Bolesław Prus "Lalka” - notatka

rozszerzona

1. Ważna powieść pozytywistyczna.

‐ Początkowo drukowana w częściach na łamach gazety "Kurier Codzienny".
‐ Inspiracje Bolesław Prus zaczerpnął z prawdziwego procesu o lalkę, o którym czytano wówczas
w gazetach. Prus sam przyznał, że do owego utworu bardziej pasowałby tytuł "Trzy pokolenia".

2. Gatunek:
‐ powieść psychologiczna, analizująca "miłosną obsesję",
‐ powieść społeczno‐obyczajowa, ukazująca szeroki obraz społeczeństwa,
‐ proza dojrzałego realizmu, ukazująca dogłębną rzeczywistość.

3. Tematyka utworu poświęcona jest odtrąconej miłości kupca do arystokratki – Izabeli Łęckiej.
Prus wiernie oddaje panoramę życia ówczesnych ludzi, obnaża wady szlachty, wskazuje na potrzebę
pomocy najuboższym. Ukazuje także spór młodego pokolenia pozytywistów ze starszymi
romantykami.

4. Akcja rozgrywa się w latach 1878 – 1879, głównie na planie Warszawy, lecz także w Zasławku
i Paryżu. Ponadto wraz ze wspomnieniami Rzeckiego przenosimy się do wydarzeń z jego młodości.

5. Kompozycja widoczna w "Lalce" jest niezwykle oryginalna jak na XIX‐wieczną powieść.

Wskazuje na to obecność dwóch narracji:
‐ trzecioosobowej – dotyczącej głównej fabuły,
‐ pierwszoosobowej – prowadzonej w formie pamiętnika przez Ignacego Rzeckiego.
Ponadto kompozycja w owym utworze jest otwarta, gdyż pozostaje wiele "ciemnych miejsc"
i niedomówień.

6. Zgodnie z koncepcją powieści realistycznej prawdopodobni i realni bohaterzy budują szeroki

i odzwierciedlający rzeczywistość obraz społeczeństwa (Polacy, Niemcy, Żydzi).
7. Rzecki kończy życie na kartach "Lalki". Jest też osobą wierną epoce romantyzmu. Dowodem
na to jest jego wiara w idee, przyjaźń, miłość oraz zaangażowanie w politykę i wyczekiwanie
przewrotu wywołanego działaniami Bonapartych w Europie.

8. Arystokraci ukazani w "Lalce" chcą kierować narodem, pomimo że nie umieją tego robić, nie chcą
ustąpić miejsca tym, którzy mają pomysł, ideę i marzenia. Są w dużej mierze skostniałą warstwą,
która nie tylko nie potrafi pomóc, ale także nie chce naprawić narodu ani zbliżyć się do innych
warstw, uważając je za mniej godne. Jest zainteresowana jedynie swoimi interesami.

9. Powieść pozytywistyczna, realistyczna, naturalistyczna, realizująca hasła pozytywistyczne: praca

u podstaw, praca organiczna, asymilacja Żydów, emancypacja kobiet.

10. Praca organiczna ‐ społeczeństwo formuje się jak organizm, każda warstwa społeczna jest ważna
i żadna nie powinna być osłabiona, ponieważ to negatywnie odbija się na całości.

11. Praca u podstaw ‐ podnoszenie świadomości najniższych warstw społecznych, edukowanie ich,
by umieli pisać, czytać, obsługiwać maszyny ‐ edukacja wszechstronna.

12. Konkretne przykłady realizujące hasła pozytywistyczne dotyczące pracy: Wokulski daje prace
Mariannie i organizuje ją braciom Wysockim.

13. Asymilacja Żydów = włączanie Żydów do polskiego. społeczeństwa.

14. Emancypacja kobiet ‐ kobiety upominają się o prace, chcą się edukować, by móc pracować
co pozwoli im uniezależnić się od mężczyzn (np. Marianna, Helena Stawska).

15. Powieść realistyczna ‐ narrator obiektywny, trzecioosobowy, który jest wiarygodny.

16. Utylitaryzm = użyteczność społeczna.

17. Pozytywiści dokonali pewnego przełomu, wprowadzając na karty książek bohaterów,

niewywodzących się z warstwy szlacheckiej. Dowodem na to może być właśnie "Lalka" Bolesława
Prusa, w której główny bohater – Stanisław Wokulski – jest kupcem.
18. Typy bohaterów w "Lalce":
‐ uczony ‐ Julian Ochocki
‐ działacz gospodarczy (np. kupiec ) ‐ Stanisław Wokulski
‐ społecznik – Stanisław Wokulski
‐ idealista – Stanisław Wokulski, Ignacy Rzecki, Julian Ochocki
‐ kobieta niezależna ‐ Helena Stawska
‐ asymilujący się Żyd – doktor Szuman.

19. Najważniejsze problemy:

‐ samotność
‐ realizm a idealizm
‐ diagnoza społeczna
‐ kobieta a praca
‐ psychologiczne podejście do zjawiska miłości.

20. Motywy obecne w utworze:

‐ spory pokoleniowe
‐ miłość romantyczna
‐ przyjaźń
‐ małżeństwo
‐ samotność
‐ postać Żyda
‐ kamienica
‐ miasto
‐ nauka
‐ powstanie
‐ praca
‐ idealiści.

21. Najważniejsze cytaty:

„Oto miniatura kraju, (...) w którym wszystko dąży do spodlenia i wytępienia rasy. Jedni giną
z niedostatku, drudzy z rozpusty.” ‐ Stanisław Wokulski
„Marionetki!... Wszystko marionetki!. Zdaje się, że robią, co chcą, a robią tylko to, co im każe
sprężyna, taka ślepa jak one” ‐ Ignacy Rzecki