DYORNALISTIKONG

PAGSULAT

CAPISTRANO
CLEMENTE
DAGANGON
DYORNALISTIKONG
PAGSULAT

PAMAMAHAYAG ANG URI NG PAGSULAT NITO NA

KARANIWANG GINAGAWA NG MGA MAMAMAHAYAG
O JOURNALIST. ITO SA PAGSULAT NG BALITA,
EDITORYAL, KOLUM, SUMASAKLAW ANUNSYO AT IBA
PANG AKDANG KARANIWANG MAKIKITA SA MGA
PAHAYAGAN O MAGASIN.
PAHAYAGAN / DYARYO

Ang pahayagan ay isang babasahin na nagbibigay

sa mga tao ng balita na may patungkol sa mga
pangyayari at iba't ibang kaganapan sa araw araw
sa loob at labas ng bansa.
 TABLOID
VS
BROADSHEET
 TABLOID

 KARANIWANG SENSATIONALIZED

 MAIIKLI ANG BALITA

 MABABA ANG KREDIBILIDAD

 KARANIWANG MALIIT KAYSA SA BROADSHEET

KARANIWANG TAO ANG MGA NAGBABASA NITO

 BROADSHEET

 MALALIM ANG PAGTALAKAY SA MGA BALITA

 KATAMTAMAN HANGGANG SA MAHABA ANG LAKI NG MGA BALITA

 MAS GINAGAMIT NG MGA SIKAT NA PAHAYAGAN SA BANSA

MAS MALAKI KAYSA SA TABLOID

 NABIBILANG SA CLASS A AT B ANG MGA MAMBABASA NITO

 ANU-ANO NGA BA ANG
NILALAMAN NG ISANG
PAHAYAGAN? AT PAANO
ISINUSULAT ANG MGA
ITO?
 BALITA
ITO AY ULAT NA MAAARING PASULAT O PASALITA NG MGA
BAGAY NA NAGANAP NA, NAGAGANAP, O MAGAGANAP PA
LAMANG

NAGLALARAWAN ITO SA ATING KALAGAYAN, AT

MAAARING MAISULAT SA PAHAYAGAN.

ITO AY ANUMANG PANGYAYARING HINDI KARANIWAN,

ISANG ULAT, NAKAPAGBIBIGAY NG IMPORMASYON AT
MAPAGLILIBANGAN NG MAMBABASA, NAKIKINIG AT
NANONOOD.
 KATANGIAN NG ISANG MABISANG
BALITA

NAPAPANAHON

NAGBIBIGAY NG IMPORMASYON

HINDI HINAHALUAN NG ANUMANG OPINYON

 PANGUNAHING BALITA

MADALAS ITONG MAKIKITA SA UNAHANG PAHINA

NG PAHAYAGAN

ITO ANG KARANIWANG MAY PINAKAMALAKING

ULO NG BALITA

MADALAS AY KINAKASANGKAPAN NG LITRATO

UPANG UNANG MAKAPUKAW SA ATENSYON NG
MAMBABASA
 PAGSULAT NG BALITA

LEAD / PAMATNUBAY

KATAWAN

KONKLUSYON / IBANG DETALYE

 LEAD /
PAMATNUBAY

DITO NAKALAHAD LAHAT NG

MAHAHALAGANG IMPORMASYON NA
KAILANGAN NG MAMBABASA. ITO RIN
ANG PUSO NG BALITA.
SA PAMATNUBAY, SUMASAGOT
ITO SA MGA TANONG NA
“ANO”, “SINO”, “SAAN”,
“KAILAN”, “PAANO”, AT
“BAKIT”.

ASSaKaPaBa
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

PAMATNUBAY NA ANO (WHAT LEAD)

ANG NSAT AY IBIBIGAY SA IKA-24 NG NOBYEMBRE PARA SA

LAHAT NG MAGSISIPAGTAPOS NG HIGH SCOOL NA
GUSTONG KUMUHA NG 4-TAONG KURSO SA KOLEHIYO, SA
BUONG BANSA.

PAMATNUBAY NA SINO (WHO LEAD)

SI PANGULONG RODRIGO DUTERTE AY NAGBIGAY

PARANGAL SA MGA PMA GRADUATES NOONG IKA-20 NG
ABRIL SA BAGUIO CITY.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

PAMATNUBAY NA SAAN (WHERE LEAD)

ANG PILIPINAS ANG MAGIGING LOKASYON NG SUSUNOD NA

MISS UNIVERSE PAGEANT NA LALAHUKAN NG MGA
NAGGAGANDAHANG BINIBINI SA SUSUNOD NA TAON.

PAMATNUBAY NA KAILAN (WHEN LEAD)

NGAYONG ARAW, IPINIROKLAMA NA NG PRESIDENTE ANG

ISANG REVOLUTIONARY GOVERNMENT MULA SA
MALACANANG.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

PAMATNUBAY NA PAANO (HOW LEAD)

DAHIL SA TULOY TULOY NA PAG-APILA SA SCHOOL BOARD,

ANG MANILA HIGH SCHOOL AY NAKAPAGPATAYO NA
NGAYONG TAON NG BAGONG GUSALI SA KANILANG
PAARALAN.

