8

Edukasyon sa Pagpapakatao
Gawaing Pagkatuto
Ikaapat na Markahan – MELC 9
Karahasan sa Paaralan

REGION VI – WESTERN VISAYAS

Edukasyon sa Pagpapakatao 8
Learning Activity Sheet (LAS)
Unang Edisyon, 2020

Inilimbag sa Pilipinas
Ng Kagawaran ng Edukasyon,
Rehiyon 6 – Kanlurang Visayas
Duran St., Iloilo City

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng gawain kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.”

Ang Edukasyon sa Pagpapakatao 8 Learning Activity Sheet (LAS) na ito

ay inilimbag upang magamit ng mga Paaralan sa Rehiyon 6 .- Kanlurang Visayas,

Walang bahagi ng aklat na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang

porma nang walang pahintulot sa Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon 6 – Kanlurang
Visayas.

Bumuo sa Pagsusulat ng Learning Activity Sheet – Edukasyon sa

Pagpapakatao 8

Manunulat: Bb. Princess F. Bagsic

Editor: Gng. Madeline A. de Asis
Tagasuri: G. Alan Vincent B. Altamia
Tagaguhit: G. Vincent Kyle Daniel
Tagalapat:
Division of Capiz Management Team: Dr. Salvador O. Ochavo Jr
Dr. Segundina F. Dollete
Gng. Shirley A. De Juan
G. Allan Vincent A. Altamia
Regional Management Team: RD: G. Ramil B. Uytico
ARD: G.Pedro T. Escobarte Jr
ADM Coordinator: G. Celestino Dalumpines, IV
Gng. Ma. Gemma M. Ledesma
Dr. Josilyn S. Solana
Dr. Elena P. Gonzaga
G. Donald T. Genine
Gng. Meriam T. Lima
 i

Pambungad na Mensahe
MABUHAY!
Ang Edukasyon sa Pagpapakatao 8 Learning Activity Sheet (LAS) na ito
ay nabuo sa pamamagitan ng sama-samang pagtutulungan ng (SDO) sa
pakikipagtulungan ng Kagawaran gn Edukasyon, Region 6 – Kanlurang Visayas sa
sa pakikipag-ugnayan ng Curriculum and Learning Division (CLMD). Inihanda ito
upang maging gabay ng learning facilitator, na matulungan ang ating mga mag-
aaral na makamtan ang mga inaasahang kompetensi na inilaan ng Kurikulum ng K
to 12.
Layunin ng LAS na ito na gabayan ang ating mga mag-aaral na
mapagtagumpayan nilang masagot ang mga nakahanay na mga gawain ayon sa
kani-kanilang kakayahan at laang oras. Ito ay naglalayon ding makalinang ng isang
buo at ganap na Filipino na may kapaki-pakinabang na literasi habang isinasaalang-
alang ang kani-kanilang pangangailangan at sitwasyon.

Para sa mga learning facilitator:

Ang Edukasyon sa Pagpapakatao 8 Learning Activity Sheet (LAS) na ito

ay binuo upang matugunan ang pangangailangan ng ating mga mag-aaral sa larang
ng edukasyon, na patuloy ang kanilang pagkatuto kahit na sila ay nasa kani-kanilang
mga tahanan o saan mang bahagi ng learning center sa kanilang komunidad.
Bilang mga learning facilitator, siguraduhing naging malinaw ang mga panuto
sa mga gawaing iniatas sa kanila. Inaasahan din na patuloy nating masubaybayan
ang pag-unlad ng mga mag-aaral (learner’s progress).

Para sa mga mag-aaral:

Ang Edukasyon sa Pagpapakatao 8 Learning Activity Sheet (LAS) na ito

ay binuo upang matulungan ka, na mapatuloy ang iyong pagkatuto kahit na wala ka
ngayon sa iyong paaralan. Pangunahing layunin ng LAS na ito na mabigyan ka ng
makahulugan at makabuluhang mga gawain. Bilang aktibong mag-aaral, unawain
nang mabuti ang mga panuto ng bawat gawain.
 ii
Learning Activity Sheets (LAS)

Pangalan ng Mag-aaral:_________________________ Grado at Seksiyon:_______

Pangalan at Lagda ng Magulang _______________________ Petsa: ____________

GAWAING PAMPAGKATUTO SA EDUKASYON SA PAGPAPAKATO 8

Karahasan sa Paaralan

I. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Nakikilala ang mga uri, sanhi at epekto ng mga umiiral na karahasan sa

paaralan (EsP8IPIVc-14.1)

II. Panimula (Susing Konsepto)

Ang paaralan ang sinasabing pangalawang tahanan ng bawat isa sa atin.

