äÉbÉW øWƒ∏d ..

ºdÉ©∏d ábÉW
«d9R�Ë ÷—UF�
œUB²�«Ë W�UÞ

œbF�« UD×�
21–10

á«FÉ«ª«chÎÑdG áaÉ°VE’G iõ¨e

10 !≠HGQ IÉØ°üŸ ó«©dG ¿ÉLô¡e

2004
14 ?∞«c ∫GDƒ°ùdG ..Ú°üdG »`a ™æ°U 20 - 12 :¿ÉªoY
http://www.omanexpo.com
√É«ªdG á«∏ëJh ábÉ£dG ióàæe
24 - 22 :IóL
U?¹U?C� http://www.sagia.gov.sa

WzU�
33–22

d³L�u½
ÜÉàµ∏d ¿hô°û©dGh ™°SÉàdG »dhódG ¢Vô©ªdG
:áaÉ≤ãdG áaÉ≤K »a »Ñ«°ü≤dG ôѪ°ùjO 3 - 23 :âjƒµdG
22 »aÉ≤ãdG ô≤ØdG §N info@kif.net
24 !AɪdG øªK

ÆÆWŽd�K� V³Ý
http://www.kif.net
»Hô©dG ÜÉàµdG ¢Vô©e
ôѪ°ùjO 12 - 27 :ähÒH
+961 1 354330 :∞JÉg
48–34 W¾OÐË ÂuKŽ +961 1 351847 :¢ùcÉa
É«aGô¨édG ÜÉàc øe :ájôëÑdG äGQÉ«àdG áYÉæ°üdGh AÉ«ª«µdG ôªJDƒe
34 á«Ä«ÑdG á«°†≤dG ≈dEG ôѪ°ùjO 1 - 27 :¢VÉjôdG
40 Ωƒ∏©dG OGR http://www.ksu.edu
42 »ª∏©dG ∫É«îdGh ..∫É«îdGh º∏©dG

bŠ«Ë V³Ý
ô°TÉædG
46 ôµàÑe á°übh QɵàHG á°üb ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG âjõdG ácô°T
48 º∏©dG Ö∏WG ¿Gô¡¶dG ,(ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG)
ø«jò«ØæàdG É¡«jQGOEG ô«Ñc ,ácô°ûdG ¢ù«FQ

qNL²K�
69–55 WO�uO�« …UO(« ᩪL øH ídÉ°U øH ˆGóÑY
55 Ωƒ«dG ÉæJÉ«M ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG ¿hDƒ°ûd ¢ù«FôdG ÖFÉf
AÉ«ª«µdGh á©«Ñ£dG ÚH AGhódG ΩÉ°ûdG OÓH äÉLƒàæe ¢Vô©e

2004
56 »dÓL º«MôdGóÑY ≈Ø£°üe
2004 Ȫ°ùjO - Ȫaƒf
1425 Ió©≤dG hP - ∫Gƒ°T

62 RGõĪ°T’G á«Lƒdƒ«H 17 - 1 :᪫îdG ¢SCGQ

áeÉ©dG äÉbÓ©dG ôjóe
66 ?äÉضæŸG ¤EG ÉæàLÉM »g ºc »°ù«ØædG ¥GRôdGóÑY øH ô°UÉf rakexpo@emirates.net.ae
68 á«°üî°T IQƒ°U http://www.rakexpo.co.ae
ôjôëàdG ¢ù«FQ á«YÉæ°üdG äBÉ°ûæªdG »a áeÓ°ùdG Ihóf
»ª«°ü©dG õjõ©dGóÑY óªëe
8 - 4 :»HO
86–70 »œ_«Ë W�UI¦�« »æØdG ôjôëàdG ôjóe

d³L�¹œ
http://www.promis-group.com/bin/main.asp
Gƒq M π«ªc

°X½√
70 É«fɪdCG »a »Hô©dG ÜOC’G IQƒ°U ᫪«≤dG á°Sóæ¡dG Ihóf
76 Ωƒ«dG ¿GƒjO / ¢ùeC’G ¿GƒjO ôjôëàdG ô«Jôµ°S 8 - 4 :âjƒµdG
»fÉ°ùfE’G RÉ«ëf’G .."∫É¡dG áÑM" á«£Y OƒÑY
info@sigmaprotraining.com
80 á«ë°†dG ≈dEG ôjôëàdG ≥jôa http://www.sigmaprotraining.com
86 ôNBG ∫ƒb Oƒªëe ∫BG Ö«ÑM
ôª©dG ´É«°V πgÉà°ùj A»°T ’ ΩQɵªdG ƒHCG óªëe 2004 Ωƒµ«∏«J ¢Vô©e
øjódG »«ëe ¿ƒeCÉe 16 - 13 :IóL
RƒØdG óªëe
102–87 n??K*« (ähô«H) ¿É£b q ¿’hQ esales@recexpo.com
(¢ùjQÉH) ᪩f óLÉe http://www.recexpo.com
87 %100 ø£b (¿óæd) ∂∏e ¢VÉjQ É«≤jôaCGh §°ShC’G ¥ô°û∏d ábÉ£dG ¢Vô©e
êÉàfEGh º«ª°üJ 21 - 18 :IôgÉ≤dG
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG egytec@tedata.net.eg
áYÉÑW http://www.egytec.com

54–49 Qƒq °üŸG π°UÉØdG IóL ,äGhô°ùdG ™HÉ£e ájQƒ°ùdG äÉéàæª∏d ô°ûY »fÉãdG ¢Vô©ŸG
ISSN 1319-0547 óeOQ ôjÉæj 3 - 25 :øjôëÑdG
ø«côà°ûª∏d kÉfÉée ´RƒJ ôjôëàdG ¢ù«FQ º°SÉH äÓ°SGôŸG ™«ªL +973 17 311212 :∞JÉg
ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG :¿Gƒæ©dG IQhô°†dÉH È©j ’ á∏aÉ≤dG »`a ô°ûæj Ée +973 17 311221 :¢ùcÉa
.QhôªdG¿Gô¡¶dG
ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG 31311 äGOÉ°TQE G ´ÉÑJG
,1389 Ü . ¢UΩóYh á≤FÉØdG áYô°ùdG ..…ô°ûH CÉ£N áé«àf »g á∏JÉ≤dG çOGƒëdG øe %85 ¿CG âÑK É¡jC ó≤d
GQ øY
alqafilah@aramco.com.sa :»fhôàµdE’G ójôÑdG äÉYƒ°Vƒe øe …CG ô°ûf IOÉYEG Rƒéj ’
øe »£N ¿PEÉH ’EG zá∏aÉ≤dG{ Qƒ°U hCG
+966 3 874 7321 ôjôëàdG ¢ù«FQ :∞JGƒ¡dG
+966 3 897 0607 ôjôëàdG ≥jôa
ôjôëàdG IQGOEG
+966 3 874 6948 äÉcGôà°T’G
äÉYƒ°VƒŸG ∫ƒ°UCG ’EG zá∏aÉ≤dG{ πÑ≤J ’
+966 3 873 3336 ¢ùcÉa Égô°ûf ≥Ñ°ùj  »àdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

5 2
.¿ƒæØdG ™«HÉæj ºgCG øe πeCÉàdG .AɪdG Oó©dG á«°†b

»œ_«Ë W?�U?I¦�«

—d;« W�UÝ—
¿ƒæØdG ™«°VGƒe ôãcCG øe πeCÉàdGh ∑Éæg ¿ƒµJ ’ óbh
k ájô°üÑdG
π°UÉØdG Qƒ°U ..’hÉæJ

U??¹U??C�
—uB*« nK*«
ºMGõJ á«°†b Ö«éJ ¿CG ∫hÉëj ¿’GDƒ°S
Gòg ó°ùéJ Oó©dG Gò¡d Qƒq °üªdG

œUB²�«Ë W?�UÞ
IQGó°U ≈∏Y §ØædG ÜÉH »a ¿ÉYƒ°Vƒe ɪ¡æY
¬fCG kÉ°†jCG ∞°ûµJ É¡æµd ,≈ëæªdG ᫪dÉ©dG ÉjÉ°†≤dG
¿É°ùfE’ÉH πeCÉàdG ô°üëæj ’ ɪHQ :∫hC’G .OÉ°üàb’Gh ábÉ£dG
AɪdG ∫ƒM ≈dhC’G ,¿Éà°SGQO .AɪdÉc á©°SƒJ øe Oƒ°ü≤ªdG ƒg Ée
iôNCG äÉæFÉc ¬H ∑ôà°ûJ ób πH »a AɪdG ∫ƒM iôNC’Gh ºdÉ©dG »a
√òg πLh õq Y ≥dÉîdG ÉgÉ£YCG áéàæe íÑ°üàd ≠HGQ IÉØ°üe
:IóMGh áé«àf ≈dEG ¿Ó°üJ ,áµ∏ªªdG Éeh ,á«FÉ«ª«chôàH OGƒªd
ábÓY ∫ƒM á∏Ä°SC’ÉH ¿ƒë°ûe »ªdÉY ƒL »a !áµ∏ªdG É¡àédÉ©e øµd ,√É«e áeRCG ∑Éæg
¿Éc ,ºdÉ©dGh Iô°UÉ©ªdG IQÉ°†ëdÉH ΩÓ°SE’Gh Üô©dG ?áaÉ°VE’G √òg iõ¨e
§«£îàdG ø°ùMh º∏©dÉH á浪e
AGó°UCG »Hô©dG ÜÉàµdÉH äQƒØµfGôa ¢Vô©e AÉØàM’ .ΩõëdG øe A»°Th
™e ÜhÉéàdG ÜÉH øeh .ºdÉ©dG »ah ÉfóæY áÑ«W
ÜOC’G IQƒ°U" áaÉ≤ãdG ÜÉH ∫É≤e ∫hÉæàj çóëdG Gòg
."É«fɪdCG »a »Hô©dG
k
ÜOC’G øY GOóée åjóëdÉa ,ájGhôdG â«H »a ÉeCG
¿Gƒæ©H IójóL á«°ü°üb áYƒªée ∫ÓN øe »FÉ°ùædG
.ô°ûÑdG ájQóH ájOƒ©°ùdG á«FGhô∏d "∫É¡dG áÑM"

’h AGôÑîdGh ¢SÉædG ô«q M ∫GDƒ°S »fÉãdGh

»a ájOÉ°üàb’G á°†¡ædG ∫ƒM Qhój ,∫Gõj

4
Ωƒ«dG ™FÉ°T ∫GDƒ°S ≈dEG á«eƒ«dG IÉ«ëdG ÜÉH âØà∏j É¡°ùª∏j √ô°SCÉH ºdÉ©dG QÉ°U »àdG ø«°üdG

WO�uO�« …UO(«
:ø«¡Lh øe ¬dhÉæà«d á©«Ñ£dGh AGhódG ∫ƒM á«æ«°üdG ™∏°ùdG QÉ©°SCG »fóJ ∫ÓN øe
øe É¡JÉfƒµe á«dó«°üdG ájhOCG »≤à°ùJ Qób …CÉH ?OɵJ hCG ¥ó°üJ ’ OhóM ≈dEG
ágÉLh ióe Ée ôNB’G ¬LƒdGh ?á«©«Ñ£dG ÜÉ°ûYC’G

3
É¡æY åjóëdG OGOõj »àdG ,á«©«Ñ£dG ÜÉ°ûYC’G áë∏ªdG ÉjÉ°†≤dG øe Ωƒ∏©dGh áÄ«ÑdG ÜÉH Üô¡j

W??¾OÐË Âu?KŽ
?…hGóàdG á«∏ªY »a ,Ωƒ«dG äGQÉ«àdG ᫪gCG kÉØ°ûàµe äÉ£«ëªdG »a ¢Uƒ¨«d

6
∞∏e ∫hÉæàj .π«ªL »æ£b ƒg Ée πc .áÄ«ÑdG »a ô«ÑµdG ÉgôKCGh ájôëÑdG
á«©«Ñ£dG IOɪdG √òg ,ø£≤dG :Oó©dG ´ƒ°Vƒe ÜÉÑdG Gòg »ah kÉ«≤∏e AÉ°†ØdG »a »ª∏©dG ∫É«îdG ≈dEG ºK
œbF�« n??K�

ôãcCG ¿É°ùfEÓd ôaƒJ »àdG "áØ«dC’G" ƒgh :¬æY åjóëdG Qóæj ÉgôKCGh º∏©dÉH ΩÓaC’G √òg ábÓY ≈∏Y Aƒ°†dG
¬H kÉbÉ°üàdGh ᫪«ªM äÉéàæªdG `H ¬aô©f …òdG Ωƒ«dG â∏NOh É¡©e äCÉ°ûf »àdG ∫É«LC’G »a
πjƒ£dG ïjQÉàdG ¢Vô©à°ùj …òdG ∞∏ªdGh .√ó°ùéHh π©a Oôc "RGõĪ°T’G" .IÉ«ëdG ∑ôà©e
øY ¬°VGô©à°SG ∫ÓN ∞°ûµj ,¢†«HC’G ø£≤∏d ?¿É°ùfE’G óæY …ƒØY
.ïjQÉàdG Gò¡d º∏¶e ÖfÉL
QôëŸG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

ƒg ,ô°ûÑdG ΩÓc ¿CG …ƒ°ùdG º∏°ùªdG ±ô©j …òdG âbƒdG »a
π°UC’Gh ,¬«∏Y ÜÉéjh ¬æe òNDƒj ¿CG í°üj ,ô°ûÑdG ΩÓc
,ºjôµdG ∫ƒ°SôdG øæ°S øe ±ôY Éeh ÜÉàµdG ºµëe »a ƒg
’ "᪵ëdÉH IƒYódG"h áÑëªdGh ô«îdG ≈dEG ƒYóJ É¡∏ch
.≈ªYC’G ∞æ©dGh áXɶØdÉH
¿CG Ωƒ«dG Üô¨dG »a á°UÉN øjô«ãµdG øgP »a OÉ°S ó≤d
OGOõJ IQƒ°U »gh ,"kÉØ«æYh kGPÉ°T º¡∏ªY »JCÉj" ø«ª∏°ùªdG
Ghô°üàNG äÉ«cƒ∏°ùdG øe áYƒªéªH Üô¨dG »a øjô«ãµdG
.ΩÓ°SE’G É¡«a
?∂dP πc »a CÉ£îdG π°üM øjCG iôJ
ôjôÑJ »a »Hô¨dG ôµØdG ¢†©H ¬eób Ée ¢ùµY ≈∏Y
ájɨdG ¿CG ,ô«eC’G ÜÉàc »a »∏«aɵ«e É¡°SCGQ ≈∏Yh ,á°SÉ«°ùdG
á∏«°SƒdG ¿EG" áàHÉãdG ø«ª∏°ùªdG ÇOÉÑe ∫ƒ≤J ,á∏«°SƒdG QôÑJ

kÉ«fÉKh ,¢†©ÑdG øe IPÉ°ûdG ∫É©aC’G ’hCk G ÖÑ°ùH Ωƒj πc kÉ≤ªY
¿ƒLhôj ,ÉæMhôL ≈∏Y §¨°†dG »a ídÉ°üe º¡d AGóYCG ¿CG
ÉæàaÉ≤K »a áàHÉK ∞bGƒe øe á©HÉf É¡fCG ≈∏Y ∫ɪYC’G √ò¡d
ÊuJð Ê√ vMF� U�
âfÉc ɪ¡e á∏«°SƒdG ¿ƒµJ ¿CG Rƒéj Óa ,"ájɨdG øe AõL
»a ø«æeBÓd óª©àªdG πà≤dÉc ,áÄjOQ hCG á«Ñ∏°S á∏«°Sh ájɨdG
áeÉ©dG π≤ædG πFÉ°Sh hCG º¡dRÉæe hCG º¡bGƒ°SCG »a hCG º¡ÑJɵe
.á°UÉîdG hCG

°øÆÆÂuO�« UÎ LK��
.á«eÓ°SE’G
π°Uƒàjh ,á∏«Ñf ájÉZ ¿ƒµJ ¿CG Öé«a ájÉZ ∑Éæg âfÉc ¿EG
≈°ùæj ,á©°ùàªdGh iôNC’G IQƒ°üdG iôj ¿CG ¢†©ÑdG ≈°ùæj ,ÜôëdÉa .kÉ°†jCG á∏«Ñf á≤jô£H …CG ,É¡°ùØf á≤jô£dÉH É¡«dEG
πÑ≤j øjóc ΩÓ°SE’G ¿CGh ,ójGõJ »a kGOóY ø«ª∏°ùªdG ¿CG Óãek .äÉjƒdhCGh ±GôYCGh ø«fGƒb É¡d ,ÜôëdG ≈àM
äGAÉ°üME’G Éæd ∫ƒ≤J ɪc ƒgh ,¢ùªîdG äGQÉ≤dG »a ¬«∏Y
√òg ≈°ùæJh ,ô°ûÑdG ø«H kGƒªf ¿ÉjOC’G ôãcCG ¬fEG ÜòµJ ’ »àdG »a á∏jƒW IôàØd ÅWÉN "∞«≤ãJ" ôeC’G á≤«≤M »a ºJ ó≤d * »ë«eôdG óªëe QƒàcódG :Oó©dG Gò¡d É¡Ñàµj
™°ShCG øe »g "ájOÉ°üàb’G á«eÓ°SE’G äÉ°ù°SDƒªdG" ¿CG kÉ°†jCG Gòg ¢†©H ∫GR Éeh ,ÉæeÓYEG πFÉ°Shh ᫪«∏©àdG ÉæJÉ°ù°SDƒe
k Gh kGƒªf äÉ°ù°SDƒªdG
.»dhódG Qƒ¡ªédG øe É¡«∏Y ’ÉÑbE k G êÉàëjh ,Gòg Éæeƒj ≈àM kɪFÉb ∞«≤ãàdG
áYÉé°T ≈dEG ’hC á∏ée ôjôëJ ¢ù«FQ ÉgOQhCG Iôµa ΩÉ≤ªdG Gòg »a »fô°†ëj »fEG áµFÓª∏d ∂HQ ∫Éb PEGh) :º«MôdG øªMôdG ˆG º°ùH
,»Ñ∏°ùdG ∞«≤ãàdG Gòg á«≤æàd á°ü∏îe Oƒ¡L ≈dEG ºK øeh øH ˆG óÑY ô«eC’G ™e á∏HÉ≤e ó©H ,IQƒ¡°ûªdG ∂jhRƒ«f É¡«a ó°ùØj øe É¡«a π©éJCG GƒdÉb ,áØ«∏N ¢VQC’G »a πYÉL
¬æµd ,Ö©°U ™°Vh »a ¿ƒµJ ¿CG ƒg Ωƒ«dG kɪ∏°ùe ¿ƒµJ ¿CG »Ñ∏°ùdG ô«°ùØàdG ºjó≤J »a Gƒæ©eCGh ¿hô«ãµdG √ÉæÑJ …òdG ,ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG »a ó¡©dG »dh õjõ©dG óÑY »fEG ∫Éb ,∂d ¢Só≤fh ∑óªëH íÑ°ùf øëfh AÉeódG ∂Ø°ùjh
k
ɪch ƒg ɪc ÓªYh kɪ«b ΩÓ°SE’G Ωó≤f ¿CG ≈∏Y õØëj ™°Vh .IOÉédG øY º¡àLôNCG áLQO ≈dEG IQÉãªdG á«°†≤dG É¡àbh âfÉc .»FÉbó°UC’ ÉgOOQCG â∏∏X .º«¶©dG ˆG ¥ó°U (¿ƒª∏©J ’ Ée º∏YCG
´ÉÑJÉH º∏°ùªdG á«dhDƒ°ùe ∞YÉ°†j ôeCG ƒgh ,Ωó≤j ¿CG Öéj ÖjôZ ƒHCG øé°S »a ø««bGô©dG AÉæé°ùdG Öjò©J »g Ió°ûH
óYGƒb ¬dh âHÉK øjódG ¿CG QGô°UEÉHh ,áãjóëdG º∏©dG ¥ôW áØ∏àîªdG √Qƒ°üY »a »fÉ°ùfE’G »eÓ°SE’G ïjQÉàdG Ωób ó≤d π≤f ɪc ôjôëàdG ¢ù«Fôd ó¡©dG »dh ∫Ébh ,Qƒ¡°ûªdG ¬£∏Nh ,ΩÓ°SE’G ≈∏Y kÉeƒég åjóëdG ïjQÉàdG ±ô©j ºd
»a ô¶æf ¿CG Iƒb πµH Éæãëj ƒgh ,Iô«¨àe ô«Z äGOÉÑ©dG »a ôgOõe ô°üY ¬fCG ≈∏Y ÉæjógÉ°ûªd Ωó≤jh Ωób ɪc ,ÉæàÄ°TÉæd Öëe ¬ª¶©e »µjôeC’G Ö©°ûdG ¿CG ±ô©f øëf" :ô«NC’G πc ¢ù«dh ,Ωƒ«dG ó¡°ûj ɪc ,ø«ª∏°ùªdG ¢†©H ∫ɪYCÉH
äÓeÉ©e »gh ,(ºcÉ«fO ¿hDƒ°ûH º∏YCG ºµfC’) äÓeÉ©ªdG äGõ驪dG ¬«a â≤≤ëJ º«¶Y ô°üY ƒgh ,áÑFÉ°T ¬Hƒ°ûJ ’ äAÉ°SCG Iô«¨°U áYƒªée øµdh ,¬©Ñ£H ô«q Nh ΩÓ°ù∏d ¢†©Ña ,»Yƒ°Vƒe ô«Zh kGô°TÉÑe kÉ«æéJ ¬©ª°ùf hCG √Gôf Ée
IƒYódGh íeÉ°ùàdG h áaCGôdG É¡æe ,á«bÓNCG óYGƒb É¡d âî°SQ …òdG "»ÑgòdG" ô°ü©dG ∂dP ,᫪∏©dGh á«fÉ°ùfE’G ¿CG ƒLôfh ,ÖjôZ ƒHCG »a â∏©a Ée â∏©Øa ≥ªëH ±ô°üàdG ΩÓ°SE’G º°SÉH ,ø«ª∏°ùªdG ¢†©H ɡѵJôj »àdG ∫ɪYC’G
»fÉ°ùfE’G ó°TôªdG ,π≤©dG ∫ɪYCG πc ∂dP ¥ƒah ,≈æ°ùëdÉH øµªj ¬fCG Ωƒ«dG áÄ°TÉæ∏d ócDƒj øe AÉL ,¿ÉgPC’G »a ¬JQƒ°U ájGQ âëJh ø«ª∏°ùªdG ¢†©H øe çóM Ée ¿CG kÉ°†jCG Gƒª¡ØJ óª©àªdGh ´hôªdG πà≤dÉc ,á«fÉ°ùfE’G ø«ÑL É¡d ióæj
.¬fÉ°T AÓYEG »a ΩÓ°SE’G ¢VÉaCG …òdG !ójóL øe Oƒ©j ¿CG ,Égô«Z hCG ᫵jôeC’G ¢VQC’G ≈∏Y AGƒ°S ÜÉgQEG øe ΩÓ°SE’G ∫ƒ≤dG π≤©dG øe ¢ù«dh .¿ÉWhC’G øeCÉH åÑ©dG hCG ,ø«æeBÓd
."ø«ª∏°ùªdG ’h ΩÓ°SE’G ’ ¿ƒ∏ãªj ’ ,ÉæHÉ°UCG ɪc ∂∏J ø«H ¥ôØj ’ Üô¨dG »a kÉ°Uƒ°üN "øjôNB’G" πc ¿EG
∑ôJ ób Oó°ûàdG ¿C’ ,∂dòH Ωƒ≤f ¿CG kÉ£«°ùH ’h Ó¡°S
k ¢ù«d ôãcCG á∏«îªdG »a ƒg »ÑgòdG ô°ü©dG ¿CG ôeC’G á≤«≤M ¬FÉØ°U »a »eÓ°SE’G øjódG ø«Hh ,á∏≤d É¡fƒc ∫ɪYC’G
òNCG ób ¢ùYÉ≤àdG ¿C’h ,øª°SCÉa ÜÉÑ°ûdG ∫ƒ≤Y »a ≈Yôj ôµØj Ée Qó≤H kÉ«ÑgP ¿ƒµj ô°ü©dG ¿C’ ,á≤«≤ëdG »a ¬æe ,á«∏≤©dG äGõ«ªªdG øe kGOóY ¬d ¿C’ »æØbƒà°SG ≥£æªdG Gòg ´ÉæàbG §ëe ∫Gõj ’h ,¬à≤HCG »àdG ¬à«fÉ°ùfEGh ¬àHÉMQh
π«b Ée ¿ƒ©Ñàe ÉæfEG ™FÉ°ûdG ∫ƒ≤dG íÑ°UCÉa ,Éfôµa »a √õ«M øµªj ’ ôeCG ƒgh ,IÉ«ëdG »a ó¡àéjh πª©jh ¿É°ùfE’G ±GôàY’G ¿CG É¡«fÉKh ,(iôNCG QRh IQRGh QõJ ’) ¬fCG É¡dhCG ’EG ,IQƒª©ªdG ¢Só°S πbC’G ≈∏Y ºg ô°ûÑdG øe ø«jÓªd
.¬«a π≤©dG ∫ɪYEGh ¬Ø««µJ øY ô¶ædG ±ô°üH á«fÉ°ùfE’G ±hô¶dG ¿C’ ,ójóL øe Oƒ©j ¿CG óLh ¿EGh ≈àM ,Éæ«fGô¡X ø«H øe »gh â∏q∏°V hCG âq∏°V áYƒªée ∑Éæg ¿CÉH ∫ɪYCG ¢†©ÑH kÉ£∏N ΩÓ°SE’G ¿ƒ∏ªëj º¡æe IôãµdG ¿CG
k .¬«∏Y âfÉc ɪY kÉeɪJ âØ∏àNG ób ájOɪdG h
¿CG øe ’óHh ¿CG ÉæJÉ°ù°SDƒe ≈∏Y Öéj ¬fCG ,¬«æ©j Ée øª°V øe »æ©j ÉæÑfÉL øe ΩÓYEG É¡jò¨j ,á«Ñ∏°ùdG äÉØ°üdG πc ø«ª∏°ùªdG
¿ƒ«∏H øe ôãcCG ¬≤æà©j IÉ«M á≤jôWh øjóc ΩÓ°SE’G ¿CG ’EG ôjƒ£J πÑ°Sh ,»g ɪc ≥FÉ≤ëdG Qƒ¡ªédG h áÄ°TÉæ∏d Ωó≤J OÉb Ée ≈dEG OÉb …òdG ôµØdG Gòg ¿ƒq µJ ∞«c »a ô¶ædG ó«©J 䃰üdÉH ,IQƒ°üdÉH óYÉ°ùj »Hô¨dG º¡ÑfÉL øeh ,»Hô©dG
»àdG ájhɪ°ùdG ¿ÉjOC’G øe ƒgh ,Ωƒ«dG ¢VQC’G ≈∏Y ¿É°ùfEG º¡fÉgPCG »a ïu°SQo ,™aÉædG º∏©dGh OÉédG πª©dÉH º¡JÉ©ªàée ¿ƒµJ ¿CG .ô«ãµdG ¿B’G ≈àM ÉæHƒ©°T âØ∏c ∫ɪYCG øe ¬«dEG .ágƒ°ûªdG IQƒ°üdG √òg πãe
¿CG ø«ª∏°ùªdG øëf Éæ«∏Y §≤a ,√ƒ°†gÉæe ≈àM É¡H ±ôà©j âëÑ°UCGh ,ˆÉH PÉ«©dGh "áµFÓe" ºg ø«≤HÉ°ùdG ô°ûÑdG ¿CG ,IOÉ°†ªdGh áªî°†dG "GóæLÉHhôÑdG" πc ó©H Ωƒ«dG kɪ∏°ùe
.ÉæJÉ«M ¿hDƒ°T »a π≤©dG ∫ɪYCG »a øjOÉL ¿ƒµf ,ô«¨àªdG ô«Zh ï°SGôdG »gÉ°†J º¡dGƒbCGh º¡ëFÉ°üf ¢†©H øgP »a §∏N "ΩÓ°SE’G" ¿C’ ,…óëàdG øe ô«ãµdG ¬«a »Øë°U ÖJÉc *
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

Qƒ°üªdG ∞∏ªdG q É¡aÓ¨H á«gGR á∏ée âjCGQ

É¡bQhh ÜÓîdG πeóæj ºjób ìôL
W�Uš œËœ— ¿CG ’EG á∏«∏≤dG Qƒ£°ùdG √òg »a »æ©°ùj ’
á©FGôdG á∏éªdG √òg »a ø«∏eÉ©dG πµd Ωó≤JCG
."á∏aÉ≤dG" á∏ée »g GPEGh ,É¡àdhÉæàa ,∫ƒ≤°üªdG
ΩÉjCG »a π°üM Éeh ,ºjó≤dG ÉæfÉeR äôcòJ
á∏MôªdG »a âæc ,kGóL Iô«¨°U ájôb øHG ÉfCG
™e á∏aÉM »a kÉ«eƒj π≤àfCG ᣰSƒàªdG
™àªàdÉH Éæd ìɪ°ù∏d ¿Éæàe’Gh ôµ°ûdG πjõéH ’EG ™«ªédG É¡«∏Y π°üM ∞«ch ,ádƒØ£dG 15 ó©ÑJ Ió∏H ≈dEG ájô≤dG AÉæHCG øe áYƒªée
:IƒNC’G ≈dEG ôcòàj ¿CG á«°ûN πéîdÉH Qƒ©°T »æHÉàfG .ÉfEG
.É¡Jô«°ùe »a á∏aÉ≤dG ™e Égƒ£îf Iƒ£N πµH .É¡°SQGóe ióMEG »a á°SGQó∏d kÉÑjô≤J kÓ«e
¬eóY hCG óYÉ≤à∏d ábÓY ’h ,∂àdÉ°SQ â∏°Uh :¢VÉjôdG ,…ó«éædG »∏Y ˆGóÑY • »àdG á©°VGƒàªdG äÉMGôàb’G ¢†©H Éæg »dh √òg »a äóYh .ºjó≤dG ∞bƒªdG »≤jó°U á∏ée OƒLƒH á∏aÉëdG »a É橪°S ,Iôe äGPh
.ˆG ¿PEÉH kÉYÉÑJ ÉgOGóYCG ∂∏°üà°Sh .á∏aÉ≤dG »a ∑Gôà°T’ÉH .ºµfÉ°ùëà°SGh ºcÉ°VQ ∫ÉæJ ¿CG ≈æªJCG .âæc ɪc kGô«¨°U á¶ë∏dG ÜÉH øeh ."¿óæd Éæg" É¡ª°SG kÉfÉée ´RƒJ
∞∏ª∏d á°ü°üîªdG ájhGõdG ¿ƒµJ ’ GPɪd - 1 »fGôj ’ ≈àM kÉ©jô°S á∏éªdG âëØ°üJ ∫É°SQEÉH äOQ »àdG ,á∏éªdG √òg Éæ∏°SGQ ,»gÉÑàdG
ºµ∏°üà°Sh ,É¡H õà©f »àdG ºµà∏ée Éæà∏°Uh :¢VÉjôdG ,…óeɨdG óeÉM øH óªMCG QƒàcódG • ?AGôq ≤dG äGô«eÉc ΩÉeCG áMƒàØe Qƒ°üªdG .»°VɪdG iôcP ¬«a ßbhCG ’h »≤jó°U .Éqæe óMGh πµd áî°ùf ..¤EG
.Éææ«H ɪ«a π°UGƒàdG QGôªà°SG ø«∏eBG ,ˆG AÉ°T ¿EG ΩɶàfÉH á∏aÉ≤dG øe kGOóëe kGóYƒe á∏aÉ≤dG óªà©J ’ GPɪdh - 2 ɪc ,iôNCG Iôe ºµ«dEG áHÉàµdG Iôµa »æJOhGQh »a »FÉHôbCG óMCG øe ⩪°S ,Iôàa ó©Hh
kÉ«LGQ ,"á∏aÉ≤dG" á∏ée ≈dEG ø«æëdG »fOhGQ É¡ª°SG á∏ée ∑Éæg ¿CG (kGô«¨°U ¿Éch) ¢VÉjôdG
ôjôëàdG ¢ù«FQ
ô¡°TC’G ∫ÓN ∑Gôà°TG …C’ AɨdEG π°üëj ºd :ájQƒ°S ¢üªM ,¢TGôédG ¿É°ù©f π«∏N • ∫Éée »a á«HOCG á≤HÉ°ùe ¥ÓWE’ áæ°S πc
¿CG äóàYG …òdG ¿ÉµªdG »a ÉeEGh ,ójôÑdG »a ÉeEG »g á∏µ°ûªdG ¿CG ∂°T ’h á«°VɪdG ≈dEG Éeh ô©°ûdG hCG Iô«°ü≤dG ¢ü°ü≤dG áHÉàc óYƒ∏d ™£b hCG ,iôNCG Iôe QGòàY’G ºàj ’ ¿CG »a »FÉbó°UCG â¨∏HCÉa ,kÉfÉée ´RƒJ "á∏aÉ≤dG"
.á∏aÉ≤dG ¬æe º∏à°ùJ ΩÓbC’G ΩÉeCG á°UôØdG í«àj ôeC’Éa ..∂dP .≥M’ âbh »a »dEG É¡dÉ°SQEÉH ∂dP ¿Éch ,á∏éªdG kÉ©«ªL Éæ∏°SGQh ,ájô≤dG
≈∏Y É¡JóYÉ°ùeh É¡ÑgGƒe RGôHE’ áHÉ°ûdG äÉcGôà°TG ∫ƒÑb ºàa .kÉÑjô≤J `g1396 ΩÉY »a
,∂Ñ∏W á«Ñ∏J ÉgQhó≤ªH ¿Éc ƒd á∏aÉ≤dG ≈æªàJ :ɵf’ …ô°S ,øjódG ´ÉaQ ôgRCG óªëe • .»HOC’G §°SƒdG »a Qƒ¡¶dG ó°TGôdG ó°TGQ õjõ©dGóÑY øH øªMôdGóÑY Ωó©d kGQGòàYG â«≤∏àa ÉfCG ÉeCG .»FÉbó°UCG ™«ªL É¡FGôb πFÉ°SôH á∏aÉ≤dG ÖMôJ
,É¡JÉYƒ°Vƒe ≈∏Y º¡JÉÑ«≤©Jh
.≥«aƒàdÉH ∂d äÉ«æªàdG ™e .É¡«dEG ¬LƒàJ ¿CG Öéj »àdG á¡édG â°ù«d É¡æµdh AGô≤°T ∫ƒÑb ºàj ¿CG ≈∏Y ,∑GòfBG á«aÉc ï°ùf ôaGƒJ QÉ°üàNG ≥ëH ßØàëJh
¥GqRôdGóÑY ídÉ°U AGôgR .kÉ≤M’ »cGôà°TG GPEG ÉgôjôëJ IOÉYEG hCG πFÉ°SôdG
QɵàH’G ´ƒ°Vƒªa .∂àdÉ°SQ ≈∏Y kGôµ°T :ô°üe ,É£æW ,ôjóÑdG º«gGôHEG ΩÓ°ùdGóÑY • øjôëÑdG ΩÉY π°üM …òdG Ée ±ô©f ¿CG Éæ浪j ’ :á∏aÉ≤dG ô°ûY ƒëf â¡Lhh ,…Qó°U »a Iô«¨dG âHq O .∂dP ôeC’G Ö∏£J
.á∏aÉ≤dG »a á°ù«FôdG äÉeɪàg’G øe ÖgGƒªdG ºYOh QɵàH’G áaÉ≤K ≈∏Y ™«é°ûàdGh .»aÉ°ûdG ÜGƒédG ∂«£©æd `g1396 ≈≤∏JCG âæc Iôe πc »ah ,á∏éªdG ≈dEG πFÉ°SQ
.ˆG ¿PEÉH kÉYÉÑJ OGóYC’G ∂∏°üà°S Égô«Z πãe Qƒ°üªdG ∞∏ªdG äÉëØ°U ¿EG :á∏aÉ≤dG ≈dEG á¡Lƒe É¡fCG ∂d ócDƒJ á∏aÉ≤dG øµdh ¿CG âª∏Y ÉeóæY kGô¡b Iô«¨dG âÑ∏≤fGh .kGQGòàYG
∂∏°üà°S .´ÉÑJ ’ »¡a ,äÉÑ൪dG »a á∏aÉ≤dG óéJ ød :ôFGõédG ,¬«Lh ΩÓ°SEG ìGhq O • øjòdG AGôq ≤dG ΩÉeCG kÉeɪJ áMƒàØe .QGô°UE’G Gòg πãªH É¡fhójôj øjòdG .É¡«∏Y Gƒ∏°üMh á∏éªdG GƒÑ∏W øjôNBG Ak Ébó°UCG
É¡fC’ ∂«dEG É¡dÉ°SQEG Qò©à«a áªjó≤dG OGóYC’G ÉeCG .ˆG AÉ°T ¿EG kÉYÉÑJ IójóédG OGóYC’G iƒà°ùªdÉH ¢üædG hCG IQƒ°üdG ™e ¿ƒ∏eÉ©àj Gòg øe kGAóH ∂«dEG É¡dÉ°SQEÉH õà©fh ,∑GòfBG ÉgCGô≤f øµf ºd ÉæfCÉH ±GôàY’G ™e
.IQOÉf âëÑ°UCG ìGôàb’G ÉeCG .ájóédG øe ܃∏£ªdG ∂d π°Sôf ɪc ,(kÉ≤M’ ¢ù«dh) Oó©dG øe É¡ª∏°ùàH ≈gÉÑàfh ,É¡ëØ°üàH »Øàµf πH
√Éæ∏MCG ó≤a ,ájƒæ°S á«HOCG á≤HÉ°ùe ¥ÓWEÉH ó«©dG »a Qó°U …òdG ¢UÉîdG Oó©dG .ójôÑdG
≈ª°ùjh ,ôJƒ«ÑeƒµdG ≈∏Y OƒLƒe ¬æY ∫CÉ°ùJ …òdG §îdG êPƒªf :…QÉÑL ß«ØëdGóÑY • áYƒªée ™e ¬ãëÑd ôjôëàdG ≥jôa ≈∏Y ,äÉa ɪq Y kÉ°†jƒ©J á∏éª∏d ø«°ùªîdG »a ºK ,ájƒfÉãdGh ᣰSƒàªdG »a âLôîJ
.(AXT ALAKHDAR) ∫GõZ ô°†NC’G .¬°ùØf QÉWE’G »a Ö°üJ äÉMGôàbG É¡qæµJ »àdG áØWÉ©∏d πjõédG ôµ°ûdG ™e â∏°üMh »fóªdG ¿ƒfÉ≤dG â°SQO å«M á©eÉédG
.IôKDƒªdGh á≤«bôdG ∂àdÉ°Sôdh ,á∏aÉ≤∏d ∞FÉXh »a â∏ªYh ,ô«à°ùLÉe IOÉ¡°T ≈∏Y
QƒàcO Éj kGôµ°T .IójóY á«eƒµM
,óªëdG ˆh á«∏«µ°ûàdG áMÉ°ùdG ≈∏Y ábƒÑ°ùe º°SôdGh ájOƒ©°ùdG ICGôªdG ƒ«dƒj …ô¡°T OóY »a ΩɪàgGh ∞¨°ûH äCGôb ôjƒ°üàdG øe π°†aCG ∑Gôà°T’G áæjóe äQÉ°U »àdG »àjôb ≈dEG äóY ,Ωƒj äGPh
É¡∏MGôe »a ìÉéædG áHôéàdG √òg âaOÉ°U óbh ICGôªdG" ∫É≤e ¬æª°†J ɪd kÉ≤M áæàªe »fEG …RÉZ Qƒàcó∏d kÉ©FGQ ’É≤e k Ω2004 ¢ù£°ùZCGh ≈dEG kGô¶f øµdh .ó«©H óeCG òæe á∏aÉ≤dG ±ôYCG º¡æeh ,AÉbó°UC’Gh ÜQÉbC’G IQÉjõd Iô«¨°U
á°UÉîdG ájDhôdGh ܃∏°SC’G å«M øe IOó©àªdG ≈∏Y Aƒ°†dG §∏°S …òdG "º°SôdGh ájOƒ©°ùdG ¬«a §q∏°S ,ábQÉ°ûdG øe äɪ«∏W QÉàîe âæc ó≤a ,∑Gôà°T’G ≈∏Y áªFÉ≤dG É¡©jRƒJ á°SÉ«°S »a "á∏aÉ≤dG" ≈∏Y Gƒ∏°üM øªe ¿Éc óMGh
∫ɵ°TCG øe πµ°T …CG πãªj ’ ìôW ..ìô£dG »a »a á«∏«µ°ûàdG áfÉæØdG QGƒ°ûeh »∏«µ°ûàdG øØdG á«Hô©dG á¨∏dG »a AÉ£NC’G ≈∏Y AGƒ°VC’G Oó©dÉH âÄLƒa ≈àM .Ωƒj ó©H kÉeƒj É¡æY ó©àHCG ¬°ù∏ée ≈dEG ≥jó°üdG Gòg »fÉYO .»°VɪdG
∫ɪYC’ ô«KCÉJ …C’ áMÉ°ùe hCG ø«jõàdG hCG π«ªéàdG 1 Oó©dG »a ∂dPh ,ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG ."»ØîdG
q øë∏dGh »∏édG
q øë∏dG" :¿Gƒæ©H ≥ëà°ùj ¬JóLƒa ,(53) ó∏éªdG øe ¢ùeÉîdG ,¢ù∏éªdG ájhGR »a ,∑Éægh .Iƒ¡≤dG ∫hÉæàd
áfÉæØdG IQó≤e RôÑj ɪfEGh ,áMÉ°ùdG ≈∏Y â≤Ñ°S .Ω2004 ôjGôÑa/ôjÉæj ïjQÉàH 53 ó∏éªdG ∂∏J CGôbCG ÉfCGh IOÉ©°ùdÉH …Qƒ©°T ºµ«ØNCG ’h »àdG á°ù°SDƒªdG ≈dEG π°Uh óbh ,¬«∏Y PGƒëà°S’G
Ωƒ¡Øe É¡d ∫ɪYCG RÉéfEGh ô«Ñ©àdG ≈∏Y ájOƒ©°ùdG ..´ƒ°VƒªdG »a äOQh Iô«ãc ä’DhÉ°ùJ ∑Éæg øe CÉ£îdG ø«q ÑJ »àdG á©àªªdG Qƒ£°ùdG Qƒ°UCGh ,â«ÑdG »a √CGôbCG ¿CG äôKBG .É¡H πªYCG
áª∏c π≤fCG ¿CG »d Gƒëª°SGh .á«bGQ á«æa ᪫bh á«∏«µ°ûàdG áfÉæØdG AÉ£YEG ΩóY ƒg ÖÑ°ùdG π©dh á¶aÉëªdG ¿CG ∂°T Óa .∫ƒ≤dG »a ÜGƒ°üdG »fOÉaCG ¬fC’ IQƒ°üªdG ¢ü°ü≤dÉH ¢UÉîdG AõédG á∏éªdG ºéM
øY IôjõédG IójôL øe ∞«æªdG óªëe PÉà°SCÓd É¡àHôéJ ìôWh ∞jô©àdGh ìÉ°†jE’G øe É¡≤M É¡àeÉ≤à°SGh É¡àMÉ°üah á«Hô©dG á¨∏dG ≈∏Y "kɪ¡àe RÉ¡édG" »Yƒ°Vƒe øY ∂«gÉf ,kGô«ãc …òdG ô«ÑµdG Qƒ£àdG kGóL »fó©°SCGh á∏aÉ≤dG á∏ée øe ô«NC’G Oó©dG âª∏°ùJ ¿Éæàe’Gh ôµ°ûdG ó«H
,IóéH `g1405 ΩÉY äÉjOƒ©°ùdG äÉfÉæØdG ¢Vô©e ,∫ÉéªdG Gòg »a πjƒ£dG ÉgQGƒ°ûeh á«∏«µ°ûàdG ."á°UÉîdG äÉÑ൪dG ô«°üe"h ¿CG ≈∏Y É¡«∏Y ø«ªFÉ≤dG QGô°UEG í°VGh πµ°ûH ócDƒj ɪe ,¿ƒª°†ªdG hCG πµ°ûdG »a AGƒ°S ,É¡«∏Y CGôW
á©jô°ûdGh Ió«≤©dG ≈∏Y á¶aÉëªdG øe »g øe áµ∏ªªdG »a áaÉë°üdG ¬«dEG â∏°Uh Ée ¥ó°üH ºLôàJh ,ájOƒ©°ùdG äÓéªdG IQGó°U »a ¿ƒµJ
∫ƒ≤J »àdG Ió«MƒdG áaÉ°VE’G" :É¡«a AÉL »àdGh á«∏«µ°ûàdG á«æØdG ™«°VGƒªdG ∫hÉæJ óæY ∂dPh »d ≥ëj Iõ«ªàªdG Oƒ¡édG √ò¡d ..á«eÓ°SE’G ¿CG kÓeBG .AÉ£©dGh Ωó≤àdG øe kGójõe ºµd ƒLQCG
í°VƒJ ájƒbh Iõ«ªe á«dɪL IôgÉX IO’ƒH ƒgh ..ø««∏«µ°ûàdG ø«fÉæØdG ™e ∫ÉëdG ƒg ɪc .ºµà∏ée »a ø«côà°ûªdG óMCG ¿ƒcCG äÉ«dɪL øe É¡«∏Y ≈Ø°VCGh á∏éªdG ≈∏Y CGôW …òdG êGôNE’G øa ôãcCG »æÑéYCGh .QÉgORGh Qƒ£J
Qƒàcó∏d »àÑëeh …ôjó≤Jh …ôµ°T πé°SCG ¿CG kGóL Iô«¨°U á¶MÓe …ód øµd .´GóHE’Gh áYhôdG »a ájÉZ á«æa á«∏«µ°ûJ áMƒd É¡∏©L Ée πµ°ûdG
á«fƒ∏dG É¡JQóbh ´ƒ°VƒªdG øY ô«Ñ©àdG ¥ó°U áMÉ°ùdG ≈∏Y ÉgRÉéfEÉH ΩɪdE’G ΩóY ≈dEG iOCG Ée äÉeƒ∏©ªdG √ò¡H Éæ«∏Y πîÑj ºd …òdG äɪ«∏W
∑ôàJ ºdh ,åjóM ܃∏°SCÉH äÉMÉ°ùªdGh á浪àªdG »°û«ÑëdG ºdÉ°S ó«ªëdGóÑY k kÉÑjô≤J äGôફàæ°S áKÓãH ¿B’G ¬«∏Y »g ɪe πbCG âfÉc ƒ∏a .ºéëdG ôÑc »gh
kÉ°VôYh ’ƒW
∫ɪYCG ≈∏Y ±ô©àdG øµªj ∞«µa ’EGh á«æØdG á∏aÉ≤dG ≈∏Y kÉ«æªàe ..Iõ«ªàªdG ájƒ¨∏dG
»a ó«∏≤à∏d á°Uôa É¡dɪYCG »a »∏°üe ∫Gƒf áë°VGh ájDhôH ÉgQÉ¡XEGh äÉjOƒ©°ùdG äÉfÉæØdG ó≤a .¬H òNC ’ G IQhô°†dÉH »Yóà°ùj ’h ,»jCGQ Gòg ,ßØëdG »a hCG íØ°üàdG »a AGƒ°S ,π¡°SCG âfɵd
ô°ûf ≈∏Y õ«côàdG QGôªà°SG π°VÉØdG QƒàcódGh IQƒæªdG áæjóªdG
ºéëdG Gò¡H òNC’G QGôb ¿CÉH ΩõLCG »æfC’ ,¬æe kÉHGƒ°U ôãcCGh »jCGôd ôjɨe ôNBG …CGQ ºµd ¿ƒµj
."á«æØdG ¢SQGóªdG hCG ܃∏°SC’G QÉ«àNG ?ä’DhÉ°ùàdG √òg øY áHÉLEÓd É¡ë«ë°üJ ™e ɡѵJôf »àdG ájƒ¨∏dG AÉ£NC’G
.á«ëàdGh ôµ°ûdG ôaGh ºµdh »æØdG ÉgQGƒ°ûe É¡d á«∏«µ°ûJ áfÉæØc …QhO ¿EG øY ∑ó©Ñj ∑Gôà°T’G ¿Éc GPɪd :á∏aÉ≤dG .áaÉë°üdG ∫Éée »a á∏jƒW IôÑN ÉgóaôJ á«fCÉàe á°SGQO ó©H ’EG ºàj ºd OÉ©HC’G √ògh
.áeOÉ≤dG OGóYC’G »a
k kÉZôØJ ¬d âZôØJ ,IójóY äGƒæ°ùd
,ÓeÉc øe ôãcCG ∂Ø∏µj ’ ƒgh á∏aÉ≤dG
á«∏«µ°ûàdG áfÉæØdG ,á∏aÉ≤∏d kɪFGO kÉ≤jó°U ∂H kÓgCG ?ádÉ°SQ ∞∏îdG OhGO øH ø°ùëªdGóÑY
,≈dÉ©Jh ¬fÉëÑ°S ˆG øe π°†ØH »fóLCGh ˆG íàa Ö«ÑM ¢SÉÑq Y ¢VÉjôdG áYGPEG ΩÉY ôjóe
»∏°üe ≈Ø£°üe ∫Gƒf ô«Zh πMGôªdG á∏°UGƒàe: áHôéJ â∏ªcCG ób øjôëÑdG áµ∏ªe .ˆG AÉ°T ¿EG kÉYÉÑJ ÉgOGóYCG ∂∏°üà°Sh
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
U½bG� qLF½
ø¶dG ø°ùM óæY
äÉbÓ©dG ó«©°U ≈∏Y º«≤dG ≈∏ZCG øe É¡fEG
øµªj ’ ,á≤ãdG ¿hO øªa .á«YɪàL’Gh á«fÉ°ùfE’G
»ah .ôªà°ùJ ¿CG ’h íéæJ ¿CG äÉbÓ©dG √ò¡d
IÉ«ëdG »a ¬«∏Y ƒg ºq Y á≤ãdG QhO π≤j ’ ,πª©dG
.OGôaCÓd á°UÉîdG
,ø«aôW ø«H ܃àµe ô«Z ¥ÉØJG øY IQÉÑY á≤ãdGh
.IôKÉæàe É¡FÉ≤H øe ’óH
±ô°üàdG ájôM ôNBG ±ô£d ±ôW É¡ÑLƒªH ∑ôàj
º∏©d ∂dPh ,kɪ«∏°Sh kÉÑ°SÉæe ¬«ÄJôj Ée ≥ah πª©dGh
óæY ¿ƒµ«°Sh ,Å£îj ød ôNB’G ¿CG ∫hC’G ±ô£dG
á≤ã∏∏a ,π«°UÉØàdG »a ÉeCG .äÉ©bƒàdGh ø¶dG ø°ùM
ºgCG èFÉàfh äÉ«YGóJh äÉÑLƒe πª©dG ∫Éée »a
.áWÉ°ùH øe ∞jô©àdG Gòg ¬«∏Y hóÑj ɪe ô«ãµH
ø«°üî°T ø«H Ée ábÓY Ö∏£àj πªY …CG »Øa
øªa .¬æY ≈æZ ’ kÉeR’ kGôeCG á≤ãdG íÑ°üJ ,ôãcCGh
ô°UÉæY ø«H πª©dG π«°UÉØJ §Ñ°V π«ëà°ùªdG
¿C’ ,á≤fÉîdG áHÉbôdÉH ’h ,áHƒàµªdG Oƒ≤©dÉH ≥jôØdG
.πeÉYh ∞Xƒe πµd Ö«bQ ø««©J »æ©«°S ôeC’G
πeÉ©dG á≤ãdG ôÑà©J ,Iô«ÑµdG äÉ°ù°SDƒªdG »ah
k ,äGQGô≤dGh äÉ«dhDƒ°ùªdG ™jRƒàd ¢SÉ°SC’G
øe ’óH
á°ù°SDƒªdG Ö∏≤d øµªj ’ »àdG Iójó°ûdG ájõcôªdG
á°ù°SDƒªdG á©«ÑW âfÉc GPEG á°UÉN ,É¡FÉÑYCÉH Ωƒ≤j ¿CG
.äÉ°UÉ°üàN’G »a ô«Ñc ´ƒæJ ≈dEG êÉàëJ
É¡fC’ ,É¡ëfÉe óæY ICÉaɵeh áLÉM »g á≤ãdÉa
πµ°ûH ájò«ØæàdG π«°UÉØàdG á©HÉàe øe ¬ëjôJ
¬d ∑ôàJ É¡fC’ ,É¡H »¶M øe óæY kÉ°†jCGh ,¢UÉN
√Gƒà°ùe á≤«≤M QÉ¡XEGh QɵàH’Gh ±ô°üàdG ájôM
™aój A»°T øe Éeh .»bÓNC’G kÉ°†jCGh »æ¡ªdG
πãe ìÉéædGh »bôàdG º∏°S ≈∏Y ∞XƒªdGh πª©dÉH
.ø¶dG ø°ùM óæY ¿Éc ¬fCG äÉÑKE’G
kɪ«∏°S ¿ƒµj »µd á≤ãdG íæe ¿CG ≈dEG IQÉ°TE’G ≈≤ÑJ
,QòëH »JCÉj ¿CGh ..≥«ªY ºgÉØJ ó«dh ¿ƒµj ¿CG Öéj
,á≤ãdÉH ≈¶ëj …òdG ÉeCG .kGQƒ¡Jh kÉ°û«W ∫ƒëJ ’EGh
™jô°S kÉ«LÉLR Ak ÉfEG ≈≤∏àj ɪc ÉgÉ≤∏àj ¿CG ¬«∏©a
..Ö£©dG
U½œ—Ë
IôHÉY äGAGôb •
á°ü≤dGh ô©°ûdG »a ádÉ≤e 51 ÜÉàµdG Gòg º°†j
ób »fô≤dG ¿Gô°†N »∏Y ∞dDƒªdG ¿Éc ,ÜOC’Gh
iCÉJQGh äÓéªdGh ∞ë°üdG »a É¡ª¶©e ô°ûf
k ÜÉàc »a É¡©ªL kGô«NCG
∞FÉ£dG …OÉf äÉYƒÑ£e" QGó°UEG øe ÜÉàµdG
≈dEG ¬Lƒàjh ,áëØ°U 296 »a ™≤jh ,"»HOC’G
•É°ûædGh á°ü≤dGh ô©°ûdGh ÜOC’ÉH ø«ªà¡ªdG
øY √ó©Hh ܃∏°SC’G áWÉ°ùÑH RÉàªjh ,kÉeƒªY ô°UÉ©ªdG »aÉ≤ãdG
.ó«≤©àdG
ΩÓ°SE’G áeóN »a "ñhôa ôªY" •
QƒàcódG á«°üî°T ≈∏Y Aƒ°†dG ÜÉàµdG Gòg »≤∏j
πªM »Yƒ°Sƒe πLôc ,ˆG ¬ªMôj ,ñhôa ôªY
QÉ©°ûà°S’G ≈∏Y Iô«Ñc IQó≤H õ«q ªJh ,¬àeCG Ωƒªg
±hô©ªdG ƒgh ,ÉgOó¡J »àdG ôWÉîª∏d ôµÑªdG
"»Hô©dG ÜOC’G ïjQÉJ" øjô«ÑµdG ¬«HÉàµH
."Qɪ©à°S’Gh ô«°ûÑàdG"h
óªMCG »fOQC’G åMÉÑdG ∞«dCÉJ øe ÜÉàµdG
»àdG á≤HÉ°ùdG ¬JÉØdDƒe áYƒªée ∫ÓN øe ±hô©ªdG ,áfhÓ©dG
óªëe ,ô°SÉédG óªM πãe ábƒeôe äÉ«°üî°T ô«°S âdhÉæJ
øjódG ô°UÉfh ,»FGôeÉ°ùdG º«gGôHEG ,»∏cQõdG øjódG ô«N ,»MÉæ£dG
.ó°SC’G
,"áeC’G ÜÉàc" QÉWEG »a ô°ûf óbh ,áëØ°U 155 »a ÜÉàµdG Gòg ™≤jh
¿hDƒ°ûdGh ±ÉbhC’G IQGRh øY øjô¡°T πc Qó°üJ ájQhO á∏°ù∏°S »gh
.ô£b »a á«eÓ°SE’G
ƒJÉehOCG •
øWƒdG QÉKBÉH ≈æ©oJ áªqµëe ájƒæ°S ∞°üf á∏ée
…ôjó°ùdG øªMôdGóÑY á°ù°SDƒe øY Qó°üJ
.ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG »a ájô«îdG
»fÉãdG ∞°üæ∏d QOÉ°üdG ô°TÉ©dG Oó©dG øªq °†J
çÉëHCGh ä’É≤e áYƒªée …QÉédG ΩÉ©dG øe
áë°üdG :É¡æeh .ájõ«∏éfE’ÉH iôNCGh ,á«Hô©dÉH
,øjôëÑdG ∫ÓJ øaGóe »a ø««fƒªdó∏d áeÉ©dG
áæjóe »a "ådÉãdG ÖàëæeG" ∂∏ª∏d ¿ÉàMƒd
ÜôëdG ,…ôKC’G QÉîØdG ∞«æ°üJ ,»£ÑædG øµ°ùª∏d êPƒªf ,ƒfƒjEG
,»fɪ©o dG πMÉ°ùdG ≈∏Y äÉMƒ°ùe ,…ôéëdG ô°ü©dG ¿ÉHq EG áHƒædG »a
...á«£ÑædG äÉcƒµ°ùªdGh
,…QÉ°üfC’G Ö«q £dG øªMôdGóÑY QƒàcódG á∏éªdG ôjôëJ ¢SCGôj
øe ᫪∏Yh ᫪jOÉcCG á«°üî°T 21 øe ájQÉ°ûà°S’G É¡àÄ«g ∞dCÉàJh
ø«ªà¡ªdG πc ≈dEG á¡Lƒe »gh ,á«ÑæLC’Gh á«Hô©dG ∫hódG øe OóY
.ºjó≤dG ¬îjQÉJh »Hô©dG øWƒdG QÉKBÉH
,¬eƒ∏Yh AÉ°†ØdG ,᪩WC’G ,kÉãjóMh
çGôàdG ,äÓMôdG ,Üô©dG óæY Ωƒ∏©dG
.»Ñ©°ûdG
ä’É≤e á∏°ù∏°S ô°ûf ºµ«∏Y ìôàbCG - 3
øe ,¬¡Lh øe ¿É°ùfE’G á«°üî°T øY
...¬Øc øe ,¬eƒf á≤jôW øe ,¬àeÉ°ùàHG
ïdG
QGôªà°SG á«LGQ ºµeɪàgG ø°ùM ºµd ôµ°TCG
.Éææ«H ¿hÉ©àdG
kɪjób Ö£dG πãe ,kÉæ«©e kGQƒëe É¡æe πc
ójôa ΩÉ°ùàHG
OGó¨H ,º¶©ªdG ÜÉH
∂JÉMGôàbGh ,∂àdÉ°SQ ≈∏Y kGôµ°T :á∏aÉ≤dG
≥jôa ΩɪàgG ™°Vƒe ¿ƒµà°S
.á∏aÉ≤dG
çGôàdGh »∏«µ°ûàdG øØdG
ÜGƒHCG øe …C’ ó≤f …CG …óæY ¢ù«d ∫É≤j ≥ëdG
øªa ,É¡Mô£J »àdG ™«°VGƒªdG ’h á∏éªdG
á°übh ôµàÑe á°üb πãe Iô«¨°üdG ÜGƒHC’G
ÇQÉ≤dG ¢ùª∏j ,ô«ÑµdG ∞∏ªdG ≈dEG QɵàHG
√òg OGóYEG »a ∫hòѪdG ó¡édG ióe 샰VƒH
.kÉLGôNEGh kGôjôëJ á∏éªdG
¢†©Ñd áMÉ°ùe ∑Éæg ¿ƒµJ ¿CG ≈æªJCG âæch
»∏«µ°ûàdG øØdG πãe ¿ƒæØdGh áaÉ≤ãdG ¿GƒdCG
.á∏éªdG øY ÖFɨdG
∫GóÑà°SG ºµ«∏Y ìôàbCG ¿CG OhCG âæc óbh
øY iôNCÉH ™«°VGƒªdG hCG ÜGƒHC’G ¢†©H
ºd »ææµd ,ºjó≤dG çGôàdGh »∏«µ°ûàdG øØdG
AÉæ¨à°S’G øµªj Ée á∏éªdG »a kÓ©a óLCG
»àdG äÉeɪàg’G ídÉ°üd ¬æY »∏îàdGh ¬æY
.É¡JôcP
á∏éªdG äÉëØ°U OóY IOÉjR ¿CG ó≤àYCG ,Gò¡dh
ô«ãµdG ¿CG á°UÉN ,ádƒ≤©e Iôµa ¿ƒµJ ób
øe ôãcCÉH Qó°üj ájô¡°ûdG äÓéªdG øe
πc Iôe Qó°üJ á∏aÉ≤dG ¿CG ɪc ,áëØ°U áÄe
.øjô¡°T
ídÉ°üdG ídÉ°U õjõ©dGóÑY
øª«dG - AÉ©æ°U
’h »∏«µ°ûàdG øØdG πª¡f ºd ÉæfEG :á∏aÉ≤dG
∑ô¶f á¡Lh π©dh .ºjó≤dG çGôàdG
OGóYC’G øe ô«ãµdG ¿CG ≈dEG Oƒ©J
á©HÉàªdGh .∂JÉa ób á≤HÉ°ùdG
∂JÉeɪàgG »°Vôà°S á∏aÉ≤∏d Iôªà°ùªdG
.ˆG AÉ°T ¿EG
øjô¡°T πc ’ ..kÉjô¡°T
áªFÉb ≈∏Y »ª°SG ™°Vh ≈∏Y ºcôµ°TCG
äÉMGôàb’G ¢†©H »dh ,ø«côà°ûªdG
≈¶ëJ ¿CG ƒLQCG »àdG äɶMÓªdGh
:ºµeɪàgÉH
πc øe ’óHk ô¡°T πc á∏aÉ≤dG QGó°UEG Öéj - 1
¿CG ’ ô«°ùJ ¿CG á∏aÉ≤dG ≈∏Y ¬fC’ ,øjô¡°T
.∞bƒàJ
∫hÉæàj á°UÉN OGóYCG QGó°UEG ø°ùëà°ùj - 2
OóédG ¿ƒcôà°ûªdG
óªëe øH ˆGóÑY ó«≤©dG - ¢VÉjôdG ,∞«°†ëdG óªëe ˆGóÑY øcôdG 󫪩dG :IƒNC’G
óªMCG - ¢VÉjôdG ,ôµæJ π«ªL OGDƒa - ᩪéªdG ,»côàdG º«gGôHG óªëe - ¢Uɪq ædG ,»fGô¡°ûdG
,QÉqØ°üdG ó«©°S øH ˆGóÑY - ô«°ùY ,ìÓa ƒHCG IõªM »∏Y - ±ƒØ¡dG ,â«°ûH ƒH ˆGóÑY øHG
,∫ɪc »Ñ∏°T - ΩÉeódG ,∞«°ùdG õjõ©dGóÑY øH ˆGóÑY - π«ÑédG ,…ôª°ûdG QóH - ¢VÉjôdG
óªëe øH OGDƒa - »eOGhódG ,π«Ñ°ùdG ó©°S øH ídÉ°U - óæ¡dG ’Gô«c ,óªëe ôµH ƒHCG - ôFGõédG
- AÉ°ùMC’G ,óªMC’G ø«°ùM óªMCG - π«ÑédG ,»fÉ£ë≤dG …OÉ¡dGóÑY ø°ùM - áMÉÑdG ,»fGôgõdG
ó©°S Iô«æe - AÉ°ùMC’G ,»HÉ¡°ûdG º°SÉL áªWÉah ¥OÉ°U - ÉjQƒ°S Ö∏M ,hóÑY øH øªMôdGóÑY
ΩCG - ¢VÉjôdG ,º«∏°ùdG ó«°TQ ódÉN - áeƒ°ü«≤dG ,»©«Ñ°ùdG øjR øH Oƒ©°S - AÉ°ùMC’G ,ºLÉædG
,ôØ°ùe øH ¬°VƒY øH ôØ°ùe - óæ¡dG ,Ωƒ∏©dG ìÉÑ°üe á©eÉL - ¢VÉjôdG ,¥hRôdG ¿ÉªãY ódÉN
øHG óªëe - ¢VÉjôdG ,…RÉbÉH ôªY øH »∏Y - AÉ°ùMC’G ,…hÉ°ûdG º«gGôHEG »eÉ°S - ¢VÉjôdG
»∏Y OÉ¡L - ΩÉeódG ,¢üjƒ©dG ó©°S »∏Y - ¿ÉªYo ,§≤°ùe ,º°SÉb ΩCG - ±ƒØ¡dG ,ºë∏ªdG »∏Y
,…Qhób á∏«°†a - π«ÑédG ,RÉÑq îdG »cR - ∞«£≤dG ,iƒ©dG óªMCG ø«°ùM - ∞«£≤dG ,»JhQÉàdG
,óªMCG QÉàîe - IójôH ,»æjõªdG øªMôdGóÑY óªMCG - ôFGõédG ,áeÓ°S ¿ÉªjÉJ - ôFGõédG
º«gGôHEG óªëe - »eOGhódG ,≈«ë«dG óªëe øH óªMCG - ôFGõédG ,AÉæ°ùM ¬«aƒ°S - ôé«ædG
,Ö«£îdG øªMôdGóÑY øH ˆGóÑY - ¢VÉjôdG ,…ó«æ°ùdG øªMôdGóÑY - ¢VÉjôdG ,»fGôª©dG
- π«ÑédG ,»fGQó°ùdG ˆGóÑY øH ódÉN - »°Tôé∏H ,»∏°ü«ØdG óªëe øH ídÉ°U - ±ƒØ¡dG
,ï«°ûdG ≈°ù«Y óªMCG - IóL ,»Hô¨ªdG óªëe ô«°ûH - ¿Gôª©dG ,ø«°ùëdG ídÉ°U ≈°ù«Y
»∏Y π«ªL - ¢VÉjôdG ,π«NódG ¿Éª«∏°S ìÓ°U - IóL ,»fÉà°ùZGO QOÉ≤dGóÑY - ∞«£≤dG
øHG …õeQ .O - ôFGõédG ,»fÉéYódG óªMCG - ∞FÉ£dG ,áHôM ƒHCG óªMCG »∏Y - ±ƒØ¡dG ,»HÉ¡°ûdG
,…ô«°ù©dG OGDƒa øH óªëe - ∞FÉ£dG ,»µdɪdG ºdÉ°S ¿Éª∏°S - áeôµªdG áµe ,»fGôgõdG óªMCG
- ôFGõédG ,ôeÉY óªMCG …ÉH - óæ¡dG …ÉÑeƒH ,áJÉNGhO »fÉfƒj - ôFGõédG ,º°SÉ≤∏H »HôY - É¡HCG
,É桪dG …OÉ¡dGóÑY ≈Ø£°üe - ôFGõédG ,ß«ØëdG óÑY ∫Ó«∏b - øª«dG ,¢SGƒédG áeGôc ø°ùM
ó©°S - óæ¡dG Éà°TGQÉ¡e ,»ª«∏©àdG …QÉîÑdG ΩÉeE’G õcôe - ôFGõédG ,¥QÉW ÖdÉW - AÉ°ùMC’G
,ƒ≤dG óªëe øH º©æªdGóÑY .O - ±ƒØ¡dG ,»∏©dG Oƒªëe ø«°ùM - øjôëÑdG ,…óéædG ôgƒL
»∏Y óªëe - ájOhQÉédG ,º°TÉg ∫BG ø°ùëe …ƒ∏Y - »eOGhódG ,ô°UÉf øH ó©°S - ΩÉeódG
,ÜGƒãdG ø«°ùM ≥dÉîdGóÑY - ¿ÉªYo ,»∏«Yɪ°S’G óªëe øH ó©°S - ájOhQÉédG ,»°ù«HódG
º«gGôHEG - ôÑîdG ,óªMC’G óªëe Ö«ÑM - áMÉÑdG ,…óeɨdG π«≤Y øH øªMôdGóÑY - ôÑîdG
ôHÉL øH QƒfCG - áeôµªdG áµe ,»ª«°ü©dG ¿OQ øH ÖéM - »eOGhódG ,õ«ÑdG õjõ©dGóÑY øHG
,≥«à©dG ΩÓ°ùdGóÑY …QÉÑdGóÑY - IGƒîªdG ,…óeɨdG áaƒ∏N óªëe ô°UÉf - ΩÉeódG ,ôjó¨dG
.ôFGõédG ,óªëe ÜÉgƒdGóÑY ƒHCG - ¢VÉjôdG
ΩɶàfÉH á∏aÉ≤dG ºµ∏°üà°Sh ,äÉcGôà°T’G º°ùb ≈∏Y ºµæjhÉæY Éæ∏MCGh ,ºµ∏FÉ°SQ Éæà∏°Uh :á∏aÉ≤dG
.ˆG AÉ°T ¿EG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

11 10

œUB²�«Ë W�UÞ
W�U{ù«ÈeG�
WOzUOLO�Ëd²³�«
…U?HBL�

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG

êÉàfEG πc πjƒëàd á«dÉàdG á«FÉ«ª«µdG OGƒªdG äGóMh AÉ°ûfEG
:ájƒfÉKh á«dhCG á«FÉ«ªchôàH äÉéàæe ≈dEG äÉæ«ØdhC’G
áédÉ©ªdG IóMh É¡æe ,ø«∏«ãjEG »dƒÑ∏d äGóMh çÓK - 1
äÉ«æ≤àdG ióMEG ≈∏Y Ióªà©ªdG ø«∏«ãjEG »dƒÑ∏d á∏¡°ùdG
≠∏ÑJ ¿CG ™bƒàjh ∫ɵ«ª«c ƒeƒà«eƒ°S ácô°T øe IQƒ£àªdG
øW 900,000 ƒëf çÓãdG äGóMƒ∏d á«dɪLE’G ábÉ£dG
.áæ°ùdG »a
É¡àbÉW ≠∏ÑJ …OÉMC’G ø«∏«ãjE’G ∫ƒµ«∏b IóMh AÉ°ûfEG - 2
.¬æ°ùdG »a øW 600,000 á«dɪLE’G
700,000 á«dɪLE’G ɪ¡àbÉW ≠∏ÑJ ø«∏HhôH »dƒH ÉJóMh - 3
äGô«ª«dƒH øe áYƒæàe äÉ«ªc ¿ÉéàæJ ,áæ°ùdG »a øW
Iôª∏ÑdGh ,á°ùfÉéàªdG Iôª∏ÑdG πãe ,ø«∏«HhôH »dƒÑdG
ºJ ɪc .ô«dƒÑjôàdGh á«FGƒ°û©dG Iôª∏ÑdGh ,ácôà°ûªdG
»àdG ø«∏«HhôH »dƒÑdG Öcôe π«°UƒJ IóMh ø«ª°†J
ihóédG á°SGQO á∏Môe ∫ÓN É¡àbÉW ójóëJ ºà«°S
.ácôà°ûªdG ájOÉ°üàb’G
á«dɪL’G É¡àbÉW ≠∏ÑJ ø«∏«HhôÑdG ó«°ùcCG IóMh - 4
√ó°ùcC’G á«æ≤J Ωóîà°ùJ »àdG ¬æ°ùdG »a øW 200,000
øe IQƒ£àªdG äÉ«æ≤àdG ióMEG ≈∏Y Ióªà©ªdG √ô°TÉѪdG
.∫ɵ«ª«c ƒeƒà«eƒ°S ácô°T
áeó≤ªdG
ƒjÉe ô¡°T øe ™°SÉàdG »a ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG â©qbh
ƒeƒà«eƒ°S ácô°T ™e á∏eÉ°T ºgÉØJ Iôcòe ≈∏Y Ωô°üæªdG
πeɵàeh ºî°V ™ªée AÉ°ûfEÉH ≥∏©àJ ¬«fÉHÉ«dG ∫ɵ«ª«c
IÉØ°üe »a á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG êÉàfEGh ôjôµàdG ∫ɪYC’
.ôªMC’G ôëÑdG ≈∏Y ¬©bGƒdG ≠HGQ
ôÑcCG óMCG ,√ò«ØæJ óæY ,ìôà≤ªdG ≠HGQ ´hô°ûe ¿ƒµ«°Sh
á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG êÉàfEGh ôjôµàd á«∏eɵàdG ™jQÉ°ûªdG
»dɪLE’G ¬LÉàfEG ≠∏Ñ«°Sh ,óMGh âbh »a ÉgDhÉ°ûfEG ºàj »àdG
øe Iô«Ñc äÉ«ªch ,äÉæ«ØdhC’G øe øW ¿ƒ«∏e 2.2 ƒëf
áØ∏µJ Qó≤Jh .iôNC’G IQôµªdG äÉéàæªdGh äGQÉ«°ùdG Oƒbh
∫ÉjQ QÉ«∏e 15 ƒëæH ´hô°ûªdG Gòg »a ô°TÉѪdG Qɪãà°S’G
.(»µjôeCG Q’hO QÉ«∏e 4.3) …Oƒ©°S
ΩÉbQC’ÉH á«dhC’G á£îdG
á©°Sƒàd RɵJQG á£≤æc ,´hô°ûª∏d á«dhC’G §£îdG øª°†àJ
»FÉ«ª«µdG §«°SƒdÉH áFõéJ ™ªée ,≠HGQ IÉØ°üe ôjƒ£Jh
äÉéàæe ≈dEG á°†ØîæªdG ᪫≤dG …P OƒbƒdG âjR πjƒëàd
ô«°ùµàd ᫪dÉY äÉØ°UGƒªH ôNBG ™ªée ™e ᪫≤dG á«dÉY
øe á«°SÉ«b ᫪c êÉàfEG øe ´hô°ûªdG øµª«°S ɪe ¿ÉãjE’G
øW 900,000 h ø«∏«ãjE’G øe 1.3 ƒëf ≠∏ÑJ äÉæ«ØdhC’G
IÉØ°üe á©°SƒJ ≈∏Y É¡eõY ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG âæ∏YCG ÉeóæY
êÉàfE’h ôjôµàdG ∫ɪYC’ kɪî°V Óeɵàe
k kÉ©ªée íÑ°üàd ≠HGQ
Ée GPEG ¢†©ÑdG ∫AÉ°ùJ ,≠HGQ áæjóe »a á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG
¥ÓªY á«é«JGôà°SG »a ’ƒëJ k πãªj ójóédG ´hô°ûªdG ¿Éc
IÉØ°üe äÉ«∏ªY èeO iõ¨e øYh …Oƒ©°ùdG RɨdGh âjõdG
.á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG êÉàfEG ™e âjõdG
∫ÓN øe ä’DhÉ°ùàdG √òg øY Ö«éj ∞jô°ûdG õjÉa ¢Só桪dG
á«Yƒfh ójóédG ´hô°ûªdG IQƒ°üd §°ùѪdG ¢Vô©dG Gòg
óFGƒ©dGh ,É¡d ¥ƒ°ùdG äÉLÉ«àMGh ,¬æe IÉNƒàªdG äÉéàæªdG
kÉ«°TɪJ ,ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG OÉ°üàbG ≈∏Y Iô«ÑµdG
äGQɪãà°S’G ÜòL ¢Uƒ°üîH ádhó∏d áeÉ©dG ±GógC’G ™e
´É£≤dG ácQÉ°ûe IOÉjRh áµ∏ªªdG ≈dEG á«ÑæLC’G
QÉWEG »ah »∏ëªdG OÉ°üàb’G ᫪æJ »a ¢UÉîdG
ƒµeGQCG »a áªFÉ≤dG äÉ«é«JGôà°S’G ióMEG

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG ∞«°TQCG

ÉgójhõàH ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG Ωƒ≤à°S »àdG º«≤∏dG äÉ«ªc ÉeCG øe π«eôH 50,000 ƒëf ≈dEG ák aÉ°VEG ,Ék jƒæ°S ø«∏HhôÑdG øe äBÉ°ûæªdG øe IOÉØà°S’G ≈dEG áaOÉ¡dGh ,ájOƒ©°ùdG
,ΩÉîdG âjõdG øe π«eôH 400,000 »¡a Ék «eƒj ≠HGQ ´hô°ûªd ºà«°S ɪc .iôNCG IQôµe äÉéàæeh ,Ék «eƒj äGQÉ«°ùdG Oƒbh .iƒ°üb IOÉØà°SG áªFÉ≤dG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ≠HGQ IÉØ°üªd á«FÉ«ª«chôàÑdG áaÉ°VE’G iõ¨e

áµ∏ªªdG ¿CG »gh ,º«≤∏dÉH ≥∏©àJ iôNCG ᪡e ádCÉ°ùe áªKh äÉéàæªdG πjƒëJ ≥jôW øY IÉØ°üªdG á«ëHQ ø«°ùëJ - 1 OGƒªdG ≈∏Y »ªdÉ©dG Ö∏£dG ¿CG ôcòdÉH ôjóédGh 10,000 h ,¿ÉãjE’G øe áÑ©µe á«°SÉ«b Ωób ¿ƒ«∏e 95
OGƒªdG êÉàfEG ∫Éée »a ™jƒæàdG øe ójõe ≈dEG êÉàëJ §«°ùÑdG ô«£≤àdG äÉØ∏îe …CG ,á°†ØîæªdG ᪫≤dG äGP ∫ƒµ«∏bh ø«∏«HhôH »dƒÑdGh ø«∏«ãjEG »dƒÑdG πãe á«FÉ«ª«chôàÑdG ƒeƒà«eƒ°S É¡à¡L øe ,¿ÉJƒÑdG øe π«eôH 15,000 ≈dEG
Ö∏£àJ »àdG ájô£©dG OGƒªdG πãe ,á«°SÉ°SC’G á«FÉ«ª«chôàÑdG øjõæÑdG πãe á«dÉY áaÉ°†e ᪫b äGP äÉéàæe íÑ°üàd %4 ø«H Ée ìhGôàj Oô£°†e ∫ó©ªH ƒªæj ,…OÉMC’G ø«∏«ãjE’G äÉYÉæ°üdG ∫Éée »a É¡µ∏àªJ »àdG É¡JÉ«æ≤J çóMCG Ωó≤J
»a áéàæªdG OGƒªdG ≈∏Y óªà©ªdG º«≤∏dG øe Ék Ø∏àîe Ék Yƒf .äÉæ«ØdhC’Gh ∫õjódGh ød √OôتH RɨdG º«≤d ¿CG »æ©j …òdG ôeC’G .Ék jƒæ°S %6 h äÉ«FÉ«ª«chôàÑdG ≥jƒ°ùàd á©°SGƒdG É¡JôÑNh á«FÉ«ª«chôàÑdG
IóFGQ äGƒ£îH ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG Ωƒ≤J ,Gòdh .»aÉ°üªdG ,IÉØ°üªdG ø«H çóë«°S …òdG ≥aGƒàdG øe IOÉØà°S’G - 2 .IQƒcòªdG äÉéàæªdG ∂∏J øe ºdÉ©dG äÉLÉ«àMÉH »Øj CGóÑj ¿CG ™bƒàªdG øe …òdG ´hô°ûªdG Gòg »a ácQÉ°ûª∏d 13 12