PAMATNUBAY NA BAKIT (WHY LEAD)

DAHIIL SA KAHIRAPAN, DAAN-DAANG ESTUDYANTE ANG

TUMIGIL SA PAG-AARAL NGAYONG TAON SA BANSA AYON
KAY PNU PRESIDENT NILO L. ROSAS.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

QUOTATION LEAD

“LAHAT NG SUMUSUPORTA SA AKING

ADMINISTRASYON AY INAANYAYAHAN KONG
MAGSUOT NG YELLOW RIBBON SA IKA-28 NG
HULYO,” ITO ANG PANAWAGAN NI
PANGULONG NOYNOY AQUINO SA KABILA NG
ISYUNG KANYANG KINASANGKUTAN SA
DISPERCEMENT ACCELERATION PROGRAM O
DAP.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

QUESTION LEAD

MAKAKAMIT BA NG PILIPINAS ANG

HAMON NG MDG 2015?

ITO ANG KATANUNGAN NG MGA

KINATAWAN NG UNITED NATIONS (UN).
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

DESCRIPTIVE LEAD

MASIKIP, MARUMI AT HINDI MATITIRAHAN.

IYAN ANG KOMENTO NG MARAMI SA MGA
NASALANTA NG BAGYONG YOLANDA
KAUGNAY SA MGA BUNK HOUSES NA
IBINIGAY NG GOBYERNO.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

NARRATIVE LEAD

SAKSI ANG MARAMING PILIPINO SA

PAGSUKO NG DIKTATURANG MARCOS AT
PAGPAPALIT NG ADMINISTRASYONG
AQUINO.
 IBA’T-IBANG URI NG PAMATNUBAY

EXCLAMATORY LEAD

HUSTISYA!

IYAN ANG PANAWAGAN NG MGA

MAMAMAYANG PILIPINO KAUGNAY SA
ISYUNG PDAF SCAM NA KINASANGKUTAN NI
JANET LIM-NAPOLES AT TATLO PANG
SENADOR.
 KATAWAN NG BALITA

MAY 2 PARAAN UPANG ISULAT ANG

KATAWAN NG BALITA:

1. CHRONOLOGICAL ORDER
2. MULA SA PINAKA MAHALAGANG
IMPORMASYON PAPUNTANG HINDI
GAANONG KAHALAGA (DECREASING
IMPORTANCE)
 KONKLUSYON

ANG KARANIWANG BALITA AY TINATAPOS

SA MGA IMPORMASYONG MAAARI PANG
SUMUNOD (FOLLOW UP), AT MAY MGA
BALITA RING WINAWAKASAN SA
PAMAMAGITAN NG PAGBANGGIT NG IBA
PANG BALITA NA MAY KAUGNAYAN SA
MISMONG PAKSA.
 MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT
NG BALITA

• HUWAG MAGING PALIGOY LIGOY

• IWASAN ANG MATATALINHAGANG SALITA
• HUWAG MAGLAGAY NG OPINYON
• ISULAT ANG PAWANG KATOTOHANAN
LAMANG
• SIGURADUHIN NA ANG BALITA AY WALANG
KINIKILINGAN
 ULO NG BALITA

HALINTULAD SA MGA TULA, ANG ULO NG

BALITA ANG SIYANG NAGSISILBING
PAMAGAT NG ISANG BALITA. KADALASAN
ITONG NAKALIMBAG SA MAS MATAPANG NA
ANYO (BOLD) UPANG MADALING MAPANSIN
NG MAMBABASA AT MAKITA NILA ANG
BALITANG GUSTONG MAHANAP.
 GABAY SA PAGSULAT NG ULO NG BALITA

1. GAMITIN ANG KUWIT SA HALIP NA

PANGATNIG AT PANTUKOY
2. IWASANG GUMAMIT NG SALITANG MAY
DALAWANG KAHULUGAN
3. HUWAG PUPUTULIN ANG SALITA SA DULO
NG LINYA
4. IWASANG MAGLAGAY NG PANTUKOY, PANG-
ANGKOP AT PANG-UKOL SA DULO NG LINYA
5. HUWAG GUMAMIT NG PANG-ABAY NA
PANANGGI
6. DAGLATIN LAMANG ANG MGA
SALITANG KILALA AT
NAKAUGALIAN NANG DAGLATIN
7. IWASANG ULITIN ANG MGA
SALITA
8. GAMITIN ANG PANDIWANG
LANTAD
9. GAMITIN LAMANG ANG
PANGALAN NA TANYAG O KILALA
10. GUMAMIT NG PANG-URING
PAMILANG KUNG MAHALAGA
 Petisyon sa same-sex marriage,
ibinasura ng SC

MANILA, Philippines – Ibinasura ng Korte

Suprema ang petisyon na gawing legal ang
same-sex marriage sa Pilipinas kahit pa
binigyang diin sa petisyon na hindi
pinagbabawal sa Konstitusyon ang kasal
kung kasarian ang pagbabasehan.
 Sa petisyon ni Atty. Jesus Falcis III noong 2015,
hiniling nito na ideklarang unconstitutional ang
probisyon sa Family Code of the Philippines dahil
nililimitahan lamang ang kasal sa pagitan ng babae
at lalaki.