Dito tayo unti-unting natututo sa maraming bagay tungkol sa ating sarili at
kapaligiran. Ang paaralan ang isa sa unang nagpapamulat sa atin ng mga
impormasyon na ating kinakailangan para umunlad at lumago ang ating buhay.
Ngunit hindi rin lingid sa iyo ang mga balitang may mga karahasang
nagaganap sa paaralan. Karahasan na maaaring nakararating sa kaalaman ng
mga guro na nasosolusyunan din. Ngunit maaaring mas marami rito ang lingid sa
kaalaman ng mga lider at namamahala ng paaralan na marahil ay pilit na
itinatago at pinagtatakpan.
Sa araling ito ay itutuon natin ang pansin sa pagtatalakay sa dalawang
pangunahing karahasang laganap na sa paaralan sa kasalukuyan.

1. Ang Pambubulas o Bullying

Ang pambubulas o bullying ay ang isang uri ng pang-aapi o pananakot at
madalas na malisyosong pagtatangka ng isang tao o pangkat na saktan ang
katawan o isipan ng isa o mahigit pang biktima sa paaralan. Ito ay maaaring:
a. Pasalitang Pambubulas. Kung saan ang tao ay ginagamitan ng mga
masasamang salita tulad ng pangangantiyaw, panunukso, panlalait,
pang-aasar, pang-iinsulto, pag-mumura at pagpapahiya sa tao
b. Sosyal o Relasyonal na Pambubulas. Ito ay ang paninira sa
dignidad at reputasyon ng tao Kasama na rito ang paninira sa
pakikipag-ugnayan ng tao sa kanyang kapwa. Halimbawa nito ay ang
hindi pagtanggap sa isang tao o sadyang pang-iiwan sa kaniya sa
maraming pagkakataon, panghihikayat sa ibang mag-aaral na huwag
makipagkaibigan sa isang partikular na indibidwal o pangkat,
pagkakalat ng tsismis, pagpapahiya sa isang tao sa gitna ng
nakararami at iba pa.
 1
c. Pisikal na Pambubulas. Ito ay ang pisikal na pananakit sa isang
indibidwal o pangkat at paninira ng kaniyang mga pag-aari. Kasama
rito ang panununtok, paninipa, pananampal, pangungurot, o ang
biglang pag-alis ng upuan habang nakatalikod upang matumba ang
nakaupo. Kabilang din dito ang pagkuha at pagsira sa gamit o
pagpapakita ng hindi magagandang sensyas ng kamay.
d. Cyber Bullying o Pagmamaton gamit ang Makabagng
Teknolohiya. Ang pagmamaton sa internet o “cyber bullying” ay ang
paggamit ng internet at iba pang kaugnay na teknolohiya para
sadyang paulit –ulit na makasakit ng kapwa.
Ang mga sumusunod ay maaring maging epekto sa biktima ng
pambubulas:
a. Pagpapakamatay – tumatatak sa pag-iisip ng tao na siya ay walang
kwenta dahil sa pambubulas kaya nakakaisip sila na gawin ito.
b. Depresyon – ang biktima ay lubos na nababagabag sa mga masasakit
na salita na pinupukol sa kanya kaya siya nakakaranas nito.
c. Nahihiya o natatakot humarap sa maraming tao – dahil sa
pambubulas mas pinipili ng tao na pumirme na lang sa bahay.
d. Marahas – nangyayari ito kapag ang biktima ng pambubulas ay
punong-puno na at nasosobrahan sa galit at nawawala na siya sa
katinuan.
e. Masiraan ng ulo o mawala sa tamang pag-iisip- nangyayari ito
kapag hindi na kinakaya ng biktima ang mga masasamang salita galing
sa nambubulas. Nakakaramdam siya ng depresyon hanggang sa
umuwi sa ganitong sitwasyon.
f. Nawawalan ng tiwala sa sarili – bumababa ang kumpiyansa ng
biktima na makilahok sa anumang mga gawain sa paaralan at
kumunidad. Ganoon din sa pakikipagkapwa. Nawawalan sila ng lakas
ng loob na makipagkaibigan.
g. Labis na pagkabalisa – dahil dito nahihirapang makatulog ang biktima
na minsan ay nagiging sanhi ng stress o pagkakaroon ng sakit.
h. Nagdudulot ito ng madalas na pagliban sa klase na nagiging
dahilan ng mabababang marka na minsan ay nauuwi sa paghihinto o
tuluyang hindi pagpasok sa eskwelahan.