´É£b »a á∏ªàëªdG ¢UôØdG ±É°ûµà°SÉHh ∫ÉéªdG Gòg »a á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG ™ªéeh É¡ãjóëJ ºàj »àdG .Ω2008 ΩÉY ôNGhCG »a ¬LÉàfEG
≈∏Y óªà©ªdG º«≤∏dG ≈∏Y óªà©J »àdG á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG ájOÉ°üàb’G IOÉØà°S’G ∫ÓN øe √DhÉ°ûfEG ™eõªdG ¬fCG RɨdGh âjõdG áYÉæ°U »ÑbGôe πÑb øe ßMÓªdG øeh
á«∏µ«g äGô««¨àH ¬dɪcEG ≈©°ùªdG Gòg Ö∏£àjh .»aÉ°üªdG ´hô°ûªdG áØ∏c π«∏≤Jh ájƒfÉãdG äÉéàæªdG øe iƒ°ü≤dG áYÉæ°Uh âjõdG ôjôµJ áYÉæ°U â¡LGh ô«NC’G ó≤©dG »a 󫡪J
OGƒªdG ∫ɪYCG ´É£b Égòîàj á«æah ájQɵàHG ¥ôW OÉéjEGh .¬d á«∏«¨°ûàdG äÉahô°üªdG ¢†«ØîJh »fóJ »a â∏ãªJ ,ájƒb ájOÉ°üàbG äÉjóëJ äÉ«FÉ«ª«chôàÑdG »a ∫hôàÑ∏d èàæe ôÑcCÉc »°SÉ°SC’G ÉgQhO ≈dEG áaÉ°VE’ÉH
k.ÉëLÉf êPƒªædG Gòg íÑ°ü«d »∏ëªdG ¢UÉîdG á«FÉ«ª«chôàÑdG .≠HGQ »a IójóL á«YÉæ°U áæjóe ôjƒ£J »a IóYÉ°ùªdG - 3 .»ªdÉ©dG iƒà°ùªdG ≈∏Y ø«éàæªdG øe ô«ãc á«ëHQ iƒà°ùe âjõdG ôjôµJ ∫Éée »a äÉcô°T ô°ûY ôÑcCG øeh ºdÉ©dG
IójóL ∞«XƒJ ¢Uôa OÉéjEG - 4 âjõdG ôjôµJ ™e äÉ«FÉ«ª«chôàÑdG ™jQÉ°ûe èeO πãªJ óbh »°SÉ°SC’G ÉgQhóH ácô°ûdG â©∏£°VG ó≤a
?á°ùaÉæªdG øY GPÉeh .ø«jOƒ©°ù∏d ø°ùëj
q ´hô°ûªdG ô«ãc ¿CG ∂dP øY èàfh ,äÉjóëàdG √ò¡d ∫ƒ∏ëdG óMCÉc øe áµ∏ªªdG »a äÉYÉæ°üdG ôjƒ£J »a »a ácô°ûdG IOÉjQ
ájOƒ©°ùdG ácô°ûdG ≠HGQ ´hô°ûe ¢ùaÉæ«°S πg ,Gk ô«NCG ´É£≤∏d Iô«Ñc Qɪãà°SG ¢Uôa ô«aƒJ - 5 øeDƒjh IÉØ°üªdG á«ëHQ ™jQÉ°ûªH ák WƒHôe âfÉc ôjôµà∏d IójóédG ™jQÉ°ûªdG øe ¬eóîà°ùJ …òdG »°SÉ°SC’G ÉgójQƒJ ∫ÓN OGƒªdG ∫ɪYCG
á«FÉ«ª«chôàÑdG äÉcô°ûdGh (∂HÉ°S) á«°SÉ°SC’G äÉYÉæ°ü∏d äÉYÉæ°üdG ∫Éée »a »∏ëªdG ¢UÉîdG IójóL πªY ¢Uôa äÉéàæª∏d πãeCG ΩGóîà°SG É¡æY èàæj äÉ«FÉ«ª«chôàÑ∏d á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG áYÉæ°U äÉcô°T á«fƒHôchQó«¡dG
?áµ∏ªªdG »a iôN’G πãe IófÉ°ùªdG ∫ɪYC’Gh á«∏«ªµàdGh ájƒfÉãdG ¢Uôah ø«æWGƒª∏d ógÉ°ûe ƒgɪc IójóY ¬LƒàdG ∂dP ≈∏Y á∏ãeC’Gh ,ájƒfÉãdG ™«æ°üàdG ácô°Th ,∂HÉ°S πãe áµ∏ªªdG »a É¡«∏Y ºàëJ ábÉ£dGh
ô«aƒJh ,¿Éµ°SE’G äÉeóNh ,™aÉæªdG OGóeEG ƒµeGQCG ¿ƒch .Égô«Zh óæ¡dGh ø«°üdGh IQƒaɨæ°S »a ,ájOƒ©°ùdG ¿hôØ°T ácô°Th ,á«æWƒdG
≈∏Y πH ,´hô°ûªdG øe ±ó¡dG ƒg Gòg ¢ù«d ɪk àM äÉeóîdG §«°ûæJh ,á«à°ùLƒ∏dG äÉeóîdG ¢UÉîdG ´É£≤∏d Qɪãà°SG áaɵH äÉfƒHôchQó«¡∏d Ék «ªdÉY ∫hC’G èàæªdG ájOƒ©°ùdG á«YÉæ°üdG äÉfÉgó∏d ájOƒ©°ùdG ácô°ûdGh É¡≤aGôe åjóëJ
…Oƒ©°ùdG OÉ°üàb’G ájƒ≤J ≈dEG ±ó¡j ´hô°ûªdG ,¢ùµ©dG .ÅfGƒªdG »a ∫ɪYC’Gh ájôëÑdG áæjóe Qƒ£jh »∏ëªdG •ƒ¨°†dG øY iCÉæªH â°ù«dh º«≤dh Oƒbƒc É¡JÉeGóîà°SG ƒµeGQCG â∏µq °Th .Égô«Zh ,IOhóëªdG É¡à«ëHQ ™aôd QGôªà°SÉH
øe »g ∂HÉ°Sh ,á«fƒHôchQó«¡dG äÉYÉæ°üdG ójóëàdÉHh IójóL á«YÉæ°U .áYÉæ°üdG É¡¡LGƒJ »àdG ájOÉ°üàb’G á°ü≤dG øe CGõéàj ’ Gk AõL ájOƒ©°ùdG ≈°übC’G óëdG ≈àM
ájGóH »a OQh ɪch ,áYÉæ°üdG √òg »a ø«cQÉ°ûªdG ºgCG ƒµeGQCG ô¶æJ ,√ÓYCG IQƒcòªdG ÜÉÑ°SCÓdh äÉYÉæ°ü∏d á«LPƒªædGh áëLÉædG
ƒªæj á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒª∏d »ªdÉ©dG Ö∏£dG ¿CÉH ,∫É≤ªdG É¡à«é«JGôà°SG »a QGôªà°SG ¬fCG ≈∏Y ≠HGQ ´hô°ûªd ájOƒ©°ùdG í°†àJ ,QÉÑàY’G ø«©H ᩪàée QƒeC’G √òg πc òNCÉf ÉeóæY ºFGódG Égô«aƒJ ∫ÓN øe áµ∏ªªdG »a á«FÉ«ª«chôàÑdG
º¡ªdG ∂HÉ°S Qhód Ék ©ÑJh .»ë°U ∫ó©ªHh ´QÉ°ùàe πµ°ûH OQGƒªd áaÉ°†ªdG ᪫≤dG º«¶©J ≈∏Y äGƒæ°S òæe áªFÉ≤dG ¬∏©éJh ≠HGQ ´hô°ûªH §«ëJ »àdG á«Ø∏îdG IQƒ°üdG Éæd √òg Qƒ£àd áØ∏àîªdG πMGôªdG ∫ÓN ábƒKƒe IQƒ°üH º«≤∏d
πãe á«Ñ∏J »a áµ∏ªªdG »a á∏eÉ©dG äÉcô°ûdG øe Égô«Zh øª°V øe Iô«Ñc Iƒ£N ∂dòH ƒgh ,á«fƒHôchQó«¡dG áµ∏ªªdG ÉgDhÉ°ûfEG ™eõªdG á«FÉ«ª«chôàÑdG ™jQÉ°ûªdG á«≤H øY Gk õ«ªe .áYÉæ°üdG
á«ÑæL’G äÉcô°û∏d áMÉàe π¶J á°UôØdG ¿EÉa Ö∏£dG Gòg ≠HGQ ™ªée …ODƒ«°S PEG .áahô©ªdGh áªFÉ≤dG É¡à«é«JGôà°SG .áµ∏ªªdG »a
¥ƒ°S »a πª©∏d áµ∏ªªdG êQÉN ΩÉ≤J ™jQÉ°ûe ∫ÓN øe »dÉëdG …OÉ°üàb’G AGOC’G ø«°ùëJh ∫ɪµà°SG ≈dEG ójóédG πª©J ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG ¿EÉa ,»ªdÉ©dG ó«©°üdG ≈∏Y ÉeCG
∫ÓN øe ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG ¿Éa ∂dòd .äÉjhɪ«chôàÑdG ᣰSƒàªdG ácô°ûdG á£N πª©à°Sh .ô«Ñc πµ°ûH IÉØ°üª∏d OGƒªdG ∫ɪYCG »a ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG IOÉjQ ¿EG ∫hôàÑdG RÉZ πãe ,áYÉæ°üdG √ò¡d º«≤∏d ¢ù«FQ OQƒªc
Qɪãà°S’G Gòg øe Gk AõL âÑ£≤à°SG ób ´hô°ûªdG Gòg OGƒªdG ™jQÉ°ûe »a »FÉ≤àfE’G Qɪãà°S’G ≈∏Y óeC’G á∏jƒ£dGh äÉcô°T ôÑcCG ióMEG É¡fƒch ábÉ£dGh á«fƒHôchQó«¡dG ƒµeGQCG ¿CÉH Ék ª∏Y ,ÉàØædGh »©«Ñ£dG øjõæÑdGh ,∫É°ùªdG
øe Iô«Ñc äÉ«ªc ∑Éæg ¿CG ɪc .áµ∏ªªdG ≈dEG »LQÉîdG hCG áªFÉ≤dG ∫ƒ°UCÓd á«∏«ªµJ ¿ƒµJ ÉeóæY á«FÉ«ª«chôàÑdG 𫨰ûJ ≈∏Y ¢UôëdG É¡«∏Y ºàëj ºdÉ©dG »a ôjôµàdG ióMEGh »©«Ñ£dG RɨdG πFGƒ°ùd Qóq °üe ôÑcCG »g ájOƒ©°ùdG
πãe ,≠HGQ ´hô°ûe É¡éàæ«°S »àdG á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG .IójóédG ôjôµàdG ∫ƒ°UCG óëdG ≈dEG É¡à«ëHQ ™aôd QGôªà°SÉH É¡ãjóëJh É¡≤aGôe ¬LƒJ »àdG ,ºdÉ©dG »a ÉàØæ∏d IQó°üªdG äÉcô°ûdG ôÑcCG
øe á°UÉN ´GƒfCGh ,ø«∏«HhôÑdG ∫ƒµ«∏bh ,ø«∏«HhôÑdG ó«°ùcCG øY ácô°ûdG ¿ÓYE’ ≥«bódG π«∏ëàdG ó°ùéjh .≈°übC’G .á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG áYÉæ°U ≈dEG Iô«Ñc äÉ«ªc É¡æe
.áµ∏ªªdG »a Ék «dÉM èàæJ ’ ,ø«∏«HhôH »dƒÑdGh ø«∏«ãjEG »dƒÑdG º«≤∏dG ¢ü°üM ¢ü«°üîJ ≠HGQ ™ªée ¿ƒµd Gk ô¶fh .á«é«JGôà°S’G √òg ≠HGQ ´hô°ûe »a äÉ°VhÉØe ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG äCGóH ,Ω1998 ΩÉY òæªa
á¡édG »g á«fó©ªdG IhôãdGh ∫hôàÑdG IQGRh ¿CG Ωƒ∏©ªdG øe Ék jóëJ πµ°ûj ∂dP ¿EÉa ,Ö«côàdG ᣫ°ùH IÉØ°üe »dÉëdG ™«°SƒJh åjóëàd ø«°üdG »a »é«JGôà°S’G Qɪãà°S’G QÉWEG
k k
¢UôØd ɪ««≤J É«dÉM ácô°ûdG …ôéJ ,∂dP ≈dEG áaÉ°VEG ¬«µ∏¡à°ùªd º«≤∏dGh OƒbƒdG ¢ü«°üîàH áWÉæªdG Ió«MƒdG ácô°ûdG âµ∏àeG ¿CG òæeh ,Gòd .∫ÉéªdG Gòg »a Ék °UÉN Égôjƒ£Jh ¿É«Lƒa á¶aÉëe »a IOƒLƒªdG »aÉ°üªdG ióMEG
™e IQƒæJ ¢SCGQ »a ôjôµàdG πª©e »a iôNCG á¡HÉ°ûe ,¬ahô©e ᫪«¶æJh á«∏µ«g äGAGôLEG ∫ÓN øe ∂dPh ,áaÉc Ék «©°S ≈©°ùJ â∏q X ,Ω1995 ƒ«fƒj ô¡°T »a ≠HGQ IÉØ°üe .á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG êÉàfGh ôjôµà∏d »∏eɵJ ™ªée ≈dEG
ácô°ûdG ó≤à©Jh .¢UÉîdG ´É£≤dG øe ø««∏ëe øjôªãà°ùe äGAGôLE’G √òg π«¡°ùJ »a ¢ù«FQ QhO ájOƒ©°ùdG ƒµeGQC’h ,IÉØ°üªdG √òg á«ëHQ ø«°ùëàH á∏«Øc ¥ôW OÉéjE’ Ék ã«ãM ø«eCÉJ ≈dEG ácô°ûdG »YÉ°ùe øe AõL ƒg Qɪãà°S’G Gògh
iòàëj êPƒªæc ≠HGQ ´hô°ûe ≈dEG ô¶æ«°S ¬fCÉH áeRÉL ø«µ∏¡à°ùª∏d ábƒKƒe IQƒ°üH á°ü°üîªdG äÉ«ªµdG ô«aƒJh ≈°übCG ≈àM á«°SÉ°SC’G É¡à«æH äÉfɵeEG øe IOÉØà°S’Gh ¥ƒ°ùdG ≈dEG ΩÉîdG âjõ∏d »é«JGôà°SG ôjó°üJ ∫Éée
.iôNC’G É¡«aÉ°üe »a áëHôªdG äGQɪãà°S’G øe ójõªd .IQGRƒdG πÑb øe øjóªà©ªdG ¿Éµa ,äÉ°SGQO IóY ájɨdG √ò¡d âeÉbCGh ,øµªe óM .áëHôe ácôà°ûe ™jQÉ°ûe ∫ÓN øe ᫪dÉ©dG
»°†≤j ácô°ûdG ±GógCG ≈Ñq dh Ék «dÉãe ÓM k Ωób …òdG êPƒªædG
Gk óL á°ùªëàe ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG ¿CG ≈dEG ô«°ûf Ék eÉàN É¡µjô°Th É¡°ùØf πãªJ ¿ÉãjEÓd Óªàëe
k Ék µ∏¡à°ùe É¡àØ°üHh OGƒªdG êÉàfE’ »°ù«FQ ™ªéªH É¡∏eɵJh IÉØ°üªdG åjóëàH áLÉëdGh áµ∏ªªdG »a RɨdG º«≤d ôaGƒJ ájOhóëªd ¿CG ɪc
ƒ¡a ,áµ∏ªªdG OÉ°üàbG á©°SƒJ »a √QhOh ≠HGQ ´hô°ûªd ,(∫ɵ«ªc ƒeƒà«eƒ°S ácô°T) ≠HGQ ´hô°ûe »a πªàëªdG .á«FÉ«ª«chôàÑdG á«FÉ«ª«chôàÑdG OGƒªdG áYÉæ°U »a ™jƒæàdG øe ójõe ≈dEG
á«FÉ«ª«chôàÑdG áYÉæ°üdG IóYÉb ™«°Sƒàd á°Uôa πµ°ûj …CÉc ájQhô°†dG äÉeƒ∏©ªdG ™«ªL ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG âeób øe IOÉØà°S’G ¿EÉa .äÉéàæªdG øe ™°ShCG Ék bÉ£f πª°û«d
¢Uôa ≥∏N øe ∂dP ÖMÉ°üj ɪeh.áµ∏ªªdG »a á«∏jƒëàdG ´hô°ûªdG ¬Ñ∏£àj Ée ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d IQGRƒ∏d ôNBG ∂∏¡à°ùe ..IOÉØà°SÓd åjóëJ ø«°Shô«µdGh ÉàØædÉc »aÉ°üªdG ≈∏Y óªà©ªdG º«≤∏dG
Ék î°SGQ ’Éãe
k ´hô°ûªdG Gòg πãªjh ɪc ,ø«æWGƒª∏d á«Ø«Xh º«≤∏dG ¢ü«°üîJ ºJ óbh .´hô°ûª∏d ¢ü°üîªdG º«≤∏dG øe á«é«JGôà°S’G »a ∫ƒëJ ’ Éæg øeh Ék jQhô°V Gk ôeCG ôÑà©j »ZGôØdG ô«£≤àdG äÉØ∏îeh
äGQɪãà°S’G ÜòL ≈dEG á«eGôdG áµ∏ªªdG á«é«JGôà°S’ ô«jÉ©e Ö°ùMh áaÉc IQGRƒdG •hô°ûd ¬FÉØ«à°SG ó©H ´hô°ûª∏d ójóédG πeɵàªdG ≠HGQ ™ªéªd ¿ƒµà°S ¬fCG ácô°ûdG ó≤à©J íàØj ¬fEG å«M ≠HGQ ,´hô°ûe äGõ«ªe ºgCG óMCG í°†àj
.ÉgOÉ°üàbG ™jƒæJh á©°Sƒàd á«ÑæLC’G .É¡H ΩGõàd’G ºJ áæ«©e :»JCÉj Ée ÉgRôHCG á«HÉéjEG èFÉàf á∏ªL .äÉéàæªdG ∂∏J »a Qɪãà°SÓd ∫ÉéªdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

áÑjôb äQÉ°U »àdG ø«°üdG 1

ôjôëàdG ≥jôa
15 14

,É¡FÉæHCG øe ójõªdÉH ᣰSƒàªdG á≤Ñ£dG óaQ ≈dEG ÉgQhóH ´hô°ûe Ω1978 ΩÉY »a á«æ«°üdG áeƒµëdG äCGóH ÉeóæY
,᪰ùf ¿ƒ«∏e 100 ƒëf ≈dEG Ωƒ«dG ÉgOGó©J π°Uh ≈àM êQÉN øjô«ãµdG ΩɪàgG ôeC’G ôãj ºd ,…OÉ°üàb’G ìÓ°UE’G
»°ùà¨fÉj ô¡f ∫ƒW ≈∏Yh á«∏MÉ°ùdG ¿óªdG »a ¿ƒ©ªéàj øjôªãà°ùªdG øe áæØMh ø««°SÉ«°ùdG ø«ÑbGôªdG ôFGhO
.ô«¡°ûdG ∫ƒëà«d ¿ôb ™HQ ƒëf ´hô°ûªdG Ωõ∏à°SG ó≤a .øjôeɨªdG
Ék eGõd QÉ°U Ék ªdÉY ¢ûgóJ ájOÉ°üàbGh á«YÉæ°U á°†¡f ≈dEG
∞«ØîJh ,…OÉ°üàb’G ìÉàØf’G ™é°T ,iôNCG á¡L øeh 샰VƒdG á¨dÉH QÉKBG øe É¡d ɪd É¡∏«°UÉØJ ¥OCG ™HÉàj ¿CG ¬«∏Y
øjôªãà°ùªdG ≥aóJ ≈dEG á«ÑæLC’G äGQɪãà°S’G ≈∏Y Oƒ«≤dG .√ô°SCÉH »ªdÉ©dG OÉ°üàb’G ≈∏Y ÜGƒcCG áæjRO ..óMGh Q’hóH ø£≤dG øe ¢ü«ªb
»YÉæ°üdG êÉàfE’G ºéM äÉH ≈àM .OÓÑdG ≈∏Y ÖfÉLC’G
áĪdG »a 27 πãªj á«ÑæLCG äÉ¡L ™e ácôà°ûªdG ™jQÉ°ûª∏d Ωɪ°†f’G ≈dEG É«°ShQh πjRGôÑdGh óæ¡dG ™e ¬éàJ ø«°üdÉa
∞°üfh Q’hóH á«Ñ°ûN áÑ∏Y »a êÉLõdG øe …É°T
.ø«°üdG »a »YÉæ°üdG êÉàfE’G »dɪLEG øe Ö£≤à°ùJ É¡æµdh .ºdÉ©dG »a OÉ°üàb’G á≤dɪY …OÉf ≈dEG πc »ah ..øjQ’hO øe πbCÉH ój áYÉ°S ..Q’hódG
»∏ëªdG ¥ƒ°ù∏d áYÉæ°U
ɪe ôÑcCG ΩÉ©dG »eƒ≤dG É¡éJÉf ¿C’ Ék °UÉN Ék eɪàgG Ωƒ«dG
É¡fC’ Ék °†jCGh ,ᩪàée çÓãdG ∫hódG √òg »a ¬«∏Y ƒg
á£ÑZ á«æ«°üdG ™∏°ùdG ¢†©H QÉ©°SCG ô«ãJ ºdÉ©dG ∫hO
á∏Môe »a ø«°üdG ≈∏Y á«ÑæLC’G äGQɪãà°S’G â≤aóJ »a 9.5 ƒëf …ƒæ°ùdG ¬dó©e ≠∏Ñj Ék jOÉ°üàbG Gk ƒªf ó¡°ûJ ôjôëàdG ≥jôa .ø«ÑbGôªdG Iô«Mh ø«µ∏¡à°ùªdG
êÉàfE’ ,É¡«a á∏eÉ©dG ó«dG ¢üNQ øe IOÉØà°S’G ±ó¡H ≈dhCG ójõj ’ ,Óãe k óæ¡dG »a ƒªædG Gòg ¿CG ø«M »a ,áĪdG
…CG ,á«LQÉîdG ¥Gƒ°SC’G ≈dEG á¡Lƒe É¡ª¶©e »a âfÉc ™∏°S ôãcCG ø«°üdG ¿C’ ,Gòg πc øe ºgC’Gh .áĪdG »a 5.7 øY
á°†¡ædG ¿’hÉæàj Qƒªq f ∫É«fGO »YÉæ°üdG ¢Só桪dGh
πµq °T ᣰSƒàªdG á≤Ñ£dG ƒªf øµdh .Égôjó°üJ OÉ©j ¿CG ≈dEG OÉ°üàb’G IQhO »a çÓãdG ∫hódG √òg øe Ék WGôîfG »àdG É¡JÉ«°Uƒ°üNh ,ø«°üdG »a á∏°UÉëdGá«YÉæ°üdG
ácô°T ájCG º¡bGƒ°SCG ≈dEG ∫ƒ°UƒdG ≈æªàJ ,ø««∏ëe øFÉHR
.ºdÉ©dG »a á«YÉæ°U
¿CG óH ’ iôNC’G ∫hódG äGOÉ°üàbG »a ÉgôKCGh ,»ªdÉ©dG
.ôÑcCG ¿ƒµj
.ábÓª©dG á«°ùaÉæàdG IQó≤dG √ò¡H ™àªàJ É¡∏©éJ
áYÉæ°üd …É¡¨æ°T ácô°T" âeÉbCG ,∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏©a ¿ƒ«∏e áÄe :≈£°SƒdG á≤Ñ£dG
"RQƒJƒe ∫GôæL" ™e ø«côà°ûe ø«Yhô°ûe "äGQÉ«°ùdG √ƒªf πeGƒY »æ«°üdG OÉ°üàb’G ≈∏Y ¿ƒ©∏£ªdG Oó©j
»a ø«©æ°üe áeÉbE’ á«fɪdC’G "øZÉØ°ùµdƒa"h ᫵jôeC’G áYGQõdG øe á∏eÉ©dG …ójCÓd ô«ÑµdG ∫É≤àf’ÉH Gk AóH ôgÉÑdG
á«æ«°üdG äÉ«°Uƒ°üîdG hóÑJ ∫ÉéªdG Gòg »ah .ø«°üdG ≈dEG ,ôØ°üdG øe Ék Ñjôb íHôdG ¢ûeÉg ¿Éc å«M ,áeƒYóªdG
»Øa .ÉgQƒ°U í°VhCÉH ƒªædG Ék °†jCGh êÉàfE’Gh IQGOE’G »a Ék ë«ë°U ¿Éc ¿EGh .ôÑcCG óFGƒY º¡«∏Y QóJ »dG áYÉæ°üdG
äÉHƒf çÓK ≈∏Y πeÉY ±’BG á©HQCG ´Rƒàj ∫hC’G ™æ°üªdG Ée ™e áfQÉ≤e á°ü«NQ á«æ«°üdG á∏eÉ©dG ó«dG ¿EG ∫ƒ≤dG
.´ƒÑ°SC’G »a ΩÉjCG á°ùªîd ,Ék «eƒj πªY áYÉ°S 24 »£¨J πªY ’ ôeC’G ¿EÉa ,Üô¨dG »a á«YÉæ°üdG ∫hódG »a ¬«∏Y »g
∞dCG 250 êÉàfEG øe ±’BG á©HQC’G ∫ɪ©dG A’Dƒg øµªJh .á«æ«°üdG áYÉæ°üdG ìÉéf á°üb ô«°ùØàd √óMƒd »Øµj
»a πeÉY ∞dCG 15 øµªJ ø«M »a .Ω2003 ΩÉY »a IQÉ«°S »a ¬«∏Y »g ɪe ¢üNQCG ΩÉæà«ah óæ¡dG »a á∏eÉ©dG ó«dÉa
áæjóe øe iôNC’G á¡édG ≈∏Y ™bGƒdG øZÉØ°ùdƒa ™æ°üe ôãcC’G πeGƒ©dG ≈dEG äÉØàd’G øe óH ’ ∂dòdh .ø«°üdG
πãªjh .¬°ùØf ΩÉ©dG »a IQÉ«°S ∞dCG 400 ™«ªéJ øe …É¡¨æ°T ∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Y É¡æeh .á∏eÉ©dG ó«dG ¢üNQ øe Gk ô«KCÉJ
êÉàfE’G ¬«∏Y ¿Éc ɪq Y áĪdG »a 57 ÉgQGó≤e IOÉjR ´ƒªéªdG áeÉbE’ »Øµj ɪH Ió«édG á«àëàdG á«æÑdG :ô°üëdG ¢ù«dh
.Ω2002 ΩÉY »a ΩÉ©dG QÉ qNO’G ∫ó©eh ,áHQóªdG á∏eÉ©dG iƒ≤dG ,áYÉæ°üdG
,É¡«a ácQÉ°ûªdGh äÉYÉæ°üdG πjƒªàH íª°ùj …òdG »dÉ©dG
áYÉæ°üd …É¡¨æ°T ácô°T" »a ¿ƒdhDƒ°ùªdG »Øîjo ’h ≈°übCG ≈àM …OÉ°üàb’G ΩɶædG ìÉàØfG ,∂dP øe ºgC’Gh
¿ƒæ∏©j PEG ,á«∏Ñ≤à°ùªdG º¡JÉ©bƒJh º¡JÉMƒªW "äGQÉ«°ùdG .øµªe óM
áà°S ôÑcCG ø«H ó©≤e ∫ÓàMG ≈∏Y º¡eõY Ωƒ«dG òæe
∫ƒ°Uƒ∏dh .Ω2020 ΩÉY ∫ƒ∏ëH ºdÉ©dG »a äGQÉ«°S »©qæ°üe á≤ÑW ÆhõH ≈dEG Gòg …OÉ°üàb’G ìÓ°UE’G ´hô°ûe iOCG
»dÉëdG º¡LÉàfEG áØYÉ°†e ’EG º¡«∏Y Ée ,±ó¡dG Gòg ≈dEG .»°VɪdG ¿ô≤dG øe äÉ«æ«©Ñ°ùdG ájÉ¡f òæe ᣰSƒàe
¬≤«≤ëJ á«fɵeEG ¿ƒ∏∏ëªdG ócDƒj …òdG ôeC’G .äGôq e ™HQCG .è∏ãdG Iôµc É¡°ùØf AÉ≤∏J øe ƒªæJ á≤Ñ£dG √òg âMGQh
.¬à«©bGhh äOCG IójóL äÉYÉæ°U âeÉb ,IójóédG É¡JÉLÉ«àMG á«Ñ∏à∏a
PBase
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ..ø«°üdG »a ™æ°Uo

»æ«°üdG OÉ°üàb’G ƒªf ôªà°SG GPEG GPÉe ,Ωƒ«dG ºdÉ©dG ¿CG ≈dEG ¿ƒ«µjôeC’G ¿ƒÑbGôªdG ô«°ûj ,∫ÉéªdG Gòg »ah ¬àcô°T É¡éàæJ »àdG ΩÓaC’ÉH ôjƒ°üàdG ä’BG πc ¿CG ¬°ùØf á©FÉÑdG ø«°üdGh ájôà°ûªdG ø«°üdG
?É¡°ùØf Iô«JƒdG ≈∏Y ΩÉîdG OGƒªdGh ábÉ£∏d ¬cÓ¡à°SGh øeGõàj ᫵jôeC’G áYÉæ°üdG »a ádÉ£ÑdG ä’ó©e ójGõJ ¬àcô°T á«é«JGôà°SG ¢üî∏jh .ø«°üdG »a ™æ°üJ äQÉ°U "¢SƒÑªdhCG" ácô°T ¢ù«FQ GOÉcƒµ«c »°Tƒjƒ°ùJ ∫ƒ≤j
,Gòdh .ø«°üdG ™e …QÉéàdG ¿Gõ«ªdG »a ô«ÑµdG õé©dG ™e IóMGh :¿Éæ«°U ø«°üdG" :¬dƒ≤H ∫ÉéªdG Gòg »a ø«°üdG »a É¡d ™æ°üe ∫hCG äCÉ°ûfCG ¬àcô°T ¿EG ,á«fÉHÉ«dG
»a …OÉ°üàb’G ƒªædG ™LGôàj ¿CG á«Hô¨dG QOÉ°üªdG ™bƒàJ ¥Gƒ°SC’G í°ùàµJ »àdG á«æ«°üdG ™∏°ùdG ≈∏Y Ωƒ∏dÉH ¿ƒ≤∏j ."™«ÑJ IóMGhh …ôà°ûJ á∏eÉ©dG …ójC’G QƒLCG »fóJ øe IOÉØà°SÓd Ω1991 ΩÉY
ƒªf øµdh .á∏«∏b äGƒæ°S ∫ÓN áĪdG »a 7 ≈dEG ø«°üdG √òg øe ≥ªYCG ¿Éµe »a øªµJ á≤«≤ëdG øµdh .᫵jôeC’G ≈dEG øjôNBG ø«©æ°üe âaÉ°VCG ,∑GòfBG òæeh .∑Éæg 17 16

áĪdG »a 35 øe ™LGôàj ób áYÉæ°üdG »a äGQɪãà°S’G ᫵jôeC’G äGOQGƒdG »a IOÉjõdG º¶©ªa .á«ë£°ùdG ájDhôdG IQÉéàdG á≤dɪY øe Ék bÓªY äQÉ°U á©FÉÑdG ø«°üdGh øµJ ºd ,â∏N äGƒæ°S çÓK ≈àMh .∫hC’G ™æ°üªdG
ΩÉîdG OGƒªdG ∑Ó¡à°SG ¿C’h .áĪdG »a 10 ƒëf ≈dEG Ék jƒæ°S ÜÉ°ùM ≈∏Y ¢ù«dh iôNCG ∫hO ÜÉ°ùM ≈∏Y ºàJ ø«°üdG øe ΩÉY »a ºdÉ©dG ∫hO ≈dEG É¡JGQOÉ°U â¨∏H PEG .᫪dÉ©dG ÉeCG .ø«°üdG »a ᫪bQ ôjƒ°üJ ádBG ájCG ™æ°üJ ¬àcô°T
øªa ,äGQɪãà°S’ÉH ôÑcCG 샰VƒHh Iô°TÉÑe §ÑJôe ábÉ£dGh øe áĪdG »a 60 ¿Éc ,∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏©a .»∏ëªdG êÉàfE’G âMhGôJ Ék ©∏°S â∏ª°Th ,Q’hO ¿ƒ«∏H 440 ƒëf Ω2003 ø«jÓe 4 êÉàfE’G ≠∏Ñ«°ùa ,Ω2004 …QÉédG ΩÉ©dG ∫ÓN
√òg ≈∏Y Ö∏£dG OÉjORG A»°ûdG ¢†©H ∫óà©j ¿CG ™bƒàªdG IOQƒà°ùe ,Ω1988 ΩÉY ∫ÓN ɵjôeCG »a áYÉѪdG ájòMC’G Iõ¡LC’ QÉ«¨dG ™£bh äÉfGƒ«ëdG Oƒ∏Lh ájòMC’G ø«H Ée øe áĪdG »a 40 ƒëf …CG ,´ƒædG Gòg øe ôjƒ°üJ ádBG
.á«°SÉ°SC’G OGƒªdG ø«°üdG á°üM øµJ ºdh .¿GƒjÉJh á«HƒæédG ÉjQƒc øe á«dõæªdG äGhOC’Gh äÉ°ThôتdÉH Gk Qhôe ôJƒ«ÑeƒµdG .ácô°û∏d ΩÉ©dG êÉàfE’G
,Ωƒ«dG ÉeCG .áĪdG »a 2 ≈∏Y ójõJ ∑GòfBG √òg øe É¡JGOQGh RhÉéàJ ºd πHÉ≤ªdG »ah ..∞JGƒ¡dGh
7 áÑ°ùæH ƒdh ƒªædG ôªà°SG GPEGh ,πjƒ£dG ióªdG ≈∏Y ,øµdh á«æ«°üdG ájòMC’G áÑ°ùf â∏°Uh ó≤a ô«HóàdG ø`` °ùMo á`` °SÉ«°S .Q’hO ¿ƒ«∏H 411 ¬àª«b Ée ∫hódG ∫ɪYC’G πLQ ™∏£àj ø«M »ah …OÉ°üàb’G ìÓ°UE’G
OôØdG πNO ∫ó©e π°üj ¿CG ™bƒàªdG øªa ,Ék jƒæ°S áĪdG »a ,äGOQGƒdG πªée øe áĪdG »a 70 ≈dEG ¢†«ØîJ≈dEG äOCG»æ≤àdG ä’BG ¥ƒ°S πÑ≤à°ùe ≈dEG »fÉHÉ«dG ᣰSƒàe á≤ÑW ôªKCG
ôeC’G .á«HƒæédG ÉjQƒc »a Ék «dÉM ¬«∏Y ƒg Ée ≈dEG ø«°üdG »a ÉjQƒc øe äGOQGƒdG Gk ô«ãc â∏q 몰VGh QÉ`` °üa ,êÉ`` àfE’G á`` Ø∏c iôNCG ∫hO ÜÉ°ùM ≈∏Y k
ÓFÉØàe ,ø«°üdG »a ᫪bôdG ôjƒ°üàdG ¿ƒ«∏e áÄe øe
Ék «dÉM ¬«∏Y ƒg Ée ≈dEG á°û«©ªdG iƒà°ùe AÉ≤JQG »æ©j …òdG äóѵJ »àdG ∫hódG øeh .¿GƒjÉJh á«HƒæédG ójóëdG ø`` e øW êÉ`` àfEG »fóàd ,á«æ«°üdG ™∏°ùdG ¿CG ºgƒàj øe Å£îjh Gò¡d IóMh ø«jÓe 3 øe É¡YÉØJQÉH áYÉæ°Uh ,∂∏¡à°ùe
∑Ó¡à°SG áØYÉ°†e ≈dEG …ODƒ«°S Ée ƒgh .á«HƒæédG ÉjQƒc »a ∑Éæg ,á«æ«°üdG áªMGõªdG áé«àf Gk ô«ãc iƒ≤dG å«M hCG Iô«≤ØdG ∫hódG ≈dEG ¬LƒàJ ,ÉgQÉ©°SCG ,Ω2006 ΩÉY »a ø«jÓe 6 ≈dEG ΩÉ©dG
ɪe ôÑcCG ÉgóMh IOÉjõdG íÑ°üàa .äGôe ™HQCG ábÉ£dG ≈∏Y á°ùaÉæªdG øY äõéY »àdG ∂«°ùµªdG ∂`` ∏¡à°ùj ø`` «°üdG »`` a .á«æ¨dG ∫hódG »a ¬«∏Y »g ɪe ∞©°VCG á«FGô°ûdG º¶©e ¿CG É¡eó≤j »àdG ΩÉbQC’G ócDƒJ ø«°üdG ≈dEG ¬LƒàJ
.Ωƒ«dG Égô°SCÉH IóëàªdG äÉj’ƒdG ¬µ∏¡à°ùJ "ÉàaÉædG" á«bÉØJG ºZQ ᫵jôeC’G ¥ƒ°ùdG »`` àdG á`` bÉ£dG ∞`` °üf äÉj’ƒdG ƒg ø«°ü∏d ôÑcC’G …QÉéàdG ∂jô°ûdÉa ≈dEG á«fÉHÉ«dG ácô°ûdG √òg äGQOÉ°U ø«°üdGh ájôà°ûªdG
™bƒàjh .᪡ªdG √òg É¡d π¡°ùJ âfÉc »àdG ¿É`` HÉ«dG »`` a É`` ¡µ∏¡à°ùj »a ø«°üdG øe äOQƒà°SG »àdG ᫵jôeC’G IóëàªdG PEG .ø«°üdG ™æ°Uo øe äQÉ°U ºdÉ©dG á©FÉÑdG
ƒg Ée ≈dEG º¡à°û«©e iƒà°ùªH AÉ≤JQ’G ¿ƒ«æ«°üdG AÉ°T GPEGh ô°ùîJ ¿CGh Gk Aƒ°S ∂«°ùµªdG ™°Vh OGOõj ¿CG ø«M »a ,Q’hO ¿ƒ«∏H 92.6 ᪫≤H Ék ©∏°S Ω2003 ΩÉY á«æ«°üdG ™fÉ°üªdG »a ∫ɪ©dG OóY ¿CG
ø«°üdG »a äGQÉ«°ùdG OóY ™ØJô«°S ,ɵjôeCG »a Ωƒ«dG ¬«∏Y Iôàa AÉ¡àfG ó©H ,ø«°üdG ídÉ°üd ɵjôeCG »a ¢ùHÓªdG ¥ƒ°S 40 ≈dEG π°üJ ºd ø«°üdG ≈dEG ᫵jôeC’G äGQOÉ°üdG ¿CG ácô°ûdG »a á∏eÉ©dG iƒ≤dG ´ƒªée ∞°üf ≈dEG π°Uh
äGQÉ«°ùdG ´ƒªée øe ôãcCG …CG ,IQÉ«°S ¿ƒ«∏e 650 ≈dEG .Ω2005 πÑ≤ªdG ΩÉ©dG ájGóH »a á°ü°UÉëªdG .Ék fƒ«∏H Qó°üªdG ócDƒjh .¢üî°T ∞dCG 28 ƒëf ÉgOóY ≠dÉÑdGh
∫ƒM á≤∏≤e á∏Ä°SCG ìô£j …òdG ôeC’G ,ºdÉ©dG ∫hO πc »a
.á«Ä«ÑdG √QÉKBGh ábÉ£dG ∑Ó¡à°SG πÑ≤à°ùe ?¥Óª©dG ´ÉL GPEGh
ɪc ,ô«ÑµdG …OÉ°üàb’G ƒªædG Gòg …ODƒj ¿CG »©«Ñ£dG øe
Aƒ°ùdG øe áLQódG √òg πãe ≈∏Y ¿ƒµJ ’ ób QƒeC’G øµdh ≈∏Y Ö∏£dG »a IOÉjR ≈dEG ,ºdÉ©dG »a ¿Éc ɪæjCG ∫ÉëdG ƒg
»a ô«Ñc ΩɪàgG ∑Éæ¡a .äÉ©bƒàdG ¢†©H ¬H »MƒJ …òdG »a IOÉjõdG √òg ¢ù«jÉ≤e Ée øµdh .ΩÉîdG OGƒªdGh ábÉ£dG
π«Ñ°S ≈∏Yh ,ájóée ∫ɵ°TCG »a ábÉ£dG ΩGóîà°SÉH ø«°üdG Iôªà°ùe áĪdG »a 9.5 ƒªædG áÑ°ùf hóÑJ å«M ,ø«°üdG
»a ójóëdG øe øW êÉàfEG ¿CG ≈dEG ô«°ûf ,§≤a ∫ÉãªdG ?á∏Ñ≤ªdG äGƒæ°ùdG ∫ÓN
øe øW êÉàfE’ áeRÓdG ábÉ£dG ∞°üf ∂∏¡à°ùj ø«°üdG
äÉ«æ≤àdG √òg ôjƒ£J øµªªdG øeh ,¿ÉHÉ«dG »a ójóëdG ¢†©Ñd ºdÉ©dG »a ôÑcC’G ∂∏¡à°ùªdG Ék «dÉM ø«°üdG ôÑà©J
á©fɪdG äÉ«æ≤àdG ÖfÉL ≈dEG ∑Ó¡à°S’G ô«aƒJ ≈dEG áaOÉ¡dG ,…ôéëdG ºëØdG ,¢SÉëædG ,ójóëdG πãe ΩÉîdG OGƒªdG
…òdG ô«ÑµdG ó°ùdG ¿CG ɪc .áÄ«ÑdG ≈∏Y á¶aÉëªdGh çƒ∏à∏d IóëàªdG äÉj’ƒdG ó©H §Øæ∏d »fÉãdG ∂∏¡à°ùªdGh ,â檰SE’Gh
áĪdG »a 10 ƒëf øeDƒ«°S »°ùà¨fÉj ô¡f ≈∏Y √DhÉ°ûfEG …ôéj á«æ«°üdG äÉLÉ«àM’G »a ô««¨J …CG ¿EÉa Gò¡dh .᫵jôeC’G
…òdG ôeC’G ,AÉHô¡µdG øe Égô°SCÉH ø«°üdG ∑Ó¡à°SG øe ¿CG ¿hô«ãµdG iôjh .᫪dÉ©dG QÉ©°SC’G ≈∏Y ôKC’G ≠dÉH ¿ƒµ«°S
QOÉ°üªdG ≈∏Y Ö∏£dG »a §¨°†dG A»°ûdG ¢†©H ∞Øî«°S ºd ΩÉ©dG Gòg ∫ÓN á«°SÉ«b ΩÉbQCG ≈dEG §ØædG QÉ©°SCG ∫ƒ°Uh
.ábÉ£∏d iôNC’G ôãcCG ∂∏¡à°ùJ ’ ø«°üdG ¿CG í«ë°üa .áaOÉ°üe Oôée øµj
,§ØædG ≈∏Y »ªdÉ©dG Ö∏£dG ´ƒªée øe áĪdG »a 8 øe
OÉ°üàb’G πÑ≤à°ùe ∫ƒM äÉ©bƒàdG âfÉc ɪ¡eh ,Ωƒ«dG ÉeCG ΩÉY òæe Ö∏£dG »a IOÉjõdG »°ùª oN øY ádhDƒ°ùe É¡æµdh
¬d ≥Ø°üe ø«H Ée ¿ƒÑbGôªdG ∞∏àNG ɪ¡eh ,»æ«°üdG .Ωƒ«dG ≈àMh Ω2000
¬Ñ°ûj Ée ∑Éæg ¿CG ∂°T Óa ,√ƒªf äÉ«YGóJ øe Qòëeh
m ¥Óª©dG Gòg ¿CG ≈∏Y ´ÉªLE’G áĪdG »a 40 ø«°üdG âµ∏¡à°SG ,§≤a »°VɪdG ΩÉ©dG »ah
≈dEG ¬Jô«°ùe »a ¢VÉe
QÉKBG ájOÉ°üàb’Gh á«YÉæ°üdG á°†¡ædG √ò¡d ¿CGh ,ΩÉeC’G »dɪLEG øe ójóëdG øe áĪdG »a 30h …ôéëdG ºëØdG øe ¿Éæ«°U ø«°üdG
»a πãe Üô°†e âfÉc »àdG ø«°üdG ¿CGh ,√ô°SCÉH ºdÉ©dG ≈∏Y »ªdÉ©dG ô©°ùdG ¿CG ≈àM ,ø«JOɪdG ø«JÉ¡d ºdÉ©dG ∑Ó¡à°SG
.Gk óL áÑjôb âëÑ°UCG ,ÉqæY Égó©H π¨°ûj …òdG ∫GDƒ°ùdGh .áæ°ùdG ∂∏J ∫ÓN ∞YÉ°†J ºëØ∏d
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ..ø«°üdG »a ™æ°Uo

πNGódG øe äÉYÉÑ£fG 2
Qƒªq f ∫É«fGO
ΩÓbCG ÉàÑ∏Y
18 É¡H ¿GƒdCG ™«ÑªdG ô©°S ,ø«dÉjQ º°ù≤J
q ¿CG ™«£à°ùJ ∞«c 19 18
á«FÉeh kÉfƒd
¬µ∏ªj πª©e …CG Ék fƒfÉb »æ©J »gh "iôNC’G äÉYÉæ°üdÉH" øcCG ºd …É¡¨fÉ°T QÉ£e »a IôFÉ£dG ÉæH â£M ÉeóæY kÉfƒd 24 É¡H :≈∏Y AÉ«°TC’G √òg ™«ªéd ,¥ôتdÉH
äójGõJ áãdÉãdG áÄØdG √òg .¿ƒjOÉY ¿ƒæWGƒe …CG ¢UÉî°TCG äCGôb ób âæc »æfCG º∏©dG ™e ,»fô¶àæj ¿Éc GPÉe ±ôYCG ∑Ó¡à°SGh ™«æ°üàdG áØ∏µJ ,ΩÉîdG IOɪdG ᪫b
»«æ«°Uh ÖfÉLCÓd ìɪ°ùdG ™e Gk ô«NCG IOô£°†e IQƒ°üH á«æ¨dG ≠æªdG ájQƒWGôÑeEG øe ,ø«°üdG ïjQÉJ øY Ó«∏bk áaÉ°†ªdG ∫ɪYC’G ,á∏eÉ©dG ó«dGh äGó©ªdG
¢ü«°üîàdG OɪàYÉH ádhódG âeÉb ɪ«a ,Qɪãà°S’ÉH êQÉîdG áëFGôH ᪩تdG ƒdƒH ƒcQÉe äÓMôa ,∂«eGô«°ùdG ¿ƒæØH
ó«dG ¢ü«∏≤J ≈dEG iOCG ɪe á∏«≤ãdG äÉYÉæ°ü∏d á∏µ«¡dG IOÉYEGh ™e ≠fƒJ ≈°ùJhÉe ´Gô°Uh π«e ∞dC’G á∏ªM ≈dEG ,πØ∏ØdG
,Ö«°VƒàdG ,√ô«Zh øjƒ∏àdG hCG ÆÉÑ°üdG πãe
ôÑà©jh .πeÉY ¿ƒ«∏e ø«©HQCG ƒëæH ádhódG áYÉæ°U iód á∏eÉ©dG IQƒãdG âJÉe .á«aÉ≤ãdG IQƒãdG ≈dEG ∂«°ûJ …Éc ¿É°ûJ áªjôZ áaɵH øë°ûdG ,᫵«à°SÓÑdG äÉØ∏¨ªdGh Ö∏©dG
á«æ«°üdG áYÉæ°üdG ƒªf ¿CG PEG ,Gk óL Ék ª¡e ¢ü«∏≤àdG Gòg äOÉYh ¿ƒ«aC’G ÜôM â¡àfG ,ΩɶædG »≤Hh á«aÉ≤ãdG íHQ ,ΩÉ©dG ´RƒªdG íHQ ,∑QɪédG ,¬dɵ°TCG
.™ØJô«°S Égô©°S ¿CG »Mƒj ɪe á∏eÉ©dG ó«dG ≈∏Y Ö∏£dG ójõj ø«°üdG IQƒãH ìÓ°UE’G CGóHh ,ΩC’G Égó∏H ≈dEG ≠fƒc ≠fƒg !!™FÉÑdG
¿ƒ«∏e ø«©HQCG êhôN ¿CG ’EG .áéàæªdG áYÉ°†ÑdG ô©°S OGOõ«°Sh .øjô°û©dGh óMGƒdG ¿ô≤∏d á«YÉæ°üdG
π©L ,ø«°üdG ¿Éµ°S OóY áeÉî°V ≈dEG áaÉ°VE’ÉH ,πeÉY
¢üNQ ≈∏Y ßaÉM ɪe Gk ô≤à°ùe á«æ«°üdG á∏eÉ©dG ó«dG ô©°S ∂d ócDƒJ áªî°V Ék °VÉjQ ßMÓJ ≈àM QÉ£ªdG QOɨJ OɵJ Ée
1273 ƒëæH ¿Éµ°ùdG »dɪLEG Qó≤j) á©æ°üªdG ™FÉ°†ÑdG ≈àM áæjóªdG ≈dEG π°üJ ¿CG Ée øµd ,»Yƒ«°T ó∏H »a ∂fCG
πeÉ©dG ôLCG §°Sƒàe ô©°S áfQÉ≤e ÉfOQCG GPEGh .(᪰ùf ¿ƒ«∏e »a ∂°ùØf ∫Éîàa CGó¡J ’ ácôMh ÜÉë°S äÉëWÉæH CÉLÉØJ
Ék àæ°S ø«©HQC’G RhÉéàj ’ √óéf ,∫hódG á«≤H ™e ø«°üdG »a .¢†HÉædG á«dɪ°SCGôdG Ö∏b ,∑Qƒjƒ«f
πeÉ©dG ôLCG ¢Só°S …CG ,áYÉ°ùdG »a »cô«eC’G Q’hódG øe ¿Éæ°SCG OGƒYCG
áÑJôe á«Ñ°ûN
.»µjôeC’G πeÉ©dG ôLCG øe ø«©HQCG ≈∏Y óMGhh »µ«°ùµªdG äÉYÉæ°üdG ≈∏Y ´ÓW’G q ø«°üdG ≈dEG ÉæJQÉjR ±óg ¿Éc çÓK »a
øe äÉjhÉM
á∏eÉ©dG ó«dG øe Ö°†æJ ’ ôÄÑc ø«°üdG hóÑJ Gòµgh »a Gk ô«ãc É¡JOƒL âæ°ùëJ »àdG á«fhôàµdE’Gh á«FÉHô¡µdG øe äGRÉa ¢û≤dG
∂«eGô«°ùdG
ô«¨à∏d í°Tôe ô«Z πeÉ©dG Gòg ¿CG AGôÑîdG ó≤à©jh ,á°ü«NôdG »°ùaÉæJ ô©°ùH ®ÉØàM’G ™e á«°VɪdG á∏«∏≤dG äGƒæ°ùdG ¿GƒdCG äGP
áHGòL
.πbC’G ≈∏Y á∏Ñ≤ªdG äGƒæ°S ô°û©dG ∫ÓN ±ô©j πµdG ,™Ñ£dÉHh .iôNC’G ¿Gó∏ÑdG ≈dEG áÑ°ùædÉH πYÉa äGhOCG
äGP ïÑ£e
√òg âfÉch ,á°ü«NQ ∫ɪLE’ÉH á«æ«°üdG áYÉæ°üdG ¿CG äÉeGóîà°SG
»æWƒdG ó≤ædGh »∏NGódG ¥ƒ°ùdG πeÉY Gòg ¿CG ’EG .IOƒédG ÜÉ°ùM ≈∏Y Ék ªFGO πµ°ûàJ IQƒ°üdG á°UÉN

ôÑc ƒg á«æ«°üdG áYÉæ°üdG »a ºgC’G »fÉãdG πeÉ©dGh º¶©e »a Ék ÄWÉN π≤f ºd ¿EG ,≥«bO ô«Z íÑ°UCG Qƒ°üàdG
Mass) áªî°V äÓàµH ™«æ°üàdG CGóÑe OɪàYGh ¥ƒ°ùdG á°ûgO ô«ãJ É¡JOƒLh áYƒæàªdG ™FÉ°†ÑdG QÉ©°SCÉa .¿É«MC’G
Iô«Ñc äÉ«ªµH êÉàfE’G OɪàYG ¿EÉa ,™Ñ£dÉHh .(production ô«Z ÖbGôe …CG á°ûgO ô«ãJ ɪe ôãcCG »YÉæ°üdG ô«ÑîdG
¢†«ØîJ …ôéj PEG .á©æ°üªdG á©£≤dG ô©°S ¢†«ØîJ ≈dEG …ODƒj ™Ñ£dÉH ƒg »°SÉ°SC’G ¢üNôdG Gòg .áYÉæ°üdG ∞«dɵàH º∏e øe IQÉ«°S
á«dɪLE’G áØ∏µdG ¢†«ØîJh ,á«dhC’G OGƒªdG äÉjôà°ûe »a ô«Ñc ô«°ùØàdG Gòg øµdh .á°ü«NôdG á∏eÉ©dG ó«dG ôaƒàd áé«àf á«Ñ°ûN ™£b
…hój ≥°üd ¢†«ªb
º¡bƒ°S ôÑc ¿ƒ«æ«°üdG π¨à°SG óbh .(Over head) áØ∏ch ,øë°ûdGh ,á«dhC’G OGƒªdG øY GPɪa ,±Éc m ô«Z %100»æ£b
O’hCÓd
§¨°†∏d êQÉîdG »«æ«°üH º¡JÉbÓY áµÑ°Th Gòg »∏NGódG πeGƒY IóY ¿CG ∂°T ’ ... ™jRƒàdGh ä’B’Gh Qɪãà°S’G
,º¡©e Iôªãà°ùªdG hCG IóbÉ©àªdG á«ÑæLC’G äÉcô°ûdG ≈∏Y ƒªæJ »àdG á«æ«°üdG áYÉæ°üdG Ωó≤J »a Ék «°SÉ°SCG Gk QhO Ö©∏J
.¿ÉªKC’G ¢ùîHCÉH Üô¨dG É«Lƒdƒæµàd »Yƒf π≤f ≈∏Y Gƒ∏°üëa π©L ɪe ,Ék jƒæ°S áĪdG »a Iô°û©dG RhÉéJ á∏FÉg áYô°ùH
íàa πHÉ≤e É¡fɪKCG ™aO ¿hO øe º«eÉ°üàdG π≤f GhóªàYG ɪc ∫ÓN ºdÉ©dG »a á°ùeÉîdG ájOÉ°üàb’G Iƒ≤dG ø«°üdG
.»ÑæLCÓd ¬JÉÑ©°ûJh »æ«°üdG ¥ƒ°ùdG .á∏«∏b äGƒæ°S

áÑ«côJ »a øªµj á«æ«°üdG áYÉæ°üdG Ωó≤àd ôNB’G ô°ùdGh á∏eÉ©dG ó«dG

QÉNO’G ≈∏Y óªà©j ¬©Ñ£H »æ«°üdÉa .á«dɪdG ó∏ÑdG
ôÑàYG ó∏Ñd á«©«ÑW á«∏≤©dG √ògh ,∑Ó¡à°S’G øe ’óHk
k
áaÉ°VE’ÉH ,QÉNO’G π©Lh .á∏jƒW Ióªd É«YGQR ¬©ªàée
≈dEG á«ÑæLC’G äGQɪãà°S’G øe á∏FÉg ᫪c ÜòL ≈dEG
.äÉÄa çÓK ≈dEG ø«°üdG »a á«YÉæ°üdG äÉcô°ûdG º°ù≤J
äGQÉ«°ùdGh §ØædGh ,ójóëdÉc á∏«≤ãdG äÉYÉæ°üdG ∂dÉæ¡a
äÉYÉæ°üdG »g á«fÉãdG áÄØdGh .ádhódG É¡µ∏ªJ äÉYÉæ°U »gh
á«dõæªdG ™∏°ùdGh á«FGò¨dG äÉYÉæ°üdÉc áØ«ØîdGh ᣰSƒàªdG ¬Lh áØ°ûæe
áÄe ø£b
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG

kÉÄ∏àªe ádhódG ¥hóæ°U ,ájhó«dG Ék °Uƒ°üN ,áYÉæ°üdG ´É£b á«Ñ©°ûdG äÉ«fhÉ©àdG ∂∏e IOÉY »g äÉcô°ûdG √ògh ,Égô«Zh ¢SÉ≤e áĪdÉH
º°S 90
á∏ª©dG ºYO á°SÉ«°S ádhódG äóªàYÉa .áÑ©°üdG äÓª©dÉH ≈ª°ùJh Gk ô«NCG äRôH áãdÉãdG áÄØdGh .äÉ©WÉ≤ª∏d á©HÉàdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
5B�« sŽ √d�«
ΩɪàgG
¥ƒÑ°ùe ô«Z
øe ¬≤aGôj Éeh ø«°üdG »a …OÉ°üàb’G ƒªædG »¶M
ô¡°TC’G ∫ÓN »ªdÉY ΩɪàgÉH áaÉc ó©°üdG ≈∏Y ä’ƒëJ
IójóédG ø«°üdÉH Ωɪàg’G Gòg πª°Th .á«°VɪdG áKÓãdG
.¿EG .¿EG .»°S áµÑ°ûH kGAóH iôѵdG ΩÓYE’G πFÉ°Sh º¶©e
äÉ≤∏ëdG øe á∏°ù∏°S πeÉc ´ƒÑ°SCG ióe ≈∏Y âeób »àdG
á«YɪàL’Gh ájOÉ°üàb’G äGóéà°ùªdG âdhÉæJ á«fƒjõØ∏àdG
¬Ñ°Th á°ü°üîàªdG äÓéªdG ≈dEG ’ƒ°Uh k ,ø«°üdG »a
.¬°ùØf ´ƒ°Vƒª∏d ádƒ£e ä’É≤e äOôaCG »àdG á°ü°üîàªdG
¢UÉîdG Oó©dG ¿Éc ∫ÉéªdG Gòg »a ô«NC’G OƒdƒªdG
πªMh ,᫵jôeC’G "Fortune" á∏ée ¬JQó°UCG …òdG
."IójóédG ø«°üdG πNGO" ¿Gƒæ©dG ¬aÓZ ≈∏Y
104 k
»a ’É≤eh kÉYÓ£à°SG ô°ûY óMCG Oó©dG øª°†J
…OÉ°üàb’G ™bGƒdG øe ≈qà°T ÖfGƒL ∫ƒM äÉëØ°U
ΩÉeCG áMƒàتdG á©°SÉ°ûdG ¥ÉaB’Gh ,Ωƒ«dG ø«°üdG »a
-»°SÉ«°ùdG É¡eɶf πãe ≈à°T ™«°VGƒe ∫hÉæJh .√ƒªf
É¡ªéMh ,…É¡¨æ°T »a äGQÉ«°ùdG áYÉæ°Uh ,…OÉ°üàb’G
¥ÉªYCG »a Qɪãà°S’Gh ᫪æàdG ¥Ó£fGh ,áµ∏¡à°ùe ¥ƒ°ùc
É¡fCÉH á∏éªdG É¡à¡Ñ°T »àdG á«FÉædG ≥WÉæªdGh OÓÑdG
GPÉeh ,»µjôeC’G Üô¨dG ≈dEG IQÉ°TEG »a "ójóédG Üô¨dG"
»a ᫪æàdG ≈∏Y ¿ÉgôdG íéæj ∞«ch ,¿ƒ«æ«°üdG πcCÉj
∫ɪYC’G ∫ÉLQ øe áYƒªée •É°ûæd ¢VôYh ,ø«°üdG
k
πÑ≤à°ùe π«îJ" ≈dEG ’ƒ°Uh ..º¡MÉéf ¢ü°übh
åëÑj …òdG ¢ùfÉÑ°S ¿ÉKÉfƒL ñQDƒªdG º∏≤H "ø«°üdG
…QÉ°†ëdGh »aÉ≤ãdG çGôàdG ≈∏Y ®ÉØëdG á«Ø«c »a
¬«a ó¡°ûJ …òdG âbƒdG »a ,ø«°üdG »a kGóL »æ¨dG
.iôѵdG á«KGóëdG É¡J’ƒëJ
..ø«°üdG »a ™æ°Uo
W�UDK� √d�«
:∫hôàÑdG ºdÉY »a á∏MQ
á«dhO á«dhôàH ÉjÉ°†b
§ØædG QÉ©°SCG É¡à¨∏H »àdG á«°SÉ«≤dG äÉjƒà°ùªdG âfÉc GPEG
»∏ëªdGh »dhódG …CGôdG â∏¨°T ób Iô«NC’G Qƒ¡°ûdG »a
≈∏Y â°Vôa ,iôNCG á¡L øe ,É¡fEÉa ,óMGh ó«©°U ≈∏Y
Ée √ÉéJ á«°SɪëdG º¡dÉ©aCG äGOQ Gƒ£îàj ¿CG ™«ªédG
á«£ØædG áYÉæ°üdG äÉ«HOCG IAGôb »a GƒYô°û«d çóM
É¡JGôKDƒeh kÉWƒÑgh kGOƒ©°U É¡HÉÑ°SCGh QÉ©°SC’G äÉÑ∏≤Jh
.»æWƒdG ÉfOÉ°üàbG ≈∏Y
:∫hôàÑdG ºdÉY »a á∏MQ" :ƒg Éæg ¬d ¢Vô©f …òdG ÜÉàµdG
…QÉ°ûà°SGh ¢üàîe ¬ØdCG óbh "á«dhO á«dhôàH ÉjÉ°†b
,π«≤©dG Qƒ°üæe ódÉN QƒàcódG ƒg ∫hôàÑdG ¿hDƒ°T »a
äÉjOÉ°üàbG øY á∏eÉ°T IQƒ°U ᣫ°ùH á¨∏H Ωó≤jh
»a IOɪdG √òg πµ°ûJ ±hôX øY RÉéjEÉH ÉgCGóÑj ,∫hôàÑdG
k
…òdG Ωô°üæªdG ¿ô≤dG §°SGhCG ≈dEG ’ƒ°Uh ¢VQC’G ±ƒL
ºëØdG áfɵe ¢ùaÉæJ ábÉ£∏d á«°SÉ°SCG IOÉe ∫hôàÑdG π©L
.¬àeôH á«fÉ°ùfE’G IQÉ°†ëdG ô«°üe É¡H §ÑJôjh ,…ôéëdG
É¡dÓN äQƒ£J »àdG á«Ø«µdG ¬ØdDƒe »a ÖJɵdG èdÉ©jh
¢Vô©à°ùj ɪc ,É¡«∏Y äCGôW »àdG äÉÑ∏≤àdGh ∫hôàÑdG QÉ©°SCG
»a ¢üî∏àJh √QÉ©°SCG ÜòHòJ »a á°ù«FôdG äGôKDƒªdG
ádÉch äÉ°SÉ«°Sh ,á°†FÉØdG á«dhôàÑdG á«LÉàfE’G ábÉ£dG
á«dhódG á«dhôàÑdG äɪ¶æªdG QhOh ,á«dhódG ábÉ£dG
ábÉ£dG ióàæe áfÉeCGh ∫hôàÑ∏d IQó°üªdG ∫hódG ᪶æªc
øjQó°üªdG ø«H IAÉqæH äÉ«é«JGôà°SG ™æ°U »a »dhódG
™æªJh ábÉ£dÉH ºdÉ©dG OGóeEG πصJ øjOQƒà°ùªdGh
∫ÓN âKóM »àdG á«eÉædG ∫hódG ≈∏Y á«Ñ∏°ùdG äGô«KCÉàdG
§£îdG äó≤aCG ÉeóæY (Ω2002-1974)Oƒ≤Y áKÓK áHGôb
.º¶àæªdG AɪædGh QGô≤à°S’G ¢Uôa ¿Gó∏ÑdG ∂∏àd ájƒªæàdG
PBase
™jRƒàdGh ≥jƒ°ùàdG ä’Éée »a Gk ô«ãc OÉaCG á«æ«°üdG
áYÉæ°üdG ¿EG ∫ƒ≤dG Éæ浪j ∂dP ≈∏Y AÉæHh .øë°ûdGh
¿Éµ°S ¢ùª oN É¡©e π≤æJ á©jô°S IôWÉb »g á«æ«°üdG
hóÑjh .áªdƒ©dG ô°üY ≈dEG áYGQõdG OÉ°üàbG øe ºdÉ©dG
»a øªµj ø««æ«°üdG OÉ°üàb’Gh áYÉæ°üdG º¡a ìÉàØe ¿CG
IQÉ°†M »¡a .Ö©°U πl ªY Gògh ,ó«dÉ≤àdGh ™ªàéªdG º¡a
∂dP ºdÉ©e RôHCG π©dh .øjôNBÓd áaÉØ°T ô«Z áªjób
»¡a ,äɨ∏dG Ö©°UCG øe á«æ«°üdG á¨∏dG ¿EG ∫É≤j PEG .É¡à¨d
π°†aCG øµd ,ø«©e πµ°T É¡«a áª∏c πµdh ,ájóéHCG ∂∏ªJ ’
Gk ô«ãc ÉfóYÉ°ùJ ¿CG øµªj »àdG ô«Ñ©àdG á≤jôW á¨∏dG »a Ée
.Ö©°T º¡a ≈∏Y
IQÉ°TE’ÉH √òg ô«Ñ©àdG á≤jôW ô°üàîf ¿CG ∞jô£dG øeh
»æ«°üdGh ,ø«°üdG »a Ék «∏©a IOƒLƒe ô«Z "’" áª∏c ¿CG ≈dEG
ÜGƒédG óªà©j πH ,É¡«æ©j ÉeóæY ≈àM ,"’" ∂d ∫ƒ≤j ’
≈dEG Iô°TÉÑe äô¶f GPEG" :∫ƒ≤jh ,¬°†aQ ∂ª¡Ø«d »dÉàdG
á¨∏dG âfÉc ɪdÉ£dh ."∂«æ«Y …PDƒJ ó≤a ᪫¶©dG ¢ùª°ûdG
™e äÉ°VhÉتdG ¿CG AôªdG èàæà°ùj Gòµgh .É¡Ñ©°ûd IBGôe
»a »cGòàdG øe óH Óa ,π¡°ùdG πª©dÉH â°ù«d ø««æ«°üdG
.…PDƒj ób Ωhõ∏dG øe ôãcCG ôWÉ°ûàdG øµdh ,IójóY äGôe
øe ºc øµd h ,á°†eÉZ á≤jô£H ∂dP ∂ª¡Øjo »æ«°üdGh
.¢Vƒª¨dG Gòg á«ë°V Gƒ©bh QÉéàdGh ø««YÉæ°üdG
21 20
.Q’hódG πHÉ≤e á°ü«NQ ôÑà©J »àdG (YUAN) á«æWƒdG
äGQɪãà°SG π«f á«YÉæ°üdG äÉcô°ûdG ≈∏Y π¡°S Gògh
¿ÉªKC’G ¢üNQCÉH á«àëJ á«æH ∫Ó¨à°SGh ,á∏«∏b óFGƒØH
Ωɶf øe √OÉØà°S’G ™e (... äÉbôW ,AÉHô¡c ,∞JÉg)
πÑb øe Iô«Ñc •ƒ¨°V Ék «dÉM ¢SQɪJh .∫ƒÑ≤e »Ñjô°V
á«HhQhC’Gh ᫵jôeC’G ájOÉ°üàb’G πàµdG
íÑc πLCG øe É¡à∏ª©d ø«°üdG ºYO ∂Ød á∏eÉ©dG ó«dG
áYÉæ°üd á«dɪdG ¥ƒ°ùdG ÜGòéfG ìɪL áfɪ°V ,á°ü«NôdG
.Ék «dÉe áeƒYóe áÑ«côàdG ,¥ƒ°ùdG
Ék °†jCG ™ªàéªdGh ΩɶædG á©«ÑW äôKCGh
áfÉàeh ,OÓÑ∏d á«dɪdG
.ô«©°ùàdG óæY á«ëHôdG ¢†«ØîJ »a øe ..™jRƒàdG áµÑ°T
¿Góªà©j ¿É«æ«°üdG ™ªàéªdGh ΩɶædÉa »fóJ πeGƒY á∏ªL
Ék ©ÑJ äÉ££îªdG ≈æÑJh ájõcôªdG ≈∏Y QÉ©°SC’G
,õcôªdG øe á©HÉædG ±QÉ©ªdG áµÑ°ûd
á°SGQO CGóÑe ≈∏Y óªà©j …òdG »Hô¨dG ™ªàéªdG ¢ùµ©H
¿ƒ«æ«°üdG Ωó≤j Ée Ék ÑdÉZh .™æ°üªdG AÉ°ûfEG ºK ¥ƒ°ùdG
ºK øeh Ée IQób ¿ƒµ∏ªj º¡fC’ ™æ°üe AÉ°ûfEG ≈∏Y
øe ójóY »a ºgô£°†j ɪe ,¥Gƒ°SCG øY ¿ƒ°ûàØj
kÉbƒ°S Ghóéj ºd GPEG ™«Ñ∏d º¡à«ëHQ ¢†«ØîJ ≈dEG ¿É«MC’G
ádhódGh äÉcô°ûdG ¿CG ≈dEG IQÉ°TE’G øe óH ’ Éægh .Ék «aÉc
™«Ñ∏d á«dɪLE’G ᫪µdG ≈∏Y É¡«ØXƒe ÅaɵJ á«æ«°üdG
,™jRƒà∏d áÑ°ùædÉH ÉeCG .á«ëHôdG ≈∏Y ¢ù«dh
áµÑ°ûdG ≈∏Y Ék °†jCG ¿ƒ«æ«°üdG óªà©«a
≈dEG áaÉ°VE’ÉH ,êQÉîdG »«æ«°üd Iô«ÑµdG
,ø«°üdÉH Iôªãà°ùªdG á«ÑæLC’G äÉcô°ûdG
áYƒæàe áªî°V ¢VQÉ©e ¿ƒª«≤j ºgh
á°ü°üîàªdG ¢VQÉ©ªdG øY áØ∏àîe
Ió«©H ø«°üdG ¿CG º∏©dG ™eh .Üô¨dG »a
iôѵdG á«cÓ¡à°SE’G ¥Gƒ°SC’G øY Ék «aGô¨L
¿ƒ«æ«°üdG øµªJ ,ÉHhQhCGh ɵjôeCG »a
≥jôW øY øë°ûdG áØ∏c ∞«ØîJ øe
GƒeÉbCÉa .áLhOõe á«é«JGôà°SG OɪàYG
≥WÉæªdG »a á«YÉæ°üdG ºgõcGôe º¶©e
ôëÑdG øe áÑjô≤dG OÓÑdG øe á«bô°ûdG
…CG) »∏NGódG …ôq ÑdG π≤ædG áØ∏c ∞«Øîàd
Gk ô«NCGh ,(hõfGƒZh …É¡¨fÉ°Th ø«µH Üôb
ájôëÑdG äÓbÉædG ≈∏Y ¿hóªà©j GhCGóH
∂°T ’ ɪeh .º¡JGQOÉ°U π≤æd áªî°†dG
áeƒ¶æªdG »a ≠fƒc ≠fƒg ∫ƒNO ¿CG ¬«a
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
,kÉ«aÉ≤K ôNCÉàªdG ™ªàéªdG º∏¶f ób ∂dòdh
áaÉ≤K" á«°Vôa √óæY Ö«¨J …òdG ™ªàéªdG hCG
¬fGƒgh ¬Ø©°V ÜÉÑ°SCG øe √ÉfOôL GPEG "áaÉ≤ãdG
áaÉ≤ãdG ≥jó°U ,…ƒ≤dG ôNB’G ¬«∏Y É¡°Vôa »àdG
á«dÉãe ≈dEG »ªàæj ¿CG øe ∂dP AGôL ¬eôMh ,ɪHQ
¢SÉædG ∞æ°Uh …ƒ≤dG Gòg ÉgÉ£àeG »àdG áaÉ≤ãdG
ø«H kÉjOÉ°üàbGh kÉ«°SÉ«°S º¡Øæ°U ɪc ,É¡°SÉ°SCG ≈∏Y
ø««ãdÉKh »aÉ≤ãdG ≈∏YC’G óëdG º¡jód ø««dhCG
܃æL »a kÉÑdÉZ ,øjôNBGh ,≈fOC’G óëdG º¡jód
.»aÉ≤ãdG ô≤ØdG §N âëJ ,ºdÉ©dG
ób Ée ƒgh ,Ωƒ«dG ºdÉY »a äÉ©ªàéªdG ¿EG ºK
∫õ©ªH ó©J ºd ,"áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" ábQh äÉa ¿ƒµj
¬fEÉa ,∂dòdh ,Öjô≤dGh ó«©ÑdG É¡«£«ëe øY
.¢UÉîdG »aÉ≤ãdG É¡©ÑW ¢SQɪJ ¿CG É¡d ìÉàj ’
øe πµ°ûàJ ô°VÉëdG Éæàbh »a äÉ©ªàéªdÉa
.äÉjɨdGh ÜQÉ°ûªdG IOó©àe á«aÉ≤K ™«eÉée
´GƒfCG øe ¬JGòd ™ªàée √ójôj Ée ¿CG Gòg »æ©jh
≈dEG ∂∏ªj ɪc ≥∏£ªdÉH ¬≤«≤ëJ ∂∏ªj ’ áaÉ≤ãdG
íª°ùj øe ∫É«M √QGôb ,∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Y ,¿B’G
™æe hCG ∫ƒNO Iô«°TCÉJ ¬FÉ£YEÉH ó∏ÑdG ∫ƒNóH ¬d
∫ɵ°TCÉa .¬H kÉHƒZôe øµj ºd GPEG ¬æY Iô«°TCÉàdG √òg
á«aÉ≤ãdG äÉNÉæªdG ≈dEG QƒÑ©dGh »aÉ≤ãdG ¿ƒµàdG
πFÉ°SôdG ¬∏ªëJ kGô«°ùj íÑ°UCG IôjɨàªdGh IOó©àªdG
∂∏ªj ¿CG ¿hO Ö«bôdG ¢SCGQ ¥ƒa øe ôªJ »àdG
.É¡aÉ≤jEG ≈∏Y IQó≤dG
"áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" ≥«≤ëàH πeCÉf ób »dÉàdÉHh
kÉØ«æ°üJ ™°†f ¿CG ô«Z øe ,≥HÉ°ùdG øe ôãcCG ¿B’G
.É¡≤æà©j …òdG ôNB’Gh É¡H ôصj …òdG ™ªàéª∏d
A»°T ¬HÉ°UCG ÖbGôe ô¶f á¡Lh øe ádCÉ°ùªdG
IOó©àe ¥GQhCG ≈dEG êÉàëJ áHÉbôdG »a Ωó≤dG øe
á«°üî°T ájDhQ »a É¡dGõàNG ºàj ’ å«ëH ,á≤ª©e
ɪc .¬H âÑàc …òdG ܃∏°SC’Gh ìô£dG áYhQ É¡Ø∏¨J
»Ñ«°ü≤dG …RÉZ QƒàcódG á∏Ä°SCG ôÑà©f ¿CG Rƒéj
√òg ≈dEG ô¶æf ¿CG ≈∏Y åëj ɪe √òg ¬àbQh »a
≈dEG »YÉ°ùdG ≥bóªdG Iô¶f áÑ©°ûàªdG ádCÉ°ùªdG
áaÉ≤K í∏£°üªa .¢ü«î°ûàdG øe ôãcCG ô«°ùØàdG
»aÉ≤ãdG åjóëdG Gòg πc QÉKCG …òdG áaÉ≤ãdG
,á°SQɪª∏d ÓHÉb ¿ƒµjh Qƒ∏Ñà«d AÉæY πc ≥ëà°ùj
,ôNCÉàe hCG Ωó≤àe ,™ªàée …CG »æãà°SCG ¿CG ô«Z øe
.á°SQɪªdG √òg ᫪gCGh Qƒ∏ÑàdG Gòg IQhô°V øe
»ª«°ü©dG óªëe
¬«a ¿EÉa ™°VGƒJ á¡Ñ°T ±GôàY’G Gòg »a ¿Éc GPEGh
øY QGòàYÓd kG󫡪J ¿ƒµj ¿CG Rƒéj Ée É°†jCG
áaÉ≤K" í∏£°üe ∞jô©J »a Qƒ°ü≤dG ä’ɪàMG
AÉæH AÖY ábQƒdG √òg πªëJ ,»dÉàdÉHh ."áaÉ≤ãdG
á«∏ª©dG ∫ƒ∏ëdG ìGôàLGh í∏£°üªdG Gòg ¿ÉcQCG
.á«eÓ°SE’Gh á«Hô©dG ÉæJÉ©ªàée »a ¬«dEG ájODƒªdG
¿hO øe ábQƒdG É¡àLQOCG »àdG äÉ©ªàéªdG ∂∏J
áÑMÉ°üe ,áaÉ≤ãdG …OÉ©j øe áªFÉb »a OOôJ ∫ƒW
É¡æµd ,á«eÓ°SEG ô«Zh á«HôY ô«Z äÉ©ªàéªd
Qƒ£°S âÑ©J …òdG ÉgÉ橪H áaÉ≤ã∏d Ihó©c áØæ°üe
¬àHQÉ≤e hCG ¬£«°ùÑJ øe ábQƒdG ∂∏J »a »Ñ«°ü≤dG
.á©FÉ°T á«aÉ≤K êPɪfh äÉ«£©e ™e
»àdG äÉ©ªàéªdG áªFÉb ∑Éæg ¿EÉa πHÉ≤ªdG »a
¢ü≤f äÉÑcôe øe »fÉ©J ’ É¡fC’ áaÉ≤ãdG ¥OÉ°üJ
.ôNB’G áaÉ≤K ™e πeÉ©àJ ø«M ᪶Y ¿ƒæL hCG
òNCÉj" :»Ñ«°ü≤dG óæY áaÉ≤ãdG ≥jó°U ™ªàéªdÉa
íæªjh IOƒªH πÑ≤j ..AÉî°ùH »£©jh AÉî°ùH
GPEG ,Éægh ."á≤ãH ¢†aôjh á≤ãH »≤àæj ..IOƒªH
≈∏Y äÉØ°üdG ¥ÓWEG ≈∏Y ßØëàf ¿CG óH ’ ,ºàÄ°T
∫hC’Éa .É¡≤jó°U ôNB’Gh áaÉ≤ãdG hóY ™ªàéªdG
»a äÉ≤Hƒe áeƒc ¬jód ¿ƒµJ ¿CG Rƒéj …òdG
ƒ∏N ≈dEG IQhô°†dÉH …ODƒj ’ áaÉ≤ãdG ™e πeÉ©àdG
.äÉ≤HƒªdG √òg ¢†©H øe ,¬d πHÉ≤ªdG ,»fÉãdG
á≤«bódG É¡Whô°T ¢VôØJ ,™eÉ£ªdGh ídÉ°üªdÉa
™ªàéªdG ¿Éc kÉjCG ,áaÉ≤ãdG ≈∏Y kÉfÉ«MCG á«°SÉ≤dGh
.É¡©e πeÉ©àj hCG áaÉ≤ãdG √òg ¬æY Qó°üJ …òdG
äÉ©ªàée »a á«HÉbQ çGóMCG øY kGôNDƒe ÉfCGôb óbh
»a çóëj Ée øY É¡JÉ≤Hƒe »a π≤J ’ ,áeó≤àe
»a ∞∏îàdG ICÉWh âëJ ìRôJ ∫GõJ ’ äÉ©ªàée
É¡aôJh É¡JÉ«gÉaQ øY kÓ°†a IÉ«ëdG äGQhô°V
.…QÉ°†ëdG
"áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" í∏£°üe øëàªf ¿CG ÉfOQCG GPEG ÉeCG
Öéj ÉæfEÉa ≥«Ñ£à∏d kÓHÉb ¿ƒµj ∞«c ±ô©æd
á«°SÉ«°ùdG ídÉ°üªdG ∂ëe ≈∏Y ¬°Vô©f ¿CG
áaÉ≤K É¡°SÉ°SCG ≈∏Y πµ°ûàJ »àdG ájOÉ°üàb’Gh
IGOÉ©e √ÉéJÉH ∑ôëàdG ≈∏Y ¬JQóbh ™ªàéªdG
»àdG óFÉ≤©dG ¿CG ºYRCG ÉfCÉa .É¡àbOÉ°üe hCG áaÉ≤ãdG
kÉfÉ«MCG iQGƒàJ ™ªàée …CG áaÉ≤K QÉ°ùªd QòéoJ
øe ójõe ≥«≤ëJ ≈∏Y á«æѪdG áë∏°üªdG ∞∏N
øe ™ªàée äGQó≤e ≈∏Y Iô£«°ùdGh Ö°SɵªdG
.äÉ©ªàéªdG
‰UI� w� ‰u�
:áaÉ≤ãdG áaÉ≤K »a »Ñ«°ü≤dG
w�UI¦�« dIH�« jš
23 22
U?¹U?C�
≈≤à∏e »a »Ñ«°ü≤dG …RÉZ QƒàcódG »dÉ©e ÉgÉ≤dCG »àdG áª∏µdG ⫶M
•É°ShCGh ΩÓYE’G πFÉ°Sh »a ≠dÉH ΩɪàgÉH ,∫hC’G ø«jOƒ©°ùdG ø«Ø≤ãªdG
áfɵª∏d §≤a ¢ù«d ∂dPh ,≈≤à∏ªdG äÉWÉ°ûf Gƒ©HÉJ øjòdG ø«Ø≤ãªdG
ɪd kÉ°†jCG πH ,ôYÉ°ûdGh ∞≤ãªdG ,»Ñ«°ü≤dG É¡∏àëj »àdG ábƒeôªdG
QÉKCG …òdG "áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" Ωƒ¡Øe É¡«a Ée RôHCG π©dh .¬àª∏c ¬à檰†J
.øjô«ãµdG óæY ∫DhÉ°ùJ äÉeÓY
øY ¬fƒ«Y Aπe ¬ÑMÉ°U ΩÉf …òdG í∏£°üªdG ∂dP …RÉZ QƒàcódG ô°†M GPEG ¬fCG ∂°T øe Ée
,¿ƒ∏¶«°Sh Gƒª°üàNGh √GôL ¢SÉædG ô¡°Sh √OQGƒ°T ó°ûj ¬fEÉa »aÉ≤K πØëe »a »Ñ«°ü≤dG
á«Ø∏N ≈∏Y ,IóY kGô¡°TCG ¬dƒM ¿ƒdOÉéàj ,hóÑj ɪ«a Aɪ°S »a kÉ©WÉ°S kɪéf √QÉÑàYÉH ¬«dEG QɶfC’G
á«°üî°T πH ,ájOÉY á«aÉ≤K á«°üî°T ¢ù«d √ôµàÑe ¿CG …RÉZ QƒàcódG âØd kGôNDƒe .á«Hô©dG áaÉ≤ãdG
¬fCG QÉÑàYÉHh .á©«aQ á«aÉ≤Kh ájôµa á«bƒeôªH ™àªàJ ∫hC’G ø«jOƒ©°ùdG ø«Ø≤ãªdG ≈≤à∏e »a Qƒ°†ëdG
á«Hô©dG ø«àeC’G ïjQÉJ øe á≤«bO á∏Môe »a ¬Mô£j áaÉ≤K" √ɪ°SCG Ée É¡«a ∫hÉæJ »àdG ¬àbQh ≈dEG
áµ∏ªªdG ïjQÉJh ,Ωƒª©dG ¬Lh ≈∏Y á«eÓ°SE’Gh »∏°UC’G ´ƒ°VƒªdG øe É¡H Üôg ¬fEG ∫Ébh ,"áaÉ≤ãdG
.¢Uƒ°üîdG ¬Lh ≈∏Y ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG ᫪æàdG" :ƒgh ≈≤à∏ªdG ƒª¶æe ¬æe ¬Ñ∏W …òdG
Gòg ≈dEG QÉ°TCG óbh ,"É¡«a ∞≤ãªdG QhOh á«aÉ≤ãdG
øe ô«éà°ùªdÉc »Ñ«°ü≤dG …RÉZ ∞≤ãªdG GóH ó≤d áaGô¶dG øe A»°ûH á∏jóÑdG ¬àbQh »a Ühô¡dG
…òdG ´ƒ°VƒªdG ƒgh ,á«aÉ≤ãdG ᫪æàdG AÉ°†eQ ójóëàdG ¬Lh ≈∏Y ±ô©j ’ ¬fCG ìô°U ø«M
»a ¬àbQh »a ¬dhÉæàj ¿CG ¬æe Ö∏ oW ¬fCG ÉfôcP Ö£îdG Gòg ¿CG ≈∏Y" á«aÉ≤ãdG ᫪æàdÉH Oƒ°ü≤ªdG
."áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" ô«WCÉJh ô«°ùØJ QÉæH ,≈≤à∏ªdG óæY ¿ƒ¡j - á«aÉ≤ãdG ᫪æàdG Ö£N Oƒ°ü≤ªdG –
»a Éæ∏«∏Z ∞°ûf ºdh ≈dhC’G Éfô°ùN øëfh ƒgh ."∞≤ãªdG QhO :ôNB’G Ö£îdG
»a ∂æëªdG ô«ÑîdG Gòg ¿Éc IOÉ©dÉc øµd .á«fÉãdG
πªM øe π°†aCG Qƒ°ùédG ¬Jƒ°U ≈dEG ¢SÉædG ÜòL ∞≤ãªdG QhOh á«aÉ≤ãdG ᫪æàdG ä’ɵ°TEG øY kGó«©Hh
,ƒ¡a ,É¡æY Öéj ºd á∏Ä°SCG áYƒªée ≈≤à∏ªdG ≈dEG ¿CG ,≈dhCG ÜÉH øe ,¢VôàØjh QƒàcódG ¬ÑæéJ …òdG
¬æe á∏Ä°SC’G ìôW ≈∏Y QóbCG ¬°ùØf øY ∫Éb ɪc »Ñ«°ü≤dG …RÉZ QƒàcódG ¿CG ºYRCG ,øëf ¬Ñæéàf
.áHƒLCG ºjó≤J ≈∏Y ."áaÉ≤ãdG áaÉ≤K" √ɪ°SCG Ée »a ájɨdG øe ÜôàbG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

