Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga

darpa sa Rehiyon

1
Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga
darpa sa Rehiyon

2
 Pikisabutan
Mapiya PAGSALMOT sa Aralin Panlipunan sa ikatlo a pangdao,
Modyul aya o kadaklan o mga ingud ago so darpa sa Rehiyon.
Giya a modyul na piyangbaalan o mga dimamangdao sa Dibisyon sa
Malaybalay City SUBAY sa K to 12 kurikulum a piyagayunayunan o mga
Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga
mapuro
darpa sa giya Dibisyon.
sa Rehiyon
Giya a modyul na an kasabuti o mga kangudaan sabap sa di siran pkasuld
sa eskwelaan sabap sa awidaakal sa pandemiya (COVID 19).
Pamangniyan o mga Diimamangdao:
Giya nagalangkob o mga ukit-ukit ka an sabota o manga phamaganad.
Gilauman nga inyo silang magiyahan sa kausar iran saya.
Alang sa mga Tinun-an:
Giya a modyul na pmbaalan ka an MUGIYA KANIMO sa kasasabuti sa
competency a mapiya kasabutan ago katukawan.
Pahimangno sa mga Tinun-an:
1. Di suratan odi na buringan giya modyul. So mga smbag
iyo ko mga suwaan na isurat iyo ko Activity notebook sa
Aralin Panlipunan.
2. IGANID sa kasmbag so mga suwaan.
3. Ikasoy so modyul sii ko gawii so kiyasabutan iyo ko
dimamangdao.
4. Ibarat o adun a pakaisha odi na da kasabuti na pakaisa
iyo ko dimamangdao. Text odi na tawag sa giya a
numero __________ (teacher’s mobile #).

Kami nanghinaot nga pinaagi niini makasinati kamo ug bulawanon nga

pagtulun-an.

Katukawan
Katawan ka a giya a Pilipinas na pumb’tuwan sa Pearl of the Orient?
Misabap ko kadakul iyan e NATURAL RESOURCES.
3
 Antunaa mga PRODUKTO sa ingud iyo a poon sa laput, ig, mineral ago
kalasan?
Giya a modyul na biyagi sa lima ka sosun a galbek,
Giya siran:
Galbekan 1 – Natural a pkakuwa sa Bukidnon.
Galbekan
Paganay a Pkakuwaan 2 – Natural
sa Tamok ko mga a pkakuwa sa Camiguin.
darpa sa Rehiyon
Galbekan 3 – Natural a pkakuwa sa Lanao del Norte. Galbekan 4 –
Natural a pkakuwa sa Misamis Occidental.
Galbekan 5 – Natural a pkakuwa sa Misamis Oriental.

Mapasad ka kapagistadiyan giya a modyul, giya e suwan/galbkun ka:

Makahulagway ko miyawna a pkakuwaan sa natural a pkailay ko ingud iyo sa
Rehiyon X.

Testingan
Isurat so piyur a smbag ko mga pakaisha. Isurat ka ko karatas ka.
1. Antunaa mga produkto a poon sa Bukidnon?_______
2. Antunaa bulkan e pkhailay sa Camiguin?_______
3. Antunaa e mga kawyagan o mga taw sa pantar a ingud?____
4. Antunaa e mga kawyagan o mga tao sa ubay a ragat?_____
5. Antunaa e kawyagan o mga tao sa Bukid a ingud?_______

Paganay a Gawii

Aralin Natural a pkakuwa sa Bukidnon

1

Kasuyan

4
 Adn a tlo a mapa ko kiyasabutan tano. Kini gidibuho para posibleng peligro
nga mahitabo o kalamidad sa atong rehiyon. Pkatanudan ka sa mapa niyan?
Tunaa uto ?

P I N Y A M T U B O
Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga
M A L A Y B A L A Y
darpa sa Rehiyon
A D G I G C K P Q R
I D A H I L A Y A N
S W U S Z A B A K A
Pamimikiran
Pili angka so manga pulong a kitendo sa ingud a Bukidnon. Isorat ka ini ko karatas ka
odi na notbuk ka.

Pangiluban
Kilala so Bukidnon sabap sa giya prutas. Antuna ini?
Antunaa e kadaklan a kawyagan o mga taw sa ingud a
Bukidnon? _________
1. Giya a Bukidnon na pkakilala a basket sa
pangunungkun sa Amihanang Mindanao.
2. Nanas e iyauna a produkto sa Bukidnon.
3. Adun a mga kalasan ago mga kayo,
pantar ago talonan sa mga sapi.
4. Kiyatukawan ini a mga pipiya a pangingilaylayn a
pdon so Mt. Kitanglad, Musuan Peak, Lake Apo ago
Pulangi River.
5. Adn pn ini a mga pipiya a pangilaylaynon ago mga
dii papasyuwan a pamaka t’mbang.

Pakapendakelen
Isurat iyo ko karatas iyo so theto a smbag iyan.

