TERRENCE

AKIRA JEANNA KRISTIANE ADAM HANNAH NICO

KAILANGAN ANG MGA KARAPATAN SA MAAYOS NA PAKIKIPAG-UGNAYAN SA KAPUWA.
MAY ANIM NA URI NG KARAPATANG HINDI MAAALIS (INALIENABLE) AYON KAY SANTO
TOMAS DE AQUINO (QUITO, 1989). ANG MGA ITO AY ANG KARAPATANG MABUHAY,
MAGKAROON NG MGA ARI-ARIAN, MAG-ASAWA, MAGING MALAYA, SUMAMBA AT
MAGHANAPBUHAY.
1. KARAPATAN SA BUHAY. ITO ANG PINAKAMATAAS SA ANTAS NG MGA KARAPATAN
DAHIL KUNG WALA ITO, HINDI MAPAKIKINABANGAN NG TAO ANG IBANG KARAPATAN.
DAPAT ITONG MANGIBABAW SA IBANG KARAPATAN KUNG SAKALING ITO AY MALAGAY
SA PANGANIB.
HALIMBAWA, SA PANAHON NG TAGGUTOM, KALAMIDAD O GERA, KAILANGANG BIGYAN
NG PAGKAIN NG MAY ARI NG GROCERY O TINDAHAN SA PALENGKE ANG TAONG
NAGUGUTOM.
IPINAKITA DITO NA NALILIMITAHAN NG KARAPATAN SA BUHAY ANG KARAPATAN SA
PRIBADONG ARI-ARIAN. KAPAG HINDI NAKATUGON SA PANGANGAILANGANG ITO ANG
MAY ARI NG GROCERY O TINDAHAN, MAGKAKAROON SIYA NG BIGAT NG KONSENSIYA.
2. KARAPATAN SA PRIBADONG ARI-ARIAN. HINDI MAAALIS SA TAO ANG KARAPATANG
ITO DAHIL KAILANGAN NIYA ANG MGA ARI-ARIAN UPANG MABUHAY NANG MAAYOS AT
MAKAPAGTRABAHO NANG PRODUKTIBO AT NAKIKIBAHAGI SA LIPUNAN. SA KABILANG
DAKO, MAGIGING ISANG PANG-AABUSO ANG KARAPATANG ITO KUNG NAAAPI O
NAAGRABIYADO ANG MGA MANGGAGAWA SA SUWELDO O MGA BENEPISYO.
3. KARAPATANG MAGPAKASAL. MAY KARAPATAN ANG TAONG BUMUO NG PAMILYA SA
PAMAMAGITAN NG KASAL. NAGSIMULA ITO NOONG PANAHON NG SLAVERY, NA
KAILANGANG HUMINGI ANG SLAVE NG PAHINTULOT SA KANIYANG AMO UPANG
MAKAPAG-ASAWA. MAYROONG MGA PASUBALI SA KARAPATANG ITO. HALIMBAWA,
KAILANGAN NG KABATAANG NASA EDAD NG 17 O PABABA ANG PAHINTULOT NG
MAGULANG UPANG MAPANGALAGAAN SIYA SA ANUMANG KAPAHAMAKAN. PINAG-
IINGAT DIN SA PAG-AASAWA ANG MGA MAY NAKAHAHAWANG SAKIT O MAY SAKIT SA
ISIP, KAHIT TAGLAY PA RIN NILA ANG KARAPATANG MAGPAKASAL.
4. KARAPATANG PUMUNTA SA IBANG LUGAR. KASAMA SA KARAPATANG ITO ANG
KARAPATANG LUMIPAT O TUMIRA SA IBANG LUGAR NA MAY OPORTUNIDAD TULAD NG
TRABAHO O KOMPORTABLENG BUHAY O LIGTAS SA ANUMANG PANGANIB, TULAD NG
PAGLIKAS NG MGA TAGA-SYRIA UPANG TAKASAN ANG KAMATAYAN O PANANAKOT SA
KAMAY NG ISLAMIC STATE. NAGBIBIGAY DIN NG ASYLUM ANG IBANG BANSA SA MGA
TAONG PINARURUSAHAN O BINIBILANGGO NANG WALANG KATARUNGAN.
5. KARAPATANG SUMAMBA O IPAHAYAG ANG PANANAMPALATAYA. MAY KARAPATAN
ANG BAWAT TAO NA PILLIN ANG RELIHIYON NA MAKATUTULONG SA KANIYA UPANG
MAPAUNLAD ANG KANIYANG PAGKATAO AT PAKIKIPAG-UGNAYAN SA DIYOS AT
KAPUWA., HINDI MAAARING GAWING OBLIGASYON ANG PAGKAKAROON O PAGLIPAT
SA ISANG PARTIKULAR NA RELIHIYON UPANG MATANGGAP SA TRABAHO O MAGING
OPISYAL NG PAMAHALAAN.
6. KARAPATANG MAGTRABAHO O MAGHANAPBUHAY. MAY OBLIGASYON ANG LIPUNAN
O PAMAHALAAN NA MAGBIGAY NG TRABAHO O DISENTENG HANAPBUHAY SA MGA
MAMAMAYAN UPANG MAPAKINABANGAN NILA ANG KARAPATANG MABUHAY. MAY
KARAPATANG MAGTRABAHO SA IBANG BANSA ANG MGA MAMAMAYAN KUNG WALANG
OPORTUNIDAD SA KANILANG BANSA NA MAPAUNLAD ANG KANILANG ESTADO SA
BUHAY BATAY SA KANILANG PANGANGAILANGAN.
 1. KARAPATANG MABUHAY AT KALAYAAN SA PANGKATAWANG PANGANIB.
2. KARAPATAN SA MGA BATAYANG PANGANGAILANGAN UPANG MAGKAROON
NGN MAAYOS NA PAMUMUHAY.
3. KARAPATAN SA MALAYANG PAGPAPAHAYAG NG OPINION AT
IMPORMASYON.
4. KARAPATAN SA MALAYANG PAGPILI NG RELIHIYON AT PAGSUNOD SA
KONSENSYA
. 5. KARAPATAN SA PAGPILI NG PROPESYON
6. KARAPATAN SA MALAYANG PAGLIPAT SA IBANG LUGAR UPANG
MANIRAHAN.
7. KARAPATAN SA AKTIBONG PAKIKILAHOK SA MGA PAMPUBLIKONG GAWAIN
AT PROYEKTO.
8. KARAPATAN SA PATAS NA PROTEKSIYON NG BATAS LABAN SA MGA
PAGLABAG NG MGA KARAPATANG ITO.
ANG MGA KARAPATANG KINILALA NI SANTO TOMAS DE AQUINO AT NG PACEM
IN TERRIS AY MASASALAMIN SA PANDAIGDIG NA PAGPAPAHAYAG NG MGA
KARAPATAN NG TAO (UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS) NA
BINANGGIT SA MODYUL 5. IBINATAY ANG MGA KARAPATANG KINILALA NG
PANDAIGDIG NA PAGPAPAHAYAG SA DIGNIDAD NG TAO, PATAS AT HINDI
MAAALIS NA KARAPATAN NG BAWAT KASAPI NG SANGKATAUHAN BILANG
PUNDASYON NG KALAYAAN, KATARUNGAN, AT KAPAYAPAAN SA BUONG
MUNDO. SAAN NAGSISIMULA ANG MGA KARAPATANG PANTAO? NARITO ANG
SAGOT NI ELEANOR ROOSEVELT, PINUNO NG PANGKAT NA BUMUO NG
DEKLARASYON

