Professional Documents
Culture Documents
Modyul 3
Modyul 3
Unang
Markahan
Modyul 3
PAGSUSURI NG
ISANG DOKYU-FILM
MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO
3. ISTORYA O KUWENTO
Buod ng Kwento
Ang Sitio Banli sa Sarangani sa Mindanao ang itinuturing na isa sa pinakamahirap na lugar sa probinsiya. Ang
ikinabubuhay ng mga mamamayan dito ay ang pagsasaka ng abaka, isang tanim na kapamilya ng saging. Ang
kakaiba sa halaman na ito ay ginagamit ito sa paggawa ng pera. Isang makahulugang tanong ang nasa isipan ni Kara
David, na paanong ang lugar na pinagmulan ng sangkap sa paggawa ng pera ay siya ring lugar na isa sa pinakasalat
sa kayamanang ito.
Ilang oras na tinahak ng grupo ni Kara David ang lugar na Sitio Banli ng Saranggani hanggang sa marating nila ang
liblib na komunidad na ito. Isang babae na kanlong ang isang maliit na bata ang tumambad sa kanyang paningin.
Inday ang kanyang pangalan. Mag-iisang taon na raw ang kanyang anak na si Marico pero ang timbang nito
animo’y apat na buwang sanggol lamang. Sa kanyang tabi ay tatlong taong gulang na si Manny, sa taba ng kanyang
pisngi at laki ng kanyang tiyan madaling isipin na malusog ang batang ito. Pero hindi ito ang unang beses na
makakita si Kara ng ganitong pangangatawan. Alam niya na hindi ito pangkaraniwang taba. Naalala niya noong
bumisita siya sa Datalnay. Lahat ng mga kabataan doon ay may sakit na Kwashiorkor, isang uri ng malnutrisyon
dulot ng kawalan ng protina sa katawan, ganito ang epekto kung puro kamote lamang ang laman ng katawan.
Hindi nagkamali si Kara David, kamote ang pagkain ng mga bata araw-araw,
umaga, tanghali hanggang gabi.
Abaca farmer ang karamihansa mga taga Sitio Banli, pero dahil seasonal ang
pag-aani ng abaka, minsan sa isang taon lang sila may pera. ‘Pag minalas pa sa
lupa, isang platito lang ng kamote ang makukuha, nag-aagawan pa ang mga
bata.
Naawa si Tusan sa sitwasyon ng kaniyang mga anak, pero pinaliwanag niya ito
sa kanila. Nagpupursige siyang maghanapbuhay para magkapera, upang
pakainin ang kanyang mga anak ng masasarap na pagkain dahil walang ibang
kilalang pagkain ang mga bata kundi kamote at kamoteng kahoy lamang. Pero
minsan sa isang taon, sa panahon ng anihan makakatikim ng bagong pagkain si
Manny at ang kanyang mga kapatid.
Ang hibla ng abaka ang isa sa pinakamatibay sa buong mundo. Sa
buong Asya, sa Pilipinas lamang matatagpuan ang puno ng abaka.
Sa ilang pulutong ng abaka, natagpuan ni Kara si Mang Tusan
Tango. Ayon sa kanya, isang beses sa isang taon lang sila
nakapagbebenta ng abaka. Ang malalaking puno ng abaka lang ang
mapagkukunan ng hibla, pagkatapos maputol ang puno, maingat
itong tatalupan para makuha ang balat. Dahil isa sa pinakamatibay
na fiber sa buong mundo ang abaka. Ginagamit ito di lamang para
sa mga tali at tela kundi pati sa mga papel at pera na gaano man ka
nipis at ilang beses mang mababasa ay hindi agad-agad mapupunit.
Pero kailangan ng matinding puwersa para makuha ang bawat hibla ng
abaka. Karamihan sa mga nag-aani ng abaka sa Sitio Banli ay nagsimulang
magtrabaho noong sila ay bata pa. Isa sa kanila si Jerson Cabesa na siyam na
taong gulang pa lamang ng matutong mag-ani ng abaka. Ayon sa kanya,
makakatulong ito para sa kanyang pag-aaral lalo na sa pambili ng
kuwaderno. Apatnapung piso ang bentahan kada kilo ng abaka, tatlong puno
ng abaka ang 8 kailangan mong putulin at iproseso para makakuha ka ng
isang kilong hibla nito. Noon daw sa dami ng mga puno ng abaka tatlong
beses kada taon sila nag-aani nito. Pero nagbago ang lahat ng ito sa
pagpasok ng milenyo, kung kailan nagsimulang makalbo ang mga bundok.
Malaki ang epekto ng pagputol ng mga punongkahoy na ito, pumapangit ang
abaka kapag wala na ang kahoy dahil masosobrahan sa sikat ng araw.
Matakaw sa tubig ang puno ng abaka, kaya tumutubo lamang ito sa mga lugar na malapit sa
ilog o sa mga lugar na malilim at malamig. Kapag nakalbo ang bundok, kapag naubos ang puno
mauubos din ang mga lilim na kailangan ng abaka. Ayon kay Waling Cabesa, kung wala na ang
punongkahoy, wala na rin silang abaka at hanapbuhay. Kaya kung dati tatlong beses sa isang
taon sila nag-aani ngayon isang beses na lamang kada taon.Sa bahay ni Mang Tusan isang
pungkos ng abaka ang nakaimbak. Isang taon na niya itong iniipon. Isang taon nang inaabangan
ng mga bata ang pagbebenta ng abaka. Isang taon na nilang hinihintay ang pagkakataong
makatikim ng ulam at bigas. Isang libong piso kada taon katumbas nito ang walumpung piso
kada buwan.
Pero para maibenta ang abaka kailangan itong ibaba sa paanan ng bundok, anim na oras na
kalbaryo ang papasanin ni Mang Tusan at ang kanyang mga kasamahan alang-alang sa kanilang
mga pamilya. Anim na oras ang lalakarin at anim na oras na papasanin ang bungkos ng abaka.
Halos matumba si Kara David ng subukan niyang pasanin ang abaka.
Sa wakas ay naibenta rin nila ang abaka, kahit kaunti lang ang kanilang kita, masaya narin sila
dahil makakakain na ang kanilang mga anak ng ulam at bigas.
4. PANANALITA
May mga pagkakataon na si Mang Tusan (tauhan) ay gumamit
ng katutubong-wika o mother tongue kaya may mga
pagsasalin sa Wikang Filipino. Upang mas magkaintindihan
sila ni Kara David ay paminsan-minsan gumamit din si Kara
David ng Bisaya. Mahusay ang pagsasalaysay ni Kara David
bilang tagadokumentaryo. Ang mga salitang ginamit ay simple
o payak at mahinahon lalo na ang pagpapaliwanag sa proseso
ng pag-aabaka na madaling maintindihan ng nakararami.
5. TEMA o PAKSA