Kemal Ataman - Din ve Toplum

Mittwoch, 14. Oktober 2020 12:20

- DERS 1
- syliabus
- Değişmeyen tek şey varsa o da değişmenin ta kendisidir
Herakleitus
▪ İnsan aynı nehre iki defa giremez
- Makalesi var
- Bilim: bizeesesisz sakin akan bir ırmak gibi gelişen bir denizde biriken bir şey değil bilim
Aksine çatışma sonucunda shaip oludğumuz ürünler bilim
Bu çatışmalar da paradigma kırılım
- Paradigma: bilim insnaları toplulumun mekanizma şablon.
- Batlamyuscu evren teoriisyle elde edlien bilgiyle kopernikuscu biilim anlayışı ulaştığı sonuçlar
evrene bakışları farklıdır
Newtoncu farklıdır
Einsteincı bakışaçısı farklıdır
- Kopernus: güneş merkezli
Bugün bakınca devrim
19 yy kadar doğa bilgimleri deyince fiziğin başını çektiği bütün bilimlr anlaşılıyordu
- Newtonla yeni bir paradigma
- Bugün: güneş olsun dünya olusn bi
- İki artı sürekli 4 eder.
İcad edilmemiştir ama keşfedilmiştir
- Heryerde paradigma kırılmaları var tıp matematik coğrafya . . .
- Fizikte vs değişimden itiraz edlmiyor sonra evrim hususunda: itiraz ediliyor
- Sosyal bilimci olarak: ilahiyatcı gibi bakmayız. İlahiyatcı gibi bakmam ne demek?
- Normatif değil descriptifler
Kanun koymazlar
Toplumda olup bitenleri sistematik oalrak anlamaya çalışır
- Neyi niçin ve ne şkilde anlamamız lazım: sistematik
Objektif olmaya (mutlak olarak mümkün değil)
▪ O toplumun değerlerini içselleştirerek varlığımızı birey olarak sürdürüdrüz
- Akademik etik kurallara uyarak araştırma sonucunda neyi b ulduysak olduğu gibi sunmak:
objektiflik bu burada
- Toplumu oluşturan bazı kurumlar var:
- Sosyoloğun görevi: her birini araştırmak.
- Metot: nitel bir araştırma nicel bir araştırma yöntemi mesela
Ya da başka türlü yöntem
Veri toplama katılımcı gözlem anket
▪ Konuya göre. ..
Teknik: konuyla alakalı
- Sosyla değişme ve din: neresinde duruyor:
Değişim bir gerçek fiziksel dünyada çevremizde şehirler değişiyor ormanlar doğa
Matematik değişiyor
- Aslında anlayış değişiyor bakış açıları değişiyor
Eşyanın hakikati mi değişiyor
- Din le değişim sosyal değişim arasında ilişki
Ya kılıç ya sessiz kaılınıyor
- Değişim varsa dinde değişir ne kadar değişir
Yorumumu kendisi mi gibi bür sürü soru var
- En rahat ortam şuanki üni ortamıdır: "altunizadede kendi adasına üninin dışında gerçek
dünyadan uzak" kendimizin çaldığı kendimizin oynadığı en radikal tartışmalar yapılan bir ortam
- Ama kambüsün dışına çıkınca radikal bir konu hiç bir konuyu çevremizdeki insanlara
anlatabiliyoruz

Din Sosyolojisi Seite 1

 anlatabiliyoruz
- Dindarlık: din değişmior belki ama neyin dindarlık olduğu meselesi acayp değişiyor
- Bundan 20 30 yıl önce dindarlık ölçütleri değişmemiştir
Tc ilk yılılarında dindar olabilmeniz için çarşaf giymek dindarlık göstergesidir aprdesü
yeterince dindar değil
1980lerde pardesülerde son derece geniş 3 4 pardesü çıkar şimdiki standartlarda
dindarlık o biçimde yaşanmış
80lerden sonra 90larda o avaş yavaş aprdesüler genişliği azalmaya başladı normal
kıyafetler
- 2000 lerden sonra ise: şal diye bir moda çıktı örtünme biçimi süslümanlar kavramlaştırmalar.
- Şimdilerde pardesü giyenlerin bir kısmı.
- Hanfendiler kot giyebiliyor falan .. . Nerden nereye
- Dindarlık algısı değişti ! Bu iyi mi kötü mü .
- Sosyolog olarak dejenerasyon diyemem ama değişimi gözlemlemiş olurum
- Bundan 30 40 önce ısraf oalrak görülen uygulama bugün görülmüyor: müslümanların tatil
anlayışı tatil konsepti. "müslüman tatil yapmaz anlayışı" bugün ... Caprice ...
- Muhafazakar dediğimiz kanalların tamamı: amerikan tvleri filmleri aratmayacak kadın erkek
ilişkileri tüketimde lükste yarışacak düzeyde
- TRT bile: masumlar apartmanı gerçek hayattan ... Hiç bir mesaj yok bir delikanlılını kızın aşkı...
- Kendisi vedin anlayışı arasına bir mesafe koyuyor.
- İnsanların çoğu müge anlı izliyor. İzah edilecek tarafı yok.

TEMEL 2 SORU

- Toplum bilim: john ...

DERS 2

DERS 3

Değişim iyi bir şey midir kötü bir şey midir?

- Değişim insan fıtratına daha uygundur diyor biri

Değişim kaçınılmazdır
- İyi veya kötü diye nitelenemez, vakadır
- Belli toplumlar için iyi gerekli olan başka toplumlar için olamıyor
- Parmenides: sürekliliği ifade eden bir kavram.
- Evrim mesela devrim hareket ilerleme gelişme
Değişim: genellikle kasıt gelişme
▪ "change we need" obama
- Her değişim zorunlu olarak bir gelişmedir
- Neden değişime gelişim gibi görüyoruz değişmeye bir modern algı olarak bakıyoruz
- Evrim nedir:
- Çekirdek ailee bir dnüş modern zamanlarda
- Modenrleşemyle birlikte geleneksel formları daha biz bilincinin hakim olduğu cemat faliyetinin
esas olduğu, modenr zamanlrda dini olanda bile rasyonalleşmeyle birlikte dini olanda bile ciddi
dğeişikler
Bazıları buna sekülerleşme diyor
Hoca buna farklılaşma diyor
Kimine göre iyi bir şeydir
- Din adamları ortaçağda prestijli bir role sahipler
Daha sonra burjuva en altında serf gelir
- Çekirdek ailede gelin olmayı bırak kayınvalidenin yaşadığı ile gitmek istemiyorlar
- Hem geleneğe acayip şekilde değer veriyoruz ve geleneksel kurumları ahvah ediyoruz
gitmelerine, ama baktığımız zaman geleneksel din alnayışı kadın rolleri erkek rolleri vs razi

Din Sosyolojisi Seite 2

 gitmelerine, ama baktığımız zaman geleneksel din alnayışı kadın rolleri erkek rolleri vs razi
değiliz, en azından ir kısmımız razı değil
- Geleneksel
Mibireysel dindarlık anlayışı mı iyi
- Ekonomikedni kulvarında dsağlık vs kendi kulvarında ilerlerken din de kendi kulvarıında
hayatta kalmaya çalışan bir kurum mu
- Din heseye etkisi olan bir olgudur diyo biri, toplum bireylerden oluşur ama bireyi aşan bir
şeydir diiyor,
- Modern çağda: belli özgürlükler. Geniş aile: tam tersi. Devletten katı sınırlar. Bu kaçış bundan
kaynaklandığını düşünüyorum diyor biri
- Bireyleşme farklı bireyselleşme farklı
-
- Eskiyel yeniyi beraber yürütürseniz eski dama direnecektir
- "bi tarafta yeni ordu bi tarafkta geleneksel kurum olduğu yerde dursun"
- Evrensel oalrak müslüman olma bilinci - kometeryal yapıdan kasıt bu
- Yoksa dini bir cemaatin parçası olmak değil
- Değişim bazen negatif de oaliblir
- Muhafazakarlık bazen negatif oarlal algılanabilir
- Neyin sabit kalması gerekir ciddi bir tartışma konsudur
- Toplummu bireyi birey mi toplumu değiştiriyor: dikomotik
Yapısalcı persp: toplumun kendisidir belirleyici
Yapısalcı işlevselci: toplum belirleyico lduğu için toplumn bir bünyesi vardır, organizma
gibi, herhangi bir yerde deişiklik öbür yerlerde de ekti eder ve bir anomi ortaya çıkar.
Onun iin toplumun sabiteleri olamsı gerekir. Bu sabiteler etrafında birleşinde sosyal
enetagrasoyn olur ve herkesin rolünü bilidği rolünü gerekitği şekilde uygulayan toplum
ortaya çıkar bu yapısalcı işlevselcidir. Değişme daha fazla direnc gösterir ve
muhafazakadır bu açıdan
Muhafazakarlık kavramı gerek tr derek dindarlıkla eş anlamlı olarak kullanılmakta, bu
şekilde kullanılabilir ama muhafazakarlığa hangi manayı yüklediğimizi bilmemiz
gerekiyor.
▪ Bu derste: conservatizm. Var olan yapıyı muhafaza etmek, değişme direnç
göstermek, ya da değişime devrimlerde olduğu kadar katı keskin ve ani olarak yer
vermemek şeklinde tezahur eder.
▪ Muhafazakar olmak illa dindar olmak demek anlamına gelmez bütün devrilmer
ister ladini fransız ihtilali gibi bolşevik (çarlık rusyasını yıkılan sovyetler blrliğin
kurulması) latin amerikada meydana gelen devrimler pek çok evrim keskin ani bi
şekilde, ve sabiteleirnin olmadığını görüyhoruz buna devrim diyoruz. Bu devrimler
devrimiden sonra bir sistem arayışı ihtiyacı oluyor, onun için bir devrim olunca ne
kadar radikal olursa olsun ani oalrak... Geçmişle yeni inşa eidlen rejim arasında
dünayalar kadar fark ciddi bir paradigma kırılması oluyor. Ama enteresan bir
şekilde bu devrim olunca sürekli değişime olan açık ideologlar çoğu devrimin
ertesinde idam edililrler bütn devrimler öyle olmuştu, bir anda böyle olmuştur
çünkü bu ideologlar sürekli bir değişmden bahsediyorlardı, devrimi heryere
dayamak için sistem oluşturmanız gerekiyor sistem olmazsa muahfazakar bir
tutum oluşuyor!
İbn haldunun istibdat dönemi dediğinde de öyledir. Dini bir yönü yoktur
- Tr de kemalist ideoloji devletin sahibi olarak gördü hyıllarca, o yüzden muhafazakr bir iktidarı
kabul etmedi, mütedeyyin bir parti var 20 yıldır öyle olduğunu söyleeyen ama kendine yer
bulabilmiş değildir hala devlet kendisin gibi yabancılık sözkonusu.
- Tr de kemalist yapılanma muhafazkar bir yapılanmadır, ekmalist ideolojiyi korumaya
çalışmaktadır. Muhafazakrlığın böyle bir yönü var
- Çarlık rusyasında sovyetler birliği, sosyalşme nedir çatışması, devimi gerçekleştirenler
birbirlerine düşüyorlar, devrim gerçeklelşti bunu korumuamız lazım anlayışı
- Pekala dindar biri radikal değişimci olabilir.
- Sürekli olarak değişme kapalı rejimin ayakta olmasını her türlü baskıyı mübah gören bir devlet
yapılandırması. Kübada olduğu gibi. Küba rejimi bu anlamda muhafazakar ama dindar anlamda
değil
- İran devrimi reformist olmaktan çıktı kendi sistemini ernerjisini kendi sistmeini muhafaza