ANG MGA KARAPATANG PANTAO AY NAGSISIMULA SA MUNDO NG INDIBIDWAL

NA TAO - SA MALIT NA PAMAYANAN KUNG SAAN SIYA NAKATIRA, SA
PAARALANG PINAPASUKAN NIYA, SA FACTORY, SAKAHAN, O OPISINA KUNG
SAAN SIYA NAGTATRABAHO. ITO ANG MGA LUGAR KUNG SAAN DAPAT ASAHAN
NG BAWAT BABAE, LALAKI, O BATA ANG PANTAY NA KATARUNGAN,
OPORTUNIDAD, AT DIGNIDAD NANG WALANG DISKRIMINASYON. KUNG
WALANG KABULUHAN ANG MGA KARAPATANG ITO SA MGA LUGAY NA YON,
WALAN RING KAHULUGAN ANG MGA ITO SA ANUMANG BAHAGI NG MUNDO.
KUNG WALANG NAGKAKAISANG KILOS ANG MGA MAMAMAYAN UPANG
ITAGUYOD ANG MGA KARAPATANG ITO SA MGA LUGAR NA NABANGGIT,
MAHIHIRAPAN TAYONG MATAMASA ANG KAUNLARAN SA BUONG MUNDO.
MAY KAAKIBAT NA TUNGKULIN ANG BAWAT KARAPATAN. NARITO ANG ANIM
NA TUNGKULIN NA TUTUGON SA ANGKOP NA KARAPATAN:
1. SA KARAPATAN SA BUHAY, MAY TUNGKULIN ANG BAWAT TAO NA
PANGALAGAN ANG KANIYANG KALUSUGAN AT ANG KANIYANG SARILI SA MGA
PANGANIB NG KATAWAN AT KALULUWA. MAY TUNGKULIN SIYANG PAUNLARIN
ANG KANIYANG MGA TALENTO AT KAKAYAHAN - SA ASPEKTONG
PANGKATAWAN, PANGKAISIPAN (SA PAMAMAGITAN NG PAG-AARAL NANG
MABUTI) AT MORAL. OBLIGAYON NG BAWAT ISA ANG PAGPAPAGAMOT KUNG
MAY SAKIT O PUMUNTA SA OSPITAL KUNG KAILANGAN. KAILANGANG IWASAN
ANG MGA ISPORT NA MAPANGANIB, NA MAAARING HUMANTONG SA
KAMATAYAN TULAD NG CAR RACING, WRESTLING, O BOXING. MAHALAGA ANG
PATULOY NA PAG-AARAL O PAGKUHA NG KURSO NA MAKATUTULONG UPANG
UMANGAT ANG KARERA AT MAITAAS ANG ANTAS NG PAMUMUHAY.
KAILANGAN DIN ANG PAGLINANG NG MGA BIRTUD SA PAMAMAGITAN NG
PAULIT-ULIT O PALAGIANG PAGSASAGAWA NG MGA BAGAY NA
MAKATUTULONG SA PAGLAMPAS SA MGA PANSARILING KAHINAAN.
2. SA KARAPATAN SA PRIBADONG ARI-ARIAN. MAY TUNGKULIN ANG TAO NA
PANGALAGAAN AT PALAGUIN ANG ANUMANG ARI-ARIAN NIYA AT GAMITIN ITO
UPANG TULUNGAN ANG KAPUWA AT PAUNLARIN ANG PAMAYANAN. ISANG
HALIMBAWA NITO ANG PAGTULONG SA MGA NASALANTA NG BAHA SA
PAMAMAGITAN NG PAGBIBIGAY NG PAGKAIN, DAMIT, O PERA, MGA BAGAY NA
TUNAY NILANG KAILANGAN
 3. SA KARAPATANG MAGPAKASAL, MAY KAKIBAT NA TUNGKULIN NA
SUPORTHAN ANG PAMILYA AT GABAYAN ANG MGA ANAK UPANG MAGING
MABUTING TAO ANG MGA ITO. KASAMA RITO ANG PAGIGING MABUTING
