AN

A S
A H
A R
. K
. A
1 4 N
L LA
Y U A
D A R
O PA
M
SA
MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO:
NAKIKILALA ANG MGA URI, SANHI AT EPEKTO
NG MGA UMIIRAL NA KARAHASAN SA
PAARALAN ESP8IP-IVC-14.1
NASUSURI ANG MGA ASPEKTO NG
PAGMAMAHAL SA SARILI AT KAPWA NA
KAILANGAN
UPANG MAIWASAN AT MATUGUNAN ANG
KARAHASAN SA PAARALAN
ESP8IP-IVC-14.2
MGA LAYUNIN-
1.KAALAMAN: NAILALAHAD ANG MGA
KAISIPAN SA MGA PAMAMARAAN UPANG
MAIWASAN ANG
KARAHASAN SA PAARALAN
2.SAYKOMOTOR: NAKASUSULAT NG SANAYSAY
TUNGKOL SA SARILING KARANASAN NG
PAMBUBULAS SA PAARALAN
3.APEKTIV: NAPAHAHALAGAHAN ANG MGA
PARAAN UPANG MAIIWASAN ANG
PAMBUBULAS SA
PAARALAN
PANUTO: KANTAHIN ANG AWIT NA” HIGH SCHOOL LIFE” NI SHARON CUNETA. PAGKATAPOS
SAGUTIN ANG SUMUSUNOD NA TANONG. HIGH SCHOOL LIFE
SHARON CUNETA
HIGH SCHOOL LIFE,OH MY HIGH SCHOOL LIFE
EVERY MEMORY KAY GANDA
HIGH SCHOOL DAYS OH MY HIGH SCHOOL DAYS
ARE EXCITING KAY SAYA
THERE ARE TIMES MAY PROBLEMA KA
KUNG ANG HOMEWORK,LEFT UNDONE
PRAY KA LANG,HUWAG TAWAGIN KA
UPANG DI PAGTAWANAN
HIGH SCHOOL LOVE,MY ONE HIGH SCHOOL LOVE
NOT INFATUATION OR CRUSH
TUNAY TO,SIYA ANG BUHAY KO
DI NIYA ALAM,AKOY NAGBA-BLUSH
BAKIT NGA BA ANG FIRST LOVE KO
AY DI SERIOUS,SO IT SEEMS?
KUNG ALAM LANG NG FIRST LOVE KO
HE IS ALWAYS IN MY DREAMS
ANG SAYA NG HIGH SCHOOL SAME IN YOURS AND MY SCHOOL
DI NA MAPAPANTAYAN
TIYAK GANIYAN ANG BUHAY NA SADYANG MAKULAY
ALAALA KAILANMAN
HIGH SCHOOL LIFE,OH MY HIGH SCHOOL LIFE
EVERY MEMORY,KAY GANDA
HIGH SCHOOL DAYS,OH ,MY HIGH SCHOOL DAYS
ARE EXCITING,KAY SAYA
HIGH SCHOOL…
MGA TANONG
1. MASAYA MO RIN BANG KINANTA ANG MGA
LINYANG ITO?
2. ANO NGA BA ANG DAMDAMIN MO SA YUGTONG
ITO NG HAYSKUL?
3. MASAYA KA BA DAHIL MAGANDA ANG IYONG
PAKIKIPAG-UGNAYAN SA LAHAT NG TAO NA
NASA IYONG PALIGID?
4. MASAYA KA BA DAHIL MARAMI KANG
NATUTUTUHAN AT MAS NAIS MONG MANATILI SA
PAARALAN? O MALUNGKOT KA DAHIL MAYROON
KANG MGA KARANASAN NA KUNG MAAARI
LAMANG AY IYO NG KALILIMUTAN?
TUKLASIN-
PANUTO: BIGYANG-PANSIN ANG BAWAT SITWASYON AT
PAGKATAPOS AY MAGBIGAY NG IYONG OPINYON
KUNG PAANO KA MAKATUTULONG UPANG MAIWASAN
ITONG MANGYARI SA LOOB NG PAARALAN.
SITWASYON 1: NAKITA MO ANG IYONG MATALIK NA
KAIBIGAN NA SINUSUNTOK NG TATLONG KABATAAN
SA LOOB NG INYONG SCHOOL CAMPUS. ANO ANG
IYONG GAGAWIN?
SITWASYON 2: NAKITA MO ANG ISANG GRUPO NA MGA
ESTUDYANTE NA GUMAWA NG
VANDALISM SA ISANG GUSALI NG INYONG
ESKWELAHAN. ANO ANG IYONG GAGAWIN?
