Mother Tongue- Based Multi-

lingual Education
Kagamitan ng Mag-aaral
Hiligaynon
 2
Mother Tongue- Based
Multi-lingual Education

Kagamitan ng Mag-aaral

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda

at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan,
kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang
nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at
mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Mother Tongue- Based Multi-lingual Education- Ikalawang Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral sa Hiligaynon
Unang Edisyon, 2013
ISBN 978-971-9601-11-1

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng

Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi
sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan
muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang
isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang
sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan
ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit,

larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na
ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.
Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-
ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng
mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Secretary: Br. Armin Luistro FSC
Undersecretary: Yolanda S. Quijano, Ph.D.

Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral

Consultant: Daisy A. Rosano, Ph.D.

Authors: Elsie O. Baylon, Angelita F. Decipolo, Arcsel Gerard N.
Sagge, at Ruby C. Sol
Content Editor: Dymphna Leizel G. Jocson
Graphic Artist: Rene Pineda
Layout Artist: Celma B. Lobaton at Besy C. Agamata

Inilimbag sa Pilipinas ng
Department of Education- Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)
Office Address: 2nd Floor Dorm G, Philsports Complex, Meralco Avenue,
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054, 634-1072
Email Address: imcsetd@yahoo.com
Yunit IV: Dunang Manggad,
Aton Amligan

Balay, tubig, gamit, kag pagkaon

Aton amligan kag kinuton
Ang mga ini para sa tanan nga pumuluyo
Halin sa Dios nga Makaako.

Week 39
1
A. Hibaluon Ko Ini!

Hilikuton 1

Basaha ang istorya sing mahipos. Magsunod

sa imo manunudlo ukon imo kaeskwela sang iya
basahon sing matunog ining istorya. Sabti ang
masunod nga mga pamangkot.

Ang Husto nga Pamaagi

Si Tatay Kardo kag si Nanay Belen nagapuyo

sa isa ka mga barangay lapit sa dagat sa Estancia,
Iloilo. Kay lapit sila sa baybay, nagapangisda
sila para may mahatag sa ila duha ka bata.
Isa ka kaagahon, nangisda sanday Tay Kardo
kag Nay Belen. Sang duha na ka kilometro sila pa
lawod, ginpagwa ni Tay Kardo ang iya lima ka
dinamita.
“Nay, nagbakal ko dinamita kahapon. Plano
ko na maggamit dinamita kon mangisda,”
paathag.
“Ay!” hangos ni Nay Belen. “Ngaa ginbuhat
mo ina? Indi pa bala bastante ang aton kuha para
sa aton kinahanglan kag sang aton mga bata?”
mangkot ni Nay Belen.

2
 “Huo. Makakaon kita kag aton mga bata sa
aton kita. Pero gusto ko nga mahatagan pa gid
naton sila sang mga bagay nga indi pa naton
masarangan,” bais ni Tay Kardo.
“Maayo gid man nga mas daku aton kita pero
obrahon naton ini sa husto nga pamaagi. Ilegal
ang paggamit sang dinamita sa pangisda!” bais
Nay Belen. Kon obrahon ta ini subong, madula ang
isda. Wala na dakpon ang aton mga bata,” dugang
pa niya.
“Makontento lang kita sang aton dakop. Total,
wala man kita ginagutuman. Kon gusto mo gid
magdaku dakop ta, pamangkot ka didto sa opisyal
sa munisipyo,” paumpaw ni Nay Belen.
“Ay huo! Ang mga katapu sang Municipal
Agriculture Office naghatag konsultasyon diri sang
nagligad nga semana pero wala ako katambong,”
tukib ni Tay Kardo.
“Makadto ko to karon sa hapon kag
mamangkot parte sa mas maayo nga
pagpangisda,” dugang pa niya.
“Maayo!” dayaw ni Nay Belen kay Tay Kardo.
“Tapos, isugid mo sa akon kon ano ang nahibaluan
mo didto,” dugang pa niya. “Mangisda na ta!”
hagad niya.

3
 Gintago ni Tay Kardo ang mga dinamita.
Pagkatapos, ginhulog niya ang iya sahid nga
nagayuhum.
Sabti ang mga pamangkot upod ang imo
manunudlo.