HALIMBAWA SA MGA ANAK, PAG-IWAS SA ESKANDALO NA MAGIGING SANHI
NG PAGSIRA NG PANGALAN NG PAMILYA, AT PAGSASABUHAY NG MGA BIRTUD
BILANG ISANG PAMILYA. GINAGARANTIYA NG PAMAHALAAN AT ESTADO ANG
KARAPATANG ITO SA PAMAMAGITAN NG BATAS NA NAG-INGAT SA
KARAPATAN NG ASAWANG BABAE AT MGA ANAK SA ABUSADONG ASAWANG
LALAKI. 4. SA KARAPATANG PUMUNTA SA IBANG LUGAR, MAY TUNGKULIN NA
IGALANG ANG MGA PRIBADONG BOUNDARY. KAAKIBAT NG KARAPATANG ITO
ANG TUNGKULIN NA KILALANIN ANG LIMITASYON NG SARILING KALAYAAN AT
PRIBADONG ESPASYO NG KAPUWA. MAHALAGA ANG PAGGALANG NA ITO
KAHIT SA PAGITAN NG MAG-ASAWA O MAGKAIBIGAN.
5. SA KARAPATANG SUMAMBA O IPAHAYAG ANG PANANAMPALATAYA, MAY
TUNGKULIN NA IGALANG ANG RELIHIYON O PARAAN NG PAGSAMBA NG IBA.
KAHIT MAGKAKAIBA ANG MGA RELIHIYON, MAY PAGKAKAPAREHO RIN ANG
MGA ITO - ANG PAGSAMBA SA ISANG NILALANG NAHIGIT NA
MAKAPANGYARIHAN SA TAO. KASAMA SA TUNGKULING ITO ANG PAGGALANG
SA PARAAN NG PAG-ALAALA SA MGA PATAY AT NINUNO.
6. SA KARAPATANG MAGTRABAHO O MAGHANAPBUHAY, MAY TUNGKULIN ANG
BAWAT ISA NA MAGPUNYAGI SA TRABAHO O HANAPBUHAY AT MAGPAKITA NG
KAHUSAYAN SA ANUMANG GAWAIN. MAHALAGA ANG KATAPATAN NG MGA
EMPLEYADO SA KANILANG TRABAHO - IBIG SABIHIN, NAKAPOKUS SA GAWAIN
AT HINDI PINALILIPAS ANG ORAS NANG WALANG GINAGAWA. KASAMA SA
KARAPATANG ITO ANG KARAPATANG MAG-ALSA (STRIKE) KUNG MAY
INHUSTISYA SA PAGSUSUWELDO AT ANG PAGIGING BUKAS NG MGA
EMPLEYADO SA DIYALOGO SA KOMPANYA O ARBITRATION.
 ANG PAGKILALA SA MGA PATAS AT HINDI MAAALIS NA KARAPATAN NG BAWAT
TAO SA BUONG MUNDO NA PINAKIKILOS NANG MAY KALAYAAN, KATARUNGAN AT
KAPAYAPAAN AY NANGANGALLANGAN NG PATAS NA PAGBIBIGAY-HALAGA SA
KARAPATAN AT TUNGKULIN UPANG MAKABUO NG BATAYANG MORAL KUNG
SAAN LAHAT NG LALAKI AT BABAE AY MAMUMUHAY NANG MAPAYAPA AT
MAKAKAMIT ANG KANILANG KAGANAPAN BILANG TAO. ITO ANG DAHILAN KUNG
BAKIT BINUO RIN NG UNITED NATIONS ANG PANGKALAHATANG PAGPAPAHAYAG
NG MGA TUNGKULIN NG TAO (UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN
RESPONSIBILITIES) NOONG 1997.
MAY 19 NA ARTIKULO (ARTICLES) ITO. NARITO ANG UNANG APAT NA BATAYANG
PRINSIPYO NG SANGKATAUHAN (FUNDAMENTAL PRINCIPLES FOR HUMANITY).

