PŁYWY, PRĄDY, AMERYCZKA

TYLKO DLA WARIACIKÓW I MAŁOLATEK

21 MAJA 2020
AMS
SZCZECIN
 PŁYWY
Pływy (tides) rozumiane jako pionowy ruch wód na powierzchni Ziemi są zjawiskiem ciągłym, z
wyodrębnionym okresem zmian. Wznoszeniu i opadaniu pływów towarzyszą okresowe,
horyzontalne ruchy wody nazywane prądami pływowymi (tidal streams).

Rozważania dotyczące teorii pływów będą ograniczone do wzajemnych oddziaływań pomiędzy

Ziemią, Księżycem i Słońcem. Z pominięciem planet. Podstawą zrozumienia pływów są prawa ruchu i
grawitacji Newtona, najkrócej ujęte brzmią:

• Prawo 1 - Ciało w spoczynku, pozostanie w spoczynku, a ciało wprawione w ruch będzie

poruszało się prostoliniowo, z jednostajną prędkością tak długo, dopóki nie zostanie
przyłożona do niego jakaś zewnętrzna siła.
• Prawo 2 - Jeśli siły działające na ciało nie równoważą się (czyli siła wypadkowa Fw jest różna
od zera), to ciało porusza się z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym do wypadkowej
siły, a odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała. Kierunek i zwrot przyspieszenia jest
zgodny z kierunkiem i zwrotem siły.

• Prawo 3 –Jeżeli kiedykolwiek jakieś ciało oddziaływuje siłą na drugie ciało, to ono odpowie z
taką samą siłą lecz przeciwnie skierowaną (akcja-reakcja).

Prawo powszechnego ciążenia

Między dowolną parą ciał posiadających masy pojawia się siła przyciągająca, która działa na linii
łączącej ich środki, a jej wartość rośnie z iloczynem ich mas i maleje z kwadratem odległości.

Statyczna teoria pływu zrównoważonego

Księżyc i Słońce to dwa ciała niebieskie, które w znacznej mierze przyczyniają się do powstawania
zjawiska pływów na kuli ziemskiej. Oddziaływanie innych ciał możemy przyjąć za nieznaczne.

Na początku wyjaśnijmy efekty działania powyższych praw osobno na Ziemię i Księżyc.

Dla uproszczenia trzeba założyć następujące warunki;

❖ Księżyc znajduje się bezpośrednio nad równikiem ziemskim,

❖ Ziemia jest całkowicie pokryta wodą (nie ma kontynentów)
❖ Ignorujemy siły tarcia między woda a dnem oceanu

Za pomocą „statycznej teorii pływu zrównoważonego” wyjaśnimy , w jaki sposób siły zewnętrzne
oddziaływują na Ziemię pokrytą oceanami.

Z prawa powszechnego ciążenia wynika, że Ziemia i Księżyc przyciągają się wzajemnie !!!

By utrzymać Księżyc na orbicie wokół Ziemi muszą istnieć siły grawitacji nieustannie przyciągające
go do Ziemi. Księżycowi potrzebna jest zewnętrzna siła zakrzywiająca tor jego ruchu, siła
dośrodkowa, tę siłę ‘dostaje” Księżyc od Ziemi, dzięki temu pozostaje naszym naturalnym satelitą.

Ale siła grawitacji jest wzajemna, oznacza to, że Księżyc przyciąga też Ziemię.

Ziemia ma większą masę, dlaczego więc nie spada prosto na Księżyc?

Otóż Ziemia wykonuje taką samą sztuczkę co Księżyc, porusza się po małej orbicie wokół punktu,
nazwanego BARYCENTRUM , a nie jest to środek Ziemi.

Ziemia i Księżyc oddziaływując grawitacyjnie na siebie „wypracowują” wspólny punkt obrotu tzw.
Środek równowagi grawitacyjnej. Księżyc więc nie obiega Ziemi wokół jej środka, oba ciała krążą
wokół wspólnego środka ciężkości.