Din Sosyolojisi Seite 3

- İran devrimi reformist olmaktan çıktı kendi sistemini ernerjisini kendi sistmeini muhafaza
etmek için kullandı
- Muhafazakr yerine mütedeyein kelimesi ya da dindar kelimesin kullanır kemal hoca. Dindar:
dini bütün demektir. Negatif kullanan bu dindarlığı: dinsellik olarak daha bi formelliğe daha
resmiyete çağırır.
- Değişimi inleyeince neyi araştırmamız gerekir? Bireydir. Bireyin bilince bakmak gerekir bieryein
bilincinde var olanın davranışa döner ve bu dışa vuran davranış zaman içerisinde toplumsal bir
norma dönüşüyor
- Biz b izde kalıcı olduğumuz şeyelr büy okratnıda sosyalleşmeyle olduğunu biliriz
- 5 arkadaşının ortalamsızınızdır
- Yoksa sınıfta 40 kişinin ortalaması değilsiniz
- Fenomonolojik sosyolji
Peter berger
Anthony giddens: toplumun oluşumu: structaration: biryeleri ajan oalrak görme eğilimi
Bireyle toplum arasınd tek taraflı monodirectional bir ilişki olması yerine, dialektik
olmasını diyor
- Toplum da aynı şekilde toplumsal bilinç bireyin içine doğduğu o tolumun birey üzerinde etkili
oluyor.
- Tr de doğdumuz için müslümanız büyük ölçü de, teksasta doğmuş olsak
Ama bu
- Sosyalleşmenin bir adım sonrası bireyselleşmedir - normlaı içselleştirmektir ama her birey
farklıdır kendi bilinicni farklı olamsından dolayı
Aynı sınıfta aynı ailede büyüyen çocuklar bener olaylara farklı tepkiler verebiiyor
- İçselletşrme, dışsallaştırma, objektifleştirme
- Bir tpolumd toplumsal yapıyo krouyacak bireylere laızm ama dğeişimi gerçekletireye biryeler
de gerkieyor onu yapmayınca değişmin problemlerin arkaında kalarak
Her birimiz idealde farkında olmadan islami kaynaklardan gelensekl aile yapısının
hayalini süslüyoruz. Çünkü aile anne babaya öf bile demeyin diyor.
- Değişim ne zaman gerlekleşir
Nötrdür. Genelde müsbet anlam yükmeler
Sosyal bilimciler: biz bu farklılıklara dikkat çekmemiz gerekiyor
- Eleştiri ifadesi de: neyi eleştiririsniz var olan durumu beğenmiyorsunuzdur. Bu durum başka bir
durum fakrlklık yaşamasını istersiniz
- Eleştirel bir bakış açısında sahip olamk güzeldir doğrdur ama kendi içeriisnde leştirmenin doğru
olduğunu söylemek doğru değildir
Çünkü eleştirmeyi hak etmeycek şeyerl eleştirmenin manıtğı yok
Neyi eleştirisiniz: toplumsal bütünleşmeye engel odluğunu düşündüğünüz
Toplumsal gelişmenin önündkei engellere dğşünceleri o iyi birşeydir
Ama toplumda bazı kavrmlar değerler normla var ki bunları eleştirmek aptalların işidir ve
toplumsal bütünleşmeye engel olan şeydir
Toplumsal adalet (eşitlik değil9 bunun eleştirilecek tarafı yoktur
Mesela"merhamet kerimesi artık sözcüğümüzden çıarılmalıdır, devlet vatandaşına
merhamet etmez,ben snein merhametine ihtiyacım merhmaet etme" başkası bunu der
ama allah rahman rahim olmamızı söylüyor bu kavramların içi boşaldı diye başkaları
bunu boşaltıyor diye ben bundan vazmı geçececeğim. Bir dğeişim adına merhamet
kavramını ortdan kaldırmak bir dğeiim midir
- Ortak bir dil: lisanı hal anlamında ortak bir dil: kardeşlikten daha yakın ne olaiblirk i: müminler
kardeştirler. O zaman ayeti dikkate almayalım demektir.
- Terakki: değişim: siyahi olarak vurgu yapması gördüğü bir prolmei üzerdir, ırkcılık ciddi
problem
- Marksizm: değişim devrimle gelişir, tecdricilik yoktur
- Değişim lerleme: osmanlının son zamanında ittihad ve terakki mesela
T ilk dönemlerde de
- Adalet ve kalkınma partisi: kalkınma değişim yoluyla ilerleme
- Deva partisi, gelecek partisi
- Topludma büyük hareketler büyük toplusmal kırılmaslar: fransız ihtimali mesela,
- Kapitalizmin zrvesinde marxın ortaya çıkması, marxin dünya görüşünün yaygınlık kazanması o
dönemin eşitslizkleiryle ekonomik alandaki adaletsizlik eşitlizlkle ortyaaç ıkıyr kadınların

Din Sosyolojisi Seite 4

 dönemin eşitslizkleiryle ekonomik alandaki adaletsizlik eşitlizlkle ortyaaç ıkıyr kadınların
durumu ortaya çıkıyor
- Burjuvanın elnde buluduruğu araçların halk aıdna devlete teslim edilmesi

DERS 4 - 11.11.2020

- Evrimi değişimi izah eden kavramlardan bir tanesidir

- Devrim: yapısakl köklü değişimlerdir
- Çağdaşlaşma: her ne kadar değeryüklüolsa da, çağdaş olma durumuna işaret eder,
- Erozyon: dini alanda: bazı değişimleri sağlıklı oalralk okuyaız, hem toplum için
- Yabancılaşma: yozlaşmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kavram
- Değişimde süreklilik - bazı sabiteler vardır değişmezler
- Permanence inchange - değişimde kalıcı olan şey - ona yüklediğimiz anlam aynıdır mesela
bayram
- Öz sabit kalıyor
- Gelişme/evrim_çağdaşlaşma ...
Gelişme: ekonomik anlamda meydana gelen büyüme - pozitif anlamlar - sadece
ekonomik anlamda kalkınmaya zenginleşmeye müsbet oalrak okumak - son derece
kapitalist bir vurgu - materyalist bir bakış açısı - bu sağlıklı bir okuma değildir - ekonomik
olarak bile baksanız - toplumdaki gelir adaletsizlerin ortadan kalktığı - adil miktarda pay -
orta üst alt tabaka - bütn herkese eşit derecede mesafede olması ile birlikte ekonomik
gelişmişlik olabilir
- Kartal imam hatip - 1 2 tane tr derecesi yarparsa biz bütün imam hatiplerin başarılı oludğunu
iddia ediyoruz - ama değil
- Gelişmişlik: ekonomik alanda mesafe (rte) kültürel aranda mimaride başarılı olamadık
- Normal sosyolojide : gelişme ekonomiye endeksli
- EVRİM : ibn haldun değinmiş cahız, 19 yyde son derece yaygın bir görüştür
Bioloji alanında görülmüştr ama sosyal bilimlere de tesir etmiştir
Evrimin babası darvin kabul edilse de, 1882 ölüyor
Ondan önce de biolojik evrim anlayımı sosyal iblimlern öncüleri tarafından kullanılmıştır
Sosyal darwinizm:
Spencer : güçlü olan hayatta kalır herbert spence 1903 ölümlü, darwinden daha sonra,
herkesin anladığı gibi darwinden etkilenmiş gibi ögünüyor o yüzden sosyal darwanizm
deniyor
Aslıdna charles darwin sepnecer den yaşlı olmasına rağmen aslında darwin spencerden
etkileniyor.
Sosyal darwinizm doğru ifade değildir, sosyal evolutionzm demek daha doğrudur soyal
evrimcilik
Evrimde ne var: topumlar kabaca bir organizmaya benzetilir, daha az sofistikeden daha
sofistikeye doğru sürekli birdğeişim var, ilerylene, tekamülcü gelişmedir müsbettir ,buna
evrim diyoruz, bugünkü bioloji evrimci paradigma hakimdir tıpta da bu hakim
Evrimci paradigma o kadar benimsenmiş ki islamda evrim zaten var, bizimkiler çok daha
önceden söyledi zaten gibi, islami bakış açıyla evrimci bakış açıyla fark yok çok - temeli
olmayan ifadeler
- Bi tefsirci bi kelamcının bir evrim teorisini benimseyen bi kaç kitap sonra tuhaf - evrim
güzellemesi
- Görüşleri dile getirirken ilk akla geleni söylememek - temellendirmek gerekir
- Evrim 19 yy son derece yaygın - bioloji ve sosyal bilimlerde kullanılır
- Sürekli bi yozlaşma var - eski olanın bozulması alanda
- Yabancılaşma: eski olana uzaklaşma olarak
- 19 yy sosyal bilim anlayışı bu biolojik evrime inşa etdilmiştir ubnlar birbirleirni etkilemişlerdir
- Spencerda - simon - conte - herbert spencer en çok - bugünkü sosyal iblimleri domine eden
kavramlar - elimizde alternatif yok yeterince güçlü bi teori yok -
- Çağdaşlaşma: daha çok değer yüklüdür, yüklü bir kavramdır nötr değildir,
- Yabancılaşma: kuralsız bir toplumun ortaya çıkması, insaın kendi kendi ürttiği şeye kendisine
yalnızlaşması, dalrgıanması sonuç oalrak, kendinden toplumdan kaçış,problemlerden kaçış
anlam yitimiyle