Ngunit ayon sa inilabas na desisyon na isinulat ni

Associate Justice Marvic Leonen, kahit nakalagay
nga sa 1987 Constitution na ‘di nito nililimitahan ang
pagpapakasal on the basis of sex, gender, sexual
orientation o gender identity o expression, ibinasura
ang petition dahil sa lack of standing nito, paglabag
sa principle ng hierarchy of courts, at bigong
paglahad ng “actual, justiciable controversy”.

Isinagawa ang oral argument sa petisyon noong

2018.
 PANGULONG-TUDLING /
EDITORYAL

ISANG MAPANURING PAGPAPAKAHULUGAN NG

KAHALAGAHAN NG ISANG NAPAPANAHONG PANGYAYARI
UPANG MAGBIGAY-KAALAMAN, MAKAPAGPANIWALA, O
MAKALIBANG SA MGA MAMBABASA.
 PANGULONG-TUDLING /
EDITORYAL

ISANG PITAK KUNG SAAN ANG KURO-KURO, OPINYON, AT

PANININDIGAN NG MANUNUDLING AY INILALABAS.

ITO AY TINATAWAG DING “TINIG NG PAHAYAGAN”.

 MGA LAYUNIN

MAGPABATID
MAGPAKAHULUGAN
MAGBIGAY-PUNA
MAGBIGAY-PURI
KARANIWANG ATAKE NG ISANG EDITORYAL

ARGUMENTATATIVE CRITICISM

ANG MANUNULAT AY ANG MANUNULAT AY

PUMIPILI NG PANIG HINDI PUMIPILI NG
KUNG SAAN PAPANIGAN, BAGKUS
MAGLALAHAD SYA NG AY ILALAHAD NYA
IMPORMASYON AT ANG
KURO-KURO UPANG MAGKAPAREHONG
SUPORTAHAN ITO. PANIG. IKIKINTAL
MAAARI DING NYA SA ISIP NG
PUMUNA SA MAMBABASA KUNG
KALABANG PANIG. ANO ANG
PINBAKAMAINAM NA
PANIGAN HINGIL SA
ISYU.
 KAHALAGAHAN NG EDITORYAL

1.ITO’Y NAGLALAMAN NG MASUSING

PAGBIBIGAY NG KURO-KURO SA
MGA NAPAPANAHONG ISYU
2. NAGLALAYONG MAGPABATID,
MAGBIGAY KAHULUGAN, AT
MAKALIBANG
3. PAGMUMULAT NG MATA
4. PAKILUSIN ANG MGA TAONG
SAKLAW NG EDITORYAL
PAGSULAT NG EDITORYAL
1. KAILANGAN MAY HATAK ANG
SIMULA
2. IPAKILALA ANG PAKSA
3. PASUKAN NG PAGLALAHAD O
PAGPAPALIWANAG
4. HUWAG MAGING MALIGOY
5. GUMAMIT NG PANGATLONG
PANAUHAN
6. GUMAMIT NG DATOS
7. PANGANGATWIRAN SA OPINYON.
8. MAGLAGAY NG PAMAGAT
BAHAGI NG
EDITORYAL
PANIMULA

BUMABANGGIT SA ISYUNG
TATALAKAYIN, KARANIWANG
NAPAPANAHON O
TINATALAKAY ANG
KALAGAYAN NG LIPUNAN.
 KATAWAN

NAGPAPAHAYAG NG OPINYON O KURO-KURO

NG PAHAYAGAN SA PAMAMAGITAN NG
PAGPAPALIWANAG O PAGLALAHAD NG ISYU
SA PARAANG MADALING UNAWAIN AT
MALINAW PARA SA MGA MAMBABASA. DITO
NAGBIBIGAY NG TALA, NG PAGPANIG O
PAGSALUNGAT SA ISYU O PAGBIBIGAY-
HALIMBAWA ANG SUMULAT.
WAKAS

NAGPAPAHAYAG NG KAISIPANG
NAIS IKINTAL. MAAARI ITONG
MAGLAGOM O MAGBIGAY DIIN SA
KAISIPANG TINATALAKAY. DITO
IPINAHAHAYAG ANG
PANGHIHIKAYAT AT PAGPAPAKILOS
SA MAMBABASA TUNGO SA
PAGBABAGO.
ANO BA ANG SENSURA?