Ziemię i Księżyc to niezależny układ dwóch ciał , obiegający

wspólny środek ciężkości nazywany barycentrum układu

Ziemia-Księżyc.

Barycentrum leży na linii łączącej środki mas Ziemi i

Księżyca, w odległości 3/4 promienia Ziemi od jej środka.

Ziemia opisuje bardzo małą elipsę wokół barycentrum Z-K ,

podczas gdy Księżyc dokonuje obiegu wokół tego samego

barycentrum Z-K po znacznie większej elipsie , co zajmuje

mu w przybliżeniu 27 1/2 doby,

Nazywamy to miesiącem anomalistycznym (anomalistic

month). Należy również pamiętać, że jeżeli obieg Księżyca

wokół Ziemi odniesiemy do Słońca , to ruch ten będzie

potrzebował w przybliżeniu 29 1/2 dni. Taki okres nazywamy

miesiącem księżycowym (lunar month).

W taki sam sposób barycentrum Ziemia-Księżyc opisuje

eliptyczną orbitę wokół barycentrum układu Ziemia-Słońce

, co w czasie wypełnia się w granicach roku (w przybliżeniu

365 1/4 dni).

By wykonać ruch wokół barycentrum, środek Ziemi musi mieć dostarczaną zewnętrzną siłę, która
będzie zakrzywiać tor ruchu. Ta siła pochodzi z grawitacji Księżyca.

Nie tylko środek Ziemi, ale tez wszystkie punkty na kuli uczestniczą w tym ruchu, tak więc one też
muszą otrzymać taką samą siłę, tak samo skierowaną.

„Dostarczona” przez Księżyc siła, nie jest w każdym punkcie taka sama, jej wartość zależy od zmian
położenia punktu. Tylko środek Ziemi dostaje dokładnie tyle ile potrzebuje.

Dla potrzeb statycznej teorii pływów zakładamy, że Ziemia jest jednolitą sferą, kompletnie pokrytą
odpowiednio głębokim płaszczem wody. Możemy wówczas dalej przyjąć, że siła która oddziaływuje
na masy wody powstaje, jako RÓŻNICA między grawitacyjną siłą G działającą na środek Ziemi, a
rzeczywistą grawitacyjną siłą działającą w jakimkolwiek punkcie na powierzchni Ziemi.

Nazwiemy ją RÓŻNICOWĄ SIŁĄ GRAWITACYJNĄ.

Na antypodach, w M1, różnicowa siła grawitacyjna jest ujemna: ·-G.Możemy jednak wyrazić się
zamiennie tzn. powiedzieć, że różnicowa siła grawitacyjna w M1jest dodatnia, ale oddziaływuje w
przeciwnym kierunku.

Fazy Księżyca -tarcza Księżyca widziana z Ziemi

 SYZYGJA (SPRING TIDE)
W Nowiu - Księżyc przechodzi między Ziemią a Słońcem; nazywa się ten układ koniunkcją.
Rezultatem będzie utworzenie wypadkowej, maksymalnej siły pływotwórczej generującej pływy
nazywane SYZYGIJNYMI. W czasie syzygii powstają wyższe wody wysokie i niższe wody niskie niż
zwykle, a moment syzygii następuje przy nowiu i pełni Księżyca.

KWADRATURA (NEAP TIDE)

Księżyc i Słońce znajdują się w stosunku do siebie pod kątem 90 . Nazywa się to płożenie

Księżyca i Słońca kwadraturą. Księżyc znajduje się w pierwszej lub za 14 dni w ostatniej kwadrze.
Księżycowe i słoneczne siły pływotwórcze „ pracują „ w stosunku do siebie też pod kątem 90 ,
 inaczej mówiąc osłabiają swoje działanie, Rezultatem będzie utworzenie wypadkowej,
minimalnej siły pływotwórczej generującej pływy nazywane kwadraturowymi.