Din Sosyolojisi Seite 5

 anlam yitimiyle
- Yabancılaşma metafiziğin arındırılmasıyla irtibatlı mı ?
- Kayıtsızlık: anything goes anlayışı - yozlaşma dediğimiz şey
- Toplumsal değişme dediğimizde - kurum gruplar sosyal normler/değerler - bütün bunları bi
araya getirmek
Toplumsal değişme: toplumsal ilişkilerde sosyal kurumlarda sosyal tabakalaşma
biçimlerinde kısacası sosyal yapıda ... Bir sosyal yapdıan yeni bir sosyal yapıyoa
farkllılaşma diyoruz toplumsal değişme diyoruz
Örnek: geniş aile çekirdek aileye geçiş. Cemaatvari ortak ruha dayalı dini pratikler
formdan daha bireyselci, daha cemaatten uzak bir din anlayışı bireysel bir ddindarlık
anlayışı
- Çarlık rusyadan bolşevik rusayay- gçeiş - sosyloist ekonomik sistem
Bu tıkanınca
Kapitalist düzen - fakat büyük ölçüde devlet kaptialzminin hakim olduğu ekonomik
sisteme geçiş
- Devrim ksıa sürede radikal değişimlerdir
- Toplumsal değişimin bi takım özellikleri - her dğeişim uniktir biriciktir doğru fakat bu gözlem
yapabilmek için ortak bir takım özellikleirn de olması gerekir -
1. Her toplumda görülen bir gerçekliktir
i. 1924 öldüğünde lennin, sovyet. B. İç savaşta 20 25 milyon insan öldü, sosyalist
rejimi devlete yerleştirme adına vve 89 da çöken bir sistem, dğeişim olduğu için
müsbet olduğunu söyleyemeyiz, kırım ütkrlerine yapılan zülumler de bu anlamda
gerçekleşti
ii. Tr de yapılan inkılablardan en saçma olanı harf inkilabıdır, bu ülkede nye yapılır?
Ama bu değişim müsbet bir değişim değildir. Çocuğa anlatsanız inanmaz yok
"zormuş"
iii. Okuma yazma ilerlemesi - sosyal programlar geliştirmiştir
iv. Her değişim müsbet
v. Olma ve bozulma - kevn ve fesad
2. Ailede dğiişim iktisadi olmayabilir, dini de siyasi etkilemeyebilir ama kurumlar arası
eşgüdümlülük vardır, öteki kurumu ektlier az yada çok, dini kültürel alanda aile yapısını
etkiler ilişkileirn mahiyetini etkiler, iktisadi değişim yaşam biçimlerini şekillendiriir,
3. Toplumsal değişime etki eden faktörler nelerdir ?
4. Boytuları değişim: her yerde gerçekleşir bazı tplumlarda biraz daha hızlı bazılarınd yavaş
i. Geleneksel toplumlarda aileler bellidir modern fakrlıdır
ii. İslam düşüncesine aktarınca: medine ekolü fıkıhtaki ekolü toplusmal değişimin
yavaş olduğu: daha muhafazakar bir yapı. Değişim çok yavaş. Fakrlı kültürlerle
münasbet zayıftır sık değilidr
5. Toplumsal değişme bazen planı bazen akışkanlık içerisinde plansız bi şekilde spontane
oalrak
i. Tc kuruluşunda politika inme porjeisy omodenrleşme porjesi - otpum
değiştirilmiştir - planlı bir dğeişimdir bu
ii. Efendimiz sav medine mekkeyi değiştirmesi - planlıdır
iii. 1850lerde endüstri devrimi - ing sonra bütn avrupa - ortaya çıkışlarını n başka
sebepleri var ama endüstrileşşmeyin başka doğal sonuçları var - köyden kente bir
akış - 3.5 milyon şehirlerde çalışan üçte ikisi başka yerlerden geçmişlerdir, göç
tpolumsal eğişme ciddi anlamda sebep olur
iv. Kadınların iş hayatına katılması - doğal oarlak ortaya çıkmıştır - çocukların
çalıştıırlması
6. Uyumsuzluklar meydana getirir - eski rejim yeni rejim tartışmaları
i. Hz isa: mevcut toplumsal ypaıyı sorgulayan bir dünya görüşüyle glemiştir ve
birakım uyumsuzluklar meydana getirmiştir
1) Kadın isityorsan para istiyosan para.
▪ Proleterler: ilerlemeye
▪ Matba: toplumun belli bi kesimi matbanın gelmesiyle, ekonomik işsizlik boyutu
daha ağır basıyor
7. Bazı değişimler öteki değişmlere göre daha önemli olabilir, kılık kıyafette bir değişiklik
meydana gelince, insanlar zaten değiştiriyorlar

Din Sosyolojisi Seite 6

 meydana gelince, insanlar zaten değiştiriyorlar
i. Kitle iletişim teknolojik oarlak değişmesinde meydana gelen insanlarda ciddi
radikal değişmelere yol açtı,
ii. Mekansal farklılığa rağmen sanal bir birliiktelik - ciddi bir değişim kılık kıyafetle çok
daha etkin ve kalıcı sonuçları
8. Fiziki çevre faktörü önemlidir/kültürel fakötürler sosyal değişime etki eden önemlidir
9. Tsunami deprem vs çevre faktörü olarak
10. Yeryüzü şekilleri yaşamaya düzgün bi hayat müsait mi değil mi olarak
11. Yeraltı ve eyerüstü sahiplere sahip olunması/olunmaması fiziki başlıkları oalrak
12. Güvenlik/siyasi/göçler
13. Çevre faktöründe: montesceuye atıf yapılır genelde iklimle açıklar. Mesela dağlık
bölgeler hayvancılık, ovalar daha çok tarımsal faailiyetler, bütün uygarlıklar uygun coğrafi
şartlar oluştuğunda, fiziki koşulların insanı değiştirir ama sırf buan indirgemek doğru
dğeildir. İbn haldunda bedevi umran hadari umranda ortaya koyuyor
i. Ulusların düşüşü - daron acemoğlu. Bu kitapta faktörlerle değişimin ilişkisi yakın
tarih örnekleriyle ele alınıyor hocam
ii. Daron acemoğlu - ulusların düşüşü kitabı aklıma geldi hocam bahsettiğiniz değişim
faktörleri örnekleriyle ele alınıyordu.
14. Kültür: kültürün kendiis de değişmekte -
15. Medyatik güç - kitle iletişim araçların gelişmesi - hızlı transfromation - publik
transofrmation -
i. Tv geliyor - ama işletim sistemi yok sizde - onu da almanız gerekiyor - aldık
mesela - sen üretmedin ki ona uygun bir program yerleştirebilsin - bedava ana dizi
vereyim - hristiyan dizileri vs - düşüncemizi o belirledi - pamela hala hayyatımzıda -
ve bütün dünya görüşnüz belirleniyor - sokaklar bomboş belli ki
16. Küreleşşeme: adiyet bağının çözülmesi - aile kurumunun bozulması - pozitif anlamda:
nitelikli adamların yetişmesi, zihinsel oalrak daha zenginleşmiş, ötekiyle ötekinn meydan
okuması karşısında ötekisine kaşrı daha savunmalı yetiştirmemiz... Farklı kültürleri
tanıma gibi imkan
- Toplumsal değişimin izahina bakınca: bunları hangi teorilerle izah ediyoruz
Evrimci bakışaçıları var
Büyük boy modeller - değişim modelleri
▪ Organizmacı modeller
Dialektik ,
Dünya tarihinin nasıl değiştiğini büyük adımlarla izah etmeye çalıiıyor
Büyük fotoğrafı inceliyor ve model ortaya koymaya çlııyor
2.orta boy modeller
▪ Daha yapısal fonksiyonel modeller oalrak
▪ Daha çok toplum içerisindem eydana gelen, ve meydana gelen orta çaplı modleler
grupların nasıl etki ettiği üzerinde duran modeller olarak kaubl eidliyor
3.küçük boy modeller
- Spepnler: kültür organizmaları bağlamıdna - ibn halduna benziyor
- Önümüzdeki hafta: şahısların teorlierne bakarak

DERS 5 -

- Değişim eşyanın özünde

- Toplumsal değişim: bir durumun bir halden bir ahle dönüşmemsi farkılaşması
- Her değişim gelişme değildir
- Yabancılaşma da bir değişimdir,
- Değişme: toplumun her sektröüdne meydana gelen müsbet sayılabilecek değiişimlerdir
- Gelişme: toplumun bütün olarak daha yüksek daha ileri bir düzeye taşıması
- Gayrı safi hasılat: çoğalına gelişme olmuyor.
- Evrim daha biolojik bir kavramdır ama 19 yy tarih felseefsi anlayıının sosyalbilimlere oradan da
biolojiye geçmesi
- Değişiminnerede fark edilemeyeceği kendilğinden : doğal seleksiyon