5
 1. Antonaa e kapangawyagan o mga taw sa ingud
Bukidnon?________________________________________
2. Antunaa e miyauna a produkto sa
Bukidnon?__________________________________________

Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga

Ikaduwa
darpa sa Rehiyona Gawii

Aralin Natural a pkakuwa sa Camiguin

2

Pamimikiran
Misabap ko mapa a myailay nga ko miyawna a kiyapaganadan. Itulad ka so
kapakay a mapmbuntal o Isla a Camiguin.Galbuk angka ini ko karatas ka.
Camiguin

Suwaan
Miyakasung kadn sa White Island?
Miyakapaigo ka ba ko matunggaw a tubod a tubig?
Wasii! I-explore tano a Camiguin Island.

Langon miyasakop a kalasan giya ingud a Camiguin. Kapangisda go

kanggalebek so kauyagan iran ipkompra iran so mala iran a miyapasa. Giyae a
ingud na kababantugan a manga mamis a Buwaan. Mapiya a phamakabimban
go pkaogop a manguwa sa atinsiyon sa madakl a tao sa pud a ingud, pdun pn so
mga ingud a Mantigue Island, White Island(VanishingIsland), Ardent Hot
Spring ug Sto.Nino Cold spring nga naa sa tiilan sa Mt.Hibok-Hibok. So Isla a

6
 Camiguin na miyakilala a pmbtuwan sa “Isla sa Kalayo” Sabap ko miybagi ini
a isla mapasad mb’to so bulkan.

Pakapendakelen

Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga

Batiya angka ago isurat
darpa sa Rehiyon
ka so sakto a sembag ko karatas ka.
1. Antunaa a prutas a kilala sa ingud a Camiguin?
2. Antunaa e ngaran o hot spring a sisii sa ingud a
Camiguin a malo mayaw so igon ago pakabulong sa sakit?
Ikatlo a gawii

Aralin Natural a pkakuwa sa Lanao del Norte

3

Pamimikiran

Batiya angka sotrivia sa baba ago sembag angka so mga pakaysa

mapasad.
Katawan ka?
So Maria Cristina Falls sa Iligan City na pembegay sa sindaw a
maliwanag sa Mindanao a piyakaukit sa Agus VI
HydroelectricPlant.

Anda a ingud khailay so Maria Cristina Falls?

Pagilain
Antunaa e kabaya aka a katukawan sa Lanao del Norte?

1. Mipangangarig a ingud a Lanao del Norte so Maria

Cristina Falls a pembtuwan sa Twin Waterfalls a
pkapuonan sa sindaw a maliwanag lumangkap sa
Mindanao.

7
 2. Adun pen a mipangangarig a Tinago Falls.
3. So Lanao del Norte na marani sa ragat na aya iran mambo
kapangawyagan na kapangisda. Ago adun pen a mipangawiyagan a
Kanggalebek.

Pagansiran
Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga
darpa sa Rehiyon
Isurat so theto a batang ko notbuk ka odi na karatas.

1. Antunaa e mga pkakuwa sa Maria Cristina falls ago so

Tinago Falls a sisii sa Lanao del Norte?
A. Pkakuwa sa lupa C. Pkakuwaan sa kalasan
B. Pkakuwa sa ig D. Pakuwaan sa mineral

2. Isa ini a Falls a pembtuwa sa Twin Water Falls?

A. Lugnason Falls C. Pagsanjan Falls
B .Maria Cristina Falls D. Tinago Falls

Ikapat a gawii

Aralin Natural a pkakuwa sa Misamis Occidental

4

Pamikiran

Batiya angka giya trivia sa baba ago sembag anga so mga pakaysa
mapasad.
8
 Katawan ka?
So ingud a Misamis Occidental na adun a porma niyan lagid o
collapsible fan o loaf bread o ang ika-upat nga letra sa alpabeto.

Idrowing ka so porma o collapsible fan o loaf bread o so ika-pat a

leter ko batang ii ko notbok ka od na karatas.

Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga

darpa sa Rehiyon Pagelain

Bangka kabaya a tumaa sa uyamis, a kilala a mamis a

niyog?
Wasii! Kilalaen tano a Misamis Occidental.
1. So Misamis Occidental na pembtuwan sa Kasadpang Misamis.
2. Mipangangarig sii so Sapang Dalaga ago so Baobawon
Beach a dii pagestoryaan o mga bisita.
3. Kapangisda ago kapamula sa niyog e kawyagan iran sii
Kuyamis , isa ka klase a mamis a niyog a sisaya.

Pagyamanin

Sembag angka so mga sunod a manga pakaysa’: Isurat

ka so piyur iyan a sembag sii ko notbok ka odi na karatas.
1. Antunaay ngaran o duwa a ingud tumoon a pzungwan o
manga turista sa Misamis Occidental? ______
2. Antunaa e lalayon kawyigan sa Misamis Occidental?______
3. O ska e babaling sa giya-e a ingud adn a pd a maptharooka a ipkhawyagan
o mga taw? ________

Ikalima a gawii

Aralin Natural a pkakuwa sa Misamis Oriental

5
9
 Tanodan
Batiya angka so trivia sa baba ago sembag angka so
mga pakaysa mapasad.
Katawan ka?
So Cagayan de Oro City na sa ka highly urbanized a ingud ago
giya-e e sa
Paganay a Pkakuwaan sentro
Tamokokorehiyon.
mga
darpa sa Rehiyon
Anda a ingud, khailay so Cagayan de Oro City?