Podsumowując: w czasie kwadratury powstają niższe wody wysokie i

wyższe wody niskie niż zwykle, a moment kwadratury następuje w
czasie pierwszej lub ostatniej kwadry Księżyca.

Wciągu miesiąca księżycowego pojawią się dwa pływy syzygijne przedzielone dwoma pływami
kwadraturowymi. Odstęp czasu pomiędzy pływem syzygijnym i następującym po nim
kwadraturowym wynosio koło 7 ½ dni.

Jest zwyczajem, że pływ syzygijny i kwadraturowy następuje z dwu lub trzy-dniowym opóźnieniem
w stosunku do odpowiedniej fazy Księżyca. Jest to naturalne i wynika z faktu, że zawsze odnotujemy
pewną zwłokę w odpowiedzi na działającą siłę, czas ten jest potrzebny na pokonanie bezwładności i
sił tarcia mas wody.

Total tide - Rzeczywisty pływ, z jakim mamy do czynienia to zmiana poziomu wody w wyniku
oddziaływań astronomicznych i meteorologicznych oraz „ziemski dodatek specjalny”.

Astronomical tide - Pływ astronomiczny odnosi się do wznoszenia i opadania poziomu wody w
wyniku grawitacyjnego oddziaływania na siebie Ziemi, Słońca i Księżyca. Powtarzalność tych zmian,
jej okres jest znany i dokładnie przewidywalny.

Meteorological tide-pływ meteorologiczny jest wnoszeniem i opadaniem wody spowodowanej

wiatrem i zmianą ciśnienia atmosferycznego. Jaka jest możliwość podania przepowiedni-taka sama
jak dokładność przepowiedni meteo-pogodynki (tu chodzi o Medyne mefedroniarza).

Gdy rozpatrujemy pływy, jako naukę przede wszystkim mówimy o pływach astronomicznych. Siły
astronomiczne charakteryzują się swoja okresowością zmian i tą przekazują na wygenerowany pływ.
Stąd możemy odpowiednio wyodrębnić, w zależności od częstotliwości występowania: diurnal tides,
semidiurnal lub mixed tides.
Pracując z pływami powinniśmy rozumieć czym jest pojęcie MHW (mean high water). Jest ono
zdefiniowane, jako średnie wzniesienie poziomu wód wysokich, badane w okresie 19 lat.

Podobnie definiujemy MLW( mean low water).

Tidal epoch –epoka pływowa jest 19 letnim okresem, który obejmuje pełny cykl zmian dla
podstawowych sił pływotwórczych.

Pływy półdobowe 2 wysokie i 2 niskie wody każdego dnia, o podobnej odpowiednio wielkości czyli 2
podobne HW lub 2 LW. Zmieniają swoja amplitudę w zależności od faz księżyca. Pływy syzygijne,
kwadraturowe.

Pływy dobowe generują jedną wysoką i jedną niską wodę w ciągu doby księżycowej (24,84 godz.).

Pływy mieszane najczęściej o częstotliwości półdobowej, ale z bardzo znacznymi różnicami w

poziomie następujących po sobie 2 kolejnych wód wysokich lub 2 kolejnych niskich

Wysokość pływów i głębokości na mapie podawane są od tego samego poziomu, będzie to zazwyczaj
ustalony dla danego miejsca, jeden z najniższych poziomów pływowych. Trzeba pamiętać, że przyjęty
Chart datum, ma charakter lokalny i nie może by „ogólnie zastosowany” ponieważ wahania
pływowe w znacznym stopniu zależą od samego akwenu, jego fizycznych warunków i mogą się
znacznie różnić w jego obszarze-dla przykładu inne będą w ujściu zatoki , a inne przy jej
wewnętrznej linii brzegowej.