Aɪ∏d áØ∏àîe IQGOEG ƒëf 1

"â°ù«eƒfƒµjEG"`dG øY Ó≤f
k
.¢VQC’G í£°S ≈∏Y Gk QÉ°ûàfGh Ék Yƒ«°T OGƒªdG ôãcCG AɪdG
ídÉ°U ô«Z ídɪdG AɪdGh ,QÉëH AÉe ¬æe áĪdG »a 97 øµd

°¡UL�« sLŁ
»a 3 á¨dÉÑdG á«bÉÑdG áÑ°ùædG øeh .…ô°ûÑdG ΩGóîà°SÓd
.»HƒæédGh »dɪ°ûdG ø«Ñ£≤dG »a ¿Góªq ée ¿Éã∏K ,áĪdG
ìÉàe áĪdG »a óMGh iƒ°S ¿PEG ¢VQC’G √É«e øe ≈≤Ñj ’h
IôµdG √É«e øe áĪdG »a óMGƒdG Gògh .ô°ûÑdG ¬µ∏¡à°ù«d
IÉ«ëdG IQhO »Øa .É¡∏c ájô°ûÑdG »Øµj ¿CG Öéj á«°VQC’G 25 24

…ò¨jh ¢VQC’G ≈∏Y ÜÉë°ùdG øe ô£ªdG AÉe π£¡j ,á«©«Ñ£dG

ôÑY AɪdG Oƒ©jh .ájô°ûÑdGh á«fGƒ«ëdGh á«JÉÑædG IÉ«ëdG
™Lô«d ôîÑàdG OhÉ©jh ,QÉëÑdG »a áëdɪdG √É«ªdG ≈dEG ô¡fC’G
.ˆG AÉ°TÉe ≈dEG Iôªà°ùe √òg √É«ªdG OóéJ IQhOh .Ék HòY Ak Ée
≈dEG AɪdG ∫ƒ°Uh ¿É°Vôà©J ø«à«°SÉ°SCG ø«àÑ≤Y áªK ¿CG ô«Z ∫hO π¨°ûJ á«°†b ≈dEG Iô«NC’G äGƒæ°ùdG »a AɪdG ∫ƒëJ
Ió«©H øcÉeCG »a AɪdG ôaGƒJ ,ÖdɨdG »a ,»g ≈dhC’G .¢SÉædG
Góæc »Øa .…hÉ°ùàdÉH áYRƒe ô«Z øcÉeC’G √ògh .¢SÉædG øY IÉ«M »a ô«KCÉàdG á¨dÉH AɪdG á«°†b ¿C’h .√ô°SCÉH ºdÉ©dG
.¿Éµ°ùdG áLÉM ≈∏Y Gk ô«ãc ójõj AÉe áªK ,GóædôjEGh É°ùªædGh
§°ShC’G ¥ô°ûdGh ø«°üdGh É«dGôà°SCG πãe iôNCG øcÉeCG »ah
å«M øe Ö©°ûàdG á¨dÉH É¡fCG ɪc ,É¡JGOÉ°üàbGh ܃©°ûdG
óæ¡dG πãe ¢VQC’G ´É≤H øe ô«ãch .AɪdG øe Gk óL π«∏b ¿ƒ«°SÉ«°ùdG ÉgCGô≤j ,¢TÉ≤f IOÉe âëÑ°UCG ó≤a ,äÉ«£©ªdG
π£¡J É¡∏c áæ°ùdG √É«ªa ,᫪°Sƒe Gk QÉ£eCG ≈≤∏àj ¢TOÓ¨æHh l ,¿ƒ∏∏ëªdGh ∫ɪYC’G ∫ÉLQh ô°†îdGh
¬∏≤f ∞∏µj ,¿RƒdG π«≤K AɪdG ¿C’h .á∏«∏b áeƒ∏©e ô¡°TCG »a ,á°UÉîdG ¬àjhGR øe πc
.∫ɪdG øe Gk ô«ãc Ió«©H äÉaÉ°ùe .ø«Ñ°SÉæªdG πëdGh ¿Gƒæ©dG É¡æe √Gôj …òdG ÖfÉé∏d ™°†jh
É¡fEG πH ,á«aGô¨L ’h á«©«ÑW â°ù«∏a á«fÉãdG áÑ≤©dG ÉeCG AɪdG »a í°T ƒëf ºdÉ©dG √ÉéJG ø«H Ée øjhÉæ©dG √òg ìhGôàJh
Gòg ºéæjh .¬d •ôتdG …ô°ûÑdG ΩGóîà°S’G »a AɪdG Qóg
¬ªµëj Ék jOÉ°üàbG Gk OQƒe AɪdG ∞«æ°üJ ¢†aQ øY Qó¡dG
.¬ÑÑ°ùH ÜhôM ´’ófG øe ôjòëàdGh
¿CG Öéj ,IÉ«ëdG •ô°T ,AɪdÉa .Ö∏£dGh ¢Vô©dG ¿ƒfÉb áfhB’G »a äô¡X »àdG äÉ°SGQódG π°†aCG øe IóMGh
¬JQGOEG âÄ«°SCG ó≤a ∂dP ™eh .∂∏ªf Ée øªKCG ¬fCG ≈∏Y òNDƒj
™«ªL »ah ,»°VɪdG ¿ô≤dG »a ɪ«°S ’ ,ïjQÉàdG ôÑY
á∏ée É¡Jô°ûf »àdG ∂∏J âfÉc ¿CÉ°ûdG Gòg ∫ƒM Iô«NC’G
≥ëdGh .∞«îe ƒëf ≈∏Y Öéj ɪe πbCG √ô©°S πn ©p Lo ä’ÉëdG ,"øªãH Qqó≤jo ’" ¿Gƒæ©H á«fÉ£jôÑdG "â°ù«eƒfƒµjE’G"
øª°†àj …òdG ôeC’G .¿É«MC’G º¶©e »a Ék fÉée ´qRƒj ¬fCG kÉ°üî∏e Éæg ô°ûæf ,ºdÉ©dG »a Üò©dG AɪdG ™bGh É¡«a âdhÉæJh
øe ¬d Ωhõd ’ Ée »a AɪdG ΩGóîà°SG Aƒ°S ≈∏Y Ék °†M
á∏µ°ûe πëd á∏«°Sh π°†aCG ¿CG á°SGQódG √òg iôJh .¢VGôZCG ¿ƒµJ ¿CG »©«Ñ£dG øe ¬fC’h .á∏éªdG øe ¢UÉN ¿PEÉH ,É¡d
∞«dɵJ øY øµeCG Ée ôÑ©j π°†aCG Gk ô©°S √ô«©°ùJ »g AɪdG
.¬à«ªgCG ≈dEG áaÉ°VEG (á«Ä«ÑdG áØ∏µàdG ∂dP »a ɪH) √ô«aƒJ ôãcCG ¬«dEG ô≤àØJ »àdG ¿Gó∏ÑdG »a ºgCGh ôÑcCG AɪdG á«°†b
¬JAGô≤H Ö«ÑëdG øªMôdGóÑY QƒàcódG Éæ°üN q ,Égô«Z øe
á«dhódG á°SÉ«°ùdG »a AɪdG
.á«dhódG á°SÉ«°ùdG »a Gk óæH Iô«NC’G äGƒæ°ùdG »a AɪdG QÉ°U »YGQõdG …ôdG ≈∏Y kGõcôe áµ∏ªªdG »a √É«ªdG ∑Ó¡à°S’
øe ¢SQÉe »a ó≤Y …òdG (¿ÉHÉ«dG) ƒJƒ«c ôªJDƒe øµj ºdh .»FGò¨dG øeC’Gh »FɪdG øeC’G ø«H ¿RGƒàdG ≥«≤ëJ ᫪gCGh
â°ü°üN äGôªJDƒe á∏°ù∏°S øe óMGh iƒ°S ,»°VɪdG ΩÉ©dG
ΩÉY IóëàªdG ºeC’G âæ∏YCGh .AɪdG á∏µ°ûe »a åëÑ∏d
»àdG ¢VQC’G áªb â≤aGhh .Üò©dG Aɪ∏d á«dhO áæ°S Ω2003
¢ü«∏≤J ≈∏Y ,Ω2002 ¢ù£°ùZCG »a ÆôÑ°ùfÉgƒL »a äó≤Y
RôàjhQ
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf !AÉŸG øªK
øjô¨dG ™æªj ó°ùdG ¿CG É¡æeh .á∏jƒW Ohó°ùdG ≈dEG á¡LƒªdG É¡eƒ°üNh ÉgQÉ°üfCG ..iôѵdG ™jQÉ°ûªdG
πcBÉJ ≈dEG Gòg …ODƒj óbh ,¬°VƒM πØ°SCG ƃ∏H øe (»ª£dG) ø°TO ø«ëa .ábÓª©dG Ohó°ùdG »a QÉbhh áÑ«g áªK
óu©°üªdG ∂ª°ùdG IQhO Iô«ÑµdG Ohó°ùdG ∞bƒJ ɪc ,áHôàdG Gk Qƒë°ùe ∫Éb ,Ω1935 ΩÉY ôaƒg ó°S â∏aRhQ ø«∏µfGôa
,¿ƒª∏°ùdG ∂ª°S √ô¡°TCGh (¢†«Ñ«d ô¡ædG ó©°üj …òdG) ô°ü«b ¢Sƒ«dƒj áª∏µd ÖYÓJ »a ,"äòNCGo h ,âjCGQ ,âÄL"
Qó°ü«d Ék ≤M’ π∏ëàJ Iô«ãc äÉHÉZ IOÉY Ohó°ùdG ¥ô¨Jh ."äô°üàfGh ,âjCGQ ,âÄL" Iô«¡°ûdG
IQGôëd á©aGôdG äGRɨdG øe √ô«Zh ¿É㫪dG RÉZ É¡æY
»a) ±’B’G Ohó°ùdG ôé¡J ,∑GPh Gòg ¥ƒah .¢VQC’G ƒgh .∑GòfBG ºdÉ©dG »a »à檰SG ≈æÑe ôÑcCG ó°ùdG Gòg ¿Éc
¿ƒ°Vsƒ©j Ée Gk QOÉf øjòdG ,¿Éµ°ùdG øe (ø«jÓªdG ø«°üdG ɵjôeCG »a Ék ≤M’ äó«°T ábÓªY Ohó°S á∏°ù∏°S »a ∫hC’G
.Ék Ñ°SÉæe Ék °†jƒ©J "Éà°SÉ°T"h ,É«Ñeƒdƒc ô¡f ≈∏Y "¬«dƒcófGôZ" ó°S É¡æe
…Qƒ°ù«e …ô¡f ≈∏Y Ohó°S á∏°ù∏°Sh ,ƒàæeGôcÉ°S ô¡f ≈∏Y
ô¡f ≈∏Y ôaƒg ó°S ¥ƒa ø«∏Z …OGh ó°Sh ,»°ù«æ«Jh
.hOGQƒdƒc
.»µjôeC’G êPƒªædÉH AGóàb’G ≈dEG iôNCG ∫hO âYQÉ°Sh
äó«°Th ,¢Shóæ¡dG ô¡f ≈∏Y ÓÑjôJ ó°S ¿Éà°ùcÉH âæÑa
ô¡f ≈∏Y GOGQÉ°S ó°Sh ÜÉéæÑdG »a GôcÉH ó°S óæ¡dG
Ohó°ùdG ™e πjƒW ïjQÉJ Gô°ùjƒ°Sh É«fÉÑ°SE’h .GOÉeGQÉf
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG ∞«°TQCG
ô¡f ≈∏Y ábÓª©dG Ohó°ùdG øe OóY É«côàdh ,Iô«ÑµdG
¿B’G ójõªdG ó«°ûJ »gh ,"∑QƒJÉJCG" ó°S Égô¡°TCG äGôØdG
âæÑa ,ájQƒ°Sh ¥Gô©dG ,ô¡ædG »a É¡«µjô°T ≥jÉ°†j ƒëf ≈∏Y
Üò©dG Aɪ∏d ôÑcC’G ∂∏¡à°ùªdG ..»YGQõdG …ôdG »a •GôaE’G
Gk Ohó°S ¿ÉHÉ«dG âæHh ,¬°ùØf ô¡ædG ≈∏Y "ó°SC’G" ó°S ájQƒ°S
¿CÉH ¿Éà°ùµLÉW ≈gÉÑàJh .ÉgQÉ¡fCG øe áĪdG »a 90 ≈∏Y
ôé¡«°S áKÓãdG ≥FÉ°†ªdG ó°S ¿CG »æ«°U ∫hDƒ°ùªd πb øµdh »dÉ©dG Égó°ùH ô°üe ≈gÉÑàJ ɪc ,ºdÉ©dG »a ó°S ≈∏YCG É¡jód
ôãcCG hCG áKÓãdG ø«jÓªdÉH ∑ôcò«a ø«æWGƒªdG ø«jÓe É¡eó≤àj »àdG Ohó°ùdÉH á«HƒæédG ɵjôeCG ó°ûàëJh .¿Gƒ°SCG »a
áKÓãdG Oƒ≤©dG ∫ÓN ôØ°UC’G ô¡ædG ¿É°†«ØH GƒJÉe øjòdG ôÑcC’G ƒgh …GƒZGQÉÑdGh πjRGôÑdG ø«H OhóëdG óæY "ƒÑjÉàjEG"
Iô«ãc áFGƒa Iô«ÑµdG Ohó°ù∏d ¿CG ™bGƒdGh .§≤a á«°VɪdG ∫ÉéªdG Gòg AGOƒ°ùdG É«≤jôaCG â∏NO ɪc .Ék «dÉM ºdÉ©dG »a
’ Gk QhOh ,ájhôªdG á«YGQõdG äÉMÉ°ùªdG IOÉjR ó«©°U ≈∏Y .GóæZhCG »a "»dÉZÉLƒH" ó°Sh É«ÑeGR »a "ÉÑjQÉc" ó°ùH
óæ¡dGh ø«°üdGh ¿Éà°ùcÉH »a ∫ÉéªdG Gòg »a ¬æY ≈æZ
¿CG á«dhódG á«©ªédG iôJ ábÉ£dG ∫Éée »ah .É«fQƒØ«dÉch 22 ƒëf É¡jód PEG ,ø«°üdG ƒ¡a Ohó°ùdG »a ºdÉ©dG π£H ÉeCG
,§ØædG øe øW QÉ«∏e 22 ∑Ó¡à°SG äôah Ohó°ùdG AÉHô¡c .Ék Ñjô≤J ºdÉ©dG á«≤H iód Ée …RGƒj Ée …CG ,ô«Ñc ó°S ∞dCG
øe ôãcCG êÉàfEG »a á«FɪdG ábÉ£dG ≈∏Y Gk ó∏H 64 óªà©jh ºK ,(ó°S 6600) IóëàªdG äÉj’ƒdG »JCÉJ ø«°üdG ó©Hh
QÉ°üfCG èéM ø«H ≥«aƒàdG øµªj π¡a .É¡«a AÉHô¡µdG ∞°üf ø«°üdG »ah .ó°S (2700) ¿ÉHÉ«dÉa (ó°S 4300) óæ¡dG
?É¡eÉ°üNCGh iôѵdG Ohó°ùdG á∏°ù∏°S QÉ«¡fG ¿EG PEG ,ºdÉ©dG »a Ohó°ùdG çQGƒc ôÑcCG âKóM
ô¡°T »ah .᪰ùf ∞dCG 230 πà≤e ≈dEG iOCG Ω1975 ΩÉY É¡æe
â©°Vh ø«M ᫪dÉ©dG Ohó°ùdG áæéd ¬∏©ØJ ¿CG äOGQCG Ée Gòg ó°ùdG ¿GõN Aπe ø«°üdG äCGóH »°VɪdG ΩÉ©dG øe ƒ«fƒj
Ohó°ùdG IÉæHh ô°†îdG ⩪L ø«M ,Ω2000 ΩÉY Égôjô≤J :±Óî∏d IQÉKEG ÉgôãcCGh ,ºdÉ©dG »a ôÑcC’G ¿ƒµ«°S …òdG
ágGõæH Égôjô≤J øª°†Jh .ø«dhDƒ°ùªdGh ∫ɪdG ∫ÉLQh √RÉéfEG ô¶àæj …òdG »°ùà¨fÉj ô¡f ≈∏Y áKÓãdG ≥FÉ°†ªdG ó°S
ìGôàbG øe Gk ô«ãc ÜôàbGh ,á°VQÉ©ªdGh IójDƒªdG èéëdG .Ω2009 ΩÉY
IÉæÑd OÉ°TQEG §N 26 ìôàbG ¬æµd ,É¡æe ójõªdG AÉæH ∞bƒd
ø««∏ëªdG ¿Éµ°ùdG IQÉ°ûà°SGh áÄ«ÑdG ÉjÉ°†b ∫hÉæàJ Ohó°ùdG »à«H á≤jóM »a ¢ù«d
.øjô顪dG ¿Éµ°ùdG §£Nh ™bGƒdG »a ≈≤∏J É¡æµd ,á«Ñ©°T iôѵdG Ohó°ùdG hóÑJ
√É«ªdG QÉ°ûà°ùe ƒµ°ùjôH ¿ƒL ∫ƒ≤«a .Iójó°T á°VQÉ©e
äGƒæ°ùdG »a äó«°T »àdG iôѵdG Ohó°ùdG OóY ¢†ØîfG »g Ohó°ùdG AÉæÑd ¢Vhô≤dG ¿EG ,»dhódG ±ô°üªdG »a ∫hC’G
Gòg »a »dhódG ±ô°üªdG ¢Vhôb â°†ØîfGh ,Iô«NC’G É¡æµd ,ájQɪãà°S’G ±ô°üªdG á¶Øëe øe áĪdG »a 10
¿ƒ«∏e 100 ƒëf ≈dEG áæ°ùdG »a Q’hO ¿ƒ«∏H øe ∫ÉéªdG º¡àdG áªFÉ≤a .¢SCGôdG ´ÉLhCG øe áĪdG »a 95 »a ÖÑ°ùdG
ájƒ«M IOɪdG √òg ¿C’ ,á«bÓNCG ádCÉ°ùe AɪdG ô«©°ùJ ìÉë°üàdGh ∞«¶ædG AɪdG ≈dEG ¿hô≤àØj øjòdG ô°ûÑdG OóY
πNóàdG ¿CG ɪc ,Gk QÉY πµ°ûj É¡©«Hh ,ˆG øe AÉ£Yh Sanitation ìÉë°üàdG) ,Ω2015 ΩÉY ≈àM ∞°üædG ≈dEG
áKQÉc πµ°ûj Ohó°ùdG AÉæH πãe ,AɪdG ≥aO QÉ°ùe »a Ωƒ«dGh .(Ö°SÉæªdG AɪdGh áaɶædÉH á«ë°üdG ájÉbƒdG ƒg
OGOõj √É«ªdG ∑Ó¡à°SG ¿CG Ék °†jCG ¿ƒªYõj ºgh .á«Ä«H »a ó«édG AɪdG ≈dEG ¿hô≤àØj øjòdG ô°ûÑdG OóY ójõj
ºXÉ©J ºàë«°S ôeC’G ¿CGh ,¿Éµ°ùdGh πNódG IOÉjõH Ék ªàM ≈dEG ¿ƒ«∏H 2.4 ô≤àØjh ..᪰ùf ¿ƒ«∏H ≈∏Y á«eÉædG ¿Gó∏ÑdG
∞«°†j ∂dP ≈dEGh .ÜhôM ≈dEG ≈àM …ODƒ«°Sh ,¢ü≤ædG .á«°SÉ°SC’G ìÉë°üàdG äÉeóN
¿CGh ,AɪdG í°T
q ƒëf ≈£îdG ´ô°ùj ºdÉ©dG ¿CG A’Dƒg
.ÖÑ°ùdG ƒg »dõæªdG ∑Ó¡à°S’G »a •GôaE’G ôÑ©j ,åëÑdG •É°ùH ≈∏Y AɪdG ô«©°ùJ ìô£j ÉeóæYh
¿CG ¿hôjh .´ƒ°Vƒª∏d º¡à°VQÉ©e øY ¿ƒ£°TÉædG ô°†îdG ó©J ºd ..Ohó°ùdG
É¡°†≤f π¡°ùj äÉ«°Vôa Iô«ÑµdG ∫Ée’G §ëe
í°T ƒëf ¬éàj ’ ºdÉ©dG ¿EG Éæ∏≤d ,ô«NC’G ºYõdÉH ÉfCGóH ƒd 27 26
»a OhóM ÓH OóéàJ AɪdG OQGƒe ¿C’ §≤a ¢ù«d .AɪdG
ó©j ºd AɪdG ∑Ó¡à°SG ¿C’ Ék °†jCG πH ,á«©«Ñ£dG IQhódG
øW êÉàfEG ¿Éc ó≤a .¿Éµ°ùdG »eÉæJh êÉàfE’G ƒªæH Ék fƒgôe
øW 200 ∂∏¡à°ùj áæ°S ø«©Ñ°S πÑb ɵjôeCG »a Ö∏°üdG øe
ÉjQƒc »ah) Ék æW 20 iƒ°S ∂∏¡à°ùj Óa ¿B’G ÉeCG ,AɪdG øe
ø°ùëàj »dõæªdG ΩGóîà°S’Gh .(§≤a ¿ÉæWCG 4 hCG 3 ƒëf
∑Ó¡à°S’G óæH) ¢†«MGôªdG »a ¬dɪ©à°SG ɪ«°S ’ ,√QhóH
™HQ πÑb Iôe πc ∂∏¡à°ùJ âfÉc äÉfƒdÉL áà°S øªa .(∫hC’G
.Iôe πc ¿ƒdÉL 1.6 ≈dEG ¿B’G ¬dó©e §Ñg ,¿ôb
.AɪdG ¢ü≤f ≈∏Y ∫RÉæªdG »a ∂∏¡à°ùªdG Ωƒd Ö©°üjh
áĪdG »a 50 ƒëf Üôq °ùJ áeÉ©dG ™jRƒàdG äɵѰT ¿CG ∂dP
»a »YGQõdG …ôdG ¿CG ɪc .É¡«a ï°†j Ée ´ƒªée øe
√É«ªdG ´ƒªée øe áĪdG »a 75 ∂∏¡à°ùj á«eÉædG ¿Gó∏ÑdG
á«æ¨dG ¿Gó∏ÑdG »ah .áĪdG »a 90 ƒëf Ék fÉ«MCGh ,áMÉàªdG
∑Ó¡à°S’G »a QhódG Gòg ábÉ£dGh áYÉæ°üdG Ö©∏J
.√É«ª∏d ô«ÑµdG
¢†©H »a ÜPÉéJ πeÉY π©ØdÉH AɪdG πNO ¿EGh
,QÉ¡fC’G »a ɪ«°S ’ ,¬JQGOEG ¿EÉa ,ÜhôëdGh äÉYGô°üdG
ôãcCG ΩÓ°ùdÉH Ék ªFGO áfƒgôe âfÉch ,¿hÉ©àdG ≈dEG êÉàëJ
ô¡f √É«e »a ácGô°ûdG âëéf ó≤d .ÜôëdÉH âægQ ɪe
.¿Éà°ùcÉHh óæ¡dG ø«H IQôµàe äÉcÉÑà°TG ó©H ,¢Shóæ¡dG
¥ÉØJG ™°Vƒe á«æ«°üdG óæ¡dG »a ≠fƒµ«ªdG ô¡f ¿Éch
á≤£æe âfÉc É¡«a …ôéj »àdG á≤£æªdG ¿CG ºZQ ,¿hÉ©Jh
π«ædG ¢VƒM ≈∏Y á©bGƒdG ô°û©dG ∫hódG â©bh ɪc .ÜôM
.»dhódG ∂æÑdG √ÉYQ É¡æ«H Ée »a Ék bÉØJG
¿CG ∂°T Óa ,ÖNÉ°U ∫óL É¡H §«ëj »àdG Ohó°ùdG ÉeCG
.á«Ä«ÑdG ÉgQÉKBÉH Ωɪàg’G ¿hO øe äó«q °To ób É¡æe Gk ô«ãc
¢†©H É¡H ô°ûÑj »àdG á«©«Ñ£dG ∫ÉëdG ≈dEG ´ƒLôdG øµdh
øe Aõéc Ohó°ùdG ¬àÑ©d …òdG QhódG πgÉéà«a ,ô°†îdG
á∏LO »àØ°V ≈∏Y äCGóH ¿CG òæe á«fÉ°ùfE’G IQÉ°†ëdG
.äGôØdGh
PBase
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
,OGóq ©H Iõ¡ée á«dGôà°SC’G ∫RÉæªdG øe áĪdG »a 100 ¿EG
ºéM ¢SÉ°SCG ≈∏Y áØ∏µàdG ∞°ûc ™°Vh É¡fɵeEG »Øa Gòdh
ìÓ°UEG ™jQÉ°ûe ™é°ûJh .√óMh ∑Gôà°T’G ’ ,∑Ó¡à°S’G
OɪàYG ≈∏Y ájõcôªdG áeƒµëdG É¡à©°Vh »àdG AɪdG ´É£b
.Ék °†jCG á«Ä«ÑdG áØ∏µàdG É¡æeh ,á∏eÉc áØ∏µàdG OGOôà°SG CGóÑe
¿B’G äòNCG á°ù°SDƒª∏d á©HÉàdG äÉÄ«¡dG ¿EG ø«æ«°ùH ∫ƒ≤jh
≈dEG ΩÉàdG ∫ƒq ëàdG »a ôµØJ »gh .ô«©°ùàdG »a á«fÉK ô¶æJ
QÉ©°SC’G ∫óÑàJ ¿CG ≈∏Y ,∂∏¡à°ùªdG QGó≤ªdG áØ∏µJ »°VÉ≤J
áédÉ©ªd á∏eɵdG áØ∏µàdG É¡«dEG ±É°†Jh ,º°SƒªdG ≥ah
RôàjhQ
...™«Ñ∏d AÉe
É«≤jôaEG πãe êQq óàe ô«©°ùJ OɪàYG ɪHQh ,…QÉéªdG √É«e
.∑Ó¡à°S’G IOÉjR ™e ô©°ùdG ¬«a ójõj ,á«HƒæédG
´É£≤dG πNGO »a ìÓ°UE’G Gòg πc É«dGôà°SC’ øµeCG ó≤d
.¢ü«°üîàdG ∫óH "ácGô°T" øY åjóëdG π°†ØJ »gh ,ΩÉ©dG
áªK ¿CG ,¢SGôJ ¿OGh ∫hDƒ°ùªdG …OÉëJ’G ôjRƒdG ßMÓjh
¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,πeɵdG ¢ü«°üîà∏d Iójó°T á°VQÉ©e
.á°UÉîdG äÉcô°û∏d Gk Ohóëe Gk QhO ÉàMÉJCG Gô«ÑfÉch ó«j’OCG
A»°T πc ô«©°ùJ ..¥ƒ°ùdG ≈dEG ¥ƒ°ùdG ≈dEG
?AɪdG á∏µ°ûªd ¿PEG í«ë°üdG πëdG ƒg Ée
áeRCG øe ¢ù«d ¿CG ƒg ∫hC’G .äÉ«£©e áKÓK øe CGóÑj ¬fEG
…ODƒJ ób ,∑Ó¡à°S’G IOÉjR AGôL øe ܃°ûædÉH QòæJ áªgGO
á°SÉ«°ùdG ¿CG ƒg »fÉãdG .ÜhôM ≈àM hCG ™«¶a ´É£≤fG ≈dEG
√É«e ™jQÉ°ûe AÉæHh ,Ö∏£dÉH ø¡µàdG »°†≤J »àdG IóFÉÑdG á°SGQO ∞dDƒeh ,»dGôà°SC’G OÉ°üàb’G ô«ÑN ≠fƒj ∂jÉe ∫ƒ≤j
,Ö∏£dG Gòg á«Ñ∏J πLCG øe ∞«dɵàdG á¶gÉHh ájõcôe Iô«Ñc ™«H Ωɶf »a ¿EG ,"QÉÑédG π°üØdG" É¡fGƒæY AɪdG ™«H øY
§«ëªdG ó¡©e »a åMÉÑdG ,∂jÓZôà«H ¬«ª°ùj Ée ƒgh
.ádƒ≤©e á°SÉ«°S ó©J ºd ,Aɪ∏d "ôYƒdG ≥jô£dG" ÇOÉ¡dG
’ ,á°UÉîdG ¬JQhô°V ≈∏Y ,AɪdG ¿CG ≈∏Y ójó°ûàdG ƒg ådÉãdG
OÉ°üàb’G äGQÉ°TE’ ¬eGóîà°SGh √ójhõJ Ö«éà°ùj ¿CG øe óH ΩGóîà°SG á¡Lh ô««¨Jh »Ä«ÑdG Ö∏£dG Ö°ùM áØ∏µJ ≈°VÉ≤àj
᫪°ùJ Gk ô«©à°ùe ,∂jÓZ ¬«ª°ùj Ée Gòg íàØjh .¥ƒ°ùdGh
≥jô£dG" :øàfhÉe »chQ ó¡©e »a ∫hDƒ°ùªdG ,õæ«aƒd …QƒeCG
¢VÉØîfGh Ö∏£dG IQGOEG ø«°ùëJ ≈dEG Gk OÉæà°SG ,Aɪ∏d "¢ù∏°ùdG Oƒ∏c ∫ƒ≤j PEG .Ék °†jCG IóFGQ É«dGôà°SCG ó©J »dõæªdG AɪdG »ah
.á°Sóæ¡dG ≈dEG OÉæà°S’G øe ôãcCG ,»∏ëªdG AɪdG ô©°S
!AÉŸG øªK
äÉaô©àdG π¶Jh .áªFGOh ájƒb á«eƒµM áHÉbQ âëJ ≈≤Ñj
äɵѰT ∑ÓàeG π≤àfG ƒdh ≈àMh .Ió°ûH Ió«≤e äÉeóîdGh
¿EÉa ,á°UÉN äÉcô°T ≈dEG ï°†dG äÉ£ëeh ±ô°üdG
≈∏©a .áeƒ∏©e OhóMh •hô°T øª°V π¶j É¡eGóîà°SG
»a ájQƒàµØdG …QÉéªdG áµÑ°T âëÑ°UCG ,∫ÉãªdG π«Ñ°S
ácô°T ∂∏àªJ ɪc ¢ù«d øµdh ,á«fɪdCG ácô°T ∂∏e ¿óæd
øµªj ΩÉY πµ°ûHh ."¢ùjhQõdhQ" ™fÉ°üe "ƒ∏«HO ΩG »H"
É¡JGô¨Kh É¡JÉæ°ùM á«fÉ£jôÑdG áHôéà∏d âfÉc ¬fEG ∫ƒ≤dG
,ºdÉ©dG øe Iô«ãc ¿Gó∏H »ah .É¡æe ô«ãµdG âédÉY »àdG
»a áJhÉØàe AɪdG ¿Gó«e »a ¢UÉîdG ´É£≤dG ÜQÉéJ âfÉc
øe ƒgh RhQ πµjÉe ádCÉ°ùªdG ô°üàîjh .π°ûØdGh ìÉéædG
»a øªµj ô°ùdG ¿EG" ¬dƒ≤H ¢ü«°üîàdG ™jQÉ°ûe »ÑbGôe
™jô°ûàdG ɪ«°S ’ ,º«∏°ùdG »°ù°SDƒªdG QÉWE’Gh IQGOE’G ø°ùM
."…óéªdG
á«dGôà°SC’G áHôéàdG
»g ºdÉ©dG »a Aɪ∏d ô©°S ≈∏ZCG ≈°VÉ≤àJ »àdG OÓÑdG
»a áfƒµ°ùªdG äGQÉ≤dG ∞LC
q G §≤a â°ù«d »gh .É«dGôà°SCG
QGó≤e »a Ék HòHòJ øcÉeC’G ó°TCG øe ∂dòc É¡fEG πH ,ºdÉ©dG
â©ÑJG »°VɪdG ¿ô≤dG äÉ«æ«©Ñ°S ≈àMh .ô£ªdG ∫ƒ£g
Ohó°S á∏°ù∏°S âæÑa ,»µjôeC’G Üô¨dG êPƒªf É«dGôà°SCG
»°VɪdG ó≤©dG »a É¡æµdh .ø«YQGõª∏d AɪdG âªYOh
ôÑcCG Gk õ«côJ äõcôa ,AɪdG á°SÉ«°S Ék ë°SÉc ÓjóÑJ
k âdóq H
k G äCGóHh .¥ƒ°ùdG ô«jÉ©e ÇOÉÑeh QÉéJ’Gh ô«©°ùàdG ≈∏Y
’hC
AɪdÉa .᫵∏ªdG ¥ƒ≤Mh AɪdG ¥ƒ≤M ø«H í°VGƒdG π°üØdÉH
É¡ëæªJ ¥ƒ≤ëH ’EG ¬«∏Y ¿ƒµ∏¡à°ùªdG π°üëj ’h ,êÉà∏d
»a …ò«ØæàdG ôjóªdG Qƒªc ÓH ¿hO ßMÓjh .áeƒµëdG
á«°SÉ°SC’G õcGôªdG º°†j …òdG ≠ædQGO - …QGƒe ¢VƒM áæéd
áĪdG »a 90 ƒëf óØæà°ùj …ôdG ¿CG ,É«dGôà°SCG »a ádƒgCɪdG
,AÉ≤à°S’G ¥ƒ≤M ádCÉ°ùe âë°†qJG ɪdÉMh .á≤£æªdG AÉe øe
.ájQƒàµa áj’h ôeC’G äQóq °üJh ,AɪdG IQÉéàd Ωɶf óªoàYG
¿Éeɶf áªKh .Ék °†jCG äÉj’ƒdG OhóM ¿B’G AɪdG ™«H RÉàéjh
√DhGô°Th AɪdG ™«H ≈àM CGóHh .AɪdG ∫OÉÑàd ôJƒ«ÑeƒµdG ≈∏Y
.iôѵdG ¿óªdGh ø«YQGõªdG ø«H
AɪdG ¿CG ɪgóMCG .ø««°SÉ°SCG ø«∏eÉY É«dGôà°SCG »a AɪdG
≈dEG Oƒ©j …òdG AɪdG ¿CG …CG ,Ék «aÉ°U Ö°ùàëj ∂∏¡à°ùªdG
ΩɶædG Gòg ¿CG ƒg »fÉãdGh ,áØ∏µàdG »a Ö°ùàëj ’ ô¡ædG
.¢VQC’G
,á«dGôà°SC’G AɪdG äÉeóN á°ù°SDƒe »a ∫hDƒ°ùªdG ø«æ«°ùH
¢UÉîdG ´É£≤dG QhOh πë∏d á∏HÉb á∏µ°ûe k øµdh .»°VɪdG ΩÉ©dG ∫ÓN §≤a
Iô«ãch Iô«Ñc ’hO
É¡fhO øªa .í∏e ôl eCG ÆôÑ°ùfÉgƒL ¿ÓYEG ±GógCG ƃ∏H ¿EG øe ójõªdG AÉæÑd §≤a É¡°ùØf ≈∏Y ∫ɵJ’ÉH áWÉ°ùÑH Ωƒ≤à°S
∂°T ’h .᫪æàdG ∫Éée »a iôNCG ±GógCG …CG ƃ∏H Qò©à«°S ºdÉ©dG »a Ohó°ùdG IÉæH QÉÑc Ωƒ«dG ¬∏©Øj Ée Gògh ,Ohó°ùdG
√Qó≤j πFÉg Qɪãà°SG ≈dEG êÉàë«°S ±GógC’G √òg ƃ∏H ¿CG .πjRGôÑdGh É«côJh óæ¡dGh ø«°üdG πãe
k k
Qɪãà°S’G øe ’óH Éjƒæ°S Q’hO ¿ƒ«∏H 18 ƒëæH ¢†©ÑdG
.Q’hO ¿ƒ«∏H 80 h 75 ø«H Qó≤ªdGh AɪdG »a »dÉëdG AÉæH QɪZ ¢Vƒîàd ¿Gó∏ÑdG ≈dEG ôeC’G ∑ôàj ø«Mh
,ɪ¡bÉ£f ™°ùà«°S OÉ°ùØdGh ádƒª©dG ¿CG ∂°T Óa ,Ohó°ùdG
ƃ∏H øµªªdG øªa ,ÖYÉ°üªdG øe ºZôdG ≈∏Yh ,Gòg ™eh Ohó°ùdG áæéd OÉ°TQEG •ƒ£N ¿Gó∏ÑdG √òg πgÉéàà°Sh
¢üî°T ¿ƒ«∏H øe ôãcCG
ΩÉY ≈àM »°SÉ°SCG ìÉë°üJ áMÉJEGh ,ÆôÑ°ùfÉgƒL ±GógCG .᫪dÉ©dG AɪdG ≈dEG ¿hô≤àØj
áæ°SB’G √É«ªdG ±ô°Uh ∞«¶ædG AɪdG ô«aƒàa .Ω2025 ºdÉ©dG »a ∞«¶ædG
øe ô«ãµa .∫ÉæªdG »Jó«©H Éà°ù«d ɪ¡æµd ,¿Éà¶gÉH ¿Éડe 29 28
ádCÉ°ùªdGh .∂dP π©ØJ ∞«c ±ô©J á°UÉîdGh áeÉ©dG äÉÄ«¡dG
.πë∏d á∏HÉ≤dG á∏«∏≤dG á«Ä«ÑdG πFÉ°ùªdG øe IóMGh »g
ôNBG ´ƒ°Vƒe …CG πãe AɪdG á∏eÉ©e »g É¡∏ëd á≤jôW π°†aCGh
.∫ɪYC’G É«fO »a
»a øªµJ ∫Góé∏d Iô«ãe iôNCG á«°†b ≈dEG ôeC’G Gòg …ODƒj
AɪdG ôaƒj ¿CG Öéj πH ,™«£à°ùj ¢UÉîdG ´É£≤dG ¿EG ∫ƒ≤dG
∫ɵ°TCG πc ¢VQÉ©j OÉ≤ædG ¢†©Ña .ìÉë°üàdG äÉeóNh
¬©«H CÉ£Nh IÉ«ë∏d AɪdG ¿EG ∫ƒ≤j º¡°†©Hh .¢ü«°üîàdG
√ò¡d ø«°ùªëàªdG ó°TCG ¿CG ßMÓjh .íHô∏d ¬H QÉéJ’G hCG
.Góæc πãe √É«ªdGh ∫ɪdÉH á«æZ ¿Gó∏H ≈dEG ¿ƒªàæj AGQB’G
ióHCG áeÉ©dG äÉÄ«¡dG øe Gk ô«ãc ¿CG iô«a ôNB’G ≥jôØdG ÉeCG
áMÉJEG øe óH Óa Gòdh .Öéj ɪc AɪdG ô«aƒJ øY Gk õéY
.∫ÉëdG ø°ùëJ ≈àM á°UÉîdG äÉcô°û∏d á°UôØdG
òæe Ék ª¡e Gk QhO âÑ©d á°UÉîdG AɪdG äÉcô°T ¿CG ™bGƒdGh
á«eƒµëdG AɪdG äÉ°ù°SDƒe º¶©e äCGóH ó≤a .πjƒW øeR
äÉeƒµëdGh äÉjó∏ÑdG É¡µ∏ªJ »àdG á«æ¨dG OÓÑdGh ɵjôeCG »a
™e ¿CG É°ùfôa »a ¢ûgóªdGh .á°UÉN äÉcô°T É¡àØ°üH
Ék Ñjô≤J áæ°S 150 òæe √É«ªdG äôªà°SG äÉjó∏ÑdG º¶©e
¿Gô£«°ùj Ωƒ«dG ≈dEG ¿’Gõj ’ øjò∏dG ø«bÓª©dG óMCG øe
õ«fƒ«d"h "hR …O ∫GôæL" :ºdÉ©dG »a AɪdG áYÉæ°U ≈∏Y
èeÉfôH ¿CG ɪc ."õjƒ°S" ácô°T Ωƒ«dG É¡µ∏ªJ »àdG "hR …O
≈dEG π°Uh á«fÉ£jôÑdG áeƒµëdG ¬à©°Vh …òdG ¢ü«°üîàdG
AɪdG äÉÄ«g πc âeuƒYh ,Ω1989 ΩÉY »a AɪdG ´É£b
k .º¡°SC’G ¥ƒ°S »a á«dɨdGh ájõ«∏éfE’G
AÉ≤HEG øe ’óHh
AɪdG ™jRƒJ ∫ɪYCG ôjôëJh áeƒµëdG ój »a äGOƒLƒªdG
¢ü«°üîJ É«fÉ£jôH äQÉàNG ,É°ùfôa â∏ªY ɪ∏ãe áfÉ«°üdGh
.Ék °†jCG äGOƒLƒªdG
’ ¢ü«°üîàdG ¿CG ƒg á«fÉ£jôÑdG áHôéàdG ¢ShQO ºgCG øeh
≈∏Y É¡dɪYCG IOÉ«b ™«£à°ùJ É¡fCG áµdɪdG ≥aGôª∏d »æ©j
hóÑjh .áªFGOh ájƒb á«eƒµM ájÉbh á£∏°S øe óH ’h .É¡Ø«c
AɪdÉa .CÉ£N Ék ª°SG áæ«©e ô¶f á¡Lh øe ¢ü«°üîàdG
RôàjhQ
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf !AÉŸG øªK
ø«H ¿RGƒàdG :áµ∏ªªdG »a 2 k ¿hóéj ’ ø«YQGõªdG ¿C’ ,ádƒ¡°ùH áfhôª∏d
»FGò¨dG øeC’Gh »FɪdG øeC’G
Ö«ÑëdG øªMôdGóÑY QƒàcódG Öàc
»aÉë°U ÖJÉch »ª∏Y åMÉH
IQóf πHÉ≤e √É«ªdG ∑Ó¡à°SG ójGõJ áeRCG áµ∏ªªdG ¬LGƒJ
.á∏Ñ≤ªdG á∏MôªdG IQƒ£îH Qòæj ɪe , á«FɪdG ÉgOQGƒe
»dɪLEG QÉ°ûYCG á©°ùàH Qó≤j Ée »YGQõdG ´É£≤dG ±õæà°ùjh
√òg ájQGôªà°SGh áµ∏ªªdG »a Ék jƒæ°S áµ∏¡à°ùªdG äÉ«ªµdG
»°†Ø«°S ±ÉL …hGôë°U ó∏H »a »YGQõdG ´É£≤∏d áÑ°ùædG
OóY ƒªf OGôWG ™eh .πÑ≤à°ùªdG »a Iô«£N èFÉàf ≈dEG
,AɪdGh AGò¨dG ≈∏Y Ö∏£dG ≈eÉæàj áµ∏ªªdG »a ¿Éµ°ùdG
»YGQõdG ™°SƒàdG …CG »FGò¨dG êÉàfE’G IOÉjR Ωõ∏à°ùj Gògh
.»FɪdG ∑Ó¡à°S’Gh
øe ±ƒîàdGh áMÉàªdG á«FɪdG OQGƒªdG ájOhóëe AGREGh
ÉjóëJ ¬LGƒf ,IOóéàªdG ô«Z √É«ªdG OQGƒe ±Gõæà°SG
,»FGò¨dG øeC’Gh »FɪdG øeC’G ø«H áfRGƒªdÉH πãªàj Ék «≤«≤M
á¶aÉëªdGh á«FɪdG OQGƒªdG ≈∏Y ®ÉØëdG ø«H áfRGƒªdG …CG
∫Ó≤à°S’G ≈dEG …ODƒªdG »YGQõdG ™°SƒàdG ájQGôªà°SG ≈∏Y
äÉjƒdhC’G øe ¬fEÉa Gòd .(»Ñ°ùædG »JGòdG AÉØàc’G) »FGò¨dG
Ö«dÉ°SCG êÉ¡àfG ƒg áfRGƒªdG √òg ï«°Sôàd á«é«JGôà°S’G
¢†ØîJ ºK øeh √É«ªdG ΩGóîà°SG IAÉØc øe ™aôJ äÉ«æ≤Jh
¿hO ܃°†æ∏d á∏HÉ≤dG á«aƒédG √É«ªdG ±Gõæà°SG øe Ék jôgƒL
πFÉ°Sh øY åëÑdG ≈dEG áaÉ°VEG ,»YGQõdG êÉàfEÓd ¢†ØN
ábO ó©Jh .IOóéàeh IójóL √É«e QOÉ°üe øYh IójóL
äÉ°SÉ«°S ™°Vƒd •hô°ûdG ºgCG øe á«FÉ°üME’G äÉfÉ«ÑdG
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
∫ƒM äÉfÉ«ÑdG ¿CG ’EG ,√É«ªdG ±Gõæà°SG øe óë∏d èeGôHh
á∏Ñ≤ªdG ∫É«LCÓd AɪdG ô«aƒJ :Ωƒ«dG ºq g ô«Zh á«Ñ°ùf äGôjó≤J ∫GõJ ’ ájOƒ©°ù∏d á«FɪdG äÉfɵeE’G
πª©dÉH Ωƒ≤J √É«ªdG IQGRh »a ᫪∏Y áæéd ∑Éægh ,á≤«bO
√É«ªdG ≈∏Y Ö∏£dG äGôjó≤J á«aÉc áLQO ≈∏Y É¡éFÉàf ¿ƒµJ ¿CG πeDƒªdGh ÉgójóëJ ≈∏Y
≈∏Y Ö∏£dG IOÉjR ≈dEG á«YGQõdG á©bô∏d á∏FÉ¡dG IOÉjõdG äOCG á«ãëÑdG äGôjó≤àdG ºgC’ ¢VôY »∏j ɪ«ah .ábódG øe
∫hóédG í°Vƒjh .QÉHB’G √É«ªd »dÉ©dG ±Gõæà°S’Gh …ôdG √É«e IOÉjRh √É«ªdG ∑Ó¡à°SG ¢ü«∏≤àd πFÉ°SƒdG ºgCG ìôW ™e
áØ∏àîªdG ¢VGôZCÓd √É«ªdG ≈∏Y Ö∏£dG äGôjó≤J 1 ºbQ .É¡eGóîà°SG IAÉØc ™aQh IQOÉ°üe
√É«ªdG ∫ɪ©à°SG ôjô≤J) á©HÉ°ùdG ᫪æàdG á£N »a OQh ɪc
¿EÉa ∫hóédG Gòg Ö°ùMh .(Ω2003 ,øjó©àdG áYÉæ°U »a áØ∏àîe ¢VGôZC’ √É«ªdG ∫ɪ©à°SG ≈∏Y Ö∏£dG äGôjó≤J :1 ∫hóL
Ω2020 ≈dEG Ω2000 øe IôàØdG ∫ÓN
¢VGôZC’ ¿Éc Ω2000 ΩÉY √É«ªdG ∑Ó¡à°SG øe %89.2
»YÉæ°üdG ´É£≤dGh »dõæªdG ´É£≤dG ¿CG ø«M »a ,á«YGQR (Ö©µe ôàe ¿ƒ«∏H) √É«ªdG ≈∏Y Ö∏£dG
∂∏¡à°ùªdG ´É£≤dG
ójGõJh .»dGƒàdG ≈∏Y %2.2 h %8.5 ¬àÑ°ùf Ée ɵ∏¡à°SG Ω2020 Ω2004 Ω2000
Iô«NC’G áæ°S øjô°û©dG ∫ÓN …ôdG √É«e ∑Ó¡à°SG ∫ó©e 23.00 19.85 18.8 »YGQõdG ´É£≤dG
áØ∏àîe äGôjó≤J Ö°ùM âMhGôJ ,Iô£N ä’ó©e ≈dEG 3.10 2.03 1.80 »YGQõdG ´É£≤dG
≈dEG iOCG ɪe ,(1 πµ°T) ,áæ°S/3Ω ¿ƒ«∏H 20 - 15 ø«H 1.66 0.60 0.47 »YÉæ°üdG ´É£≤dG
Qó≤j Ée ƒgh 3Ω ¿ƒ«∏H 254.5 »dGƒëH Qó≤j Ée ±Gõæà°SG 27.76** 22.48* 21.07* »dɪLE’G
√É«e É¡à«ÑdÉZ »àdG QÉHB’G √É«e øe á«æjõîàdG á©°ùdG ∞°üæH §«£îàdG IQGRh äGôjó≤J ** áYGQõdG IQGRh äGôjó≤J *
ób Gòdh .ÓjóH ¿CG ’EG .á«Ñ©°ûdÉH ≈¶ëJ "AGô°†N" Iôµa Ö∏£dG IQGOEG ¿EG
.¢SÓaE’G ≈dEG ,á∏eÉc áØ∏µàdG »°VÉ≤J º¡H …ODƒJ »æ¨dG ºdÉ©dG ï«Hƒàd IQÉÑ©dG ¿ƒeóîà°ùj áÄ«ÑdG AGôÑN º¶©e
¿CG ô°†îdG Öëj ’h .ábÉ£dG QqòÑj ɪ∏ãe ,AɪdG √ôjòÑàd
∫OÉY ∫OÉÑJ ΩGóîà°SÓd πëdG Ö∏£àj .AɪdG ô«©°ùàH Ö∏£dG IQGOEG øgôoJ
,ä’ÉëdG øe ô«ãc »Øa .AɪdÉH QÉéJ’G »g ∫ƒ∏ëdG π°†aCG áØ∏µàdG »°VÉ≤Jh äGOGóY Ö«côJ »YÉæ°üdGh »dõæªdG
πc »°VÉ≤J Ωhõd ¢ù«d ,»YGQõdG …ôdG √É«e »a º¡j Ée πc OGOôà°SG πLCG øe ô«©°ùàdG øe óH ’h .∑Ó¡à°S’G ≥ah
AɪdG Ωóîà°ùj ¿CG IQhô°V πH ,ø«YQGõªdG øe áØ∏µàdG .øµeCG GPEG á«Ä«ÑdG ∞«dɵàdG ɡ檰V øeh ,∞«dɵàdG
Ée ≈∏Y ¬∏©a AɪdÉH QÉéJ’G π©Øj ≈àMh .Ék jóée Ék eGóîà°SG
ø««©J »g ºgC’Gh ≈dhC’G .ø«Jô«Ñc ø«Jƒ£N øe óH ’ .ΩGôj ,Gƒ©aój ¿CG ¿ƒ©«£à°ùj ’ Gk ô≤a ܃©°ûdG ó°TCG ¿EG Gk ô«ãc ∫É≤j
Öéj ,áeÉY á©∏°S ¬àØ°üH ,AɪdÉa .É¡ë«°VƒJh AɪdG ¥ƒ≤M á«eÉædG ∫hódG »a QÉ©°SC’G ¢†ØîJ ¿CG øe óH Óa Gòdh
ø«µ∏¡à°ùªdG ™e ¬ª°SÉ≤Jh .áeƒµëdG á«dhDƒ°ùe ≈∏Y ¿ƒµj ¿CG »g ≈dhC’G .Gòg ¿É°†bÉæJ ø«àjƒb ø«àéM áªK øµd .Gk ô«ãc 31 30
.¿BG »a áehÉ°ùª∏d ÓHÉbhk Ék àbDƒe Ék jóbÉ©J Ék ≤M ¿ƒµj ¿CG »¨Ñæj ô©°S ¢VÉØîfG øe Iô«≤ØdG ∫hódG »a øjó«Øà°ùªdG ∫hCG ¿CG
øªe ºgô«Zh) ø«YQGõªdG ¿EÉa ,ôeC’G Gòg øe Éæ«¡àfG GPEÉa á≤Ñ£dG √òg ¿C’ ,≈£°SƒdG á≤Ñ£dG πH ,AGô≤ØdG Gƒ°ù«d AɪdG
,AɪdÉH IôLÉàªdG ≈∏Y º¡©«é°ûJ øµªj (AɪdG ¿ƒ£Ñæà°ùj AGô≤ØdG ™aój óbh .√É«ªdG áµÑ°ûH É¡dRÉæe π°üàJ »àdG »g
»a ø«µ∏¡à°ùe ™e ,πbCG ä’ÉM »a ɪHQ ºK ,º¡æ«H ɪ«a ’hCG k ´É£≤dG øe AɪdG »YÉ«Ñd ô«ãµH ôãcCG ä’ÉëdG º¶©e »a
.áYÉæ°üdG »a hCG ¿óªdG ôãcCG AɪdG ô©°S ¢†ØN ¿CG »¡a á«fÉãdG áéëdG ÉeCG .¢UÉîdG
πjõj ,(Ék «fÉée ¬∏©L ä’ÉëdG CGƒ°SCG »a hCG) ΩRÓdG øe
ô«ãµH ºgCG AɪdG IQÉéJ ™«é°ûJh Ö°SÉæªdG ô«©°ùàdG ¿EG ÉeóæYh .AɪdG ∑Ó¡à°SG »a π≤©àdG IQhô°V ≈∏Y õaÉëdG
:á«dhódG äGôªJDƒªdG Qóq °üàJ Ée Ék ÑdÉZ »àdG ™«°VGƒªdG øe ,¢UÉîdG hCG ΩÉ©dG ,Qɪãà°S’G IOÉjR ≈dEG ¢ùq en CGn áLÉëdG íÑ°üJ
Ée ìÉ°†jEG øe óH ’ ¢ü«°üîàdG »a .Ohó°ùdGh ¢ü«°üîàdG á°†ØîªdG QÉ©°SC’G ôaƒJ ’ ,ìÉë°üàdGh AɪdG ™jRƒJ ø«°ùëàd
Ée ó∏H √É«e ™«H Ék eƒj ∫ÉëdG √òg »a Ék Mhô£e ¢ù«∏a ,¬«æ©f Gòg »Øæj ’h .∫ɪdG ¢SCGQ OGOôà°SG IOÉYE’ ∫ÉM øe »Øµj Ée
ø«YÉ£≤dG ø«H ácGô°ûdG ƒg ¥OC’G ô«Ñ©àdGh .á°UÉN ácô°T ≈dEG ¿CG øe óH ’ øµd ,AGô≤ØdG ø«µ∏¡à°ùª∏d ô©°ùdG ºYO ¿ÉµeEG
ádÉch ™e Gó≤Y á°UÉîdG ácô°ûdG É¡«a ™bƒJ ,ΩÉ©dGh ¢UÉîdG á«∏«°ûàdG IôµØdG ¿CG »a ∂°T ’h .ºYó∏d í°VhCG Ék aóg Gƒfƒµj
k q
…QÉéªdG √É«e áédÉ©eh AɪdG ™jRƒJ äÉeóN ô«aƒàd á«eƒµM áØ∏µJ øe º¡«∏Y Ée Gƒ©aó«d AGô≤Ø∏d á«dÉe äÉ°ü°üîe íæªd
óH ’h .´É£≤dG Gòg »a AÉæÑdG ∫ɨ°TCG hCG áæ°SB’G √É«ªdGh »àdG á«HƒæédG á«≤jôaE’G IôµØdG ÉeCG .∫ƒ∏ëdG óMCG »g ,AɪdG
πãe QƒeCG »a áHÉbôdG âëJ Ék ehO π¶j ¿CG øe ¢UÉîdG ó¡©àª∏d .Ék fÉée hCG ¢ü«NQ ô©°ùH AɪdG øe ≈fOC’G óëdG QGó≤e íæªJ
,√òg QƒeCÓd §«àMG GPEÉa .äÉeóîdG ™jRƒJh IOƒédGh ô«©°ùàdG .¿ÉK πM »¡a ,óFGõdG ∑Ó¡à°SÓd ô©°ùdG IOÉjR ™e
’ ,¢UÉîdG ´É£≤dG äÉeƒµëdG Ωóîà°ùJ ¿CG Ék «≤£æe íÑ°üj
.ΩÉ©dG ´É£≤dG ô°übq å«M ɪ«°S ∂∏¡à°ùj …òdG …ôdG AÉe »¡a á«fÉãdG iôѵdG á«°†≤dG ÉeCG
¢†©H »a .á«eÉædG ¿Gó∏ÑdG »a ôãcCG hCG AɪdG ´ÉHQCG áKÓK
≥jô£dG" »a hóÑj Ée ≈∏Y Gó«©H â°†e »¡a Ohó°ùdG ÉeCG Ohó°ùdG ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,Ék fÉée ≈£©J …ôdG √É«e ¿Gó∏ÑdG
k
øjô°û©dG ¿ô≤dG »a á«æ¨dG ∫hódG âfÉc PEG ,Aɪ∏d "ôYƒdG ¿CG øµªj ,Égô«aƒàd ájQhô°†dG Ö«HÉfC’Gh ¥ÉØfC’Gh äGƒæ≤dGh
ø«°üdG ¿CG hóÑjh .É¡æe ôÑcC’G ºK ôÑcC’G AÉæH »a ≥HÉ°ùàJ ɪã«Mh .OÓÑdG »a áØ∏µJ ÉgôãcCGh ™jQÉ°ûªdG ôÑcCG ø«H ¿ƒµJ
≥£æe áªKh .¿B’G ≥jô£dG Gòg ¿Éµ∏°ùJ ÉJòNCG óæ¡dGh ¿ƒµJ ¿C’ QÉ©°SC’G π«ªJ …ôdG √É«e ô©°S ¿ƒYQGõªdG ™aój
ɪ«°S ’ ,øcÉeC’G ¢†©H »a Iô«Ñc ƒdh Ohó°S AÉæH »a º«∏°S CGóÑj ¿CG »g á«≤£æªdG ájGóÑdGh .∫ƒ≤©e ’ ƒëf ≈∏Y á°†Øîe
.ô«NC’G QÉ«îdG »g Ohó°ùdG ¿ƒµJ ¿CG øe óH ’h .É«≤jôaEG .É¡æªK ™aO Öéj IOÉe ¬fCG ≈∏Y AɪdG ≈dEG ô¶ædG ¿ƒMÓØdG
Ék eGóîà°SG AɪdG ΩGóîà°SG ≈∏Y õØëj ¿CG øµªj ô©°ùdÉa
∞bƒàj AɪdG á°SÉ«°S ìÉéf ¿EG á°SGQódG √òg ∫ƒb ∞∏°S ó≤d øe áĪdG »a 1 øe πbCG ¿EG .§«≤æàdÉH …ôdG πãe ,ióLCG
¿CG ¢UÉîdG ´É£≤dG •Gôîf’ ¿Éc GPEÉa .IQGOE’G ø°ùM ≈∏Y ™eh .á∏«°SƒdG √òg Ωóîà°ùJ ºdÉ©dG »a ájhôªdG ´QGõªdG
Gòµgh .ádAÉ°ùª∏d á©°VÉN ájƒb áHÉbQ øe ¬d óH Óa ,ó«Øj ɪ«a ,ihóédG øe áĪdG »a 95 ≠∏ÑJ á∏«°SƒdG √òg ¿EÉa ∂dP
,Ö∏°U »fƒfÉb QÉWEG ≈∏Y AɪdÉH QÉéJ’Gh ô«©°ùàdG óªà©j Ék °†jCG Ék «©bGh ¢ù«d øµdh .áĪdG »a 60 ≈dEG …OÉ©dG …ôdG π°üj ’
´õf øe óH ’h .¬«dEG øµJôjo ájÉÑL Ωɶfh ,AɪdG ¥ƒ≤M ø«q ©j k ¿Éà°ùcÉHh óæ¡dG »a ø«YQGõªdG ÜÓ≤fG ™bƒàf ¿CG
,Óãe
,á«ØjôdG ≥WÉæªdG »ah .á«∏ëªdG á£∏°ùdG I’ƒààd AɪdG ájõcôe ¢ù«dh .§«≤æàdÉH …ôdG º¶f π°†aCG ≈dEG ,ÉgÉë°Vh á∏«d ø«H
äÉeƒµëdG øe π°†aCG ∫ƒ∏M OÉéjEG øe Ék ÑdÉZ iô≤dG øµªàJ áØ∏µJ Gƒ©aój ¿CG ø«YQGõªdG ≈∏Y ¿EG ∫ƒ≤dG Ék «°SÉ«°S ’ƒÑ≤e k
.¿óªdG »a ájó∏ÑdG äÉ£∏°ùdG ∂dòc .ájõcôªdG á∏HÉ≤dG ô«Z QƒeC’G øe …ôdG √É«e ô©°ùa .á∏eÉc º¡gÉ«e
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
á©bôdG ¿CG á∏µ°ûªdG øµd .QÉHB’G √É«e ±Gõæà°SG ¢†ØN ≈dEG
≈dEG áLÉëdG áé«àf ójóL øe IOÉjõdG ≈dEG Oƒ©J äCGóH á«YGQõdG
∑Ó¡à°SG ä’ó©e »eÉæJ »æ©j ɪe ,iôNCG π«°UÉëe áYGQR
,√É«ª∏d π«°UÉëªdG ∑Ó¡à°SG IAÉØc ™aQ øe óH ’ Gòd ,√É«ªdG
∑Ó¡à°S’G hCG …ôdG IOÉjR ¿hO »YGQõdG êÉàfE’G IOÉjR …CG
»FɪdG øeC’G ø«H ¿RGƒàdG ¢SÉ°SCG øªµj §Ñ°†dÉH Éægh .»FɪdG
Ö«dÉ°SC’G øe ójó©dG ≥jôW øY ºàj ∂dPh .»FGò¨dG øeC’Gh
á«Ñ°ùædG Iõ«ªdGh áÑ°SÉæªdG á«dƒ°üëªdG áÑ«côàdG OɪàYG πãe
.á≤£æe πµd ∫ƒ°üëe πc äÉLÉ«àMG áaô©e ™e á≤£æe πµd
áYGQR »a ™°SƒàdGh ,áMƒàتdG ∫ƒ≤ëdG áYGQR øe π«∏≤àdGh
í°VhCG äÉ°SGQódG ¢†©H ¿CG ôcPG ¿CG Qóéjh .᫪ëªdG 䃫ÑdG
63 RhÉéàj ºd √É«ªdG øe Ö©µe ôàe ∞dCÓd …ó≤ædG óFÉ©dG ¿CG
20 ƒëf ≈dEG √õØb πHÉ≤e ájó«∏≤àdG äÉYGQõdG ¢†©H »a ’ÉjQ
ɪc !᫪ëªdG áYGQõdÉc IQƒ£àªdG äÉYGQõdG »a ∫ÉjQ ∞dCG
…CG (Hydropoics) á«FɪdG áYGQõdG ºYOh ™«é°ûJ »¨Ñæj
π≤j Égó≤ah √É«ªdG ∑Ó¡à°SG ¿EG å«M ,áHôJ ¿hO øe áYGQõdG
,∫ƒ°üëªdG ᫪c »a IOÉjR ™e áHôàdG »a áYGQõdG øY Ék aÉ©°VCG
áĪdG »a 70 ƒëf ô«aƒJ á«fɵeEG ÜQÉéàdG ¢†©H âë°VhCG óbh
áHôàdG »a áYGQõdÉH áfQÉ≤e á«FɪdG áYGQõdG »a …ôdG √É«e øe
.᫪ëªdG 䃫ÑdG πNGO áĪdG »a 90 ƒëf ±õæà°ùj »YGQõdG ´É£≤dG ¿CG ≈dEG Éfô°TCG
√DhÉ£YG »¨Ñæj ºK øeh ,áµ∏ªªdÉH √É«ª∏d »∏µdG ∑Ó¡à°S’G øe
äÉ«∏ª©dG »a Ö°ùfC’G AGôLE’G ójóëJ Ék °†jCG ó«ØªdG øeh
AɪdG øe ∫ƒ°üëªdG ∑Ó¡à°SG ¢†Øîd á«∏≤ëdG á«YGQõdG iOCG Iô«NC’G äGƒæ°ùdG ∫ÓN ô«©°ûdGh íª≤dG áYGQõd ôªà°ùªdG
óYƒe πjó©Jh QGòÑdG ∫ó©e hCG á«JÉÑædG áaÉãµdG IOÉjR πãe
IAÉØc ™aôd áaÉ°VEG .¬à«Yƒfh çôëdG ≥ªY ójóëJh áYGQõdG
π°†aC’G ܃∏°SC’Gh Ö°SÉæªdG ΩɶædG QÉ«àNG ôÑY …ôdG Ωɶf
,¬æe áeRÓdG äÉ«ªµdGh √ó«YGƒe ójóëàd …ôdG ádhóLh
á£ÑJôªdG …ôdG º¶f »a »dB’G Ö°SÉëdG ᪶fCG ∫ÉNOEG ™e
πªëàJ ±Éæ°UCG QÉ«àNGh á«HôJ ¿ÉµªH ᫪gC’G øeh .π≤ëdÉH
πªëàJ ájhGôë°U ájôH ´GƒfCG ∫ÉNOEGh ,áMƒ∏ªdGh ±ÉØédG
ºYódG ô«aƒJ ™e ájOÉ°üàbG π«°UÉëªc áMƒ∏ªdGh ±ÉØédG
äÉæ°ùëe áaÉ°VEG Ék °†jCG ó«ØªdG øeh ,ÉgQÉ°ûàf’ ΩRÓdG
.ôîÑàdG ¢†ØîJ »àdG áHôàdG
ájQGOEG äGAGôLEGh èeGôHh äÉ°SÉ«°S Ö∏£àj ôcP Ée πch
õcGôe ø«H ¿hÉ©àdG ™«°SƒJh äÉ°SGQódG ºYO πãe ,á«©jô°ûJh
á∏°üàªdG äÉfÉ«ÑdGh äÉeƒ∏©ªdG øe IóYÉb ô«aƒJh çÉëHC’G
π«°UÉëª∏d á«FɪdG äÉLÉ«àM’Gh ±ô°üdGh …ôdGh √É«ªdÉH
»a ™°SƒàdG Ék °†jCGh .âfôàf’Gh »dB’G Ö°SÉëdG áµÑ°ûH É¡£HQh
OÉ°üMh Ohó°ùdG πãe IOóéàeh IójóL á«FÉe OQGƒe ô«aƒJ
áédÉ©ªdG »ë°üdG ±ô°üdG √É«e ΩGóîà°SGh QÉ£eC’G √É«e
ø«fGƒb ø°Sh .»YGQõdG ±ô°üdG √É«eh áëdɪdG √É«ªdGh
Qóg ∫É¡°ùà°SG øe óëJ á«FɪdG ¥ƒ≤ëdG ∫ƒM ᪶fCGh
áÑ°SÉæe äGô«©°ùJ ™e QÉHB’G ≈∏Y äGOGóY ™°Vh πãe ,√É«ªdG
.∫ƒ°üëª∏d á«FɪdG äÉLÉ«àM’G RhÉéàj øªd
!AÉŸG øªK
∞°üf Ohó°ùdÉH ihôj Ée RhÉéàj ’ øµd ,É¡aÓNh Ohó°ùdGh :»gh , á©HQCG ¢ù°SCG ≈∏Y áµ∏ªªdG »a √É«ª∏d π«°UÉëªdG Gòg øe %85 ƒëf á«aƒédG √É«ªdG πµ°ûJh .IOóéàe ô«Z
øe á∏«Ä°V áÑ°ùf »gh ,ájhôªdG áMÉ°ùªdG øe áFɪdG »a πeÉY ,ñÉæªdG ±hôX ,»JÉÑædG πeÉ©dG , á«YGQõdG äÉ«∏ª©dG Éægh .%14 ≈dEG á«ë£°ùdG √É«ªdG π°üJ ɪæ«H ∑Ó¡à°S’G
k á∏WÉ¡dG QÉ£eC’G ᫪c
á«æ≤àd Iô«Ñc ᫪gCG »£©j ɪe ,Ó©a .áHôàdG
øeC’Gh »FɪdG øeC’G ø«H áfRGƒª∏d iƒ°ü≤dG ᫪gC’G ô¡¶J
hCG Ohó°ùdG OóY IOÉjõH AGƒ°S ,QÉ£eC’G OÉ°üM ≈ª°ùj Ée ±Gõæà°S’ áªcGôàªdG IOÉjõdG »a ád’O ¬d ɪeh .»FGò¨dG
.ÖWÉ°üªdGh äÉLQóªdG áYGQR ôjƒ£J √É«ªdG OQGƒe ≈∏Y á¶aÉëªdG Ö«dÉ°SCG å«M ,QÉHB’G ôØëd IóëH ójGõàªdG Oó©dG ƒg á«aƒédG √É«ªdG
¢†©H ø°ùH √É«ªdG IQGRhh áYGQõdG IQGRh øe πc Ωƒ≤J .á°üNôe ôÄH ∞dCG 98 ƒëf ≈dEG Ω2000 ΩÉY π°Uh
è««°ùàH áYGQõdG IQGRƒH äÉHɨdGh »YGôªdG IQGOEG Ωƒ≤Jh ôjó°üJ ™æe πãe √É«ªdG ᫪c ¢†ØîJ »àdG äÉ©jô°ûàdG
AÉ°ûfEG ôÑY QÉ£eC’G √É«ªH É¡°†©H …Qh Égô«é°ûJh äÉ«ªëªdG ,ô«©°ûdGh íª≤dG áYGQR øe óëdGh ±ÓYC’Gh íª≤dG √É«ªdG ¿hõîe ¿CG (FAO 1992) äÉ°SGQódG ¢†©H ôcòjh
QÉ£eC’G √É«e ™jRƒJ πLCG øe õLGƒMh Ωƒ≤Yh á«HGôJ Ohó°S ºZQh .á«dÉ©dG IAÉصdG äGP …ôdG ᪶fCG ΩGóîà°SG ™«é°ûJh òØæà°ùjo ¿CG øµªj áµ∏ªªdG »a á«aƒédG QÉHB’G øe »dÉëdG
»°VGQCG ≈∏Y Égô°ûfh »ë£°ùdG ¿ÉjôédG √É«e øe IOÉØà°S’Gh äGQGRh É¡¨«°üJ »àdG √É«ªdG ¢†ØN §£N
π°üJ óbh ,äÉJÉÑædG ƒªæd áëdÉ°üdGh IQhÉéªdG »YGôªdG ô¡¶J ’ É¡fCG ’EG √É«ªdGh áYGQõdGh §«£îàdG 33 32
ájƒYôdG ¢VQC’G ôªZ »a áeóîà°ùªdG √É«ªdG ᫪c ÉfÉ«MCG »≤«Ñ£J π«©ØJ OƒLh Ωó©d ™bGƒdG ¢VQCG ≈∏Y
…ô£ªdG ∫ƒ£¡dG ±É©°VCG 10 ≈dEG 5 øe á≤jô£dG √ò¡H »a áaó¡à°ùªdG hCG áMôà≤ªdG Ö°ùædÉa ,É¡d
óYÉ°ùj ɪe .áeóîà°ùªdG á≤jô£dG IAÉØc ≈∏Y ∂dP ∞bƒàjh á«≤«Ñ£J á«©bGh §£îH ºYóJ ’ §«£îàdG
±ÓYC’G ≈∏Y º¡JÉfGƒ«M ájò¨J »a IÉYôdG OɪàYG ΩóY ≈∏Y á£îdG πãe ,äGAGôLE’G ¢†©H AÉæãà°SÉH
√É«e øe á∏FÉg äÉ«ªc ô«aƒJ »dÉàdÉH »æ©jh ,Ék jó«∏≤J ájhôªdG »°VGQC’G øe Ék jƒæ°S %6 h %3 ƒëf ¢†Øîd
.±ÓYC’G π«°UÉëe …Q »a Ωóîà°ùJ »àdG QÉHB’G .»dGƒàdG ≈∏Y ±ÓYC’Gh ܃ÑëdÉH áYQõæªdG
»JQGRh øe πc Ωƒ≤J ¿CG ô¶àæªdG øeh
√É«ªdG ∑Ó¡à°SG IAÉØc äGAGôLE’G øe ójó©dÉH √É«ªdG áYGQõdG
âKóëà°SG å«M ,√É«ªdG ±Gõæà°SG øe óë∏d
.¢Vô¨dG Gò¡d á°üàîe ¿Éédh äGQGOEG
¢ü«∏≤àdG ¿CG ∂°T ’h .∑Ó¡à°S’G Gòg π«∏≤J »a ájƒdhC’G
IQGRh É¡H âeÉb »àdG äGAGôLE’G ºgCG øe
áYGQõdG IQGRh) Ék ≤HÉ°S √É«ªdGh áYGQõdG
»YGQõdG ´É£≤dG øe »FɪdG ∑Ó¡à°S’G ᫪c :1 πµ°T á∏ªM É¡bÓWEG ƒg (Ék «dÉM √É«ªdG IQGRhh
(Ω2002 »YGQõdG »FÉ°üME’G ÜÉàµdG)
20
å«M , √É«ªdG ∑Ó¡à°SG ó«°Tôàd á«æWh
»a …Oƒ©°ùdG ó¡©dG »dh ƒª°S øs°TO
PBase
18
16 âdòHh .á∏ªëdG •É°ûf ájGóH `g1418/2/25 √É«ªdG ∑Ó¡à°SG øe áĪdG »a 90 ƒëf
Ω ¿ƒ«∏H »FɪdG ∑Ó¡à°S’G
14 »YGQõdG …ô∏d ¿Éc áµ∏ªªdG »a
12 á«eÓYE’G á«YƒàdG ¢Uƒ°üîH Gk Oƒ¡L √É«ªdGh áYGQõdG IQGRh ä’ó©ªdG ≈∏Y ±Gõæà°S’G πX GPEG Ék eÉY øjô°ûY ∫ÓN
10 äGAÉ≤∏dG áeÉbEG øe ∂dP ™e ≥aGôàj Éeh ,√É«ªdG ᫪gCÉH ÉjQhô°V GôeCG ∑Ó¡à°S’G ¢†ØN øe π©éj ɪe , á«dÉëdG
8
6
iód »FɪdG »YƒdG ô°ûf ≈dEG áaOÉ¡dG iôNC’G äÉWÉ°ûædGh ó«°TôJ ≈∏Y õ«côàdG Ö°üæj ¿CG »¨Ñæj Éægh .Ék ë∏e
4 ójõeh π«©ØàdG ≈dEG êÉàëJ á∏ªëdG √òg ¿CG ’EG .ø«µ∏¡à°ùªdG ä’ÉéªdG πÑb »YGQõdG ∫ÉéªdG »a √É«ªdG ∑Ó¡à°SG
3
2 â∏NO »àdG á∏ªëdG πMGôe º««≤J »¨Ñæ«a ,ôjƒ£àdG øe . ájOƒ©°ùdG »a √É«ª∏d ±õæà°ùe ôÑcCG √QÉÑàYÉH , iôNC’G
0
áæ°ùdG 1980 1985 1990 1995 2000 ¬LƒJ »¨Ñæj ɪc .`g1421 ΩÉY ájGóH òæe áãdÉãdG É¡à∏Môe
´É£≤dG ƒgh √É«ª∏d Ék cÓ¡à°SG ôãcC’G ´É£≤dG ≈dEG á«YƒàdG √É«ª∏d á«∏Ñ≤à°ùªdG äGôjó≤àdG
OGó©àdG øY (Ö∏£dG) ∑Ó¡à°S’Gh (¢Vô©dG) á«FɪdG OQGƒªdG ᫪c ôjó≤J :2 πµ°T
Ω2002 πeÉ°ûdG »YGQõdG äÉfÓYE’ÉH IOhóëªdG á«YƒàdG πFÉ°Sh ™jƒæJ ™e ,»YGQõdG Ω2000 ΩÉY øe √É«ªdG ≈∏Y Ö∏£dG ójGõàj ¿CG ™bƒàªdG øe
OQƒªdG Ö∏£dG .Ék Ñjô≤J ᫪c ¢†Øîæà°S ɪæ«H ,∞©°†dG OhóM ≈dEG Ω2025 ≈àMh
25 ᫪c ¿CG äÉ°SGQódG âë°VhCG óbh .(2 πµ°T) OQGƒªdG
20
√É«e ΩGóîà°S’ Ohó°ùdG √É«ªdGh áYGQõdG IQGRh äCÉ°ûfCG óbh »°SÉ°SC’G êÉ«àM’G Gk ô«ãc RhÉéàJ á∏ª©à°ùªdG …ôdG √É«e
15.23
≈dEG ájOƒ©°ùdG »a Ohó°ùdG OóY π°üjh , …ôdG »a QÉ£eC’G ,…ôdG ᪶fCG »a óbÉØdG áÑ°ùf IOÉjõd áaÉ°VEG ,π«°UÉëª∏d
15
9.90
≈dEG á«æjõîàdG É¡à©°S π°üJ ,¢VGôZC’G ∞∏àîªd Gk ó°S 197 ¿hO ,𫨰ûàdG äÉYÉ°S áØ∏ch √É«ªdG Qóg øe ójõj ɪe
10 Ohóëe ô«KCÉJ äGP ∫GõJ ’ á≤jô£dG √ògh .3Ω ø«jÓe 809 áé«àf ¬∏c Gògh ,∫ƒ°üëªdG á«LÉàfEG »a ájOÉ°üàbG IOÉjR
4.78
5 3.39
8.25 8.75
áMÉ°ùªdG πµ°ûJ áµ∏ªªdG »Øa ,π°†aCG π«©ØJ ≈dEG êÉàëJh ¥ôWh á«≤«Ñ£àdG ±QÉ©ªdGh áãjóëdG Ωƒ∏©∏d QÉ≤àa’G
4.85 5.54 ,ájhôªdG áMÉ°ùªdG »dɪLEG øe áĪdG »a 86 QÉHB’ÉH ájhôªdG √É«ª∏d π«°UÉëªdG äÉLÉ«àMGh …ôdG ä’Éée »a ò«ØæàdG
0
1990 2000 2025 2051 ¿ƒ«©dGh QÉ£eC’ÉH ihôJ áMÉ°ùªdG øe áĪdG »a 14 ɪæ«H ∑Ó¡à°SG IAÉØc ™aQ øµªjh .á«fhôàµdE’G äÉeƒ∏©ªdG º¶fh
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