Pero bakit nga ba may mga pambubulas?

1. Marahil dahil sa pagkakainggit ng isang tao sa kapwa.
2. Maaaring kulang siya sa pansin at pag-aaruga sa bahay.
3. Ninanais niya na magkaroon ng kapangyarihan
4. Ginagaya ang mga karahasang naranasan sa tahanan
5. Hinahayaan ng pamilya na gawin ang nais niyang gawin kahit na ito
ay hindi tamang gawain.
6. Kulang sa komunikasyon o hindi napalago ang kumonikasyon sa loob
ng pamilya.

Paano nga ba maiwasan ang pambubulas?

 a. Huwag pansinin ang ginagawa ng mga bully. Sa ganitong paraan,
maaaring kusang lumipas na lamang ang pambubully.
b. Kontrolin ang nararamdamang galit at gumawa ng ibang paraan para
malipat ang atensiyon sa iba.

2
c. Iwasan ang makipag-away pisikal o makipagsuntukan dahil maaari
lamang magresulta ito sa hindi maganda.
d. Magkaroon ng tiwala sa sarili. Subukang palakasin ang kumpiyansa sa
sarili dahil ang mahihina ay siyang target ng mga nambubully.
e. Huwag hayaang makialam ang iba sa sarling buhay. Walang sinuman
ang makapagdidikta sa kung ano ang dapat mong gawin at desisyon
na isasakatuparan.
f. Kausapin ang mga taong may kapangyarihan. Kung biktima ng
pambubully maari kang sumangguni sa guro, magulang, guidance
counselor o coach.
g. Magkaroon ng mabuti at tunay na kaibigan. Mahalagang mayroon kang
karamay na kaibigang mapagkatiwalaan at mapagsabihan ng
problema.

2. Paglahok sa Fraternity/Sorority at Gang

Katulad ng pambubulas, ang fraternity at gang ay isang laganap rin na
karahasan sa paaralan na kailangang mabigyang-pansin.
Ayon sa Kagawaran ng Katarungan ng Estados Unidos, ang gang ay
ang pagsasamahan ng tatlo o mahigit pang indibidwal na ang tanging layunin
ay makilahok o sumali sa masasamang gawain o mga krimen at gumagamit
ng karahasan o intimidation upang maisagawa ang mga ito.
Ang fraternity/Sorority naman sa kabilang dako ay isang panlipunan o
akademikong organisasyon o samahan o pagkakapatiran na pinag-isa ng
layuning mapalago ang aspetong intelektwal, pisikal at sosyal ng mga kasapi.
Maganda ang layunin ng fraternity at sorority ngunit nagdudulot ito ng
hindi mabuting resulta sa mga sumasali rito. Ang pagsali sa fraternity/sorority
at gang sa paaralan ay sagabal sa pag-aaral ng mga kabataan. Nagiging
arogante at nawawalan ng respeto o paggalang ang mga kasapi nito sa mga
nasa kapangyarihan o awtoridad dahil sila ay naniniwala na walang mas
makapangyarihan sa kanila. Ang pagpapatupad nito ng iba ay taliwas kaya
humahantong ito sa hindi magandang resulta o minsan ay nagiging dahilan ito
para gumawa ng krimen ang tao. Isa na rito ang tinatawag na hazing kung
saan ay masasabing panganib at kumikitil ng buhay ng tao. Ayon sa batas ng
Pilipinas o Republic Act No. 8049 (Anti-Hazing Law), bawal ang anumang uri
ng hazing.

III. Mga Sanggunian

Edukasyon sa Pagpapakatao 8, Modyul para sa Mag-aaral, pahina 367-392

https://www.health.harvard.edu/healthbeat/giving-thanks-can-make-you-happier
https://blogvonallennnn.wordpress.com/2017/11/09/pambubulas/
https://radyo.inquirer.net/154780/karanasan-sa-pambubully-ibinahagi-ni-xian
 lim/amp
https://www.pep.ph/news/local/72527/xian-lim-opens-up-about-being-a-victim
of-bullying-i-was-a-scared-kid
https://ph.theasianparent.com/epekto-ng-bullying
https://blogvonallennnn.wordpress.com/2017/11/09/pambubulas

3
IV. Pagsasanay

Pagsasanay 1
Panuto: Pag-aralan ang mga larawan sa ibaba. Unawaing mabuti ang
ipinapakita ng mga ito. Pagkatapos ay sagutin ang mga sumusunod na
katanungan na nakalista sa ibaba. Isulat ang kasagutan sa sagutang
papel.