PAGHIHIGPIT O RESTRIKSYON PARA

MAKONTROL ANG PAGLALATHALA O
PAGSASALITA NG MGA BAGAY NA
INAAKALANG MAKASISIRA SA
PAMAHALAAN
MGA KASO NA INUUGNAY SA MGA
SUMUSULAT NG EDITORYAL
SLANDER – PAGPAPAHAYAG NA NAKAKSIRA
SA REPUTASYON O KARANGALAN NG ISANG
TAO

ORAL DEFAMATION – MALING AKUSASYON O

MALISYOSONG PAHAYAG NA PASALITA NA
NAKASIRA NG REPUTASYON O KARANGALAN
NG ISANG TAO O ETNIDAD

LIBEL – MALI O MALISYOSONG PAGLILIMBAG

NG ISANG KASINUNGALINGAN SA PARAAANG
PASULAT KAGAYA NG ISANG PUBLIKASYON
NA NAKAKSIRA SA REPUTASYON O
KARANGALAN NG ISANG TAO.
MALIBAN SA PANGULONG TUDLING O EDITORYAL,
EDITORIAL CARTOON, AT LIHAM PARA SA EDITOR,
NILALAMAN DIN NG EDITORYAL NA BAHAGI NG
PAHAYAGAN ANG KOLUM

KOLUM
ITO AY REGULAR NA SERYE NG MGA
ARTIKULO SA PAHAYAGAN, MAGASIN, AT IBA
PANG URI NITO.

NAGLALAMAN DIN ITO NG KOMENTARYO O

OPINYON
KOLUM

MADALAS MAYROON NANG KILALANG

HEADING AT BYLINE NG MANUNULAT O
EDITOR, NA NAGBIBIGAY NG ULAT O
KOMENTO UKOL SA ISANG LAWAK NG
INTERES, POLITIKA, TEATRO, AT IBA PA.
PAMAGAT

KALIMITANG BINUBUO NG 1-5 SALITA

“CATCHY” O MAKATAWAG-PANSIN
 MAGSASAKANG SALAT SA BIGAS

Anihan ng palay ngayon sa maraming bahagi ng

bansa, gaya sa Mimaropa (Mindoro-Marinduque-
Romblon-Palawan). Sagana sila sa aanihing palay
sapagkat maganda ang resulta ng pagtatanim.
Naalagaan nila nang husto sa fertilizer, insecticide at
tamang patubig ang palayan. Kaya magaganda ang
uhay ng mga palay. Kaygandang tingnan ng aanihing
palay na nagmistulang ginto ang malawak na linang.
Napakasarap langhapin ng mga hinog na palay.
Masarap anihin ang pinagbuhusan ng pawis at hirap.
Ang ilang buwan na paghihintay sa itinanim at
inalagaang palay ay magiging pera na sa wakas.
 Pero malaking pagkadismaya ang nakamtan ng
mga magsasaka makaraang maani at ibenta ang
kanilang palay. Mababa ang presyo ng palay!
Sobrang baba na halos hindi mabawi ang kanilang
ginastos. Taliwas ito sa kanilang inaasahan na
mataas ang presyo sa panahon ng pag-aani. Ang
kanilang pinagbuhusan ng panahon sa loob ng
ilang buwan ay mabebenta lamang ng P12 bawat
kilo o mababa pa rito. Ang kanilang inaasahan,
maipagbebenta ang kanilang palay ng P17 bawat
kilo.
 Nabaon sila sa utang habang inaalagaan ang
kanilang mga tanim na palay. Kailangang utangin ang
pambili ng binhi, pataba at insecticide. At pagkatapos,
mababa lamang palang bibilhin ang kanilang ani.

Ang sobrang pagdami ng imported na bigas ang

itinuturong dahilan kaya mababa ang presyo ng palay.
Epekto ito ng rice import liberalization law. Dumagsa
ang imported na bigas na mas murang ibinibenta. Dahil
dito, mas tinatangkilik ng consumers ang murang
imported na bigas. Siyempre, ang mura ang kanilang
pipiliin.
 Umaaray ang mga magsasaka sa
nangyayaring bagsak-presyo ng palay. Ang iba,
sa halip na magtanim ng palay, nag-aalaga na
lamang ng manok at baboy. Sigurado raw ito
dahil hindi bumabagsak ang presyo.

Nararapat tulungan ang mga magsasaka.

Huwag silang patayin! Itaas ang presyo ng palay
para naman mabawi ng magsasaka ang kanilang
nagastos. Huwag silang pahirapan.
 INUTIL NA KALAYAAN

PAWANG may kontrobersiyang nagaganap

kahit saan ilagay si BuCor director-general
Nicanor Faeldon. Nang inilagay siya sa Bureau
of Customs (BOC), P6.4 bilyong halaga ng shabu
mula China ang nakapasok sa bansa at
pinalusot ng Customs. Natagpuan sa isang
warehouse ang shabu.
 Nagmatigas at naging arogante siya sa
pagdinig sa Senado hinggil sa nasabing
pagpasok ng ilegal na droga pati na rin ang
matinding korapsyon na nagaganap sa BOC,
kaya ipinakulong ng ilang buwan. Bumitiw sa
puwesto, pero inilagay naman ni Pres. Rodrigo
Duterte sa BuCor nang umalis dito si dating PNP
chief Bato dela Rosa para tumakbong senador.
 Ngayon, ang pagpapalaya naman kay dating
Calauan, Laguna mayor Antonio Sanchez sa ilalim
umano ng Good Conduct Time Allowance (GCTA) ang
kanyang ipinaliwanag sa pagdinig ng Senado
kahapon. Hindi kuwalipikado si Sanchez para sa GCTA
dahil “heinous crime” ang kanyang krimen. Ayon sa
batas na naglikha ng GCTA, hindi kuwalipikado ang
mga nakulong dahil sa mga nasabing krimen.