.¬°ùØf ΩÉ©dG É¡gÉéJG »a á«ë£°ùdG ájôëÑdG hóÑJ Aɪ°SCG ..øjÉL ,¿ÉØjEG ,¢ù«°ùfGôa ,»dQÉ°T
≈dEG …ODƒJ »àdG ÉgQƒëe ∫ƒM ¢VQC’G ¿GQhO ácôM - Ö°ùM ôXÉædG Égƒ∏àj á°SQóe IòeÓàd É¡fCÉch
,»dɪ°ûdG É¡Ø°üf »a ø«ª«dG ܃°U √É«ªdG ±GôëfG ô«°UÉYCG Aɪ°SCG ™bGƒdG »a É¡fCG ô«Z .…óéHC’G É¡∏°ù∏°ùJ
.»HƒæédG É¡Ø°üf »a QÉ°ù«dG á«MÉfh ôëÑdG QõL ∞jôîdG Gòg ∫ÓN âHô°V á∏JÉbh Iôeóe
≥∏©àj Ée á°UÉN ,á«£«ëªdGh ájôëÑdG √É«ªdG ¢üFÉ°üN - IóëàªdG äÉj’ƒ∏d »bô°ûdG πMÉ°ùdG ≈∏Y ⪣ëJh »ÑjQɵdG
πeGƒY ∂dP ≈dEG ±É°†jh .É¡àMƒ∏eh É¡JQGôM áLQóH äGô°û©H ájOÉe ôFÉ°ùNh ≈∏à≤dG ±’BG áØ∏îe ᫵jôeC’G
»a Ö°üJ »àdG QÉ¡fC’G √É«eh πMGƒ°ùdG ∫ɵ°TCG πãe iôNCG .äGQ’hódG ø«jÓH
.äÉ£«ëªdGh QÉëÑdG

W¹d׳�« «—UO²�«
øe É¡∏c â∏°Uh á©HQC’G ô«°UÉYC’G ¿CG ,ô¶æ∏d âaÓdG
áMÉÑ°ùdG ±ôY ¿CG òæe ájôëÑdG äGQÉ«àdG ¿É°ùfE’G ±ôY .GójQƒ∏a áj’h :IOóëe á£≤f óæY á°ùHÉ«dG ≈dEG §«ëªdG
¿ô≤dG ∞°üàæe ≈dEG Oƒ©J Ék «ª∏Y É¡à°SGQO øµdh .áMÓªdGh Ö°U ≈∏Y á©«Ñ£dG õ«côàd ô«°ùØJ »ah
35 34
.§≤a ô°ûY ™°SÉàdG ,Égô«Z ¿hO á≤£æªdG √òg ≈∏Y É¡Ñ°†Z º°SôJh ¿Éé∏îdG ôØëJ
¿hô«°ûj ájƒédG OÉ°UQC’G Aɪ∏Y ¿Éc

W¾OÐË ÂuKŽ
»a ô«Ñc π°†a …Qƒe .±G .ΩG »µjôeC’G §HÉ°†∏d ¿Éc `H ≈ª°ùªdG …ôëÑdG QÉ«àdG ≈dEG º¡©Ñ°UEÉH …ò¨Jh ÅWGƒ°ûdG
ájôëÑdG äGQÉ«àdG ácôM øY äÉeƒ∏©ªdG øe ô«ãµdG π«é°ùJ
á«aGô¨édG »a ∞dDƒe ∫hCG ™°Vhh .»ª∏Y ¢SÉ°SCG ≈∏Y ìÉjôdGh
k
É¡ª°SQ »àdG §FGôî∏d ¿Éch .Ω1855 ΩÉY ôëÑ∏d á«©«Ñ£dG ɪbQ ô«°UÉYC’G √ò¡H GójQƒ∏a áj’h â∏é°S
."è«∏îdG QÉ«J" ñÉæe OóëJh ∑ɪ°SC’G
ºî°VCG ¿ƒµJ GòHh ºdÉ©dG
≈∏Y á«Ä«ÑdG äGôKDƒªdG
á«Ä«ÑdG á«°†≤dG ≈dEG É«aGô¨édG ÜÉàc øe
Iô«Ñc IóFÉa ºdÉ©dG »a ájôëÑdG äGQÉ«àdGh ìÉjôdG º¶æd k
iôNCG ᫵jôeCG áj’h √ó¡°ûJ ºd É«°SÉ«b ¥ÓWE’G
¿Éc ,§FGôîdG √òg ô°ûf πÑ≤a .᫪dÉ©dG IQÉéàdG ácôëd Ió«MƒdG áj’ƒdG) øjô°û©dG ¿ô≤dG ∫ÓN
ø«H Ée øØ°ùdG äÓMQ ¬bô¨à°ùJ …òdG øeõdG §°Sƒàe »a ô«°UÉYCG á©HQCG É¡àHô°V »àdG iôNC’G
∂∏J ΩGóîà°SÉH øµdh .Ék eƒj 124 ƒëf É«dGôà°SCGh Gôà∏éfEG ™°SÉàdG ¿ô≤dG »a ∂dP ¿Éch ,¢SÉ°ùµJ »g óMGh º°Sƒe
97 ≈dEG IôàØdG ∂∏J »a §°SƒàªdG Gòg ¢†ØîfG §FGôîdG ¥Éë∏dG øY Gk óL Ió«©H ∫GõJ ’ GójQƒ∏a øµdh .(ô°ûY
øØ°ùdG É¡bô¨à°ùJ âfÉc »àdG IóªdG äô°üoàNG ɪc .Ék eƒj .…QÉédG ΩÉ©dG »a ¿ÉHÉ«dG ¬à∏é°S …òdG »°SÉ«≤dG ºbôdÉH
øe (ø«àæLQC’G ܃æL ôÑY) ∑Qƒjƒ«fh É«fQƒØ«dÉc ø«H Ée ø«°ü∏d »bô°ûdG πMÉ°ùdGh »fÉHÉ«dG π«ÑNQC’G ¢Vô©J PEG
k.Éeƒj 135 ≈dEG Ék eƒj 183 ,ôjô≤àdG Gòg OGóYEG ïjQÉJ ≈àM Iôeóe ô«°UÉYCG Iô°û©d

Getty
ájƒédG ∫GƒMC’G øjhóJ AóH òæe ¬∏«é°ùJ ≥Ñ°ùj ºd ºbQ ƒgh
øNÉ°ùdGh OQÉÑdG ,»°ù∏WC’G ô«°UÉYCG ô«°ùØJ »a ∫ÉëdG ƒg ɪch .ºdÉ©dG »a »eÓYE’G åjóëdG ô°üà≤j ¿CG øe kÉfCÉ°T º¶YCG ájôëÑdG äGQÉ«àdG
:ø««°SÉ°SCG ø«ª°ùb ≈dEG ájôëÑdG äGQÉ«àdG º°ù≤æJ §«ëªdG »a ÅaGódG QÉ«àdG ≈dEG Éæg º¡©HÉ°UCÉH Aɪ∏©dG ô«°ûj
øe áeOÉ≤dG äGQÉ«àdG »gh :IOQÉÑdG ájôëÑdG äGQÉ«àdG - ≈dEG ¥ô£àdG πÑbh ."¿ÉHÉ«dG QÉ«J" º°SÉH ±hô©ªdG ,ÇOÉ¡dG ¢ù«dh ..∑Éæg hCG Éæg ø«ëHÉ°ùdG ¢†©H ¥ôZ ä’ÉM ≈∏Y É¡æY
.܃æédGh ∫ɪ°ûdG »a IOQÉÑdG á«Ñ£≤dG ≥WÉæªdG Qóéj ,º°SƒªdG Gò¡d ºdÉ©dG »a ájƒédG ∫GƒMC’G á«°Uƒ°üN ºgCG »Ä«ÑdG ó«©°üdG ≈∏Y É¡fEG ∫ƒ≤dG A»°T »a á¨dÉѪdG øe
á«Ä«ÑdG ɡ૪gCGh ájôëÑdG äGQÉ«àdG á«g Ée ΩÉeCG ∞bƒàdG ÉæH
øe á≤∏£æªdG äGQÉ«àdG »gh :IQÉëdG ájôëÑdG äGQÉ«àdG - .ΩÉY πµ°ûH á«NÉæªdGh »ª∏©dG Ωɪàg’G øe ∫OÉY Ö«°üæH ≈¶ëJ »àdG äÉHɨdG øe
.á«FGƒà°S’G ≥WÉæªdG ≈∏Y ÉgQGhOCG »g Éeh ?ájôëÑdG äGQÉ«àdG »g ɪa .»eÓYE’Gh
ôëÑdG »a ô¡ædG
PEG ,Gk óL á≤«Kh ábÓY äGQÉ«àdG øe ø«YƒædG øjòg ø«Hh »a á«FÉe πàc ∑ôëJ øY IQÉÑY »g ájôëÑdG äGQÉ«àdG ≈∏Y ∫hÉ£àdÉH ¿É°ùfE’G CGóH πgh ?á«Ä«ÑdGh á«NÉæªdG ó©°üdG
k
QÉ«J ≈dEG OQÉÑdG …ôëÑdG QÉ«àdG ∫ƒëàj hCG ,Óãe ¿É£∏àîj ∫ɵ°TCÉHh IOóëe äÉgÉéJG »a QÉëÑdGh äÉ£«ëªdG ¢VGƒMCG Ö«éj á∏Ä°SCG ?äÉHɨdG ≈dEG áÑ°ùædÉH π°UÉM ƒg ɪc É¡àeƒ¶æe
QÉ«J ≈dEG QÉëdG QÉ«àdG ∫ƒëàj PEG ,¢ùµ©dG hCG ,QÉM …ôëH .á°†jô©dG QÉ¡fC’G äGQÉ°ùe ¬Ñ°ûJ äGQÉ°ùe »a ᪶àæe
…CG ..ø«©e QÉ«J êÉàfEG »a äGQÉ«J IóY Ék fÉ«MCG ∑ôà°ûJh .OQÉH IójóY á«aGô¨L πeGƒY ≈dEG ájôëÑdG äGQÉ«àdG πµq °ûJ Oƒ©jh .ôjô≤àdG Gòg »a …Gƒ°ûdG ¢VÉjQ h á«£Y OƒÑY É¡æY
QÉ«àdG Gògh ,óMGh …ôëH QÉ«J ≈dEG ∫ƒëàJ äGQÉ«J IóY ¿CG :É¡æe
.Ék °†jCG ôNBG QÉ«J ≈dEG √QhóH ∫ƒëàj ób IÉ«ªdG ìÉjôdG ™aóJ PEG .É¡æe áªFGódG á°UÉN ,ìÉjôdG -
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ..ájôëÑdG äGQÉ«àdG

"ájôëÑdG äGQÉ«àdG" ô«Ñ©J ΩGóîà°SG ≈∏Y ø««aGô¨édG .ájôëÑdG äGQÉ«àdG øe ø«Yƒf ø«H Aɪ∏©dG õ«ªj ∂dP ≈dEG
.á«ë£°ùdG á«≤aC’G äGQÉ«àdG ≈dEG ¢UÉN ¬LƒH IQÉ°TEÓd ≈ª°ùJh ø«£«ëe ø«H Ée ∑ôëàJ »àdG äGQÉ«àdG ∑Éæ¡a
’EG ƒg Ée ájôëÑdG äGQÉ«àdG ácôM øe ´ƒædG Gòg øµdh äGQÉ«J º°SÉH ±ô©jh ôNB’G ´ƒædGh ,á«≤aC’G ¿RGƒàdG äGQÉ«àH
ájôëÑdG äGQÉ«à∏d ≈ª¶©dG ácôëdG øe Ohóëe AõL .ájOƒª©dG ¿RGƒàdG
äGQÉ«J º°SÉH áahô©ªdG ,á«£«ëªdG ¢VGƒMC’G »a iôѵdG
.…Oƒª©dG ¿RGƒàdG äÉ룰ùªdG ø«H äGQÉ«àdG √òg øe ≈dhC’G áÄØdG CÉ°ûæJ
܃°ùæe ±ÓàNG áé«àf ,Ék °†©H É¡°†©ÑH á∏°üàªdG á«FɪdG
ø«H Ée É¡àaÉãch É¡JQGôM »a äÉ£«ëªdG √É«e ∞∏àîJ π°UÉM ƒg ɪc ,ôîÑàdG áÑ°ùf ±ÓàNG ÖÑ°ùH É¡æ«H √É«ªdG
§«ëª∏d IOQÉÑdG √É«ªdG ¿CG Aɪ∏©dG ßM’ óbh .ôNBGh ¿Éµe §°SƒàªdG ¢†«HC’G ôëÑdGh á¡L øe »°ù∏WC’G §«ëªdG ø«H
Science & Vie d.r.

ô¡¶J »YÉ棰U’G ôª≤dG øe IQƒ°U

,»°ù∏WC’G √É«e øe ôÑcCG »Yƒf π≤K äGP »HƒæédG óªéàªdG »g §°SƒàªdG »a ôîÑàdG áÑ°ùf ¿CG ÖÑ°ùdGh .iôNCG á¡L øe
Ö°ùM áØ∏àîe ¿GƒdCÉH »°ù∏WC’G äGQÉ«J ≈dEG π°üàd ô«NC’G Gòg √É«e âëJ Qƒ¨J É¡fEÉa ∂dòd ,»dÉàdÉHh .QÉ¡fC’Gh QÉ£eC’G √É«e øe ¬«a Ö°üj ɪe ôÑcCG
É¡JQGôM
,í£°ùdG ≈dEG Ék «Ñ°ùf áÄaGódG √É«ª∏d ´ÉØJQG É¡∏HÉ≤j ,¥ÉªYC’G Gòg ¢†jƒ©àdh .¢VÉØîf’G ƒëf π«ªj ¬«a √É«ªdG iƒà°ùe ¿EÉa 37 36

IQGôëdG ≈∏Y ÉgôKCG AõL øe É¡àaÉãc ±ÓàNGh √É«ªdG IQGôM áLQO ô«¨àd Ék ©ÑJ á©ØJôªdG áaÉãµdG äGP √É«ªdG ¥ÉªYC’G ≈dEG Qƒ¨J ɪc §°SƒàªdG √ÉéJG »a QGôªà°SÉH »°ù∏WC’G √É«e ™aóæJ ¢ü≤ædG
áÄaóJ ≈∏Y Ék ªFGO πª©J IQÉëdG äGQÉ«àdG âfÉc ɪd √É«ªdG ácôM IógÉ°ûe øµªj øµdh .AÉfE’G πNGO ôNBG ≈dEG .í£°ùdG óæY π°UÉëdG ôîÑàdG π°†ØH (Ék «Ñ°ùf áëdɪdG) Qó≤jh .¢ü≤ædG Gòg ¢†jƒ©àd ¥QÉW πÑL ≥«°†e ôÑY
≈∏Y IOQÉÑdG äGQÉ«àdG πª©J ɪæ«H ,É¡H ôªJ »àdG πMGƒ°ùdG OGƒe ™°Vh óæY AÉfE’G Gòg πNGO É¡©ÑàJh πc Iôe ∂dòd áé«àf É¡∏c OóéàJ §°SƒàªdG √É«e ¿CG Aɪ∏©dG
âØ∏àNG ¿CG ø«JôgɶdG ø«JÉg ≈∏Y ÖJôJ ó≤a ,ÉgójôÑJ Ék «°SCGQh Ék «≤aCG π≤àæJ ÉgGôæa .¬«a áØ«ØN ô«°UÉYC’G É¡àcôM ¿C’ ,ájôëÑdG äGQÉ«àdG IógÉ°ûe ôXÉæ∏d øµªj ’h .Ék Ñjô≤J Ék eÉY 30
•ƒ£N óæY ™≤J »àdG πMGƒ°ùdG ≈∏Y IQGôëdG äÉLQO »a á∏≤æàªdG AɪdG äÉÄjõL É¡∏ªëJ ¬«a AÉfEG »a çóëJ »àdG á«ë£°ùdG √É«ªdG äÉÄjõL ácôM ¬Ñ°ûJ
πMGƒ°ùdG áfQÉ≤e óæY 샰VƒH ô¡¶j Gògh .É¡°ùØf ¢Vô©dG ∫ÉëdG ƒg ∂dòc .∑GP hCG √ÉéJ’G Gòg É¡eÉbQCG º£ëJ ¿ƒµj AÉfE’G »a AɪdG í£°S ¿CG ßMÓæa .Ö¡d Qó°üe ¥ƒa ôëH øe √É«ªdG π≤àæJ ,äGQÉ«àdG øe ´ƒædG Gòg »a
≈∏Y áaô°ûªdG πMGƒ°ùdG hCG ,IóMGƒdG IQÉ≤dG »a á∏HÉ≤àªdG å«M ,≈ª¶©dG á«£«ëªdG ¢VGƒMC’G »a ™HÉ°UCGh á«°SÉ«≤dG ∫É≤àfG çhóM øe ºZôdG ≈∏Y óMGh iƒà°ùe óæY ÉàHÉK k ôëÑdG í£°S Üôb â©bhCG AGƒ°S ,»≤aCG πµ°ûH ôNBG ≈dEG
á«Hô¨dG πMGƒ°ùdÉa .ø«àØ∏àîe ø«JQÉb øe óMGh §«ëe πµ°T ≈∏Y ôëÑdG √É«e äÉÄjõL ∑ôëàJ ≈dEG ¬éàJ ΩÉ¡J’G á«°SCGQh á«≤aCG Iô«¨°U äGQÉ«J πµ°T ≈∏Y ≈∏Ø°ùdG ¬JÉÄjõL ø«H ±ô©dG iôL óbh .¥ÉªYC’G »a ¬æY Gk ó«©H hCG
á«bô°ûdG πMGƒ°ùdG øe ô«ãµH CÉaOCG á«dɪ°ûdG ÉHhQhC’ k
±ÓàN’ É©ÑJ á«°SCGQh á«≤aCG äGQÉ«J ájôëÑdG äGQÉ«àdG
ô«KCÉJ ≈dEG ∂dP ™Lôjh .IóëàªdG äÉj’ƒdG ∫ɪ°Th Góæµd äGQÉ«àdG √òg IógÉ°ûe øµªj ’h .É¡àaÉãc
≈dEG ∂«°ùµªdG è«∏N øe Oƒ©j …òdG ÅaGódG è«∏îdG QÉ«J ™ÑàJh ø«∏ØdG ¢UGôbCGh á«aÉ£dG äÉeGƒ©dG ™°Vh óæY ’EG
πMGƒ°ùdG ≈∏Y OQÉÑdG QhOGôH’ QÉ«J ô«KCÉJh ,á«Hô¨dG ÉHhQhCG .É¡µ∏°ùJ »àdG äÉgÉéJ’Gh É¡àcôM ô¡f ∞dCG øe º¶YCG
¿CG ÉgRôHCG øe èFÉàf IóY ∂dP ≈∏Y ÖJôJ óbh .ájóæµdG áYô°S §°Sƒàeh .óMGƒdG Ωƒ«dG »a Ó«e k 20 h 15 ø«H Ée IóY ≈dEG ∫É«eCG IóY øe ájôëÑdG äGQÉ«àdG ´É°ùJG ìhGôàj
óªéàJ ’ ÉHhQhC’ »Hô¨dG »dɪ°ûdG πMÉ°ùdG ΩÉeCG √É«ªdG »a áàHÉãdG á«aGô¨édG ºdÉ©ªdG øe ájôëÑdG äGQÉ«àdG ¿C’h 17 h 12 ø«H Ée ìhGôàJ »dɪ°ûdG »°ù∏WC’G §«ëªdG QÉ«J »a QÉëdG è«∏îdG QÉ«J ´É°ùJG §°Sƒàªa .∫É«eC’G øe äÉÄe
á«éjhôædG ÅfGƒªdG iôæa ,áæ°ùdG Qƒ¡°T øe ô¡°T …CG »a iAGôàj ób ɪc Gk óHCG á«FGƒ°ûY â°ù«dh á«FɪdG äÉ룰ùªdG k
AÉà°ûdG »a ƒgh OQÉÑdG QhOGôH’ QÉ«J ¿CG ɪc .Ωƒ«dG »a Ó«e k 80 ƒëf ≠∏Ñj »°ù«FôdG §°ShC’G ¬ª°ùb
»°ù∏WC’G QÉ«Jh ,Ó«e
Ak Éà°T ∞bƒàJ áMÓªdG ¿CG ø«M »a Ak Éà°Th Ék Ø«°U πª©J º°SG ¿ƒµj Ée Ék ÑdÉZ Ék ª°SG πªëj É¡æe Óc
k ¿EÉa ,¢†©Ñ∏d k
.∞«°üdG ∫ÓN ¬«∏Y ƒg ɪe áYô°Sh ɪéM º¶YCGh iƒbCG k.Ó«e 45 ƒëf É«fQƒØ«dÉc QÉ«Jh ,π«e 300 ƒëf »dɪ°ûdG
Ék eɪJ ∫ÉëdG ¢ùµ©æJh .á∏HÉ≤ªdG ájóæµdG ≥WÉæªdG »a ,É¡H Ωó£°üj hCG QÉ«àdG Gòg É¡æe ≥∏£æj á°ùHÉ«dG øe á≤£æe óMGƒdG ø«H ájôëÑdG äGQÉ«àdG ∂ª°S hCG ≥ªY ∞∏àîj ɪc
πMGƒ°S ádÉÑb OQÉÑdG …QÉæµdG QÉ«J Qhôªa .܃æédG »a º°S’G Gò¡H »ª°S Óãe k OQÉÑdG …QÉæµdG QÉ«àa .É¡H ôªj hCG è«∏îdG QÉ«J ¬∏ªëj Ée ºéM ¿CG ájôëÑdG äÉ°SGQódG äócCGh ≠∏Ñj QÉëdG è«∏îdG QÉ«J ≥ªY §°Sƒàe ¿CG ø«ÑJ óbh .ôNB’Gh
≈fOCG É¡«a IQGôëdG ä’ó©e π©éj á«Hô¨dG É«≤jôaCG »a QÉ«J º¶YCG ƒgh è«∏îdG QÉ«Jh ,…QÉæµdG QõL ≈dEG áÑ°ùf äÉ룰ùªdG ≈dEG GójQƒ∏a ܃æL øe É¡©aójh √É«e øe 700 ƒëf »dɪ°ûdG »°ù∏WC’G §«ëªdG QÉ«Jh ,ôàe 1000 ƒëf
πMGƒ°Sh ≈£°SƒdG ɵjôeCG »a ¬«∏Y »g ɪe áLQO ƒëæH ∞°üàæe øe ≥∏£æj ¬fC’ ∂dòc »ª°S ºdÉ©dG »ah »°ù∏WC’G Qqó≤j ,IóëàªdG äÉj’ƒdG πMGƒ°S ¥ô°T ∫ɪ°T á«FɪdG ,ôëÑdG √É«e øe πFÉg ºéM ∞jô°üàH äGQÉ«àdG Ωƒ≤Jh .ôàe
.πjRGôÑdG k ∞£©æj ¿CG πÑb ∂«°ùµªdG è«∏îH ôªjh §«ëªdG
’ɪ°T …QÉéªdG É¡∏ªëJ »àdG √É«ªdG πc ºéëd Óãe k 33 øe ôãcCÉH ∫ÓN Ék °†jCGh ,É¡°†©ÑH áfQÉ≤e É¡HÉ«°ùfG áYô°S ∞∏àîJ ɪc
»dɪ°ûdG »°ù∏WC’G QÉ«J ∂dòch ,á«Hô¨dG ÉHhQhCG ≈dEG Oƒ©jh í£°S ≈∏Y IOƒLƒªdG (Glaciers) äÉLÓãdGh ájô¡ædG .áæ°ùdG øe áØ∏àîªdG ∫ƒ°üØdG
ôë°üàdGh áHƒWôdG »a ÉgôKCG ..OóëªdG ¬©bƒe ≈dEG áÑ°ùf ∂dòH »ª°S ìÓeC’G øe ÓFÉgk Ék ªéM QÉ«àdG Gòg π≤æjh .Ωƒ«dG ¢VQC’G
äGQÉ«àdG ôKDƒJ ,ÉgójôÑJ hCG πMGƒ°ùdG áÄaóJ ÖfÉL ≈dEGh »a øW ¿ƒ«∏e 1.2 ƒëæH Qó≤j áHGòªdG ô«Zh áHGòªdG áaô°üæªdG √É«ªdG ºéM ¿CG ø«ÑJ ó≤a ,∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Yh
≈∏Y ôªJ »àdG ìÉjôdÉa .AGƒ¡dG áHƒWQ »a ∂dòc ájôëÑdG ¬JÉ«°Uƒ°üN É¡æe πµdh ,Gk óL Iô«ãc ájôëÑdG äGQÉ«àdG ¿C’h k.É°†jCG ábÓªY ..QÉKBG ábÓª©dG ΩÉbQC’G √òg πãªdh !!á«fÉãdG π°üj è«∏îdG QÉ«J ™e √QhóH ºëà∏j …òdG GójQƒ∏a QÉ«J øe
ìÉjôdG øe AɪdG QÉîH πªM ≈∏Y QóbCG ¿ƒµJ áÄaGO äGQÉ«J Ée »a ∑ôà°ûe ƒg ɪq Y åjóëdG ≈dEG π≤àæf OôØæªdG √QhOh ¬àYô°S ìhGôàJh ,á«fÉãdG »a Ö©µe ôàe ¿ƒ«∏e 26 ƒëf ≈dEG
Ék ÑÑ°S ¿ƒµJ ≈dhC’G ¿EÉa Gò¡dh .IOQÉH äGQÉ«J ≈∏Y ôªJ »àdG º°SQ »a ᫪gC’G ≠dÉH ÉgQhOh á«Ä«ÑdG ó©°üdG ≈∏Y É¡æ«H
,É¡«∏Y Ö¡J »àdG πMGƒ°ùdG ≈∏Y IôjõZ QÉ£eCG •ƒ≤°S »a .¢VQC’G í£°S ≈∏Y IÉ«ëdG ºdÉ©e
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ..ájôëÑdG äGQÉ«àdG

´ÉØJQGh …QGôëdG ¢SÉÑàM’G ´ƒ°VƒªH ábÓY ≈∏Y ¿ÉHÉ«dGh

W¾O³K� √d�« ,ábÓ©dG √ò¡d »Øf øe ∑Éæg øµj ºdh .¢VQC’G IQGôM
»Yóà°ùj º°SÉëdG ÜGƒédG AÉ£YEG ¿CG ≈∏Y ´ÉªLEG ¬Ñ°T πH
,á∏Ñ≤ªdG á∏«∏≤dG äGƒæ°ùdG »a ô«°UÉYC’G º°Sƒe áÑbGôe
øY ôÑ©j ΩCG Ak Éæãà°SG »dÉëdG º°SƒªdG ¿Éc GPEG Ée ±ô©æd
¿CG iôNCG á¡L øe Gƒ©ªLCG Aɪ∏©dG øµdh .ójóL √ÉéJG
»bô°ûdG πMÉ°ùdG âHô°V »àdG ô«°UÉYC’G º°SGƒe ∞æYCG
π«é°ùJ ™e âæeGõJ ø««°VɪdG øjó≤©dG ∫ÓN ɵjôeC’
.è«∏îdG QÉ«J √É«ªd IQGôM ä’ó©e ≈∏YCG
ô«Z …QGôëdG ¢SÉÑàM’G ¬«dEG …ODƒj ¿CG øµªj …òdG Ée øµdh
√É«ªdG á«aGô¨L ?É¡JGQÉ«Jh äÉ£«ëªdG √É«e IQGôM ´ÉØJQG
ób É¡°†©Ña .Ék °†jCG äGQÉ«àdG √òg áYô°S ƒg ÜGƒédGh
ô°UÉæ©dGh OGƒªdG Oƒ©°U ≈∏Y √É«ªdG •ÓàNG á«∏ªY óYÉ°ùJh
…QÉédG ΩÉ©dG »a Qó°U …òdG ÜÉàµdG Gòg RÉàªj Éæg ΩÓµdGh .¬àcôM »a Å£Ñj ób É¡°†©Hh ,´ô°SCG íÑ°üj
∫hÉæàJ »àdG ÖàµdG »a Égóéf ɪ∏q b á«dƒª°ûH Ω2004 á«ØjôîdG ô«°UÉYC’G º°Sƒe ܃Ñg π«Ñ≤a ..§≤a Ék jô¶f ¢ù«d
.√É«ªdG ´ƒ°Vƒe "IÉ«ëdGh º∏©dG" á∏ée äô°ûf ,¿ÉHÉ«dGh GójQƒ∏a ≈∏Y
ájCÉH ¬£HQ »Yóà°ùj Ée ∑Éæg øµj ºd Gk ôÑN á«°ùfôØdG
ΩÉeCG ôªj …òdG QÉ«àdG ¿C’ ,¿hôdG ô¡f Ö°üe øe ¥ô°ûdG
.¥ô°ûdG øe »JCÉj πMÉ°ùdG Gòg
ájôëÑdG IÉ«ëdG ≈∏Yh
»àdG á«FGò¨dG ô°UÉæ©dG ôaGƒàJ ,Ωó≤J Ée ≈dEG áaÉ°VEG
.áØ∏àîªdG äÉ룰ùªdG »a ájôëÑdG äÉæFɵdG É¡LÉàëJ
,á«HPÉédG π©ØH ´É≤dG ≈dEG â£Ñg ób ¿ƒµJ »àdG á«FGò¨dG
å«M ,í£°ùdG øe áÑjô≤dG É«∏©dG á«FɪdG äÉ≤Ñ£dG ≈dEG
.ájôëÑdG äÉæFɵdG ô°ûàæJ
É¡©e πªëJ IQÉëdG äGQÉ«àdG ¿EG ∫ƒ≤dG øµªj ,ΩÉY πµ°ûHh
¢Vôà©J á©ØJôe á«∏ÑL π°SÓ°S ∑Éæg âfÉc GPEG Ék °Uƒ°üN
√É«ªd Gk Qó°üe πµ°ûj è«∏îdG QÉ«J ¿CG iôf Gòµgh .É¡≤jôW
»bô°ûdG πMÉ°ù∏d ∂dP ¿ÉcCG AGƒ°S ,ôe ɪæjCG ôjõ¨dG ô£ªdG
√òg ¿EÉa Gòdh .ÉHhQhCG ÜôZ πMGƒ°ùd ΩCG IóëàªdG äÉj’ƒ∏d
.äÉHɨdGh áYGQõdÉH á«æZ ≥WÉæªdG
ìÉjôdGh IOQÉÑdG äGQÉ«à∏d áÑ°ùædÉH Ék eɪJ ∫ÉëdG ∞∏àîjh
ôcòj Ö«°üæH ºgÉ°ùJ ’ äGQÉ«àdG √ò¡a .É¡bƒa ôªJ »àdG
øe ¢ùµ©dG ≈∏Y É¡fEG πH ,É¡H ôªJ »àdG πMGƒ°ùdG QÉ£eCG »a
∫ÉëdG ƒg ɪc ,πMGƒ°ùdG √òg ±ÉØL ≈∏Y óYÉ°ùJ ∂dP
QÉ«J óLƒj å«M ,É«≤jôaCG ÜôZ ܃æL »a
óLƒj å«M ,»Hô¨dG É¡dɪ°T »ah ÓjƒéæH …QGôëdG ¢SÉÑàM’G
39 38

AɪdG QÉîH ,á«FɪdG IQhódGh »FɪdG ±Ó¨dG
»aGô¨édG ™jRƒàdG ,§bÉ°ùàdG ,áHôàdG áHƒWQh
äÉeGóîà°SG ºgCGh »FɪdG ∞jô°üàdG ,ºdÉ©dG QÉ¡fC’
QÉ¡fC’Gh ó«∏édG ,á«aƒédG √É«ªdG ,äGô«ëÑdG ,QÉ¡fC’G
k
√É«ªdG ≈dEG ’ƒ°Uh ...äÉ£«ëªdGh QÉëÑdG ,ájó«∏édG
øjhÉæY ¢†©H »g √òg ..»Hô©dG ºdÉ©dG »a áHò©dG
.äÉëØ°U 409 »a ™≤J »àdG ¬dƒ°üa
øjhÉæ©dG øe áYƒªée óéf π°üa πc ¿GƒæY âëJh
∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Y äGô«ëÑdG π°üa »Øa .á«YôØdG
™«°VGƒe IóY ≈∏Y ´RƒàJ ø«KÓãdG äÉëØ°üdG ¿CG óéf
,É¡JCÉ°ûf ±hô¶d kÉ©ÑJ ºdÉ©dG äGô«ëH ∞«æ°üJ :»g
¿É°ùfE’G äÉeGóîà°SGh áeÉ©dG É¡°üFÉ°üN ..äGô«ëÑdG
,äÉ©≤æà°ùªdG) á∏ë°†dG á«FɪdG äÉ룰ùªdG ,É¡d
äGô«ëÑdGh (á∏MƒªdG äÉ룰ùªdG ,äÉîÑ°ùdG
.á«°SÉ«°S Ohóëc äÉ©≤æà°ùªdGh
»a PÉà°SCGh »°UÉ°üàNG ∞«dCÉJ øe ÜÉàµdG ¿C’h
¢ù«ªN óªëe QƒàcódG ƒg ájOÉ°üàb’G á«aGô¨édG
π«ªj ó≤a ,á«©eÉédG áaô©ªdG QGO ô°ûfh ,¬chõdG
ô«Z á«©eÉédG ÖàµdG øª°V ¬Ø«æ°üJ ≈dEG ¢†©ÑdG
áaÉ°†e ¬à«dƒª°T ¿CG ô«Z .áeÉ©dG ≈dEG á¡LƒªdG
πÑb øe ¬à©dÉ£e π©éJ ,܃∏°SC’G áWÉ°ùH ≈dEG
IQGõZh ,kÉ浪e kGôeCG ø«°üàîªdG ô«Z ø««dƒ°†ØdG
kÉ©Lôe ¬∏©éJ á≤«bódG ᫪∏©dG äÉ«£©ªdGh ΩÉbQC’G
»a √É«ªdG ÉjÉ°†b øe á«°†b ájCÉH ºà¡e πµd Iôcòe hCG
.ºdÉ©dG
PBase
øæ«cÉg ÉHô«°S …óæ∏æØdG ɪg ø«ªdÉY ¿CG √OÉØeh ,ô«°UÉYCG
á©eÉL øe) õæjGQ ôà«Hh (᫵jôeC’G AÉ°†ØdG ádÉch øe)
øe ¬éàj …òdG »dɪ°ûdG »°ù∏WC’G QÉ«àdG ¿CG GócCG (πJÉ«°S
ó≤©dG ∫ÓN ®ƒë∏e πµ°ûH CÉWÉÑJ Góæc ≈dEG GóædôjEG πMGƒ°S
øe Qƒ°U ≈dEG √OÉæ°SEÉH ôÑîdG áë°U ¿ÉªdÉ©dG ócCGh .»°VɪdG
äÉ°SÉ«b ≈dEGh ,AɪdG í£°S äÉjƒà°ùªd á«YÉæ£`°U’G QɪbC’G
.¥ÉªYC’G »a áYô°ù∏d
≈dEG ΩCG äGQÉ«àdG áYô°S »a »©«ÑW Ö∏≤J ≈dEG ôeC’G Oƒ©j π¡a
ô°ûY ≈dEG áLÉëH ɪ¡fEG ¿ÉªdÉ©dG ∫ƒ≤j .…QGôëdG ¢SÉÑàM’G
»a Ö∏≤J …CG ¿CG ¿GócDƒj ɪ¡fCG ô«Z .ÜGƒédG º°ùëd äGƒæ°S
RhÉéàj ôKCG GP ¿ƒµ«°S ,¬ÑÑ°S ¿Éc ɪ¡eh äGQÉ«àdG áYô°S
ó©HC’Gh ,ô°TÉѪdG ¬£«ëe »a ñÉæªdG ∫GƒMCG ≈∏Y ¢ù«jÉ≤ªdG
k ¾e
.Ó«∏b
IOQÉÑdG äGQÉ«àdG ÉeCG (¿ƒàcÓHƒà«ØdG) "á«JÉÑædG ºFGƒ¡dG" ¿GQÉ«àdG ¿Gòg óYÉ°S ó≤a .…QÉæµdG QÉ«J
¿Gògh .(¿ƒàcÓHhõdG) "á«fGƒ«ëdG ºFGƒ¡dG" πªëàa »a É«Ñ«eÉf AGôë°U OGóàeG ≈∏Y ¿GOQÉÑdG ácôM »a ô«¨j ób
∑ɪ°SCÓd ¢SÉ°SC’G AGò¨dG ¿Óµ°ûj ºFGƒ¡dG øe ¿ÉYƒædG ∫ɪ°ûdG »a iôѵdG AGôë°üdGh ܃æédG ∫ɪ°T QÉ«Jh ,äGQÉ«àdG
.Iô«ÑµdG ∑ɪ°SC’G AGòZ ÉgQhóH πµ°ûJ »àdG Iô«¨°üdG QôµàJh .»°ù∏WC’G §«ëªdG πMÉ°S ≈àM CÉWÉÑàj CGóH »°ù∏WC’G
¿ƒµJ ºdÉ©dG »a ∑ɪ°SC’G ó«°U øcÉeCG π°†aCG ¿EÉa ,Gòdh ɵjôeCG ÜôZ ܃æL »a IôgɶdG √òg π©ØdÉH
,OQÉH ôNB’Gh QÉM ɪgóMCG øjQÉ«J AÉ≤àdG ™bGƒe »a IOÉY øµdh) .É«dGôà°SCG ÜôZ ∂dòch ,á«HƒæédG
äÉj’ƒdG ¥ô°T ∫ɪ°T ófÓfhÉaƒ«f IôjõL ∫ÉM ƒg ɪc âfƒµJ ób ºdÉ©dG »a iQÉë°üdG ™«ªL ¿CG Gòg øe º¡Øj ’
è«∏îdG QÉ«àH OQÉÑdG QhOGôH’ QÉ«J »≤à∏j å«M ,IóëàªdG »a ¢ù«FôdG ÖÑ°ùdG ¿EG PEG .ÉgóMh IOQÉÑdG äGQÉ«àdG ÖÑ°ùH
.ÅaGódG hCG á«bô°ûdG á«dɪ°ûdG ájQÉéàdG ìÉjôdG ¿CG ƒg ÉgOƒLh
áæ°ùdG ΩÉjCG º¶©e »a É¡«∏Y Ö¡J »àdG á«bô°ûdG á«HƒæédG
...á«aGô¨édG Öàc øe øe á©°SGh äÉMÉ°ùe ≈∏Y ÉgQhôªd ±ÉØédG Iójó°T ¿ƒµJ
á«eƒ«dG ∞ë°üdG ≈dEG ÉgOGóàeG ≈∏Y äóYÉ°S ó≤a ájôëÑdG äGQÉ«àdG ÉeCG .á°ùHÉ«dG
á¡éd r¿EG ájôëÑdG äGQÉ«àdG áeÉî°V ¿CG íLôªdG øe á¡L øe É¡aÉØL IOÉjRh á¡L øe §«ëªdG πMÉ°S ≈àM
â∏©L ,πMGƒ°ùdG ≈∏Y ÉgQÉKBG áeƒªjód hCG É¡°ù«jÉ≤e .(iôNCG
ɪc óHC’G ≈dEG É¡dÉM ≈∏Y á«bÉH É¡fCG ¿hó≤à©j øjô«ãµdG
≈∏Y Gk ô°üà≤e É¡æY åjóëdG »≤H ,Gòdh .∫RC’G òæe âfÉc ÅWGƒ°ûdG º°SQh ¿Éé∏îdG ôØM
≈àM QôÑe øe ∑Éæg øµj ºdh ,á«©«Ñ£dG á«aGô¨édG Öàc ôªJ »àdG πMGƒ°ùdG π«µ°ûJ »a ájôëÑdG äGQÉ«àdG ºgÉ°ùJh
´ƒ°Vƒeh ΩɪàgÉc »Ä«ÑdG ΩÓYE’G ≈dEG ¬dƒ°Uƒd ,Öjôb âbh QÉ¡fC’G É¡∏ªëJ ób »àdG Ö°SGhôdG π≤æJ É¡fEG å«M ,É¡H
ΩGõMh á«FGƒà°S’G äÉHɨdG ∫ÉM ƒg ɪc áÑbGôªdG ≥ëà°ùj π©ØH âàØàJ »àdG ∂∏J hCG ,ôëÑdG ≈dEG á°ùHÉ«dG øe ìÉjôdGh
πY ¿É°ùfE’G §∏°ùJ øµdh .∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Y ¿hRhC’G .AɪdG ácôM É¡«a CGó¡J »àdG øcÉeC’G »a É¡Ñ°SôJh ,êGƒeC’G
Gò¡H ¢ùªdG øe ø«°Sƒb ÜÉb ≈∏Y äÉH ¬fCG hóÑj á©«Ñ£dG ôªJ »àdG ÅfGƒªdG AÉ°ûfEÉH Ió«Wh ábÓY ácôëdG √ò¡dh
k
πNOh ,Ó©a ¬°ùªH CGóH ób øµj ºd ¿EG Gòg ,ô«£îdG ¿CÉ°ûdG øcÉeC’G »a IOÉY ÅfGƒªdG CÉ°ûæJ PEG .ájôëÑdG äGQÉ«àdG É¡H
.øªãdG ™aO á∏Môe AÉæ«e A»°ûfCG ,ô°üe ∫ɪ°T »Øa .ÜÉ°SQE’G É¡«a π≤j »àdG
QÉ«àdG ¿C’ ,π«ædG ô¡f Ö°üe øe Üô¨dG ≈dEG ájQóæµ°SE’G
Üô°V …òdG ô«°UÉYC’G º°Sƒe IQGõZ øY åjóëdG ∫Óîa ≈dEG Üô¨dG øe »dɪ°ûdG ô°üe πMÉ°ùH ôªj …ôëÑdG
"¿EG ¿EG »°S" áµÑ°T âMôW ,᫵jôeC’G GójQƒ∏a áj’h áYô°ùH CÓàe’ ¥ô°ûdG ≈dEG AÉ櫪dG Gòg A»°ûfCG ƒdh .¥ô°ûdG
ájƒédG OÉ°UQC’G Aɪ∏Y øe áYƒªée ≈∏Y ’GDk ƒ°S á«fƒjõØ∏àdG πãeh .ôëÑdG ≈dEG π«ædG É¡∏ªëj »àdG á«æ«£dG Ö°SGhôdÉH
GójQƒ∏a »a áæ°ùdG √òg ô«°UÉYC’G Iôãc âfÉc GPEG Ée ∫ƒM ≈dEG A»°ûfCG …òdG É°ùfôa »a ¿ƒ«d AÉæ«e øY ∫É≤jo Gòg
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

ƒªæH π«é©àdG ≈dEG …ODƒj …òdG ôeC’G ,ájƒÄe áLQO 2.3 áÑ°ùæH
π°†ØJ QÉé°TC’G !..ô«aÉ°ü©dG á∏°UƒH
√òg ôKDƒJh .IóMGh ájƒÄe áLQO πµd ΩÉjCG áKÓK ∫ó©ªH äÉÑædG
ó©H äGôàeƒ∏«c 10 ≈àM óàªJ áMÉ°ùe ≈∏Y kÉ°†jCG IôgɶdG
∞°üfh ø«Jôe ≠∏ÑJ áMÉ°ùe ≈∏Y ∂dòH IôKDƒe áæjóe πc ΩGõM áæjóªdG IÉ«M 3 ≥∏©àJ á∏Ä°SCG øY Aɪ∏©dG ÜÉLCG ɪ∏c
1
.É¡°ùØf áæjóªdG áMÉ°ùe á∏jƒW äÓMQ »a Qƒ«£dG Iôé¡H
ôÑîdGh .∞jôdG øe π°†aCG πµ°ûH ¿óªdG »a QÉé°TC’G ƒªæJ áHƒLC’G √òg â¡HƒL ɪ∏c ,™«°†J ¿CG ¿hO øe

ÂuKF�« œ«“
70 »dGƒëd á«YÉæ°üdG QɪbC’G øe á£≤à∏e Qƒ°üH ΩƒYóe Qƒ«£dG ¿CG π«b Éeó©Ña .IójóL á∏Ä°SCÉH
øe ÉgQhÉéj Éeh ¿óªdG â∏ª°T á«dɪ°ûdG ɵjôeCG »a á≤£æe ΩƒéædÉH É¡JÓMQ »a ∫óà°ùJ äGQÉ≤∏d IôHÉ©dG
êÉàëj øjô«ãµdG ÅLÉØj ób …òdG ôÑîdG øµdh .äÉHÉZh »°VGQCG ºdÉ©e É¡JôcGP »a ¿õàîJ É¡fCGh ,ÖcGƒµdGh
¿CG áYô°ùH Aɪ∏©dG √óLh …òdG ô«°ùØàdG ∫ƒ≤j .ô«°ùØJ ≈dEG ∫ƒM ∫GDƒ°ùdG ìpôWo ,É¡≤jôW º°Sôd IRQÉH á«°VQCG
»a ¬«∏Y ƒg ɪe kÉeƒj 15 ƒëæH ∫ƒWCG ƒg ¿óªdG »a ∞«°üdG ¢ùª£J »àdG ¢ù≤£dG πeGƒY É¡«£îJ á«Ø«c
,™«HôdG π°üa ájÉ¡f øe √òNCÉj »aÉ°VEG ´ƒÑ°SCÉH CGóÑj PEG .∞jôdG »ah áæ°ùdG øe Iô«ãc äÉbhCG »a ºdÉ©ªdG √òg
.∞jôîdG ÜÉ°ùM ≈∏Y ¬àjÉ¡f »a kÉYƒÑ°SCG óàªjh .IOó©àe øcÉeCG
ábÉ£dG ∑Ó¡à°SGh AÉæÑdG â檰SEGh ójóëdGh â∏Ø°SC’Éa 41 40
á©eÉL øe ¿ƒãMÉH ∞°ûàcG ,∂dP ó©Hh

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
.¿óªdG »a IQGôëdG ä’ó©e ™aôJ »àdG QƒeC’G á∏ªL øe ∫ƒ≤M Ωóîà°ùJ IôLÉ¡ªdG Qƒ«£dG ¿CG É«æ«Lô«a
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG

™«HôdG π°üa ∫ÓN ¬fCG ø«ÑJ ábóH äÉbhôØdG √òg ÜÉ°ùàMÉHh .É¡JÓMQ äGQÉ°ùe º°Sôd á«Ñ£≤dG ¢ù«WÉ横dG
∞jôdG »a ¬«∏Y ƒg ɪe ≈∏YCG ¿óªdG »a IQGôëdG ∫ó©e ¿ƒµj ∫ƒ≤M ¿CÉH á¶MÓªdG ¢†©ÑdG ióHCG Éægh
øe ócCÉàdG åëÑdG á°UÓN âfÉch .É¡©bGƒe ≈∏Y ∫óJ ájƒjOGQ ¢ùjQÉ°†J Ö°ùM É¡Jƒb »a ähÉØàJ ¢ù«WÉ横dG
π≤ëdG ≈dEG ô«°ûJ á∏°UƒH É¡à¨eOCG »a ∂∏àªJ ’ Qƒ«£dG √òg ¿CG Qƒ«£dG âfÉc GPEG Ée ¢†©ÑdG ∫AÉ°ùJ ɪc .ôNBGh ¿Éµe ø«H ¢VQC’G
ø«æ°ùªdG ájÉbh 4
∫ó«a »HƒµdG ¢ù«FôdG ´ƒbh ógÉ°ûe
kGô«NCG hôà°SÉc √òg AGOCG §Ñ°V ≈∏Y Ωƒj πc πª©J É¡fCG πH ,Ö°ùëa »°ù«WÉ横dG ∂dP øe »HƒæédG »°ù«WÉ横dG π≤ëdG ø«H õ«q ªJ ¿CG ™«£à°ùJ
.Ühô¨dG ™bƒªH áæ«©à°ùe ¢ùª°ûdG ÜhôZ óæY á∏°UƒÑdG øe ¿Gô°Tƒc º«dh åMÉÑdG ∫hÉM …òdG ôeC’G .∫ɪ°ûdG »a …òdG

’h ,kÉæ«àe kɪ∏°S ïÑ£ªdG »a πª©à°SG - 4

´ƒbƒdG øe á«°VQC’G äÉYÉØJQ’G Ö°ùM ô«¨àj ¢ùª°ûdG ÜhôZ ¿CG ɪdÉWh
ºd ¬æµdh ,kÉeÉY 20 ôªà°SG πªY ∫ÓN øe ¬JÉÑKEG …ƒæ«dG á©eÉL
.᪰SÉM áé«àf ≈dEG ∫ƒ°UƒdG øe øµªàj
ÉeóæY kÉ«°Sôc ¥ÓWE’G ≈∏Y πª©à°ùJ á°ùeÉîdG GhRhÉéJ øjòdG ¢SÉædG å∏K øe ôãcCG ¿ƒà°ùfôH á©eÉL øe »µ°ù∏µjh åMÉÑdG ≈dƒJ ó≤a ,∫ƒ°üØdG hCG
¿CG π°†aC’Gh . m∫ÉY ¿Éµe øe kÉÄ«°T êÉàëJ .áæ°S πc kÉ°VQCG ¿ƒ©≤j ,ôª©dG øe ø«à°ùdGh ≈dEG Égó°TôJ á«Lƒdƒ«H áYÉ°S ∂∏àªJ Qƒ«£dG ¿CG ≈∏Y ó«cCÉàdG Gòg ᫵jôeCGh á«fɪdCG äÉ©eÉL IóY øe ≥jôa OóL ,kGôNDƒeh
.∑ój ∫hÉæàe »a ¬LÉàëJ Ée πc ™°†J ¢Vƒ°VôH áHÉ°UE’G ø«H Ée ´ƒbƒdG èFÉàf ìhGôàJh ≈∏Y kGOɪàYG É¡à∏°UƒH §Ñ°V íë°ü«d ,áæ°ùdG »a OóëªdG âbƒdG »a IôLÉ¡ªdG Qƒ«£dG øe áYƒªée á≤aGôe ∫ÓN øe QÉÑàN’G
¢VƒM ∫ƒM äɵ°ùe âÑq K ,ΩɪëdG »a - 5 Qƒ°ùµdG »g kÉYƒ«°T ÉgôãcCGh ,IÉaƒdGh áØ«ØW .Ühô¨dG ∫É°SQEG Iõ¡LCG É¡°†©ÑH Gƒ≤°üdCG º¡fCG ɪc ,¢VQC’G ôÑY É¡JÓMQ
.â«dGƒàdG »°Sôc ÖfÉéHh Ωɪëà°S’G .ø«YGQòdGh ø«bÉ°ùdGh ¢VƒëdG ΩɶY »a
»a ∂µ«à°SÓÑdG øe kGô«Ñc kÉ≤°U’ ™°Vh "∂«æ«∏c ƒjÉe" á∏ée É¡Jô°ûf á°SGQO â°ü∏Nh
¿Éµe πc »ah Ωɪëà°S’G ¢VƒM πØ°SCG π°üëJ ø«æ°ùªdG ´ƒbh çOGƒM º¶©e ¿CG ≈dEG
øeh .¢VQC’G ≈∏Y AÉe ¬∏°üj ¿CG øµªj â¡Lhh .√QGƒL »a hCG ∫õæªdG πNGO ÉeEG
áæ°S ±’G Iô°ûY
!ábGó°üdG øe 2
¢VƒëdG »a »µ«à°SÓH ó©≤e ™°Vh π°†aC’G øe π∏≤J ø°ùª∏d íFÉ°üf áYƒªée á°SGQódG
øe ∂浪j ,∑ôëàe AÉe ¢TÉ°TQ q ∫ɪ©à°SGh :kÉ°VQCG ¬Yƒbh ä’ɪàMG
.¢ùdÉL âfCGh Ωɪëà°S’G »àdG óYÉ≤ªdG ¿ƒµJ ¿CG ≈∏Y ¢UôMG - 1
»a AÉHô¡µdG í«JÉØe ¿ƒµJ ¿CG ≈∏Y ¢UôMG - 6 ,É¡æY ¢Vƒ¡ædG π¡°ùj πµ°T äGP É¡∏ª©à°ùJ GôfÉc AÉeó≤dG ø«jô°üªdG ¿CG á∏jƒW IôàØd OÉ≤àY’G OÉ°S Éeó©H
∂浪j å«ëH ,ôjô°ùdG Üôb ΩƒædG áaôZ É¡æ«H Ée ∑ôëàdG ∂浪j å«ëH É¡ÑJQh ±É°ûàcG AÉL ,ΩÉY ±’BG á©HQCG ƒëf πÑb §£≤dG øsLO øe ∫hCG
.¬æe ∫É≤àf’G ¿hO øe É¡∏ª©à°ùJ ¿CG .ádƒ¡°ùH Oƒ©J §≤dGh ¿É°ùfE’G ábGó°U ¿CG ócDƒ«d ¢UôÑb IôjõL øe …ôKCG
»a IAÉ°†e áàaÉîdG π«∏dG í«HÉ°üe ∑ôJGh ∞JÉ¡dG ∑Ó°SCG AÉ≤H ≈∏Y ßaÉM - 2 .áæ°S 9500 πÑb Ée ≈dEG

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
.ΩɪëdGh ΩƒædG áaôZ ø«H äGôªªdG øcÉeCG øY Ió«©H ÉjGhõdG »a ¿ƒjõØ∏àdGh
Ió«L IAÉ°†e ábhQC’Gh ºdÓ°ùdG π©LG - 7 ∞JÉg ∫ɪ©à°SG ø°ùëà°ùjh .ácôëdG πeÉc »ª¶Y πµ«g ≈∏Y ájô°ûÑdG ôHÉ≤ªdG ióMEG »a ôãoY ó≤a
kɪFGO ºdÓ°ùdG ó©°UGh .¢ûØ©dG øe á«dÉNh ∫ÉM »a ¬H ôã©àJ ’ »c ∂∏°S ¿hO øe IôjõédG ≈dEG â∏°Uh É¡fCG ó≤à©jh .ájôH §£b ≈dEG Oƒ©J ábôØàe âbƒdG »a ¬©e øaOh ,…ô°ûH »ª¶Y πµ«g QGƒéH óbôj §≤d
.¬H kɵ°ùªe õLÉëdG á¡éd .∫Éé©à°S’G ≈∏Y AÉ°†≤∏d ΩÉY ±’BG Iô°ûY πÑb πFGhC’G ø«æWƒà°ùªdG ™e äô¡X ób âfÉc §£≤dG á«HôJ ¿CG ócDƒj …òdG ôeC’G .¬°ùØf
¢UôMGh ,OÉé°ùdG ±GôWCG ≈dEG kGó«L ¬ÑàfG - 8 Iôã©Ñe ∫ÉØWC’G Ö©d hCG ájòMC’G ∑ôàJ ’ - 3 ±É°ûàc’G ¿CG ô«Z .∑GòfBG Iô«ãc âfÉc »àdG ∫ƒ≤ëdG ¿GPôL ≈≤Ñj »c ¬ÑMÉ°U ™e §≤dG øaO ºJ ¬fCG Aɪ∏©dG íLôjh .∑GòfBG
’ ¢VQCÓd kÉeɪJ á≤°UÓe ¿ƒµJ ¿CG ≈∏Y »a »°ûªJ ¿CG ∂浪j å«M ¢VQC’G ≈∏Y ábÓY OƒLh ócDƒj …òdG ∫hC’G ¬fC’ ¬Yƒf øe ójôa ƒg ô«NC’G »àdG á«æKƒdG äGó≤੪dG Ö°ùM ôNB’G ºdÉ©dG »a √QGƒL ≈dEG
.kÉJÉàH ¬æY ƒ∏©J .≥M’ âbh .∞«dCG ¿Gƒ«Mh ¿É°ùfE’G ø«H Ée ábGó°Uh "á«HôJ" ΩɶY ≈∏Y ¢UôÑb IôjõL »a ôãoY ¿Éch .∑GòfBG á©Ñàe âfÉc
A.P.
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

á«æah á«HOCG ∫ɪYCG êÉàfEG IOÉe »ª∏©dG ∫É«îdG ó©j ºd

∂∏J »g »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG øe iôѵdG áëjô°ûdG øµdh ™ªédÉH ..᫪∏Y ä’É«N QhódG Gòg ¿CG íLôªdG øeh .á«∏°ùàdG ≈∏Y ÉgQhO ô°üà≤j
.¬«∏Y Iô£«°ùdG πLCG øe ´Gô°üdGh AÉ°†ØdG hõ¨H ≥∏©àJ »àdG á«æØdGh á«HOC’G ∫ɪYC’G πµd ™ªL äÉ«∏ªY π°üëJ Ée Ék ÑdÉZ
Iô¶f øµdh .óMGh ¿GƒæY âëJ »ª∏©dG ∫É«îdG ≈∏Y áªFÉ≤dG »ª∏©dG ∫É«îdG CGóH »àdG áë°VGƒdG QÉKB’G π«dóH ,∂dP ≈∏Y kÉeƒj ô°üà≤j ºd
ô°ûdGh ô«î∏d AÉ°†ØdG ≈dEG É¡Ø«æ°üàH Éæd íª°ùJ Égô¡°TCG øe áYƒªée ≈dEG á≤bóe á«cƒ∏°ùdG ¢ù«jÉ≤ªdGh ôYÉ°ûªdGh º«≤dG ≈∏Y É¡côàj ¿ƒjõØ∏àdGh ɪ櫰ùdG »a
»°ùfôØdG »FGhôdG º∏≤H ÜOC’G »a AÉ°†ØdG hõZ CGóH øe á«MÉf •É≤àdG »a ∑ôà°ûJ É¡∏c âfÉc ¿EGh ,áØ∏àîe äÉÄa ¬H ™∏£°VG …òdG QhódG á≤«≤M Éæd ¢Vô©j Ö«éf ø«eCG π«eõdG .á«bÓNC’Gh
™°SÉàdG ¿ô≤dG øe »fÉãdG ∞°üædG »a ¿ô«a ∫ƒL ±hô©ªdG iƒ°ü≤dG √OhóM ≈dEG ∫É«îdÉH ¬©aóàd ,º∏©dG Qƒ£J »MGƒf
≈∏Yh ,ôª≤dG ≈dEG ¿É°ùfE’G ôØ°S ÉàdhÉæJ ø«àjGhQ ™e ô°ûY .Iô«Ñc á«eGQO á°üb ¬«∏Yh ¬æe è°ùæJh ,∫É«îdG ΩÉeCG º∏©dG É¡ëàØj »àdG ¥ÉaB’Gh ,øeõdG øe ¿ôb ∫ÓN »ª∏©dG ∫É«îdG
øe á«FÉ°†ØdG äÓMôdG âëÑ°UCG ,¿ôb øe ôãcCG ióe .샰VƒH IOóëe ô«Z É¡æ«H Ée »a á∏°UÉØdG OhóëdG âëÑ°UCG ¿CG ó©H
äÓéªdGh ɪ櫰ùdGh ÜOC’G øY Ö¨J ºd »àdG ™«°VGƒªdG »a ájô¡éªdG á«Ñ£dG É«LƒdƒæµàdG Qƒ£J iOCG ó≤a
.IQƒ°üªdG º∏«ØdG áYÉæ°U ≈dEG »°VɪdG ¿ô≤dG øe äÉ«æ«à°ùdG
wLKF�« ‰UO��«Ë ÆƉUO��«Ë rKF�« 43 42
PBase

ΩÉY »a ∫ÉéªdG Gòg »a ∫hC’G »Fɪ櫰ùdG º∏«ØdG ¿Éc ,Ω1966 ΩÉY »a "á«dÉ«N á∏MQ" ô«¡°ûdG »Fɪ櫰ùdG ∫óÑàdGh ∫ƒëàdG ¿CG ɪHh .ógÉ°ûªdG Gò¡H ᣫëªdG øcÉeC’G äÉ«FÉ°†ØdG ióMEG É¡Jó≤Y Ihóf ´ƒ°Vƒe ¿Éc
≈dEG á∏MQ" ¿Gƒæ©H õ∏«e êQƒL »°ùfôØdG ¬LôNCGh ,Ω1902 áLQO ≈dEG ºgô«¨°üJ ºàj Aɪ∏Y áYƒªée iôf ¬«ah ÜOCG »a áàHÉãdG ¬Ñ°T äɪ°ùdG øe »g iôNCG ≈dEG ádÉM øe øjó≤©dG ÜhôM ô«KCÉJ ∫ƒM ,Gk ôNDƒe á«HQhC’G
"¢ù«dƒH hôà«e" º∏«a ô¡X Ω1926 ΩÉ©dG »ah ."ôª≤dG øe ¿É°ùfEG º°ùL ܃éJ á°UGƒZ »a ¿ƒ©°Vƒj ,á«Hƒµ°Shôµ«e ∫ɪYC’G ¢†©ÑH ΩÉ«≤dG ≈∏Y AôªdG ™é°ûàj ,»ª∏©dG ∫É«îdG .ΩÉæà«a ÜôM äGô«KCÉàH áfQÉ≤e OƒæédG »a ø««°VɪdG
¿ô≤dG ôNGhCG »a ¢VQC’G ≈∏Y IÉ«ëdG ∫ƒM Qhój ¿Éc …òdG ó«©°üdG ≈∏Yh .¬ZÉeO »a á«MGôL á«∏ªY AGôLE’ πNGódG ƒg º¡ªdÉa .ájô«°üªdG hCG á«bÓNC’G É¡éFÉàf øe ±ƒN ÓH äóLhCG ΩÉæà«a ÜôM ¿CG ≈∏Y øjô°VÉëdG º¶©e ≥ØJG óbh
’EG Iƒ≤H ≥∏£æj ºd ΩÓaC’G øe ´ƒædG Gòg øµd .øjô°û©dG …hƒædG ¢†ªëdG ¢üFÉ°üN ±É°ûàcG ¿Éc ,¬°ùØf …ôÑîªdG √òg »a ∞©°†dG ∫ÉM hCG ¥RBɪdGh ,Iƒ≤dG ™bƒe »a AÉ≤ÑdG hCG ,Ék °SÉfCG Gƒ∏àb øjòdG OƒæédG º¶©e óæY á«bÓNCG á∏µ°ûe
ºJq Ée ô¡°TCG øeh .äÉ«æ«KÓãdG »a Ohƒ«dƒg ¬àæÑJ Ée ó©H Oƒ©J å«M "á«°SGQƒédG á≤jóëdG" º∏«a áYÉæ°U AGQh ≈∏©a .Iƒ≤dG á«©°Vh ¢ùª∏àd IôHÉY ádÉM Oôée ƒg áaÉ≤ãdG á∏µ°ûªdG √òg ¬à≤aGQ øe º¡æeh .¿ƒ∏à≤j Ék °SÉfCG GhógÉ°T
…òdG ,(Ω1937) "ô°ûY ådÉãdG ≥HÉ£dG" ,∑GòfBG ,¬LÉàfEG .É¡°VGô≤fG ó©H IÉ«ëdG ≈dEG äGQƒ°UÉæjódG »a ´Gô°üdG É¡«dEG π°üj ¿CG hCG ô°üàæªdG á«©°Vh »a ≈≤Ñj ¿CG ógÉ°ûªdG ÜhôM »a QôµàJ ºd IôgɶdG √òg øµdh .¬JÉ«M ∫GƒW
!..ɪ櫰ùdG »a "á«°VGôàa’G á≤«≤ëdG" `d Qƒ¡X ∫hCG øª°†àj á«fÉfƒ«dG ô«WÉ°SC’G »ØîdG QhódG π©dh .»ª∏©dG ∫É«îdG »a π£ÑdG ∫ÉM ƒg ɪc º¶©e ¥ÉØJG »a ICÉLÉتdG âfÉch ,Iô«NC’G äGƒæ°ùdG
äÉ«£©ªdG ≈∏Y óªà©j Ée Ék °†jCG »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG øeh á©«Ñ£dG" øª°V ¿Éc øªµj IQƒ£àªdG ájôµ°ù©dG É«LƒdƒæµàdGh áãjóëdG áë∏°SCÓd ,ƒg ójóédG ÜQÉëªdG ¿CG ≈∏Y IhóædG »a ø«cQÉ°ûªdG
ø«H ΩƒªëªdG ¥ÉÑ°ùdG ∫ÓNh ,äÉ«æ«à°ùdG »a ÉeCG hCG ,É¡dɪ©à°SG Aƒ°S ôWÉîe øe ôjòëà∏d á≤«bódG ᫪∏©dG ÉeCG ,"ájô°ûÑdG ìÓ°ùdG ó«©H óM ≈dEG ¬Ñ°ûJ »¡a ,äGòdÉH á£≤ædG √òg »a ÜhôëdGh »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG èjôN ,ó«©H óM ≈dEG
ô¡X ó≤a ,AÉ°†ØdG ±É°ûµà°SG ≈∏Y äÉ«aƒ°ùdGh ø««µjôeC’G …òdG "»dÉàdG Ωƒ«dG" º∏«a πãe ,ÉgQÉKBG á¡LGƒe øY õé©dG »ª∏©dG ∫É«îdG hCG º∏«ØdG Gòg »a ∫É£HC’G ¬∏ª©à°SG …òdG »HôëdG OÉà©dGh .ôJƒ«ÑªµdG ÜÉ©dCGh ¿ƒjõØ∏àdGh ɪ櫰ùdG »a á«°VGôàa’G
(Star Trek) "á«FÉ°†ØdG äÓMôdG" »fƒjõØ∏àdG π°ù∏°ùªdG hóÑJ ɪc ,IôeóªdG ÉgQÉKBG øµdh ,ájhƒf ÜôM ´ƒbh π«îàj á©«Ñ£dG ∫ƒq M ó≤a »gɪàdG ≈∏Y ™é°ûj ¬fCG …CG ,¬∏°†ØH Ghô°üàfGh ájGhôdG ∂∏J
,QÉѵdGh Qɨ°üdG øe ø«jÓªdG äGô°ûY á©HÉàªH »¶M …òdG .᫪∏©dG áfÉeC’G øe m∫ÉY iƒà°ùe ≈∏Y ,º∏«ØdG »a ¿É°ùfE’G íÑ°ü«a ,π«îàªdGh ™bGƒdG ø«H Ée áaÉ°ùªdG ô°üàîjh ∫ƒëàdG Gòg ô«°ùØJ ádhÉëe »a øgòdG ≈dEG QOÉÑàj Ée ∫hCG
k
πãe ,¬dÉ£HCG É¡∏ª©à°ùj »àdG äGOôتdG π©L GóM √ô«KCÉJ ≠∏Hh ΩÉbQCG áYƒªée ≈dEG .Gk óMh »°VGôàa’G π£ÑdGh »≤«≤ëdG ∞æ©dG ∞dCG ób åjóëdG ¿É°ùfE’G ¿CÉH ™FÉ°ûdG ∫ƒ≤dG ƒg
¢ù«eGƒb πNóJh ,áeÉ©dG áæ°ùdCG ≈∏Y êhôJ ,"ábÉ£dG ≥∏WCG" ,Ék eɪJ á∏«îàe á°üb ≈∏Y Ωƒ≤J »àdG ΩÓaC’G ∑Éæg Ék °†jCGh áØ«î°S äÉeƒ∏©eh ºdÉY ≈dEG ÉfOƒ≤j Gòg øe ≥ªYCG Ó«∏ëJ k øµdh .√OÉàYGh
õjÉc" á©eÉL »a AÉjõ«ØdG º°ùb ¢ù«FQ ¿CG ≈àM .äÉ©eÉédG "≥«ª©dG ôKC’G" º∏«a πãe ,á≤«bO ᫪∏Y É¡JÉ«£©e πc øµdh QÉWE’G Gòg RhÉéàJ âJÉH »ª∏©dG ∫É«îdG áaÉ≤K ¿EG ™bGƒdGh ógÉ°ûªdÉa .᫪gC’G á¨dÉH á©°SGƒdG ¬àaÉ≤Kh »ª∏©dG ∫É«îdG
¢ùfQGƒd ≈Yój ô«¡°T AÉjõ«a ºdÉY ƒgh ,"±QhõjQ ôà°ùjh AGôL øe ¢VQC’G ¬d ¢Vô©àJ ¿CG øµªj Ée Qƒ°üj …òdG √òg ôKCGh .áaÉc ∫É«îdGh º∏©dG ø«H Ée ábÓ©dG ¬LhCG πª°ûàd á«fhôàµdE’G ¬HÉ©dCG hCG ¬JÓ°ù∏°ùe hCG »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaC’
."∂jôJ QÉà°S AÉjõ«a" ¿Gƒæ©H Ék HÉàc Qó°UCG ,¢ShGôc .É¡H ô«Ñc ∑õ«f ΩGó£°UG .πµc ¿É°ùfE’G IÉ«M »a »dÉàdÉHh ,ɪ¡æe πc »a ábÓ©dG ™e á∏«îàªdG øcÉeC’G ≈gɪàJ ∂dòch .∫É£HC’G ™e ≈gɪàj
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf »ª∏©dG ∫É«ÿGh ..∫É«ÿGh º∏©dG

íÑ°UCG ô«Ñ©àdG Gògh "¿É°ùfE’G ó©H Ée πÑ≤à°ùe" `H ±ô©jo :´ÉªàL’G ≈∏Y Ék ≤«∏©J ∫Ébh ,"»æ«°SÉc" ∫É«îdG ábÓY ≈dEG ÉfOƒ≤j …òdG ôeC’G .»ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG ≈àM »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG áØëJ äô¡X Ω1968 ΩÉY »ah ΩÓaCG Qƒëe
ô«¡°ûdG ÜÉàµdG ÖMÉ°U ,ÉeÉjƒcƒa ¿CG áLQO ≈dEG Ék ©FÉ°T ∫É«îdG áHÉàµd Ék ©aGO »fÉ£YCG ó≤d" .≥«bódG º∏©dÉH »∏fÉà°S »ªdÉ©dG êôîª∏d "AÉ°†ØdG É°ùjOhCG ,2001" ,∑GòfBG
ƒg »ª∏©dG ∫É«îdG
ó©H Ée Éæ∏Ñ≤à°ùe" √ɪ°S ôNBG Ék HÉàc ô°ûf ,"ïjQÉàdG ájÉ¡f" Éeó©Hh ."á桪c ≈àMh ,ájGƒ¡c »ª∏©dG ¿CG øY ∞°ûµdG ºJ Gk ôNDƒe ¢VôYo »≤FÉKh §jô°T »ah .∂jôHƒc
."¿É°ùfE’G ´ÉªàL’G ¿CG Aɪ∏©dG º¶©e ó≤àYG øØ«à°S º¡æ«H øeh QÉѵdG Aɪ∏©dG øe ójó©dG ±ôà©j øe …ô°S »æ≤Jh …OÉeh »ª∏Y ºYóH Gòg ¬ª∏«a ™æ°U ∂jôHƒc ø«H ´Gô°üdG IOÉY
IQƒ°U ø«°ùëJ á«Ø«c ≈∏Y õcô«°S "âbƒdG ïjQÉJ ô°üàîe" ô«¡°ûdG ÜÉàµdG ÖMÉ°U ≠æ«cƒg »a πãªàªdG ô«îdG
…CGôdG ¢SɪM IQÉKEG ójôJ âfÉc »àdG ᫵jôeC’G AÉ°†ØdG ádÉch
á°üb √ô°ûf ó©H Iô«Ñc á«bó°U Ö°ùàcG ób èæ«a ¿Éc ¿C’ πeCG áÑ«îH Gƒ°ùMCG ,Aɪ∏©dGh º∏©dG »àdG »g »ª∏©dG ∫É«îdG ¢ü°üb ¿CG »µ°ùæ«e øaQÉeh É¡dƒ°üM ᫨H AÉ°†ØdG hõZ ™jQÉ°ûªd ÖFGô°†dG »©aGOh ΩÉ©dG ≈∏Y ∫É£HCG áæØM
óbh ,"á«≤«≤ëdG Aɪ°SC’G" ¿Gƒæ©H Ω1981 ΩÉY Iô«°üb á«ë°V Iô«ãc Ék fÉ«MCG ™≤J ᫪∏©dG ábódG »a ¿Éc ¬fEG ≠æ«cƒg ∫ƒ≤jh .Aɪ∏Y GƒëÑ°üj ¿CG ≈dEG º¡à©aO ."ƒdƒHCG" ájôª≤dG äÓMôdG ™jQÉ°ûªd ΩRÓdG ∫ɪdG ≈∏Y,ógÉ°ûªdG IQƒ°U
™ªàéªdG »a âfôàfE’G ô«KCÉJh ôJƒ«ÑeƒµdG äɵѰT É¡«a π«q îJ ÉgQhóH πµ°ûJ »àdG á«eGQódG äGQÉÑàY’G ôãcCG »ª∏©dG ∫É«îdG Öàc øe CGô≤j ≈dhC’G á«©eÉédG ¬JGƒæ°S πc ..ƒg …òdG ô°ûdGh
¿EG" :Ωƒ«dG èæ«a ∫ƒ≤jh .á∏jƒW IóªH ¬∏c ∂dP OƒLh πÑb :ºgóMCG ∫AÉ°ùàj PEG .iôNCG á«ë°V .á«©eÉédG ¢ShQódG CGô≤j ¿Éc ɪe ∫É«îdG êhGõJ å«M øe ´RÉæe ÓH "AÉ°†ØdG É°ùjOhCG" º∏«a »≤H øjôNB’G
k
IQó≤H ™àªàj ôJƒ«Ñeƒc ´GôàNG øe øµªà«°S Ée É°üî°T âeÉ°U QÉéØfG Éfô«ãj ¿CG øµªj ∞«c" ÜôM" ¢SÉcƒd êQƒL º∏«a ô¡X ø«M Ω1977 ΩÉY ≈àM ,º∏©dÉH