Din Sosyolojisi Seite 7

- Değişiminnerede fark edilemeyeceği kendilğinden : doğal seleksiyon
- Çağdaşlaşma: yüklü bir kavramdır. Çağa uygun: "en ileri düzeydeki ülkelerin normlarini"
- Yabancılaşma
- Yozlaşma: materailstleşme - sürüleşme ruhsuzlaşma kayıtsızlaşma
- "gençlik elden gidiyor" gençlik yozlaştı entellektüel yozlaştı kendi kültürüne geleneğine
kaıtsızlaştı kaygısılaştı
- Her toplumda büyük küçük çaplı değişmeler, hızlı yavaş, her toplumda değişim sözkonusudr
- Geleneksel toplumlarda değişim daha yavaştır, bugün daha hızlıdır, dğeişimin mahiyetini
kavramakta zorlanıyoruz
- Değişim: kültürel normların değişmesiyle de gerçekleiyor
- Kültür: deyince. Bir toplumn uzun zmaanlar obyunca ürettiği ve nesiller boyunca katara geldiği
koruyageldiği her türlü maddi ve manevi unsura işaret eder
- Kültürün maddi boyutu ve manevi boyutu
- Külütrel gecikme: cultural lag: kültürün maddi unsurularında değişim o kadar hızlı dır ki manevi
olanlar ayak uyduruamaz o aradkine geçlik denir
Örnek: cep telefonu. Bizim toplumumuzda kalabalık bir ortamda vs.
Sözünüzü balla kestim: telefon alışkanlığı bu zarafetleri sizden arabilir.
Manevi kültürün unsurlarına ters düşer
Bocalama. Teknolojik değişme nasıl
- Okuma yazma seferberliği: planlı değişim. Planlı bprogramlı
- Toplum bilim kurumu: insan davranışlarında iblinçli bir değişim
- Davranışsal altyapı: orada üretild
- Fıkıh bahsinde: kaç kova.
- Döngüsel tarih anlayışı (ibn haldun, spengler batının çöküşü, toynbee)
- Büyük boy modellerde:
Organizmacı: ibn halduun ve asabiyet
Spengler: kültürel organizmalar
- İbn haldun
Değişimden sözeder
Aslında döngüsel bir tarih anlayışı
İlk kurucusu sosyolojinin: hoca karşı çıkıyor
Sosyoliojin kurucusu demek anakronizmya düşme olabilir 19 yy de
Giddens söylediği doğru ise ki bana sorarsanız doğru: sosyoloji son 200 yılda toplumdal
alanda ortayaç ıkan tsosyal yapııyı inciler ama bu kavram zaten yenidir
Kurumların kendisi zaten farklılaşma sürecin sonucunda ortaya çıkmıştır
Premodern dönemlerde öle bi farklılaşma yok dini alna askeri alan vs 19 yy de zirve yaptı
Bugünden bakarak sanayi öncesi toplumunu bakabiliriz bugünün düiliyle anakronizm
olaiblir
- Sosyoloji sınırlı bir disiplindir durkheim conte olsun felsefedne psk tarihten bağımsız hale
getirmeye çalışıyorlardı. Bugün habermas giddens sosyal bilimci sosy bundan daha öteye
gitmesi lazım.
- İbn haldun sosy dar kalıplarından daha geniş alanlarda faaliyet
İlmulibran kurduğu disiplin sosy sınırlarını aşan, sosyal teori olarak bildiğimiz öncüsü
olarka kaubl edilebilir. Sosy kurucusu değil ossy ve spsk iktis da içinde bulundu sosyal
teoriler öncülerinden biri olarak kabul edilmesi
- Gemeinschaft/gesellschaft, c emiyet cemaat
- Herhangi bir belirleyciliği olmuş mu ibn haldunun kurduğu ilmin?Bu tartışmanın çok faydası
yok gibi
- İnsan ictimai bir varlıktır, zorunlluktan ötürür. İnsan en az iki nedenden ötürü beraber yaşamak
ister. Hayatta kalma mücadelesi verdiği içindir. Yardımlara ihtiyaç vardır. Başkalara ihtiyac
vardır.
Tavırlar nazariyesi
▪ İstibdat vs
▪ Döngüssellik başa gelme değil
Devletler ne kadar güçlü olsunlar olsunlar belli bi zamanda çökecektir
Osmanlı gibi bir topluma döngüseli uygulamak kolay değil
- İnsan toplumlarının değişmesinde coğrafyacı okulun tohoumlarını atmıştır denileblir.
Montesque ye atfedilse de ondan önce ibn haldun

Din Sosyolojisi Seite 8

 Montesque ye atfedilse de ondan önce ibn haldun
- 19 yy sosyal bilim teorilerine öncülük ettiği söylenebilir
- Asabiyet kavramı: önemli
İnsanlaırn bi araya gelerek kendi aralrında kendilerine en yakın olduklarını düşündkleri
asabiyet bir duygudur, o duygu kanbağıyla ortaya çıkar, kimler arasında? Yakınlar
kimlerdirk anbağıyla birbirine yakın olanlar bağlı olanlar. Efendimiz ödneminde yaygın bir
anlayış. Bu anlayışı ortadan kaldırıp adaleti ikame etmeye çalışmıştır efendimiz . Ciddi bir
zihinsel dönüşüm. Eski asabiyete düşmüş olamaları ne kadar güçlü olmasını göstermesi
için önemlidir

...
- Vahşidirler - doğaldırlar - incelikten nezaketten anlamaz ama misafirperver doğuştan getirdiği
olağanüstüdür
- İbn haldunun tarih okuması linear değildir döngüseldir
- İbn haldunda evrim: değişim düşüncesi daha çok doğallıktan uzkalaşan uygarlığı orantıda
bozulup yozlaşan kendini yineleyen bir görüştür
- Neden İslam son dindir? İnsan aklı insanın bilişsel düzeyi son noktaya ulaşmıştır,
- Semavi dinlerin pek çoğunu tekamül kavramından dolayı
- Evrim anlayışı biolojik anlamında müslüman düünürlerinde var
- Tekamül: mükemmele doğru ilerleme - seyri sülükte var . Tövbe mekamından fenafillaha
ilerleme yaşar
- Değersel rasyonalite - amacsal rasyonalite
- Sprengler: toynbee. Bunlar batılı düşünürler fakat diğer düşünceden farklı olarak batıdnın
çöküşünden bahseidyor. Döngüsel tarih ibn haldun bakış açısı,
- Doğu batı coğrafi tanımlama olmaktan çıkmıştır
- Self orieantalizion: coğrafi sınıflar kaldı zihinsel düzlemde o farklılk deva mediyor
- Orhan pamuk: kültürel anlamda müslüman olması, doğulu gibi düşünmesini veya andolulu gibi
yeterli olmuyor istanbulda yaşıyor olması
- Değersel rasyonalite - amaçsal rasyonalite
Batının hedonist
Değer merkezli ki değerler verilidir
- Ahir zaman: fenalıkların yayılmışlığını
- Hz isa tövbe edin kıyamet yakındır diye insanları davet etmesi
- Geleneksel: eski olan iyidir değiştirilmemesi gerekir, yeni olan kötüdür bidattır
Bugün sürekli değişime müsbet bir anlam. Bütün siyasi pr. Biz değişime karşı oalcaz
Geleneksel formlarla devam edicez
We can do itt: we can change it
- Durkheim: intihar: zengin otplumlarda daha yaygın, erkeklerde daha yaygın, bireyselci
toplumlarda daha yaygın,
- Spengler: kültür organizmaları ifadesi : 1936 vefat: spengler kültürleri bir organizma olarak
görür, tarih ortak biyografi toplumların...
- Her kültür kendi uygarlığını yara
...

25.11.2020 -

İBN Haldun - asabiyet- büyük boy değişimler

- İlmulumran
- Toynbee: meydan okumacı bakışaçısı
- Spencer: sosyalbilimlerdeki en önemli evrimcilerden birisi
- Sosyaldarwinizm: darwinden önce spencere ait
- CoNTE: zamanın ruhuna uygun olarak basitten karmaşılığıa doğru gelişen topluluklar olarak
görür
Üçhalyasası: insanlık tarihi 3
Batıyı bitün insnalığın tarihi olarak görmediler
Bunun etkileri hala bugünün filozof siayt sosyalbilimclierinde hala görmekteyiz

Din Sosyolojisi Seite 9

Bunun etkileri hala bugünün filozof siayt sosyalbilimclierinde hala görmekteyiz
O dönemdeki antropoloji: büyü, din ve bilim.
3 hal yasasında
▪ Teoloik safha: doğada olup bitenleri toplumda olup bitenleri, doğa üstü kabul
edilen. Hergün değil, büyük olayları izah etmede dinsel kategorilerdir.
O dönemdeki din anlayışı bugüknüyle karşılaştırmayın
Fetiştisik
poloteizm
Monoteizm
Bu safhada epeyi bi zaman patinaj yaptkıkan sonra metafizik safha insanlık
kinsanlıktan kasıt batı toplumu
▪ Metafizik safha:
Olağanüstü olayları anlamaya çalşıırken metafizikksel kategoriler
Felsefi dönem de denilebilir
Bilim yok ama bilim öncesi dönem.
▪ Pozitivist safha
Evrim şeklinde gerçekleşir bunlar
augusteConte: isim babası sosyolojinin
Pozitivizmin de kurucusu olduğu farz edilir
Hepinin arasında neden sonuç ilişkisi. Her aşam kendinden öncekinin zorunlu
bir sonucu
Amprik bilimlerin conte aileyi toplum arasında köprü bu yönüyle organizmacı
yönü
Yöntemle alakalı: doğa bilimlerinden etkileniyor. Daha sonra sosyal fizik diyor
sosyolojiye. 18 19 yy doğa bilimleri kendi alanlarında o kadar olağanüstü başarılar,
kainatın neredeyse şifrelerini çözüdklerini sandılar.
Doğa bilimlerindeki kesinliğe benzeyen bir kesinlik arayışı
Her aşama kendinden öncekinin zorunlu, kendin sonrakinin de hazırlayıcısıdır. Benzer
sebepler b enzer sonuçlar doğrurur: geleceğe dair kestirmeler bulunabilinr
Sosyal fizik: toplumsal alanda gerçekleştireibliriz. Dine yer yoktur ama daha sonra
sosyoloji olarak adlandırmış oldu. İlk zamanlar dine yer olmadığını fade ediyor ama daha
sonra dinin topumun ayakta kalması için ne kadarö nemli olduğunu düşünerek din
olmazsa olamz ama geçmişin dini olamaz çünkü insanlar biolojik oalrak değiştiyse, tek
hücreliden çok hücrelye evrildiyse, toplumlarda ilkel şartlardan son derce sofistike
toplumlara evrildi. Bugünün toplumuna bugünün dini, uygun bir din gerekiyor. Ne hrs ne
islam ne yahudilik kendisinin kurmuş olduğu kutsalının mabudunun bir insanlık: the
religion of humanity.
▪ Din icatı: roussua da din icat ediyor
▪ Durkheim: dini yavaş yavaş ortadan kalkıyor ama din otplum için önemli, çimento
vazivesi, ve insanlığa din gereklidir. The religion of man.
19 yy de bile olsa aydınlanmann yola açtığı ... Dine ihtiyac var kendileri üretiyorlar. Deist
bir tanrı anlayışı belirlemiş oluyorlar
Yöntem olarak iki kavram metedolojik oalrak
▪ Sosyal idnamik: sosyal değişmeyle alakalıdır: toplumda meydana gelen değişimi
incelemek: a moving picture: bi film karesi nasıl hareket ediyorsa her film değişik
karelerden meydana glemiştir işte o akışı incelemek için sosyal dinamik
▪ Sosyal statik: toplumsal yapıyı toplumu donmuş bir fotoğrafın pixellerini inceler
gibi bir perspektiftir. Değişimi değil durağan olanı araştırmak görnünin arkasında
nasıl bir sistemin olduğunu, zoomlayarak yoğunlşarak tektek paraçlar arasında
ilişkileri anlamaya çalışma yöntmeirdir
19 yy belirleyici olan organizcamı evrimci ilelemeci bi tarih anlayışı, toplumlar tıpkı
insanlar gibi. İnsanda zihisnel gleişme varsa o dünnya görüşüne de yansıyor o gelişim de
toplumların ortaya çıkmasına zemin hazırlıyor.
Bunlar idea tip olaral algılanması lazım:
Daha sonraki antropolojik veriler sebebiyle daha sonra kabul görmememesine sebep
oldu. İdea tip: zihnimizde varlar.
Premodern
Modern