Mga katanungan:
1. Ano sa tingin mo ang mga pangyayaring nagaganap sa mga larawan?
Tukuyin ito isa-isa.
2. Anong mga sitwasyon sa pang-araw-araw na buhay sa paaralan ang
iyong naaalala nang makita mo ang mga larawan? Ibahagi mo.
3. May mabuting dulot ba ang mga ito sa mag-aaral na tulad mo? Bakit?
Ipaliwanag.
4. Ano ang magagawa ng isang kabataang tulad mo upang ang
paglaganap ng pambubulas, gang o fraternity at sorority ay mapigilan
at masugpo?

4
Pagsasanay 2
Panuto: Tunghayan ang sipi ng totoong kwento ni Xiam Lim na
ibinahagi niya sa manunulat na sina Rhommel Balasabas (2019) at
Rachelle Siazon (January 24, 2019).
https://radyo.inquirer.net/154780/karanasan-sa-pambubully-ibinahagi-
ni-xian-lim/amp
https://www.pep.ph/news/local/72527/xian-lim-opens-up-about-being-a-
victim-of-bullying-i-was-a-scared-kid

Karanasan sa pambubully, ibinahagi ni Xian Lim

Sa isang post sa Instagram, sinabi ni Lim na ginawang parang

impyerno ng ilang mga kabataan noon ang kanyang buhay.

Kwento niya, dahil sa pagiging introvert noon, wala siyang kaibigan at

naranasan niyang mabugbog at duraan ng kapwa mga bata.

Nang sinubukan niya anyang magsalita ay nagresulta pa ito lalo sa

pambubugbog sa kanya at dumating sa puntong tinutukan siya ng
kutsilyo sa leeg kaya’t nanatili na lamang siyang tahimik.

Bukod dito, naranasan din ni Lim na umiyak sa harapan ng klase

habang pinagtatawanan at kinukutya ng mga kamag-aral.

Dahil sa naturang mga insidente, sinabi ng aktor na mayroong

pagkakataon na nagsinungaling siya sa kanyang ina na siya ay may
sakit para lamang hindi makapasok sa eskwelahan.

Dahil dito, hinikayat ni Lim ang mga biktima ng bullying na huwag

manahimik hindi tulad niya sa naging kanyang mga karanasan.

Paano niya na-overcome ang pagiging biktima ng bullying?

Sagot ni Xian, “ Through sports. That’s the reason bakit ako ng

basketball. Very late na ako nagbasketball. Maybe kailangan ko
maghanap ng kakampi. Maybe kulang ako sa pag-expose ko sa sarili
ko sa tao. So, I looked for an alternative—sports."
 Mga katanungan:
1. Batay sa sitwasyon, tama ba ang ginawa ni Xian Lim? Kung ikaw
ang nasa katayuan niya, paano mo malalampasan ang mga
masamang epekto ng pambubulas?
2. Paano ka makakatulong sa kapwa kabataang biktima na ng
pambubulas?
3. Kung ikaw ay naging biktima ng mga ganitong karahasan sa
paaralan paano mo ito nalampasan? Ibahagi mo.

5
V. Repleksiyon

Sa puntong ito, ikaw ay tiyak na may kamalayan na sa kasalukuyang

kalagayan ng paaralan, kung ang pag-uusapan ay tungkol sa mga
karahasang nagaganap dito. Mahalagang maibahagi mo sa lahat ang iyong
natutunang kaalaman mula sa aralin.
Pagnilayan ang poster-slogan sa ibaba. Gamit ito, gumawa ng isang
malayang tula o maikling sanaysay o editorial na maglalarawan ng
mahalagang mensahe na natutunan mula sa aralin. Ibatay ang gawain sa
rubrik na makikita sa ibaba ng larawan.

Tulong!

Rubrik para sa Pagmamarka ng Repleksiyon:

Rubrik Kaukulang
Puntos
Nilalaman 8
Kaugnayan sa Tema 6
Paggamit ng mga angkop na salita 4
Kalinisan sa pagsusulat 2
Kabuuang Puntos 20
 6
VI. Susi sa Pagwawasto

Pagssanay 1 Pagssanay 2 Repleksiyon

Ang sagot ay Ang sagot ay Ang sagot ay
nakadepende sa nakadepende sa nakadepende sa
mag-aaral. mag-aaral. mag-aaral.
6