Odpowiedź akwenu na zmiany astronomiczne:

❖ Prędkość, przy której fala pływu może się rozprzestrzeniać zależy od głębokości akwenu
❖ Kształt basenów oceanicznych (np. otwarty, zamknięty, szeroki, wąski) decyduje o
zachowaniu fali pływu, fala progresywna, stojąca
❖ Tarcie działa, spowalniając falę pływu, a jednocześnie siła tarcia oddziaływując na litą
Ziemię, spowalnia jej rotację.
❖ W przeszłości doba trwała 22 godz., a rok miał około 400 dni.
 ❖ Na otwartych rozległych akwenach ruch fali pływowej tworzy system amfidrom (chuj wie co
to)

Pływy ko-oscylacyjne są to zmiany poziomu wód wygenerowane falą pływową dużego zbiornika i
jej wpływem na mniejszy akwen, którego rozmiar nie pozwala na indywidualną odpowiedź sile
pływotwórczej.

❖ Atlantyk wykazuje tendencję silniejszej odpowiedzi na półdobową siłę pływotwórczą;

dlatego pływy u wybrzeży Atlantyku i wokół Wysp Brytyjskich mają charakter półdobowy (2 wody
wysokie i 2wody niskie w ciągu doby księżycowej) znacznie bardziej reagując na zmianę faz
Księżyca, aniżeli zmianę deklinacji. Duże pływy pojawiają się w syzygii, blisko nowiu lub pełni
Księżyca. Małe pływy pojawiają się w kwadraturze , blisko I iIII kwadry. Największe pływy w ciągu
roku powstają w syzygii przypadającej blisko zrównania dnia z nocą ( 21.03, 23. 09 ), gdy Słońce i
Księżyc mają zerową deklinację.

❖ Pacyfik w całym swym akwenie silniej odpowiada na siłęo charakterze dobowym i dlatego w
pływach tej części świata dominuje duża składowa dobowa. W tych obszarach, największe
pływy związane są z maksymalną deklinacją Słońca i Księżyca , czyli w okolicach letniego i
zimowego przesilenia ( 22. 06, 22.12 ).

Obszary wód: południowo-zachodniego Pacyfiku wokół Nowej Gwinei, Wietnamu i Zatoki

Tonkińskiej oraz Morza Jawajskiego są w przeważającym stopniu dobowe.

❖ Pływy mieszane, dla których siły pływotwórcze o charakterze dobowym i półdobowym są

jednakowo ważne, cechuje przede wszystkim tendencja dużych nierówności dobowych.
Uwidaczniają się one w wysokościach dwóch sąsiednich wód wysokich, wód niskich lub
dotyczy obu skrajnych stanów pływowych. Okazjonalnie pływ może nawet przyjąć charakter
dobowy. Pływy mieszane odnajdujemy wzdłuż zachodnich wybrzeży Stanów Zjednoczonych
(Pacyfik), wschodnich wybrzeży Zachodniej Malezji, przy Borneo, Australii i na wodach
południowo-zachodniej Azji.

SHALLOW WATER EFFECT

W niektórych miejscach, płytkowodzie jest przyczyną powstawania większej liczby wód wysokich
bądź niskich, aniżeli dwie w ciągu doby pływowej. Dla przykładu w Southampton powstają dwie
wody wysokie z przedziałem około 2 godzin pomiędzy nimi. Dalej na zachód wybrzeża, w Portland,
dominującym czynnikiem jest podwójna woda niska. Podwójne pływy charakteryzują również wody
holenderskie, i wiele innych miejsc.

W praktycznym znaczeniu tego podwójnego efektu pływu otrzymujemy dłuższy czas bezruchu wody
wysokiej lub niskiej pływu ( stand of tide). .

Z powodu dużego zniekształcenia fali pływu na płytkowodziu, u południowych wybrzeży Anglii

między Swanage a Selsey, opracowano dla tych miejscowości specjalne krzywe pływu w oparciu o
wodę niską.
Krzywe i instrukcje do nich zawarte są w Admiralty Tide Tables -Volume I. Krzywa pływu
opracowana dla portu standard -Southampton jest również nietypowo oparta o wodę niską ze
względu na złożony przebieg pływu wokół wody wysokiej.