PBase
ádB’G Qƒ£J ôéØæ«°S ∂dP ó©Hh ,…ô°ûÑdG ÆÉeódG ¥ƒØJ …òdG Éeh ?»LQÉîdG AÉ°†ØdG »a É¡éeGôH øª°V á«°SGQO IOÉe GójQƒ∏a á©eÉL âLQOCG ɪc ódÉfhQ ¢ù«FôdG èeÉfôH ᫪°ùàdG √òg â≤Ñ°S óbh ."ΩƒéædG
äGP äGôJƒ«Ñeƒc êÉàfEG ∫ÓN øe ,§HGƒ°V ¿hO øe áLƒe ™e πYÉØàj Qƒ¡ªédG π©é«°S AÉjõ«ØdG »a ¢ü°üîàJ "á«Fɪ櫰S Ωƒ∏Y" ≈YóoJ ᫪jOÉcC’G ΩÓaC’G º∏«ØdG Gòg ™ÑWh .äGƒæ°S â°ùH ΩƒéædG Üôëd ¿É¨jQ
≈àM Gk Qƒ£J ôãcCG ´GƒfCÉH É¡°ùØf ∫óÑà°ùJ ,ôÑcCÉa ôÑcCG IQób ¿CG ∞°SDƒªdG øe" :¬dƒ≤H ôNBG ºdÉY ≥∏©jh ."?áæjóe ¥ô¨oJ ≈∏Y ±ô°ûªdG ¿ƒ«ª«KEG ¢SÉà°Sƒc ßM’ óbh .ΩÓaC’G »a äÉbƒ∏îªdGh ¿É°ùfE’G ø«H ´Gô°üdG å«M øe ,áaÉc ¬à©ÑJ »àdG
äÉLÉM É¡dh Ék «JGP á«YGh É¡©e íÑ°üJ á£≤f ≈dEG ∫ƒ°UƒdG Iô«ÑµdG äÉ°TÉ°ûdG É¡eó≤J ɪc Ωƒ∏©dG ΩÉ©dG …CGôdG º¡Øj ,Ωƒ∏Y IòeÓJ º¡æeh ,ø««©eÉédG ¬JòeÓJ ¿CG IOɪdG √òg Ée ìhGôàJh ,´Gô°üdG Gòg »a áeóîà°ùªdG áë∏°SC’Gh á«FÉ°†ØdG
òæe º∏©f ¿CG Éæ浪j ’ ¿É°ùfE’G øe ≈cPCG É¡fCG ɪHh .É¡aô©J ."Iô«¨°üdGh .᫪∏Y ábóH ™àªàJ ’ »àdG ΩÓaC’G ≈dEG ¿ƒHòéæj GƒfÉc !..ÖcGƒµdG ô«éØJh Qõ«∏dG äÉ°Só°ùe ø«H
45 44
PBase

º∏©dG ∫ƒM á«dÉëdG É檫gÉØe πc ¿C’ ,ÉæH π©Øà°S GPÉe ¿B’G ᫪∏©dG äÉ©bƒàdG øe ô«ãµdG iôf ,iôNCG á«MÉf øe ,Éææµdh ᪫≤dG ≈dEG ô≤àØj …òdG "¿hóéeQBG" º∏«a Óãe
k GƒÑMCG ó≤a ᫵∏ØdG ¢ù«jÉ≤ªdÉH ´Gô°üdG
ô£«°ùf ÉæfCG ¢SÉ°SCG ≈∏Y áªFÉb OÉ°üàb’Gh É«LƒdƒæµàdGh ¿É°ùfE’G •ƒÑg πÑ≤a ,»ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG »a áë«ë°üdG â«æHo …òdG "≥«ª©dG ôKC’G" º∏«ØH GƒÑé©jo ºdh ,᫪∏©dG ,Iô«NC’G áëjô°ûdG øe ΩÓaC’Gh äÉjGhôdG º¶©e äQƒëªJ
."ÖcGƒµdÉH º∏ëfh ¢VQC’G ≈∏Y ¥ÓWEG ¿Éµe ¿ô«a ∫ƒL OóM ,¿ôb ƒëæH ,ôª≤dG í£°S ≈∏Y .É¡aQÉNR »a ábódG á¨dÉH ᫪∏Y äÉ«£©e ≈∏Y ¬à°üb πãªàªdG ô«îdG ø«H ´Gô°üdG Iôµa ≈∏Y ,Ék °†jCG Égô«Zh
§«ëªdG »a IOƒ©dG ¿Éµeh ,GójQƒ∏a áj’h »a ñhQÉ°üdG äÉbƒ∏îe »a πãªàj ób …òdG ô°ûdGh ,∫É£HCG á©°†H »a
,»ª∏©dG ∫É«î∏d Ék ©aO èæ«a ájô¶f πãq ªJ ,∫ÉM πc ≈∏Y !!..…OÉ¡dG Ihóf »a Aɪ∏©dG øe OóY ™ªàLG ,ΩÉ©dG Gòg ∞«°U »ah Öcƒc Oó¡j ∑õ«f hCG ,ôjô°T ºdÉY hCG ,áÑjôZ á«FÉ°†a
ÉfógÉ°T ó≤a ,á«©«∏W â°ù«d É¡fCÉH ΩõédG øµªj ¿Éc ¿EGh º∏©dG IQƒ°U ø«°ùëJ ±ó¡dG ¿Éch ,Ohƒ«dƒg »a äó≤Yo hCG ádBG ≈àM hCG ,Ék «YÉ棰UG ódƒà°ùe Qƒ°UÉæjO hCG ,¢VQC’G
»a ∂dPh ,√ôeGhCG »°ü©jh ¿É°ùfE’G ≈∏Y Oôªàj ôJƒ«ÑeƒµdG »àdG ƒfÉædG É«LƒdƒæµJ É¡«∏Y Ωƒ≤J »àdG ájô¶ædG ¢ù°SC’Gh ô£«°ùJ âëÑ°UCG »àdG »ª∏©dG ∫É«îdG ΩÓaCG »a Aɪ∏©dGh IQƒ°U ≈∏Y ¿É°ùfEÉH Ék ªFGO πãªàe ô«îdÉa ..»dBG ¿É°ùfEG
!..∞°üfh Oƒ≤Y áKÓK πÑb ,"AÉ°†ØdG É°ùjOhCG ,2001" º∏«a »a πeɵdÉH IOƒLƒe §≤a ø«àæ°S òæe É¡æY åjóëdG CGóH º∏«a ¢VôY ´ÉªàL’G ∫ÓN ºJh .øjógÉ°ûªdG ∫ƒ≤Y ≈∏Y Ék ÑdÉZh ..AÉHô¨dG πc ..øjôNB’G πc ƒg ô°ûdGh ,ógÉ°ûªdG
!..äÉ«æ«à°ùdG ∞°üàæe ≈dEG Oƒ©j …òdG "á«dÉ«N á∏MQ" º∏«a .¢ù∏éfCG ¢Sƒd áæjóe ô«eóJ Qƒ°üj …òdG "¿ÉcôÑdG" øª°†àJ ábÓªY á∏s«îàe äÉbÉW ´Gô°üdG ∂∏¡à°ùj Ée
ô«WÉ°SC’G ¿CG ƒg èæ«a ∫É«N ¬«dEG ÖgP Ée »a É檡j Ée ,¢VQC’G øWÉH øe ºªëdG ´ÉaófG ógÉ°ûe ¢VôY iódh äÉĪdG πàb ,Ihq ó©dG á«FÉ°†ØdG äÉÑcôªdG äÉÄe ô«eóJ
√òg πãe ¬°ùØf ¢SƒjR ≈àM ’h É¡dÉ£HCG §©o p J ºd á«fÉfƒ«dG πÑ≤à°ùªdG äÉYGô°Uh »ª∏©dG ∫É«îdG óMCG √ô°ùa …òdG ôeC’G ,∂ë°†dÉH ø«cGôÑdG Aɪ∏Y ôéØfG ∂dPh ..ÖcGƒc ≈àMh á«FÉ°†a äÉ£ëe ô«éØJ ,º¡æe
∫É£HCG øY çóëàJ á∏«ªédG á«fÉfƒ«dG ô«WÉ°SC’G âfÉc .Iƒ≤dG IOôØàe ádÉM ºdÉ©dG πNó«°S Ω2030 h 2004 »eÉY ø«H" ¬Ñ°ûJ á«fÉcôÑdG ºªëdG äGƒ°UCG ¿EG" :∫ƒ≤dÉH øjô°VÉëdG :A»°T πc QôÑJ »àdG á©bƒàªdG áé«àædG ≈dEG ∫ƒ°Uƒ∏d
äÉYGô°üdG âfÉch .äÉ°UÉ°üàN’Gh äGQó≤dG »Yƒæàe ’h ,¬«a øëf ɪY Ék eɪJ ∞∏àîJ »gh (Singularity) äGƒ°UC’G OGQCG º∏«ØdG êôîe øµd .OôÑj ƒgh êÉLõdG ø«fQ !..ô«îdG QÉ°üàfG
á©«Ñ£dG" `H á«fÉfƒ«dG áØ∏°ùØdG »a ±ô©jo Ée øª°V QhóJ hCG ±Gô©d ¢ù«d ΩÓµdG Gòg ."Éfô«°üe ƒg Ée ±ô©f Aɪ∏Y ó≤àYG Gò¡dh .øë°ûdG QÉ£b 䃰üH ¬Ñ°TCG ¿ƒµJ ¿CG
∫ƒq M ,Gòg Éfô°üY »a ,»ª∏©dG ∫É«îdG øµd ."ájô°ûÑdG ,èæ«a Qƒfô«a ôJƒ«ÑªµdGh äÉ«°VÉjôdG ºdÉ©d πH ,ºéæe !!.."»gɵa º∏«a ƒg QƒcòªdG º∏«ØdG ¿CG ø«cGôÑdG º∏©dGh »ª∏©dG ∫É«îdG
»ah .áØ«î°S äÉeƒ∏©eh ΩÉbQCG áYƒªée ≈dEG á©«Ñ£dG √òg AÉ°†ØdG ádÉch ¬Jó≤Y ôªJDƒe »a ÉgÉ≤dCG Iô°VÉëe »a AÉLh QÉKBG ¢†©H √òg øe ájGóÑdG »a ¬«dEG Éfô°TCG Ée ¿Éc GPEG øµdh
á«fÉ°ùfE’G º«gÉتdG §≤°ùJ äÉeƒ∏©ªdGh ΩÉbQC’G ™e πeÉ©àdG Iô£«°S áÑ≤M ¿CG ,∑GòfBG ,ø∏YCGh .Ω1993 ΩÉY ᫵jôeC’G ƒgh ,≠fÉ°ûJ ƒ«d ∑Éæg ¿Éc IhóædG »a GƒcQÉ°T øjòdG øeh ∫ƒM ∫DhÉ°ùàdG Öé«a ,»fÉ°ùfE’G ∑ƒ∏°ùdG »a »ª∏©dG ∫É«îdG
.ô°ûdG óq °V ô«îdG ≈dEG π«ªJ »àdG ôYÉ°ûªdGh Ée É¡©Ñà«°Sh ,É¡àjÉ¡f ≈∏Y âaQÉ°T ¢VQC’G ≈∏Y ¿É°ùfE’G »YÉ棰U’G ôª≤dG èeÉfôH ≈∏Y ø«∏eÉ©dG Aɪ∏©dG óMCG É¡H ¢ùª¡J »àdG äÉYÉÑ£f’G áë°Uh ,ô«KCÉàdG Gòg "áeÓ°S"
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
.ô∏°ù«c ÉjQÉe ≠«aó«g ≈YóJ âfÉch ,Ω1914 ΩÉY Éæ««a »a QÉe’ …OÉg äódh
∫hC’G »Fɪ櫰ùdG É¡ª∏«a ô¡X ,ø«dôH ógÉ©e óMCG »a π«ãªàdG â°SQO Éeó©Hh
RôHCG øe äQÉ°U PEG ,Éæ««a »a ™ªàée áªéf ≈dEG É¡dƒq M »ªdÉY ìÉéæH »¶Mh ,Ω1933 ΩÉY
ΩÉ©dG »ah .»æ«dƒ°Sƒeh ô∏àg º¡æª°V øeh ∑GòfBG ºdÉ©dG AɪYR ∫ÉÑ≤à°SG »a ø«cQÉ°ûªdG
»a πª©j Gòg ∫GófÉe ¿Éch .áà°ùdG É¡LGhRCG ∫hCG ,∫GófÉe ôæàjôa øe …OÉg âLhõJ ¬°ùØf
’h .á«HôëdG äGôFÉ£dG áYÉæ°U »a ºK øeh ájhó«dG πHÉæ≤dGh á«©aóªdG ∞FGòb áYÉæ°U
.∫ÉéªdG Gòg »a ᪡e áaÉ≤K É¡LhR ™e åjóëdG øe âÑ°ùàcG áLhõdG ¿CG ∂°T
ô¡°TCG øe âëÑ°UCG å«M ,Ohƒ«dƒg ≈dEG â∏≤àfGh É¡LhR …OÉg â≤∏q W ,Ω1937 ΩÉY »a
øe) ôjÉe ¢ùjƒd ΩÉb Éeó©H ,¿QƒÑ«g øjôJÉch ¿ÉªZôH ójô¨fEG ÖfÉL ≈dEG É¡«a äÓ㪪dG
âfÉc ɪ«ah ,äGƒæ°S çÓãH ∂dP ó©H .QÉe’ ≈dEG »fɪdC’G É¡ª°SG ô««¨àH (.Ω .»L .Ω ácô°T
¿Éc …òdG π«ãfG êQƒL QɵàH’G »a É¡µjô°T ≈∏Y âaô©J ,á«Fɪ櫰ùdG É¡Jô¡°T êhCG »a
.ÉHhQhCGh ɵjôeCG »a kÉahô©e kÉÑJÉch kÉ«Mô°ùe kÉLôîeh kÉ«≤«°Sƒe
ΩÉ«≤dG …ƒæJ âfÉc É¡fC’ "Oó¨dG" øY QÉe’ …OÉg øe ∫GDƒ°ùH ø«æK’G ø«H åjóëdG CGóH
ïjQGƒ°Uh áë∏°SC’G øY åjóëdG ≈dEG áYô°ùH Qƒ£Jh ,π«ªéJ á«∏ª©H
É¡≤jó°U QÉe’ äôÑNCG Éægh .äÉ°UGƒ¨dG øe ≥∏£J »àdG hó«HQƒ£dG
É¡JÉfɵeEG ™°Vƒd ø£æ°TGh ≈dEG ∫É≤àf’Gh Ohƒ«dƒg ∑ôJ Ωõà©J É¡fCG ójóédG
≈dEG åjóëdG π°Uh áYô°ùHh ."ø«Yôàîª∏d »æWƒdG ¢ù∏éªdG" ±ô°üJ »a
.ó©H øY É¡¡«LƒJh ó«HQƒ£dG ïjQGƒ°U ≈∏Y Iô£«°ùdG á«fɵeEG
IôµØdG øµJ ºd .Gòg ºµëàdG RÉ¡éd Qƒ°üJ ™°Vh ≈∏Y ¿ÉæK’G ±ô°üfG
ΩGóîà°SG ƒg É¡≤jó°Uh QÉe’ ¬H âJCG …òdG ójóédG øµdh .kÉeɪJ IójóL
É¡≤jó°U IôÑN ≈∏Y QÉe’ â∏µJGh .᪡ªdG √òg AGOC’ á«Jƒ°üdG äÉLƒªdG
í«JÉØe OóY ƒgh) É¡H ºµëàdG øµªj áHòHP 80 ∞«æ°üàd ƒfÉ«ÑdG ádBG »a
É¡µjô°Th QÉe’ â©°Vh ,Ω1941 ƒ«fƒj ô¡°T øe ô°TÉ©dG »ah .(ƒfÉ«ÑdG
…òdG ,ø«Yôàîª∏d »æWƒdG ¢ù∏éªdG ≈dEG √Ó°SQCGh ,ɪgQɵàH’ kGQƒ°üJ
á∏HÉb á∏«∏b á∏b ∑Éæg âfÉc ´GôàNG Iôµa ∞dCG 625 ø«H øe ¿EG ¬°ù«FQ ∫ƒ≤j
»a ´GôàN’G IAGôH Éëæªo a .É¡æ«H øe π«ãfGh QÉe’ QɵàHG ¿Éch ,≥«Ñ£à∏d
.Ω1942 ¢ù£°ùZCG 11
™«æ°üJ ᫵jôeC’G ájôëÑdG â°†aQ ,π«ãfGh Qɪd ìÉëdEG ºZQ øµdh
᫵«fɵ«ªdG ¬JÉ≤«Ñ£J ¿CG É¡«a ø«dhDƒ°ùªdG OÉ≤àY’ ,ójóédG ´GôàN’G
ô«¨J ºdh .É¡d ™°ùàj ¿CG hó«HQƒ£∏d øµªj ’ ºéëdG Iô«Ñc ¿ƒµà°S
É«fÉØ∏«°S" ácô°T â£≤àdG ÉeóæY ,Ω1957 ΩÉY »a ’EG É¡jCGQ ᫵jôeC’G ájôëÑdG
ó©H øY ºµëJ Iõ¡LCG ∫hCG â©æ°Uh , QɵàH’G Gò¡d á«°SÉ°SC’G ÇOÉѪdG "¢ùµ«fhôàµdG
áKÓK ó©H ,Ω1962 ΩÉY ÉHƒc QÉ°üM »a á«∏©ØdG áeóîdG É¡à∏NOCGh ,hó«HQƒ£dG ïjQGƒ°üH
»≤«°SƒªdG É¡≤jó°Uh QÉe’ …OÉg á∏㪪∏d áMƒæªªdG ´GôàN’G IAGôH Ióe AÉ¡àfG ≈∏Y ô¡°TCG
.π«ãfG êQƒL
É¡LÉàMG ∂dP ™eh ,ᣫ°ùÑdG ∫ɪYC’G ¢†©H ô°ù«J
q »àdG Iô«¨°üdG AÉ«°TC’G øe É¡fEG
øe .á≤°UÓdG ¥GQhC’G É¡fEG .ÉgQɵàHG »a ø«YôàîªdG QÉÑc ¢†©H π°ûah ¿hô«ãµdG
≈∏Y ø«àbQh ≥°ü∏j ¿Éc …òdG ¿ƒ°ùjOCG ¢SÉeƒJ ôcòf á≤°UÓdG ¥GQhC’G ≈dEG GƒLÉàMG øjòdG
äGP ábQh »a áHƒ∏£ªdG áWÉ°ùÑdÉH ’h ,kÉ«∏ªY øµj ºd ôeC’G øµdh .AGô¨dG ᣰSGƒH ɪ¡°†©H
.kÉ≤M’ ádƒ¡°ùH É¡æe ¢ü∏îàdGh ¿Éc ɪæjCG É¡≤°üd øµªj âbDƒe ΩGóîà°SG
ÜÉ°ùëd IOƒédG »dÉYh …ƒb ≠ª°U áYÉæ°U ≈∏Y ôØ∏«°S ô°ùæÑ°S π¨à°TG ,Ω1970 ΩÉY »a
IOɪdG âfÉc PEG ,kÉeɪJ á°ùcÉ©e áé«àf ≈dEG â¡àfG ¬KÉëHCG øµdh .᫵jôeC’G "ΩCG …ôK" ácô°T
™HQCG ƒëæH π°ûØdG ∂dP ó©H .A»°T …CG ≥°ü∏J OɵJ ’h ,kGóL áØ«©°V É¡©æ°U »àdG ᫨ª°üdG
QɵàHG ≈dEG ≈©°ùj É¡°ùØf "ΩEG …ôK" ácô°T øe …Gôa ôKQBG ≈Yój ôNBG »µjôeCG ¿Éc ,äGƒæ°S
¬«∏Y §∏àîJ ¿CG ¿hO øe ,ÖàµdG ¢†©H øe IOóëe äÉëØ°U ≈dEG IQÉ°TE’G ¬«∏Y ô°ù«J á≤jôW
47 46
êÉàfEG Iôµa ¬d äô£îa .ájɨdG √ò¡d É¡eóîà°ùj ¿Éc »àdG ¥GQhC’G ∑ôëJ áé«àf QƒeC’G
dJ²³� WB� ∂∏J âfÉc GPEG …QOCG ’" :¿CÉ°ûdG Gòg »a ∫ƒ≤jh .¥GQhC’G √òg â«ÑãJ ≈∏Y ¬æ«©J á≤°U’ IOÉe
ºJ á≤°U’ IOÉe äôcòJ ICÉéah ..kGó«©H ìô°S »ægP øµdh .kɪ«¶Y kÉ«Mh ΩCG áLPÉ°S IôWÉN
—UJ²Ð« WB�
."â°†e ø«æ°S òæe É¡aÉ°ûàcG
—U�ô ÍœU¼ ô°ùæÑ°S ¬©æ°U ób ¿Éc …òdG ≠ª°üdG ≈dhC’G ¬àHôéJ »a …Gôa Ωóîà°SG
øe á≤°UÓdG ábQƒdG ´õf óæY á∏µ°ûe πãªj ’h ,∞«©°V ƒ¡a .ôØ∏«°S ‚«—Ë_«
WI�ö�«
≈àM ≠ª°üdG á«Yƒf ø«°ùëJ ≈∏Y áæ°ùdG ∞°üfh áæ°S Ióªd πªY ºK .É¡fɵe
Ωɶfh á∏㪪dG »ah .á≤°UÓdG ábQƒdG ¬«a â∏ª©à°SG …òdG ¿ÉµªdG ≈∏Y ôKCG …CG ∑ôàj ’
ïjQGƒ°üdG ¬«LƒJ øe GhócCÉJ øjòdG ácô°ûdG »a ¬FÓeR ≈dEG √QɵàHG πªM ,QGƒ°ûªdG ájÉ¡f
:¿hô«ãc É¡MÉéf ó©Ñà°SG »àdG ≥jƒ°ùàdG ádCÉ°ùe â«≤Hh ,QɵàH’G ihóL
øjhóàd Iô«¨°U á«bQh äÉ°UÉ°üb AGô°T ≈∏Y πÑ≤J ’ ób ¢SÉædG ¿C’"
ô©°ùH ¿Éc ɪæjCG IôaGƒàe ájOÉ©dG ¥GQhC’G ɪæ«H ,äGôcòªdGh äɶMÓªdG
."ó«gR
k π°üM …òdG ôeC’G .¥Gƒ°SC’G »a √QɵàHG ìôW ≈∏Y …Gôa ô°UCG
ΩÉY Ó©a
á≤°UÓdG ¥GQhC’G" áHôéàdG π«Ñ°S ≈∏Y ácô°ûdG âYRh ÉeóæY ,Ω1977
»a á∏«Ä°V äÉ©«ÑªdG âfɵa .᫵jôeCG ¿óe ™HQCG »a "äɶMÓª∏d
»a ähÉØàdG ÜÉÑ°SCG »°ü≤J ó©Hh .ø«àæjóe »a kGóL á«dÉYh ø«àæjóe
ΩÉb å«M ,ø«àæjóªdG »a â∏°üM Iô«ÑµdG äÉ©«ÑªdG ¿CG ø«ÑJ ,äÉ©«ÑªdG
ôeC’G .É¡«∏Y º¡YÓWE’ øFÉHõdG ≈∏Y á«fÉée äÉæ«Y ¢Vô©H ¿ƒYRƒªdG
,áë∏eh Iô«£N áLÉëd Ö«éà°ùj øµj ºd QɵàH’G Gòg ¿CG ócDƒj …òdG
,ÉgôaGƒJ ∫ÉM »a QƒeC’G ¢†©H π¡°ùJ »àdG äGQɵàH’G øe óMGh ƒg πH
.º¡jójCG ∫hÉæàe »a ¬©°Vh ∫ÉM »a ¢SÉædG ¬«∏Y πÑ≤«°Sh
áHôéàdG ¬à£ÑMCG …òdG ôØ∏«°S ô°ùæÑ°S ¬©bƒàj ºd kGQÉ°ûàfG á≤°UÓdG ¥GQhC’G ≥≤ëJ Ωƒ«dGh
íÑ°UCG πH ’ .øjƒªàdG õcGôeh ,äGQÉ«°ùdGh ∫RÉæªdGh ÖJɵªdG »a πª©à°ùJ »¡a ..≈dhC’G
’ øjòdG ¢SQGóªdG ÜÓ£H AÉ¡àfGh ∫ɪYC’G ∫ÉLôH kGAóH øjô«ãµdG iód kÉÑ∏£e É¡dɪ©à°SG
.õ«ªªdG QɵàH’G Gòg »a …Gôah ôØ∏«°S √óHÉc ɪq Y kÉÄ«°T ¿ƒaô©j
 rKF�« VKÞ«

»HôëdG ódÉN
.πFÉM áæjóe ó«dGƒe øe …Oƒ©°S Qƒ°üe
∫Gõj ’h ,¢VÉjôdG »a á«YɪàL’G Ωƒ∏©dG ¢SQO
.É¡«a kÉ°SQóe πª©j
≈∏Y á«aGôZƒJƒØdG ¬dɪYCG »a »HôëdG óªà©j
.¢UÉN πµ°ûH »ªbôdG ôjƒ°üàdG
¿ÉLô¡e É¡æe ,IójóY äÉÑ°SÉæe »a ∑QÉ°T
Ω2003 ôjGôÑa Óg ¿ÉLô¡eh Ω2003 ájQOÉæédG
.âjƒµdG »a
¬fCG ≈dEG Éfô°TC’ ,∫Éãªc ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG ÉfòNCG ƒdh äGhOC’G áYÉæ°üd á«°SÉ°SC’G OGƒªdG âë°T
q ÉeóæY
᫪«≤dG á°Sóæ¡dG äÉ°SGQO âfÉc ,Ω1998 ΩÉY πÑb ÜôëdG ∫ÓN ᫵jôeC’G IóëàªdG äÉj’ƒdG »a á«FÉHô¡µdG
.á«eGõdEG øµJ ºdh ,ICGõéeh ájQÉ«àNG IQƒ°üH πª©oJ ácô°T øe õ∏jÉe …Q’ ≈Yójo ¢üî°T ΩÉb ,á«fÉãdG ᫪dÉ©dG
áYƒªée ácô°ûdG â°ù°SCG ,ΩÉ©dG ∂dP øe Gk AóH øµdh »a AGõLC’G ∞FÉXh π«∏ëJ ≈∏Y πª©dÉH "∂jôàµdEG ∫GôæL"
∂dPh ,™jQÉ°ûªdG IófÉ°ùe IQGOEG »a ᫪«≤dG á°Sóæ¡dG ≈∏Y AõL πc ᪫≤d Gk ôjó≤J ™°Vhh ,á«FÉHô¡µdG äGhOC’G
¿ƒµàjh .áØ∏àîe äÉ°ü°üîJ øe øjô«ãc OGôaCG ™ªéH áØ∏c ¢†«ØîJ øe øµªJ ,܃∏°SC’G Gòg ᣰSGƒHh .IóM
»°UÉ°üàNGh á°SGQó∏d ¢ù«FQh ¢ù«FQ øe IOÉY ≥jôØdG ɪe ,á«°SÉ°SC’G ∞FÉXƒdÉH ¢SÉ°ùªdG ¿hO øe Iô«ãc AGõLCG
∂dÉe øe »æa …QÉ°ûà°SGh ™jQÉ°ûe º««≤J ∞«dɵJ ¿Éch .πbCG áØ∏ch πbCG OGƒªH êÉàfE’G á©HÉàe øe ácô°ûdG øµq e
á°Sóæ¡dG IQGOEGh ™jQÉ°ûªdG IQGOEG øY πãªeh ´hô°ûªdG .᫪«≤dG á°Sóæ¡dG :ƒg ójóL º∏©d IO’h áHÉãªH ôeC’G
.iôNCG ä’Ééeh §«£îàdG IQGOEGh
᫪«≤dG á°Sóæ¡dG äÉ°SGQO âæeq CG ,Ω1998 ΩÉY òæeh
¿ƒ«∏e 1000 É¡Yƒªée ≠∏H ô«aƒJ ¢Uôa ácô°ûdG »a
᫪«≤dG á°Sóæ¡dG 49 48

40 ≈dEG 30 ∫ó©ªH ,á°SGQO 150 ∫ÓN øe Q’hO *¢ùjq ôdG ≥«aƒJ .Ω

äÉØ°UGƒª∏d äÉ°SGQódG ióMEG »ah .Ék jƒæ°S á°SGQO
ôãcCG ô«aƒJ ójóëJ ºJ ™jQÉ°ûªdG óMCG »a á«FÉHô¡µdG
.É¡«∏Y ≥aGƒªdG äÉMôà≤ªdG øe Q’hO ¿ƒ«∏e 60 øe
á°SGQO π©L ≈dEG ™jQÉ°ûªdG IQGOEG ™aO …òdG ôeC’G
¬àª«b ¥ƒØJ ´hô°ûe πµd á«eGõdEG ᫪«≤dG á°Sóæ¡dG
äÉØ°UGƒe ¬«∏Y ¢üæJ Ée Gògh ,Q’hO ø«jÓe Iô°ûY
á°UÉN ™jQÉ°ûe ∑Éæg ¿CG ɪc .á«dhC’G º«eÉ°üàdG πªY
á°SGQO É¡d πª©Jh Q’hO ø«jÓe Iô°ûY øY ɡફb π≤J
.IQôµàe ™jQÉ°ûe âfÉc GPEG ᫪«b
áØ∏µ∏d º¶æe π«∏ëJ á«∏ªY ≈∏Y ᫪«≤dG á°Sóæ¡dG Ωƒ≤J
πª©à°ùJh .¬FGõLCGh ´hô°ûªdG ∞FÉXh π«∏ëJ ∫ÓN øe
ø«°ùëàd Ék °†jCGh ´hô°ûªdG ôª©d á«∏µdG áØ∏µdG ø«°ùëàd
᪫≤dG IOÉjõd ¢Uôa ≈∏Y Qƒã©dG ∫hÉëJ É¡fCG ɪc .¬FGOCG
á«ë°†àdG ¿hO øe øµd ,áLÉëdG øY ¢†FÉØdG ádGREGh
.á«bƒKƒªdG hCG áeÓ°ùdG hCG »Ø«XƒdG AGOC’ÉH hCG IOƒédÉH
¿CG ᫪«≤dG á°Sóæ¡∏d øµªj ,™jQÉ°ûªdG ≈dEG áaÉ°VE’ÉHh
,𫨰ûàdGh ™«æ°üàdGh IQGOE’G º¶f »a ájóée ¿ƒµJ
áØ∏µdG ø«°ùëJ ≈dEG êÉàëj ∫Éée πc »a ΩÉY πµ°ûHh

..ó«Mh âfCG á°SGQódG RÉéfE’ âbh π°†aCG ¿CG ÜQÉéàdG ócDƒJh

ihóL ójóëJ πMGôe »a ƒg ᫪«≤dG á«°Sóæ¡dG
¬ª«eÉ°üJ ™°Vƒd á«dhC’G á∏MôªdG »ah ,´hô°ûªdG
.á«FóѪdG
..AÉ≤d AɪdG
.AGOC’Gh

≈∏Y Ωƒ≤j Ék ª¶æe Ék é¡æe ᫪«≤dG á°Sóæ¡dG óªà©Jh

:»g á∏Ä°SCG áà°S øY áHÉLE’G
..Ühô¨dG ∫CÉ°ùJ á°Sóæ¡dG ¢ùjQóJ ≈dEG ácô°ûdÉH äÉMÉéædG √òg â©aOh ?A»°ûdG Gòg ƒg Ée - 1
≥«aôH ∂«JCÉj »c ¢ùjQóJ ºJ ɪc .É¡«ØXƒe øe Gk Oôa 550 ƒëæd ᫪«≤dG
ɪc .∫ÉéªdG Gòg »a áeó≤àe äÉ°SGQO Oôa 100
?πª©j GPÉe - 2
?πª©j ¿CG Öéj GPÉe - 3
..á¶≤j ¿ƒ«©H ô¶æJ ¿ƒ∏ªëj ¢UÉî°TCG á°ùªN ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG »a íÑ°UCG ?¬àØ∏c »g Ée - 4
᫪dÉ©dG ᪫≤dG »°Sóæ¡e áÄ«g øe íæªJ IOÉ¡°T ≈∏YCG ?¬°ùØf πª©dG …ODƒJ »àdG iôNC’G OGƒªdG »g Ée - 5
ó«©H 䃰üd ™ªà°ùJh ¥ô°ûdG »a IóMGh ácô°ûd OóY ôÑcCG ƒgh ,(CVS) ?¥ô£dG hCG OGƒªdG √òg áØ∏c »g Ée - 6
..AÉ≤d ¿Éµe AɪdG .§°ShC’G
᫪«≤dG á°Sóæ¡dG IQGOEG º°ùb ¢ù«FQ *
ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG »a
!≥«°V IóMƒdGh
..AÉ≤d AɪdG

ƒªj’G
º«gÉéªdG »HôëdG ódÉN :ôjƒ°üJ
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

ÂuO�« UMðUOŠ

,πµdG iód áahô©e º«gÉØeh º«bh äGOÉY É¡£HôJ »àdG Iô°SC’G øe Gk AõL ∞«°†dG ¿Éc ,Ék ªjób
:∫ƒ≤j …ô©°T â«H ∫ÓN øe ,±ƒ«°†dG ∫ÉÑ≤à°SG »a Ék «YɪàLG Gk QÉ©°T ¿ƒ°ùÑ∏àj ºgh
∫õæªdG ÜQ âfCGh ±ƒ«°†dG øëf ÉæJóLƒd ÉæJQR ƒd ÉæØ«°V Éj

ºg á«Hô©dG äÉÄ«ÑdG »a ±ƒ«°†dG ¿CG ≈橪H ;QÉWE’G Gòg ≥ªY í°Vƒà°ùJ Iôjɨe ájDhQ ∑Éæg
á¨dÉѪdGh ájóédG øe π∏≤j ɪe áæ«àe ábÓY hCG áHGôb º¡∏°üJ øjòdG §«ëªdG ™ªàéªdG øe
∞∏µà∏d »YGO ’h ¬dõæe »a ƒ¡a ,»dÉàdÉHh ,Iô°SC’G OGôaCÉc πeÉ©j …òdG ∞«°†dÉH AÉØàM’G »a
ƒ¡a ..."ø«©dG ∂©°ùJ QGódG ∂©°ùJ ºd GPEG" ∫hGóàªdG »Ñ©°ûdG πãªdG ÉeCG .¬fɵe ¿ÉµªdÉa
.Ék «YɪàLG Gk ó«∏≤J É¡Ø°UƒH É¡«∏Y QGô°UE’Gh áaÉ«°†dG ܃Lh ≈∏Y ád’ó∏d

Gk ôjɨe Óµ°T
k òîàJ áaÉ«°†dG ¿EÉa áãjóëdG äÉ©ªàéªdG »a IQƒ£àªdG IÉ«ëdG ´É≤jEG ™e øµdh
√ô«¨Jh ™ªàéªdG áKGóëd Gk ô¶fh .áWÉ°ùÑdÉH ™àªàJ »àdG áªjó≤dG äÉÄ«ÑdG »a ¬«∏Y âfÉc ɪq Y
k
’ÉLQ) ±ƒ«°†∏d ø«àaôZ hCG áaôZ Å«¡J ô°UÉ©ªdG øµ°ùª∏d IójóédG º«eÉ°üàdG âëÑ°UCG
πH ,±ƒ«°†dG Iôãc ≈∏Y ∫ój ’ ¬æµdh ,IójóédG 䃫ÑdG AÉæH »a áeR’ ôeC’G QÉ°Uh .(Ak É°ùfh
.∫õæªdG ájƒ¡d »fÓµ°T º«¶æJ ≈∏Y

k
¬dÉÑ≤à°S’ ádhõ©ªdG áaô¨dGh .Ωƒ«dG ÉæJÉ«M »a ’ƒ¡ée Gk ôHÉY ∞«°†dG íÑ°UCG
IOÉY »a »°TÓàdG »æ©j ’ Gògh .√Gôf ’ …òdG ¢ûeÉ¡dÉH ¿ƒµJ Ée ¬Ñ°TCG
ÉæJ’ƒëJ ÖÑ°ùH ,±ƒ«°†dG ∫ÉÑ≤à°SG ¿Éµe ∞∏àNG øµdh .á∏«°UCG á«YɪàLG
»°VGôàa’G ∞«°†dG
äÉYÉbh ºYÉ£ªdGh »gÉ≤ªdG IôgÉX ÖcGh …òdG ,¿óªàdG ´Gô°U »a ÉædƒNOh Iôªà°ùªdG
ΩóY ≈dEG iOCG ɪe ∫õæªdG êQÉN ∞«°†dG ∫ÉÑ≤à°SG ≈∏Y â©é°T É¡∏ch ,ºF’ƒdGh äÓØëdG
.»JCÉj ’ hCG »JCÉj ób »°VGôàaG ∞«°V ∫ÉÑ≤à°S’ IõgÉL á°UÉN áaôZ ≈dEG áLÉëdG

∂dP ™eh .á«eƒ«dG äÉ°SQɪªdGh äGOÉ©dG äô«¨J πH ,»YɪàL’G §HGôàdG ∂µØJ »æ©j ’ Gòg
Gògh ,áªà©dG √Oƒ°ùJ …òdG õgÉédG ¬fɵe ∫ÓN øe Iô°SC’G ÜQ ≈∏Y Ék °VôàØe ∞«°†dG ∫Gõj ’
?OóéàJ É¡fCG ΩCG ∫Ghõ∏d É¡≤jôW »a ∫õæªdG áaÉ«°V πg ;∫GDƒ°ùdG ≈dEG ÉfOƒ≤j

É«LƒdƒæµàdG É¡à∏NOCG »àdG á«aô©ªdG äÉÑ°ù൪dGh áÑ∏≤àe IôgɶH ¢üàîj ¬fC’ ;Ö©°U ÜGƒédG
É¡∏gÉéJ ɪ∏c ∫õæªdG áaÉ«°V ¿EG ∫ƒ≤j ∂ÑJôe Qƒ°üJ »a Éæ∏©éj ɪe ,»YƒdG áYÉæ°U »a ôKDƒJ
.≈ª°ùe ô«Z πLCG ≈dEG ¿É«°ùædG ≈dEG ∫hDƒJ ±ƒ°S åjóëdG ™ªàéªdG

,Iô°SC’G OGôaCG ≈∏Y äÓeÉéªdGh ∫ÉÑ≤à°S’G AÉÑYCG ∞ØîJ ∫õæªdG êQÉN áaÉ«°†dG ¿CG ™eh
π¶j ∂dòd .Ék µ°SɪJ ÉgójõJh ábÓ©dG óWƒJ »àdG ∫õæªdG áaÉ«°V øe ᫪«ªM πbCG É¡fCG ’EG
»eOE’G ∫GõZ hCG áÑ°SÉæe »a ܃Zôe
l k
¬dÉÑ≤à°SG ¿CG ɪc .âbh …CG »a Óªàëe Ék °ùLÉg »°VGôàa’G ∞«°†dG
.ô«NC’G ∞£©æªdG »gh "OÉ©«e ∞dCG øe ô«N áaó°üdG" ¿ƒµJ hCG IQÉjR hCG IƒYO

RƒØdG óªëe
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

áédÉ©ªd kɪjób Ωóîà°ùJ âfÉc á«æ«°U áàÑf øY ∞ë°üdG âKóëJ ™«HÉ°SCG òæe
ájhOC’G øe ô«ãµH πbCG áØ∏µHh ∂dòd áëdÉ°U âdGR Ée É¡fCG ô¡Xh ,ÉjQÓªdG
.¥É£ædG ™°SGƒdG ΩGóîà°SÓd kÉjQÉéJ É¡LÉàfG IOÉYEG ºàa ,áéFGôdG á©æ°üªdG
,á«Ñ£dG ÜÉ°ûYC’Gh ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG øY åjóëdG Iô«Jh ™ØJôJ ,Ωƒj ó©H kÉeƒj
øª°†àj ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG ¿CÉH »MƒJ IôÑæH åjóëdG Gòg º°ùàj Ée kÉÑdÉZh
¿CG Éæg ócDƒj *ájôµ°S π«Yɪ°SG QƒàcódG .á«FÉ«ª«µdG ájhOC’G Égó≤àØJ "áæ°ùM"
k ¢ù«d ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG
PBase
ôãcCG hóÑJ ádCÉ°ùe ƒgh ,»FÉ«ª«µdG AGhódG øY ÓjóH
.¬d ø«LhôªdG åjOÉMCG »a ¬«∏Y »g ɪe kGó«≤©J

ÆÆ¡«Ëb�«
PBase

57 56

WO�uO�« …UO×�«
¡UOLOJ�«Ë WFO³D�« sOÐ
ÜÉ°ûYC’G âfÉc áªjó≤dG äGQÉ°†ëdG Aƒ°ûf òæeh ,Ék «îjQÉJ Iô«Ñc áMÉ°ùe ájhOC’Gh ÜÉ°ûYC’G ´ƒ°Vƒe »£¨j
™∏£e ™eh ...…hGóà∏d ó«MƒdG Qó°üªdG »g äÉJÉÑædGh º∏©dGh CGõàéªdG º∏©dÉH OôéªdG º∏©dG É¡«a §∏àîj
ájƒ«ëdG äGOÉ°†ªdG IQƒKh »°VɪdG …OÓ«ªdG ¿ô≤dG É¡æe IójóY πeGƒ©H Gk ôKCÉàe ,ºcGôàªdG »ÑjôéàdÉH âÑãªdG
âëJh ,äÉ«æ«©HQC’G »a ø«∏°ùæÑdG IOÉ«≤H (Antibiotics) á£∏°S ≈∏Y ∫ɪdG á£∏°ùH øª«¡ªdG …OɪdG É¡æeh »ª∏©dG
»àdG ¬«°ü©à°ùªdGh É¡æe IOÉëdGh á«FÉHƒdG ¢VGôeC’G ICÉWh .≥jƒ°ùàdGh ΩÓYE’G
äÉJÉÑf äõéY Ée ƒgh ,á«∏YÉØdG ™jô°S Ék LÓY Ö∏£àJ
ájhOC’G IQó≤d Ék HÉ°ùàMGh ,É¡à¡LGƒe øY ΩÉjC’G ∂∏J ÜÉ°ûYCGh Ék °übQh Gk ôë°Sh òjhÉ©J CGóH ¿EGh ,ájô°ûÑdG ôªY øe √ôªY
k
ôãcC’G »dÉàdÉHh ,ôÑcC’Gh ´ô°SC’G á«cÓ¡à°S’G á«FÉ«ª«µdG ,É≤M’ iôæ°S ɪc äGQÉ°†ëdG ∞∏àîe »a RôHh ,QÉædG ∫ƒM
Ée ¿ÉYô°Sh .§îdG ≈∏Y ájhOC’G √òg â∏NO ,Ék jOÉe Ék ëHQ øe ƒL §°Sh ,»°VɪdG ¿ô≤dG »a á«FÉ«ª«c ájhOCG ô©à°SCG
IQƒJÉa á∏é°ùe ,AGhódG ¥ƒ°S »a ôÑcC’G áMÉ°ùªdG â∏àMG .iôNCG Iôe ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG áØ°ù∏a ¢Vƒ¡f
âJÉHh ,(äGQ’hódG øe äGQÉ«∏ªdG äÉÄe) á∏FÉg ᫪dÉY
â©LGôJ ɪæ«H ,ájhOC’G øe áĪdG »a 90 øe ôãcCG πãªJ øe ºc ôÑcCG πªëj ¿CG óH ’ ,¬©e »WÉ©àdG ¿EÉa ,Éæg øe
»a 6 - 5) ... áĪdG »a 10 ≈dEG ÜÉ°ûYC’Gh äÉJÉÑædG ájhOCG º¡àë°U ≈∏Y Ék °UôMh ¢SÉædG ∫ƒ≤©d Ék eGôàMG ᫪∏©dG ábódG
.(áĪdG ’EG ±ô©J ’ »àdG º∏©dG á¨d OɪàYÉH ,á«bó°üdG ≈∏Y Ék XÉØMh
!.á≤«≤ë∏d Gk óMGh É¡Lh
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG

k
äÉfƒµe øe áÑcôe ,É«FÉ«ª«c á©æ°üªdG ájhOC’G
≈∏Yh ,»ª∏©dG åëÑdG äGôÑàîe »a èàæJ (ingredients) .¿ÉæÑd AÉÑWCG Ö«≤f ÖFÉf *
Qƒ¡¶dG ≈dEG áªjó≤dG á«dó«°üdG ó¡°ûe Oƒ©j πg ..ôLÉàªdG »a ÜÉ°ûYC’G ájhOCG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
¢SôØdGh ¿ƒ«∏HÉÑdGh ¿ƒjQƒ°TB’G ∂dòc ,»LÓ©dG ∫hGóàdG
.≥jôZE’Gh
™HGôdG ¿ô≤dG »a √Qƒ£J IhQP ≠∏H …òdG »Hô©dG Ö£dG ÉeCG
…òdG Éæ«°S øHGh …óæµdGh »HGQÉØdGh …RGôdG ™e Iôé¡dG ó©H
AÉÑWCÓd Ék °SƒeÉbh Ék ©Lôe "Ö£dG »a ¿ƒfÉ≤dG" ¬HÉàc πq X
,ÜÉ°ûYC’G Ö£H ºàgG ó≤a ,áæ°S 800 øe ôãcC’ ÉHhQhCG »a
.¿CÉ°ûdG Gò¡H á°UÉN Ék Ñàc áÑ≤ëdG ∂∏J øe Éæ∏°üJ ºd øµdh
∫óL §°Sh ÜÉ°ûYC’G ÖW √ÉéJÉH Iƒë°üdG Oƒ©J Ωƒ«dGh
ájOɪdG ídÉ°üªdG iƒb É¡«a Ö©∏J ,¬à«∏YÉa ∫ƒM ô«Ñc
õcGôªdG ïjôØJ ´QÉ°ùJ ó≤a .QÉà°ùdG AGQh øe Gk ô«Ñc Gk QhO
äòNCGh ,ºdÉ©dG AÉëfCG ∞∏àîe »a ÜÉ°ûYC’G Ö£H á«æ©ªdG
äÉ«dó«°üdG äÉ¡LGh äCÓàeGh âfôàfE’G ≈∏Y É¡©bGƒe
äɪªàªdGh ÜÉ°ûYC’G øe ´GƒfC’G ±’BÉH á«FGò¨dG ¿RÉîªdGh
¿ƒ«∏H ø«à°S ÜÉ°ûYC’G ÖW IQƒJÉa â∏é°Sh q ...á«FGò¨dG
᪶æe QOÉ°üe Ö°ùM) Ω2000 ΩÉY »cô«eCG Q’hO
»a »µjôeCG Q’hO ¿ƒ«∏e 5400 É¡æe ,(᫪dÉ©dG áë°üdG
â©ØJQG »Hô©dG øWƒdG »ah .§≤a IóëàªdG äÉj’ƒdG
,è«∏îdG ∫hO »Øa .ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG ≈∏Y ∫ÉÑbE’G áÑ°ùf
á«Hô©dG äGQÉeE’G ádhOh ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG âeõàdG
k
,øjó∏ÑdG »a áë°üdG »JQGRh »a Óé°ùe Ék Øæ°U 55
ôFÉ°S ÉeCG .IQGRƒdG ø«fGƒbh áHÉbôd ±Éæ°UC’G √òg ™°†îJh
πc ø«H øeh .ø«cÉcódGh ¿RÉîªdG »a ´ÉÑàa ±Éæ°UC’G
k
,ÜÉ°ûYC’G Ö£d ’ɪ©à°SG ôãcC’G ø«°üdG ≈≤ÑJ ,ºdÉ©dG ∫hO
áÑ°ùæH á©æ°üªdGh ájó«∏≤àdG ÜÉ°ûYC’G ájhOCG ∂∏¡à°ùoJ å«M
∑Ó¡à°S’G πªée øe áĪdG »a 50 h 30 ø«H Ée ìhGôàJ
...»FGhódG
ÖfÉédG ¿ƒeCÉe ÜÉ°ûYC’G ÖW πg ,ºgC’G ∫GDƒ°ùdG ≈≤Ñjh Gƒ©°Vhh ,ÜÉ°ûYC’G Ö£H ºgô«Z øe ôãcCG ¿ƒ«æ«°üdG ºàgGh
?Ék °†jCG ¬JÉØYÉ°†eh ¬J’ɵ°TEG ¬d ¿CG ΩCG ,ΩÉY πµ°ûH
¿CG ɪc ,áahô©e á«ÑW óFGƒa ÜÉ°ûYC’G ¢†©Ñd ,º©f
≈∏µdGh óѵdG ≈∏Y ɪs«°S ’ Ék «Ñ∏°S Gk ô«KCÉJ ôNB’G É¡°†©Ñd
ójó©dG ¿CG ɪc .Égô«Zh ájƒeódG IQhódGh ¢ùØæàdG RÉ¡Lh
øe ójó©dG ™e Ék «Ñ∏°S πYÉØàJ IõcôªdG ÜÉ°ûYC’G øe
.á«FÉ«ª«µdG ájhOC’G
ÜÉ°ûYC’Gh äÉJÉÑædG ájhOCG ´É°†NEG ƒg ܃∏£ªdÉa ,∂dòdh
ø«fGƒ≤d á«FGò¨dG äɪªàªdGh äÉæ«eÉà«ØdGh IsõcôªdG
AÉ«ª«µdGh á©«Ñ£dG ÚH ..AGhódG
á¡LGh πàëJ äÉæ«eÉà«ØdGh á«FGò¨dG äɪªàªdGh
ƒq ªæH âcQÉe ôHƒ°ùdGh ájQÉéàdG ∫ÉëªdGh äÉ«dó«°üdG
»gh ∞æ°U 1300 ƒëf Óãe k ¿ÉæÑd »a â¨∏H PEG ,ójGõàe
!.ájhOC’G ¿ƒfÉ≤d á©°VÉN ô«Z
πFÉ≤dG πãªdÉH ôcòæd á°UôØdG õ¡àæfh
ÖW êhq ôj ¢†©ÑdÉa ."πàb Ée ÖëdG øeh"
kÉë«ë°U ¢ù«d
¢VGôeC’G πc øe ò≤æªdG ¬fCÉch ÜÉ°ûYC’G ò≤æe ÜÉ°ûYC’G ÖW ¿CG
Gògh ,»FÉ«ª«µdG AGhódG º∏Y øY πjóÑdGh ’h ,¢VGôeC’G πc øe
ÜÉ°ûYC’G ÖW ¬«bó°üd PDƒeh í«ë°U ô«Z AGhódG º∏Y øY πjóH ƒg
Gk QhO Ö©∏j …OɪdG πeÉ©dÉa ∞°SCÓdh .∂dòc øe ºch ,»FÉ«ª«µdG
’ ,èjhôàdGh ΩÓYE’Gh ájÉYódG »a Gk ô«£N º°SÉH âѵJQG ÉjÉ£îdG
ìÉHQC’G øe øµeCG Ée ó°üM iƒ°S ¬d ºg
.¢SÉædG áë°U ÜÉ°ùM ≈∏Y ƒdh ájOɪdG "»Ñ©°ûdG Ö£dG"
¿CG Öéj ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG ¿EÉa ∂dòdh
á«æ©ªdG õcGôªdGh ádhódG πÑb øe "Ék æ°†àëeo " ¿ƒµj
»Ñ©°ûdG Ö£dG ÜQÉéJh ΩÓYEÓd Ék chôàe ’ ,¿CÉ°ûdG Gò¡H
Éeh !∞àµdG πcDƒJ øjCG øe ¿ƒaô©j øªe "QÉ£°ûdG"h
q ,AGhódG Ö«côàd (ingredient) »JÉÑædG ¿ƒµªdG
.A…OôdG øeõdG Gòg »a ºgôãcCG
á«îjQÉJ áëªd
4000 πÑb ájhOCÓd Gk Qƒà°SO ™°Vh øe ∫hCG ¿ƒjôeƒ°ùdG ¿Éc
ôcP ≈∏Y äCp Éj ºd ÜÉàc ∫hCG º¡FÉÑWCG óMCG ™°Vh PEG ,áæ°S
â«à∏ëdGh ¢SB’G øe ájhOC’G ôcP πH ,ájôë°ùdG òjhÉ©àdG
QƒaɵdGh π«îædGh ø«àdGh 샰ûdGh ±É°üØ°üdGh ôàYõdGh
»àdG (AÉæ°ùëdG Ió«°ùdG) ÉfhOÓÑdGh ...…óæ¡dG Öæ≤dGh
ƒHôdGh äÉéæ°ûàdGh ∫É©°ùdGh ¥QC’G áédÉ©e »a âeóîà°SG
...»Ñ°ü≤dG
ÜÉ°ûYC’G êÉ¡æe" º°SÉH É¡dƒM ºdÉ©dG »a ÜÉàc ∫hCG
QƒWGôÑeE’G ¿Éch .OÓ«ªdG πÑb ∫hC’G ¿ô≤dG »a "á«Ñ£dG
2800 ΩÉY "º«¶©dG ¢ûFÉ°ûëdG ÜÉàc" ™°Vh ≠fƒJ-ø°T
.Ω.¥ ¢SOÉ°ùdG ¿ô≤dG »a ôHE’ÉH õNƒdG ô¡Xh .Ω.¥
5-4-3 òæe "§«æëàdG" º∏Y º¡«Øµ«a áæYGôØdG ÉeCG
Gk QhO ÜÉ°ûYC’Gh äÉÑædG º∏Y Ö©d …òdGh ,áæ°S ±’BG
…òdG »ªdÉ©dG iƒà°ùªdG ≈∏Y ád’ó∏d ,¬àÑ«côJ »a Ék ª¡e
âaôYh .ó°ùédG »a ÉgôKCGh ÜÉ°ûYC’G á°SGQO »a √ƒ¨∏H
ó«b âfÉc ÜÉ°ûYC’G øe ∞æ°U ∞dCG øe ôãcCG óæ¡dG
¿É°ùfE’G áë°U ¿CG áé«àædGh ...ïdEG á¶aÉëdGh áfuƒ∏ªdGh ádOÉ©e »æÑJ »àdG (Chemistry) AÉ«ª«µdG º∏Y IóYÉb
k âëÑ°UCG
!...ájOɪdG ìÉHQC’Gh ÜQÉéà∏d Ó≤M AGhódG ™æ°üj É¡°SÉ°SCG ≈∏Yh ,(Formula) Ö«côàdG
äÉMÉéf ájhOC’G √òg â∏é°S óbh .(generic) »°ù«æédG
¬JÉ«æ≤àH §ZÉ°†dG ,RÉ«àeÉH »cÓ¡à°S’G ™bGƒdG Gòg ΩÉeCG ºdÉ©H áªjõ¡dG ¥ÉëdEG »a â∏°ûa É¡æµd ,Iô«Ñc á«LÓY
êÓY ≈dEG ø«æëdG ìÉjQ äCGóH ,á¶gÉÑdG √ô«JGƒah Ió≤©ªdG á«°ü©à°ùªdG ¢VGôeC’G ¢†©H πãe Éjô«àµÑdGh äÉ°Shô«ØdG
§°ùHCGh IAGôH ôãcCGh ¿É°ùfE’G º°ùL ≈∏Y á«eƒég πbCG É¡MÉéf øe ô«ãµdG AÉL ɪc ...¿ÉWô°ùdG É¡eó≤e »ah
¢VÉ¡æà°SG ºdÉ©e äCGóÑa ...¬à«∏YÉa »a CÉ£HCG ¿Éc ¿EGh Ék Hƒ∏°SCG äɪcGôàdG áé«àf ¿É°ùfE’G áë°U ÜÉ°ùM ≈∏Y »LÓ©dG
,πjóÑdG Ö£dG ∫ɵ°TCG ôFÉ°Sh ÜÉ°ûYC’ÉH …hGóàdG ܃∏°SCG áYÉæe ≈∏Y ô«KCÉàdG Égô£NCGh ,äÉØYÉ°†ªdGh á«Ñ∏°ùdG
øe á«JGòdG ó°ùédG áehÉ≤e π«©ØàH Gk Oóée Ωɪàg’G CGóHh â∏µ°T ,∂dP øe ºZôdG ≈∏Yh ,(immunity) ó°ùédG
...ó°ùédÉH π≤©dG ábÓY ᫪gCG ≈∏Y ó«cCÉàdG ∫ÓN âªæa ,ájOɪdG ídÉ°üªdG øe áªî°V Ék YÓb ájhOC’G √òg
ø«KÓK øe ôãcCG ≈dEG É¡°†©H á«fGõ«e â∏°Uh IóY äÉcô°T
:(Herbal medicine) ÜÉ°ûYC’G ÖW á檫¡dG â«ÑãJ »a Ék ª¡e Gk QhO Ö©∏j Ée Gògh ... Q’hO ¿ƒ«∏H
¬àjhOCGh ÜÉ°ûYC’G ºdÉ©H ᣫëªdG á«HÉÑ°†∏d Gk ójóÑJ ™«æ°üàdÉH Gk Qhôe »ª∏©dG åëÑdG õcGôe øe Gk AóH ,¬«LƒàdGh
ΩÉeCG ∞bƒàdG øe óH ’ ,¬JÉeƒ≤e í«°Vƒàd ák dhÉëeh ΩóY ,¬JGP âbƒdG »ah ...ô«©°ùàdGh ≥jƒ°ùàdÉH Ak É¡àfGh
:»JB’G ∞«æ°üàdG ájhOCG ™«æ°üJ øe øµªàdÉH »eÉædG ºdÉ©dG ∫hód ìɪ°ùdG
ÖÑ°ùJ Ée Gògh ,QɵàM’G á°SÉ«°S ≈∏Y Ék XÉØM IOƒédG á«dÉY
Ωóîà°ùj å«M :(Plant Medicine) äÉJÉÑædG ájhOCG - :π©ØdG OhOQ øe ø«∏µ°T Qƒ¡X »a
59 58
âfÉch .Morphine `dGh Digoxin `dG ∂dP ≈∏Y ’Éãe k ôjƒ£J ≈∏Y ∫hO IóY â∏ªY PEG ,∫hDƒ°ùe ∫hC’G πµ°ûdG
≈àM ɵjôeCGh ÉHhQhCG äÉ©eÉL »a ¢SQq óoJ ájhOC’G √òg »a Gk ó«L Ék Wƒ°T â©£b óbh ,AGhó∏d á«æWƒdG É¡àYÉæ°U
É¡dh ájOÓ«ªdG äÉ«æ«fɪãdG ™∏£eh äÉ«æ«©Ñ°ùdG ôNGhCG äGQÉeE’Éc è«∏îdG ∫hO ¢†©H É¡àeó≤e »ah ,√ÉéJ’G Gòg
äÉ«æ«©°ùàdG »a Oƒ©àd äCÉصfG ºK ,á«©eÉédG É¡JGõ«ªe ¢†©Hh ...ájQƒ°Sh ¿OQC’Gh ô°üe ∂dòc ,ájOƒ©°ùdGh
Harvard, Ohio, George) πãe äÉ©eÉédG ¢†©H »a kÉMÉéf ≥≤M »é«∏îdG AGhódG äÉYÉæ°U
,ájhOC’G ∞«æ°üJ øª°V πNóJ áÄØdG √ògh .(town .¬H Ék aôà©e
»a ájhOC’G áÑ°ùf øe áĪdG »a 5 ÉfôcP ɪc πàëJh
Ék ©«æ°üJ AGhódG ™«æ°üJ ø«fGƒ≤d ™°†îJh ºdÉ©dG Ék «ÑjôîJ ¿Éc ó≤a »fÉãdG πµ°ûdG ÉeCG
.Ék ≤jƒ°ùJh Ó«é°ùJh
k óbh ,ôjhõàdGh áæ°Uô≤dG ≈∏Y Ék ªFÉb
᫪dÉ©dG ôjhõàdG É«aÉe âYÉ£à°SG
»a ´ÉÑJ »àdG :(Concentrated) IõqcôªdG ÜÉ°ûYC’G - ΩÉ©dG »a Q’hO ¿ƒ«∏H 35 ó°üëJ ¿CG
èfƒHÉÑdGh ΩƒãdG πãe á«FGò¨dG ¿RÉîªdGh äÉ«dó«°üdG ܃éJ Ék æØ°S ∂∏àªJ »gh ,Ω2003
ΩƒãdG áÑëa .Ék aÉ©°VCGh Ék aÉ©°VCG Iõcôe »gh ...ɪgô«Zh AGhódG πµ°T ô««¨àH á°ü°üîàe QÉëÑdG
øe ¢üa ¬æª°†àj Ée Ék Ø©°V 20 h 10 áÑ°ùæH Iõcôe Óãe k äÉÑ∏©e ɪc ¬à«MÓ°U AÉ¡àfG ïjQÉJh
.èfƒHÉÑdG ∂dòc !...»©«Ñ£dG ΩƒãdG .Égô«Zh ájòZC’G
,ø«cÉcódG »a ´ÉÑJ »àdG »gh :(Crude) ΩÉîdG ÜÉ°ûYC’G - áÑ∏M »a Qhój ,π«YÉتdG ô«£N ´Gô°U
.äÉjó∏ÑdG øe á°üNôe ¿ƒµJ ¿CG Öéj »àdGh ¥Gƒ°SC’G íàah ,ºMôj ’ áªdƒY Ωɶf
âdÉ£a ,áaÉc "√QÉ£°ûdG" ∫ɵ°TCG ΩÉeCG
:¿ÉYƒf »gh ,äÉæ«eÉà«ØdGh á«FGò¨dG äɪªàªdG - ¿É°ùfE’G º°ùL πNój Ée πc äÉeôëªdG
.á«FGò¨dG OGƒªdG ∫ÓN øe :»©«Ñ£dG - ¬jòZCG ≈dEG IQshõeh ágƒÑ°ûe ájhOCG øe
.(äÉæ«eÉà«ØdG ájhOCG) AGhO íÑ°üj …òdG :™sæ°üªdG - áaÉ°†ªdG OGƒªdGh äÉ«Fɪ«µdÉH áªîàe
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf AÉ«ª«µdGh á©«Ñ£dG ÚH ..AGhódG

°W³²J*« w� ¡«Ëœ sŽ Y׳�«

É¡°üFÉ°üN ±ôY ¿CG ¢VôªH ø«HÉ°üªdG IóYÉ°ùªd kÉ«dÉM á∏ª©à°ùªdG ájhOC’G øe

øe ´GƒfCG 9 h ,á«LÓ©dG πªëj AGhO ∑Éæg ,(RójE’G) áÑ°ù൪dG áYÉæªdG ¢ü≤f øe .õ«côàdGh πª©dG ≈∏Y óYÉ°ùeh ,¥ÉgQE’Gh Ö©àdG IOÉYEGh ,áë°üdG äGQGRh áHÉbQh »FÉ«ª«µdG AGhódG
ÉgGhóL âàÑKCG äÉJÉÑædG ≈∏Y kGOɪàYG ¬«dEG π°UƒàdG ºJ ,(Prostration) º°SG ,∫É¡°SE’G ,§¨°†dG ´ÉØJQG ¬dɪ©à°SG Aƒ°S äÉØYÉ°†e ó¡édG ∫òHh ,Ö£dG äÉ«∏c »a äÉJÉÑædG ÖW IOÉe ¢ùjQóJ
øµd ,»æKE’G Ö£dG »a .ÇOÉ¡dG §«ëªdG »a GƒeÉ°ùdG QõL »a »Ñ©°ûdG Ö£dG ,¢SCGôdG ™Lh ,¥QC’G , •ÉÑME’G ,ôJƒàdG ,Dƒ«≤àdG ’ »ª∏Y OÉ°TQEGh ∞«≤ãJ äÓªM »a ∫hDƒ°ùªdGh ô«ÑµdG
,É¡©HÉàj ºd åjóëdG Ö£dG Ωƒ≤J É¡aÉ°ûàcG hCG ájhOC’G ≈∏Y ±ô©à∏d á≤jô£dG √ògh .ájó∏édG á«°SÉ°ùëdGh Iô°TÉÑe ÜÉ°ûYC’G ÖW OɪàYG ¿EG PEG .»≤jƒ°ùJ »eÓYEG
kÉeɪJ ádƒ¡ée ´GƒfCG 9 h hCG (Ethnobotany) »fÉJƒHƒæK’ÉH kÉ«ª∏Y ±ô©j Ée ≈∏Y kÉ«Ñ°ùf ôKDƒeh ,ºdCÓd øµq °ùe :(¿GƒëbC’G) Feverfew ádƒ¡°ùdÉH ¢ù«d ¿RÉîªdGh ø«cÉcódG »a
äÉeƒ∏©ªdG óYGƒb »a .(Ethnomedicine) »æKC’G Ö£dG .(á≤«≤°ûdG) »Ø°üædG ¢SCGôdG ºdCG ∞«ØîJ »a øe ô«ãµdG πªëjh ,¢†©ÑdG ÉgQƒ°üàj »àdG
»JOɪdh ™ØJôªdG §¨°†∏d ¢†Øîe :(ΩƒãdG) Garlic .ôWÉîªdG
,AÉصfG Iôàa ó©H
,(Narpalat) á«f’ó«°üdG
á©°SGh kÉbÉaBG »dÉàdÉH íàØJh øY É¡JÉeƒ∏©e ¿hóJ âfÉc ºdÉ©dG ܃©°T º¶©e ¿CG ɪHh √QhóH ±ôà©e ƒg ɪc .ΩódG »a äÉ«ægódGh ∫hôà°ù«dƒµdG äÉJÉÑædG ájhOCG äOÉY
ájhOCG •ÉÑæà°SG ΩÉeCG äÉcô°T øe ójó©dG ÜCGO ó≤a ,É¡J’ɪ©à°SGh äÉJÉÑædG .Gõfƒ∏ØfE’Gh OôÑdG ä’ÉM »a øe ±ô©j ’ ƒ¡a »Ñ©°ûdG Ö£dG ÉeCG ,äÉ©eÉédG »a ¢SQóàd
.kÉeɪJ IójóL øWGƒe ≈dEG á°ü°üîàe ¥ôa ∫É°SQEG ≈∏Y ájhOC’G ,ôØ°ùdG áNhOh ,¿É«ã¨dG èdÉ©j :(π«ÑéfõdG) Ginger Ék «Ñ©°T áªcGôàªdG ÜQÉéàdG ’EG Ö£dG »a 5 Ωƒ«dG πµ°ûJh
AÉ£NCG øe ¬ª°SÉH ÖµJQG ºch ,Ék «ÑjôéJh
PBase

