Kapsayıcı Eğitim Yaklaşım ve

Uygulamaları
(10. Hafta)

KAPSAYICI EĞİTİM
Dr. Abdullah AÇAR
Bursa Uludağ Üniversitesi
5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 1
• MEB - Sınıflarında Yabancı Uyruklu Öğrenci Bulunan Öğretmenler İçin El
Kitabı
• Kapsayıcı eğitim – özel gereksinimi olsun olmasın herkesin tüm öğrencilerin eğitim
faaliyetlerine eşit erişimi

• Farklı görüşler, yaklaşımlar

• Ortak payda eğitim kurumlarında çeşitliliğin tanınması, değerli
görülmesi

12.04.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 2

 İnsan Hakları Temelli Yaklaşım
• Eğitim bir hak olduğu için kapsayıcı olmalı.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

2. Madde

26. Madde

• Diğer yaklaşımların temeline oturtulabilir.

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 3

 Çok Kültürlü Eğitim Yaklaşımı
Banks and Banks (2010)
«kız ve erkek öğrencilerin, özel öğrencilerin, ırksal, etnik, dil ve kültür
bakımından farklılaşan çeşitli grupların üyesi olan öğrencilerin akademik
olarak başarılı olma konusunda eşit şansa sahip olacakları şekilde eğitim
kurumlarını ve yapısını değiştirmek»

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 4

 Çok Kültürlü Eğitim Yaklaşımı - Boyutlar
• İçeriğin bütünleştirilmesi – çeşitli kültürlerden içerik ve örnekler kullanmak
• «Sınıfında göçmen öğrencileri olan bir öğretmenin halk müziği örnekleri arasında
Suriye halk şarkılarına da yer vermesi»

• Önyargıların azaltılması – ırksal tutum ve bunların tartışılması, değişimi

• Irkçılığı konu alan (kendi bağlamından uzak) hikaye, film vb. >> tartışma
• Kendi bağlamına yakın hikaye film vb. >> tartışma (kendisinin ırksal tutum ve
önyargıları)

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 5

 Çok Kültürlü Eğitim Yaklaşımı - Boyutlar
• Eşitlik pedagojisi – farklığa sahip gruptan (ırk, kültür, cinsiyet, sosyal sınıf)
öğrencilerin akademik başarısını kolaylaştırmak, mümkün kılmak
• Alt gelir düzeyinden öğrencilerin çalışma yeri, zamanı ve materyaline ulaşmalarını
kolaylaştırma (okul mekan ve materyallerini ulaşılabilir kılma)

• Güçlendirici okul kültürü – akademik başarı dışındaki alanlarda da farklı

olanların yer alması ve görünür olması
• Sportif etkinlikler, temsil edici etkinlikler, öğretim personeli ile ilişkiler

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 6

 Kültüre Duyarlı Eğitim
• Farklı etnik kökene sahip öğrencilerin
kültürel birikimlerinin (bilgi, deneyim,
standart davranış biçimi)
• Eğitim ortamında kendilerine fayda
sağlayacak şekilde kullanılması
❖Kültürel geçmişlerini yargılayıcı olmamak
ve değerli olduğunu göstermek
➢Kültürel bütünlüklerini korurken akademik
başarılarını sürdürebilmelerine yardımcı
olmak

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 7

 Farklılaştırılmış Öğretim
• Öğrencilerin farklı özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak
• Farklılıklara göre öğrenme-öğretme sürecinin boyutlarını düzenlemek
• Çeşitlilik gösteren özellikleri dikkate almak
• Aynı yaşta farklı yaşantılardan öğrenciler
• Bu farklı yaşantıların, farklı öğretmen desteği ihtiyacı ve farklı öğrenme hızını
oluşturduğu düşünülür.
o Bir sonraki üniteye ne zaman geçilecek?
o Ne kadar fazla örneğe ihtiyaç var?
o Bazı örneklerin tekrar açıklanması gerekir mi?

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 8

 Farklılaştırılmış Öğretim
• Önceden planlanan gerektiğinde uygulanan - proaktif,
• Sınıfın tamamına yönelik
• Her bireyi ayrı ele almak yerine gruplar ve gerektiğinde bireyselleştirme
içeren
• Bir süreç olarak uygulanan
• Ek ders, ekstra etkinlik kurs vb. değil.

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 9

 Öğrenci Özellikleri

- Profil çıkarma; Cinsiyet, kültür,

öğrenme stili, baskın zeka alanı
- Profil hakkında bilgi sahibi olma
- İlgilere hitap etme, dersi çeşitlendirme
- Yeni ilgi alanlarına teşvik

- Başarı ölçütlerini farklılaştırma

- Öğretmen & akran desteği

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 10

 Farklılaştırılacak Öğeler

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 11

 Farklılaştırılmış Öğretimde Yaygın Stratejiler
• Hızlandırma
• Öğretim Programının Zenginleştirilmesi
• Bağımsız Çalışma
• Bağımsız Öğrenme Merkezleri
• Esnek Gruplama
• Aşamalı Etkinlikler
• Anlaşmalar

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 12

 Türkçenin İkinci Dil Olarak Öğretimi
Ana dil & Resmi dil
Anadil – «çocuğun ailesinden ve içinde yaşadığı toplumdan edindiği dil»
İkinci Dil vs. Yabancı Dil
Öğretildiği Ortama bağlı – Türkçe Türkiye’de ikinci dil, başka bir ülkede yabancı dil olarak
öğretilebilir.
Birden fazla dilin kullanıldığı bölgelerde;
- Ailede öğrenilen, ailenin dili > anadil,
- Ülkenin dili, günlük hayatta ihtiyaç duyulan dil > ikinci dil
Örnek; Türkiye’deki göçmen Suriyeliler
Kürtler, Rumlar

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 13

 Anadil dışında Bir Dilde Eğitim Almak
• Yükseköğretim düzeyinde
Ne tür deneyimler zorluklar?
• Eğitimin ilk yıllarında
Ana dili Kürtçe olan çocukların olduğu sınıfta 1. sınıf öğretmenisiniz.
Neler tür deneyimler, zorluklar?

Türkçenin ikinci dil olarak öğretimi konulu akademik çalışmalar da bu durum

açısından sınırlı
- Türk vatandaşı olan fakat anadili Türkçe olmayan gruplara (sınırlı, eksik)
- Türkiye’ye yerleşen Suriyeli göçmenlere, Eğitim almak için Türkiye’ye gelen yabancı
öğrencilere, Yurt dışında doğup büyüyen Türk çocuklarına

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 14

 İkinci Dil Öğretim Yaklaşımları
• İletişimsel Dil Öğretimi Yaklaşımı
• İletişim odaklı, dilbilgisi ikinci planda
• Doğal Yaklaşım
• Eğitim öğretim sürecinde öğretilecek ikinci dilin kullanılması
• İşbirliğine Dayalı Dil Öğretimi
• Dil, kültür bakımından heterojen gruplarda etkileşim
• İçerik Temelli Dil Öğretimi Yaklaşımı
• Dili önce öğrenip sonra kullanma anlayışına karşıdır (hazırlık sınıfı anlayışına karşı)
• İçerik, konu öğretilirken dilin de öğrenilmesi
• Görev Temelli Dil Öğretimi Yaklaşımı
• Sözcük Temelli Dil Öğretimi Yaklaşımı
• Yeterlilik Temelli Dil Öğretimi Yaklaşımı
• Bütüncül Dil Öğretimi Yaklaşımı

5.12.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 15