Pero may utos na palayain na si Sanchez ng Agosto

20 na pirmado pa umano ni Faeldon. Ito ang iginigiit ng
pamilya ni Sanchez, na susunduin na nga ang kriminal
na mayor at may handa na para sa kanyang paglaya.
Pero dahil sa tindi ng batikos na inabot ng gobyerno,
nahinto ang pagpapalaya kay Sanchez at binago ng
mga opisyal ang kanilang mga pahayag.
 Naisiwalat na 1,914 na mga bilanggo na may
“heinous crimes” ang napalaya na mula 2014 dahil
sa GCTA, kabilang ang ilang taga-China na
nakulong dahil sa ilegal na droga. Ang balita ay
pinabalik na nga sa China. Napakasuwerte talaga
ng mga taga-China sa ilalim ng administrasyong ito,
kahit kriminal pa. Pero hindi nga sila dapat
kuwalipikado. Kaya hindi lang si Faeldon ang dapat
maimbestigahan nang husto ng Senado, kundi pati
na rin si Senator Dela Rosa na dating BuCor chief, at
lahat ng naging BuCor chief mula 2014.
 Problema ngayon kung paano ibabalik ang mga
pinalaya na. May mga nagsasabi na hindi na
puwedeng gawin iyan, kontra sa pahayag ng Palasyo
na kailangang ibalik ang mga bilanggo para tapusin
ang kani-kanilang sentensiya dahil hindi naman daw
sila kuwalipikado na mapalaya sa ilalim ng GCTA.

Hindi puwedeng palampasin ang nangyaring ito.

Malinaw ang mga alituntunin ng GCTA kaya kung
bakit pinalaya ang mga iyan ang dapat imbestigahan.
Panagutin kung sinuman, kahit malakas pa sa
Presidente, ang nagbigay pahintulot na makalaya na
ang halos 2,000 bilanggo, kasama sana si Sanchez,
mga Chinese drug lord, mga pumatay sa magkapatid
na Chiong pati mga drug lord na tumestigo laban kay
Senator De Lima. May naaamoy ba kayo?
LATHALAIN
LATHALAIN

ISANG URI NG PAMAHAYAGAN NA NAG-

UULAT NG MGA MAKATOTOHANANG BAGAY
O PANGYAYARI BATAY SA PAG-AARAL,
PANANALIKSIK O PAKIKIPANAYAM AT
SINUSULAT SA ISANG PARAAANG KAWILI-
WILI. WALA RIN ITONG SINUSUNOD NA
PORMA, HINDI TULAD NG BALITA NA MAY
“INVERTED PYRAMID” NA PAGKAKAAYOS.
KATANGIAN NG LATHALAIN

1. WALANG TIYAK NA HABA

2. MAAARING MAY KAUGNAYAN SA
BALITA
3. GINAGAMITAN NG MAKABAGONG
PAMATNUBAY
4. ISINUSULAT SA ANUMANG PANAUHAN
5. PINAKAMALAYANG PAGSULAT SA
PAHAYAGAN
6. MAAARING GUMAMIT NG MGA
TAYUTAY AT IBA PA
 MGA URI NG LATHAHALAIN
LATHALAING NAGPAPABATID (INFORMATIVE
FEATURE)

ITO AY NAGBIBIGAY NG KAPAKI-

PAKINABANG NA ULAT, NAGDARAGDAG NG
KAALAMAN AT MAY LAYUNING MAGTURO O
MAGPAYO.

HALIMBAWA:
ANG DAPAT GAWIN KAPAG MAY MALAKAS
NA LINDOL
LATHALAING PABALITA (NEWS FEATURE)

ITO’Y BATAY SA ISANG BALITANG

NAKAKAPUKAW NG DAMFAMIN.
PINAPALAWAK NITO ANG BAHAGI NG BALITA
NA MAY PANGYAYARING DI-KARANIWAN,
MAY KABABALAGHAN, O MAKABAGONG
LIKHA NA NAKAPAGBIGAY SA MAMBABASA
NG KAALAMAN, SIMPATYA, O KAWILIHAN.

HALIMBAWA:
ANG TAGTUYOT SA TIMOG LUZON
PANGKATAUHANG LATHALAING DAGLI
(PERSONALITY O CHARACATER SKETCH)

ANG PAKSA NITO’Y ANG PAGLALARAWAN

NG MGA KILALANG TAO, ANG KANILANG
BUHAY, KARANASAN, GAWAIN, PATAKARAN
SA BUHAY AT DAHILAN NG KANILANG
TAGUMPAY O KABIGUAN.