É¡à¡LGƒe ¥ôW ≈∏Y ±ô©àdGh á«FGóÑdG ܃©°ûdG Iôàa »a πª©à°ùj ’h ,ºØdG ±ÉØéH ÖÑ°ùàj .Dƒ«≤àdGh áÑ°ùf øe áĪdG
ójõªdG ≈∏Y ™é°ûj Éeh .á«∏ëªdG äÉJÉÑædG ᣰSGƒH ¢VGôeCÓd .πªëdG »a √Qhód Ék ©ÑW øjôcÉf ô«Z ,ÉjÉ£Nh ºdÉ©dG »a ájhOC’G
±GôàY’G QGôªà°SG ƒg ∫ÉéªdG Gòg »a çÉëHC’G øe ÜÉ°ûYC’G ájhOCG ôãcCG øe :(¢Sƒ°S ¥ôY) Licorice É¡«a ≈dƒàj »àdG á«°VôªdG ä’ÉëdG ¢†©H
âÑàc ó≤a .ÜÉ°ûYCÓd "á«ÑW ᪫b" OƒLƒH »ªdÉ©dG äÉeƒ∏©ªdG Ωƒ∏Yh ôJƒ«ÑeƒµdG Ωƒ∏Y Ωó≤J ™eh k
»Hô©dG ø«ªdÉ©dGh ÉHhQhCG »a á°UÉN ,ºdÉ©dG »a ’ɪ©à°SG .á«JGòdG ¬JGQó≤H ¬©°Vh í«ë°üJ ó°ùédG
"Trends in Pharmaceutical Sciences" á∏ée ≈∏Y ø«ãMÉÑdG øe ô«Ñc OóY ΩɪàgG Ö°üfG q ,á«Lƒdƒ«ÑdG »æKE’Gh Ió©ªdG äÉMô≤J áédÉ©ªd πª©à°ùj ...…ƒ«°SB’Gh Ö£dG ¿CG …CG .¬æµ°ùj Ö«ÑW ó°ùL πc »a Ék ≤HÉ°S π«b ɪch
ºJ »àdG kÉÑjô≤J ¿ÉWô°ùdG ájhOCG ∞°üf ¿CG kGô«NCG ,É¡àªLôàd á«Ñ£dG ÖàµdGh á«îjQÉàdG ÜÉ°ûYC’G Öàc ≈∏Y §°ûæªdG ô«KCÉJ ¬dh .ƒHôdGh ∫É©°ùdG ó°Vh ,…ô°ûY ɪH QƒeC’G Iô°ù«r °S" :»eÉ©dG πãªdG ≈dEG ÜôbCG ƒg »Ñ©°ûdG
äÉLôîà°ùe ≈∏Y kÉ°SÉ°SCG óªà©J äÉ«æ«à°ùdG òæe Égôjƒ£J ≥«°ùæàd äÉeƒ∏©ªdG óYGƒb ≈dEG É¡dÉNOEG ºK øeh ¢SCGôdG ™Lƒc äÉØYÉ°†e ¬∏a øeõªdG ¬dɪ©à°SG ÉeCG .Oó¨dG á«©«Ñ£dG IO’ƒdÉa ,ó°ùédG äGQób ≈∏Y Gk OɪàYG "ô°ù«J
61 60
ájhOC’G øe ´ƒf áÄe ƒëf ≈dEG áaÉ°VEG ,ÜÉ°ûYC’G øe Ée ᣰSGƒH áãjóëdG äÉeƒ∏©ªdÉH É¡àfQÉ≤eh É¡JÉjƒàëe .ΩódG §¨°V ´ÉØJQGh ¥ÉgQE’Gh ø©°Vh äÉ¡eCG øe ºch ,Ö«ÑWh ÖW ≈dEG êÉàëJ ’ ,Óãe k
.äÉ«dó«°üdG »a IOƒLƒªdG ᫪dÉY äÉeƒ∏©e óYGƒb »gh ,"Naprabert" `H ±ô©j ¢üFÉ°üN É¡d :(Ω’B’G IôgR) Passion Flower !...∫ƒ≤ëdG »a
¢üFÉ°üîdG øY ±hô©e ƒg Ée πµd ∫hóL ≈∏Y …ƒàëJ .ɪgô«Zh ¥QC’Gh ôJƒàdG ä’ÉM »a äÉFó¡ªdG
,»æKE’G Ö£dG •É°ûf »a ®ƒë∏ªdG •É°ûædG iOCG óbh .ÜÉ°ûYCÓd á«FGhódGh á«FÉ«ª«µdG ,º°†¡dG ô°ùY êÓ©d πª©à°ùj :(´Éæ©ædG) Peppermint k
’hGóJ ôãcC’G ±Éæ°UC’G ¢†©H
k
IójóY ᫪dÉY äÉ«©ªL ΩÉ«b ≈dEG Gô«NCG »fÉJƒHƒæKE’Gh .¿ƒdƒ≤dG á°UÉN ,»ª°†¡dG RÉ¡édG äÉéæ°ûJh äɪªàªdGh ÜÉ°ûYC’G øe ´GƒfC’G ±’BGh äÉÄe ∑Éæg
܃©°ûdG ±QÉ©ªd Ö¡f á«∏ªY" ƒg ¬∏c Gòg ¿CG ôÑà©J ΩÉ«b ƒg »æKE’G Ö£dG ∫Éée »a äGóéà°ùªdG ôNBG øeh ±É«dCÓd º¡e Qó°üe :(QhòÑdG øe ´ƒf) Psyllium ΩóY ≈∏Y Éæe Ék °UôMh ,ádhGóàªdG äÉæ«eÉà«ØdGh á«FGò¨dG
ø«fGƒb âëJ É¡∏©L πLCG øe π°VÉæJh ,"á«FGóÑdG ≥«≤ëàH ∂«æ«∏c ƒjÉe á«∏c øe ø«ãMÉÑdG øe ≥jôa »a äÓ°†ØdG ∂jôëJh AÉ©eC’G ø««∏J »a πª©à°ùJ »àdG ôãcC’G ±Éæ°UC’G øe IOóëe êPɪf QÉàîf ´ƒ°VƒªdG ó«≤©J
É¡fEG PEG ,É¡aQÉ©eh äGQÉ°†ëdG √òg çGôJ »ªëJ ᫪dÉY »a ¢Sƒ«ØehQ ≈Yójo …óædƒg ádÉMQ ¬©°Vh ºjób ÜÉàc .¿ƒdƒ≤dG k
:’hGóJ
Iƒ°SCG ,∫ÉéªdG Gòg »a É¡ëdÉ°üe øY ´ÉaódG ™«£à°ùJ ’ Herbarium" ¿Gƒæ©H ô°ûY ™HÉ°ùdG ¿ô≤dG ∞°üàæe »Ñ©°T êÓY :(…QÉ°ûæªdG §«ª∏ÑdG) Saw Palmetto
É¡Whô°T ¢VôØJ »àdG äÉ«°ùæédG IOó©àe ájhOC’G äÉcô°ûH .Ω1720 ΩÉY »a ™ÑWh "Amboisense .πLôdG óæY ÉJÉà°ShôÑ∏d "…ó«ªëdG" ºî°†à∏d ,∑É°ùeE’G ä’ÉM »a "ø«q ∏e" :(QÉÑ°üdG)
q Aloe Vera
.ájôµØdG ᫵∏ªdG ¥ƒ≤ëH áæ°üëàe ™«ªédG ≈∏Y ,πYÉah ¿ƒeCÉe ø«q ∏e :(É«°SÉcC’G á∏«°üa øe) Senna áédÉ©ªd ¬bGQhCG øe êôîà°ùªdG "≠ª°üdG" πª©à°ùj ∂dòc
¬àeÉbEG ∫ÓN Gòg ¬HÉàc ∞dq CG ób …óædƒ¡dG ádÉMôdGq ¿Éch áØ«Xƒd á¡ÑæªdG äÉæ«∏ªdG ôFÉ°S »a ∫ÉëdG ƒg ɪc ¬æµd ÖÑ°ùàj óbh .(Ék «©°Vƒe) á«LQÉîdG ìhôédGh ¥hôëdG
øY åëÑj ¿CG ¿Éc …CG ¿ÉµeEÉH ¿CG »æ©j ’ Ωó≤J Ée øµdh o
»a ¢ü≤f øe »fÉ©J âfÉc »àdG ,…h’ɪdG QõL »a "Oƒq ©àdG" ≈dEG ¬dɪ©à°SG Iôãc …ODƒJ ób ,AÉ©eC’G .ájó∏L á«°SÉ°ùëH
Ωƒ«dG ¢Vô©J ájQÉéàdG äÉÑ൪dÉa .áÑ൪dG »a ¬FGhO .øë°ûdG ∫ÓN ÉgOÉ°ùa øeh á«HhQhC’G ájhOC’G äGOQGh .ºFGódG OɪàY’Gh ä’ÉM »a ø«q ∏e :(IQɵ°ùµdG) Cascara Sagrada
™bGƒdGh .ÜÉ°ûYC’ÉH áHÉÑ£dG Öàc øe ójõªdGh ójõªdG .»∏ëªdG Ö£dG á°SGQóH ¢ü≤ædG ó°S ¢Sƒ«ØehQ iCÉJQÉa ≈∏Y óYÉ°ùeh πYÉa Çó¡e :(øjOQÉædG) Valerian IóëàªdG äÉj’ƒdG »a IôãµH πª©à°ùj .øeõªdG ∑É°ùeE’G
∞«≤ãàdG OhóM RhÉéàJ ’ ÖàµdG √ò¡d á«∏©ØdG ᪫≤dG ¿CG ÜÉ°üYC’G ôJƒJh ¥QC’Gh ≥∏≤dG ä’ÉM »a ∂dòc ,ΩƒædG .᫵jôeC’G
Qƒ°üdG øe á«dÉN âfÉc GPEG ɡફb ∫AÉ°†àJ óbh .ΩÉ©dG 1300 ƒëæd äÉeƒ°SQh äÉMhô°T ¬HÉàc ¢Sƒ«ØehQ øªq °V á«ÑfÉédG π«YÉتdG ’h ,"Oƒ©àdG" ô«KCÉJ ¬d ¢ù«d ... ó°V »∏NGódG ∫ɪ©à°SÓd :(èfƒHÉÑdG) Chamomile
øe ∞∏àîJ ÜÉ°ûYC’G Aɪ°SCG ¿CG á°UÉN ,á«ë«°VƒàdG ¢ù«FQ ∫ƒ≤jh .á«LÓ©dG É¡J’ɪ©à°SGh äÉJÉÑædG øe ´ƒf .iôNC’G äÉ°ü∏≤àdGh áîØædGh º°†¡dG ô°ùYh ,ø£ÑdG ´ÉLhCG
¿CG ɪc .(á«Hô©dG OÓÑdG »a á°UÉN) iôNCG ≈dEG á≤£æe AõédG á°SGQO ¿EG »Yƒ°SƒªdG πª©dG Gòg ≥«≤ëJ ≥jôa .᫪°†¡dG
øe ƒ∏îj ’ ôl eCG äGòdG Ö«Ñ£àd ÖàµdG √òg ≈dEG Aƒé∏dG ø«©HQC’Gh ø«àæK’G äÉJÉÑædG ø«H øe ¿CG äócCG ,¬æe ∫hC’G Gòg ≈Yôj ¿CG Öéj …òdG ¢SÉ°SC’G QÉ©°ûdG ¿EÉa ,Gk ô«NCGh áYÉæe ájƒ≤J »a πª©à°ùj :(É«°SÉæ«cC’G) Echinacea
.ájóL á«°VôªdG ¢VQGƒ©dG âfÉc GPEG á°UÉN ,ô£îdG åjóëdG º∏©∏d ≥Ñ°S áàÑf 24 ∑Éæg ,ɡ檰†àj »àdG ¥ƒa ¿É°ùf’G áë°U" ƒg ,¢SÉ°ùëdGh ≥«bódG ´ƒ°VƒªdG OôÑdG ä’õf ¿hO ∫hDƒëdG »ah ,ΩÉY πµ°ûH º°ùédG
øKGôHh ájOɪdG äGQÉÑàY’G øe É¡àjɪëd "QÉÑàYG πc .É¡àédÉ©eh Gõfƒ∏ØfE’Gh
!...É¡à°SGô°Th ¥ƒ°ùdG áaÉ≤K óæY º°ùé∏d §°ûæe :Eleuthero Siberian Ginseng
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
äGƒæ°ùdG »a ÆÉeódGh ÜÉ°üYC’G Ωƒ∏Y Qƒ£J iOCG
á«fÉ°ùfE’G ôYÉ°ûªdG øe ô«ãµdG §HQ ≈dEG á«°VɪdG á∏«∏≤dG
≥WÉæe »a á«Lƒdƒjõ«a ÖfGƒéH á«°ùØædG ä’ÉëdGh
äÉæ«L øe IOóëe áæ«éH hCG …ô°ûÑdG ÆÉeódG øe IOóëe
√ôãcCG ɪHQh ,∫ÉéªdG Gòg »a º∏©dG ¬«dEG π°UƒJ Ée ôNBGh .¿É°ùfE’G
,á«°ùØf π©a IOQ Oôée ¢ù«d RGõĪ°T’ÉH Qƒ©°ûdG ¿CG ƒg ,á°ûgó∏d IQÉKEG
ɪc ¢VGôeC’G äÉÑÑ°ùe øe ájɪë∏d CÉ°ûæªdG …ƒ°†Y ´ÉaO kÉ°†jCG ƒg πH
.¿É«æµj QɪJ ¬JóYCG …òdG ôjô≤àdG Gòg »a ô¡¶j
ójó°T »fÉ°ùfE’G ÆÉeódG ¿CÉH ,º¡JÉ°SGQO áé«àf ,A’Dƒg
.ôYÉ°ûªdG •É≤àdG ≈∏Y IQó≤dG
¢ù°SDq ƒj ÜÉ°üYC’G º∏Y .Ö°†¨dGh ±ƒîdGh ÖëdG øe ∂YO
òæªa .QÉ°S ô«Z Ék HQO ¿ƒµj ób Ék fÉ«MCGh ,Gk ójóL Ék HQO
RGõĪ°T’G Qƒ©°T Aɪ∏©dGh ¿ƒ«ªjOÉcC’G πgÉéJ ó«©H ó¡Y
RGõĪ°T’G πàMG Gk ô«NCGh .ájô«Ñ°ùµ°ûdG ôYÉ°ûªdG ídÉ°üd
äÉLÉàæà°S’Gh äÉ°SGQódG â≤dCGh .AGƒ°VC’G âëJ ¬àfɵe
øe ô«ãµdG ó©Hh .áØ∏àîe á«fÉ°ùfEG ôYÉ°ûe ≈∏Y Aƒ°†dG
,¬ÑMÉ°üd ó«Øe RGõĪ°T’G ¿CG ø«ÑJ ≥«bóàdGh åëÑdG
.ájô°ûÑdG πµdh
,ô«°UGô°üdG øe RGõĪ°TÓd GóL ¬«Lh ÖÑ°S ∂dÉæg
á«dBG ƒg RGõĪ°T’G ¿CG πF’ódG ø«q ÑJh .äÉbô«dGh ¿GôÄØdG
ô«°ûj PEG .äÉKƒ∏ªdGh ¢VôªdG øe »ªëj ¢†eÉZ AGOCG ,AÉ≤H
Ö£dGh áë°üdG º∏©d ¿óæd á«∏c øe ¢ù«JQƒc ∫Éa QƒàcódG
ióeh Ék eƒªY RGõĪ°T’G ô«ãJh Rõ≤J AÉ«°TCG ≈dEG »FGƒà°S’G
Ék Yƒf 20 πbC’G ≈∏Y πªëj RGôÑdG" .¢VôªdÉH É¡àbÓY
π∏°T øe ,…hRôHh …ô«àµH ¢Vôªe øFÉc ,äÉ°Shô«ØdG øe
WOłu�uOÐ
°“«e¾Lýô«
63 62
É¡æµd ,±ô≤dG øY ô«Ñ©à∏d IójóY ¥ôW ∂dÉæg
AGQOR’Gh RGõĪ°T’G Iô¶æH ¿QÉ≤J ’ É¡©«ªL
ICÉéa Öãj ÉeóæY Ö«gQ ÖYôH ¬LƒdG É«ëe óªq éJ »àdG
¿EÉa ,∂dP øY Ó°†a .ïÑ£ªdG ¢VQCG ≈∏Y Qƒ°Uô°U
AGƒ°S ,ô«Ñ©àdG Gòg hCG Iô¶ædG √ò¡d ¢üî°T …CG ∑GQOEG
¢ùØf ¬¡Lh òîàj ,’ ΩCG ¬æe iCGôe ≈∏Y Qƒ°Uô°üdG ¿ÉcCG
ô«Ñ©J ¬LƒdG ≈∏Yh ,øjCG ...GPÉe ...ó°üb ¿hO øe áÄ«¡dG
Qƒ°üà«d Ö°üN ∫É«N ≈dEG AôªdG êÉàëj ’h RGõĪ°T’G
ßàµe º©£e »a Qƒ°Uô°U É¡ÑÑ°ùj »àdG Iójó°ûdG ≈°VƒØdG
.OGhôdÉH
ô°ûàæj √ô«Z Qƒ©°T øe Ée .Ék jõjôZ mó©e Qƒ©°T ±ô≤dG
¿ƒ©«£à°ùj ¢UÉî°TC’G øe ºch .áYô°ùdG √ò¡H …ó©jh
!º¡ahÉîe ¿ƒª¡Øàj hCG º¡MGôaCÉH Ék jóL øjôNB’G ácQÉ°ûe
Qòb ¢VÉMôe øY IóMGh á°üb hp QEG ,πHÉ≤ªdÉH øµdh
.Ék «FÉ≤∏J ¬JGP ô«Ñ©àdG äòîJG ób √ƒLƒdG ¿CÉH ßMÓà°Sh
ihóY øe ôãcCG mó©e RGõĪ°T’G Qƒ©°T ¿CG hóÑj ,í«ë°U
¢ü∏îà°SGh .≥ª©àH ¬fƒ°SQój Aɪ∏©dG ¿CG óM ≈dEG ,ÜDhÉãàdG
H.H. 04
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
“«e¾Lýô« sŽ √d�«
íjô°ûJ
RGõĪ°T’G
"RGõĪ°TG" áª∏µd íjô°ûJ øe ôãcCG ƒg ÜÉàµdG Gòg"
áª∏µdG √òg â∏ª©à°SG ó≤a .ô°TÉѪdG ÉgÉ橪H
ôsÑ©jo ôYÉ°ûªdG øe Ió≤©e áYƒªée ≈dEG IQÉ°TEÓd
hCG AÉ«°TC’G ∞æ°üJ áØ∏àîe äGOôتH kÉjƒ¨d É¡æY
hCG ..áaô≤e ,áÄ«ªb ,á¡jôc ,IôØæe É¡fCG ≈∏Y ∫É©aC’G
.RGõĪ°T’G ¿GƒæY âëJ É¡©ªéf π©a OhOôd Iô«ãe
¬∏«µ°ûJ »a Ö©∏J …òdG ¢VQÉ©dG ƒg ¿PEG RGõĪ°T’Éa
√ò¡H ."kÉØ∏àîe kGQhO äGOôتdG √òg øe IóMGh πc
QOÉ°üdG ¬HÉàc ô∏«e ¿ÉjEG º«dh ÖJɵdG ±sôY äɪ∏µdG
.RGõĪ°T’G íjô°ûJ ¿Gƒæ©H OôaQÉg QGO øY
ó©H »fÉãdG ƒg áëØ°U 336 »a ™≤j …òdG ÜÉàµdGh
á«©ªL" IõFÉL õFÉëdG ô∏«e ¬ØdDƒªd "áYÉé°ûdG ôë°S"
¬Ñ©∏j …òdG QhódG ¬«a ∫hÉæàjh ."ø««µjôeC’G øjô°TÉædG
IƒYO ¬fƒc øe kÉbÓ£fG ó©°üdG ∞∏àîe ≈∏Y RGõĪ°T’G
Gòg ¿ƒµj óbh .…PDƒªdG Å«°ùdG øY OÉ©àH’G ≈dEG äGò∏d
AÉ«°TC’G hCG á¡jôµdG äGô°ûëdÉc kÉjƒ°†Y …PDƒªdG Å«°ùdG
RGõĪ°T’Gh ,RGôÑdG hCG A»≤dG πãe º«KGôé∏d á∏bÉædG
Å«°ùdG Gòg ¿ƒµj óbh .¿É°ùfEÓd kÉ«bGh kGQhO Éæg Ö©∏j
RGõĪ°T’G Ö©∏j Éægh ,kÉØbƒe hCG kÉcƒ∏°S hCG Ó©a
k …PDƒªdG
.Ió«ªëdG á«bÓNC’G º«gÉتdG º°SQ »a kGQhO
¬dhÉæJ »a øªµJ ÜÉàµ∏d iôѵdG ᪫≤dG π©dh
á«YɪàL’G äÉbÓ©dG »a á£ëªc RGõĪ°T’G
ôaGƒàj ¿CG øµªj ’ ÖëdG ¿EG Óãe k ∫ƒ≤«a .á«fÉ°ùfE’Gh
É¡∏Ø£d ΩC’G ÖM πãe ,RGõĪ°T’G ôLÉM RhÉéJ GPEG ’EG
RGõĪ°T’G ôYÉ°ûªd Ö««¨J øe ¬H É¡àjÉæY ¬Ñ∏£àJ Éeh
∂dP ≈dEGh .ôNBG ¢üî°T …CG √ÉéJ É¡H ô©°ûà°S âfÉc »àdG
á«ÑJGôàdG ßØM »a kGQhO RGõĪ°T’G ≈dEG ÜÉàµdG Ö°ùæj
á«WGô≤ªjódG ≈∏Y √ôWÉîe øe Qòëjh ,á«YɪàL’G
RGõĪ°T’G ¿CG ≈dEG ÜÉàµdG ¢ü∏îjh .ádGó©dG º«gÉØeh
≈∏Y ájƒ«M »Ø°†j ,ÉæJÉ«M »a m¥ÉH √QÉ°†eh √óFGƒØH
.kGô«ãeh kGôMÉ°S ,kGô£N ºdÉ©dG π©éjh ,ÉæàcôM
RGõĪ°T’G á«Lƒdƒ«H
º¶©e Ék ≤HÉ°S √ó≤àYG Ée ¢ùµY í°ùªdG ócCGh ,¢üî°T
áWÉ°ùÑH ¢ù«d ±ô≤dG Qƒ©°T ¿CG ƒgh ,RGõĪ°T’G Aɪ∏Y
π©ØdÉH ƒg πH ,¢VGôeCÓd á∏eÉM OGƒe Öæéàd á≤jôW
øe Ö∏W ó≤a .ájó©ªdG ¢VGôeC’G §Ñ°†d ájô£a á«dBG
∞«æ°üJh ,âfôàfE’G áµÑ°T ≈∏Y ™bƒe IQÉjR ø«cQÉ°ûªdG
(Ék aôb ôãcC’G) 5 ≈dEG 1 øe IQƒ°U 20
GhQÉàî«d ø«ë°Tôe áëF’ º¡«∏Y â°VôYh RGõĪ°T’G êQóæj
º¡àcQÉ°ûe ∫ɪàMG øY ó©HC’G º¡æ«H øe AÉæH »a ≥ª©H
,áëFÓdG ø«H øeh .º¡fÉæ°SCG IÉ°Tôa á«bÓNC’G ÇOÉѪdG
,ójôÑdG »YÉ°S ,≥jó°U ÜôbCG ,êhõdG ÉfQƒØf ÉgOóëj »àdG
¿CG ø«q Ñàa .πª©dG ôjóe ,ÖjôZ ¢üî°T
πq Mh ,ø«ë°TôªdG ôNBG ƒg ójôÑdG »YÉ°S
¢û¨dGh ô°ûdG øe
åÑîdGh
.á«fÉãdG áÑJôªdG »a πª©dG ôjóe
ójóëJh Ék LGhRCG Qƒ°üdG áfQÉ≤e º¡æe Ö∏W ÉeóæYh
QÉ£b áHôY ¿CG ¿ƒcQÉ°ûªdG iCGQ RGõĪ°TÓd IQÉKEG ôãcC’G
πª≤dG ¿CGh ,á«dÉîdG øe RGõĪ°TÓd IQÉKEG ôãcCG áªMOõe
.QƒHódG øe ôãcCG
k ôãcCG ø°ùdG Qɨ°U ¿CG iôNCG èFÉàf äô¡XCGh
Qƒ©°ûdG ≈dEG Ó«e
Qƒ©°ûdG Gòg ≈dEG AÉ°ùædG π«e ¿CGh .QÉѵdG øe RGõĪ°T’ÉH
IQÉ¡ªdG ™e RGõĪ°T’G áHôéJ π몰†Jh .∫ÉLôdG øe ôãcCG
¿CG ø°ùdG Qɨ°U ≈∏©a .áÄ«q ¡e ¢SGƒëdG π©éJ »àdG áÑ°ù൪dG
iPC’G GƒÑÑ°ùj ’ »c ¿ƒ∏cCÉjh ¿ƒ°ùª∏j ɪd AÉ≤àfG ôãcCG Gƒfƒµj
ôãcCG AÉ°ùædG ¿ƒµJ ¿CG »©«Ñ£dG øeh .º¡∏°SÉæJ á«fɵeE’
»a A»°T …CG ¿ƒ©°†j ∫ÉØWC’G ¿C’ ,ø¡à«dhDƒ°ùe ºµëH Gk QòM
!º¡gGƒaCG
Gk QhO Ék °†jCG Ö©∏j RGõĪ°T’ÉH Qƒ©°ûdG ¿CG ¢†©ÑdG iôj
A’Dƒg øeh .§«°ùÑdG …ó°ùédG AÉ≤ÑdG ᪡e ô«Z Ék ª¡e
¿CG ócDƒj …òdG ô∏«e ΩÉ«dh ∫ÉãeCG øe ÜÉqàch ¿ƒãMÉH
,á«bÓNC’G ÇOÉѪdG AÉæH »a ≥ª©H êQóæj RGõĪ°T’G
å«M øe Gk ó«≤©J ôãcC’G ™ªàéªdG Ió«≤Y »a Ék °†jCGh
RGõĪ°T’G º∏Y ¬HÉàc »ah .á«YɪàL’G á«ÑJGôàdGh á«≤Ñ£dG
»g äÉ«bÓNC’G ¿CÉH ô≤j "Anatomy of Disgust"
,¢û¨dG ,ô°ûdG øe ÉfRGõĪ°TÉH ΩɵMCÉH á∏°üàe ,Ée πµ°ûH
ô«q îdG A»°û∏d ÉæcGQOEG ¿EG Ék °†jCG ∫ƒ≤jh .á«°ûMƒdGh åÑîdG
GPEGh .¬°†«≤f ƒg ɪe ÉfRGõĪ°TÉH §ÑJôe í«ë°üdG hCG
áeÓ°ùd ÉfOhóM ∑GQOEÉH ÉfOhõj RGõĪ°T’G ¿EÉa ∂dP í°U
.πµc »fÉ°ùfE’G AÉ≤ÑdG
¿ƒµj ¿CG ™Ñàà°ùj Gò¡a ,á«Ø«q µJ á«dBG Ó©ak ±ô≤dG ¿Éc GPEG AÉHƒ≤dG π≤æj ób ÜÉ©q ∏dG .Ó«fƒª∏°ùdG áeƒKôL ≈dEG ∫ÉØWC’G
’ ôeC’G Gògh ,Ée ¿Éµe »a ádhDƒ°ùe áæ«éH Ék ≤∏©àe ôeC’G »µjódG ∫É©°ùdG …hCÉJ á«ØfC’G á«WÉîªdG IOɪdG .…ôgõdGh
RGõĪ°T’ÉH Qƒ©°ûdG ¿CG Ée Qó≤Hh .äÉÑKE’G ≈dEG êÉàëj ∫Gõj
k
øe á≤£æe Qƒ©°ûdG Gòg πàëj ¿CG ÉÄLÉØe ¢ù«∏a ,ΩÉY ƒg
¢SƒØ«àdG π≤æj πª≤dG ,¿ƒYÉ£dG π≤æj çƒZôÑdG .π°ùdGh
øe áYƒªée äÉfGƒ«ëdG πªëJ ɪæ«H ,QÉãëdG ÜÉHòdGh
§ÑJôe ΩƒJÉjôà°ùdG ɪgóMCG :ø«ª°ùb øe áfƒq µe ÆÉeódG á«£jô°ûdG IOhódG øe ô°UÉæ©dG áYƒæàe á°VôªªdG äÉæFɵdG
…òdG ,’ƒ°ùf’G ƒg »fÉãdG ,ICÉaɵªdGh ∑GQOE’G ,ácôëdÉH .áã«ÑîdG IôªédG ≈àMh
¬àØ°ûàcG Ée Gòg .¥hòàdG ≈∏Y ÉæJQób »a Ék «°SÉ°SCG Gk QhO Ö©∏j ±ô≤dÉH Qƒ©°ûdG
»°ùØædG Ö£dG ó¡©e øe ¢ùÑ«∏«a …QÉe ¢ùØædG º∏Y áÑ«ÑW ±ÉîJ hCG iOÉØàJ äÉfGƒ«ëdG ™«ªL" á≤jôW Oôée ¢ù«d
QódÉc …ófCG á«°ùØædGh á«Ñ°ü©dG ¢VGôeC’G ºdÉYh ¿óæd »a ,ΩódÉc áÄHhCG πªëJ »àdG AÉ«°TC’G √òg á∏eÉM OGƒe Öæéàd
.êOôѪc á©eÉL øe »°ùØædG ºdÉ©dG ∫ƒ≤j ɪc ."A»≤dGh RGôÑdG kÉ°†jCG πH ,¢VGôeCÓd
™eh ,∞jOQÉc á©eÉL øe øªcQh ¢ùf’
,Ék «∏c áeƒ¡Øe ô«Z ø«ª°ù≤dG øjò¡d á©HÉàdG äGó«≤©àdG ¿EG óæY ±ƒîdG ≈∏Y RGõĪ°T’G Ωó≤àj ,∂dP
§Ñ°†d ájô£a á«dBG
ájó©ªdG ¢VGôeC’G
ô«Ñ©àH á£ÑJôe áØ∏àîe ≥WÉæe ¿ƒµJ ¿CG øµªªdG øeh .¿É°ùfE’G
Qô°†àj ÉeóæY π°üëj GPÉe øµdh .ÆÉeódG »a RGõĪ°T’G
?º°ù≤dG Gòg
¬∏eGƒYh ¢VôªdG äÉÑÑ°ùe ô«ãJ
»a á«MGôL á«∏ªY AÉæKCG ’ƒ°ùf’G IQÉKEG ¿CG ø«ÑJ ó≤d Ée ,∂dP ™e .Ék jõjôZ Gk RGõĪ°TG
65 64
√Éa »a Ék ¡jôc Ék ª©Wh ¿É«ã¨dÉH Gk Qƒ©°T ÖÑ°ùj ÆÉeódG √òg á©«ÑW ∫ƒM Ék ªFÉb ∫GóédG ∫GR
øµªj ’ƒ°ùf’G ±ÓJEG ¿EÉa ,∂dP ≈dEG áaÉ°VEGh .¢†jôªdG Éfóéf ,∑ƒ∏°ùdG á°SGQO óæYh .á«dB’G
k
ôcP ɪc GóL Iô«ãe ádÉM É¡fEG .á«∏c ¢SÉ°ùME’G πjõj ¿CG ?áÄ°ûæàdG ΩCG á©«Ñ£dG »g πg ∫AÉ°ùàf
.QódÉc RGõĪ°T’ÉH Gk Qƒ©°T πbCG áeÉY ∫ÉØWC’G
≈dEG …ODƒj …òdG ôeC’G ,º¡∏gCG øe
,∂dP áé«àfh ,¿ÉÑ°ûdG óMCÉH á°UÉîdG ’ƒ°ùf’G äQô°†J ó≤d .Ö°ùàµe ∑ƒ∏°ùdG Gòg ¿CG OÉ≤àY’G
πàb IGOCG" `H ∑uôMo AÉ°ùM Üô°ûd Gk ó©à°ùe ÜÉ°ûdG Gòg ¿Éc ∞«°†j iôNCG á«MÉf øe øµdh
,ÜÓµdG RGôH πµ°T ≈∏Y ¬J’ƒcƒ°Th ,É¡∏°ùZ ó©H "ÜÉHòdG »FÉ≤∏J π«e Éæjód" :¢ù«JQƒc.O
¬«∏Y »aƒJ ób ¿Éc ôjô°S ≈∏Y ΩƒædG øe ™fɪj ºd ¬fCG ɪc Éææµd ,RGôÑdG øe RGõĪ°T’G ≈dEG
Qó°üe πeÉc πµ°ûH í°Vƒj ɪe .á≤HÉ°ùdG á∏«∏dG »a ¢üî°T √ôµj ¿CG ÓØW k ø≤q ∏f ¿CG ™«£à°ùf ’
.RGõĪ°TG áª∏c ."äÉjƒ∏ëdG hCG á¡cÉØdG
ÜÉ°ûdG ´É£à°ùªH ó©j ºd PEG ,áØYÉ°†e èFÉàædG âfÉch
πYÉØJ ôÑY ≈àM ’h ,RGõĪ°T’G ôÑàîj hCG ∑Qój ¿CG
áØ∏àîe Qƒ°U â°S ¬«∏Y â°VôY ÉeóæYh .øjôNB’G
,RGõĪ°T’G Iô¶f õ«q ªj ¿CG ™£à°ùj ó©j ºd ,√ƒLh ô«HÉ©àd
¿CG 샰VƒH á°SGQódG äô¡XCGh .¿õM hCG Ö°†¨c É¡ª¡a πH
iód RGõĪ°T’G äGQÉ°TEG IAGôb øY ádhDƒ°ùªdG á≤£æªdG
øY ∫hC’G ∫hDƒ°ùªdG π©ØdÉH »g (ÆÉeódG »a) øjôNB’G
.Qƒ©°ûdG Gòg çGóMEG
…ôëàdÉH É«fÉ£jôH »a "RGõĪ°T’G í°ùe" ´Ó£à°SG ºgÉ°S
∞dCG ø«©HQCG ∑Gôà°TG ∫ÓN øe RGõĪ°T’G á©«ÑW øY
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

äÉjƒà°ùe hCG Éjô«àµÑdG äÉjƒà°ùe »a §«°ùH ±ÓàNG Aɪ∏©dG …CGQ ƒg Ée

âeóîà°SG »àdG ∫RÉæªdG ø«H ,ájƒ«ëdG äGOÉ°†ªdG áehÉ≤e º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG OGƒªdG ΩGóîà°SG ºàj ÉeóæY - 1

ÆÆp²OÐ w� √b³ð p²¾OÐ

ºJ) Ωóîà°ùJ ºd »àdGh º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG äÉéàæªdG áØ∏àîªdG á«dõæªdG ∞«¶æàdG OGƒe ≈dEG áaÉ°†ªdG
∞«¶æàdG èæØ°SEG »a Éjô«àµÑdG º¶©e ≈∏Y Qƒã©dG óbh .ájƒ«ëdG äGOÉ°†ªdG πKɪJ »¡a ,áë«ë°U á≤jô£H
.(ïÑ£ªdG »a Ωóîà°ùªdG ¢ù«dh Éjô«àµÑdG ≈∏Y AÉ°†≤∏d ø«JOɪdG ø«JÉg º«ª°üJ ºJ
.äÉ°Shô«ØdG
áfƒeCɪdG πÑ°ùdG ,¬æcÉ°ùd kÉ°ù«FQ kÉeɪàgG ≈≤ÑJ â«ÑdG áaɶf ¿C’h .¬à«H øe CGóÑJ ¿É°ùfE’G áÄ«H
äÉj’ƒdG »a á«Ä«H OGƒe π∏ëe ,¢SÉeƒJ …ô«àd Ék ≤ahh áë«ë°U ô«Z á≤jô£H ¿ÉJOɪdG ¿ÉJÉg Ωóîà°ùJ ÉeóæY - 2 hõ¨J äCGóH Éjô«àµÑ∏d IOÉ°†ªdG ∞«¶æàdG OGƒe øe áªXÉ©àe áØFÉW ¿EÉa
≈∏Y á¶aÉëª∏d Ék bôW ∑Éæg ¿EÉa ,᫵jôeC’G IóëàªdG ¿ÉjODƒJ ób ɪ¡fEÉa ,á∏jƒW äGôàØd áWôØe IQƒ°üH hCG
ΩGóîà°SG ¢†ØîH áfƒeCÉe ∂à∏FÉYh Ék Ø«¶f ∂dõæe √òg ≥∏©àJ ’h .áehÉ≤e º«KGôL ä’Ó°S Qƒ¡X ≈dEG
.É¡eGóîà°SG ≈∏Y ÉæFGôZEG øe É¡d á«éjhôàdG äÉfÓYE’G ójõJh ,ÉæJƒ«H
:É¡æeh ,º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG äÉضæªdG Óãe) k ÉjÉ≤H ∑ôàJ ’ »àdG OGƒªdÉH á∏µ°ûªdG ÜÉ°üædG í°VƒJ *QGófRÉN ôª°S º«KGôédGh AÉ«MC’G º∏Y »a IPÉà°SC’G
.(äGó«°ùchô«ÑdGh äÉ°†«ÑªdGh ∫ƒëµdG ôcòàf ¿CG Öéj ôWÉîe øe QòëJh ,äÉéàæªdG √òg ¬«a ™°VƒJ ¿CG Öéj …òdG í«ë°üdG
≠dÉH ôeCG ƒgh ,kɪFGOh kÉeɪJ øjó«dG π°ùZ
.᫪gC’G »dÉëdG âbƒdG »a äÉfÉ«H óLƒJ ’ - 3 »a ¢û«©f ÉæfCG .É¡dɪ©à°SG »a •GôaE’G
¿É©ªéJ ɪ¡fC’ ,¬LƒdG øY øjó«dG OÉ©HEG á«ë°U óFGƒa ájCG ∑Éæg ¿CG ø«ÑJ ,Éjô«àµÑdG ºdÉY
.Éjô«àµÑdG º¶©e ¿Ó≤æJh Éjô«àµÑ∏d IOÉ°†ªdG äÉضæªdG ΩGóîà°S’
π°†aCG øNÉ°ùdG AɪdGh …OÉ©dG ºjó≤dG ¿ƒHÉ°üdG äɪ¶æªdG âë°üf óbh .∫RÉæªdG »a ¢ùµ©dG ¢ù«dh
.¥ÉÑWC’Gh º°ùédGh øjó«dG π°ù¨d ø«JOÉe ,᫪dÉ©dG áë°üdG ᪶æe πãe ,á«dhódG
᪩WC’Gh ºë∏d á∏°üØæe ™«£≤J ìGƒdCG ΩGóîà°SG ™æeh áÑbGôªd ᫵jôeC’G õcGôªdGh
»àdG äGhô°†îdGh ¬cGƒØdG πãe ,á«¡£ªdG ô«Z ø«µ∏¡à°ùªdG ,᫵jôeC’G á«Ñ£dG á«©ªédGh ¢VGôeC’G
.É¡dhÉæJ πÑb ≈¡£Jo ’ ób ¿ƒHÉ°üdG ´GƒfC’" óFGõdG ΩGóîà°S’G …OÉØàH
É¡Ø«ØéJh äGhô°†îdGh ¬cGƒØdG ™«ªL π°ùZ IOÉ°†ªdG iôNC’G á«dõæªdG äÉéàæªdGh äÉØ£∏ªdGh
67 66
¥ÉÑWC’Gh ïÑ£ªdG í£°SCG ™«ªL π°ùZh .ÉeɪJ k ."º«KGôé∏d

øe ócCÉàdGh ,¿ƒHÉ°Uh øNÉ°S AÉe »a »fGhC’Gh
,øµeCG ¿EG ,A»°T πc ™°Vhh .kÉeɪJ É¡Ø«ØéJ
ìGƒdCG ∂dP »a ɪH) ¥ÉÑWC’G π°ùZ áæ«cÉe »a
v�≈ UM²łUŠ w¼ r�
∑ôJh .º«KGôédG øe ƒ∏îJ IÉ«M ¢û«©f ¿CG π«ëà°ùªdG øªa
É¡°TQ ¿hO ïÑ£ªdG Ió°†æe ≈∏Y IóMGh á©Hôe á°UƒH
…ƒàëJ ,á¨dÉÑe ¿hO ,É¡∏©éj Éjô«àµÑ∏d OÉ°†ªdG ñÉîÑdÉH

.(™«£≤àdG
»a á∏∏ѪdG èæØ°SE’G á©£≤H ó°VÉæªdG í°ùe ΩóY
Éjô«àµÑdG øe kGójõe Ö°SôJ ób É¡fC’ ,¢VƒëdG
èæØ°SE’G ™£b πµ°ûJh .ó°VÉæªdG í£°S ≈∏Y
k
.Éjô«àµÑdG ódGƒàd GóL á«JGƒe á«°VQCG áÑWôdG
π°ùZ áæ«cÉe É¡«a π¨°ûJ Iôe πc »a »¨Ñæj Gòd
»a áeóîà°ùªdG èæØ°SE’G á©£b π°ùZ ,¥ÉÑWC’G
ábôN ô««¨J hCG iôNC’G »fGhC’G ™e ïÑ£ªdG
.áØ«¶f iôNCÉH Ωƒj πc ¥ÉÑWC’G π°ùZ
,º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG äÉضæªdG ΩGóîà°SG Qô≤J GPEG
.∫GóàYÉH É¡eGóîà°SG Öé«a
ºdÉY »a ¢û«©f ÉæfCG ôcòàf ¿CG Öéj" :∫ƒ≤dG Qóéj Gk ô«NCGh
IOÉ°†ªdG äÉéàæªdG ΩGóîà°SGh ."¢ùµ©dG ¢ù«dh ,Éjô«àµÑdG .ó«L ôeCG ÉædRÉæe »a º«KGôédG øe %99.9 ≈∏Y AÉ°†≤dG
ájƒ«ëdG äGOÉ°†ªdG ΩGóîà°SGh ,Ió«L IQƒ°üH Éjô«àµÑ∏d
ÖæéJh Iô«°üb äGôàØd äÉédÉ©ªdG ∫ɪ©à°SGh ,Ió«édG
á©jô°S Éjô«àµÑdG IOƒY ≈dEG …ODƒj ,ó«édG ô«Z ΩGóîà°S’G
ôãcCG áÄ«H OÉéjEG ºK øeh ájƒ«ëdG äGOÉ°†ªdÉH ôKCÉàdG
.Ék fÉeCG
»a ÉgòNCG »¨Ñæj iôNCG á£≤f áªKh .Éjô«àµÑdG ø«jÓe ≈∏Y
≈æ°ùàj »µd ¬fCG ¿ƒcQój ’ ¢SÉædG º¶©e ¿CG »g QÉÑàY’G
IOɪdG Gƒcôàj ¿CG º¡d óH ’ º«KGôédG ≈∏Y AÉ°†≤dG º¡d
øe ôãcC’ í°ùe ¿hO í£°ùdG ≈∏Y Éjô«àµÑ∏d IOÉ°†ªdG
äÉéàæªdG º¶©e ¿EÉa ,á«∏ª©dG á«MÉædG øeh .≥FÉbO ô°ûY
≥«≤ëàd áë«ë°U á≤jô£H Ωóîà°ùJ ’ º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG
.É¡aGógCG
¿ƒ©°ùj øjòdG ¢UÉî°TC’G ø«jÓe ≈dEG áÑ°ùædÉH ¿EÉa ,Gòdh
∞«¶æàdG OGƒe ΩGóîà°SG ádCÉ°ùe π¶J ,ø«Ø«¶f AÉ≤ÑdG ≈dEG
¿CG óéf ,á¡L øªa .Ék µHôe Gk QGôb º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG
¿CÉH ÉfôÑîJ º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG ∞«¶æàdG OGƒe äÉfÓYEG
ΩGóîà°SG ¿CÉH ÉæfhôÑîj Aɪ∏©dG óéf ,iôNCG á¡L øeh
á°SGQO »ah .Gk ó«L Ék Ä«°T ¿ƒµj ’ ób Éjô«àµÑdG äGOÉ°†e
á©eÉL" »a Ö£dG á«∏c É¡JôLCG á≤«bódG äÉHhôµ«ªdG øY
â°üëa å«M ,᫵jôeC’G IóëàªdG äÉj’ƒdÉH "¢ùàØJ
k 38 »a äÉeɪëdGh ïHÉ£ªdG É¡«a
OƒLh É¡d ø«ÑJ ,’õæe
ø UHEML�«
™«ªéd) ΩÉ©£dG ∫hÉæJ OGƒYCGh ∫OÉæ°üdGh ,∞°TÉæªdGh º¡Jƒ«H ¿ƒµJ ¿CG ¿hOƒj ¢SÉædG ™«ªL ¿CG ɪH
.(á«æ«°üdG ᪩WC’G »Ñëe ´GƒfCG ∞∏àîe ¿ƒeóîà°ùj º¡fEÉa ,áØ«¶f º¡fGóHCGh
äÉØ£∏ªdGh ¿ƒHÉ°üdG πãe ,º«KGôé∏d IOÉ°†ªdG äÉéàæªdG
.™°SGh πµ°ûH OGƒªdG √òg øY äÉfÓYE’G äô°ûàfGh ™Ñ°ùdG ∫ÓNh .äÉeɪëdG äÉضæeh ¥ÉÑWC’G π°ùZ πFGƒ°Sh
"Iô£îdG äÉ≤ÑdG"h Éjô«àµÑdG πãe äɪ∏µdG âëÑ°UCGh OGƒe ≈∏Y ájƒàëªdG äÉéàæªdG OóY π°Uh ,á«°VɪdG äGƒæ°S
ô£N ≈∏Y ∫óJh ∫ɪ©à°S’G á©FÉ°T á∏JÉ≤dG äÉ°Shô«ØdGh ≈dEG »dõæªdG ΩGóîà°SÓd ᪪°üªdGh º«KGôé∏d IOÉ°†e
√ò¡d áHÉéà°SGh .º¡£«ëe øe ¬dÉ°üÄà°SG ¢SÉædG Oƒj âªëàbG »àdG IójóédG äÉéàæªdG øeh .èàæe 700 øe ôãcCG
√òg ¿hôà°ûj øjòdG ¢UÉî°TC’G OóY ∞YÉ°†J ,äÉfÓYE’G ᫵«à°SÓÑdG äÉjhÉëdGh ,òaGƒædG äÉضæe ∫ÉéªdG Gòg
º¡d á«ë°üdG ájÉbƒdG íæªJ É¡fCG ¿hó≤à©j º¡fC’ äÉéàæªdG ,∞°TGô°ûdGh ,óFÉ°SƒdGh ,ÖJGôªdGh ,ΩÉ©£dG ßØëd
.º¡JÓFÉ©dh
ájOƒ©°ùdG ƒµeGQCG »a áÄHhC’G º∏Y »a IPÉà°SCG *
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
.ájôµØdGh á«aÉ≤ãdG ácôëdÉH ¢Vƒ¡ædG
¢†©H Ö©°T áª∏µd »dɪ©à°SG »a ¿ƒµj óbh
ócDƒJ á«°üî°ûdG »àHôéJ øµdh .á¨dÉѪdG
áaÉ≤ãdÉH ¿ƒªà¡j GhCGóH øªe »FÓeRh »æfCG
,§≤a ìô°ùªdG ó«©°U ≈∏Y ¢ù«d ,áaô©ªdGh
∫ƒëàdG Gò¡H øjóf ,ó©°üdG ™«ªL ≈∏Y πH
."ìô°ùªdG ≈dEG
,ìô°ùªdÉH ójó°ûdG ¥É°üàd’G Gòg ºZQh
.±GôàM’G »a ôµØj ’ …OÉH º«gGôHEG ¿EÉa
QòëdG øe ƒ∏îJ ’ Iô¶æH Ö«éj ?GPɪd
óMGh ìô°ùªdG ∫ÉM ¿EG" :ΩDhÉ°ûàdG hCG
äÉ«∏c ƒéjôNh .á«Hô©dG ∫hódG πc »a
ºYÉ£ªdG ¿hCÓªj á∏«ªédG ¿ƒæØdG ógÉ©eh
øe ôcòdG ≥ëà°ùj Ée ¿hóéj ’h ,»gÉ≤ªdGh
."º¡JÉ°ü°üîJ »a ∞FÉXh hCG ∫ɪYCG
ìô°ùªdG ¿ÉLô¡e »ah ,»Mô°ùªdG ájQOÉæédG »a Ék ≤ª©Jh ,á¡L øe »ª∏©dG ¬°ü°üîJ ø«H
¬©Ñ°UEG …OÉH º«gGôHEG ™°†j äɪ∏µdG √ò¡H
ø«YóѪdG øe ≈°üëjo ’ OóY ìGôL ≈∏Y
á∏«°UC’G á«æØdG ÖgGƒªdG ÜÉë°UCGh
ºgô£°†J øjòdG ,á«Hô©dG OÓÑdG »a
º¡eɪàgG ∞««µJ ≈dEG IÉ«ëdG äÉeõ∏à°ùe
áØ∏àîe ∞FÉXh ™e »aÉ≤ãdGh »æØdG
Ék ©HÉàeh Ék £°TÉf …OÉH º«gGôHEG ôªà°ùj Ωƒ«dGh
¿Éc ¿EGh .á«eƒ«dG IÉ«ëdG äÉÑ∏£àe øeDƒJ
≈dEG áJhÉØàe Ö°ùæH ±ô°üæj A’Dƒg ¢†©H
¬YGóHEG Qƒëe ≈dEG á∏°üH âªJ ’ ∫ɪYCG
,π°†aCG ≈≤ÑJ º«gGôHEG ∫ÉM ¿EÉa ,¬àÑgƒeh
π≤M ≈dEG Gk ô«NCG ¬eɪàgGh √ô¶æH ¬éJG PEG
Gk ô«ãc ó©Ñj ’ ¬æµd ,ìô°ùªdG øY ∞∏àîe
:¬HÉàµdG ºdÉY »a ¬«≤Ñj ¬fCG ɪdÉW ¬æY
.áaÉë°üdG
á«ÑjQóàdG IQhódG …OÉH º«gGôHEG ™HÉJ ó≤a
âfÉch ,"IÉ«ëdG" IójôL ɡશf »àdG
»a Iô«NC’G áæ°ùdG ÜÓW ≈dEG á¡Lƒe
≈dEG IQhódG √òg ™HÉJh .á«Hô©dG äÉ©eÉédG
,É¡àjÉ¡f »ah .ôNBG ÖdÉW »àFÉe ÖfÉL
»a Ék ©HÉàe ,"IÉ«ëdG" Iô°SCG ≈dEG º°†fG
äÉbÓ©dG º°ùb »a ¬∏ªY ¬°ùØf âbƒdG
ó¡a ∂∏ªdG á©eÉL »a ΩÓYE’Gh áeÉ©dG
¬WÉ°ûf π°UGƒj å«M ,¿OÉ©ªdGh ∫hôàÑ∏d
..á©eÉédG »a ìô°ùªdG …OÉf ™e Ék °†jCG
¬æY OÉ©àH’G ™«£à°ùj ’ …òdG ìô°ùªdG
.Gk ô«ãc
»a õ«eôàdG ≈∏Y Ée Ék Yƒf õµJôj ,∞∏àîeh »a É¡°Vô©d É¡H ∫GƒéàdG ¬«dEG âÑ∏W É¡fCG áæjóªdG »a …OÉH º«gGôHEG ódh WOB�ý …—u�
π㪪dG AGOCG ≈dEG áaÉ°VEG ,¿É«MC’G º¶©e ôjóe ≥aGh ɪc .¢SQGóªdG øe ójó©dG ™HÉJh ,Ω1980 ΩÉY IQƒæªdG
."..É«aGôZƒæ«°ùdG ô°UÉæY §HGôJh âeób á«Mô°ùe ábôa ¢ù«°SCÉJ ≈∏Y ¬à°SQóe π≤àæj ¿CG πÑb ,É¡«a ΩÉ©dG º«∏©àdG πMGôe
∞N" á«Mô°ùe É¡æ«H øe ,¢VhôY á©HQCG ¿OÉ©ªdGh ∫hôàÑ∏d ó¡a ∂∏ªdG á©eÉL ≈dEG
¢üf π°†aCG IõFÉL á«Mô°ùªdG √òg âdÉf ¢VôY π°†aCG IõFÉéH ⫶M »àdG "πªédG :¬fƒæah ÜOC’G øY Gk ó«©H Ék °ü°üîJ ™HÉà«d
»©eÉédG ìô°ùªdG ¿ÉLô¡e »a ôµàÑe ᣰSƒàªdG á∏MôªdG iƒà°ùe ≈∏Y …ó«eƒc ..øµdh .»dB’G Ö°SÉëdG á°Sóæg
â∏ãe å«M ,¢ùfƒJ »a ô«à°SÉfƒªdÉH »dhódG .`g1415 ΩÉY IQƒæªdG áæjóªdG »a
kÉæcÉ°S ∑ôëJ á°SQóªdG
,ÜÉ°T »Mô°ùe ¬fEG Ωƒ«dG ∫É≤j
.¿OÉ©ªdGh ∫hôàÑ∏d ó¡a ∂∏ªdG á©eÉL
ìô°ùªdG ïjQÉJ »a ᫪dÉY IõFÉL ∫hCG »gh Ék eɪàgG ìô°ùªdG íÑ°UCG ,ø«ëdG ∂dP òæeh ¬jój ø«H IÉ«ëdG âfÉc ,º«gGôHEG Iƒàa òæe »a ∫É≤j ¿CG íLôªdG øe øµdh
π°†aCG IõFÉéd É¡ë«°TôJ ºJ ɪc .…Oƒ©°ùdG á∏MôªdG »Øa .…OÉH º«gGôHEG IÉ«M »a Ék î°SGQ ™«ªédG ¬«a ¢SQɪj ,Ék MƒàØe Ék Mô°ùe øØdG OGhQ øe ¬fEG πÑ≤à°ùªdG
á≤HÉ°ùe »a ÉeCG .¬°ùØf ¿ÉLô¡ªdG »a êGôNEG ∫ÓN øe »Mô°ùªdG ¬WÉ°ûf π°UGh ájƒfÉãdG IAGôÑH É¡©dÉ£j ¬æµd ,Égô°ùØj ’ Gk QGhOCG
á«Mô°ùªdG ⫶M ó≤a ,É¡HCG »a áMÉàتdG á«Mô°ùe ÉgRôHCG ,¢Vhô©dG øe ójó©dG ºjó≤J »°SQóªdG ¬Mô°ùe ∂dP ≈∏Y ó¡°ûj .ájƒØYh ¿Éc ¬fC’ áµ∏ªªdG »a »Mô°ùªdG
∫Éfh ,πeɵàe ¢VôY π°†aCG IõFÉéH É¡°ùØf .¬°ùØæH ÉgòØfh ÉgóYCG »àdG "Ióª©dG" Ωób PEG ,¬Jô«°S »a Ék jƒb Gk õaÉM ¿Éc …òdG »Mô°ùe ¢VôY ∫hCG ÖMÉ°U
áaÉ°VEG ,πãªe π°†aCG IõFÉL …OÉH º«gGôHEG á∏MôªdG »a ∫Gõj ’ ¿Éch ,…OÉH º«gGôHEG
.¢üædGh êGôNE’G »JõFÉéd É¡ë«°TôJ ≈dEG ∂∏ªdG á©eÉL »a á«©eÉédG ¬à°SGQO ÉeCG ÖdÉ£dG" á«Mô°ùe ,¬à°SGQO øe ᣰSƒàªdG IõFÉL ≈∏Y π°üëj …Oƒ©°S
¿ÉLô¡e »a Ék °†jCG á«Mô°ùªdG √òg â°VôYh Ék eRÓJ äó¡°T ó≤a ,¿OÉ©ªdGh ∫hôàÑ∏d ó¡a ¬Ø«dCÉJ øe »gh "∫ƒ°ùµdG ÖdÉ£dGh óéªdG Éægh ,…OÉH º«gGôHEG ¬fEG .᫪dÉY
.Ék °†jCG ¬∏«ãªJh
,ähô«H »a ᫵jôeC’G á©eÉédG »a »©eÉédG ègÉæªdG IAGôb »a πsãªnJ ìô°ùªdG á°SGQO .á«°üî°ûdG ¬JQƒ°U
»a Ωó≤J ájOƒ©°S á«Mô°ùe ∫hCG âfɵa ∫ƒëJ á£≤f πµ°T ɪe ,á«Mô°ùªdG ÖàµdGh IQGOEG ¿É°ùëà°SG á«Mô°ùªdG ∂∏J âdÉf
º«gGôHEG á≤Øf ≈∏Y ácQÉ°ûªdG âfÉch .¿ÉæÑd á«Ø«ch ,É¡àHÉàc á≤jôWh ¢Uƒ°üædG º¡a »a ≈àM IQƒæªdG áæjóªdG á≤£æe »a º«∏©àdG
.á¡L ájCG øe ºYO …CG ¿hO øe á°UÉîdG π≤©dG ÖWÉîJ á∏eɵàe á«Mô°ùe IóMh AÉæH
≈∏Y Ék «fÉ°ùfEG Ék ©HÉW »Ø°†Jh ,¿GóLƒdGh
.»Mô°ùªdG ¢Vô©dG
…OÉH º«gGôHEG 69 68
OÉØà°SG ¬fEG ∫ƒ≤j .»Hô©dG ìô°ùªdG ácôëd
ìô°ùªdG ¿ÉLô¡ªd √Qƒ°†M øe Gk ô«ãc á«Hô¨dG á«Mô°ùªdG áaÉ≤ãdG ≈∏Y ¬YÓWÉHh
»é«∏îdG ¿hÉ©àdG ¢ù∏ée ∫hód »©eÉédG ,¬àÑgƒe π≤°U øe º«gGôHEG øµªJ ,á«Hô©dGh
¿ÉLô¡eh ¢ùfƒJ »a ô«à°SÉfƒªdG ¿ÉLô¡eh áHÉàµdG ≈dEG IõØëàªdG ¬JGQó≤H √ÉéJ’Gh
k G ìô°ùŸG
..’hC
’ ÉæfEG" :∞«°†jh .»ÑjôéàdG IôgÉ≤dG âfɵa ,¬JÉ«Fôeh ¬JÉYÉæb ôjhóJh ,π«∏ëàdGh
≈dEG π°üf ≈àM ô«ãµdG ≈dEG áLÉM »a ∫Gõf
Iôàa ô«ãµdÉH »æYCGh .»Mô°ùªdG ꃰ†ædG
™HÉàj ƒ¡a ,Gòd ."øeõdG øe Oƒ≤©d óàªJ ób
á«Mô°ùe ∫hCG "ìÉÑ°TC’G ¥óæa" á«Mô°ùe
…OÉf »a ¬FÓeR ™e ¿hÉ©àdÉH É¡Lôîj
.á©eÉédG »a ìô°ùªdG
ΩɵMCG ±hô¶∏dh
óWƒj ɪq Y Ék ãMÉH ƒà∏d CGóH …òdG √QGƒ°ûe
.Égõ«ªj Ée áHôéJ πµd" .ìô°ùªdÉH ¬àbÓY "⪰üdG øHG"
ø«H á«Mô°ùªdG »JÉYÉæb πc ¢†≤fCG óbh ᫪dÉY IõFÉL ∫hCGh
Ée Égô«Z »a âØ°ûàcG ∫ÉM »a á∏«dh Ωƒj ºgCG âfɵa "⪰üdG øHG" á«Mô°ùe ÉeCG
á©HÉàe ≈∏Y åëÑdG »a OɪàY’Gh ."»æ©æ≤j É¡æYh ,á«aÉ≤ãdGh á«æØdG ¬JÉ«M »a á£ëe
¿C’ ,»ªdÉ©dG ìô°ùªdG ácôM ≈∏Y ´ÓW’G ÜhôëdG äÓjh ≈∏Y õµJôJ É¡fEG" :∫ƒ≤j
k
∫Gõj ’ ÉeƒªY »Hô©dGh …Oƒ©°ùdG ìô°ùªdG (⪰üdG øHG) á°üb ∫ÓN øe ΩÓ°ùdGh
.Oƒ©dG …ôW ô«ª°V ø«H ™≤jh ,¬à∏FÉY ó≤Øj …òdG
ô«ª°Vh QGôªà°SÉH ¬°Vôëj …òdG ΩÉ≤àf’G
áaÉë°üdG ≈dEG ìô°ùªdG øe QÉf øY Gk ó«©H ¬HòL ∫hÉëj …òdG ΩÓ°ùdG
∫ƒ≤dÉH ìô°ùª∏d ¬àjDhQ øY º«gGôHEG ôÑ©j ó©ÑdG ≈∏Y Ö©∏J á«Mô°ùªdG √ò¡a .ΩÉ≤àf’G
âfÉc GPEG Ék Ø≤ãeh Ék «YGh Ék Ñ©°T èàæj" ¬fEG øe ôãcCG π«∏ëàdG ≈∏Y õµJôJh ,»°ùØædG
≈∏Y óYÉ°ùJ á«Mô°ùe äÉMhôWCG ∑Éæg OÉM …ô«Ñ©J ¢ù≤W π«µ°ûJ ∫hÉëJh ,∞°UƒdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

ó«©H ≈dEG ?»æ∏µJ øe ≈dEG ,»HQ âfCGh ø«Ø©°†à°ùªdG ÜQ Üô¨dG »a »Hô©dG ÜOC’G »≤∏J øY çóëàf ÉeóæY
Ö°†Z ∂H øµj ºd ¿EG .…ôeCG ¬àµ∏q e hq óY ≈dEG ΩCG ,»æª¡éàj ™«£à°ùf ’ ,¢UÉN ¬LƒH É«fɪdCG »ah ,Ék eƒªY
QƒæH PƒYCG .»d ™°ShCG »g ∂à«aÉY øµdh ,»dÉHCG Óa »∏Y
q á≤£æªdG »a çGóMCG øe …ôéj ɪY ±ô£dG ¢†¨f ¿CG
É«fódG ôeCG ¬«∏Y í∏°Uh ,äɪ∏¶dG ¬d âbô°TCG …òdG ∂¡Lh á°†bÉæàe ôYÉ°ûe ô«ãJ çGóMCG É¡fEG .á«eÓ°SE’Gh á«Hô©dG
.∂£î°S »∏Y q πëj hCG ,∂Ñ°†Z »H ∫õæJ ¿CG øe ,IôNB’Gh ∞bƒªdG Ió«°S á≤Ñ°ùªdG ΩɵMC’G øe π©éJ ,ø«aô£dG iód
".∂H ’EG Iƒb ’h ∫ƒM ’h ≈°VôJ ≈àM ≈Ñà©dG ∂d »a IôãY ôéM ∞≤àa ,ôNBÓd Iô¶ædG ¬LƒJ »àdG áaódGh
í£°ùdG ≈dEG õØ≤J Éæg øe .܃©°ûdG ø«H ºgÉØàdG ≥jôW
ΩɪàgÉH äɪLôàdG √òg ≈¶ëJ ¿CG Ék «©«ÑW Gk ôeCG ¿Éc ó≤d Iô«°ùeh ÜOC’G ∫É≤àfG »a ôKDƒJ ’ »°VɪdG »a âfÉc πeGƒY
Aɪ¶Y øe OóY º¡æe RôHh ,É«fɪdCG »a øjôµØªdGh AÉHOC’G k …OÉ°üàb’G πeÉ©dÉc ºeC’G ø«H ºgÉØàdG
.Óãe
ô«Ñc OóY RôH ɪc ¬JƒZh QOôg º¡æe ôcòf »ªdÉ©dG ôµØdG
»Øàµf É«fɪdCG »a á«°ùfÉehôdG ácôëdG AÉHOCGh AGô©°T øe »a ôfójÉa ¿ÉØ«à°S »fɪdC’G ¥ô°ûà°ùªdG Égô°ûf ádÉ≤e »a
âfƒµdGh äôchQ ¢ûjQójôa ɪg ,º¡æe ø«ª°SG ôcòH »a »Hô©dG ÜOC’G QÉ°ûàfG ∞©°V GõY "øah ôµa" á∏ée
k
±ƒ°S áMÉ°ùªdG ≥«°†d Gô¶f Éææµd .øJÓH ¿ƒa â°ùZhG ,Üô©dG ≥JÉY ≈∏Y É¡©«ªL ™≤J IójóY πeGƒY ≈dEG É«fɪdCG
.¬JƒZh QOôg »æYCG ,ºgC’G ø«ª°S’G ≈dEG »∏j ɪ«a ¥ô£àf ɪc ,πeGƒ©dG √òg ¢SCGQ ≈∏Y …OÉ°üàb’G πeÉ©dG ™°Vhh
,ÜOC’G øe ´ƒædG Gòg ≈∏Y É«fɪdCG »a AGôq ≤dG ∫ÉÑbEG á∏b ¿CG
Üô©dG Qƒf ¬°ü≤æj »Wƒ≤dG AÉæÑdG ≥jôW »a ∞≤j ,á≤£æªdG »a çGóMCG øe …ôéj ɪd Gk ô¶f

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
ôgƒL ≈dEG ∫ƒ°UƒdG ¬JÉHÉàc øe ô«ãc »a QOôg ∫hÉM .√QÉ°ûàfG ≥«©jh »Hô©dG ÜOC’ÉH ∞jô©àdG
óbh .»Hô©dG ô©°ûdG ôgƒL ∂dòch á«eÓ°SE’G IQÉ°†ëdG
¬HÉàc »a É¡H ΩÉb »àdG ∂∏J ä’hÉëªdG √òg ºgCG øe ¿Éc ¬MhQh ¥ô°ûdG Rƒæc ÜÉàµ∏d äQƒØµfGôa ¢Vô©e ΩÓYCG
Gògh ,»Hô©dG ÜÉàµdÉH ≈ØàMG …òdG
Gòg »a OGQCG ó≤d ."á«fÉ°ùfE’G ïjQÉJ áØ°ù∏a ∫ƒM QɵaCG" k k
ÉØ∏àîe É©°Vh ÉfóLƒd ó«©ÑdG ô«Z »°VɪdG ≈dEG ÉfóY ƒd ¢Vô©ªdG »a áµ∏ªªdG ìÉæL øe ÖfÉL
.ájô°ûÑdG ïjQÉJ É¡«∏Y Ωƒ≤j »àdG ¢ù°SC’G ∞°ûµj ¿CG ÜÉàµdG øjòdG ,É«fɪdCG »a OGhôdG øe OóY ∑Éæg óLh ó≤d .Ék eɪJ
≈dhC’G :¿Éà«°SÉ°SCG ¿ÉJôµa ¬eRÓJ âfÉc √òg ¬àdhÉëe »ah IóMh øe ø«≤∏£æeh »ªdÉ©dG ÜOC’G IôµØH ø«Yƒaóe GƒfÉc

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
¬fCG ≈橪H á∏°üàe á∏°ù∏°S øY IQÉÑY »fÉ°ùfE’G ïjQÉàdG ¿CG ΩɶY ¿ƒªLôàe A’Dƒ¡d ¢†«q `bo óbh .»fÉ°ùfE’G ô«°üªdG
¢UÉN ô«Ñ©J ƒg áeCG πc ïjQÉJ ¿CG á«fÉãdGh .á∏eɵàe IóMh ≈∏Y ¿Éch .»Hô©dG ÜOC’G ¿ƒ«Y á«fɪdC’G á¨∏dG ≈dEG Gƒ∏≤f
É¡àjô≤ÑY øY ô«Ñ©J É¡JQÉ°†M ¿CGh áeC’G √òg ô«ª°V øY ∫Éà°ûZQƒH -ôeÉg ¿ƒa ±Rƒj …hÉ°ùªædG ¥ô°ûà°ùªdG º¡°SCGQ
á∏°ù∏°S øY IQÉÑY »g äGQÉ°†ëdG πc ¿CG ≈∏Y .É¡H á°UÉîdG
∞£©æJ ∂dòd .¢†©H ≈dEG É¡°†©H ܃©°ûdG ™«ªL ó°ûJ á∏°üàe
øe ∫hC’G ∞°üædG »a ™°Vh …òdG (Ω1856 - 1774)
Rƒæc" á∏ée É¡æe ôcòf ,IójóY Ék Ñàc ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG
.."¿ÉehQh ≥jôZEG ó pLho ¬fCG ≈°ùæf ¿CG Éæ«∏Y"
:ø«jóHCG •ƒÑgh Oƒ©°U »a iôNC’ áeCG øe IQÉ°†ëdG á∏°ù∏°S º°†J ¿CG ,¬àeó≤e »a í°VhCG ɪc ,É¡H ó°üb »àdG "¥ô°ûdG
ø«ª«dG øe ôªà°ùe •ƒ≤°S øY IQÉÑY Éæà«°ûe ¿CG ɪc" πc »≤à∏j Éæg .¬H ábÓY ¬d hCG ¥ô°ûdG øe »JCÉj" A»°T πc UO½UL�√ w� wÐdF�« »œ_« …—u� 71 70