WPŁYW WARUNKÓW ATMOSFERYCZNYCH NA PŁYWY

Warunki meteorologiczne odstępujące od wartości średnich spowodują odpowiednie różnice między
przepowiednią a rzeczywistym pływem.

Wiatr i ciśnienie

Różnice w wysokości pływu są , przede wszystkim , wynikiem oddziaływania silnych lub

długotrwałych wiatrów oraz utworzenia się nadzwyczaj wysokiego lub niskiego ciśnienia
barometrycznego. Różnice między czasem przepowiedni a rzeczywistym momentem wody wysokiej,
czy niskiej powstają głównie z powodu oddziaływania wiatru.

Oddziaływanie wiatru na poziom morza , a co za tym idzie na wysokość i czas pływu jest niezmiernie
różnorodne; zależy przede wszystkim od topografii akwenu.

Ogólnie można powiedzieć, że wiatr podniesie poziom wody w tym kierunku, w którym wieje.
Silne wiatry wiejące prosto w kierunku brzegu „spiętrzą” wodę i spowodują, że wysokie wody będą
wyższe od przepowiedzianych, a wiatry wiejące od brzegu będą powodować zjawisko odwrotne.

Wiatry wiejące wzdłuż brzegu umożliwią powstawanie długich fal wzdłuż wybrzeża, z podniesionym
poziomem morza na grzbiecie fali i obniżonym w dolinie. Fale te są znane jako wezbrania sztormowe
i będą omawiane w następnych slajdach.

Analiza statystyczna wskazuje na standardowe odchylenie dla różnicy między przepowiednią a

rzeczywistą wartością pływu , podając wielkości : 0.2 metra w stosunku do wysokości i 10 minut dla
czasu.
Przepowiednie pływów są obliczane dla średniej wartości ciśnienia atmosferycznego. Różnica o
34 milibary od średniej wartości może spowodować różnicę w wysokości pływu o około 0.3 m.
Niskie ciśnienie będzie miało tendencję do podnoszenia poziomu morza, a wysokie odwrotnie
spowoduje obniżenie poziomu.

Należy pamiętać, że poziom wody nie ulega gwałtownym zmianom, w odpowiedzi na zmianę
ciśnienia , a raczej reaguje na średnie zmiany ciśnienia nad znacznym obszarem.

MAŁE PODSUMOWANIE
W praktyce, pływy różnią się znacznie od księżycowo-słonecznego pływu zrównoważonego (luni-
solarequilibrium tide), zdefiniowanego w statycznej teorii pływów. Odpowiedzialne za to są : rozmiar,
głębokość i konfiguracja basenów oceanicznych, masywy lądowe, tarcie i bezwładność mas wody, które
muszą być pokonane w poszczególnych basenach wodnych , itd.

By w basenie wodnym utworzył się zauważalny pływ, potrzebne jest wygenerowanie odpowiednio
dużej siły pływotwórczej. Spełnienie tego warunku jest możliwe w przypadku dużego basenu
wodnego. Wielkie oceany świata-Pacyfik, Atlantyk i Ocean Indyjski są wystarczająco duże, aby mogły
wygenerować się pływy.

Warto również pamiętać, że nasze oceany musimy traktować, nie jako jednolite ciała wodne a raczej,
jako zespoły wielu basenów wodnych, o specyficznych cechach np. charakterystycznym tylko dla
siebie naturalnym okresieoscylacji.

Właśnie ta cecha jest decydującym czynnikiem, określającym odpowiedź wód poszczególnych

basenów, na oddziaływanie różnych w swym charakterze sił pływotwórczych: półdobowych,
dobowych czy mieszanych. Stąd właśnie w praktyce określamy dany akwen, jako taki, w którym
dominują pływy półdobowe, dobowe, mieszane.