Din Sosyolojisi Seite 10

 Modern
Postmodern dönemler
▪ Sanki premodern 1200 lü yıllarda sanki. Daha sonra tamamıyla bitti geçmişe
Geleneksel türk ailesi diye birr fotğraf: bu ir soyutlamadır. Güneydaoğuda karadenizde
bunlar farklıdır ama az buçuk ne söylememiz hakkındakine fikir verir.
19 yy ilk dönem antropolig soosyoogların düşüncelerini de böyle okumamız lazım.
Bugünden bakınca teolojik metafiziksel pozitif safha deyince böyle bir şey sözkonusu
dğeil. Teoriler araında geçişlilikler vardır.
▪ Bilimsel fdevrimlerin ypaılmaıs: paradigma tanımından mülhem böyle bir bakış
açısına sahip olabiliriz

- Emile durkheim: toplumsal değişim.

Bütün sosy. Toplmsal değişimden
Yapısalcı birisidir ve bi anlamda evrimci. Devrimci değil.
Ani değişim değil gelmemesi gerektiğin söyler
Bu topluda ANOMİ Ayartır der
Yapılardan oluşan bi
Bütün tolumlar evrim geçirmektedir
Mekanik dayanışmaya dayalı, insan organizmasından organik dayanışma
Cemaat tan cemiyete değişim
İbn haldunla benzerlik: göcebe - yerleşik - kent. Şeklinde bir farklılaşma
Emile durkheim: cemaat/geleneksel yapı iş bölümü modenrleşme nüfuzz artışı:
sanaiyleşme uzmanlaşma modenr toplulara evrim
Community/socity
Community: mekanik
Society: cemiyet /gemeinschaft/gesellschaft
Mekanik dayanışma: gemeinschaft/community: daha dindar, daaha bi biz bilinci hakim,
uzmanlaşma yok, informel insna ilşkisi, yazılı formlar sözkonusu değildir, şfai gelenek
hakimdir, yazıya dayalı yaptırım yoktur
▪ Kendildiğnden harekete geçer, düşünerek taşınarak dğeil daha çok duyguslalık söz
konusu, biz bilinci: kollektif bilinç.
▪ İbn haludn(asabiyet): insanları birarad tutan şey grop duygusu
Modernleşmeyle birlikte: artık toplumlar mekanik olmaktan cemaatvari olmaktan
society, insan organizasyonuna doğru evrildi, burada tam tersi
▪ Hadariyatta nevardıysa organik dayanışmada sociaty cemiyet dediğimiz benzer
şeyler var. İnsanlar daha biryseldir. Biz bilinci kaybolmuştur. İnsanlar kalabalıklar
içerisinde yalnzıdr. Birysellik son derece üst düzey, bu da beraberinde sosyal
entegrasyonu bütünleşmeyi zayıflatmıştır.
▪ Cemiyet: ağırlıklı olarak yazılı kurallar etkilidir, biz bilinci yerine ben bilimci
hakıimdir. Böyle olunca intihar kitabında anomik birbirini insnaları bağlayacak
mekanikte oludğu gibi bir ruh yoktur.
Durkheim toplumsal dğeişmenin temelinde esas neden teknoloji
Toplumsal olguların nedenini başka toplumsal olgularda aramak gerektğini dile getirir.
Bir toplumsal olgunun belirleyici nedenni bireysel bilincte değil.
Toplumsal bilinç bireylerin tek tek sahip olduğu bilinçelrden üstündür onları belirleyici bir
durumdadır. İnsan teki grup içerisinde bireysel dünyasından farklı oaln başka bir
dünyada bulur.
Rasyonelleşmeyi çok kullanmaz durkheim daha çok weber

- MAX WEBER
1920 ölüm. Alman sosyolog
Karizma. İdeal tip. Katkıları. Bürokrasi. Rasyonelleşme.
Demir kafes. Bu kavramlar aslında değişimi izah ederken kullandığımız weberin kullandığı
kavramlardır ve bugün halak ullanılır
Weber denidğine akla ilk gelen rasyonelleşme: değişimi de rasyonelleşme üzerinden
anlamak gerekiyor. En temel kavram budur

Din Sosyolojisi Seite 11

 anlamak gerekiyor. En temel kavram budur
Karizma ifadesi, bireyi normal isnanlardan ayrılan doğal üstü istisnai bir takım kudretleri
kişisel bir özellik oalrak tanımlar. Toplumsal değişmeyede bu kişilerin ortaya çıkışıyla
işlişklinedimre. "büyük adamlar sosyolojisi"
Olağanüsüt zamanlarda toplumlun kurtacısı olarka kabulediliriler.
Weber tpolumsal değişmei
▪ Kültürel
▪ Toplumsal
Toplumun değişimi kültürel: gitgide rasyonelliğe doğrusal bir yönde, rasyonelliğe doğru
yön almaktadır. Akılcı bakışaçısı. Büyüden bilime.
Weber açısından conte okuyunca da 3halyasasını okuyabilirsiniz. Her şey
rasyonelleşmeyle gerçekleşiyor
Webere göre esas olan öğe : toplumsal eylemdir. Toplumsal eylemin anlammlı olması
için bir ilişkisellik durumu olması gerekir. Değişimi her alanda gözlemliyor.
İdea tip: otorite üzerinden
Üç türlü otoroite vardır. Bu otorite tarihsel değişim süreçler
▪ Karizmatik otorite: insanoğlu istisnai özellikler, doğaüstü.. Geleneklerle vs
meydana getirdiği otoritedir. O karizma sahibi insan o otoriteyi .. Hukuki normlara
bile uyma zorululuğu aranmayabilir. Bu idealtiptir mesela.
▪ Geleneksel otorite: özelliği: yöneticiler otoritenin kendisi büyük ölçüte otoritesini
geleneksel normlarden değerlerden göreneklerden alır, yazısı kurallar sözkonusu
değildir. Geleneksel olan anlayış neyi değerli neyi kabuledilebilir kabul ediyorsa
ona uygun davranışlar sergileyen liderle bir otorite. Burada duygusallık var.
Rasyonellik söknusu değildir übyü kölçüce. Ama norm ve değerlerin rasyonel
olmadığı anlama glemez. Bunlar 100 yıllar obyucna denenegelmiş ve geçerlilği
yararlılığı tesbit edilmiş unsurlardır. Maruf da denir buna. Fıkhın kaynaklarından
birisidir. Örf dediğimiz şey. Yaızlı değildir rasyonel de değğildir bakınca. Ama
denenmiş iyi sonuçlar verdiğini bildiğimiz şeru men kablena. Önceklerin kyanakları.
▪ Rasyonel/legal/hukuki otorite: gelensek karizma vs önemlidir ama asılbelirleyici
olan hukuki.
Örneği: hukuki legal sistem o kadar belryleci ki: normalinde trumpı ab de
başkan hayal edemezdin ama hukuki kurallı bir sistem var deli bile oy alınca
hukuki olarak ona bu otorite veirliyor. Legal sistem bunu tolore edebiliyor.
▪ Din adamı tipi/peygamber tipi
Weberin kullandığı kavramlaran: bürokrası: iron cage: demir kafes. Uzmanlığa dayalı.
Bürokrasi bir işletim sistemi. O sistemde her kişinin uzman olması ve herkes şemada kim
napyorsa hakkıyla yerine getirmesi bürokrasi oalrak kabul ediliyor. Bürokrasi olamdan
uzmanlık gerektiren işleri işbölümü olmadan da modenr zamanların son derece sofistike
işlerin üstesinden gelmek imkansızdır. Herkesin herşey yaptığı mümkün dğeildir.
Uzmanlaşma o kadar uç noktaya ulaşmıştır k tıpta bile öyle. Bir hekim pekala araba
tamricinse benzetilebilir. Bir kardeologa göre kalbi tamir etmektir onun işi. Bu da
insanlar arası ilişkileri değişmesi. Holistik yaklaşıma dönüş şimdilerde.
Temel islami bilimlerde de böyledir: bir hadisciye fıkıh hakkında sorsan vs...
Mekanik doğuştan duygusal değildir bu birliktelikler. Rasyoneldir.
- Aşırı rasyoneleşşeme neredeyse irrasyoenl hal almaya başlar. Yarardan çok zarar getirmeye
bşalar bu şekilde.
- "dünyanın büyünün bozulması" - entzauberung der welt: demekki büyülü bir dünya vardı,
değişi mrasyonelleşmeyle birlikte bir farklılaşma yaşandı ve bunun neticesinde bir toplum
tarzından başka toplum tipine evrilmiş oldu. İşte büyünün bozulması bu demek. Eski
dönemlerde kutsal kutsal olmayan ayrımı yoktu. Madde mana anlaymı yoktu. Olgu değer
ayrımı. Kulturwissenschaften naturwissenschaften yoktu bit türün olarak vardı. Büyülü bir
dünya bu işte. Rasyonelleşmeyle birlikte dünya ikiye bölündü. Dini olanla la dini olan. Büyünün
bozulması işinin başında rasyonelşme bürokasi iyi birşeydi fakat zaman içerisidne bu
rasyonelleşme kapitalizm müsbet bir gelişmeydi fakat zaman içerisinde insanları negatif
sonuçları ortaya çıkmaya başladı. Anlamsızlık dediğimz durum.
- Durkheim: anlamsızlık: intihar. Bir toplumda aşırı bir normlare değerle aşırı entegrasoyn:
anomi durum:
İntihar