SURIIN AT BASAHIN-
KARAHASAN SA PAARALAN
KARAHASAN SA PAARALAN:
1. ANG PAMBUBULAS O BULLYING AY ISANG SINASADYA
AT MADALAS NA MALISYOSONGPAGTATANGKA NG ISANG
TAO O PANGKAT NA SAKTAN ANG KATAWAN O ISIPAN NG
ISA O MAHIGITPANG BIKTIMA SA PAARALAN. ANG MGA
BATANG NAMBUBULAS AY
GINAGAMITANGKANIYANGKAPANGYARIHAN, NA
NAKAHIHIGIT SA KANIYANG BINUBULAS-PISIKAL NA
LAKAS, PAGKAKAROON NG KAALAMAN SA MGA
NAKAHIHIYANG IMPORMASYON TUNGKOL SA
BINUBULAS O KAYA NAMAN AY POPULARIDAD-UPANG
KONTROLIN O MAGDULOT NG PANGANIB SA KAPWA.
MATATAWAG LAMANG NA PAMBUBULAS KUNG ITO AY
ISASAGAWA NANG PAULIT-ULIT O MAY
POTENSIYAL NA MAULIT SA TAKDANG PANAHON.
URI NG PAMBUBULAS
1.PASALITANG PAMBUBULAS. PAGSASALITA O PAGSUSULAT NG
MASASAMANG SALITA LABAN SA ISANG TAO. KASAMA RITO ANG
PANGANGANTYAW, PANGUNGUTYA, PANUNUKSO, PANLALAIT, PANG-
AASAR, PANINIGAW, PAGMUMURA, PANG-IINSULTO, PAGPAPAHIYA SA IYO
SA HARAP NG
MARAMING TAO AT IBA PA.
2.SOSYAL O RELASYONAL NA PAMBUBULAS. ITO AY MAY LAYUNING
SIRAIN ANG REPUTASYON AT ANG PAKIKIPAG-UGNAYAN SA IBANG TAO.
KASAMA RITO ANG HINDI PAGTANGGAP SA ISANG TAO O SADYANG PANG-
IIWAN SA KANIYA SA MARAMING PAGKAKATAON, PANGHIHIKAYAT SA
IBANG MAG-AARAL NA HUWAG MAKIPAGKAIBIGAN SA ISANG
PARTIKULAR NA INDIBIDWAL O PANGKAT,
PAGKAKALAT NG TSISMIS, PAGPAPAHIYA SA ISANG TAO SA GITNA NG
NAKARARAMI AT IBA PA.
3.PISIKAL NA PAMBUBULAS. ITO AY ANG PISIKAL NA PANANAKIT SA ISANG
INDIBIDWAL O PANGKAT AT PANINIRA NG KANIYANG MGA PAG-AARI.
KASAMA RITO ANG PANUNUNTOK,
PANINIPA, PANANAMPAL, PANGUNGUROT, O ANG BIGLANG PAG-ALIS NG
UPUAN HABANG NAKATALIKOD UPANG MATUMBA ANG NAKAUPO.
KABILANG DIN DITO ANG PAGKUHA AT PAGSIRA SA GAMIT O PAGPAPAKITA
NG HINDI MAGAGANDANG SENYAS NG KAMAY.
EPEKTO NG PAMBUBULAS
1. MAY MGA PAG-AARAL NA MAKAPAGPAPATUNAY NA
ANG MGA BIKTIMA AY MAY
POSIBILIDAD NA MAGKAROON NG LABIS NA
PAGKABALISA, KALUNGKUTAN, SULIRANIN SA
PAGTULOG (SLEEP DIFFICULTIES), MABABANG TIWALA
SA SARILI, MAGING SAKIT NG ULO AT TIYAN,
PANGKALAHATANG TENSIYON, STRESS, MAHINANG
PANGANGATAWAN AT NAGIGING SAKITIN.
2. KAWALAN NG INTERES SA PAG-AARAL AT HINDI
PAGPASOK SA SCHOOL.
3. ANG BIKTIMA AY MADALAS KAKAUNTI ANG
KAIBIGAN O MAAARING WALANG KAIBIGAN.
4. PAGKUKUNWARING MAY SAKIT PARA HINDI
MAKAPASOK SA SCHOOL. GUSTO LAGING NAG-IISA.
5. MAY PASA, GASGAS O SUGAT NA HINDI MASABI SA MAGULANG
ANG KADAHILANAN. AT ANG MAAARING MANGYARI SA ISANG
BIKTIMA AY MAAARING MAGPAKAMATAY, MASISIRAAN NG ULO
O DI KAYA’Y PAPATAY.