»œ_«Ë W?�U?I¦�«
≈dEG Ωó≤àf ∂dP ™eh ,ø«ª«dG ≈dEG QÉ°ù«dG øeh QÉ°ù«dG ≈dEG ƒfôj Üô¨dG »a A»°T πch Üô¨dG ≈dEG ƒfôj ¥ô°ûdG »a A»°T
IQÉ°†ëdG Ωó≤J ô«°ùj Gòµg ,Égƒ£îf Iƒ£N πc ™e ΩÉeC’G øe √óªà°SG Gk QÉ©°T á∏éªdG √ò¡d QÉàNG óbh ."¥ô°ûdG ≈dEG
π≤à`æj ÉeóæYh ."܃©°ûdG ∞∏àîeh ô°ûÑdG ∫É«LCG ôÑY Ék °†jCG "Üô¨ªdGh ¥ô°ûªdG ˆ πb" :ºjôµdG ¿BGô≤dG äÉjBG ióMEG »dhódG äQƒØµfGôa ¢Vô©e »a á«Hô©dG áaÉ≤ãdG áaÉ°†à°SG ¢ûeÉg ≈∏Y
ƒg ¬«ª°ùj Ée Aƒ°ûf ≈dEG äOCG »àdG •hô°ûdG π«∏ëJ ≈dEG QOôg ∫Éà°ûZQƒH - ôeÉg ¿ƒa ¿Éc Gòg ¬∏ªY »ah .(142 Iô≤ÑdG) »a »Hô©dG ÜOC’G IQƒ°U IójóY äÉ°SGQOh ä’É≤e âdhÉæJ ,ÜÉàµ∏d
IÉ«ëdGh ôµØdGh áaÉ≤ãdG IóMh …CG ,"á«HhQhC’G ájQƒ¡ªédG" IBGôe ÜOC’G ¿CG ÉgOÉØe ;ÜOC’G øY á«°ùfÉehQ IôµØH Ék Yƒaóe
á«eÓ°SE’G IQÉ°†ëdG ¿CG iôj ,ÉHhQhCG ܃©°T ∞∏àîe óæY ∂dòd ."Ö©°ûdG ìhQ" á«°ùfÉehôdG ácôëdG OGhQ √ɪ°SCG ɪd »àdG Iô«ãµdG äGôã©dG ≈dEG Iô«°ûe ,¢UÉN πµ°ûH É«fɪdCGh kÉeƒªY Üô¨dG
»a á«HhQhC’G IQÉ°†ëdG äóaQ »àdG äGQÉ«àdG ºgCG øe »g ¿CÉH "á«fɪã©dG ájQƒWGôÑeE’G ïjQÉJ" ¬HÉàc ΩÉàN »a Öàc
ÉHhQhCG IQÉ°†M ó©H Ée »a É¡«∏Y âeÉb »àdG ,ô°ü©dG ∂dP ¬fGóLhh ¬Mhôd IBGôe ¥ó°UCG ƒg ܃©°ûdG øe Ö©°T ÜOCG"
.Üô©dG √Éæªàj …òdG πµ°ûdÉH »Hô©dG ÜOC’G ¿ÉªdC’G »≤∏J ¢Vôà©J
áÑb âëJ ¬eÉ«b øµªj Ée πc ΩÉb ó≤d ,QÉ°üàNÉH" :áãjóëdG øeh ."...¬æjOh ¬bÓNCGh ¬àaÉ≤Kh ¬à«°üî°Th ¬àjô≤ÑYh ∂∏ªdG á©eÉL »a »fɪdC’G ÜOC’G PÉà°SCG ,ƒªëdG óªMCG QƒàcódG øµdh
çGôàdG Éæg ó°ü≤jh ."IOÉ°ùdG ºµMh á«YÉ£bE’Gh á«≤Ñ£dG ÜGOBÉH ¿ƒ«°ùfÉehôdG AÉHOC’G ºàgG äGòdÉH ≥∏£æªdG Gòg
ô°ü©dG ¿CG ’EG .á«ë«°ùªdGh á«fÉeôédG ∂dɪªdGh »fÉehôdG .¢Uƒ°üîdG ¬Lh ≈∏Y ¥ô°ûdG ܃©°Th áØ∏àîªdG ܃©°ûdG ≈∏Y »Hô©dG ÜOC’G ¿ÉªdC’G ¬«a ≈≤∏J ô°üY ∑Éæg ¿Éc ¬fCG ócDƒj ,Oƒ©°S
A»°T ¬°ü≤æj ∫Gõj ’ ¿Éc »Wƒ≤dG AÉæÑdG ∂dP" ,§«°SƒdG øe OóY ∫Éà°ûZQƒH - ôeÉg ¿ƒa ºLôJ Ée πªLCG øeh ¬∏°†ØH ±GôàY’Gh ôjó≤àdGh á°SGQódG øe ¬≤M √ƒahCGh ,¬Lh π°†aCG
Ék °UÉN Ó°üa
k QOôg RôØj "QƒædG" Gò¡dh ."QƒædG :óMGh ,(º∏°Sh ¬«∏Y ˆG ≈∏°U) »ÑædG øY IQƒ¡°ûªdG á«YOC’G
QOô¡d áÑ°ùædÉH Üô©dG ¿EG PEG ,"Üô©dG ∂dɪe" ¿Gƒæ©H ≈dEG É¡∏gCG ÉYO ¿CG ó©H ∞FÉ£dG øe OÉY ø«M √DhÉYO É¡æeh .πµc á«HhQhC’G ÜGOB’G ≈∏Y
âbƒdG »a ºgh ,§«°SƒdG ô°ü©dG »a ´É©°TEGh Qƒf Qó°üe »Jƒb ∞©°V ∂«dEG ƒµ°TCG »fEG º¡∏dG" :ˆG øjO »a ∫ƒNódG
.Éghò≤æeh á«HhQhC’G IQÉ°†ëdG ƒãYÉH ¬°ùØf âfCG ,ø«ªMGôdG ºMQCG Éj .¢SÉædG ≈∏Y »fGƒgh »à∏«M á∏bh
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
Ée »a AGƒ°S ,∫ɪédG ≈dEG áLÉëH ¬JƒZ ô¶æH ôYÉ°ûdG ¿EG
…òdG ºdÉ©dG øe ¬dƒM √óéj Ée »a hCG ¢SÉfCG øe ¬H §«ëj
¿EG" :ô«Ñc Qó≤H ¥ô°ûdG »a ôaƒàj ∫ɪédG Gògh .¬«a ¢û«©j
»gÉæàeÓdG ´É°ùJ’G øe ™Ñæj Üô©dG AGô©°ûdG ≈æZh Ö°üN
∫ƒéj Éeh ."Ohóëe ÓdG √ÉæZ øeh º¡H §«ëªdG ºdÉ©∏d
º¡JÉ«Mh AGôë°üdG »a hóÑdG ºdÉY ƒg ¬JƒZ øgP »a Éæg
.ájôMh áWÉ°ùH øe É¡«a ɪH
ôYÉ°ûdG º¡Øj ¿CG OGQCG øe" Iô°ùëdGh ¿QÉ≤j √Gôf ∂dòd
ºdÉ©dG Gòg ø«H ¬Ñ∏b CÓªJ
AGô©°ûdG ¢VQCG ≈dEG Ögò«∏a ¢û«©j å«M ,ÉHhQhCG ø«Hh
¥ô°ûdG »a √ô°ù«°S ≥ªæe ºdÉY »a" »HhQhC’G
."ójóédG ƒg ºjó≤dG ¿CG ɪæ«Hh ."∂HÉ°ûàe ó≤©e
¬JƒZ ¿CG »Hô©dG ôYÉ°ûdG ™«£à°ùj
¬Ñ«cGôJh ¬©«°VGƒe óªà°ùj
IÉ«ëdG ™bGh øe ájƒ¨∏dG
»a ¬∏«eR ¿EÉa Iô°TÉÑe
¿CG ≈dEG Ék ªFGO ô£°†e Üô¨dG
.ºLÉ©ªdGh ÖàµdG ≈dEG ™Lôj
ô°ü©dG AGô©°T ¿CG Ωƒ∏©eh
ô°ü©dG AGô©°T ¢†©Hh …ƒeC’G
≈dEG ¿ƒÑgòj GƒfÉc »°SÉÑ©dG
á∏jƒW äGôàØd AGôë°üdG
áÑgƒªdG Öjò¡J π«Ñ°S »a
¿CG ¬JƒZ iôjh .øgòdG AÓLh
»æ¨dGh π«ªédG ºdÉ©dG Gòg
»Hô©dG ôYÉ°ûdÉH §«ëj …òdG
»g Iójôa Iõ«ªH ∞°üàj
çóëàj å«M "¬àjQGôªà°SG"
PBase
."∫ƒëàe ÓdG ¥ô°ûdG" øY
óFÉ°üb ø«H ¿QÉ≤j ∂dòd
k
äɪ°ùdG πªëJ É¡fCG GócDƒe áØ∏àîe á«îjQÉJ Ö≤M øe
ócCGh .É¡æ«H ɪ«a »æeõdG óYÉÑàdG øe ºZôdG ≈∏Y É¡JGP
™°Vh ÉeóæY á°UÉîdG ájô©°ûdG ¬à≤jô£H IôµØdG √òg ∂dòc
øe »fÉãdG AõédG ôNGhCG øe "IQò©e" π°üa ájÉ¡f »a
™e øµd ,AõédG ∂dP É¡H CGóH »àdG É¡°ùØf äÉ«HC’G ¿GƒjódG
:ô««¨àdG øe A»°T
ôYÉ°ûdG º¡Øj ¿CG OGQCG øe"
AGô©°ûdG ¢VQCG ≈dEG Ögò«∏a
¥ô°ûdG »a √ô°ù«°S
."ójóédG ƒg ºjó≤dG ¿CG
ÜOCG ¢ù«d ¬fCÉH ¬JƒZ ô¶f »a »Hô©dG ÜOC’G ∞°üàj ∂dòd .á«≤«≤ëdG "ô©°ûdG ¢VQCG" ƒg ¥ô°ûdG ¿CG ¬JƒZ ó≤à©jh
πeÉ©J ɪfEGh ,"á«°üî°ûdG äÉYÉÑ£f’Gh äGógÉ°ûªdG"
áKhQƒªdG ájô©°ûdG Qƒ°üdGh ∫ɵ°TC’G øe áàHÉK á∏àc ™e »cP
¿CG …Qhô°†dG øe ¢ù«d" :ôYÉ°ûdG á«°üî°T ÉgAGQh »ØàîJ
É«fɪdCG »a »Hô©dG ÜOC’G IQƒ°U
ó≤d" :Égô«Zh "á∏«dh á∏«d ∞dCG" äÉjɵM πãe ≥FÉ°T ÖdÉb »a
.ájɵëdG :ÜOC’G ´GƒfCG øe ´ƒf πªLCG ¥ô°ûdG Aɪ°S âëJ ódh
πµ°ûdG Gògh .äÉjɵëdG √òg ™ªL »a π°†ØdG ôÑcCG Üô©∏dh
Gk ójóL Ék LPƒªf ÉHhQhC’ áÑ°ùædÉH íÑ°UCG ÜOC’G ∫ɵ°TCG øe
,ábQÉîdG çGóMC’G øe …Qƒ£°SCG AGOQ »a á≤«≤ëdG ¬H ôàà°ùJ
."âbƒdG QÉ°üàNG á≤jô£H ôÑ©dG π°†aCG Éæd …hôj å«M
"»bô°ûdG »Hô¨dG ¿GƒjódG"h ¬JƒZ
É«fɪdCG ôYÉ°T ¿CG »fɪdC’G ÜOC’G »NQDƒe øe ô«ãc iôj
øe Gk QÉÑàYG ∫ƒëJ ób ¬JƒZ ¿ƒa ≠fɨØdhh ¿Égƒj ∫hC’G
(»µ«°SÓµdG) »YÉÑJE’G ÜOC’G á∏Môe øe Ω1805 ΩÉY
Gòg Oƒ©jh .(»µ«àfÉehôdG) »YGóHE’G ÜOC’G á∏Môe ≈dEG
»Hô©dG ÜOC’G ™e ¬FÉ≤d ≈dEG ¬ÑfGƒL øe ô«ãc »a ∫ƒëàdG
∫ÉãeCG øe á«∏gÉédG AGô©°T ¢†©ÑH Óãªe k »°SQÉØdG ÜOC’Gh
»ÑæàªdG ∫ÉãeCG »°SÉÑ©dG ô°ü©dG AGô©°T ¢†©ÑHh ,Gk ô°T §HCÉJ
øjódG ¢ùª°T óªëe ô«ÑµdG ¿GôjEG ôYÉ°T ™e √DhÉ≤d Gk ô«NCGh
øe óMGh øY AÉ≤∏dG Gòg ôØ°SCG óbh .…RGô«°ûdG ßaÉM
¿GƒjódG" ƒgh ’CG ,»ªdÉ©dG ÜOC’G »a á«HOC’G ∫ɪYC’G º¶YCG
.¬JƒZ √ɪ°SCG ɪc "»bô°ûdG »Hô¨dG
º°ù≤dG ƒgh ∫hC’G AõédG :øjAõL øe »HOC’G πª©dG Gòg ∞dCÉàj
…òdG …ôãædG º°ù≤dG ƒgh »fÉãdG AõédGh ,¿GƒjódG øe …ô©°ûdG
.¬dƒM ¬JɶMÓeh »Hô©dG ÜOC’G »a ¬JƒZ AGQBG ≈∏Y πªà°TG
øe »fÉãdG AõédG ƒg ô«°ü≤dG åëÑdG Gòg »a É檡j Éeh
º°ù≤j »àdG Gk ô°T §HCÉJ Ió«°üb ¬©∏£e »a ™°Vh …òdG ¿GƒjódG
:Qhó¨ªdG ¬dÉN QCÉãH òNC’G ≈∏Y ôYÉ°ûdG É¡«a
™∏°S ¿hO …ò`` dG Ö©°ûdG »``a ¿EG
πq ` ` £` ` j É`` ` ` `e ¬`` ` ` ` ` eO π`` `«` ` à` ` ≤` ` d
≈`` ` `dq hh »`q ` `∏` ` Y AÖ`` ` ©` ` `dG ∞`` `∏q ` ` N
πq ` ≤` à` °` ù` e ¬`` ` d AÖ`` `©` ` dÉ`` `H É`` ` ` `fCG
,É¡d á«fɪdCG áªLôJ »a Ió«°ü≤dG √òg CGôb ób ¬JƒZ ¿Éch
Qôb ∂dòd .Ió«°ü≤dG É¡à檰†J »àdG »fÉ©ªdÉH ÖéYCÉa
∂dP »a íéfh ,á«fɪdC’G á¨∏dÉH Gk ô©°T É¡ª¶f ó«©j ¿CG
¿GƒjódG øe »fÉãdG AõédG ¬JƒZ ≈ª°SCG óbh .Gk ô«Ñc Ék MÉéf
ó≤d ."¿Gƒjó∏d π°†aCG º¡a π«Ñ°S »a äÉ°SGQOh äɶMÓe"
»Hô©dG ÜOC’G "ôgƒL" øY åëÑ∏d AõédG Gòg ¬JƒZ ô qî°S
ΩÉb »Hô©dG ÜOC’G ¿CG iCGQh .É¡∏X »a ΩÉb »àdG ±hô¶dGh
ΩɶædG ,ájhGôë°üdG á©«Ñ£dG :»g áKÓK ô°UÉæY ≈∏Y
.IóMGƒdG á«eÓ°SE’G áaÉ≤ãdG Gk ô«NCGh »YɪàL’Gh »°SÉ«°ùdG
:QÉ©°ûdG Gò¡H "¬JɶMÓe" íààaG
ô©°ûdG º¡Øj ¿CG OGQCG øe"
..."ô©°ûdG ¢VQCG ≈dEG Ögò«∏a
»dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG »a (É«°ùæ««°S ÉjÉZ) »fÉZCG ¿EG" :»Hô©dG .»fÉÑ°SE’G ô©°û∏d ¬à°SGQO ôKEG Üô©dG øY QOôg Iôµa â≤ª©J
ÉHhQhCG äCGóH É¡∏°†ØHh .Üô©dG º¡fGô«L øe A’Dƒg ÉgòNCG ób Üô©dG á«°Shôa øY ábô°ûe IQƒ°U ô©°ûdG Gòg »a óLh ó≤d
IQƒ°üHh ójó°T A§ÑH ɪfEG Ék éjQóJ π«°UC’G ô©°ûdG øa ¥hòàJ »Hô©dG ô©°ûdG øa á°SGQO ≈dEG ¬H GóM ɪe á∏«ÑædG º¡YÉÑWh
áHÉãªH ¿Éc »dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG ¿CG iôj ∂dòd ."á«dhCG áÑ°ùædÉH IQGô°T ∫hCG" ¿CG ∞°ûàcG ó≤a .á°†«Øà°ùe á°SGQO
´Rƒààd á«Hô©dG äGô«KCÉàdG ∞∏àîe ¬«a ⩪éJ …òdG Ö°üªdG √ògh ."É«fÉÑ°SEG øe â≤ãÑfG ób áãjóëdG á«HhQhC’G IQÉ°†ë∏d
ÜGOB’G ∞∏àîe »a âÑ°üfG á«°SÉ°SCG óaGhQ ≈∏Y ó©H ɪ«a ¿EG" :¬°ùØf QOôg ∫ƒ≤j ɪc ,Üô©dG ™æ°U øe âfÉc IQGô°ûdG
.ÉHhQhCG »a á«eƒ≤dG ∂dɪªdG ΩƒîJ ≈∏Y …QÉ°†M »Yh ∫hCG ΩÉ«b
IôjóL Iôgɶd á«∏≤°Uh É«fÉÑ°SEG »a á«Hô©dG IQÉ°†ë∏d áÑ°ùædÉH IQGô°T ∫hCG"
¿CG »dÉ°ùæahôÑdG ô©°û∏d ¬à°SGQO ∫ÓN øe QOôg ∞°ûàcG ó≤d ."᪰SÉM Gk QÉKBG É¡∏ªée »a âØ∏q N QÉÑàY’ÉH
»a ¢ù«dh ¬«aôàdG »a øªµJ ô©°ûdG Gò¡d á«°SÉ°SC’G áØ«XƒdG ôcò«a á«Hô©dG á«æWƒdG ìhôdG QOôg ∞°üjh ,É«fÉÑ°SEG øe â≤ãÑfG á«HhQhC’G
øe ¿ƒ«dÉ°ùæahôÑdG AGô©°ûdG É¡ª∏©J áØ«XƒdG √ògh ,ßYƒdG ,áYÉé°ûdGh ,ájôëdG ÖM :É¡Jɪ°S ºgCG øe ."Üô©dG ™æ°U øe âfÉch
óæY πµ°ûj øµj ºd QOôg ∫ƒ≤j ɪc ô©°ûdÉa .»Hô©dG ô©°ûdG π°üàj Ée πµd á«gÉæàªdG á«°SÉ°ùëdGh QOô«g
≥dCÉàJ ≥jôH áHÉãªH ¿Éc ɪfEGh á∏°üØæe ájQÉ°†M ájhGR Üô©dG øY ó©ÑdGh øjódG ¬jõ`æJh ,±ô°ûdG Ωƒ¡ØªH
á«eƒj á«∏°ùJ º¡d áÑ°ùædÉH ô©°ûdG ¿Éc ó≤d .É¡∏ªcCÉH º¡JÉ«M ¬H ìhôdG √òg .IôeɨªdG ÖM Gk ô«NCGh äÉjOɪdG
»Hô©dG ô©°ûdÉH ôKCÉàdG ∫ÓN øeh .IOÉ©°ùdÉH º¡fÉ«c ôª¨J Iô«Ñc áLQóH ábƒØàe QOôg ô¶f »a âfÉc
IÉ«M øe Ék «°SÉ°SCG Gk AõL íÑ°üj ¿CG ÉHhQhCG »a ô©°ûdG ´É£à°SG ∂dòd .≈£°SƒdG Qƒ°ü©dG »a ÉHhQhCG ≈∏Y
.äGOÉ©dGh á¨∏dG Üqò°T …òdG ƒg ô©°ûdG Gògh .á«°ShôØdG Gk QÉKBG á«HhQhC’G IÉ«ëdG »a ÉgAGQh âcôJ
ó≤a á«HhQhC’G ÜGOB’G »a "É«°ùæ««°S ÉjɨdG" ô«KCÉJ π°†ØHh Qƒ°ü©dG »a á«HhQhC’G á«°ShôØdÉa .á≤«ªY
QôëàJh ¬«aôJh á«∏°ùJ IGOCG ¿ƒµJ ∞«c Iô«NC’G √òg âª∏©J ôKCÉà∏d áé«àf ’EG ÉgôgƒL »a â°ù«d ≈£°SƒdG
á¨∏dG ¢UÉ°üàNG øe âëÑ°UCG »àdG ßYƒdG ᪡e øe ∂dòH ∫Éée »a Üô©dG äGõéæe ÉeCG .Üô©dÉH
܃©°T â浪J »Hô©dG ô©°ûdG π°†ØHh Gòµgh .§≤a á«æ«JÓdG iôÑc ᫪gCG äGP »¡a áØ∏àîªdG Ωƒ∏©dG
Qƒ£oJh "á«æ«JÓdG á¨∏dG OGóÑà°SG" øe QôëàJ ¿CG øe ÉHhQhCG IòJÉ°SCG Üô©dG íÑ°UCG ó≤d" :ÉHhQhC’ áÑ°ùædÉH
GPEG" :᪰SÉëdG á£≤ædG »g √ògh ,á«eƒ≤dG É¡Jɨd »dÉàdÉH äÉ«°VÉjôdG Ωƒ∏©d ºgôjƒ£J π°†ØH ÉHhQhCG
É¡«∏Y ¿Éc ó≤a ôµØJ ∞«c º∏©àJ ¿CG ÉHhQhCG ܃©°ûd ¿Éc ôÑcC’G Üô©dG π°†a øµd ."Ö£dGh AÉ«ª«µdGh
É¡Jɨ∏H ™ªà°ùJ ¿CG É¡«∏Y ¿Éc ó≤d .á«∏ëªdG É¡Jɨd Qƒ£J ¿CG .ÜOC’Gh ô©°ûdG π≤M »a ≈∏éàj ºgC’Gh
."Égôµa É¡H òë°ûàd iõ¨e äGP áØjôW AÉ«°TCG ≈dEG á«∏ëªdG »a Gk ó«©H Ék Wƒ°T Üô©dG ™£b á«∏gÉédG òæªa
±’BGh ájôYÉ°T áeC’G ìhQ ¿C’" ,ô©°ûdG øa
»Hô©dG ô©°ûdÉH »dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG áfQÉ≤e ∫ÓN øe ¿EG ."ìhôdG √òg º¡«a ßbƒJ âfÉc AÉ«°TC’G
PBase
73 72
QsóëàJ »dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG ∫ɵ°TCG ™«ªL ¿CG QOôg èàæà°ùj ,QOôg ∫ƒ≤j ɪc ,º¡à¨∏H Iô«ÑµdG º¡àjÉæY
√ògh .»Hô©dG ô©°ûdG øe ô°TÉÑe ô«Z hCG ô°TÉÑe πµ°ûH ≈∏Y äóYÉ°S »àdG πeGƒ©dG á∏ªL øe âfÉc
áYƒªée ÜGOBG ≈dEG ó©H Ée »a â∏≤àfG »àdG »g ∫ɵ°TC’G "á«æ¨dG ájôYÉ°ûdG á¨∏dG" √òg ¿CG ɪc .»Hô©dG ô©°ûdG ôjƒ£J
É¡ZÉ°U ájô©°ûdG ¿GRhC’G ≈àMh" .á«æ«JÓdG äɨ∏dG ΩÉ«≤dG øe Üô©dG âæµe »àdG äÉeƒ≤ªdG ºgCG øe âfÉc
óªà©J »àdG á«Hô©dG ájô©°ûdG ¿GRhCÓd É≤ÑW ¿ƒ«dÉ°ùæahôÑdG øjódG ¿EÉa ∂dòch .»fÉ°ùfE’G ïjQÉàdG »a ójôØdG QhódG ∂dòH
."Ék «°SÉ°SCG Gk QhO á«aÉ≤dG É¡«a Ö©∏Jh ácôëdGh ¿ƒµ°ùdG ≈∏Y É¡Jƒbh á«eÓ°SE’G IQÉ°†ëdG Qƒëe ƒg …òdG ,»eÓ°SE’G
¿Éc ô°ûY øeÉãdG ¿ô≤dG πFGhCG òæe ¬fCG ≈dEG √ƒæf ¿CG óH ’ Éægh ¬Ñ°T äÉé¡d ≈≤fCG øe »g á¨d ᣰSGƒH ô°ûàfG ób" á©aGódG
.É¡∏°UCGh á«aÉ≤dG CÉ°ûæe ∫ƒM ±ÓN øjôµØªdG ø«H ∑Éæg ."É¡JOÉ©°S å©Ñeh É¡∏eɵH áeC’G ôîa »gh á«Hô©dG IôjõédG
¿Éc …òdG ±ô£dG ≈dEG ±ÓîdG Gòg »a QOôg RÉëfG óbh
¿CÉH ó≤àYCG ’ »æfEG" :á«aÉ≤dG π°UCG »a á«Hô©dG ájô¶ædG òÑq ëj á«æ«JÓdG øe ÉHhQhCG äɨd Qôëj Üô©dG ô©°T
≈dEG êÉàëj ø««dÉ°ùæahôÑdG óæY ∫ɨjQóªdGh âfƒ°ùdG CÉ°ûæe ÖfÉédG Gò¡H Ék ª«¶Y QOôg ΩɪàgG ¿Éc ≥∏£æªdG Gòg øe
¬JÓeCÉJ »¡æj ºK ."á«Hô©dG ájô¶ædG ¬eó≤J ɪe ôãcCG í«°VƒJ Gk ô«Ñ©J ô©°ûdG »a iôj ¿Éc ¬fCG á°UÉN ,á«Hô©dG IQÉ°†ëdG øe
øëf ºc" :∫DhÉ°ùàdG Gò¡H »dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG CÉ°ûæe ∫ƒM ôgƒLh πH ’ ,܃©°ûdG ôgƒLh ¿É°ùfE’G ôgƒL øY Ó«°UC k G
"!..Üô©dG º¡«¶bƒeh ø««dÉ°ùæahôÑ∏d π°†ØdÉH ¿ƒæjóe »Hô©dG ÜOC’ÉH ¬eɪàgG √OÉb ó≤a Gòµgh .á«îjQÉàdG Ö≤ëdG
¢ùfÉahôH á≤£æe ≈dEG áÑ°ùf) »dÉ°ùæahôÑdG ô©°ûdG á°SGQO ≈dEG
∫Éée »a ÉHhQhCG ≈∏Y ôNBG Ó°†a k Üô©∏d ¿CG QOôg iôj Gk ô«NCG .É°ùfôa ܃æL »a ≈£°SƒdG ¿hô≤dG »a ô¡X …òdG (á«°ùfôØdG
É¡ªjó≤Jh áªjó≤dG äÉjɵëdG ™ªéH º¡eÉ«b ≈dEG Gk ô«°ûe ÜOC’G ôµØdÉH ôKCÉàdG øY á©FGQ IQƒ°U ô©°ûdG Gòg »a QOôg óLh ó≤d
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
kÉbÓ£fG É¡æe óMGh πc óæY ∞bƒàjh .kÉ©°Vƒe kÉ©°Vƒe
çÉëHCG »a OQh Ée ≈∏Y √Qôªj ºK ,…ô©°ûdG ógÉ°ûdG øe
¬jCGôH »dójh ,øjô°UÉ©eh ø«≤HÉ°S ,Üô©dG ø««aGô¨édG
»a »°ü≤àdG ≈∏Y IQóbh ,áë°VGh ájô©°T áaÉ≤ãH kÉæ«©à°ùe
Oóëj ≈àM ™°VƒªdG ∑ôàj ’h ,Aɪ°SC’G øe ¬HÉ°ûàªdG
.»dÉëdG âbƒdG »a ¬©bƒe
:¢ù«≤dG A…ôeG á≤∏©ªH ôq e ÉæÑ∏ZCG
p∫õæeh mÖ«ÑM iôcP øe p∂Ñf ÉØb
pπeƒëa ∫ƒNódG ø«H iƒ∏dG §≤°ùH
.»∏gÉédG ôYÉ°ûdG ÉgôcP ™°VGƒe áKÓK â«ÑdG Gòg »ah
øcÉeC’G √òg ¿CG ≈dEG ∞dDƒªdG π°Uƒàj ≥«bO x¢ü≤J ó©Hh
…CG ,∞«ØY áæjóe ¥ô°T ôàeƒ∏«c »àÄe áaÉ°ùe ≈∏Y ™≤J
.áµ∏ªªdG Ö∏b »a
,á≤MÓdG øjhóàdG Qƒ°üY »a ,ô©°ûdG π©L Ée ƒgh .AGƒ°S
»a äOQh »àdG øcÉeC’G Aɪ°SCG ∫ƒëàJ ;∂dòH kÉ°SÉ«bh
É¡∏∏îàJ áæ«àe á«aGô¨L çƒëH ≈dEG á«∏gÉédG äÉ≤∏©ªdG »a GhóLh øjòdG á«æjódGh ájƒ¨∏dG Ωƒ∏©dG »a ø«ãMÉÑdG
»a âªgÉ°S ,á«HOCG ∞FGôWh á«îjQÉJ çGóMCG ¢ü°üb
≈dEG ÇQÉ≤dÉH Oƒ©J á«aÉ≤K ágõf ≈dEG ÜÉàµdG πjƒëJ
.ïjQÉàdG πMGôe ôÑY ¬H π≤àæJh ,≈dhC’G á«Hô©dG Qƒ°ü©dG
,ºjó≤dG »Hô©dG ô©°ûdGh .᪡ªdG º¡©LGôe óMCG ô©°ûdG
IôjóL á«ãëH Oƒ¡L øY ÜÉàµdG ºæj Ée Qó≤Hh
»îjQÉàdG "≥«≤ëàdG" è¡æe ≈∏Y kGOɪàYG á«bƒKƒªdÉH
™bGƒdG »dƒj ’ ¬fEÉa ;ájóéH äÉaÓàN’G ∫hÉæàj …òdG
ójóëàH ∞dDƒªdG »Øàµj PEG .Ωɪàg’G øe kGójõe »dÉëdG
¬fɵe Oóëjh ájô©°ûdG ógGƒ°ûdG »a OQh …òdG ™°VƒªdG
∞∏àîj Gò¡Hh .¬æY ô¶ædG ±ô°üj ºK øeh ,»dÉëdG
ô°SÉédG óªM ï«°ûdG è¡æe øY ∫ó«æL øH ó©°S ï«°ûdG
äÉØbh á«îjQÉàdG ™°VGƒªdG óæY ∞bƒàj ¿Éc …òdG IôªKh .äÉ≤∏©ªdG ô©°T »a "™°VGƒªdG" øY kÉãMÉH ’GƒW
.ô°UÉ©ªdG É¡≤M É¡«£©jh ,áãjóM
k ∞dDƒªdG hóÑj iôNCG á¡L øeh Gòg .á«eÓ°SE’G Oƒ©°S øH óªëe ΩÉeE’G á©eÉL ¬Jô°ûf
¢†©H í«LôJ ≈dEG ’É«e
k
á«æH ÓgÉéàe ,ájƒ¨∏dG ᨫ°üdG ≈∏Y kGOɪàYG èFÉàædG
’ »àdG äÉ«dɵ°TE’G ¢†©H øªµJ Éægh .…ô©°ûdG ¢üædG
k
»°ü≤àdGh åëÑdG ábOh è¡æªdG áfÉàe øe ,ÉeƒªY ,π∏≤J
.ø««ª∏©dG
É«fɪdCG »a »Hô©dG ÜOC’G IQƒ°U
W�UI¦K� √d�«
á«aGô¨L IOÉe ô©°ûdG
GƒfÉc º¡fC’ ∂dòa ;º¡fGƒjO ô©°ûdG Üô©dGo ôÑàYG ø«M
ΩÉ≤e âeÉb ø«eÉ°†e øe ô©°ûdG ¬∏ªëj ɪH »Yh ≈∏Y
óM ≈∏Y ájQƒ∏µ∏ØdGh á«aÉ≤ãdGh á«îjQÉàdG ≥FÉKƒdG
øY ∂«gÉf ,ø««aGô¨édGh ø«NQDƒª∏d kÉbƒKƒe kÉ©Lôe
.º¡JÉ°SGQO …ôãjh º¡KƒëH ºYójo Ée ô©°ûdG ógGƒ°T
¿Éc øjòdG ø«ãMÉÑdG ºgCG øe Üô©dG ¿ƒ«aGô¨édGh
≥FÉKƒdG øe áYƒªée ƒg ɪfEG ,¬æe »∏gÉédG á°UÉN
¬Lh ≈∏Yh ,É«aGô¨édG º∏Y âeóN »àdG IôKÉæàªdG
ºl ∏Y ƒgh ."™°VGƒªdG á«aGô¨L" º∏Y ¢Uƒ°üîdG
Aɪ°SCÉH »æà©j …òdG "Aɪ°SC’G á«aGô¨L" ´ôØH π°üàj
.É¡¡HÉ°ûJh ÉgQƒq £Jh ,øcÉeC’G
mäGƒæ°S ≈°†eCG …Oƒ©°S åMÉH ∫ó«æL øH ó©°S ï«°ûdG
k øe ô«ãµH »Hô©dG ÜOC’G èdÉY ób ¬JƒZ ¿CG Ωó≤J ɪe í°VGh
ƒg ,`g1411 ΩÉY Qó°U kÉHÉàc âfÉc ádƒq £ªdG √Oƒ¡L
…òdG "ô°û©dG äÉ≤∏©ªdG »a IOQGƒdG øcÉeC’G ºé©e"
»a »aÉ≤ãdG ô°SÉédG óªM õcôe ,kÉ°†jCG ,√ÉæÑJ ÜÉàµdG
¬æe â°ü°üNo ,áëØ°U 627 »a äQó°U IójóL á©ÑW
.¢SQÉ¡Ø∏d äÉëØ°U 108
,"ô°û©dG äÉ≤∏©ªdG ™°VGƒe ™«ªL" åëH ≈æÑàj ÜÉàµdG
™°VGƒªdG ∞dDƒªdG ¢Vô©à°ùj "»FÉÑØdCG" è¡æe ôÑYh
øe ô«ãµdÉH IRô£ªdG Aɪ°ùdG áÑb ≈dEG áaÉ°VE’ÉH ôëHh
äÉ°†bÉæàªdG ¢UÓîà°SG »a OOôàj ’ ¬fCG ÉfóLƒd ,ΩƒéædG
™WÉ≤eh ±hôëdG »a ô««¨J ≈fOCG óæY Ék °†©H É¡°†©H øe
É¡fC’ IAÉ£©e É¡JGP óëH á¨∏dG ¿CG iôf Éæg .äɪ∏µdG
."ájôYÉ°T ∂dòd »gh ∫É«î∏d Ö«éà°ùJh ,IôµØ∏d Ö«éà°ùJ
√ôYÉ°ûe ´ój ’h »Yh øY ´óÑj »Hô©dG ôYÉ°ûdG ¿EÉa ∂dòc
¿Éà∏«ªédG ¿ÉàÑgƒªdG ɪg »YƒdGh ìôªdG" :Gk ó«©H ¬H iCÉæJ
ÜÉÑ°SCG øe ôNBG ÖÑ°S Gògh ."ɪ¡«∏Y ¬≤dÉN ôµ°ûj ¿Éà∏dG
iôjh .ô©°ûdG »a πµ°ûdÉH ójó°ûdG ó«≤àdGh á≤FÉØdG ájÉæ©dG
,πµ°ûdG Gò¡d á«°SÉ°SC’G äÉeƒ≤ªdG øe á«aÉ≤dG ¿CG ¬JƒZ
ôãcCG §Hôj ¿CG ôYÉ°û∏d íª°ùj á«aÉ≤dÉH ójó°ûdG ó«≤àdG ¿EGh
QôµàJ »àdG á«aÉ≤dG ¿C’ ¢†©ÑH É¡°†©H Gk óYÉÑJ AÉ«°TC’G
.á£HGôdG √òg ó≤Y ≈∏Y óYÉ°ùJ QGôªà°SÉH
Üô©dG óæY íjóªdG ô©`°T ≈dEG Ék °UÉN Ék eɪàgG ¬JƒZ ¬Lh
•ÓÑH á`bÓY ≈∏Y GƒfÉc Üô©dG AGô©`°ûdG º¶©e ¿C’ Gô¶f
™°†îj ¿C’ ô£°†e ¬fCG ƒdh ôYÉ°ûdG ¿CG ¬JƒZ iôjh .ºcÉëdG
óaôj Iô«Ñc ÉjGõe ≈∏Y ∂dP π°†ØH π°üëj ¬fEÉa ,ºcÉë∏d
k ¬dƒM óéj ºd ƒd ôYÉ°ûdÉH πë«°S GPÉe" :¬æa É¡H
’ÉLQ
¬∏©éJ »àdG IQÉ¡ªdGh á«∏YÉØdGh AÉcòdGh Iƒ≤dGh ƒª°ùdG º¡«a
…ôgGƒédG òNGDƒf ¿CG Éæd »¨Ñæj πg ?᪶©dG ≈æ©e ∑Qój
á«∏M ≈dEG óæ°ùdGh óæ¡dG ôgGƒL πjƒëJ »a ¬JÉ«M ≥Øæj …òdG
∞°UQ »a πª©j ¿CG ¬æe Ö∏£f πg ?ø«©FGQ Ék °SÉfCG øjõJ
¬JƒZ iôjh "?πª©dG Gòg πãe ᫪gCÉH ÉæaGôàYG ™e ´QGƒ°ûdG
äÉØ°üdG πªLCG øe IóMGƒH §ÑJôe íjóªdG ô©°T ¿CG
¢SÉ°SCG ≈∏Y Ωƒ≤j …òdG ÖëdG ≈dEG áLÉëdG »gh ’CG ,á«fÉ°ùfE’G
á«fÉ°ùfE’G á©«Ñ£dG ™e ≥Øàj ɪe ¿Éc GPEG" :ΩGôàM’G øe
¢SɪëH Ö«éà°ùJ É¡fCG ™«aôdG É¡Ñ°ùf ≈dEG IQÉ°TEG ¿Éch
OóéJ É¡fCGh »fÉ°ùfEG ∫ɪc πµdh á«eÉ°ùdG ájô°ûÑdG ∫ɪYCÓd
∫ɪµdG Gògh ∫ɪYC’G ∂∏J πeCÉJ ∫ÓN øe á«∏NGódG É¡JÉ«M
AGôeC’G »a IOÉY ≈∏éàJ ɪc Iƒ≤dGh á£∏°ùdG íjóe ¿EÉa
"...ô©°ûdG ºdÉY »a á©FGQ IôgÉX πµ°ûj
√òg" :á«HhQhCG ¢ù«jÉ≤ªd ¬©°†îj ¿CG ¿hO ¥Ó£f’Gh QôëàdG
OhóëdG º°SQ ÉæfɵeEÉH ¢ù«d ¬fCG Éæd í°VƒJ ...á∏«∏≤dG á∏ãeC’G
’h "...Éfô¶f á¡Lh øe º«eP ƒg Éeh ó«ªM ƒg Ée ø«H
ÉHhQhCG º∏q Y ób ¬fCG º«¶©dG ôµØªdG Gò¡d ±ôà©f ¿CG Éæd óq H
ÜOCG ™e óMGh iƒà°ùe »a º¡HOCG ™°†Jh Üô©dG ΩôàëJ ∞«c
¬°ùjOhC’G ÜOCÉH ¬fQÉ≤J ¿CG ¿hO øe øµdh ,¿ÉehôdGh ≥jôZE’G
øëf" :¢SÉ°SC’G å«M øe ¿ÉØ∏àîe ø«HOC’G ¿C’ ,IPÉ«dE’Gh
Üô©∏d ±ôà©f øëfh ÜOC’G øe ´ƒædG Gòg Qó≤f ∞«c ±ô©f
º¡eôàëædh ¬°ùØæH º¡HOCG ¿QÉ≤æd øµd ,ÉjGõªdG º¶YCÉH
ób ¬fCG ∂dP AÉæKCG ≈°ùæf ¿CG Éæ«∏Yh á°UÉîdG º¡JôFGO πNGO
."¿ÉehQh ≥jôZEG óLh
±OÉ°U GPEG á°UÉN ,¬dƒ≤j Ée πµH ¢ùëjh ôYÉ°ûdG ¢û«©j
¿CÉH ∂dP ≈∏Y ¬JƒZ øgôÑjh "...Ió≤©e ±hôX »a √OƒLh
,ΩÓ°SE’G πÑb Ée ≈àM Gk OƒLƒe ¿Éc ÜOC’G øe ´ƒædG Gòg
∫õ¨dG øe äÉ«HCÉH ¬Jó«°üb CGóÑj »Hô©dG ôYÉ°ûdG ¿Éc å«M
ºK .Ió«°ü≤∏d »∏°UC’G ´ƒ°VƒªdÉH É¡d ábÓY ’ (Ö«°ùædG)
,π©ØdÉH OƒLƒe Ö«ÑM ≈∏Y Ö°üæjq øµj ºd ∫õ¨dG Gòg ¿EG
.ôYÉ°ûdG ∫É«N è°ùf øe Ö«ÑM ≈∏Y πH
§«°SƒdG ô°ü©dG »a π°Uh ób »Hô©dG ÜOC’G ¿CG ¬JƒZ ó≤à©j
,»fÉehôdGh »≤jôZE’G ÜOC’G iƒ°S ¬∏Ñb É¡∏°üj ºd áªb ≈dEG
á«dÉãe ±hôX ô°ü©dG ∂dP »a äôaƒJ ób ¬fC’ ∂dPh
¿Éc ¬fCG ÜOC’G Gòg äGõ«e øeh .AGô©°ûdG ájô≤ÑY íàØàd
¬jCGQ »a πµ°ûj Ée Gògh "á°Sƒ°ùëeh á«Fôe AÉ«°TCG" èdÉ©j
øe ôãcCG »a ócCG ∂dòd .»Hô©dG ÜOCÓd "¢UÉîdG ™HÉ£dG"
á°UÉN áÑgƒªH ∑GòfBG ¿ƒ©àªàj GƒfÉc Üô©dG AÉHOC’G ¿CG ™bƒe
≠∏HCG ≥ëà°ùj Ée ¿EG" :»LQÉîdG ºdÉ©dG AÉ«°TCG ÜÉ©«à°SG »a
Ohóëe ÓdG ™°SGƒdG ºdÉ©dG ∂dP »a GƒfÉc º¡fCG ôjó≤àdG
áÑbÉK Iô¶æH ¿ƒ©àªàjh »FõL ƒg Ée ≈dEG º¡gÉÑàfG ¿ƒ¡Lƒj
»a ∫ƒ≤jh ."É¡°üFÉ°üN AÉ«°TC’G øe êôîà°ùJ áfƒæMh
»a »Hô©dG ÜOCÓd á°ù«FôdG ᪰ùdG ≈∏éàJ" :ôNBG ™°Vƒe
»a hóÑj ¿Éc GPEGh "...ºdÉ©dG AÉ«°TCG πµH ᣫëªdG Iô¶ædG
¬JƒZ ¬«dEG ó°üb Ée ¿EÉa ¢†bÉæàdG øe A»°T ΩÓµdG Gòg
,ºdÉ©dG øe á°Sƒ°ùëªdG AÉ«°TC’ÉH »Hô©dG ÜOC’G ΩɪàgG ƒg
ºd ¬JƒZ ¿CG ≈°ùæf ’ ºK.É¡à«FõL »a hCG É¡à«∏c »a AGƒ°S
ø«©H ɪfEGh óbÉædG ø«©H »Hô©dG ÜOC’G ≈dEG ô¶æj øµj
»Hô©dG ÜOC’Gh »HhQhC’G ¬HOCG ø«H ¿QÉ≤j …òdG ôYÉ°ûdG
.¬jód ÜOC’G Ωƒ¡Øe øY ¬eƒ¡Øe »a ∞∏àîj …òdG
75 74
Qƒ°üdG ´GóHEG
´GóHEG »a ¬à≤jôW »a »Hô©dG ÜOCÓd á«fÉãdG ᪰ùdG ≈∏éàJ
ÜOC’G óª©j ,»HhQhC’G ÜOC’G øe ¢†«≤ædG ≈∏©a .Qƒ°üdG
ÖjOC’G ¿Éc ó≤d .É¡æ«H Ée »a OGó°VC’G §HQ ≈dEG »Hô©dG
ájƒ«ëdG øe ô«ãµH ¬dƒM øe ºdÉ©dG ≈dEG ô¶æj" »Hô©dG
á≤Øàe ô«Z AÉ«°TCG §Hôjh äÉbÓ©dG ÜôZCG ´óÑ«a ICGôédGh
Ék £«N ∑ôàj ܃∏°SCÉH ∂dP πch ,É¡æ«H ɪ«a π°UC’G »a
»a »≤à∏J Ék ©«ªL É¡∏©éj ɪe ,É¡©e ∞à∏j
q Ék ©«aQ Ék «bÓNCG
»Hô©dG ÜOC’G »a ¢SÉ°SC’G QÉ«©ªdG ¿CG ≈∏Y ."áæ«©e IóMh
≈dEG ∂dP ™Lôjh ÜOC’G Gòg ¬JƒZ º¡Øj Gòµg .πµ°ûdG ƒg
."ÜOC’G Gòg »a ∫hC’G QhódG Ö©∏J É¡JGP óëH á¨∏dG ¿CG"
.á«Hô©dG á¨∏dG ∫ÓN øe á≤«≤ëdG √òg ¬JƒZ ìô°T óbh
º¡à¨d É°†jCG Gòµ¡a á©«Ñ£dÉH §ÑJôe hóÑdG ºdÉY ¿CG ɪµa
≈dEG" á¨∏dG √òg »a A»°T πc ´ÉLQEG øµªj ¬jCGQ »ah .á«Hô©dG
Gòg ≈∏Y Éæ©HÉJ GPEÉa" :∫ƒ≤j ºK ."ºæ¨dGh π«îdGh πHE’G
,AGôë°Uh πÑL øe äÉ°Sƒ°ùëªdG á«≤H Éæ°üëØJh ≥jô£dG
ô¡f øeh QÉgRCGh ÜÉ°ûYCGh QÉé°TCG øe ,π¡°Sh ôî°U øe
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

ÂuO�« Ê«u¹œ f�_« Ê«u¹œ

:¬dƒb »a É¡¡Lh ≈dEG É¡«a äô¶f ɪ∏c
∂`m `dÉ``e tΩCG É``¡` Jn BGô``e â`r `ªn ` ∏` Xn ó``≤` d
GOsô` ë` e ¿É`` c Io BGô`` ª` `dG â`r ` `b’ É``ª` H
É``¡`fq CÉ` c kÉ` fƒ``°` †` Z É``¡` jóq ` î` H É`` ¡` `Jr Qn CG
Góaóa nøbr Po Ée í∏£dG ¿ƒ°üZ p
√ôn «Z ∞jQÉ°†¨dG »¨ÑJkGôéëep räCGQ
tôéen án bÓY ,âdGR Éeh ,ôNB’ÉH ábÓ©dG âfÉc
Gó©HCÉa kGQGó``ë` fG ’EG ≈``HCG kÉ` Yô``ah kÉLhR ôNB’G ¿Éc GPEG ∂dÉH ɪa .ôq ah xôc
m `°`ü`NÉ``°`T Am ƒ``°` S ¿n É``æ` °` SCGh
É``¡`sfCÉ`c äÉ`
GOsó` Ñ` J ó`` b ìl QÉ`` °` `S ¢`m ` SÉ`` fCG Ωo Gƒ`` °`n ` S
,¿ÉµªdGh ¿ÉeõdG ¿Éª°SÉ≤àj áLhR hCG
hCG ºZÉæàJh ,¢û«©dG ¿GôWÉ°ûàjh
,¬«∏Y â©HÉàJ »àdG ¿ƒjódGh ∂æ°†dG ä’ÉM ’ƒdh
É¡fƒc ,É¡JÉeóN øe IOÉaE’Gh É¡Jô°TÉ©e ≈dEG ¬àLƒMCÉa
ÜQÉ°†àJ hCG ºé°ùæJh ,ɪ¡JÉÑZQ ôaÉæàJ
É¡Ñî°Uh É¡àfƒ°ûN ≈∏Y ôÑ°U ɪd ,äÓeÉ©dG AÉ°ùædG øe .ɪ¡JÉjÉZ
:≈ë°†dG án ehDƒf An Éæ°ùM É¡«∏Y êhõàdh É¡≤ªMh
â©HÉàJ
r kÉ` Hór ` Mo ¿CG ’ƒ`` d ºo `°`ù`bCÉ`a Iô«ãc ¢Uƒ°üf »Hô©dG çGôàdG »ah
n
GOsô` £`` eo mø`` jr ón ` `H ìr ô`` ` HCG º`` dh s»` ∏` Y kGóq e áëLQCÉàªdG ábÓ©dG √òg øY ôÑ©J
É``¡`HÉ``«`K s¿CÉ` ` `c ’É` k `°` ù` µ` e oâ``ª` MGõ``d
Gó``«` ZCG áp `∏`«`ª`î`dÉ``H ’Gõ` k ` ` Z tø` ` pé`` Jo ™Ñ°ùdG ø°ùM ôYÉ°ûdG Éæd ¢Vô©j ,kGQrõLh
áeƒKôéa ,¬àLhR áÄ«£ëdG ƒé¡j ¿CG Üô¨à°ùªH ¢ù«dh ¢üªNCG ≈dEG É¡°SCGQ øe ¬àLhõd ôYÉ°ûdG AÉég óàeG óbh
.É¡æe kÉ°†©H
.¬°üî°T AÉé¡dG ∂dòH ∫ÉW óbh ,¬eO »a …ô°ùJ AÉé¡dG Ió«°üb »a É¡«∏LQh É¡jój ™HÉ°UCG ∞°üj å«M ,É¡«eób
ΩóYh ,™ª°ùdG É¡bGôà°SG ¬àLhR ≈∏Y áÄ«£ëdG ôµæjh
:ÓFÉb É¡ÑWÉî«a ô°ùdG É¡fɪàc
kGó``«` ©` H »``æ` e »``°` ù` ∏` LÉ``a »`` ë`q ` æ` `Jn
É``æ` «` ª` dÉ``©` dG ∂`p ` `æ` ` e ˆG ìGQCG
:∫ƒ≤«a •ƒÑ£NEG AÉ°†YCG É¡fCÉch ÉgQƒ°ü«a ,iôNCG
m G π``c »``a ÆÉ``°` SQC’G áo ` n∏` nNGón ` eo
™Ñ°UE
óo FGhR øjó«dGh É¡æe pπLur ôdG øe !..ô©°ûdG ¿É£«°ûd øn br ôo jn ºd äÉLhR 77 76

Gôq ` `°`p` S â`p ` YOƒ`` à` `°` `SG GPEG ’É`

k ` ` Hô`` ` ZCG !..áØ∏¨e íFÉ°üf
É``æ` «` Kó``ë` à` ª` dG ≈`` ∏` `Y kÉ` ` fƒ`` ` fÉ`` ` ch ≈∏Y Ö«©«a (Ω600 ä) …ó°SC’G ¢UôHC’G øH ó«ÑY ÉeCG
Am ƒ``°`S Io É``«` M , oâ``ª` ∏` Y É``e ,∂``JÉ``«` M É¡LhR ácQÉ°ûe ≈∏Y ôÑ°üdG ΩóYh ,iƒµ°ûdG Iôãc ¬àLhR kGôÑ©e hCG ,kÉbOÉ°U AÉé¡dG ¿ƒµj ¿CG ÉeGõd ¢ù«dh êGhõdG ÜÉàc n …ô©ªdG AÓ©dG ƒHCG ¬Ñ°T ó≤d
!..Éæ«ëdÉ°üdG tô°ùj ó``b ∂`p `Jƒ``eh ∞∏¨ªdG ¬ë°üf É¡d »Lõ«a ,Égôeh Égƒ∏ëH IÉ«ëdG ôgÉW ôYÉ°ûdG ∫ƒ≤j Gò¡d ƒé¡ªdG á≤«≤M øY hôªY øe ¢ùª∏àªdG ôYÉ°ûdG ¬∏ªM …òdG ÜÉàµdÉH
:ÓFÉb AÉé¡dÉH :»ehõîªdG øX ó≤a .øjôëÑdG ≈∏Y ¬∏eÉY ≈dEG Iô«ëdG ∂∏e óæg øH
,¬àLhR AÉé¡H …ó°SC’G º«ë°S øH Qƒ¶æe ∞àµj ºdh »`` ` ` fCGh oäô`` ` Ñ` ` `c »`` ` `æ` ` ` fq CG â`r ` ` `ª` ` ` YRn Qn ó``Ñ`dG ƒn é¡j ¿CG Ö`` jOC’G OGQCG ƒ``d ,ºFGO º«©f ≈dEG ¬JÉ«M ∫ƒq ë«°S ÉHÉàc πªëj ¬fCG ¢ùª∏àªdG
»dGƒdG ≈dEG ¬àµ°T óbh ,Égô© n°T ≥∏ëa ôãcCG iOɪJ πH »``dGƒ``ª`dG »``æ`Y sø` °` Vh »``dÉ``e sπ` `b p p
!..AÉ`` ©` `æ` `°` `û` `dG á` £` î` dÉ`` H √o É`` ` ` `eQ :…ô©ªdG ∫ƒ≤j .¬ØàM ¬«a kÉHÉàc πªëj ¬H GPEÉa
kájóg ¬àÑLh √QɪM »dGƒ∏d Ωób ¬æµd ,√ó∏Lh ¬∏≤àYÉa Ó¡c oâ``ë`r `Ñ` °` UCGh »``∏`WÉ``H É``ë`°`Uh r àdG ɪ«a ôp ¡ªdG ÜÉ`
¬nà°ùªn n `à`c s¿EGh
:¬dƒb ≈æ©e ô°ùØj Ée ƒgh .¬MGô°S ≥∏WCÉa »`` dÉ`` ã` `eCG É`` `¡` ` do É`` `ã` ` eCG »`` ` JGDƒ` ` `j ’ ó«ªM ¬dÉb Ée äÉLhõdG AÉég »a π«b Ée ´òbCG øeh ¢ùp ªq ∏àªdG ôp `YÉ``°`û`dG pÜÉ``à` c ôo `«`¶`f
p
¬nàæpH Ö£NCG ¿É£«°ûdG ≈dEG oâÑgP »°û«Yh ∂«ÑLÉM p s§` e »``cô``JÉ``a »a ¬àLhR ≈dEG Ö°ùf ó≤a (Ω650 ä) .»dÓ¡dG QƒK øH ¬p ≤dCGh On ƒ¡°ûdG ¬«a r¿ón ¡p r°ûoJ Óa
É«dÉÑn Mp »a »Jƒ≤°T øe É¡©bhCÉa p∫É`` ` eCÉ` ` `à` ` `dGh Ap É`` ` Lô`` ` dÉ`` ` H É`` æ` `©` `e á«≤∏îdGh ájó°ùédG äÉØ°üdG øe kGô«ãc óFÉ°ü≤dG ióMEG ¢ùp ªq °ûàªdG ôp FÉ©dÉc ór ` Yo h ,ºr ¡«dEG
»``à`sÑ`Lh
o …QÉ``ª` M É¡æe »``fò``≤`fCÉ`a Ö`r `gòr ` J ’h ¢û«©f É``ª`e ß`m ` ë`n ` Hp h IRQÉÑdG ¿Éæ°SC’Gh ¿ƒ°†¨dGh áfƒ°ûîdÉc ,᪫eòdG r∫õj ºd π≤©dG πª©à°ùJ ¿EG ∂``sfEGh
ÉjQɪMh »àsÑLo kGô«N ˆG inõ` Ln p∫Gƒ`` ` ` ` gC’G »`` `a oäÉ`` ` gsô` ` `ào ` ` `dG ∂`p ` ` H kɶ«¨e kɪ∏X IBGôªdG º∏¶J É¡fCG iCGQh ,≥ªëdGh Öî°üdGh ¢ùp ªp r°ûeo ∂∏≤©H mπ«d »a ∂à«Ñe n
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

¿ÉµªdG áëFGQ ∂jó«d ±CGQCG hCG ∞£dCG (Ω630:ä) …ô«ªædG Oƒ©dG ¿GôL øµj ºdh
ájQƒ°S - ∞∏N óªëe ô«æe :ô©°T ó≤a ,ºgôcP ≈∏Y Éæ«JCG øªe áæjRQ ¬àLhR AÉég »a
∂ë°†dG ô«ãJ ájQƒJɵjQÉc IQƒ°U äɪ∏µdÉH ¬àLhõd º°SQ
:∫É≤a
,Ωr Éæj ’ øcÉeC’G πq c É``¡`°`n `SCGQ Ö°ü©Jh ,É¡«æ«Y ôuÑ°üoJ
o
päGô°ùëdG ™Ñæe øY GƒdCÉ°ùj ºd ,…ój ≈dEG Oo ƒ©J ’ ío Ñ°†j Ωo ƒÑdGh ,ÖFòdG shóZ hó¨Jh
Ghô«q £àj ºd øcÉeC’G πq c ôm °†ëen h ión Ñen uπc »a É¡°SCn GQ iôJ
, p∂Ñ∏b ¢ShOôa ≈∏Y ’EG ,ìp hôdG äÉ≤gôe ìo ôn °ùr jo ƒg ’h §°û r ªr jo ºd ,πn «dÉ© n°T
º∏ëdG
p ´GõàfG øY p∑hOhGQ Ak É°ùe »H Qo óéj mÜQÉ``≤` Y π``ã`e ¿É`` c ¬o ` à` Msô` °`n `S ¿EGh
ø«àeɪM ø«H On ƒ≤تdG »°†©H n…qƒ°SCG ¿CG ío ` eô``Jh Qm É``°` ü` b ÜÉ`` fPCÉ` ` H ∫ƒ`o `°` û` J
π«ëà°ùªdG ¿ÉÄ«q ¡J …òdG »∏c ≈dEG »°ûeCG hCG ºl °ùræen h pÜÉ≤©dG QÉ``Ø`XCG πo ãep É¡d
p
r
.∫ƒØ≤dG ôé°T …óJôæd ,oó©H päCÉj ºd ìo hQCG áp ` eÉ``©` sæ` dG p܃``Ñ` ær ` ¶`o `c têRn nCG
n
.ø«ªdÉëdG Qo ɶàfG ÉfCG :∫ƒ≤«a ΩÉghC’G øe ɪgh
¿ÉµªdG áëFGQ ∂jó«d
p »∏¡L •ô``Ø` dp ø``«`à`æ`KG oâ`` Lshõ`` J ’GDk ƒ°S (Ω821:ä) »°TÉjôdG ô«°ùj øH óªëe ìô£jh
ø``«` à` æ` KG êo hR ¬`` `H ≈``≤` °` û` j É`` ª` `H ᪵M ≈∏Y …ƒ£æj ,¬Jƒ°ùb ™e ,¬æµd ,¬àLhR ≈∏Y kÉ«°SÉb
á©«∏°†dG ¢VQC’G Iô°†Nh É«fódG Qƒq °SCG .. kÉ` `ahô`` N É``ª`¡`æ`«`H ô``«` °` UCG oâ``∏` ≤` a :∫ƒ≤«a ,∫ÉëªdG øe ∫ÉëdG ΩGhO ¿CÉH »°†≤J
pâbƒdG AÉ≤àfÉH ìp hôdG π«¡°U øe ™eóH m ø``«` à` é` ©` f Ωô`` ` ` ` `cCG ø`` «` ` H º`` ` ` s©` ` ` `fn oG âr ën ªn Wn ób ∂æY mø«©H ø«©æ°üJ Ée
póFÉ°ü≤dG π°üa »a ,ø«£dG ±ƒ«°S n kÉ≤°ûàªe »°ùªoJh »ë°†oJ ám é©æc oäô°üa ?ÉYnõfn ób ∂æY p mÖ∏bh ,∑Gƒ°S p ≈dEG
ÂuO�« Ê«u¹œ f�_« Ê«u¹œ

¿õëdG QɵàHGh ≈ª¶©dG »JƒÑc »≤°SCG ø``«` à` Ñ` FP å`` `Ñ` ` NCG ø`` «` `H ∫o hn Gó`` ` ` ` ` J máeôµJh ¢†ØN m »a âæc p ób :â∏b p r¿EG
r
.∫ƒ£¡dG ó°ùL »a ,¿ƒàjõdGh ø«àdG ´n ƒª°T iô`` ` NCG ∂`n ` `∏` ` à` ` dp h ál ` `∏` `«` `d …ò`` `¡` ` dp É©æp eo ób ∑GP
n røµdh âbó°U p ó≤a
kGóL í°VGh
l »Ñ∏b ø``«` à` ∏` «` ∏` dG »`` ` `a º`` ` ` ` FGO ÜÉ`
l ` ` `à` ` ` Y p¬H ⩪°S
p É«fódG øe Am »°T …Cq Gh
p∂ëÑ°U ó«eôb ≈∏Y Gƒ©æ°U πØfô≤dG á∏FÉY ¬«∏Y sôªJ ºd øµdh É©£≤fG ¬p `Jp É``jÉ``Z »``a QÉ``°`U GPEG s’EG
päÉgB’G ádƒÑée Ik ƒ¡b ¬p «°SGƒj kGóMCG óéj ºd AÉæ¡dG ¿CGh ,¬eÉghCG á°ùjôa ™bh ób ÉæÑMÉ°U ¿CG ∂°T ’h 79 78

mπ«∏H áFRÉg , p∑QɶàfG πo «eREG ¬àr ëæj ºdh º«µM …CGQ ƒg Gògh ,≥≤ëàdG QOÉf ôeCG ¬∏seCG …òdG øe ôãµJ áLhõH ÇpRQo ób áe’O ÉHCG ¿CG hóÑjh
AGó°UC’G πÑ°ùe kGOƒ°S Ωo ÉjC’G âfÉc :∫ƒ≤j …òdG …ô©ªdG AÓ©dG »HCG AGô©°ûdG ôYÉ°ûdG É¡H »∏àHG »àdG ∂∏àc ,iƒµ°ûdGh ôeòàdG
kÉHQÉëe óo ZÉa ø«nàær Kp GP nâæc GPEG ∂∏J áæjRQ øY áe’O ƒHCG ôsÑY óbh ,¢UôHC’G øH ó«ÑY
.Ωr ÓµdG ô¡f »a p∫DhÉ°ùà∏d kGOGóàeG ¢û«aÉØîdGho
p øe QòMGh ,øjshóY
ôFGô°V çÓK :¬dƒ≤H
ídÉe
m mô¡æd mäÉ£ëe hCG É°VuôdGh In sOƒ``ª` dG ø``jón ` Hr CG sø`g r¿EGh má` ¡` uÑ` æn ` eo ø``e É``¡`«`a ˆG ∑QÉ`` `H ’
øcÉeC’G πq c ,…ƒëf äGôµædG o óo YÉ°üJq ôFGô°ùdG »a âr Ñn u« oZ Om ƒo≤Mo øe ºµa Gƒ©ég Éeó©H »dÉ«Y Ωƒ∏J âsÑg
pÖ∏≤dG äÉjhÉN kÉëÑ°T iQCG ’ ¬p ` ∏p ` gCGh ¿É`
p `eõ``dÉ``H kGôq ` ` Z nâ``æ` c ¿EGh É¡d â``∏`b ´ƒ``é` dG s»` `dEG â`r `sµ`°`û`J GPEG
»°†Ñf »a QƒØëªdG ∂Jƒ°U ’EG »Ñ∏b iƒ°S ôp FGô¨dG äÉ°ùfB’G ióMEG ∂«Øµàa n ™o Ñn n°ûdGh t…ôdG s’EG ∂p Yn ƒL êÉg Ée
Aƒ°†dG ≥«ªY øe Ql ƒ«W iôNCG ák ∏«M ôHq ój ¬∏cCÉàa »Ñ°ùc É``¡`°`ü`∏` rNoCG oâ``dRÉ``e
.ôr jõ¨dG »∏«d »a iôcòdG IQƒ°U ¢û≤æ«d Qƒ°üH ôNGR »Hô©dG …ô©°ûdG çGôàdG ¿EÉa ,ó©Hh ™o 飰†J ºK ,»dÉ«Y ¿hOh »fhO
, p∂∏°Uh êGƒeCG ≈∏Y ÖëdG ≈∏Y á«æѪdG á«LhõdG äÉbÓ©∏d áÄ«°†e iôNCG
AGõYh ,¬àaGô£d ÖfÉédG Gòg ÉædhÉæJ Éææµd ,ΩÉé°ùf’Gh hCG ,áHƒ°ùæe ô«Z ¢Uƒ°üf …ô©°ûdG ÉæKGôJ »a óLƒJh
k p
∂dP øe ÉÑ«°üf nø∏r f »JÓdG äÉLhõdG ™e ø«ØWÉ©àªdG É¡«a ƒé¡j »àdG Ió«°ü≤dG É¡æeh ,É¡HÉë°UCG øe ô¡°TCG
..GƒdÉb ɪ∏ãe »fƒµJ ’
r p
ø«YÉ°U ´n É°üdG AGô©°ûdG ø¡LGhRC’ nø∏c ób ø¡fCG AÉé¡dG ó©H ábɪëdGh π¡édG ¬°ùØf ≈dEG Ö°ùæjh ,¬«àLhR »HGôYCG
o G º¡a
ìm ôL çɨ°VC k ’ Ó©a
!’ƒb k ’EG øµj ºd ɪ¡æ«H º«©fh AÉæg øe ¬∏seCG Ée ¿CG ∞°ûàcG ¿CG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf

!∑óæY øe π«¡dG Éæ«£Y ≈ª∏°S Éj -

á∏«ëf á∏jƒW ∫Ég áÑq ëc ≈ª∏°S äAÉL
.πjƒW m≥jôW Ö©J
o Égqóc ám bÉæc ,IôeÉ°Vh
.ø«à∏jƒ£dG É¡«bÉ°ùH ø°ùëe Éæ«Y â≤∏q ©J
¿Éæ«Y ¬æe ô¡¶Jh Oƒ°SCG ™bôH ¬«£¨j É¡¡Lh á«°ü°üb áYƒªée ¿GƒæY ƒg "∫É¡dG áÑM"
.IÉ«ëdÉH ¿Éà∏©à°ûeh ¿Éà¶≤«à°ùe ,¿ÉàÑbÉK ,ô°ûÑdG ájQóH ájOƒ©°ùdG áÑJɵ∏d IójóL
Iô°U »a •ƒHôªdG ∫É¡dG ÉgódGh â£YCG §∏°ùJo IAGô≤H ¿RGh √óÑY π«eõdG Éæg É¡dhÉæàj
áàeÉ°U ≈∏éY Iô¶æH ∞«°†dG â≤eQh Iô«¨°U
¿ÉµªdG â∏©°TCÉa ∫É¡dG áëFGQ äQÉa ..âÑgP ºK ÜOC’G »a ™FÉ°ûdG øY Égõ«ªj Ée ≈∏Y Aƒ°†dG
.É¡àëFGôH ICGôªdG ™bGh ≈∏Y kÉÑ°üæe √ÉæØdp CG …òdG »FÉ°ùædG
øe IóMGƒd IAGôb ìôà≤jh .É¡JÉfÉ©eh á«Hô©dG
."IôYÉ°ûdG" ¿Gƒæ©H áYƒªéªdG ¢ü°üb

ÆƉUN�« W³Š
WO×C�« v�≈ w½U�½ù« “UO×½ô« 81 80

øY ôÑq ©àd »©bGƒdG ≈ëæªdG ô°ûÑdG ájQóH áÑJɵdG äQÉàNG áYƒªée »a á°ù«FôdG äÉ«°üî°ûdG âfÉc øÄd
øY õé©J »àdGh ICGôªdG É¡«fÉ©J »àdG IOó©àªdG äÉeRC’G ’ Gò¡a ,É¡ª¶©e »a AÉ°ùædG øe "∫É¡dG áÑM"
É¡©bGƒd É¡eÓ°ùà°S’ ɪfEGh »JGòdG É¡Ø©°†d ’ É¡«£îJ É¡°ü°üb ¿CG hCG ájƒ°ùædG ácôëdG ≈dEG »ªàæJ áÑJɵdG ¿CG »æ©j
Iôµa øY ÉgOÉ©àHGh É¡«a ¢û«©J »àdG ádÉëdG É¡dƒÑbh ¬°ùØf ø«ëdG »a É¡æµd ."ICGôªdG ÜOCG" ¥É«°S »a êQóæJ
.ô««¨àdG ,É¡JÓµ°ûeh É¡eƒªg »a ICGôªdG ≈dEG ÉgRÉ«ëfG »ØîJ ’
áHGôZ ’h .πLôdGh ICGôªdG ø«H õ«q ªj ’ »fÉ°ùfG RÉ«ëfG ¬æµd
iôf "êGhõdG »a øÑZôj ’ »JGƒ∏dG äÉæÑdG" á°üb »a Ék HÉ°T π≤æd hCG ÓLQ
k ¢ü°ü≤dG ióMEG π£H ¿ƒµj ¿CG »a
J.W. "Soak" Hoover/Saudi Aramco World/PADIA

É¡àdÉN äÉæH øY áØ∏àîªdGh áHò¡ªdG áÑdÉ£dG ,Iô«æe øjòdG ø«jQò©dG AGô©°ûdG QGôZ ≈∏Y ÖëdG á«ë°V ™bh
áë«°üæH IòNBG ,êhõààd á°SQóªdG QOɨJ ,É¡JÉ≤«aQh ó«MƒdG ôcòdG – π£ÑdG ƒgh .»Hô©dG çGôàdG º¡H ¢†«Øj
º∏©J ’ á°SQóªdG ¿CG É¡©ª°ùe ≈∏Y Ék ehO OOôJ »àdG É¡JóL ºd »gh iôNC’G ¢ü°ü≤dG ø∏∏àMG »JGƒ∏dG äÓ£ÑdG ø«H
.ø¡gƒLh ≈∏Y ÆÉÑ°UC’G ™°Vhh ¿É°ù∏dG ∫ƒW iƒ°S äÉæÑdG ájƒfÉK ™bGƒe »a ájQƒcòdG äÉ«°üî°ûdG øe Ék °SÉ°SCG πîJ o
≈dEG É¡à∏FÉY »a óMCG ¬Ñàæj ºd á°SQóªdG âcôJ ÉeóæYh ’EG Éæg º¡ØJ ’CG Öéj ájƒãfC’G "ádƒ£ÑdG" øµd .á«°ûeÉg hCG
É¡«∏Y â≤dCG É¡eCG §≤a .ΩɪàgG …CG óMCG √ô©j ºdh ôeC’G ,ÉjÉë°†dG áÄa øe øg äÓ£ÑdG ¿ƒc ,»Ñ∏°ùdG ÉgÉæ©e »a
ΩÉàîdG »a ôѵà°S É¡àÑ«N øµd .á«dõæªdG AÉÑYC’G ¢†©H .ájQƒcòdG á£∏°ùdG ΩCG á∏FÉ©dG ΩCG ™ªàéªdG ÉjÉë°V
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
dA³�« W¹—bÐ
.¢VÉjôdG áæjóe ó«dGƒe øe ,ájOƒ©°S á°UÉbh áÑJÉc •
,Qƒ∏µ∏ØdGh á«YɪàL’G äÉ°SGQódÉH ∫ɨà°TG É¡jód •
»àdG ô«à°ùLɪdG »a É¡àMhôWCG â°ü°üN óbh
á°SGQO" »a Oƒ©°S ∂∏ªdG á©eÉL øe É¡«∏Y â∏°üM
Iô°VÉëe â∏ªYh ."óéf »a á«YɪàL’G IÉ«ëdG
âZôq ØJ ºK ,Ω2000 h 1997 »eÉY ø«H É¡°ü°üîJ »a
.√GQƒàcódG áMhôWCG ô«°†ëàd
äÉYƒÑ£ªdG øe OóY ôÑY á«aÉë°üdG áHÉàµdG â°SQÉe •
kÉ«dÉMh ,"áeɪ«dG" h "Ωƒ«dG" É¡æ«H øe ,ájOƒ©°ùdG
."¢VÉjôdG" áØ«ë°U »a "ɪHQ" ájhGR ÖàµJ
.á«é«∏Nh á«∏ëe äÉ«°ùeCG »a ájôÑæe äÉcQÉ°ûe É¡d •
:á«°ü°üb äÉYƒªée çÓK ,¿B’G ≈àM ,É¡d Qó°U •
.Ω1993 ¢VÉjôdG - ¢VQC’G QGO - áÑ©∏dG ájÉ¡f 1
Ω1994 ähô«H - ÜGOB’G QGO - AÉ©HQC’G AÉ°ùe 2
.Ω2004 - ÜGOB’G QGO - ∫É¡dG áÑM 3
iôJh ,»©bGƒdG πµ°ûdG »a áWQƒàe É¡°ùØf ôÑà©J •
,"¿É°ùfE’G" áeÉ©dG É¡à«°†b øY kGôÑq ©eo πµ°ûdG Gòg
.샰Vhh áaÉãµH ,"ICGôªdG" á°UÉîdG É¡à«°†bh
áÑ©∏dG ájÉ¡f
,áYƒÑ£ªdG É¡JÉYƒªée ≈dhCG »g
º¡∏à°ùJ á°üb Iô°ûY ióMEG º°†Jh
ICGôªdG âfÉc çGóMCG øe É¡ª¶©e
x¿CÉàH äÉ«°üî°ûdG º°SôJh .É¡à∏£H
,∂dP ióq Ñàjh .áHBɵdG óq M É¡bôàîJh
øjhÉæY ∫ÓN øe ,í°VhCG IQƒ°üH
»ªdÉ©dG Ωƒ«dG :πãe ,AÉ°ùf Aɪ°SCG Ωóq ≤J »àdG ¢ü°ü≤dG
»àdG áaÉØ°ûdG äGAÉëjE’G øY ∂«gÉf .á©aQ ,áéjóN ,Iôgõd
.¿Gƒæ©dG IAGôb OôéªH ∞°ûµàJ
AÉ©HQC’G AÉ°ùe
OƒLƒe ¬°ùØf »YɪàL’G ¢ùLÉ¡dGh
ióME’G äGP ,á«fÉãdG É¡àYƒªée »a
IOƒLƒe ICGôªdÉa .kÉ°†jCG á°üb Iô°ûY
ÉgÉjɵM õcôàJh .샰Vhh áaÉãµH
á«YɪàL’G á«£ªædG IAGôb ≈∏Y
»æà©J ɪc .ICGôªdG AGREG áKQGƒàªdG
…òdG »YɪàL’G É¡∏µ°T »a πLôdG IQƒ°üH ô°ûÑdG ájQóH
äGô«¨àdG íeÓe ∞°ûµà°ùJh ,áãjóëdG IÉ«ëdG ¬à©æ°U
á°SGQO »g ɪfEG ,ô°ûÑdG óæY ,á°ü≤dG ¿CÉch ,áFQÉ£dG
.π«ªL »°ü°üb ÖdÉb »a áJƒëæe á«YɪàLG
∫É¡dG áÑM
¿ô¶àæj Iƒ°ùf áªK ¿Éc πH ,Qɶàf’G ƒ¡H »a ÉgóMh øµJ
áKÓãdG ø«dhDƒ°ùªdG á∏HÉ≤ªd ÉgQhO ¿ÉM ÉeóæYh .É¡∏ãe
É¡dCÉ°S É¡«∏Y áØ«XƒdG â°VôYo Éeó©Hh ,ôîØdÉH äô©°T
É¡æe Ék æX âªã©∏àa IQÉ«°S ∂∏ªJ âfÉc ¿EG ø«dhDƒ°ùªdG óMCG
ÜGƒédG øµd .IQÉ«°S ∂∏ªJ ’ É¡fC’ áØ«XƒdG äó≤a É¡fCG
k
ôë°S á∏µ°ûe ¿CG ’EG ."Éæe ’É°üJG …ô¶àfG Ék æ°ùM" :¿Éc
.É¡dƒÑb Ék æ∏©e ∫É°üJ’G ÉgAÉL ÉeóæY πH ,Éæg øªµJ ’
∫ƒq éàe ™«H øY IQÉÑY ƒgh πª©dG »a É¡bÓ£fG ó©Hh
"ájôë°S" ¢üFÉ°üN äGP á«FÉHô¡c á°ùæµe ¬dÓN ¢Vô©J
»dÉÑj óMCG ’ ¿CG ∞°ûàµJ (∫ÉjQ ±’BG á°ùªN :É¡æªK)
øe ôãcCG »°†ªjh .AGô≤ØdG ’h AÉjôKC’G ’ ,ádB’G √ò¡H
Gk óL π«∏≤dG É¡ÑJGôH á«Øàµe á°ùæµe ájCG ™ÑJ ºd »gh ô¡°T
ÖMÉ°U" ïa »a â©bh ¿CG ≈dEG ,(∫ÉjQ áĪ°ùªNh ∞dCG)
¢VôY …òdGh (áÑJɵdG ¬«ª°ùJ ɪc) "»ÑgòdG 䃰üdG
.ácô°ûdG º°SÉH ¢ù«dh É¡ª°SÉH "∂«°ûdG" Qôëj ¿CG É¡«∏Y
™°Vh" :ºK ,¢UÉîdG É¡HÉ°ùëd πª©J ’ GPɪd É¡dCÉ°Sh
É¡©HÉ°UCG ≈∏Y á«ÑgòdG ¬©HÉ°UCG πLôdG
,¿ÉæëH Ö൪dG ádhÉW ≈∏Y äóbQ »àdG √òg äɪJÉN
ôàaóH âeó£°UG ,áYô°ùH É¡àÑë°ùa πªëJ ¢ü°ü≤dG
êQódG ´Éb »a ôàaódG §≤°ùa äɵ«°ûdG
ó¡°ûªH á°ü≤dG áÑJɵdG ºààîJh ."...
≈dEGh ,IóY äBÉLÉØe
ôë°S Ió«°ù∏d íàØj »éfõdG ≥FÉ°ùdG :ô°SBG âØ«°VCG á«©bGƒdG
¿ôj É¡àÑ«≤M »ah ,OQƒØdG IQÉ«°S ÜÉH ,á«fGóLh áYõf
™ª°ùJ Ö«éJ ÉeóæYh πjÉHƒªdG RÉ¡L á≤«bQh áØ«dCG
πg" :É¡MRɪj »ÑgòdG 䃰üdG ÖMÉ°U
."?ô«£J ’ ΩCG ô«£J ájôë°ùdG á°ù浪dG
É¡°ùØf á«ë°V :RÉ«àeÉH "á«ë°V" ôë°S hó¨J Gòµg
,ô≤ØdG øe êhôîdÉH É¡ª∏M á«ë°Vh Égô≤a á«ë°Vh
∞«c ±ôY …òdG "»ÑgòdG 䃰üdG ÖMÉ°U" á«ë°Vh
É¡∏Ñ≤à°ùe ≈∏Y ɪHQh É¡Ñ∏b ≈∏Y »°†≤jh ¬cÉÑ°T »a É¡©bƒj
!¿ƒµ«°S ∞«c óMCG …Qój ’ …òdG
™HÉ£dG øe "∫É¡dG áÑM" áYƒªée ¢ü°üb ¢†©H πîJ o ºd
õ«ªàj …òdG á°ü≤dG øa ≈dEG A»°ùj Ik OÉY ƒgh ,»FÉ°ûfE’G
á£≤∏dG ,RÉéjE’G :IOóëe ô°UÉæY äGP á°UÉN á«æ≤àH
.ÉgGƒ°Sh Oô°ùdG »a Iô°TÉѪdG ,áØ«ãµdG áµÑëdG ,á©jô°ùdG
ôKDƒJ ºdh áaÉc ¢ü°ü≤dG ≈∏Y ≠£J ºd á«FÉ°ûfE’G ¿CG ’EG
ájQóH ¢ü°ü≤a .á°ü≤dG AÉæHh Oô°ùdG QÉ°ùe »a Ék Ñ∏°S
»a äóHh IóY äBÉLÉØe É¡JɪJÉN »a â∏ªM ô°ûÑdG
¿CG ºZQh .ájôYÉ°Th ábóH áeƒ°Sôe äÉMƒd É¡fCÉc ¿É«MCG
≈∏Y Aƒ°†dG AÉ≤dEG ák dhÉëe Ék «©bGh ≈ëæe ƒëæJ ¢ü°ü≤dG
,Iô°UÉ©ªdG á«Hô©dG ICGôªdG π¨°ûJ »àdG Ωƒª¡dGh äÓµ°ûªdG
áYõf á«©bGƒdG ≈∏Y »Ø°†J ¿CG âYÉ£à°SG áÑJɵdG ¿EÉa
≈∏Y »fÉ°ùfEG ƒq L §°ùH ≈dEG ák «YÉ°S ,á≤«bQh áØ«dCG ,á«fGóLh
.¢ü°ü≤dG ôFÉ°S
áHôb óæY Ék ØbGh ˆG óÑY äCGQ ÉeóæYh ,¿Éª∏°S πHÉ≤J »gh äÉæH ióMEG êhõàj ¿CG π°†Øj ¿Éc É¡LhR ¿CG º∏©J ÉeóæY
∫GƒMCG Gk PEG øµJ ºd ."... A»°T πc ±ôY ¬fCG äô©°T ,AɪdG ™e øµdh "¢ùfGƒ©dG" `H ¬Ñ°TCG øëÑ°UCG »JGƒ∏dG É¡àdÉN
É¡JÉah πÑb á©aQ ≈∏Y äô£«°S »àdG ≥∏≤dGh ÜGô£°V’G É¡àdÉN äÉæÑa .∫ÉjQ ±’BG á«fɪãdG ÜQÉ≤j ÖJGQh áØ«Xh
»a Ωô£°†ªdG É¡ÑM øY πH ,É¡MhQ øédG ¢ùÑq ∏J øY áªLÉf ¿CG ô«Z øe á«bGQ ∞FÉXh ø∏fh øLôq îJh ø¡à°SGQO ø∏ªcCG
™≤J É¡H GPEGh .¿Éª∏°S ∫hC’G É¡Ñ«Ñëd ɪfEGh É¡Lhõd ’ É¡∏NGO .êGhõdG ø¡jô¨j
kÉHƒ°ûe π¶j ,Ék «aÉ°Uh Ék ÄjôH ¿Éc ɪ¡e …òdG ÖëdG á«ë°V
.áfÉ«îdÉH ô°ûÑdG ájQóH ¢ü°üb »a á«FÉ°ùædG äÉ«°üî°ûdG ¬HÉ°ûàJ
õ««ªàdG øµªjh .óMGh âbh »a ¢†©H øY É¡°†©H ∞∏àîJh
∫É¡dG áÑM áÄصæeh áÑFÉN äÉ«°üî°T :äÉ«°üî°ûdG øe ø«Yƒf ø«H
»¡a É¡fGƒæY áYƒªéªdG πªëJ »àdG "∫É¡dG áÑM" á°üb Éeq CG á°üb »a ôë°S á«°üî°ûc áæ«q H IÉfÉ©e äGPh É¡°ùØf ≈∏Y
.áaGô£dG øe Ék °†©H …ƒëJ πH ’ ,ájƒ°SCÉe ¢ü°ü≤dG πq bCG øe »a áæ«eCG hCG "ôÄÑdG" á°üb »a á©aQh "ájôë°ùdG á°ù浪dG"
ɪc – "á∏jƒ£dG ICGôªdG" ≈ª∏°S øY ájÉæc »g ∫É¡dG áÑëa áØ«µàe äÉ«°üî°T ∑Éægh ... ÉgGƒ°Sh "IôYÉ°ûdG" á°üb
,Iƒ¡≤dG áëFGQ É¡«dEG ø°ùëe äOÉb »àdG – áÑJɵdG ∫ƒ≤J ’ »dÉàdÉH »gh ,™bGƒdG Gòg á«Ñ∏°S ºZQ ≈∏Y É¡©bGh ™e
øHG ≈Yój …òdG É¡«HCG â«H hCG É¡à«H ÖfÉéH ôq ªj ¿Éch ≈ª∏°S :äÉ«°üî°ûdG √òg øeh ,¬«£îJ hCG √ô««¨àH º∏ëJ
Ωqó≤J ≈ª∏°S ô°üÑj ,á∏FÉ©dG ø°ùëe Qhõj ÉeóæYh .¿É©∏°V "´ƒq £ªdG" á°üb »a Iô«æe ,"∫É¡dG áÑM" á°üb »a
á∏«ëfh á∏jƒW ∫Ég áÑëc ≈ª∏°S äAÉL" :É¡«HC’ ∫É¡dG ¢û«©J äÉ«°üî°ûdG √òg øµd ."RɨdG ™FÉH" á°üb »a á°üMh q
Ö∏£j ÉeóæYh ."... Oƒ°SCG ™bôH ¬«£¨j É¡¡Lh ... IôeÉ°Vh ,ø∏©ªdG hCG ôª°†ªdG ,ø«æëdG øe äɶëd
≥aGƒj ,áaô©ªdG ΩɪJ É¡aô©j ¿CG ô«Z øe ÉgódGh øe Égój ºdÉ©dG á¡LGƒªd ÉgôYÉ°ûªH í∏°ùàJh πbCG "∫É¡dG áÑM"
∫ƒ≤J ɪc hCG ,áaOÉ°üe øµd ,É¡æe ø°ùëe êhõà«a ódGƒdG óbh ... áÄ«ÑdGh (πLôdG ƒg …òdG) ôNB’Gh áYƒªéªdG ¢ü°üb
É¡Ñëj ¿CG åÑ∏j ød ¬fCG ô«Z ."¬æe áÑZQ ¿hO øe" áÑJɵdG äÉ«°üî°ûdG √ò¡d á«∏NGódG IÉ«ëdG hóÑJ
Ée ≈àM" :øjódh ¬d âÑéfCG Éeó©H ɪ«°S ’ êGhõdG ó©H ™LôJ …òdG Qó°üªdG hCG ™LôªdG »g
á°ù浪dG"h ,ájhÉ°SCÉe
É¡©æ°üJ »àdG É¡Jƒ¡bh ≈ª∏°S ô«Z ¬∏c ºdÉ©dG »a iôj OÉY hCG É¡JóMh ∞°ûàµJ ÉeóæY Ék °Uƒ°üN ,¬«dEG Égó°TCG "ájôë°ùdG
É¡jCGQ ∫qóÑJ ¿CG åÑ∏J ød ≈ª∏°S øµd ."ø«àØ«gôdG É¡jó«H .áeÉ©dG hCG á«LQÉîdG IÉ«ëdG »a É¡àÑ«N áÑ«îdG øY kGô«Ñ©J
øe OÉY ÉeóæY ƒ¡a .¬°ùØf ø°ùëe áÄLÉØe áaó°üdÉH "IôYÉ°ûdG" á°üb »a áæ«eCG »g Ég ICGôªdG ÉgÉ«ëJ »àdG
k â«ÑdG ÜÉH ™aO ,á«∏NGódG √QÉØ°SCG óMCG
¬∏gCG QƒØ∏d ÓFÉ°S øY õé©J ÉeóæY É¡°ùØf ≈∏Y ÅصæJ
Éj πëdG ∂Ñ∏£J ≈ª∏°S" :√ƒHÉLCÉa ?≈ª∏°S øjCG :ÓFÉb k É¡æY ¬JAGôb âæeOCG …òdG ôYÉ°ûdÉH ∫É°üJ’G
."â∏MQ ≈ª∏°S .ø°ùëe ƒdh ¬æe Iô¶àæe ¬∏°SGôJ ¿CG âdhÉMh ,äÓéªdG ióMEG »a
É¡H »¡àæ«°S Gk óL »dÉãªdG ÖëdG Gòg øµd .IóMGh ádÉ°SQ 83 82
äÉaOÉ°üªdG ≈∏Y áªFÉb É¡fCG á°ü≤dG √òg »a Ée πªLCG øe â°ùÄj Éeó©H áHÉàµdG ≈∏Y Öµq æàa ìÉÑ°U äGP IôYÉ°T
™bƒe ≈dEG ™bƒe øe Oô°ùdÉH π≤àæJ »àdG äÉbQÉتdG hCG πc äQÉ°Uh ,ô©°ûdGh É¡eÓMCG ≈dEG âHôg" :ÖëdG Gòg
≈ª∏°S êhõàj ¿CG ø°ùëe OGQCG .¢†bÉæe hCG ∞∏àîe ,ôNBG º∏ëJ ÉgóFÉ°üb äQÉ°U ≈àM ,ÖàµJh ÉgôàaO íàØJ Ωƒj
OOq ôJ ºK É¡à«H Üôb Iƒ¡≤dG áëFGQ º°T q Éeó©H áaó°üdÉH ."... É¡d ¢übôJh É¡©e
¿CG åÑd Ée ºK ™bƒJ ô«Z øe πq M …òdG êGhõdG Gòg ∫É«M
¿CG ™£à°ùJ ºd ≈ª∏°S øµd .êGhõdG Ö≤Y É¡ÑM »a ™bh "ôÄÑdG"
äÉbQÉتdG É¡fEG .¬HÉ«Z ∫ÓN â∏Môa ¬©e ¢û«©dG π°UGƒJ ⪡tJG Éeó©H á°†eÉZ IÉah á©aQ ≈aq ƒàJ "ôÄÑdG" á°üb »ah
»àdG ™FÉbƒdG øe á∏°ù∏°S ’EG â°ù«d IÉ«ëdG ¿CG ≈∏Y ∫óJ »àdG Iô«Z äQÉKCG »àdG á∏«ªédG ICGôªdG »g .¿ƒæédGh ´ô°üdÉH
¿É°ùfE’G ÉgQÉàîj ¿CG ô«Z øe ¿É°ùf’G ≈∏Y É¡°ùØf ¢VôØJ hCG É¡LGhR ó©H É¡«a ¢û«©∏d â∏≤àfG óbh ájô≤dG AÉ°ùf
.¬°ùØæH ≈∏Y - ô°ùdÉH ÖëJ q âfÉc »àdG »g ,ˆG óÑY øe É¡éjhõJ
.áæjóªdG »a πª©j …òdG ¿Éª∏°S É¡Ñjôb - Ék ≤M’ hóÑj Ée
ájôë°ùdG á°ù浪dG äGP É¡£Ñ°†j PEG ,Ék ≤M’ É¡LhR É¡Ø°û൫°S á≤«≤ëdG √ògh
¢ü°ü≤dG ó°TCG øe "ájôë°ùdG á°ù浪dG" á°üb ¿ƒµJ ób »dÉàdG Ωƒ«dG »ah .¿Éª∏°S É¡Ñjôb ™e â«ÑdG êQÉN AÉ°ùe
√òg âfÉc Ék jCG ,ICGôªdG ÉgÉ«ëJ »àdG áÑ«îdG øY Gk ô«Ñ©J »æq édG ¿EG π«bh ôÄÑdG AÉe ¬Lh ≈∏Y Ék «aÉW á©aQ ó°ùL óLho
Iƒ°ùfh äÉ«àa ¬¡LGƒJ ôë°S á∏£ÑdG ¬à¡LGh ɪa .ICGôªdG .ôÄÑdG »a É¡H ≈eQh É¡àÑbQ ô°ùc É¡«∏Y »dƒà°ùj ¿Éc …òdG
âeó≤J .™ªLCG ºdÉ©dG ɪHQh »Hô©dG ºdÉ©dG »a äGô«ãc »æédG ¿EG" :á∏FÉb ÅLÉتdG 䃪dG Gòg ôq °S áÑJɵdG í°VƒJh
ºdh ∞ë°üdG »a É¡æY ø∏©ªdG ∞FÉXƒdG ióMEG ≈dEG ôë°S ÉgBGQ ó≤d ,ˆG óÑY ô«Z øµj ºd IQó°ùdG óæY CÉÑàNG …òdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf ∫É¡dG áÑM