HALIMBAWA:
SI ZEPHANIE DIMARANAN SA HARAP AT
LIKOD NG CAMERA AT MUSIKA
LATHALAING PANLIBANG

DAHILAN SA ANG LAYUNIN NITO AY

MAGBIGAY KAALIWAN, PINAKAPILI ANG
PAKSA UPANG MAGSILBING GAMOT SA
MGA TAONG NALULUMBAY O PAMPALIPAS
SA ORAS NG MGA TAONG NAIS
MAGLIBANG.

HALIMBAWA:
ANG KAHULUGAN NG HALIK
 MGA MUNGKAHING
PANIMULA SA PAGSULAT NG
LATHALAIN
PANRETORIKANG TANONG (RHETORICAL
QUESTION)

SINO ANG NAGSABI NA ANG EDAD NG TAO

AY HADLANG SA KANYANG PAG-AARAL? HINDI
ITO ANG PANIWALA NI DANILO MARCELO. SIYA
AY HUMINTO SA PAG-AARAL PITONG TAON NA
ANG NAKAKARAAAN NANG MATAPOS SIYA SA
MABABANG PAARALAN. NGAYONG PASUKAN,
SA GULANG NA 30, NAGBALIK-PAARALAN SI
DANILO AT NAGPATALA SIYA SA UNANG
BAITANG SA MATTAS NA PAARALANG LAUREL.
PANGGULANTANG NA PAHAYAG (STARTLING
STATEMENT)

“HINDI PA KAMI LAOS!” ITO ANG PAHAYAG

NG MGA YOUNG ONCE – MGA GURO, PINUNO
NG PAARALAN AT MGA MAGULANG NANG
KANILANG IPAGDIWANG ANG ARAW NG
MAYNILA, HUNYO 24, AT LUMAHOK SILA SA
IBA’T-IBANG PALATUNTUNAN AT PALIGSAHAN
UPANG BIGYANG-BUHAY AT KASAYAHAN ANG
PAGDIRIWANG.
PASALAYSAY NA PANIMULA

MATIWASAY NIYANG PINAPAG-ARAL

ANG KANYANG SARILI AT ANG KANYANG
ANIM NA ANAK. GINAGAMPANAN NIYA
ANG TUNGKULIN NG ISANG INA AT NG
ISANG AMA. SIYA’Y SI GNG. ADELFA
PRADO, IV-1, SA KLASENG PANGGABI.
SINIPING SABI (QUOTED REMARK)

“MANALIG KA SA KANYA AT
TUTULUNGAN KA NIYA.”

NGUMITI SIYA’T SUMULYAP SA AKIN NA

PUNONG-PUNO NG PAGTITIWALA SA SARILI
HABANG SIYA’Y AKING KINAKAPANAYAM.
ISANG KASABIHAN, SALAWIKAIN O
TALINGHAGA

TUBIG,TUBIG SA LAHAT NG DAKO,

NGUNIT KAHIT ISANG PATAK AY
WALANG MAINOM.
TANONG-SOLUSYON

MAY KASAGUTAN SA MABILIS NA

PAGTAAAS NG HALAGA NG GULAY.
MAGTANIM KA.
PAANO WAKASAN ANG
ISANG LATHALAIN?
BUOD NG BUONG ARTIKULO

MAKINIG KA SA MGA DALUBHASA; ANG

PANINIGARILYO AY LUBHANG MASAMA SA
KALUSUGAN. MAARING MATURINGAN
KANG TUNAY A LALKI DAHIL SA
PANINIGARILYO MO, SUBALIT HINDI
TATAGAL ANG BUHAY MO UPANG
MAPATUNAYAN MO ANG IYONG
PAGKALALAKI.
PAHAYAG NG PINAKAMAHALAGANG
BAHAGI

KAYA ANG PINAKAMAHALAGANG

BAHAGI NG KAUNLARANG
PAKIKIPAGTALSTASAN AY ANG
PAGLINANG NG KAGANDAHANG ASAL,
LALUNG LAO NA ANG DISIPLINANG
PANSARILI AT NG MAKATAONG PAG-
UUGALI.
KATANUNGANG NABUO SA KAISIPAN NG
MAMBABASA

ANG KAMAY NG MAKABAGONG

PILIPINO AY HANDANG MARUMIHAN.
PINAIIKOT NIYA ANG GULONG NG
PANGKAUNLARAN. IWINAWAGAYWAY NIYA
ANG BANDILA NG KALAYAAN – KALAYAAN
LABAN SA KAMAANGMAANGAN. IKAW
BA’Y MAY GANITONG URI NG KAMAY?
ISANG PORKAST O HULA