6. ANG PINAKAMALALA AY ANG PAGPAPAKAMATAY NA DULOT NG
DEPRESYON DAHIL SA
PAMBUBULAS. KADALASAN, ANG BINUBULAS AY MAY IBANG
PISIKAL NA KAANYUHAN, TAHIMIK O DI KAYA NAMAN AY
GALING SA MAHIRAP O MAGULONG PAMILYA. DAHIL DITO,
MARAMING
PWEDENG IPINTAS ANG MGA TAO SA KANYA.
7. MINSAN AY TINATAWAG NG KUNG ANO-ANONG PANGALAN,
KINUKUHANAN NG PERA O BAON, O KAYA NAMAN AY SASAKTAN
NG PISIKAL. PATULOY NA MABUBULAS ANG ISANG TAO KUNG
IPAGWAWALANG BAHALA LANG NIYA ANG MGA GINAGAWA SA
KANYA NG NAMBUBULAS.
8. ANG BIKTIMA AY MAY POSIBILIDAD NA SILA MISMO AY
MAGING MARAHAS, MAAARING SA PANAHON NG PAMBUBULAS O
SA HINAHARAP. ANG KARAHASANG ITO AY MAAARI NILANG
GAWIN SA KANILANG SARILI, SA PAARALAN O MAAARING SA
TAONG NAMBUBULAS SA KANILA
MGA PAMAMARAAN UPANG MAIWASAN ANG
KARAHASAN SA PAARALAN
ANG LAYUNIN NG IBA’T IBANG PAMAMARAAN NA NABUO
BUNGA NG MGA PAG-AARAL SA IBANG BANSA PANGUNAHIN NA
ANG ESTADOS UNIDOS, AY PIGILAN ANG PAGKAKAROON NG
KARAHASAN SA PAARALAN. MAY APAT NA ANTAS KUNG SAAN
MAAARING PAKILUSIN, ANG PROGRAMA LABAN SA KARAHASAN
SA PAARALAN: SA LIPUNAN, SA PAARALAN, SA TAHANAN,AT
SA INDIBIDWAL. ANG MGA PAMAMARAAN SA ANTAS NA
PANLIPUNAN AY NAKATUON SA SOSYAL AT KULTURAL NA
PAGBABAGO DITO UPANG MABAWASAN ANG KARAHASAN SAAN
MAN ITO NAGAGANAP. HALIMBAWA AY ANG REGULASYON NG
MEDIA UPANG MABAWASAN ANG PAGPAPALABAS AT
PAGLALATHALA NG KARAHASAN DITO,ANG PAGHUHUBOG NG
MGAPAMANTAYANG SOSYAL, PAGBABAGO SA SISTEMA NG
EDUKASYON. ANG MGA PROGRAMA SA ANTAS NA ITO AY
NANGANGAILANGAN NG MAHABANG PANAHON AT HIGIT NA
MAHIRAP IPATUPAD KAYSA SA ALINMANG ANTAS.
MGA PAMAMARAAN UPANG MAIWASAN ANG KARAHASAN
SA PAARALAN
ANG LAYUNIN NG IBA’T IBANG PAMAMARAAN NA NABUO
BUNGA NG MGA PAG-AARAL SA IBANG BANSA PANGUNAHIN
NA ANG ESTADOS UNIDOS, AY PIGILAN ANG PAGKAKAROON
NG KARAHASAN SA PAARALAN. MAY APAT NA ANTAS KUNG
SAAN MAAARING PAKILUSIN, ANG PROGRAMA LABAN SA
KARAHASAN SA PAARALAN: SA LIPUNAN, SA PAARALAN, SA
TAHANAN,AT SA INDIBIDWAL.ANG MGA PAMAMARAAN SA
ANTAS NA PANLIPUNAN AY NAKATUON SA SOSYAL AT
KULTURAL NA PAGBABAGO DITO UPANG MABAWASAN ANG
KARAHASAN SAAN MAN ITO NAGAGANAP. HALIMBAWA AY
ANG REGULASYON NG MEDIA UPANG MABAWASAN ANG
PAGPAPALABAS AT PAGLALATHALA NG KARAHASAN DITO,ANG
PAGHUHUBOG NG MGA PAMANTAYANG SOSYAL, PAGBABAGO
SA SISTEMA NG EDUKASYON. ANG MGA PROGRAMA SAANTAS
NA ITO AY NANGANGAILANGAN NG MAHABANG PANAHON AT
HIGIT NA MAHIRAP IPATUPAD KAYSA SA ALINMANG ANTAS.