ARTIKULO 1. ANG BAWAT TAO, ANUMAN ANG KASARIAN, LAHI, ESTADO SA

LIPUANAN, OPINYON SA MGA ISYUNG POLITIKAL, WIKA, EDAD, NASYONALIDAD, O
RELIHIYON AY MAY TUNGKULIN NA PAKITUNGUHAN ANG LAHAT NG TAO SA
PARAANG MAKATAO.

ARTIKULO 2. WALANG TAO ANG DAPAT SUMUPORTA SA ANUMANG URI NG HINDI

MAKATAONG ASAL, KAYA ANG LAHAT NG TAO AY MAY TUNGKULING
PAGSUMIKAPANG PANGALAGAAN ANG DIGNIDAD AT TIWALA SA SARILI NG
KAPUWA.
ARTIKULO 3. WALANG TAO, PANGKAT, ORGANISASYON, BANSA, ARMY O PULISYA
ANG DAPAT MANGIBABAW SA MABUTI AT MASAMA; LAHAT AY DAPAT SUNDIN
ANG PAMANTAYANG MORAL. BAWAT ISA AY MAY TUNGKULING ITAGUYOD ANG
MABUTI AT IWASAN ANG MASAMA SA LAHAT NG BAGAY.
ARTIKULO 4. LAHAT ANG TAO, GAMIT ANG KANILANG ISIP AT KONSENSIYA, AY
DAPAT TANGGAPIN ANG KANILANG TUNGKULIN SA BAWAT ISA, SA MGA PAMILYA
AT PAMAYANAN, LAHI, BAYAN, AT RELIHIYON NANG MAY PAGKAKAISA: HUWAG
MONG GAWIN SA IBA ANG ANUMANG AYAW MONG GAWIN NILA SA IYO.

KAAKIBAT SA KARAPATAN NG ISANG TAO ANG OBLIGASYON NG KANIYANG

KAPUWA NA IGALANG ITO AT ANG KANIYANG OBLIGASYON NA TUPARIN ANG
KANIYANG MGA TUNGKULIN. MAHALAGA SA BAWAT ISA, LALO NA SA YUGTONG
ITO NG YONG KABATAAN, ANG PAGSASALOOB NG MENSAHENG ITO.
MATUTUGUNAN MO ANG TAWAG SA PAGBUO NG YONG PAGKATAO SA LIPUNAN
KUNG IGAGALANG MO AT NG KALIPUNAN ANG MGA KARAPATAN NG YONG
KAPUWA AT KUNG TUTUPARIN MO NANG MAPANAGUTAN ANG YONG MGA
TUNGKULIN. MASALIMUOT MAN ANG PAGTUPAD NG IBA'T IBANG TUNGKULIN SA
BAWAT PAPEL NA GINAGAMPANAN MO LALO NA SA LIPUNAN, MAHALAGANG
PATULOY NA TAYAHIN ANG SARILI KUNG NAPAUNLAD MO ANG MGA KALOOB NG
DIYOS SA PAMAMAGITAN NG PAGTUPAD NG YONG MGA TUNGKULIN AT
PAGLILINGKOD SA LIPUNAN.
Thank
you!!