1. Sa diin nagapuyo sanday Tay Kardo kag Nay

Belen?
2. Ano ang ila pangabuhian?
3. Ngaa pagpangisda ang ila pangabuhian?
4. Ano ang ginbakal ni Tay Kardo sang nagligad
nga adlaw?
5. Ano iya plano sa mga dinamita?
6. Ano ang rason nga magamit gid si Tay Kardo
sang dinamita?
7. Ano ang reaksyon ni Nay Belen sang nakita niya
ang mga dinamita?
8. Para sa imo, ngaa amo sadto ang reaksyon ni
Nay Belen?
9. Ano ang rason ngaa ginhambal ni Nay Belen
nga indi dapat maggamit sang dinamita sa
pagpangisda?
10. Suno kay Nay Belen, ano dapat ang obrahon
ni
Tay Kardo para magdamo iya dakop?
11. Sa diin makadto si Tay Kardo para maistorya
niya
ang tawo nga magtudlo sa iya sang mas maayo
nga pagpangisda?

4
12. Kon ikaw si Tay Kardo, magamit ka man bala
sang dinamita sa pagpangisda? Ngaa?
13. Kon indi ayhan upod ni Tay Kardo si Nay
Belen,
ano ayhan ang gin-obra ni Tay Kardo?
14. Nagapati ka bala kay Nay Belen nga kon
maggamit dinamita ang mga manugpangisda,
magamay na lang ang dakop sa sunod nga
mga tinuig?
15. Sa ano nga mga paagi ka makabulig pangapin
sang mga isda?

Hilikuton 2

Pasunura sing husto ang mga hitabo sa istorya.

Isulat sa imo papel ang husto nga pagpasunod sini.

 Plano ni Tay Kardo nga maggamit sang

dinamita sa pagpangisda.
 Isa ka adlaw sa Estancia, nagpangisda sanday
Tay Kardo kag Nay Belen.
 Nagpangisda na lang si Tay Kardo nga wala
naggamit ang dinamita.
 Ginsaway ni Nay Belen si Tay Kardo sa malain
nga epekto sang paggamit sang dinamita sa
pagpangisda.

5
B. Himuon Ko Ini!

Hilikuton 1

Base sa ginbasa nga istorya, ”Ang Husto nga

Pamaagi,” himu-a ang masunod nga mga hilikuton.

Idrowing sa isa ka puti nga

papel kon ano ang posible nga
matabo kay Tay Kardo kon sia
magamit sang dinamita sa
pagpangisda.

Ilista ang mga rason kon ngaa indi

dapat maggamit sang dinamita sa
pagpangisda:

1. 2.
3. 4.

Mag-obra sang isa ka pahibalo parte sa

pagdumili sang paggamit sang dinamita sa
pagpangisda.

C. Tinguhaan Ko Ini!
6
 Hilikuton 1

Pasunura sing husto ang mga hitabo sa

istorya. Isulat sa imo papel ang husto nga
pagpasunod sini.

 Plano ni Tay Kardo nga magamit dinamita sa

pagpangisda.
 Isa ka adlaw sa Estancia, nagpangisda sanday
Tay Kardo kag Nay Belen.
 Nagpangisda na lang si Tay Kardo nga wala
naggamit sang dinamita.
 Ginsaway ni Nay Belen si Tay Kardo sa malain
nga epekto sang paggamit sang dinamita sa
pagpangisda.

D. Masarangan Ko Ini!

Hilikuton 1

Magsulat sang isa ka istorya gamit ang mga

detalye nga nasulat sa idalum. Himu-a ini sa imo
papel.

Mga Bahin sang Istorya

1. Mga Katawhan
a. Mark
b. Joseph
2. Halamtangan
a. Lugar: buluthuan/ eskwelahan

7
 b. Panahon: tapos klase sa hapon sang
Biyernes
3. Mga Hitabo
a. Nakita ni Mark nga nagapamulot sang
basura si Joseph.
b. Ginpaathag ni Joseph kay Mark nga ang
nagalapta nga basura makadangat sa suba
kag dagat.
c. Gindugang pa gid ni Joseph nga ang basura
makapatay sang isda sa dagat ukon suba.
d. Hambal ni Joseph ang basura nga indi na
magamit sa iban iya ibutang sa basurahan
para sa indi madunot.

Hilikuton 2

Magsulat sang istorya parte sa pag-amlig sang

aton dunang manggad pareho sang mga
kakahuyan, kasapatan, ukon mga isda. himu-a ini
sa imo papel.

8
 Para sa mga katanungan o puna, sumulat o
tumawag sa:

DepEd-Bureau of Elementary Education,

Curriculum Development Division

2nd Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

(ULTRA)

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 638-4799 or 637-4347

978-971-9601-11-1

E-mail Address: bee-deped@pldtdsl.net,

bee_director@yahoo.com