10
 Thoosan
Katawan ka anda so industriya o mga agrikultura ago mga
pagproseso sa mga pkhakan? Madakul anan sa Misamis Oriental
1. So Misamis Oriental ayadn Sidlakang Misamis diin ang Cagayan de Oro
Citya na
Paganay skanyan
Pkakuwaan sa e sentrong
Tamok ko mgapangrehiyonal amaapd sangkai a probinsya.
darpa sa Rehiyon
2. Isa ini a pantar a marani sa ragat ino kapangisda ago kapangwa sa niyog a
katawan a kawyagan ago kipangawyagan sii.
3. Adun pn a ubay-ubay a mga trabahante sa ingud sabap kay
gini e sentro o komersiyo, edukasyon, ago panggobyerno
langka sa Rehiyon X.
4. Miyakilala ini sa langon a ingud a adun a minahan sa chromite.
5. Ago sii pkailay so inilang Divine Mercy Shrine.

Phakadakelen
Batiyaa ago isurat so theto a sembag ko notbuk ka odi na karatas.
1. Antunaa e ngaran o ingud a pembtuwan sa sentrong pangrehiyonal sa
rehiyon X? _________
2. Antunaa e pkakuwa a mineral a pkailay sa ingud?

Phamikiren:
Batiya angka ago suraten ka ko mga blangko para makompleto
ini. Isurat ini sa pud a karatas.
Giya Bukidnon bungtoron na adn a pantaron na giyanan e kanggalebek
so kapangawiyaganon go(1)_________________ so paganay a produkto. Giya
Camiguin na isa ka isla a adn a Bulkang Hibokhibok na skanyan e poon a
kyabtoyron sa Isla sa (2)______________ aya mataan na adn a hot spring a
pyangimbnaran phakabolong sa sakit. Giya Lanao del Norte na sikat ko pd a
ingud sabap ko (3)___________________na skanyan e tinubdan sa sindaw a
maliwanag langkap sa Mindanao. Giya Misamis Occidental aya kadaklan a
pangawiyagan iran na (4)___________________ sabap ko marani siran sa
ragat. Giya Misamis Oriental na liyo so kanggalebek go kapangisda na

11
 madakl pen so (5)_________________ sii sabap sa gyae e sentrong
pangkomersiyo sa Rehiyon X.

Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga

darpa sa Rehiyon
Tayahin

Pangiluba angka so mga ingud gamit giya rambol sa baba ago so mga
pkakuwaan sa pud a produkto ini. Isurat so sakto a sembag sii ko karatas ka odi
na notbuk.

12
 1. Ingud a adn a mala e bagi a pantar a kiyaluukan o mga bukid. Nanas e
miyawna a produkto sii.
2. Miyakilala a isa ka Isla a ron poon so pinakamamis a
Buwaan.
3. Mas miyakilala sabap ko ron pkuwaa so
ig a skanyan so Maria Cristina falls.
4. Ingud a miyakilala sa kuyamis, so mamis a klasi a niyog
Paganay a Pkakuwaan sa Tamok ko mga
ago sa falls a Sapang dalaga.
darpa sa Rehiyon
5. Kilala sa home to fine beaches ago miyapud ron so ingud a
Cagayan de Oro a sentral a pangrehiyonal sa Amihanang
Mindanao.

Gunsi sa kapangorek

Tepengan
1. Nanas, Tebu, kamais, manga lelethaan
2. Bulkang Hibok-hibok
3. Kapangiket sa manga pangangayamun, komersyo, pangempleyado
4. Kapangisda
5. Kanggalbuk sa lelethaan, kamais, ilaw, ago tebu

Kasuyan
Rehiyon Dyes
Tanodan
Kanggalbek ago kapagupisina ka adun a duwa ka inged sa Bukidnon.
Pakapendakelen
Paganadan 1 – 1. Kanggalbek 2.Nanas
Paganadan 2 – 1. Buwaan 2. Ardent Hot Spring
Paganadan 3 – 1. B 2. B
Paganadan 4 – 1. Sapang Dalaga ago Baobawon Beach
2. Kapangisda 3. Kapangupras sa niyog

13
 Paganadan 5 – 1. Cagayan de Oro City 2. Chromite

Taguon sa piker

Paganay1.a Pkakuwaan
Nanas 2.sa Apoy
Tamok ko
3.mga
Maria Cristina falls 4. Kapangisda
darpa sa Rehiyon
5. Diinggalbek

Sanggunian
1. Araling Panlipunan – Kagamitan ng mag-aaral Rehiyon X- Hilagang
Mindanao
2. google.com/search?q
3. en.wikipedia.org/wiki/Bukidnon

For Inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education - Division of Malaybalay City
Office Address: Sayre Highway P-6, Casisang, Malaybalay City
Telefax: (088) 314-0094
Email Address: malaybalay.city@deped.gov.ph

14