Din Sosyolojisi Seite 12

 İntihar
Aşırı değ
Yapyıyı ayakta tutan ruhun yok olması: enzauberung.
- Türkiyede durum nedir: batıda herhangi bir dönemde, iletişim araçlarını gelişmesiyle birlikte,
batı amerika ve israil, coğrafik bir yapı değil, kültürel ve zihinsel bir yapıya işaret eder bu
ayrışma, coğrafi oalrak dğeil ama zihinsel oarlak devam eder. O düünsel iklimlerde benzerleri
başka toplumalrda da grüyüruz hindistan çn japonya.
- Benzer bir bakış açısı tr toplumunda: ziya gökalp tr deki durkheimci sosy temsilcisidir modern
tr devletinin ideologlarından bir tanesidir. Türk değildr ama türklük üzerinden çok şey
yazmıştır. 1956. tr nin en buhranlı değişmenin en hızlı olduğu zamanlarda yaşaı ve fikirlerini
durkheime dayandırmış. Ziya gökalp
- Nedir sosy konusu:
Sosy: zümre dediği toplumların incelenmesine yönelenen bir bilim olarak ele almıştır.
Zümre ifadesi de kullanılacak daha sonra
Ziya gökalp görüşlerini inceleyince toplumsal dğeişimi evrimci bir bakış açısıyla
yorumladığını söyleyebiliriz. Durkheim conte spencer giib bütün toplmalrın üç aşamadan
geçtiğini varsayar. Müslüman türkler d e ubna dahildir.
▪ Kavim devri
▪ Ümmet devri
▪ Millet devri
Herbirinin kendine özgü zellikleri
Türk toplumu: gökalp tarihsel incelemelerde üç aşamalı bir yol. Tr toplumu
üzerinden. İslamdan evvel türkler kavimler halinde yaşam o güne ulus veya
devlet millet anlayışı yok ama kabile/kavim olarak varlar
Ümmet devri: islamda türkler.
Ve modern türkiye: ümmet anlayışını aşan v e millet ruhuyla ruhlanmış bir
dönemden bahseidiyor. Millet devri.
Ulusal sosy temelleirni atma gayesi:
 Toplumsal değişme, o gelişme diyor, türkleşme muasırlaşma
medenileşme
- Know-how - arge dönemi.

DERS 02.12.2020

Din nedir sorusu

- Bir olgu, herkesin bildiğini zannettiği

- Tanımlamakzor, hangi açıdna baktığına bağlı
- Din kalpsiz bir dünyanın kalbi ruhsuz bir dünyanın ruhudur ama yığınların afyonudur der,
yaptığı ilişki kaptilazmin ortaya çıkardığı ruhsuzluğa işaret ediyor, yabancılaştırıcı ortama vasata
yabancılaştırıcı usnurlara işaret ediyor
- Din bu yalnızlık kyabolmuşluk içerisinde ruhsuzluk içerisinde zavallı insanlara bi anlamda anlam
katan o insanlara anlamlandırıcı katkı sağlayan bir ilaç gibi hap gibi,
- 19 yy çeşitli hastalkıklar var sosyal değişmle ortayaç ıkan hastalıkların rehabilitesi için hapa
ihtiyac varaam herkesin alabileceği bir şey değil
- Fakirler napıyor hastalğı iyileştirmek için değil ama
- Karl marx dini ortadan kaldırmak için teorisi yoktur din nedir ne değildir derli toplu çalışması
teorisi yoktur
- Onun için din çalışılmaya değer bi konu değil
- Ekonomik değişken sayesinde sınfsız toplum rotaya çıkacak ve anomik durumların hiç biri
kalmayacak ve sağlıklı bir düzen ortaya çıakcak cennetü dünyada kuracağız. Dini ciddiye almaz
bu yödnen
- Afyon: insanların acısıını dindiyoru unutturuyor uyusturarak onlara yardımcı oluyor din de
kaptilaz olumsulzuklara karşı acıları unutmak için ürettikleri araçtır böyle bir işlevi var dinin.
Kapitalist vahşi düzenin ürettiği ortam var olduğu sürece, bu şartlar var olduğu sürece din veya
benzeri unsurlar varlıklarını sürdürmeye deva mettirecektir
- Özel mülküiiyat: tabakalaşma.

Din Sosyolojisi Seite 13

 - Özel mülküiiyat: tabakalaşma.
- Dini ciddiye almıyor hap gibi
- Dini yok etmek içn savaçması din hayatında az yer tutar
- Asıl hedefi kapitalist eleştiri yapmak. Kapitalizm berbettir toplmsal hastalıkların sebepleri
kapitalizmdir o şartları devaem ettikce hastalıklar. Onlar olmasa hastalık olmayacak
uyuşturucuğa ihtiyac kalmayacaktır
- Fonksiyonu: sosyal hastalıklarla yüzleşmesine engel olan onları uyuşturucu bir fonksiyon. Belki
onlar kendileirni rahat hissederler
- Hastalıklarından kaçan kendini içkiye eroine veren mutlu mesud oldukları duruma benzer
- Kapitalizm eleştirisi yaparken dinde güme gidiyor
- Dini seviyor da değil nefred de değil dinle arası yok

Din nedir

- Dindarın deistin ateistin vs din tanımları farklıdır. Dindarların bile katoliğin hrisityan yahudi
budist vs farklı din tanımları
- Din tanımlanamaz, ne kadar teolog varsa o kadar tanım vardır
- 50 tanımı vardır dinin 50 kere farklı tanımı olabilir
- Son tahlilde bir tanım almak zorundasının inanır kimse olarak
- Geleneksel din tanımı: özsel din tanımı: öz arama teşebbüsü, bir şeyi o şey yapan, özünü veren
şey, bir dinin din olabilmesi için aşkın bir varlığa, nizama, aşkın ibr kaynaktan beslenen bir
düzene ihtiyaç duyar.
- Aşkın valrık, tandırı varlıklardır, dünya görüşü ideoloji tanrısı tanrıları varsa kutsal metinleri
varsa dinleri din yapan şey bunlardır, inanananlar topluluğu varsa ritüelleri varsa belli kutsal
zaman mekan varsa sembolleri varsa, bunlar insnalaır birleştireibliyorsa ubna din diyoruz,
- Olmazsa olmaz kutsal, aşkın bir varlıkla irtibat
- Monoteist: aşkın aşkın olduuğu kadar içkindir, antropomorfizmden kurtulmak için aşkın,
erişilmezden kurtulmak için içkin dememiz lazım,
- Hem aşkın içkin bir tanrıdan bahsediyoruz
- Problem: dini araştırma alanı, inanç objesi olan dğeil, 19 yy dinler tarihi vs gibi disiplinler
perspiktifinden bakınca bu tanımın çok sınırlayıcı bir bakış.
- Maturidi: Allahtan gönderilen insnaları dünya ve ahiret saadetine ulaştıran bir kurumdur ilahi
prensipler manzumesidir
- Yahudi vs benzer tanımlar vardır
- Meşhur tanım rudolf otto: özsel : kutsalın tecrübesidir: the idea of the holy, bir kutsal fikri,
kutsalın tecrübesinden, tanrısal olanla ilişki iddiası her inanan biri der bunu,
- Kutslao lanı hiç tecbrübe etmediysenz bu kitabı okumanıza gerek yok, anlayabilmeniz için
kutsalı tecrübe etmiş olmanız lazım.
Gizemli bir tecrübe, korkunçtur, denizin kabarması gibi, fırtınanın yükselmesi gibi, haşyet
vardır, insana mutluluk veren bir tecrübedir
Müthiş korkunç güzel
- İşlevsel din tanıı fonksonal
- Durkheimın din tanımı: tpolumda var olan yasaklar harmlar sebmobller dünaya görüşü kutsal
zaman kutsal mekan anlyaışı, aidiyet duygusu dayanışma duygusu yaratan bir ortak bilinç bir
biz bilinci ortaya çıakran her türlü oluşum din oalrak kabuledilebilir, klise diyor bana durkheim,
cemaat dediğimiz bir yapı, bu fonksiyonel din tanımının, insanları toplayabilme aidiyet biz
bilinci kazandırma, daha da önemlisi bütün bunların neticesi sebebi olarak dayanışma ruhu
ortayaçıkarabilen, toplumsal bütün için,dinin bir karakteristiği. Tanrısal olanı fotoğraftan
çıakrırsanız bütün toplusmal oluşum bir din olarak kabul edilmeye mümkün oluyor, özsel din
tanımından farklı bir bakışaçısı oluyor
- Heidegger:marxizmi bir din olarak kabul etmekten asla çekilmez.
- Sivil din yazan biri olarak sosy fonskiyonel bir din tanımı oalrak bakarsak beşeri idelojilerin çoğu
din oalrak elealınabilir. Yoksa budizm gibi bir oluşumu din dışında kabul edebilirsiniz halbuki
budizm religon anlamıdna din olarka kabul edilmektedir
- Sıkıntı: her şey bu kategoriyde her şeyi din olarak ele alıyorsunuz
- Sivil din kitabında: herhangib ir ideolojisinde din olma iddiası varsa aşkın bir valrığa işaret
etmesi gerekiyor kaynağını oradan alması gerkieyor bu öz eksikse o din iddiasında olan
prensipelr manzumesinde insnalaır tatmin edici bir ideoloji olarabilir estetik kaygılaırnı okşayan