ANALIZA HARMONICZNA PŁYWÓW

Podstawowe składowe harmoniczne

❖ M2-główna księżycowa półdobowa składowa harmoniczna. Ta składowa pozwoli na

obliczenie amplitudy spowodowanej teoretycznym Księżycem pozostającym wokół Ziemi w
płaszczyźnie równika, na kołowej orbicie, w średniej odległości między apogeum a perygeum
i poruszającym się ze średnią prędkością swojego rzeczywistego ruchu.
❖ S2-główna słoneczna półdobowa składowa harmoniczna. Ta składowa pozwoli na obliczenie
amplitudy spowodowanej teoretycznym Słońcem spełniającym identyczne warunki jak
podano wyżej dla Księżyca.
❖ K1-księżycowo-słoneczna deklinacyjna dobowa składowa harmoniczna. Ta składowa
uwzględnia część zmian, które wnoszą deklinacje obu ciał.
❖ O1-księżycowa deklinacyjna dobowa składowa harmoniczna. Ta składowa obejmuje sobą
pozostałą część zmian deklinacji Księżyca.
Każda ze składowych charakteryzuje się prędkością kątową zmian, amplitudą i fazą. Prędkość
podana jest w stopniach na godzinę, gdy pełen cykl zmian rozumiany jest jako 360stopni.

W analizie pływowej podstawowym celem jest wyodrębnienie znaczących, niezmiennych w czasie

parametrów, które nadają kształt schematowi zjawiska pływów w rejonie obserwacji. Powinny te
parametry odzwierciedlać to co charakteryzuje dany akwen. Parametry te często nazywane są
stałymi pływowymi (stałe harmoniczne –harmonic constants).Dodatkowo, warunkiem koniecznym
osiągnięcia rzeczywistych wartości dla stałych pływowych jest dysponowanie odpowiednio długą
serią danych o zmianach poziomu mórz. Jednocześnie do określenia wszystkich potrzebnych
składowych harmonicznych byłby pożądany ze względu na udział wielu cykli okres 18,6 lat
stanowiący najdłuższy cykl, w którym zachodzi zmiana wielkości siły pływotwórczej. Generalną
zasadą opracowywania przepowiedni pływów dla portów standardw ATT (Admiralty Tide Tables)
jest analiza kompletnej jednorocznej obserwacji pływów. Pozwala ona na wystarczająco dokładne
określenie stosownej liczby składowych. Dla portów dołączonych celem analizy jest przynajmniej
miesięczna obserwacja, która pozwala na identyfikację czterech głównych składowych
harmonicznych.

Wzór służący do obliczenia pływów metoda analizy harmonicznej można podsumować

schematycznie;

High of tide= Zo + fal składowych półdobowych

+ fal składowych dobowych

+ fal składowych płytkowodnych

+ fal złożonych księżycowo-słonecznych

+ fal składowych o dużym okresie-półroczne, roczne, wieloletnie itd.

Przyjęliśmy więc do wiadomości, że ruch pływowy w jakimkolwiek miejscu można zobrazować jako
sumę określonej liczby prostych fal harmonicznych o przebiegu:

f H cos(E+u–g)

PODSUMOWANIE HARMONICZNEJ:
Współczesne instrumenty badawcze pozwalają na systematyczne zbieranie danych dotyczących
zjawiska pływów. Pokazują one, że regularne ruchy wody są charakterystyczne dla wszystkich
wybrzeży, zarówno oceanów jak i przyległych mórz. Te regularne ruchy wody zauważane są i
rozumiane nie tylko jako pionowe wznoszenie i opadanie poziomu morza tzw. pływy, ale również
jako ruch horyzontalny, w kierunku do i od -czyli prądy wody.

Pływowa odpowiedź akwenu na oddziaływujące księżycowo-słoneczne siły jest niezmiernie

skomplikowana i obie wspomniane wyżej cechy zjawiska pływów znacznie różnią się od siebie w
różnych miejscach globu.