ANIM AT KALAHATING DANTAON MULA

NGAYON, KUNG HINDI MASUSUGPO ANG
DAMI NG TAO, WALA NANG MATITIRANG
PAGTAMNAN NG ANUMANG URI NG
HALAMAN. ANG LAHAT NG LUPA AY
GAGAMITIN NG TAO SA IBANG BAGAY
MALIBAN SA PAGTATANIM. DAHIL SA
KAGUTUMAN, SILA-SILA AY MAGPAPTAYAN
AT MAGLALAMUNANNA PARANG MGA
HAYOP.
PAG-UULIT NG PANIMULA

NANG SIYA’S TINANONG KUNG SIYA’Y

MAY KAALAMAN SA POTOGRAPIYA, ANG
SAGOT NI DOMINGO LAYSON, “AKO’Y
NATUTO HABANG KUMIKITA AT KUMIKITA
HABANG NAGLULUTO.”
PAG-UULIT NG MGA SALITA SA PAMAGAT

PAGLIPAS NG APAT NA TAON BILANG

ISANG UTUSAN SA ARAW AT ISA NAMANG
MASIPAG NA MAG-AARAL SA GABI,
NAGTAPOS DIN SA PAG-AARAL SI DANILO
MARCELO SA MATAAS NA PAARALANG
LAKANDULA KUNG SAN SYA NAGKAMIT
NG KARANGALANG SALUTATORYAN.
ISANG ANGKOP NA SIPI

HINDI PIANBULAANAN NI MELCHOR ANG

KANYANG KARALITAAN. AT ANNG TANUNGIN
SIYA KUNG BAKIT NIYA IBINIGAY ANG
KANYANG KAISA-ISANG PISO SA PULUBI,
SINIPI NIYA SI TENNYSON SA TULANG “THE
VISION OF SIR LAUNFAL” AT SA WIKANG
INGLES:

“NOT WHAT WE GIVE BUT WHAT WE SHARE,

FOR THE GIFT WITHOUT THE GIVER IS ARE.
WHO GIVES HIMSELF WITH HIS ALMSFEEDS
THREE: HIMSELF, HIS HUNGERING NEIGHBOR
ADF ME.”
 PAMAGAT

MAY 2 PARAAN SA PAGBUO AT PAGSULAT NG

PAMAGAT:

• MAIGSI NGUNIT AGAW-PANSIN

1-5 NA SALITA
• KUMPLETO SA PAHIWATIG
NILALAHAD NA NG PAMAGAT ANG PAKSA
 Nanginginig na ang kaniyang mga pasmadong daliri.
Tila giniginaw ang mga kamay. Mga kamay na umaakay
sa iyo noong mga unang araw ng iyong pagtuntong sa
eskwela. Mga kamay na pinagkukunan mo ng isang libo’t
isang lakas upang mabuhay.

Nakakurba na ang kaniyang tindig. Tila kawayang

nakayuko ang kanyang likod. Mga likod na natutuyuan ng
pawis sa paglalabada upang may mailaman ka sa iyong
kumakalam na sikmura.

Nakakunot na ang noo niya kapag tumitingin sa iyo.

Parang laging may inaaninag ang mga mata. Mga matang
laging nakatingin sa iyo habang ikaw ay natutulog sa
banig. Mga matang nagmamasid at nagbabantay sa iyo
mula pagsilang hanggang sa iyong paglaki.
 Mahina na ang kaniyang pandinig. Parang baradong
lababo ang kaniyang mga tainga. Mga taingang
dumirinig sa iyong pagngawa kung inaagrabiyado ng
iyong mga kalaro. Mga taingang handang makinig sa
iyong mga daing dahil sa kabiguan.

Mabagal na ang kaniyang paghakbang. Sa wari’y

binibilang ng mga binti at paa ang bawat minutong
lumilipas. Mga binti at paang ginagamit niya upang
masaklolohan ka sa mga panganib na sinusuong mo
noong iyong kabataan. Mga binti at paang inaasahan
niya upang makaraos kayo sa araw-araw.
 Kulubot na ang kaniyang balat. Parang chicharong
bulaklak sa platong losa ang kabuuan ng kanyang
mukha. Mukha na pilit niyang pinakapal upang lumapit at
umutang sa kaniyang mga kaibigan at kakilala sa
panahong ang enrolment ay malapit na. Mukhang
pinakakapal ng katwirang gagawin ang lahat para sa
iyo.

Luyloy na ang kaniyang mga dibdib. Nilipasan na ng

panahon ang kaniyang mga suso. Mga susong dati’y
pinagkukunan mo ng matimyas na kalusugan. Mga
susong nagbigay sa iyo ng lakas at tibay ng katawan sa
pagsagupa sa mga karamdaman.
 Binura na ng kulay puti ang mga itim sa
kaniyang tuktok. Tila abo ang kulay ng kaniyang
buhok. Mga buhok na malasutlang hinahawakan
mo kapag ikaw ay kanyang pinatutulog. Mga
buhok na sagisag ng mga taon at panahong
ginugol niya sa pag-aaruga at pagkalinga sa iyo.
Mga Sanaysay sa Filipino 2011.