ANG PROGRAMA SA ANTAS NA PAMPAARALAN AY NAKADISENYO
UPANG BAGUHIN ANG MGA KALAGAYAN SA PAARALAN SA
KAUGNAY NG KARAHASAN. ITO AY MAISASAGAWA SA
PAMAMAGITAN NG PAGSASAAYOS AT PAGKAKAROON NG
SISTEMA SA LOOB NG KLASE, COOPERATIVE LEARNING AT
WASTO AT SAPAT NA PAMAMATNUBAY NG MGA GURO SA MGA
MAGAARAL. SA MGA PAARALANG ELEMENTARYA ANG
PAMAMARAAN O ISTRATEHIYANG TINAWAG NA GOOD BEHAVIOR
GAME AY NAKATUTULONG UPANG MABAWASAN ANG
PAGKAANTALA NG KLASE AT MAGKAROON NG MABUTING
INTERAKSYON SA LOOB NG KLASE. NAKATUTULONG NAMAN
ANG SECOND STEP CURRICULUM UPANG SANAYIN ANG MGA
MAG-AARAL SA IKALAWA AT IKATLONG BAITANG NA
MAGKAROON NG PAGPIPIGIL SA SARILI AT EMPATHY UPANG
MABAWASAN ANG AGRESYON SA KANILANG PAGKILOS AT
PAKIKITUNGO SA KAPWA MAG-AARAL. KARAMIHAN NG MGA
PROGRAMA SA PAARALAN UPANG MABAWASAN O MAWALA ANG
KARAHASAN AY
NAKATUON SA PAGSUGPO SA PAMBUBULAS SA LOOB NG
PAARALAN.
TAYAHIN-
PANUTO: ISULAT ANG TITIK T KUNG TAMA ANG ISINASAAD
NG PANGUNGUSAP AT M NAMAN
KUNG MALI.
1.ANG PAMBUBULAS AY ISANG SINASADYA AT MADALAS NA
MALISYOSONG
PAGTATANGKA NG ISANG TAO O PANGKAT NA SAKTAN ANG
KATAWAN O ISIPAN NG ISA O MAHIGIT
PANG BIKTIMA SA PAARALAN.
_____2.ANG SOSYAL O RELASYONAL NA PAMBUBULAS AY
MAY LAYUNING SIRAIN ANG REPUTASYON AT ANG
PAKIKIPAG-UGNAYAN SA IBANG TAO.
_____3.ANG PISIKAL NA PAMBUBULAS AY ANG PAGSASALITA
O PAGSUSULAT NG MASASAMANG SALITA LABAN SA ISANG
TAO.
_____4.ANG PISIKAL NA PAMBUBULASAY PANANAKIT SA
ISANG INDIBIDWAL O PANGKAT AT PANINIRA NG KANYANG
MGA PAG-AARI.
5.NAKALULUNGKOT NA ANG LUGAR NA DATING SAGRADO DAHIL
DITO DUMADALOY ANG KARUNUNGAN AT KATUWIRAN AY
NABABAHIRAN NANG KARAHASAN.
_____6.KAILANGAN SA PAGMAMAHAL ANG PAGGALANG SA SARILI
SAPAGKAT NAKATUTULONG ITO SA PAGBUO NG MALUSOG AT
MAPANAGUTANG PANANAW SA BUHAY.
_____7.AYON SA ISINAGAWANG PAG-AARAL NI KARIN E.TUSINSKI
(2008) ANG DAHILAN NG PAMBUBULAS NG ISANG TAO AY MAAARING
MAUGAT SA PAMAMARAAN NG PAGPAPALAKI NG KANYANG MGA
MAGULANG.
_____8.NATURAL LAMANG SA ISANG TINEDYER ANG MAKARANAS
NG PAMBUBULAS KAYA HAHAYAAN NALANG SILA AT HUWAG
PANSININ.
_____9.MAIWASAN AT MASUPIL NG MGA MAG-AARAL ANG
KARAHASAN SA PAARALAN SA PAMAMAGITAN NG PAGMAMAHAL SA
SARILI AT SA KAPWA AT PAGGALANG SA BUHAY.
_____10.ANG ISANG MAMBUBULAS AY MAY PAGKILING SA MGA
GAWAING MASAMA AT NAKASASAKIT NG KAPWA AT MAKIKITA ANG
KANILANG MALABIS NA PAGNANAIS NA MANGIBABAW
(DOMINANCE) SA LAHAT.
KARAGDAGANG
GAWAIN-
PANUTO: SUMULAT NG SANAYSAY TUNGKOL
SA SARILING KARANASAN NG PAMBUBULAS
SA
PAARALAN.