Din Sosyolojisi Seite 14

 prensipelr manzumesinde insnalaır tatmin edici bir ideoloji olarabilir estetik kaygılaırnı okşayan
entellektüel çabalarınız taçlandıran, kitap okuduğunuzda nasıl sevk alıyorsanız din olarka kabul
emtek olmak
- Transaandantal beeing dediğim şey için aşkın valrık gerkelidir
- Din nedir, bi kaç farklı bakış açısından din anlayışlmaya çalışılmış, din ille içeriden olması
gerekmez
İsa mesih bizim günahlarımız için çarmaha gerildi 3 gün gökyüzüne çıktı sonra kıyamete
yakın yine dönecektir tanrı bir varlıktır
Hrisityanlara göre hz isa bütün insanlık için ölmüştür vs vs
Birinde inanan biri olarak böyle bir yourm ikincisinde dışarıdan birisi olarak hristinara
göre ...
- Din nasıl değişr gerçekten değişiyor mu
- Modern öncesi dönem/modern dönem
- Genelde 14 yy geriye doğru gidince gidebildiğimiz yere kadar premodern olarak kabul eidlir,
rönesansın başladığı bir dönemdir, aydınalnma ile neticelencek bir süreç
- Modenr dönem 1400 1950 60lara kadar, kimine göre heidegger ve nietsche için 1900lerde
vefaet eden kimine göre
- Post modern dönem de 1900 larda bşalayan bugüne kadar
- İkinci üdnya savaşından sonra postmodern dönem
Postmodern - yapısökümcülük, yapısalcılık, yılın sözcüğü hakikat sonrası posttruth
dönem olarka kabul edilbilr
Pandemi sürecinden sonra güvene bilie azalıcak mı çoğalıcak mı, aşı buluntak nsonra ne
kadat etkili vs o değişecek, dine görüş mü olacka, bilim adamının ağzına bakıyr herkes
- Aşıyla uğraşan adamlar sakallısı da cübbelisili de öyle herkes oraya bakıyor bilim adamına
bakıyor
- Modern öncesi döneme bakınca: scolastik bir bilim anlayışı, aristo mantığı üzerine ünveriste ve
bilim ve teoloji ve din anlayışı , bundan bağımsız olarak ayrı olarak genel premodern dönemi
genel ifade: varlığı yorumlamak için yegane çerçeve teolojik dönemler olduğu, paradigmanın
mutlak yorumlayıcı oalrk kainatta evrende toplumda olup biten her şeyin, fiziksel evrende de ,
sadece dinsenl bir çerçeve, hakikati bulmak iddasıdır, Hakikat truth anlamında, modern öncesi
dinsel bkaışaçısıdna hakikat bulma amacı, tanrısal olanı bulmak, tanrının bize sunduğu
imkanlarla hakikati bulabiliriz, bu nasıl gerçekleşir, vahiy yoluyla iletişim kurar bizimle, vahiy
yoluyla kurduğu iletişim sayesinde tnarı bize hakiketı bulma imkanı, onun dışında her türlü
hakikati bulma iddası kabuledilebilir dğeil, bu anlayış kilse tarzı bir yapı, her türlü ayorumu klise
dogmalarıyla, her türlü yorumu klise dogmalarına endeksleyen bir anlayış ortaya çıkardı, bir
evren tasavvuru ortaya çıkardı, hakikat dinin penceresinden, bu rönesansa kadar bu şekilde
devam ediyor, rönesans nedir, daha ağırlıklı olarak batıda italyada, daha osnra bütün avrupa
sanatta edebiyatta müziikte hatta dinde kadim batı kültürünün eserlerini yeniden keşfedip
kendi ödnemlerine uygun bir ibçimde yorumlayarak sentezleme teşebbüsü , rönesans çağı
buna denir
- 15 16 yy içine alan bir dönemdir
- Rönesans: yeniden doğuş demektir, geçmişi bütünüyle silmek dğeil tam aksine gelenekte var
olan kadim geleneklerede wisdom hikmetin hakikatin eserlde ortaya çıkan hakikatlerin 15 16 tt
zamanın ruhuna uygun biçimde yeniden doğması ve küllerindne yeniden doğmasına işaret
eder.
- Geç ortaçağların bitip yeni çağa geçişi sürecine işaret eder
- Geçmşi reddetmek değil skolastik düşünceyi atlayarak kadim kültürlere giidp ve sentezlemek
rönesansın kaynakları sadece grekoromen kyanklar değildir, yahudi hristiyan gelenği dediğimiz
gelenek çok büyük tesirleri vardır rönesans için. Neredne iblyoruz rönesans eserlere bakınca
mikel anjelonun yaratılış sahnesinden tutun .. Sentez: form grekoromen şekil grekromen
gelentekn içerik content yahudi hrisitnyan gelenekten, yahudihristiayN:asla heykel
yapamazsınız, yahya b dimeşk: iconlarıı parçalayanlar vardır hayudililkte hrisityanlıkta özünde
yoktur bunlar daha sonra işin içine, gerkoromen kültüründen etklienyorlar ve greromen ve
yahudi hristiyan sanat eseleri ortaya çıkıyor. Purreligiost dinsel bir sentest değildir. İlahi
komedyayı okuyun orada görülür bunlar
- Klisnein otoritesi sarsılamaya başlıyor , mutlak hakikat anlayışı din adamlarının tekelindeydi, bu
hrisityanlığın öğretisine uygun bi şekilde gelişiyodu, fakat bilimsel felsefe coğrafi gelişlemeler
görüş farklılıkları vs bilim aalnındaki gelişmeler değişmmeler kilse otoritesinii sarsmaya bşaladı

Din Sosyolojisi Seite 15

 görüş farklılıkları vs bilim aalnındaki gelişmeler değişmmeler kilse otoritesinii sarsmaya bşaladı
ve içeriden kilse içeirsinden eleştiri kilsenin bazı öğretilerine karşı, ama lse çok katı rafine
eleştirelere tahammul yok, karamazof kardeşlerin büyük engisesyoncu görüşlerk
kurumsallaşms kapkatı yapı. Bu öğreitye bilim insanları tarınfdan klise mensupları bilim
insanları içerden bir eleştiri ama klite katıdır ve rafine klseye karşı eleştirleri
tahammüledemiyorlar, galileo falan vazgeçiyor dediklerinden birk ısmı yazdıkları ölünce
yayınlansın falan rönesans aydınlanma ilk dönemi vs hep bu sıkıntılar yaşanmıştır, bu süreç
modern dönem oalrak bilen ödnemin başlangıcı oalrak bilinir
- Modern dönemi tanımlayan en belirgin iki kavram akıl ve bilimdir, bilimsel yöntemdir, akıl ve
bilimsel yönteme yapılan bir vurgu aynı şey farklı perspektifler, hakikat iddiası vardır modrn
dönemde de, ciddiyet vardır derinlik vardır dini dönemde olduğu gibi !antitezdir bu açıdan,
ama hakiakte ulaşmada yegane ölçüsü oalrak alınan unsur vahiy ve temsil ettiği
düşündüğümüz kilse değil bilimdir ! Bilim klisesi, niye bilim klisesi diyoruz buna çünkü dini
olana asla yer yoktur,
- Baconun ortaya koyduğu gözlem akıl merkezli newton: mekanik evren tasavvurunu çağrıştıran
bir anlayış sadece hakikate ulaşabilir
- Bilimin dışında hiç bir şey hakikat hakkında bişey diyemez varsa yoksa deneneiblir ölcülebilir
- Mekanik evren tasavvuru dini alana uygulayıcna deist bir anlayış ortaya çıkıyor mekanik evren
tasavrruunda ortaya çıakrdığı bir metaophor: saatu stas ıbir tanrıdan watchmaker god, tanrıya
inanılır, peygamberlik müessesi deist anlaışta yoktr ama tanrı anayışı vardır emekliye ayrılmış
bir tanrı kendi dünyasına çekilen bir tanrı anlayışı hakimdir bu deist bakış açısından, 19 yy din
bilim nalayışı büyük ölçüde teolojik bakış çaısında oranın arasında duran deist bir tanrı anlayışı
- Siyaset bilimclieri büyük
- Kant, damid hume natural religion doağl din anlayışı, ahlaki prensiplerimizi doğrunun yanlışı
adaletin ne olduğuna karar verebilmek için metafiziksel kaynağa ihtiyacımız yok bizim
rasyonaltiemiz bize neyin doğru yanlış olduğunu bize söyleyebilir
- Moernizm, modernleşme, modenrlik
Bu çağa ait anlamında
Kullanımlarına göre farklılık arzettiklerini söyleyeibliriz
İdeoloji olarak modenrizm aklınza bu gelsin: aydınlanma çağıyla gelen zihinsel
dönüşümün ortaya çıakrdığı bir dünya görüşü yaşam biçimi ve ideoloji olarak kabul edilir.
▪ Hümanizm
▪ Sekülerilizm
▪ Demokrasidir
▪ Saçayaklarını 4 5 arttırabilirsin ekonomik boyutta kapitalizmi görebilirsin. Bunların
özelliği ne bu sac ayaklarını nözelliği egemenliği insanları oözgürleştiren kurutluşu
dinde dğeil ibliimde arayan bir bakış açısı
▪ Egemenliği insanı özgürleştiren kurtuluşu bilimde arayan insanbiçimci dünya
görüşüdür modernizm, antropomorfik bir insanı çağrışıtran, antropomorfik tanrı
anayışı insan özellikleri tanrıda da tecelli ettiği anlayışı .. İnsandaki özellikleri
anlayarak tanrının sıfatlarını da onu anlamak
▪ İbizm zaati subiti sıfatlar diyince zaati sadece kendine ait olandır Allah'a, bunlardan
bahsedince sadece kendisine ait, kimsek endi bşaına var olamaz ama subiti
insanlarda da, kelam görmesi iitmesi kahhar olması insnai özelliklermiş gibi
görünüyor insana onun için bütü ndinler redder antropor ama hinduzim tanrısal
tanrıyla hiç bir ileitişim kurulmaaz sıfatlarını reddeder
▪ Modernlizmi bileceksiniz
▪ İnsan merkezcidir, hümanist olması
Modernizasyon çağdaşlaşma: modernizm bir ideoloji iken çağdaşlaşma modernizasyon
daha çok bir sürece işaret eder, onu da modernleşme olarak tanımlarız, sosyal siyasal
ekonomik kültürel sanatsal gibi alanlarda özelikle 20 yyden sonra başta abd olmak üzere
sanayileşmiş batı ülkelerin kurum yapı değer ve sistemlere sahip olma amacıyla
yapılantüm düzenlemere çağdaşlaşma çabaları diyoruz jbiz
Osmanlnıda çağdaşlaşma deidğimiz şey budur, osmanlıda kastedilen çağdaşlaşma
modernizasyonudur toplumun askeirn kurumların vs
Sanayileşmiş baıtlı ülkelerin her alanda ulaştığı düzeye ekonomik siyasal ulaşma çabası
bunlar bazen eklektik olabilr
Muasır medeniyet seviyesini aşmamak, afrikayı kastetmiyor vs avrupa batı avrupa