Stąd przygotowanie dokładnej przepowiedni pływów dla danego akwenu wymaga wcześniejszego
przeprowadzenia intensywnych obserwacji. Uzyskane rezultaty są analizowane i służą do
identyfikacji wszystkich składowych elementów, które wpływają na siłę pływotwórczą w danej
miejscowości.
Analiza dostarcza dane niezbędne do sporządzenia charakterystyki pływowej akwenu. Dodatkowo,
proces analizy redukuje kilka tysięcy liczb (np. roczna obserwacja godzinnych zmian poziomu morza
zawiera 8760 danych) do zaledwie kilku znaczących wartości, które stanowią kwintesencję zapisu
(Godin1972).

Źródła informacji o pływach na statku

1. NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) – TIDE TABLES (dla
wybranych obszarów na świecie)
2. Admiralty Tide Tables – publikacja Admiralicji Brytyjskiej.
3. Programy komputerowe (np. Total Tide od Admiralicji
Brytyjskiej)
4. Stacje VTS oraz kanały informowania (w tym internet)

PRĄDY PŁYWOWE
Ogólnie ujmując można zastosować podział na 2 typy prądów: prądy pływowe i niepływowe
(oceaniczne).

Prądy oceaniczne (morskie) rozważając ich genezę

można podzielić na:
❖ wiatrowe,
❖ temperaturowe,
❖ wynikające z różnic gęstości –zasolenia, batymetrii akwenu,
❖ stałe prądy cyrkulacyjne takie jak: Golfstrom, Kuro siwo, Aghullas, też należą do tej grupy.

Powstają w odpowiedzi na oddziaływującą siłę np. w odpowiedzi na działanie wiatru, po kilkunastu

godzinach pojawia się horyzontalny ruch powierzchni wody. Ustają wraz z przyczyną i działającą
siłą.

Różnica zasolenia (Morze Śródziemne i Atlantyk, w lecie gdy jest znaczne nasłonecznienie
odparowuje woda i wzrasta zasolenie. W Zatoce Meksykańskiej, której regularna temperatura wód to
28 stopni, w cieśninie Yucatan generowany jest prąd o znacznych wartościach.
 Prądy pływowe i niepływowe występują razem na otwartych morzach i na wodach
przybrzeżnych co oznacza, że w rzeczywistości mamy do czynienia z prądem wypadkowym dla
obu oddziaływań.

Można jednak spodziewać się różnej dominacji, któregoś typu, na różnych akwenach. Są więc
akweny, gdzie dominują prądy pływowe, a gdzie indziej ich znaczenie maleje, a dominującym będzie
któryś z prądów niepływowych.

Prądy pływowe - wynikają z oddziaływania sił pływotwórczych.

Przepływ wody spowodowany prądami jest znacznie trudniejszy nie tylko do analizy, ale również do
zebrania pomiarów.

Pływy i prądy pływowe wynikają z oddziaływania tej samej siły pływotwórczej, ale są zjawiskami
odrębnymi, które sobie tylko towarzyszą, z siebie wynikają.

Prądy pływowe są horyzontalnym ruchem cząsteczek wody, który towarzyszy wznoszeniu i opadaniu
pływów. Horyzontalny ruch prądu pływowego i pionowy ruch pływu są uzupełniającymi się elementami
tego samego zjawiska spowodowanego siłami oddziaływań Słońca i księżyca.

Prądy pływowe, tak jak pływy, są zjawiskiem okresowym, o podobnej charakterystyce zmian.

Właśnie okresowość prądu pływowego, tzn. powtarzanie się cyklu zmian w jakimś czasie (a nie od
czasu do czasu) jest jego najbardziej charakterystyczną cechą, wyróżniającą je spośród pozostałych
prądów oceanicznych (morskich) nazywanych ogólnie niepływowymi.

Księżyc, Ziemia, Słońce.

Trzy podstawowe zakresy zmian szybkości przepływu wynikają z 3 elementów ruchu Księżyca
(zmiana fazy, zmiana deklinacji, zmiana odległości). Częściowo również na zmianę prędkości prądu
mają wpływ warunki meteorologiczne.