Mahina na ang kanyang boses. Tila garalgal ng

radyong walang signal ang kanyang tinig. Mga
tinig na pinagbuhatan ng maraming magagandang
aral ng buhay na ibig niyang maging gabay mo sa
iyong pagkatao. Tinig na puno ng pangaral na
magagamit mo sa iyong pagtahak sa sariling
lakbayin sa daigdig.
 Lupasay ang kanyang katawang mortal. Sa
iyo napunta ang kanyang lakas. Sapagkat
pinagpala ka niya. Nagtingala siya ngayon sa
iyo…. patuloy kang inaaruga at matiyagang
naghihitay…. Sapagkat siya sa kanyang
pagiging ina…. ay marubdob na nagnanais na
matapunan din ng kahit kaunting pagkalinga…
Karapat-dapat sa pagmamahal ang nagbibigay
sa atin ng labis na pagmamahal – ang ina ko,
ang ina mo.
 “ANAK KA NG INA MO”

KALYO NG ISANG ILAW:

ANG PAGMAMAHAL NG ISANG INA
ISPORTS
ISPORTS / BALITANG ISPORTS

ISANG PAGPAPAHAYAG NG MGA

BALITANG KAUGNAY SA MGA
PANGYAYARI SA MUNDO NG PALAKASAN
URI NG BALITANG ISPORTS

• BALITANG ISPORT (ADVANCED NEWS)

• RESULTA NG LARO
• SPORT PROFILE
• EDITORYAL / OPINYON
PARAAN NG PAGSULAT NG
ISPORTS

1. INVERTED PYRAMID
2. CHRONOLOGICAL ORDER
SPORTS JARGON

MGA PILING TERMINO O SET NG MGA

SALITA NA GINAGAMIT SA IBA’T IBANG
LARANGAN NG SPORTS
1. LIBERO VOLLEYBALL

2. FORWARD BASKETBALL

3. CHECKMATE CHESS

4. HEAVYWEIGHT DIVISION BOXING

5. GOAL SOCCER

6. QUARTERBACK A. FOOTBALL
1. MEDIUM-LONG T. TENNIS

2. GAMBIT CHESS

3. CAMPFIRE VOLLEYBALL

4. WOOD SHOT BADMINTON

5. RESTRAINING CIRCLE BASKETBALL

6. REGU SEPAK TAKRAW

MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT

1. HUWAG KALIMUTAN ANG ISKOR

2. HUWAG KUMILING
3. I-HIGHLIGHT DIN ANG NATALONG TEAM
4. GUMAMIT NG MGA SALITANG MALAKAS
ANG DATING, SA PAGSULAT MAN NG
ULO O NG BALITA MISMO
5. MAGING MAPANURI SA MGA DATOS
PVL:
LADY TROOPERS UMUNGOS SA BANTA
NG LADY TITANS, 3-2

Makaraang maghabol ng dalawang sets

ay naging matatag ang Pacifictown-Army
upang maitakas ang 39-41, 19-25, 25-19,
25-20, 15-12 panalo laban sa Choco Mucho
sa PVL Open Conference kahapon sa Filoil
Flying V Centre.
 Nanaig ang lakas ng Lady Troopers laban sa
bata subalit hindi pa subok na Flying Titans sa
two-hour, 46-minute contest – ang pinakamahaba
sa three-year old league.

“Padamihan na lang kami ng bala. So

hanggang sa dulo, pumuputok kami,” wika ni
Pacifictown-Army coach Kungfu Reyes.
 “Sumabay kami noong una, talagang
nakipagpukpukan kami pero kita mo naman,
naipakita naman nila na kaya nilang
makipagsabayan sa kanila. Breaks of the game
lang,” sabi pa ni Reyes.

Muling pinatunayan ni Jovelyn Gonzaga ang

pagiging isang big-time player para sa Reinforced
Conference bronze medalists sa kinamadang 24
points, 26 digs at 16 receptions.
 Kumana ang Lady Troopers ng 11 service
aces, habang nagtala sina Mary Jean Balse-
Pabayo at setter Alina Bicar ng tig-2.

Nagdagdag si Tubino ng 19 points at

gumawa si Nene Bautista ng 13 hits para sa
Pacifictown-Army.

Nanguna si Kat Tolentino para sa Choco

Mucho, na bumagsak sa 1-1 kartada, na may
23 points, kabilang ang tatlong blocks,
habang nag-ambag si Maddie Madayag ng 15
points.
 Umangat ang Lady Troopers sa
2-0 kartada, sa likod ng
nangungunang Creamline na may
3-0.
IBA PANG SAKLAW NG
DYORNALISTIKONG PAGSULAT

PAGSULAT NG SCI-TECH

MAAARING BALITA, EDITORYAL, O

LATHALAIN NGUNIT ANG MGA PAKSA AY
TUNGKOL SA AGHAM AT TEKNOLOHIYA
DYORNALISTIKONG
PAGSULAT