Din Sosyolojisi Seite 16

 Muasır medeniyet seviyesini aşmamak, afrikayı kastetmiyor vs avrupa batı avrupa
Eşit ve genel oy siyasal parti ve parlamentonnun mevcudiyeti, 19 yy sonlarında ziya paşa
namık kemal ali suavilerin karar mekanizmalarına katılım ki bu demokrasinin özellliği
Temel kurum ve ilekeleirn siyasal alanda egemen kılınması siyasal çağdaşlaşma yazma
okumak yükselmesi
Kültürel anlamda bir çağdaşlaşma,
Kapitalist bir üretim tarzının yerleşmesi ekonomik anlamda çağdaşlaşma
Dünya ekonomik sisteme entregre ben olmak istemem bir entellektüel olarak çünkü bu
vahşi kapitalzmin ortaya koyduğu ve hayat bulduğu bir sistemdir böle bir sisteme
entegre olmamanın düşüncündeyim
Sosyal alanda bir çağdaşlaşma
Akıl vasitasıyla evreni isteidği gibi dönüştürebilir, manipule edebilir sömüreiblir diye
anlaşılabilir, doğayı
- Risk otplumu : giddens: varoluşsal problemler vardır bu toplumda, valrığımdan bğaımsız olarak
var olan probmeler sel deprem vs doğal afetler bunlar risk oluşturur insanlar için, akıl
vasıtasıyla ahlaktan arındırılmış bir bilimin ortaya çıkması, sonsuza kadar tüketme hakkını
kendine gören bir insan teki, doğal afetlerden daah
- Bauman: holocausttan bahsedirken sistematik bir şekilde öldürüldüğü, geneeksel toplumlar
aklı bu kadar öne plana çıakramyan geleneksel toplumların holocaust çaında insanlık faciası
yetenekleri yoktu eskiden, holocaustun ortaya çıkmasına zemin hazırlayan süreci sonuna kada
götren rasyonalist bir
- İsnanın neyin doğru neyi yanlış ihtiyaç duymaksızın kendi kendisine kendi aklıyla bulabilecek
bir bakış açıdır, insan kendisine tapındığı yegane ölçütün hümanizm, insan sevigsi oalrak
algılamayın, hakikatin yegane ölçütü insandır anlayışı
- Mevlana hümanist midir, eğer beşerperestilikse veya ibrhaım hakkı yunus emre hazretleri
insancıl ama hümanist değil yaratılanı severler insanın insan olması yaratılanın yaratılmış
olması müslümanca geliştirlen bir bakış açısı
- Niye postmodenr döneme geçtik?
- Modern zamanlar, modernite, tıpkı premodern gibi dinin vadettiği gibi bir cennet
vaadediyordu, premodenr dönemde dini bakışaçısı enneti öteki dünyada kurma iddasındadır,
onun için tevekkülü tavsiye eder ama islam çaçıdan tevekkül boş boş oturmak değildir
- İnsan merkezci bakış açısı tanrınıyı yerinde etmeye çalışarak ahireti yerinden ederk ccenneti bu
ndyada vad etti, bırakın cenneti yeryüzünde kurayı cehennemi kurdu yeryüzünde,
- Fransız ihtilal buhar makinesi uzak beldelere gidp , hammade ihtiyaçın karşılanması 100 m
insanlar öldürülemsiyle eldeeilden zenginlikler, cenneti kuralım derken cehennemi kurmak
- Fransızların ame belç yapıtklarını . Onların ağızlarından
- 1 2 dünya savaşları vs dünya savaşı denmesi avrupa da yapılan bir savaş tr bile girmedi, ama
avrupa bütün dünyanın merkezi değil mi sanki onların savaşı sanki dünyanın savaşı , avrupa
merekzci batı merekzci bakışaçısı böyle anlamayı gerektiriyor
- Holocaustun yaşanması ! İnsanlaırn bilime kapitalist dinlere bilime güveni kaybettiler !
Güvenlerin kayıbıyla beraber yeni dnem postmodern durum !
- Postmodern durumun en belirign özelliği modenrleşmeyle ortaya çıkan büyük anlatılara din
bilim himanizma büyük anlatıdır demokrasi kapitalizm sosyolizm büyük anlatımdır insanların
bunlara büyük anlatılara güvenleri sarsıldı
- Büyük anlatılara güvenin sarsılması bilime akla duyulan güvenin sarsılması anlamına geldi din
ve bilim Hakikat anlayışı post modern dönemde artık geçerli dğeildir, kantın söylediği aklını
ukkullanma cesaretini göster ! Kantın mottoso, bu zamana kadar insan aklı kullanmaya cesaret
edemiyordu, bunu yaparken kendi kendine empoze etmiş olduğ kurallar ağalar dan dolyaı
kurtulamıyordu şimdi bundan kurtulması gerekitğini söylüyor aklını kullanma cesareti klllan
diyordu kant, evrenselci bakış açısı hakikati heryerde yeter ki bilimsel yöntemi her yerde
hakikati keşfedeblir
- Postmodenrle büyük anlatıl AKIL mutlak akıl parçalandı, Hakikat parçalandı büyük h ile olan
sağda solda farklılaşma kurumsal birbirinden bağımısz oldu din etkisini kabyetti bu süreçte bir
tek hakikat olmak yerine biribiryeie mücadele eden hakikatler bir sürü hakikatler oldu,
evrenselci bakış açııs sorgulanır hale geldi, batı merkezci bakış açısı orgulanır oldu pozitivist
bilim anlayışı sorgulanır oldu geldiğimiz noktada
"anything goes" her hakikat iddasının öteki hakikat iddası kadar bir döneme burada
ciddiyet yok, oyun var, sanateseri bitmiş bir sanat yok başı dibi bir sanat yok burada

Din Sosyolojisi Seite 17

 ciddiyet yok, oyun var, sanateseri bitmiş bir sanat yok başı dibi bir sanat yok burada
izleyenin kendisini tamamladığı bir sanat var, tarskowky filmeri insanın kendi duygularına
göre sanatı
Metinleri yorulmlarken metnin otonomuğunu kendine hasbir kimliğinin olduğunu
ıskalayıp Allah bununla bir şey mruad etti bunu yaparken Peygamber efendimiz mutla
kyorumluaycıı oalrka merkezde olması lazı bunu malırsanız ... Yok oluyor
- Herhangi bir metne istediğiniizi yedirebilirisniz neyi hangi anlammı yüklüyorsuanız metin o
anlamı konuşuyor ! Oysa metnin bir otonomluğu var özgürlük alanı var
- Postmodern zamanlarda hyperreality: hakikat gerçeklik artık kopyanın gerisinde kalmıştır,
smebol sembolize ttiği şeyden daha değerli, işaretin kendisi işaret ettiği şeden dah a değerli
olmuştur, kopya orjinalinden daha değerli , virtual olan sanal olan sanal olmayan gerçeklikten
daha değerli hale gelmiştir. İşte bu süreçte ndaha ilerisine işaret eden post truth dönem olarak
adlandırılıyor.
- Postmodenr önce: hkaikat iddiası vardı, posttruth: hakikat iddialarından bile söz etmek
imkansız oluyor denilebilir.
- Postmodenrizm sayesinde dinin yeniden toplmsal yer alıyr diyenler var bu doğru değildir
Tanrıyı merkezden kovma teşebbüsü: kovma teşebbüsü başarılı olunamayan teşebbüs
din hiç bir yere gitmedi dinin ne olduğu dindalrığın ölçütleri değişti mi . .. Din özü
itibairyle var olmaya devam etti farklı içeriklerle ama var olmaya devam etti
Ne oldu? Din geri gelmedi zaten var dı, bira n için gitmişti geri geldi demek aslında
dominant bir unsur oalrak geri gelmiş deiğiş, posthakikat bilimseliclik hümanizm ateist
deist ne kadar kayıtsızlık geçerliyse o da okadar yansıtıyor. Herkesin saçmalama inanma
inanmama hakkı var.
Siziin dinininizn hakikat iddası sadece sizinle kayıtlı demiş olursunuz
- İslamın ir hakikat iddası vardır, ve öteki beşeri ideolojiler olsun din kaynaklı sistemlerden üstün
olduğunu biliyoruz böyle olması gerekir . Anything goes herşey herşeyle gitmez bunu
diyebilmek durumundayız bunu söylemek için kütürel oalrak vs güçlü olmak lazımdır

Din Sosyolojisi Seite 18