1. Najbardziej zauważalną zmianą jest ta powiązana z fazami Księżyca. W nowiu i pełni,

prędkość prądu pływowego jest większa od średniej i powstają prądy syzygijne - spring
currents. W I i III kwadrze odnotowuje się mniejszy przepływ, mniejszą niż średnia prędkość
prądów-powstają prądy kwadraturowe - neap currents.
2. Druga zmiana w prędkości prądu związana jest ze zmianą odległości Księżyca od Ziemi.
Pamiętamy perigeum, apogeum . W tych momentach położenia Księżyca odnotowujemy
prądy silniejsze i słabsze, aniżeli średnie – perigean currents, apogean currents.
Tutaj również mamy do czynienia ze zwłoką w czasie w odpowiedzi (nazywa się to
opóźnienie : age of paralax inequality - paralax age).
3. Trzecia zmiana-zależna od zmiany deklinacji Księżyca. Gdy Księżyc jest blisko równika
prędkości prądu w ciągu dnia nie różnią się znacznie, inaczej mówiąc poranny i
popołudniowy prąd są podobne. Gdy zwiększa się deklinacja dwa prądy w ciągu dnia bardzo
się od siebie różnią. Tutaj również mamy do czynienia z wolniejszą odpowiedzią,
opóźnieniem (age of diurnal inequality, diurnal age). Jest ono różne dla różnych akwenów,
zazwyczaj opóźnienie wynosi około 1 dnia, ale występuje również efekt wyprzedzenia i
silniejszy prąd występuje wcześniej, niż zwiększona siła.
 Złożenie wypadkowe tych 3 zmian daje efekt końcowy w wykształceniu prędkości i siły prądu danego
dnia w roku.

Charakterystyka fizyczna prądów pływowych

Wyodrębniamy dwa rodzaje prądów pływowych: obrotowe i zwrotne (rotary tidal currents,
reversing tidal currents). Daleko od lądu na otwartych akwenach prądy pływowe mają tendencje
do zakreślania tzw. elipsy prądu w każdym cyklu pływowym. Ten ruch obrotowy wynika oczywiście
z oddziaływań siły Coriolisa. W ograniczonych zatokach estuariach, prądy pływowe maja tendencje
do gwałtownej zmiany kierunku po krótkim czasie tzw. bezruchu prądu „ slack water”.

Przepływ prądu pływowego w odniesieniu do fali pływu.

W małych zamkniętych akwenach, bezruch prądu, slack water, odpowiada niskiej i wysokiej wodzie
pływu. Najsilniejszy prąd występuje, gdy pływ przekracza średni poziom morza. Taki przepływ
nazywamy fala stojącą.

W długich otwartych kanałach, najsilniejszy prąd pływowy odpowiada wysokiej i niskiej wodzie
pływu. Taki przepływ nazywamy falą progresywną. Bezruch prądu następuje pomiędzy HW a LW,
gdy pływ przekracza średni poziom morza. W niektórych rzekach, w pobliżu wybrzeża, prąd
pływowy w kanale nigdy nie zmienia kierunku nawet wtedy, gdy poziom wody wznosi się i opada.
 Źródła informacji o prądach pływowych
1. Tablice pływów i prądów pływowych
2. Atlasy prądów pływowych
3. Mapy prądów pływowych
4. Mapy nawigacyjne
5. Locje
6. ECDIS i inne programy PC
7. Prądy -on line
W locjach podawany jest szczegółowy opis charakteru prądu, jego przebieg, a przede wszystkim
niebezpieczeństwa, które ze sobą niosą.

Na mapkach prądów pływowych kierunek przepływu oznaczony jest strzałkami, z zaznaczoną

prędkością w węzłach. Prądy odnoszone są oczywiście do fazy pływu. np. mapka rozkładu prądu na
akwenie dla momentu wystąpienia HW.