UHD²I�
Ö൫°S ≈àeh ...ÉgCGôb πg ?√óæY »àdÉ°SQ ôªY QÉ°U ɪc ,Ió«Mhh Ió«©H ¬æe ô¶æJ ,ô°†NCG ÅWÉ°T ≈∏Y ∞≤J É¡fq CG q ,Iôq ¨dG Iô«°ü≤dG É¡JÉ«ëd IOÉé°S
Oóq ªàJ »gh É¡H ≈¶¨àJ q
πq °V √GôJ :∫CÉ°ùJh ,Ék aôM Ék aôM √óFÉ°üb ≈∏q ªàJ äOÉY ?»d "!∫É©J" .. ∞éJôe º∏≤H âÑàc á©°UôªdG
q Aɪ°ùdG áØ«£b »a ¥ ó
q ëJ É¡dõæe í£°S ≈∏Y
?»dEq G ≥jô£dG k ¬¡Lh íÑ°UCG .º∏ëJh á°†a
,ôª≤∏d ÓjóH q øe ¢Uƒ°üØH
áÑcôe IôaÉ°U Égó©H ⩪°S ,äô¶àfGh ábQƒdG âeQ πq c É¡JôcGP »a âbQhCG ,ôàà°ùªdG É¡∏«d AÉ«°V ¬ëeÓeh
q ’ IQƒ°U .. ¬aô©J ɪc πq X
A»°†j ¬ahôM AÉ¡Hh .∞éJ GPEÉa ,â¶≤«à°SG ,áÑcôªdG É¡d ô¡¶J ¿CG πÑbh ,áeOÉb á∏«d πq c º«¨dG ¬«≤°ùj ,¢†«HC’G ôgõdG ¥Qƒj ɪc √óFÉ°üb
É¡àdÉ°SQ º∏M OÉY .ôѵJ – ∫ƒ≤J ɪc – É¡æq µd ,É¡«æ«Y áÑLh QɶàfÉH ,É¡MÉÑ°U »a ≥YõJ ,AɪdG ≥jôHEG IôaÉ°üH IQƒÑq °S ≈∏Yh ,â«ÑdG ¿GQóL ≈∏Y ¬¡Lh âÑf ,É¡Jóq îe ¥ƒa
IôaÉ°U âëÑ°UCGh ,iôNCG »a ¥ô¨Jh áLƒe »∏à©J á¡FÉàdG áYÉé°ûH É¡MÉÑ°U º∏ëdG CÉÑq Y .Qɨ°ü∏d õÑNh Ö«∏M øe qøgh äÉ©fÉ«dG çÉfE’G ádƒØW ≈∏Yh ,≥gGôªdG É¡∏°üa
AÉL øe ∑QóJ Óa .. É¡à¶≤«d Gk óYƒe áeOÉ≤dG áæ«Ø°ùdG .á°ûMh πbCG ÉgQÉ¡f π©Lh IQOÉf ™£b »a ¬JCGôb á°SQóªdG »a .ôÑcCG øëÑ°üj qø¡fq C’ ¿ó©°ùj
.¬H ¢ùé¡J Ék ªFGO É¡æq µd ,áæ«Ø°ùdÉH ±hôëdG π«JôJ »ah ,..ΩÉbQC’G áeÉb »ah ,..¢Uƒ°üædG
:á≤jó°üd ÖàµJ ɪc ìÉÑ°üdG ∂dP ¬d âÑàc ô«°ü«a √óFÉ°üb »æq ¨J â«ÑdG ≈dEG ≥jô£dG »ah ,..IOƒq éªdG
…Oƒ©J ’ :É¡d ∫Éb ,OÉæ©H Iôq e äGP "¿ÉN ô¨°UCG" QÉK ∂jój ø«H π©LCÉ°S »æàÄL ¿EG ,ó«©H øeR òæe ∂H º∏MCG" ,..â«ÑdG πNóJ ø«Mh ,áMÉbh πq bCGh Gk OôH πq bCG ≥jô£dG
É¡eq CG É¡àYO !A»éJ ødh ÅéJ ºd ∂àdÉ°SQ q¿C’ ,»LÉYRE’ »a ¢ùª°ûdG √ô qîÑJ ,.. Gk ôjóà°ùe ¢†«HCG Gk ôªbh ..Gk õÑN ÖqJôjh ,É¡àÑ«≤M ∞q≤∏àj ..¬«a øcQ »a ¢ù∏éj ¬fq CG π«q îàJ
øcQ »a ¢ù∏éj ÜÉ°ûd ÜÉÑdG ≥°T øe ô¶æàd AÉ°ùªdG »a íÑ°SCG âæc òæe ,∂H º∏MCG πjƒW øeR òæe ,≈ë°†dG ≥jôM :É¡«a ≥YõJ »gh É¡eq CG Ö«éJ »c É¡ãq ëjh ,É¡°ShQO É¡æY IôYÉ°ûdG
,É¡eƒj AÉ°ùªdG ∂ÑJQG .ÉgódGh ø«ªj ≈∏Y ,∫ÉLôq dG ¢ù∏ée øe ôn ÑcCGn äô°U ≈qàM »©e äôÑch ,á≤gGôªdG »°ShQO »a
º©Wh ,ôª≤dG øeh ô©°ûdG øe π«∏q dG áMƒLQCG â∏Nh ∂Jƒ°U øe Ék °†©H Iôq e ƒdh »æëæeÉa .. IôcGP ∂∏ªàëJ ¿CG ¥ôàëj ’ ≈qàM óbƒªdG QÉf »ÄØWCG »°†cQCG "ô«¡L" -
q ób É¡≤∏Mh âeÉ≤a ,¢SCÉ«dÉH Ék ëdÉe ¿Éc É¡eÓMCG
∞L π≤ãàd ,Iôq e ƒdh »d ÖàcCG ≈qàM hCG ,∂≤°ûY hCG ∂ª°SQ hCG ,ÖWQ ø«ª°SÉj áMÉ°S É¡«eób âëJ ´QR øe √óMh .Rq ôdG
¬Lh ô¡Xh ,º∏ëdG OÉY á«dÉàdG á∏«∏q dG »a .áÑ©àe É¡ahôMh ¿GƒæY ≈∏Y ∑ójôH º∏à°SCÉ°S á¶MÓe .. ô£ªdÉH »Jɪ«Z âbh ø«ëj ÉeóæY ,Ωƒæ∏d É¡YƒLh É¡Ñ©J É¡«a óª°üj
¬LƒdG ¿Éc ,áLÉ°V q áLƒe ¥ƒa øe É¡àdÉ°SQ §≤àdG ÖjôZ ÖàcGh .. (¿ÉN ô¨°UCG) ádÉ≤ÑdG ™FÉH º°SÉH .. ÉæJQÉM ádÉ≤H áÑLh ó©H ïÑ£ªdG •ÓH ¬LhCG í°ùeh ,¿ƒë°üdG π«°ùZ
¢Tɪb á©£≤H IÉ£¨e q iôNC’G ¬æ«Yh ,IóMGh ø«Y …P πLôd ."áæ«eCG º°SÉH »d IóMGh IQÉ°TEG .. ¿Gƒæ©dG ôNBG .AÉ°û©dG
:π«∏q dG á°ûMh »a É¡H í«°üj Öjô¨dG Gòg ¬Lh q¿CÉc ,AGOƒ°S
."!Éæg óMCG ’" ¢übÉf õÑîH ,ádÉq≤ÑdG ≈∏Y ôq ªàd ìÉÑ°U πq c »a É¡eq C’ ´Qq òàJ ¬FÉbó°UC’ …É°ûdG ô°†ëàd "óªMCG" ÉgƒNCG í«°üj ø«M
.."IôYÉ°ûdG"
,á°SQóªdG äÉ°ûjhófÉ°ùd "âaGôc" áæÑéH Iôq eh ,Qƒ£Ø∏d q ,áãdÉãdG Iôq ª∏d
!ôeq òàJ ’ á«q °SQóªdG É¡JÉÑLGh π£©àJh .."∫É¡dG áÑM" áYƒªée øe Iô«°üb á°üb
q
ºgQGR ɪ∏c É¡eÓMCG »a ¿É°Uô≤dG IQƒ°U iôJ â∏X q πq c »ah ,.. π«°ùZ IôgõH Ék eƒjh ,ÜÉ«ã∏d ¿ƒHÉ°üH Ék eƒjh áë°ùa ¬æe π©éjh ,É¡æe ÜQÉ¡dG âbƒdG ÅuÑ©j √ô©°T q¿C’ 85 84
ÉgófR »a ¢Sô¨æJ É¡eq CG ôaÉXCGh ,ÉgódGh ¢ù∏ée »a ÜÉ°ûdG Égôq °S ÅuÑî«d ,á∏«∏b ä’ÉjôH "¿ÉN ô¨°UCG" ƒ°TôJ Iôq e §Ñ¡J äQÉ°U »àdG ,óFÉ°ü≤dG á∏°S »a ôgõdG äÉbÉH ™ªéd É¡àbh ô£ªJ äÓéªdG q »a ô©°ûdG áë°ùa âfÉc ...AóÑdG »a
q q
»a ´Rƒàj Ö«°üædG q¿CG ócCÉàJh ,ÜÉÑdG q≥°T øe ô¶æàd ΩõëH ≈dhC’G Iôq ªdG »a .A»éJ ’ ádÉ°SQ QɶàfG »a ,πªàëªdG q
É¡à©àe É¡JÉ≤jó°Uh äôWÉ°ûJ .ô£ªdG ¢Tôc É¡JôcGP øe q
π«∏dG »a É¡d ™æ°üJh .äɪ∏µdG É¡Hô¨J ,äÉ«æZC’G ≈∏MCÉH
,OOq ôJ ¿hO øe √òNCÉJ ¿CG É¡«∏Yh ,á°†eɨdG Ö«¨dG ¥GQhCG πªëJ ádÉ°Sôd IôaÉ°ùdG É¡àØ¡d q¿CG "¿ÉN ô¨°UCGk " ó≤àYG q √óFÉ°üb IAGô≤H ásjôu°ùdG
É¡d GóH …òdG É¡ÑfP ∞î«d .ôª≤dG iƒ°S É¡«a ÉgQhÉéj ’ áMƒLQCG
’ É¡°ùjôY q¿CG É¡eÉeCG ø∏©J Ék HGƒL ô¶àæJ »àdG É¡«HCG äɪ∏ch ,É¡dCÉ°S á«fÉãdG Iôq ªdG »ah ,á°SQóe QÉ©°TEG hCG ,áØ«Xh ôÑN ,â«ÑdG πgCG ÜÉ«K »a ÅÑàîj ¢üd q ¬Lƒc ,Ék ÑjôZh Gk Qƒ°ùL
!óMCG ¬«gÉ°†j ¬Ñ«éJh ,É¡à∏FÉY º∏Y ¿hO øe ôaÉ°S É¡JƒNCG óMCG ¿Éc ¿EG 䃫H »a øbôq ØJh É¡æcôJ ,ájƒfÉãdG ó©H äÉ≤jó°üdG qøµd π∏e »a á∏q éªdG âëàa ø«M ,≈dhC’G Iôq ª∏d ¬JQƒ°U äCGQ
!ºgCG A»°T ¬fq EG ,¿ÉN ô¨°UCG Éj ,’ :QÉ°ùµfÉH iôcòc ,É¡d √óMh QÉ°üa .. ∫ÉØWC’G è«é°V »ah êGhRC’G ¬JQƒ°U äQÉ°U .É¡Ñ∏b ≥∏q ©J Ahó¡H Üôq °ùàªdG É¡àbh
,Ö«°üædGh ᪰ù≤dG ¢ü°üb ≈∏Y s’EG ΩÉæJ ’ äQÉ°U ø«M ¢ù∏ée QGóL ≈∏Y É¡≤∏q ©jh É¡H ôNÉØj ò«ª∏J IOÉ¡°ûd áªjób áaq ÉM ≈∏Y ƒØ¨J ºK
q ,√ô©°T CGô≤J ,IójóédG É¡à≤jó°U
ÉgôàaO íàØJ Ωƒj πq c äQÉ°U ,ô©°ûdGh É¡eÓMCG ≈dEG âHôg »a Ö°VÉZ ¢SCÉj ójôÑdG øe áZQÉØdG äÉMÉÑ°üdG â∏©°TCG ,áNƒî«°T ôãcCG äQÉ°U É¡eq CG .. AÉ«°TC’G äô«q ¨J .∫ÉLôq dG »a ¬ëeÓe º°Sôàd á∏q éªdG íàØJ .ôѵJh ΩÉæJ ±ôëdG
,É¡d ¢übôJh É¡©e º∏ëJ ÉgóFÉ°üb äQÉ°U ≈qàM ,ÖàµJh :¬d âdÉ≤a ,¿ÉN ô¨°UCG ¬Lh »a √QÉf â≤∏WCG ,ÉgQó°U âëÑ°UCÉa .É¡∏°UÉØe ™Lh øe ójõj π«≤ãdG â«ÑdG πªYh √DhÉ¡H ƒÑîjh ,É¡fGƒdCG â¡ÑJ ¿CG øe Ék aƒN Ωƒj πq c É¡JôcGP
É¡«a äCGQ á∏«d »ah .. É¡d ìôØJh ,É¡îHq ƒJh É¡°ùfDƒJ ¬∏°üj ’ ∂fGƒæY q¿CG ΩCG ,"¿ÉN" Éj ∑ójôH óMCG ¥ô°ùj πg ,QÉé°ûdG iƒ°S º¡©e ó«éJ ’ ,QÉÑc IƒNE’ Iô«¨°U ΩCq G »g ¬¡Lh »a ¥óq ëàd äɶë∏q dG ¢üæà≤J ,É¡JGAÉ°ùe øY »dRC’G
,»g É¡àÑàc ,π«∏q dG π©°ûJ Gk QÉ©°TCGh ,Qƒf øe ¢ùFGôY k G ójôÑdG
.Ó°UC ,á∏q éªdG IQƒ°U »a ¬o ª°SQh ,ô«q ¨àj ’ Ék ª«°Sh ƒg »≤H ɪæ«H Öë°ûJ ¿CG ±ÉîJ ..¬«æ«Y ô¡f AÉØ°U øe Üô°ûJh ,ÓjƒW k
,Ωƒj äGP º∏M »a äô¡X .É¡¡Ñ°ûJ ô©°T ¢ShôY É¡eóq ≤àJ :πKɪe Ö°†¨H É¡«∏Y Oq Q »a .ôé°ûdG ¥GQhCG AGƒ¡dG ∑ôq ëj ɪc É¡Ñ∏b »a Ék ÑM ∑ôq ëj ¢Vƒª¨dG ƒ∏éJ ,πFGR ¢VÉe ≈dEG ∫ƒq ëàJh ,IQƒ°üdG ¿GƒdCG
,±hôëdÉH ™ª∏j Ék LÉJh ,AÉ°†«H á∏©°T É¡°SCGQ ≈∏Y â©°Vhh ."!¬«a Ée "áæ«eCG" ¢ùH q .. ójôH ¬«a ÉfCG" πq ¶j ≈àe ≈dEG :âdAÉ°ùJ ,áÑë°U ÓH ô qNCÉàªdG âbƒdG ÆGôa ¬H CÓªàd ô©°ûdG øe É¡d ≈æq °ùàj Ée ∞dq DƒJh ,É¡îjQÉJ øY
íÑ°UCG øe É¡fq CG ìÉÑ°üdG ∂dP âaôY â¶≤«à°SG ø«M ≥jô£dG »a ™«q °V πØW πãe É¡àÑ«N ôq éJ â«Ñ∏d äOÉY Gk ôªbh ,É¡Mƒ£°S »a AÉæZ √óFÉ°übh ,É¡JÓée q »a IQƒ°U ƒg Ée πq c ™uª∏oJ ,∫É«N IôcGòdG q¿CG ±ô©J .É¡JôcGP ÆGôa
.!IôYÉ°ûdG :É¡°ùØf ∫CÉ°ùJ ,¬àÑ©d k
É¡à∏«d âª∏M .. ?Gó«©H πq ¶j ≈àe ≈dEG ,É¡àaô°T ≈∏Y πq £j É¡JôcGP øe ∂«ëJ ,Ö«Äch º∏¶e ƒg Ée ƒëªJh ≥dCÉàe
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b
ø£b
%100
kÉfÉcO Gƒ∏NO Ée GPEG ¢SÉædG øe ô«ãc
hCG ܃K hCG ¢ü«ªb hCG ¢Tɪb á©£b AGô°ûd
¿ƒ∏dGh πµ°ûdG πeCÉJ πÑbh ôjô°ùd Ak É£Z ≈àM
»àdG á≤°UÓdG ≈dEG áYô°ùH ¿hô¶æj ,¢SÉ≤ªdGh
áÄe ø£b É¡fCG øe GhócCÉà«d á©£≤dG äÉØ°UGƒe πªëJ
ø£≤dG ô«Z A»°T …CG ¢ùÑd ¿ƒ°†aôj ¿hô«ãch .áĪdG »a
kÉfÉ«MCG "É¡àHÉ°T" ¿EGh á«LGõe ¿ƒµJ Ée kÉÑdÉZ ÜÉÑ°SC’
.á«ë°U äGQÉÑàYG
πãªJ »àdG á©∏°ùdG √òg ,ø£≤∏d ô«Ñc ÜõM ,hóÑj Ée »a ,∑Éæg
n??KL�«
É¡ª°SG iôJ .áª≤fh ᪩f ,áLÉMh kÉaôJ ,áYÉæ°Uh áYGQR πãªJ ɪ«a
∫ƒ≤ëdG øeh ,ïjQÉàdG Öàc ≈dEG á°ùÑdC’G ôLÉàe øe ¿Éc ɪæjCG õØ≤j
É¡dƒ°üa äCGóH »àdG áªë∏ªdG ∂∏J ,ø£≤dG ¬fEG ...≈≤«°SƒªdG ºdÉY ≈dEG
áKÓK òæe ºdÉ©dG ïjQÉJ áYÉæ°U »a â∏¨∏¨Jh ,ΩÉY ±’BG á©Ñ°S ƒëf πÑb
.¿hôb
…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
...ôjôëàdG ≥jôa ™e ¬JQÉéJh ¬àYÉæ°Uh ø£≤dG IQÉ°†M ≈dEÉa
d?š¬ ‰u�
¿CG ≈∏Y IQOÉb Iòa ájô≤ÑY è«°ùf »HOC’G ´GóHE’Gh »a IóFÉ°S âdGR Éeh âfÉc º«gÉØe ™e ´GóHE’G Ωƒ¡Øe πNGóàj
π°üªH ¬jò¨Jh ,QÉ°ûàf’Gh AÉ≤ÑdG ìhQ "¢üædG" íæªJ .áÑgƒªdGh QɵàH’Gh ájô≤Ñ©dÉc ,á«aÉ≤ãdGh ᫪∏©dG •É°ShC’G
»YGóHE’G πª©dGh .ádÉ°UC’G áØ°U ¬«∏Y ≠Ñ°ùJh ,áeƒªjódG º¡æeh ,º«gÉتdG √òg ø«H õ«ªj øe ø«ãMÉÑdG øe ∑Éægh
Ö°üJ ájQÉ°†M ä’’Oh RƒeQ äGP á¨d á≤«≤ëdG »a ƒg √òg ™«ªL ¿CG QÉÑàYÉH ,É¡æe πµd áë°VGh Gk OhóM ™°†j ’ øe
PEG .á«eÉNQ ÖdGƒb â°ù«dh ,»fÉ°ùfE’G Qƒ£àdG á≤JƒH »a .á«°üî°ûdG »a …OÉ©dG §ªædG ¥ƒØJ Ék WɪfCG πãªJ º«gÉتdG
,Qƒ°ü©dG ôe ≈∏Y ¬fƒª°†e Oƒ∏N Gk ódÉN ôKC’G Gòg ≈≤Ñj
.Gk ôKDƒeh Ék ª°SÉM ,ô««¨J πeÉY ¿ƒµj ¿CG ¬fCÉ°T øe ¿CG ɪc áØ°SÓØdG ≈dEG Iõu«ªe Iôgɶc ´GóHE’G á°SGQO ïjQÉJ Oƒ©j
âfÉc º¡JÉ°SGQO ¿CG ô«Z .ƒ£°SQCG º¡°SCGQ ≈∏Yh ≥jôZE’G
¿CGh ,ºFÉb ƒg ɪe ó©HCG ≈dEG ™∏£àj ¿CG ´óѪdG ≈∏Y ,¿PEG .∑GòfBG óFÉ°ùdG »Ø°ù∏ØdG è¡æªdG á©«ÑW ≥ahh á«FGô≤à°SG
¥ÉaBG ≈dEG á©∏£àªdG IójóédG ¿óªdG ôé°T »a âëæj ø«æédG ƒªf á«∏ªY ô«Ñc óM ≈dEG ¬Ñ°ûJ á«YGóHE’G á«∏ª©dÉa
.¬°ùØf ∫ƒM ≥fô°ûàj ’CGh ,áÑMQ .IO’ƒdG ≈àM πeɵàe øjƒµJ ≈dEG §«°ùH »FGóH øjƒµJ øe
»àdG ᫪∏©dGh á«HOC’Gh á«æØdG ∫ɪYC’G º¶©e ¿EÉa ,Gòµgh
»°ùfôØdG ôµØªdG ø°ûj "?ÜOC’G ƒg Ée" ÜÉàc »a …QÉ°†ëdG ¢Vƒ¡ædG ïjQÉJ ôÑY É¡«∏Y ´ÓW’G Éæd ô°ù«àj
k k
ºgh ¿ƒÑàµj øjòdG ≈∏Y ÉØ«æY Éeƒég ôJÉ°S ∫ƒH ¿ÉL ájÉZ »a âfÉc á«°SÉ°SC’G É¡Jôµa ¿CÉch hóÑJ ,äÉ©ªàéª∏d
≈∏Y ¬Ñ°†Z Ö°üjh ,¥Qh øe êGôHCG »a ¿ƒª°üà©e ¬JGôÑN ºMQ »a É¡æ°†àMGh ¿É°ùfE’G É¡£≤àdG .áWÉ°ùÑdG
k
Ω1848 ΩÉY IQƒK ¢TÉY ¬fC’ ∑Gõ∏H »°ùfôØdG »FGhôdG ∫ƒëààa ,ôjƒæàdG hCG ΩÉ¡dE’G ádÉM ≈dEG ’ƒ°Uh ôªàîàd ¬àaÉ≤Kh
øe Gògh .¬Ñàc óMCG »a ÉgôcP ≈∏Y »JCÉj ¿CG ¿hO øe òîàJ á«∏°UCGh IójóL Iôµa ≈dEG ᣫ°ùÑdG IôµØdG É¡dÓN
.√ô°üY ¿É°ùd ¿ƒµj ¿CG Öéj ´óѪdG ¿CG ≈∏Y ógGƒ°ûdG .É¡≤«Ñ£Jh É¡æe ≥≤ëàdG ó©H Gk ójóL Óµ°T
k
Ék °ùM ∂∏àªj ¿CGh .áæeRC’Gh äÉbhC’G πc »a ¬©ªàéeh
≈∏Y IÉ≤∏ªdG äɪ¡ªdG ¬«æ«Y Ö°üf ™°†jh ,Ék bOÉ°U
.…QÉ°†ëdG ôjƒ£àdGh ô««¨àdG á«∏ªY »a º¡°ù«o d ¬≤JÉY :¥Qh øe êGôHCG »a ¿ƒª°üà©e
πª©dG IAGôb ¿CG ≈dEG IQÉ°TE’G øe óH ’ ∂dP ≈dEG áaÉ°VEG
ÇQÉ≤dG óæY »¡a .ø«∏µ°T òNCÉJ »≤∏àªdG óæY »YGóHE’G
!?..´GóHE’G ƒg Ée 87 86
Gòg »¡àæj ø«Mh .ÆGôØdG ó°Sh á©àªdG Ö∏£d …OÉ©dG *óªëe …OÉg ø°ùM
ÉeCG .Iô«Ñc IóFÉa GP ¿Éc ôeC’G ¿CÉH ô©°ûj ’ ¬JAGôb øe
áHƒLCG øY »YGóHE’G πª©dG »a åëÑ«a ∞≤ãªdG ÇQÉ≤dG Ée øª°V øe ,»æ©j ∫ÉãªdG π«Ñ°S ≈∏Y »HOC’G ´GóHE’G ¿EG
,√ô«Z »a Égóéj ’ ób ᪵M øYh ,πÑb øe Égóéj ºd ≈dEG Ék «©°S ,ΩÉghC’G øe ÉgôjôëJh äGòdG õ«ØëJ ,¬«æ©j
¬°SGƒëH πH ,Ö°ùëa ¬«æ«©H ¢ù«d ,¬JAGôb ≈∏Y ∞µ©«a Ée ø«eÉ°†ªdGh QɵaC’G øe …ƒëj πªY øe ójóL ôeCG IQƒ∏H
ájò¨J ,»YGóHE’G ôKC’G Gòg ¬H »JCÉj Ée ßØëjh .É¡©«ªL .ÖJɵ∏d á«YGóHE’G IQó≤ªdÉH ÇQÉ≤dG ´ÉæbE’ »Øµj
OGOõjh ,¬à«fÉ°ùfEG íàØààa ,¬à«°üî°ûd ᫪æJh ,¬∏≤©d
.ºdÉ©dG Gòg »a ¬H §«ëj ɪd ¬«Yh áëjô°T É¡ª¡ØJ á¨∏H ºgQɵaCG Gƒª°Sôj ¿CG ø«YóѪdG ≈∏Yh
Ωƒªg »a Gƒbô¨j ¿CGh ,¬«dEG ¿ƒªàæj …òdG ™ªàéªdG øe ™°ShCG
ôKDƒj ¬fEG .¬Jõ«e »g √ògh ,´GóHE’G ôKCG ƒg Gòg PEG .»≤∏àªdG ø«Hh º¡æ«H Ée Ék HhÉéJ Gƒ©æ°üjh ,øjôNB’G
ôãcCG Ék fÉ°ùfEG ¬æe π©éjh ,¬∏≤Y Üò¡jh ÇQÉ≤dG »a ,ºFÉb ™bGh ô«°SCG ´óѪdG π¶j ¿CG ôeC’G »a Ée ô£NCG ¿EG
IÉ«ëdG »a √QhOh ¬JÉ«dhDƒ°ùªd Ék cGQOEGh Ék «Yhh Gk ô°†ëJ Gk Ohó°ûe ¿Éc »àdG á¶ë∏dG øe äÓØf’ÉH ¬°ùØæd íª°ùj ’
.ºdÉ©dGh .»°VɪdG »a É¡«dEG
¥Gô©dG øe óbÉfh ÖJÉc *
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b

áæjóe ≈dEG áÑ°ùf Ék °†jCG π°UC’G »HôY ¬ª°SGh :ƒµ«dɵdG - ≈dEG Oƒ©j ák YÉæ°Uh ák YGQR ø£≤∏d ô«ÑµdG QÉ°üàf’G øµdh
πªàëjh ø«∏°SƒªdG øe π«∏≤H π≤KCG ƒgh .óæ¡dG »a ÉJƒµdÉc ¬é«°ùf É¡H ™àªàj »àdG ¢üFÉ°üîdG øe Iójôa áYƒªée
.áfƒ∏e Ωƒ°SôH ¬àaôNR ó∏é∏d á«°SÉ°ùM ájCÉH ÖÑ°ùàj ’ ø£≤dG è«°ùæa .√ô«Z ¿hO
äÉĪd πX .áÑWÉb á°ûªbC’G ´GƒfCG ôîaCG :πªîªdG - áYƒæ°üªdG áé°ùfC’G øe √ô«Z ±ÓîH ,»°ùØæàdG RÉ¡é∏d hCG
,AÉjôKC’G QÉÑch ∑ƒ∏ªdG ≈∏Y Gk ôµM ø«æ°ùdG .»©«Ñ£dG ±ƒ°üdG øe ≈àM hCG á«YÉ棰UG •ƒ«N øe
á«YɪàL’G áÑîæ∏d ¬ª°SG ≈£YCG ≈àM Ék Ñ°SÉæe ¬∏©éj …òdG ôeC’G ¢ùª∏ªdG ºYÉf ø£≤dG ¿CG ɪc
á≤Ñ£dG" :äÉ©ªàéªdG º¶©e »a ó∏é∏d á°ùeÓªdG ÜQGƒédGh á«∏NGódG ¢ùHÓªdG áYÉæ°üd
."á«∏ªîªdG :»JCÉj Ée ôcòf ø£≤dG äGõ«ªe øeh .¢SÉ°ùëdG
ºYÉfh ∂«ª°S ø£b :∫ÉcôÑdG - AÉæàY’G ºJ GPEG ÓjƒW k ôªq ©J ¿CG á«æ£≤dG ¢ùHÓª∏d øµªj -
π°†ØH ¬°ùØf âbƒdG »a ¢ùª∏ªdG .Gk ó«L É¡H
Ió≤Y 180 øª°†àj) á≤«bódG ¬àcÉ«M á«YÉ棰U’G •ƒ«îdÉH §∏àîJ ¿CG ø£≤dG •ƒ«îd øµªj -
áYÉæ°üd πª©à°ùj (™HôªdG ¢ûfE’G »a .∞∏àîe è«°ùf áYÉæ°U »a Gôµ«∏dGh ôà°ù«dƒÑdG πãe πÑb ø£≤dG IRƒL
√ó©Hh ¬ëàØJ
.á«dÉLôdG ä’òÑdGh ¢ùHÓªdG É¡∏°ùZ ∫ÓN AɪdG ¢UÉ°üàeÉH ø£≤dG •ƒ«N íª°ùJ -
¬Ñ°ûj Gk óL ≥«bQ ¢Tɪb :…óæZQhC’G - íª°ùj …òdG ôeC’G ,§«îdG äÉÄjõL ≥ªYCG ≈àM ÜôëdG ´’ófG á«°ûY ,Ω1858 ΩÉY »a
•ÉîJ ,Ék «Ñ°ùf Ö∏°üàe ¬æµd ,ø«∏°SƒªdG .Ék eɪJ É¡Ø«¶æàH ¢ùªjÉL QƒJÉæ°ùdG ¬Lh ,᫵jôeC’G á«∏gC’G
.äGó«°ù∏d äÉÑ°SÉæªdG ¢ùHÓe ¬æe Oôà°ùj ¿CG ∫ƒ°ù¨ªdG ø£≤∏d øµªj - ádÉ°SQ á«HƒæédG Éæ«dhQÉc áj’h øe ófƒeÉg …ôæg
ƒ∏îj ’h Ék «Ñ°ùf ∂«ª°S §«°ùH »æ£b ¢Tɪb :Ó«fÓØdG - …ƒµdG ᣰSGƒH ójóédG ¬∏µ°T ióëàj ,∑Qƒjƒ«f øe OQGƒ«°S º«dh QƒJÉæ°ùdG ≈dEG
k Ék ÑWQ ∫Gõj ’ ÉeóæY

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG ∞«°TQCG

áYÉæ°üd πª©à°ùj .¬Wƒ«N øe ôgɶdG ô«°ü≤dG ôHƒdG øe .Ó«∏b ≈∏Y ÜôM ø°T ≈∏Y »µjôeC’G ∫ɪ°ûdG äGQób É¡«a
.äô«°T »àdG ¿É°üªbh ,á«∏NGódG ¢ùHÓªdG .¬fGƒdCG áaɵH ÆÉÑ°üdG ø£≤dG πÑ≤àj - ¥ÓWEG ¿hO øe" :ádÉ°SôdG »a AÉL ɪeh .܃æédG
≥ah áØ∏àîe ¿GƒdCÉH •ƒ«N øe ∑Éëe ¢Tɪb :≥°ûeódG - ,áØ∏àîe OGƒªH √AÓW ø£≤dG πÑ≤àj - ¿CG Éæ浪j ..∞«°S …CG ∫Óà°SG ¿hO øe ,á°UÉ°UQ
∫ɪ©à°SÓd ø£≤dG k
ÉeCG ,AÉjôKC’G ¢ùHÓªd πª©à°ùj ɪjób ¿Éc .ø«©e º°SQ É¡æe áØ∏àîe äÉYÉæ°üd Ék ëdÉ°U ¬∏©éJ π°üë«°S GPÉe .ÉæeGóbCG óæY ™côj ºdÉ©dG π©éf
»ë°üdGh »Ñ£dG
Iôq °SC’Gh ä’hÉ£dG á«£ZC’ ¢ü°üîe ¬Ñ°T QÉ°üa Ωƒ«dG ,¥GôàMÓd áehÉ≤ªdG AÉØWE’G ∫ÉLQ ¢ùHÓe ɪc ∫ɪdG ,䃪dG ɪc IÉ«ëdG "§«N" ô°S ƒg ɪa ¿EG ?äGƒæ°S çÓãd ø£≤dG ø««dɪ°ûdG øY Éæ©£b GPEG
»àdG ájQƒ°ùdG ᪰UÉ©dG º°SG øe ¬ª°SGh ,IôNÉØdG ôFÉà°ùdGh .AɪdG Üô°ùàd áehÉ≤ªdG ΩÉ«îdG á°ûªbCGh ?IGhÉ°ùªdGh ájôëdG ɪc ájOƒÑ©dG ,≈≤«°SƒªdG .¬∏c ¿óªàªdG ºdÉ©dG É¡©e ôéà°Sh ,≈YGóàà°S Gôà∏éfEG
.¬àYÉæ°U »a âYóHCG π≤æj ¬fCG ≈橪H IQGôë∏d ó«L π°Uƒe ø£≤dG - Iƒb øe Ée !ø£≤dG ≈∏Y ÜôM ø°T ≈∏Y GhDhôéJ ød ,’
,IRÉàªeh á©«aQ •ƒ«N øe ábóH ∑Éëe ¢Tɪb :¿ÉJÉ°ùdG - ¬«≤Ñ«a ,êQÉîdG ≈dEG ¿É°ùfE’G Iô°ûH øe IQGôëdG ¿Éc ɪæjCG ø£b ø£b .¬«∏Y ÜôM ø°T ≈∏Y DhôéJ ¢VQC’G ¬Lh ≈∏Y ájô°ûH
»ah ¢ùHÓª∏d πª©à°ùj .´Éªq dh Gk óL ¢ùª∏ªdG ºYÉf .¬°ùHÓe »a Ék MÉJôe Gk OQÉH ø£≤dG πª©à°ùjh ’EG ¢VQC’G í£°S ≈∏Y ¿É°ùfEG øe Ée ΩÓµdG Gòg πãe »a á¨dÉÑe ’h ."∂∏e ƒg ø£≤dG
.á«dõæªdG äÉ°ThôتdG πªëj ¿CG ™«£à°ùjh ,ó«L πµ°ûH áHƒWôdG ø£≤dG ¢üàªj - ∂dP ´ôà°ùj
p ºd ƒdh ≈àM ,∫ɵ°TC’G øe πµ°ûH Ék «eƒj πH ’ ,ø£≤dG É¡∏ãªj »àdG ᪫¶©dG áfɵªdG øY ≠«∏ÑdG
áaÉãc øµd ,Ék «Ñ°ùf ᶫ∏Z •ƒ«N øe ™æ°üj :¢TÉ°ûdG - .π∏ÑdG äÉeÓY ¬«∏Y ô¡¶J ¿CG πÑb AɪdG øe ¬fRh ¢ùªN ÉæJÉ«ëH §«ëJ »àdG äÉéàæªdG äÉÄe ∑Éæ¡a .¬gÉÑàfG øe IóMGh á£ëe ≈dEG IQÉ°TEG Oôée ¬fEG ∫ƒ≤dG øµªj
k
.±ÉØ°ûdGh ∞«ØîdG ¬∏µ°T ¬«£©àa ,GóL á∏«∏b √ó≤Y ¢ùHÓªdG ¿GƒdCG äô«¨J GPEGh .¢ùª°ûdÉH ø£≤dG ôKCÉàj ’ - øe hCG ø£≤dG •ƒ«N øe ÉeEG á≤à°ûªdGh á«eƒ«dG ≠dÉH Gk QhO ø£≤dG É¡«a Ö©d »àdG Iójó©dG äÉ£ëªdG
kÉ°†jCGh ,ájóæ¡dG IQÉ≤dG ¬Ñ°T »a ᣫ°ùÑdG ¢ùHÓª∏d πª©à°ùj …òdG ƒg ÆÉÑ°üdG ¿CG »æ©j Gò¡a âbƒdG QhôªH á«æ£≤dG .√QhòH á«fÉ°ùfE’G IÉ«M »a ô«KCÉàdGh ≥ª©dG
.ìGôédG 󫪰†àd Ö£dG »a .ø£≤dG ¢ù«dh ô«¨J .É¡îjQÉJh
¢ùHÓª∏dh ..
¬à°ùeÓe áeƒ©æd
¿ƒµj ’ ÉeóæY á«FÉ«ª«c IOÉe ájCG ø£≤dG …ƒëj ’ - »a è«°ùædG •ƒ«N øe áĪdG »a 50 ƒëf ¿CG ɪdÉWh
ó∏édG iôNC’G ´GƒfC’G øeh .áĪdG »a áÄe »©«ÑW ƒ¡a .Ék ZƒÑ°üe »Yôà°ùJ ¿CG »©«Ñ£dG øªa ,ø£≤dG øe »g ºdÉ©dG ∞°üfh ø«fôb òæªa
:ôcòf ¿CG Éæ浪j ≈dEG iOCG ,¬é«°ùf ácÉ«Mh ø£≤dG áYÉæ°U Qƒ£J ¿EG - á«∏NGódGh á«LQÉîdG ¢ùHÓªdG »a ÉægÉÑàfG IOɪdG √òg ø£≤dG QÉ°U ,¿ô≤dG 89 88

,∑GO ,…ôàªjO áëjô°T ™°ShCG Ö°SÉæJ ¬é«°ùf øe áØ∏àîe ∫ɵ°TCG Qƒ¡X ∑Éæg øµdh .Iôq °SC’G á«£ZCGh ∞°TÉæªdGh ÜQGƒédGh Gk PƒØf iƒbC’G äÉÑædG
,ɪ«H ,OQƒØ°ùchCG ¢TÉ°ûdG πãe ±ÉØ°ûdG ∞«ØîdÉH Gk AóH ,ä’ɪ©à°S’G øe ,»eƒ«dG √ÉÑàfÓd IQÉKEG πbCG ø£≤dG áàÑf øe äÉ≤à°ûe ó©°üdG ≈∏Y ºdÉ©dG »a
,ÉàaÉàdG ,ø«∏HƒÑdG …òdG ø«àªdGh ∂«ª°ùdG º«fódG ≈dEG ’ƒ°Uh k ø«∏°SƒªdGh ábQƒdG øe áĪdG »a 50 ƒëf) ájó≤ædG ¥GQhC’G πãe á«°SÉ«°ùdGh ájOÉ°üàb’G
,¿ƒ∏dG ,»æ«°ûdG ,»°Sô«édG »a Ωƒ«dG óLƒjh .ΩÉ«îdGh õæ«édG äÉfƒ∏£æH ¬æe ™æ°üoJ ,¿ƒHÉ°üdGh ,¥QƒdGh ,(ø£≤dG øe ´ƒæ°üe IóMGƒdG Éeó©Hh .á«aÉ≤ãdG ≈àMh
.ô«ãµdG ∂dP ô«Zh OQÉcÉédGh è«°ùf øe Ék Yƒf ø«©HQCG ≈∏Y ójõj Ée ájQÉéàdG ¥Gƒ°SC’G .Aɪ∏d áehÉ≤ªdG ∫RGƒ©dGh ΩÉ«îdGh âbƒdG ¢†©Ñd GóH
¬H ¢UÉN ¢ùª∏e É¡æe πµdh ,¢ùHÓªdÉH ¢UÉîdG ø£≤dG ób ≠ÑàdGh ôµ°ùdG ¿CG
ÉgôãcCGh ´GƒfC’G √òg ô¡°TCG øeh .Oóëe ¬Ñ°T ∫ɪ©à°SGh ø£≤dG IôgR øe áĪdG »a 30 ƒëf ¿CG ™bGƒdG »ah ≈∏Y ø£≤dG ¿É°ùaÉæj
:ôcòf Ék LGhQ øe ôãcCG Ögòj ø«M »a ,è«°ùædG áYÉæ°U ≈dEG Ögòj ,ájOÉ°üàb’G ¬àfɵe
,¥Gô©dG »a π°UƒªdG áæjóe ≈dEG Oƒ©j ¬ª°SGh :ø«∏°SƒªdG - QhòH øªa .á«FGò¨dG IQhódG ≈dEG É¡æe áĪdG »a 60 ᫪gCG âdGR ’h .ºgƒdG Gòg OóÑJ
¢ùHÓªdG »a πª©à°ùj ∞«ØNh ±ÉØ°T ¢Tɪb ƒgh QhòÑdG ÉjÉ≤H èdÉ©Jh .ΩÉ©£∏d âjR êôîà°ùj ø£≤dG OÉ°üàb’G »a ôãcCÉa ôãcCG ™LGôàJ ≠ÑàdGh ôµ°ùdG
.¢SCGQ á«£ZCGh πjOÉæe á∏cÉ°T ≈∏Yh á«FÉ°ùædG .ájƒ°†Y Ióª°SCG ÉeEGh ,äÉfGƒ«ë∏d Ék Ø∏Y íÑ°üàd .√GóY Ée ≈∏Y Ωó≤àdG »a ø£≤dG ôªà°ùj ɪæ«H ,»ªdÉ©dG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b

»°Shóæg ó«°ûf »a .Ω.¥ 1500 ΩÉY ø£≤dG ôcP OQhh
IQÉ°TE’G ÉeCG .∫ƒædG •ƒ«N øY çóëàj "Gó«a ≠jQ" ¬ª°SG
πÑb Ée ≈dEG Oƒ©àa ,≈dhC’G á«æ£≤dG AÉjRC’G ≈dEG ≈dhC’G
øe Ak GOQ »J-hCG QƒWGôÑe’G ióJQG ÉeóæY ,áæ°S 1300
¿ô≤dG »ah .ø«°üdG ¢TôY ≈∏Y ¬Ñ«°üæJ ∫ÓN ø£≤dG
¢ùJhOhô«g »fÉfƒ«dG ñQDƒªdG Öàc OÓ«ªdG πÑb ¢ùeÉîdG
,ájôH QÉé°TCG óLƒJ ∑Éæg" :∫ƒ≤j …óæ¡dG ø£≤dG øY
±ƒ°U ¬JOƒLh ¬dɪéH ¥ƒØj …òdG ±ƒ°üdG øe ÉgQɪK
±ƒ°U øe º¡°ùHÓe ¿ƒ©æ°üj Oƒæ¡dGh ,±GôîdG
."Gòg QÉé°TC’G
óbh ,ÉgÉë°Vh á∏«d ø«H á«eƒj á©∏°S ø£≤dG ∫ƒëàj ºd
ájóæ¡dG IQÉ≤dG ¬Ñ°T OÓH »a á«∏°UC’G ¬æWGƒe øe êôN
.Ék fÉ«MCG Iôé¡dGh Ék æ«M ájôµ°ù©dG äÉMƒàØdÉH ∂«°ùµªdGh
™HGôdG ¿ô≤dG »a »fhó≤ªdG Qóæµ°SE’G äÓªM âfÉc ó≤a
øe ø£≤dG áYGQR ∫É≤àfG ≈∏Y ∫hC’G πeÉ©dG OÓ«ªdG πÑb
πªM .Ω .¥ 300 ΩÉY áHGô≤a .≥jôZE’G OÓH ≈dEG óæ¡dG
.áªjó≤dG ÉHhQhCG ≈dEG á«æ£≤dG ™∏°ùdG Qóæµ°SE’G ¢û«L
ºd º¡JQÉb »a ¢ù≤£dG ¿CG ’EG ,¬àYGQR ¿ƒ«HhQhC’G ∫hÉMh
¿Gó∏ÑdG »a ¬àYGQR âëéf ɪæ«H .∂dP ≈∏Y ºgóYÉ°ùj
ø«à∏dG ,ájQƒ°Sh É«côJ á°UÉN ,§°SƒàªdG ¥ô°T á©bGƒdG
¿hô≤dG ∫GƒW ø£≤∏d »ªdÉY Qó°üªc óæ¡dG ≈dEG Éર†fG
ø£≤dG áYGQR Üô©dG πNOCG ,Ω870 ΩÉY áHGôbh .≈£°SƒdG
¬dõZ »a º¡JôÑN º¡©e ø«∏eÉM á£dÉe IôjõL ≈dEG
.¬àcÉ«Mh
ø£≤dG ïjQÉJ
QõL »a ¬dÉMôH ¢SƒÑeƒdƒc ôaƒà°ùjôc §M q ÉeóæY
âÑã«d ø£≤dG øe äÉæ«Y òNCG ,Ω1492 ΩÉY ¢SÉeÉgÉÑdG
óæ¡dG ≈dEG π°Uhh ºdÉ©dG ∫ƒM ∫ÉL ¬fCG ¿ÉÑ°SE’G ¬«æWGƒªd
ÖgòdG ¿CG ádÉMôdG ∫ÉÑH ô£îj ºdh .Üô¨dG ≥jôW øY
¬Ñ°T ≈∏Y Gk ôµM ó©j ºdh ºdÉ©dG GõZ ób ¿Éc ¢†«HC’G
.ájóæ¡dG IQÉ≤dG
¿EG ∫ƒ≤j óFÉ°ùdG OÉ≤àY’G ¿Éc ,ô°ü©dG ∂dP ≈àëa
,√QôÑj Ée OÉ≤àY’G Gò¡dh .óæ¡dG OÓH ƒg ø£≤dG øWƒe
≈àM QÉKB’G Aɪ∏Y É¡«∏Y ôãY è«°ùf á©£b ΩóbCG Oƒ©J PEG
≈∏Y ÉgôªY ƒHôjh ,¿Éà°ùcÉH »a iô≤dG ióMEG ≈dEG Ωƒ«dG
.áæ°S ±’BG á©Ñ°S
»a ø£≤dG äGRƒL øe Ék ©£b ¿hôNBG Aɪ∏Y ∞°ûàcG ɪc
ƒëf ≈dEG Ék °†jCG Oƒ©J äÉcGƒµJ …OGh »a »µ«°ùµe ñƒc
ôaGƒJ øe ºZôdG ≈∏Yh .OÓ«ªdG πÑb áæ°S ±’BG á°ùªN
πÑb ¿Éà°ùcÉHh óæ¡dG »a ´Qõj ¿Éc ø£≤dG ¿CG ≈∏Y ádOC’G
ób ø£≤dG ¿ƒµj ¿CG Gk ó©Ñà°ùe ¢ù«d ,áæ°S ±’BG á°ùªN
øe IóYÉÑàªdG ™≤ÑdG √òg ø«H …QGôÑdG »a Ék «FÉ≤∏J âÑf
.á«°VQC’G IôµdG

,äÉ«dɪµdG øe ø£≤dG ¿Éc ,ô°ûY øeÉãdG ¿ô≤dG ≈àMh

äÉÑ°SÉæªdG ¬æe ™æ°üJh AÉjôKC’Gh ΩɵëdG ’EG ¬jóJôj ’
»©«Ñ£dG ôjôëdG øe ô«ãµH Ék æªK ≈∏ZCG ¿Éc .᫪°SôdG
¬Ñ∏£àj …òdG ô«ÑµdG ó¡édÉH á£ÑJôe ¬Jô¡°Th ,±ƒ°üdGh
k Ω1770 ΩÉY »Øa .¬àcÉ«Mh ¬dõZ
450 êÉàfEG ¿Éc ,Óãe
øe Ék eƒj 14h 12 ø«H Ée Ö∏£àj ø£≤dG è«°ùf øe Ék eGôZ
É¡°ùØf ᫪µdG êÉàfE’ ¿É«Øµj §≤a ¿Éeƒj ¿Éc ɪæ«H ,πª©dG
.±ƒ°üdG øe 91 90

»a ø£≤dG áYGQR ΩÉeCG Ék ≤FÉY πqµ°T …òdG ñÉæªdG ≈dEGh

k
¬©«æ°üJ ≈∏Y ÓeÉ°T Gk ô¶M õ«∏éfE’G ¢Vôa ,ÉHhQhCG
¿C’ ,ô°ûY øeÉãdG ¿ô≤dG ∞°üàæe ≈àM Gôà∏éfEG »a
ø£≤dG ¢ùaÉæj ¿CG øe GƒaƒîJ ±ƒ°üdG πeÉ©e ÜÉë°UCG
Ω1720 ΩÉY ¿ƒfÉb QGó°üà°S’ Gƒ£¨°†a .º¡JÉLƒàæe
øµd ,É¡©«H ≈àMh á«æ£≤dG ¢ùHÓªdG áYÉæ°U ô¶ëj
k ¢û©p j ºd ¿ƒfÉ≤dG Gòg
,Ω1736 ΩÉY ¬FɨdEG ™eh .ÓjƒW
øe É¡LGôNEG ô¶Mo øµdh ø£≤dG ™«æ°üJ ä’BG äô°ûàfG
»a õ«∏éfE’G ™e äGôª©à°ùªdG ¢ùaÉæàJ ¿CG øe Ék aƒN OÓÑdG
¢ù«HQƒc

.äÉYÉæ°üdG √òg
kÉjhój ø£≤dG ±É£b
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b

äGQƒ£àdG øe ó¡°T ¬°ùØf ô°ûY øeÉãdG ¿ô≤dG øµdh

W²³M�« sDI�« áàÑædG √òg ™°Vƒd »Øµj Ée ¬àYÉæ°Uh ø£≤dG áYGQR »a
á«dhódG áMÉ°ùdG ≈∏Y ø«ÑYÓdG QÉÑc ±É°üe »a á©∏°ùdG -
Iô£ªªdG kÉ«NÉæe ádó੪dG ≥WÉæªdG »a ø£≤dG ´Qõj »a â∏Nóa ,OÉ°üàb’Gh á°SÉ«°ùdG ¢ù°SCG Ghô«Z øjò∏dG
êhôîd ≈∏ãªo dG IQGôëdG ¿EG PEG .kÉØ«°U áaÉédGh Ak Éà°T .Ωƒ«dG ≈àMh ø«ëdG ∂dP òæe "á«fÉ°ùfE’G ïjQÉJ è«°ùf"
áLQO 28 h 24 ø«H Ée ìhGôàJ áHôàdG í£°S ¥ƒa áàÑædG
,ájƒÄe áLQO 17 óæY kÉÄ«£H äÉÑfE’G ¿ƒµjh .ájƒÄe ô¡≤dG øe ïjQÉJ ..ójóédG ºdÉ©dG »a ø£≤dG
ó©H) ƒªædG ÉeCG .¿hO Éeh áLQO 15 óæY kÉeɪJ ∞bƒàjh è«°ùf" â©æ°U »àdG ôgɶªdG øY åjóëdG ¿ƒµj Ée Ék ÑdÉZ
32h 25 ø«H Ée ìhGôàJ IQGôM äÉLQO Ö∏£à«a (äÉÑfE’G øY ºgÉ°S ¬fEÉa ,ø£≤dG ádÉM »a øµd ,Ék jRÉée "ïjQÉàdG
ájƒÄe áLQO 37 ≈dEG IQGôëdG ∫ƒ°Uh óæYh .ájƒÄe áLQO »aôëdG ≈橪dÉH »µjôeC’G ïjQÉàdG è«°ùf "∫õZ" »a ≥M
.´hôØdGh ¥É°ùdG ƒªf ∞bƒàj ábÓY øe ôãcCGh πjƒW ïjQÉJ ɵjôeCGh ø£≤dG ø«Ña .áª∏µ∏d

¢ù«HQƒc
óÑY ,ΩÓ°Sh ÜôM ,IÉ«Mh äƒe á°üb ɪ¡æ«H .á∏Zh ¢VQCG
PBase

≈dEG á°ùªîH QhòÑdG ´QR ó©H Qƒ¡¶dÉH ø£≤dG áàÑf CGóÑJ ΩÉY ójóédG ºdÉ©dG ¢SƒÑeƒdƒc ∞°ûàcG Éeóæ©a .ó«°Sh
≈dEG á°ùªN ó©H QÉgRC’G ºYGôH ≈dhCG ô¡¶Jh .ΩÉjCG á©Ñ°S á£ÑJôe ¬àYGQR âfÉch .Éfô°TCG ɪc ø£b ¬«a ¿Éc Ω1492 ..ø£≤dG
IhôKh AÉ≤°T
.É¡JQGôMh ¢VQC’G á©«ÑW Ö°ùM ™«HÉ°SCG á©Ñ°S πÑb ø£≤dG QÉ°Uh .ø««∏°UC’G ¬fɵ°ùH
Qƒ£àdG »a Ék «°ù«FQ ÓeÉY
k ôNBG A»°T …CG
ácQÉJ ,É¡ëàØJ ≈∏Y ΩÉjCG áKÓK ó©H QÉgRC’G §bÉ°ùàJ â∏µq °T ¬àYGQR ¿CG ’EG .áeCÓd …OÉ°üàb’G
≥WÉæªdG »a O’hC’G êQO óbh .QhòH É¡«a IRƒL ÉgAGQh á«≤ÑWh á«bôY äÉYGõf Qó°üe Ék °†jCG
᫵jôeC’G IóëàªdG äÉj’ƒdG »a ø£≤dG É¡«a ´Qõj »àdG .á«∏gCG Ék HôM ≥M’ âbh »a äôéØfG
:∫ƒ≤J ø£≤dG QÉgRC’ á«æZCG OÉ°ûfEG ≈∏Y
,AÉ°†«H ∫hC’G Ωƒ«dG" k G ɵjôeCG »a ø£≤dG ¿hôª©à°ùªdG ´QR
’hC
ÉeóæY øµdh .Ék «∏ëe ¢ùHÓªdG ™«æ°üàd
PBase

,AGôªM »fÉãdG Ωƒ«dG

å«M ,™fÉ°üªdG ≈dEG ∫ƒ°üëªdG π≤æjo ,±É£≤dG ó©Hh ."..äƒeCG ådÉãdG Ωƒ«dG »ah ¿Éc ,ºgó°V á«dÓ≤à°S’G IQƒãdG â©dófG
¿Éæ°SCG É¡d ,è∏ëªdG ≈ª°ùJ á°UÉN áæ«cÉe »a ™°Vƒj AGôª°ùdG ó«dG ᫪gC’G øe íÑ°UCG ób »µjôeC’G ø£≤dG
óLƒj PEG .ø£≤dG •ƒ«N øY QhòÑdG ´õf ≈dƒàJ á«fó©e ,∞«°üdG ô¡°TCG ∫ÓN IóMGƒdG áàÑædG äGôgR ôKɵàJh ¢†«HC’G ÖgòdGh Ék MÓ°S ¬dɪ©à°SG øe IQƒãdG øµq e Ée

´GôàNG πÑbh .IQòH 40 h 30 ø«H Ée IRƒL πc »a
Ée ƒgh ,kÉjhój ø£≤dG QhòH ´õæj ¿É°ùfE’G ¿Éc ,è∏ëªdG
.ábÉ°T á«∏ªY ó©j
±ó¡J Iô«NCG ∞«¶æJ á«∏ª©H è∏ëdG á«∏ªY πªµà°ùJh
™e kɪFGO óLƒJ »àdG áÑjô¨dG OGƒªdGh ÖFGƒ°ûdG ádGREG ≈dEG
¢ù«HQƒc
ɵjôeCG »a
∞°üfh ôàe ≈dEG ≈°übC’G √óM »a áàÑædG ´ÉØJQG π°üjh Ghô¶M ÉeóæY ,Gôà∏éfEG ó°V Ék «é«JGôà°SG
RhÉéàj ¿CG øµª«a ájôÑdG ø£≤dG QÉé°TCG ÉeCG) ôàªdG ,Ω1791 ΩÉY ófhÉH »fƒ«∏e øe »µjôeC’G êÉàfE’G ™ØJQG ¢ùHÓªdG OGô«à°SG Ghô¶M ɪc √ôjó°üJ
´QR ≈∏Y kÉÑjô≤J ô¡°TCG áà°S ó©Hh .(QÉàeCG áKÓK É¡YÉØJQG èàæJ ɵjôeCG âëÑ°UCG å«M ,Ω1860 ΩÉY ófhÉH QÉ«∏e ≈dEG .á«HhQhC’G
∞£≤j ø£≤dG ¿Éc ,kɪjóbh .¬aÉ£b óYƒe ø«ëj ø£≤dG íÑ°UCGh .»ªdÉ©dG ø£≤dG øe áĪdG »a 75 ƒëf ÉgóMh
É¡©°†jh áé°VÉædG äGRƒédG ™ªéj ∞WÉ≤dG ¿Éc PEG ,ó«dÉH ,ɵjôeCG OÉ°üàb’ …ô≤ØdG Oƒª©dG ô°ü©dG ∂dP »a ø£≤dG k G ´Qõj ø£≤dG ¿Éc
Éæ«dhQÉc »a ’hC
’EG áeóîà°ùe ó©J ºd á≤jô£dG √òg øµd .¢ù«c »a ø«H Ée É¡JGQOÉ°üd á«dɪLE’G ᪫≤dG ∞°üf ƒëf πãq e PEG ¬à«ªgCG ºXÉ©J øµdh .É«LQƒLh á«HƒæédG

¢ù«HQƒc
π≤æjh ä’ÉH »a ø£≤dG ™ªéj ºK .É¡æjõîJ πÑb QhòÑdG ä’B’G ᣰSGƒH ºàj ±É£≤dG QÉ°U PEG .á∏«∏b ≥WÉæe »a ≥≤M ó≤a ,»∏NGódG ó«©°üdG ≈∏Yh .Ω1860 h 1815 è∏ëªdG ´GôàNGh ,ájOÉ°üàb’Gh á«°SÉ«°ùdG
.kÉWƒ«N ¬dõ¨J »àdG ™fÉ°üªdG ≈dEG QÉéàdG ôÑY .áé°VÉædG äGRƒédG §Ø°T ≈dƒàj ܃ÑfCÉH IOhõªdG .êƒfõdG ΩGó≤à°SG RõYh ,¢†«ÑdG ¿Éµ°ù∏d á∏FÉW äGhôK ¥É£f ´É°ùJG »a ɪgÉ°S ,Ω1793 ΩÉY
äÉj’ƒdG »a á«fÉ°ùfE’G º¡YÉ°VhCG …OôJ »a ºbÉah ±ô©j QÉ°U Ée ≈dEG Ék HôZh Ék HƒæL ¬àYGQR 93 92

,∫ɪ°ûdG »a á«bô©dG IGhÉ°ùeÓdGh ,¬àYGQR å«M á«HƒæédG ÉeÉH’BG »àj’h »a Oƒ°SC’G ΩGõëdG º°SÉH
-18
0
°SCG 1
2

SCG 20
SCG 4-

CG 10-

≈dEG Égô°SCÉH OÓÑdG â¡éJGh .¬àcÉ«Mh ¬dõZ ™fÉ°üe å«M áµ∏ªe" Ö∏b ÉàëÑ°UCG ø«à∏dG ,»Ñ«°ù«°ùªdGh
:™«HÉ

:´ƒÑ°
™«HÉ°

«HÉ°S

OÉÑ©à°S’G á°SÉ«°ùd óM ™°Vh ójôj ∫ɪ°T ø«H á«∏gCG ÜôM ¿C’ Oƒ°SC’G ΩGõëdÉH »ª°Sh ."ø£≤dG
÷G
5
CG 7-

SCG 25
q µJ :

÷G
dG :™

H Ö«
ædG

»dɪLEG øe áĪdG »a 53 ó«Ñ©dG OóY RhÉéJ Éeó©H á©°SƒJ »a ø«YQGõªdGh ø«cÓªdG OɪàYG
«HÉ°S
dG ¿ƒ

j Ö«
H áàÑ

Iôgõ

:´ƒÑ°
NGó
dG :™

íàØà
ábQƒ

¬JhôK QOÉ°üe á©°SƒJ ¬≤M øe iôj ܃æLh ,¿Éµ°ùdG ≈∏Y »°SÉ°SCG πµ°ûH ¿Éc √òg º¡àYGQR
SCG ó©

dG ¸

◊G
ºYÈ
dG

äÉÑæ

OÉ°ü
´ƒÑ°

.êƒfõdG ≈∏Y Gk OɪàYG π≤à©J âfÉc »àdG á«≤jôaE’G á∏eÉ©dG …ójC’G

áàÑæ

å«M ,ɵjôeCG ≈dEG π≤æJh É¡æWGƒe »a

¿C’ ,ÜôëdG øe AɪàMÓd ø£≤dG ≈∏Y ¿ƒ«HƒæédG óªàYG áYGQR ≈∏Y πª©dG »a ô qî°ùJh óÑ©à°ùJ
á°ûªbC’G äÉYÉæ°U »a Ωóîà°ùªdG ø£≤dG ´ÉHQCG áKÓK ≈∏Y â∏µq °T Aƒ°ùdG á¨dÉH ´É°VhCG »a ø£≤dG
¿Éch .»µjôeC’G ܃æédG √Qó°üe É°ùfôah Gôà∏éfEG »a ïjQÉJ »a Ék fõëe Ó°üa
k ¿ôb øe ôãcCG ióe

PBase
øe iôNCÉH hCG á≤jô£H ¿ƒ°TÉà©j õ«∏éfE’G ¿Éµ°ùdG å∏K .åjóëdG ºdÉ©dG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
W�U³�«
Iô«Ñc äÉeRQ »a Ö°Vƒj è∏ëdG ™fÉ°üe øe ø£≤dG êôîj ÉeóæY
»a ¢SÉ«≤dG IóMh »g ádÉÑdGh .(Bala ájõ«∏éfE’ÉH) ä’ÉH ≈YóJ
.kÉeGôZƒ∏«c 227 ∫OÉ©Jh ø£≤dG ¿Rh
429 :™æ°üJ ¿CG è«°ùædG ™fÉ°üªd øµªj IóMGh ø£b ádÉH øeh
πjhGô°S 2,104 hCG ,"äô«°T »J" ¢ü«ªb 765 hCG ,ôjô°S ∞°Tô°T
OƒY 681,000 hCG ÜQGƒédG øe kÉLhR 4,321 hCG ,∫ÉLô∏d á«∏NGO
.ø«fPC’G ∞«¶æàd
PBase
Tor Eigeland/Saudi Aramco World/PADIA
Ilene Perlman/Saudi Aramco World/PADIA
%100 ø£b
.É«fÉ£jôH ó°V á«dÓ≤à°S’G ¬JQƒK …ófÉZ ɪJÉ¡ªdG OÉb
¬«dEG ÉYO …òdG ∞æYÓdG ™HÉ£H IQƒãdG √òg äõ«ªJ óbh
k Ék MÓ°S ø£≤dG πNO Éægh .…ófÉZ
á¡LGƒªdG »a ÓYÉa
.Qɪ©à°S’G ™e
ΩÉ≤a .á«fÉ£jôÑdG á°ûªbC’G á©WÉ≤e ≈dEG ¬Ñ©°T …ófÉZ ÉYO
™æàeGh ,áeÉ©dG äÉMÉ°ùdG »a É¡bGôMEÉH Oƒæ¡dG ø«jÓe
™fÉ°üªdG »a ≈°VƒØdG âHq O ɪ«ah .É¡FGô°T øY ™«ªédG
º¡°ùØfCÉH º¡é«°ùf ácÉ«M ≈dEG Oƒæ¡dG ±ô°üfG ,ájõ«∏éfE’G
¬Ñ©°ûd Ihób ø£≤dG ∫õZ ¬°ùØf …ófÉZ ¢SQÉeh .Ék jhój
ÜõM º°SQ á°VÉØàf’G ∂∏J ∫ÓNh .∫Ó≤à°S’ÉH ÖdÉ£ªdG
»a º∏©dG ¿Éch .OÓÑ∏d Gk ójóL Ék ª∏Y …óæ¡dG ôªJDƒªdG
¢†«HC’Gh »dÉ≤JôÑdG :¿GƒdCG áKÓK øe ∞dDƒe á«∏°UC’G ¬à¨«°U
,ø£b ∫ƒæd ᣰùÑe IQƒ°U ¬£°Sh »a πªëjh ,ô°†NC’Gh
.Qɪ©à°S’G ≈∏Y äô°üàfG »àdG á«æWƒdG áYÉæ°ü∏d Gk õeQ
IQƒ°U Ék ≤M’ GƒdóÑà°SG ,ÜõëdG »a ø«dhDƒ°ùªdG ¢†©H øµdh
õeôj ,πNGódG øe §£îeh …ôFGO §°ùHCG º°SôH ∫ƒædG
á«°Shóæ¡dG ájQƒWGôÑe’G ¢ù°SDƒe Écƒ°TCG íJÉØdG ´QO ≈dEG
ójóédG º∏©dG iCGQ ÉeóæY ºàZG
q …ófÉZ ¿EG ∫É≤jo h .áªjó≤dG
Gòg ¿Éc ɪ¡e" :∫Ébh ,ø£≤dG ∫ƒf IQƒ°U øe ÓN óbh
º∏Y á«ëJ ¢†aQCG ¿CG »∏Y Öéj ,Ék «æa ójóédG º«ª°üàdG
."ádÉ°SôdG √òg πãe πªëj
∂«ëj …ófÉZ
ø£≤dG á°Tɪb
∫ƒædGh ,¬°ùØæH
º∏©dG §°Sƒàj
ΩƒæZÉe
…óæ¡dG
ïjQÉàdÉH âãÑY »àdG ádB’G :è∏ëªdG §°ûf Gòd .¬æe º¡JGQOÉ°U ∞°üfh ,è«°ùædG áYÉæ°U
k
¿hO øe øµdh ,è∏ëªdG ádBG ≈dEG Iôe øe ôãcCG É≤HÉ°S Éfô°TCG á«°SÉeƒ∏HO º°SÉH Ék ≤M’ ±ô©j QÉ°U Ée »a ¿ƒ«HƒæédG
OÉ°üàbG ô««¨J »a ¬àÑ©d …òdG ô«ÑµdG QhódG øY åjóëdG Óa .ìÉéædG É¡d Öàµj ºd á«°SÉeƒ∏HódG √òg øµdh .ø£≤dG
.¬à°SÉ«°Sh ºdÉ©dG É¡fCG ’EG º¡ëdÉ°üd â∏NóJ Gôà∏éfEG ’h ,º¡àªYO É°ùfôa
º¡HôM Ghô°ùîa .§≤a »dɪdG ºYódG ¢†©H º¡d äôah
¬Wƒ«N øY ø£≤dG QhòH π°üØJ ᣫ°ùH ádBG è∏ëªdG »a ø«∏eÉ©dG ∂dòH Gk Qôëe ¥ôdG ≈¨dCG …òdG ∫ɪ°ûdG ™e
º°†Jh ≈dhC’G ,ø«àfGƒ£°SG øe ∞dCÉàJh .±É£≤dG ó©H .ø£≤dG áYGQR
øe IÉ°Tôa …ƒëJ á«fÉãdGh ,IOÉëdG ¿Éæ°SC’G øe Ék Ø°U
ºd áãjóëdG ™fÉ°üªdG »a ácÉ«ëdG áfGƒ£°SC’G QhóJ ÉeóæYh .áÑ∏°üdG á«fó©ªdG ∑Ó°SC’G ∫ÓN øe »µjôeC’G OÉ°üàb’G »a ø£≤dG ᫪gCG äójGõJh
ájhó«dG ácÉ«ëdG ≈∏Y ¢†≤J
p ácQÉJ á«fó©e ´ƒ∏°V ôÑY ø£≤dG ¿Éæ°SC’G ™aóJ ,≈dhC’G ≈dEG iOCG ób Ω1793 ΩÉY è∏ëªdG ´GôàNG ¿Éc ¿EGh .¬àææµe
øY Gk ó«©H ø£≤dG ¢ùæc IÉ°TôØdG ≈dƒàJh .ÉgAGQh QhòÑdG ôÑY ø£≤dG ±É£≤d ádBG ´GôàNG ¿EÉa ,áYGQõdG √òg QÉgORG
.¿Éæ°SC’G ܃∏£ªdG ó¡édG πëe É¡æe IóMGƒdG πëJ ,√QÉgRCG §Ø°T
±’BG Iôégh ,Iô«Ñc ádÉ£H áeRCG ≈dEG iOCG ,πeÉY áÄe øe
≈dEG ≈©°ùj »æJh »∏jEG π°UC’G »≤jôaE’G »µjôeC’G ¿Éc ¿CG ô«Z .πªY øY Ék ãëH ¿óªdG ≈dEG ø««HƒæédG ø«YQGõªdG
»a ø«∏eÉ©dG ¬eƒb AÉæHCÉH ≥ë∏j …òdG QƒédG øe ∞«ØîàdG äÉj’ƒdG ∫GõJ ’h .á©«aôdG É¡àfɵe ≈∏Y â«≤H áYGQõdG
Ék «ª°SQ ¬∏«é°ùJh è∏ëªdG ´GôàNG ≈∏Y πª©a .ø£≤dG ∫ƒ≤M êÉàfEG »a Ék «ªdÉY ≈dhC’G áÑJôªdG πàëJ ᫵jôeC’G IóëàªdG
™°ûHCG øe êƒfõdG ≥à©«°S ¬fCG ¬æe Gk OÉ≤àYG ,Ω1693 ΩÉY .ø£≤dG ∫ƒædG »a ø£≤dG •ƒ«N
πª©H Ωƒ≤J äQÉ°U »àdG áæ«cɪdG √òg ¿CG ô«Z .ô°SC’G ´GƒfCG
áªbÉØe ≈dEG iƒ°S ODƒJ ºd ,ø£≤dG è∏M »a ÓLQ k 50 Ö∏£àj
¢†«ØîJ ¿EG PEG .¬d π«ãe ’ ƒëf ≈∏Y ÉgQÉ°ûàfGh ájOƒÑ©dG
¬àYGQR á©°SƒJ ≈∏Y ™é°T »FÉ¡f ∫ƒ°üëªc ø£≤dG áØ∏c 95 94
.ájɨdG √ò¡d ∫ɪ©dG øe ójõªdG ΩGó≤à°SGh
ádBG ≈dEG ¬àª°Vh ,áYô°ùH è∏ëªdG Gôà∏éfEG äOQƒà°SGh
´ôàîªdG á∏«∏b äGƒæ°S πÑb É¡ªª°U ób ¿Éc áãjóM ácÉ«M
πµ°ûH É¡«a ø£≤dG êÉàfEG áØ∏µJ â°†ØîfÉa ,âjGôcQG
Ilene Perlman/Saudi Aramco World/PADIA
¬àMGREGh …óæ¡dG ø£≤dG ≈dEG ᪰UÉb áHô°V â¡Lhh ,ô«Ñc
øe ójõªd áeó≤e »a ,¥Gƒ°SC’G »a á«îjQÉàdG ¬àfɵe øY
.Ék ≤M’ πeɵdÉH ÉgQɪ©à°SGh óæ¡dG ≈∏Y Iô£«°ùdG ΩɵMEG
≈∏Y »fÉ£jôÑdG ¥ƒØàdG äGhOCG øe è∏ëªdG »≤H
¿CG ≈dEG .øeõdG øe ø«fôb ƒëf ájóæ¡dG Iôª©à°ùªdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b

»fÉZCG »a ≈≤Ñj iƒbC’G √Qƒ°†M ¿CG ô«Z .Ék ≤HÉ°S É¡«dEG Éfô°TCG
á«£ZCGh º¡Ñ«HÓLh º¡°ùHÓe »a .º¡dÉãeCGh ø«MÓØdG
.ø£≤dÉH á≤«Kh á∏°U ≈∏Y ≈≤ÑJ É¡∏c º¡JÉ«ëa .º¡°ShDhQ
ájQƒ°S »ah
äÉMÉ°ùe »a ¢TɪµfG øe ô°üe »a π°üM Ée ¢ùµY ≈∏Y
πFÉg πµ°ûH ájQƒ°S »a áYGQõdG √òg â©°SƒJ ,ø£≤dG áYGQR
øe ø£≤dG êÉàfEG ™ØJQGh .á«°VɪdG áKÓãdG Oƒ≤©dG ∫ÓN
,Ω1990 ΩÉY øW ∞dCG 423 ≈dEG Ω1970 ΩÉY øW ∞dCG 378
ΩÉY »a π°Uhh ,Ω1995 ΩÉY øW ±’BG 604 ≈dEG õØb ºK
∂dòH πàëJ ájQƒ°S äQÉ°Uh ,øW ¿ƒ«∏e ≈dEG Ω2001
.ø£≤dG áYGQR »a Ék «ªdÉY Iô°TÉ©dG áÑJôªdG
√ɪM ø«H Ée Üô¨dG »a :ø«à«MÉf »a ájQƒ°S »a ø£≤dG ´Qõj
áµ°ùëdG ø«H Ée IôjõédG »ah .ÖdOEG ∞jôH Gk Qhôe Ö∏Mh
≈àM Ék bô°T ∑Éæg ¬àYGQR óàªJh QhõdG ôjO ܃æLh ábôdGh
20 ¿EG ájOÉ°üàb’G QOÉ°üªdG ∫ƒ≤Jh .á«bGô©dG OhóëdG
¿ƒ«∏e 18 ƒëf ºgOóY ≠dÉÑdG ájQƒ°S ¿Éµ°S øe áĪdG »a
äÉYÉæ°üdGh ¬≤jƒ°ùJh ø£≤dG áYGQR ≈∏Y ¿hóªà©j ᪰ùf
.á«FõL hCG á∏eÉc IQƒ°üH ¬H á£ÑJôªdG iôNC’G äÉeóîdGh
OÉ°üàb’G IQGRƒd á©HÉàdG "¿É£bC’G á°ù°SDƒe" ™∏£°†Jh
…ôà°ûJ PEG .Ék «LQÉNh Ék «∏ëe ¬©«Hh ø£≤dG AGô°T ᪡ªH
ájQƒ°S Iô«d 30.75 ƒëæH ø«YQGõªdG øe óMGƒdG ƒ∏«µdG
¬JOƒL ≈∏Y Ék XÉØMh .Gôà∏éfE’ ø£b áYQõe ºgCG ¿ôb
ájô°üªdG áeƒµëdG äQó°UCG IRÉપdG ¬JÉØ°UGƒeh ᫪dÉ©dG
¢VôØjh ,ø£≤dG QhòH §∏N ô¶ëj Gk QGôb Ω1926 ΩÉY
.É¡«∏Y ±Gô°TE’Gh É¡àÑbGôe
äÉ«æ«°ùªîdG »a Ék ªc ¬à«ªgCG IhQP …ô°üªdG ø£≤dG ≠∏H
øe áĪdG »a 21 ƒëf ∑GòfBG πàMG PEG .»°VɪdG ¿ô≤dG øe
êÉàfE’G ᪫b øe áĪdG »a 40 πãq eh ,á«YGQõdG áMÉ°ùªdG
äGQOÉ°üdG ´ƒªée øe áĪdG »a 70 ƒëfh ,»YGQõdG
¢ü∏≤àdÉH äCGóH ø£≤dG áYGQR áMÉ°ùe ¿CG ô«Z .ájô°üªdG
Ω1952 ΩÉY áĪdG »a 21 øe â°†ØîfG ó≤a .∑GòfBG òæe
ΩÉY áĪdG »a 11 ≈dEG ºK ,Ω1960 ΩÉY áĪdG »a 18 ≈dEG
áMÉ°ùªdG »dɪLEG øe §≤a áĪdG »a 3.7 Gk ô«NCGh ,Ω1980
™LGôàdG Gòg øµdh .Ω2000 ΩÉY ô°üe »a á«YGQõdG
≈∏Y ,ßëdG ø°ùëdh ,A»°T »a ôKDƒj ºd ºµdG ó«©°U ≈∏Y
ºJ Gk ô«NCGh .ºdÉ©dG »a π°†aC’G øe â«≤H »àdG á«YƒædG »a ø«jô°üe ∫ɪq Y
ø£≤dG ∫ƒ≤M óMCG
ΩGó≤à°SG ≥jôW øY …ô°üªdG ø£≤dÉH ¢UÉN QÉ©°T OɪàYG
Gò¡d èjhôàdG ºJh .ø««ªdÉY ø«ªª°üe IóY øe ¢VhôY åjóëdG ô°ü©dG »a ø£≤dG áYGQR ÉeCG .(Baumowlle) ô°üe »a »Hô©dG ø£≤dG
áahô©e IOÉ¡°T íÑ°ü«d »ªdÉ©dG ó«©°üdG ≈∏Y QÉ©°ûdG ó≤©dG ôNGhCG »a Gk ójóëJh »∏Y óªëe ó¡Y »a ’EG CGóÑJ º∏a .."π«ªL Éj ∂«∏Y IhÓM Éj ..π«ædG ø£b Éj äQƒq f"
äÉ°ThôتdGh ¢ùHÓªdGh äÉLƒ°ùæªdG É¡∏ªëJ ™«ªé∏d ø««°ùfôØdG óMCG ¿CG ihôjo h .ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG øe »fÉãdG πÑb ¢ûjhQO ó«°S ÉgÉqæZ »àdG ájô°üªdG á«æZC’G √òg ∞°ûµJ
.áĪdG »a 100 áÑ°ùæH …ô°üe ø£b øe áYƒæ°üªdG ø£b áàÑf Iôe äGP ógÉ°T "π«eƒL ƒ«°ùe" ≈Yójo h ¬∏ãªj Éeh ,¬d º¡ÑMh ,ø£≤dÉH ø«jô°üªdG ábÓY ,ΩÉY áÄe
ßë∏j ¿CG óH ’ ájô°üªdG IôcGòdG »a ø£≤∏d ™ÑààªdGh ,áæjõ∏d ¬«a áYhQõe âfÉc ,ø«jô°üªdG óMCG â«H »a ÜÉÑ∏édÉH Ak É¡àfGh ¬àYÉæ°Uh ¬àYGQõH Gk AóH º¡«dEG áÑ°ùædÉH
"¢VQC’G" º∏«a πãe á«Fɪ櫰ùdG ∫ɪYC’G ¢†©H »a √Qƒ°†M Gòg π«eƒL ¿Éch .á∏jƒ£dG ¬à∏«J äÉØ°UGƒªH ÖéYCÉa .á«eƒ«dG ¬JÉ«M »a …ô°üªdG ¬jóJôj …òdG »æ£≤dG
»àdG ¢ûjhQO ó«°S á«æZCG πãe »fÉZC’G »ah ,ø«gÉ°T ∞°Sƒ«d k
¿hDƒ°ûH ᪡e áaô©e RÉMh ,ɵjôeCG ≈dEG É≤HÉ°S ôaÉ°S ób
áMÉ°ùe ´QR É°TÉH »∏Y óªëe ≈∏Y ìôàbÉa .¬àYGQRh ø£≤dG øµdh ..ø£≤dG áYGQR GƒaôY ø«jô°üªdG AÉeób ¿EG ∫É≤jo
.IójóédG ô°üe á∏q °ùe øe Üô≤dÉH ø£≤dG øe Iô«¨°U ¿CG ºjó≤dG ïjQÉàdG øe ócDƒªdÉa .∂dP ≈∏Y äÉÑKEG ’
200) §≤a á°ùdÉ£ÑdG ô°üY »a ±ôYo ø£≤dG è«°ùf
´ƒædG øe ∑GòfBG ô°üe »a ´hQõªdG π«∏≤dG ø£≤dG ¿Éc ±ƒ°U" º°SÉH ±ô©jh áæjõ∏d Ωóîà°ùj ¿Éch ,(.Ω.¥ áæ°S
á«Yƒf ≈dEG áLÉëH ¿ƒ«HhQhC’G ¿Éch ."…ó∏ÑdG" `H ±hô©ªdG á«fɪdC’G á¨∏dÉH Ék «dÉM Ωóîà°ùªdG º°S’G ƒgh "ôjôëdG »`a ø£≤dG áYGQR ≥WÉæe
§°ShC’G ¥ô°ûdG ¿Gó∏H
≈∏Y â°VôY ,Ω1818 ΩÉY »ah .π°†aCG
á«°ûÑëdG á∏«°üØdG øe äÓà°T »∏Y óªëe
´QRh ,ÉgóªàYÉa ,"ƒgƒe" Iɪ°ùªdG
É«côJ
äQóq °U Ω1820 ΩÉY »ah .Gk ô«¨°U Ó≤M k ÒeREG
QÉgBG øjhõb ôëH
AÉæ«e ≈dEG ø£≤dG øe ä’ÉH çÓK ô°üe áæ°VCG
õjÈJ 97 96

m∫ÉY mô©°ùH É°ùfôa »a â©«Hh ,Éà°ùjôJ áµ°ùM

É«bÉ£fEG ÖdOEGÖ∏M ábôdG
πHÉH ô¡°û¡H
QÉaõÑ°S ó¡°ûe

≈∏Y ô°üe ºcÉM ™é°T q …òdG ôeC ’ G . k

G óL √ɪM QhõdG ôjO
¢üªM ÉjQƒ°S ¿GóªM
¿Gô¡W

k ,¬àYGQR á©°SƒJ §°SƒàŸG ¢†«HC’G ôëÑdG ¿ÉæÑd ≥°ûeO

É¡«∏Y ±Gô°TE’G ôeCG Ócƒe
≈∏Y ≥aóàJ ∫GƒeC’G äCGóHh ,π«eƒL »°ùfôØ∏d ájQóæµ°SE’G
Ú£°ù∏a ¥Gô©dG πaRO ¿É¡Ø°UCG
¿GôjEG
.π«ãe ¬d ≥Ñ°ùj ºd πµ°ûH ájô°üªdG áæjõîdG IôgÉ≤dG ¿OQC ’ G
Nik Wheeler/Saudi Aramco World/PADIA

Iõ«÷G

É«æŸG
Éeó©Hh .áYô°ùH áYGQõdG √òg âjƒb ô°üe
,âbƒdG ¢†©Ñd É°TÉH »∏Y óªëe ÉgôµàMG ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªŸG

ôªM
Oó©àa ,QɵàM’G É°TÉH ó«©°S ô°ùc

C’G ô
ëÑdG
á°UQƒH âÄ°ûfCGh ,Iô°Sɪ°ùdGh ¿ƒYQGõªdG
¢ù«HQƒc

ƒëf ô°üe â∏Xh .ájQóæµ°SE’G »a ø£≤∏d

áYÉæ°üdG »a •ÉÑ°†f’Gh.. ..º°SƒªdÉH ìôØdG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf
ø£≤∏d ᫪dÉ©dG QÉ©°SC’G ∫óÑàJ
IójóY πeGƒY ≈∏Y óªà©Jh kÉjƒæ°S
,»ªdÉ©dG OÉ°üàb’G ™°Vh É¡æe
á°VƒªdGh á«YGQõdG äÉ°SÉ«°ùdGh
á«YÉ棰U’G •ƒ«îdG QÉ©°SCGh
¢Vô©dGh á«©«Ñ£dG çQGƒµdGh ¢ù≤£dGh
.Ö∏£dGh
UOMD� ÆÆË
RôàjhQ
PBase
»æ£≤dG hCG ø£≤dG Ωóîà°ùj Ée kGô«ãc
hCG ¢ùª∏ªdG øY ÉeEG ô«Ñ©à∏d áØ°üc
∞°UƒH kGAóH ∂dPh .¿ƒ∏dG hCG πµ°ûdG
¬fCÉH §bÉ°ùàªdG ∞«ãµdG è∏ãdG
≈∏Y ø£≤dG º°SG ≥∏WCG óbh .ø£≤dÉc
RôàjhQ
≈∏Yh ,É¡°ùª∏e ÖÑ°ùH á∏«ªL IôgR
äÉæÑdG ∫õZ iƒ∏M ≈ª°ùJ ɪc ,Iôé°T
Cotton) Üô¨dG »a ø£≤dG iƒ∏ëH
.(Candy
Gian Luigi Scarfiotti/Saudi Aramco World/PADIA
PBase
äÉj’ƒdGh ,ø£≤dG ´É£≤d Iô°TÉÑe
á©HQCÉH áYGQõdG √òg âªYO IóëàªdG
.Ω2004 ΩÉY Q’hO ø«jÓH
,»°VɪdG ¿ô≤dG øe äÉ«æ«à°ùdG »a
᫵jôeC’G "¢ùjÉØ«d" ácô°T âYÉH
¿É°üªb øe IõgÉL ¢ùHÓe
46 ∫OÉ©j ɪH "õæ«L" äÉfƒ∏£æHh
¢ù«HQƒc
Ω1979 ΩÉY »a ÉeCG .Q’hO ¿ƒ«∏e
ƒëf ≈dEG É¡JÉ©«Ñe â∏°Uh ó≤a §≤a
.Q’hO »fƒ«∏H
»a Iôe ∫hC’ "º«fódG" ¢Tɪb ∂«M
º«f áæjóe »a ô°ûY ¢SOÉ°ùdG ¿ô≤dG
áæjóe »a IQÉëÑdG ¿Éch .á«°ùfôØdG
πjhGô°S ¬æe ™æ°U øe ∫hCG iƒæL
"õæ«L" áª∏ch .πª©dG »a É¡FGóJQ’
Oƒ©J ,Ωƒ«dG áéFGôdG ájõ«∏éfE’G
á¨∏dÉH á«dÉ£jE’G áæjóªdG º°SG ≈dEG
.(Genes) á«°ùfôØdG
RôàjhQ
%100 ø£b
ÆÆ UOMD�
äGóYÉ°ùªdG ¢Uƒ°üN »a ábQÉaC’G ø«YQGõªdG ™e ájƒ°ùJ êƒ∏ªªdG ø£≤dG øe ±’BG 210 ƒëf ¬æe Qóq °üjo PEG ,§ØædG
å«M ,ƒ°SÉa Éæ«cQƒH »Øa .ô≤ØdG øe »≤jôaCG ¿ƒ«∏e 150 ó≤©dG ∞°üfh ó≤Y òæe âa’ πµ°ûH ƒªæJ áYÉæ°U »a Ék «∏ëe
ô«Z .∫hódG √ò¡d áѫĵdG äGOÉ°üàb’G »a Ió«MƒdG πeC’G .Q’hO ¿ƒ«∏e 675 ƒëf É¡JGQɪãà°SG ≠∏ÑJ ,™æ°üe 100 ƒëf
ɪHQ ,"¢†«HC’G ÖgòdG" Ö≤d º¡æ£b ≈∏Y ¿ƒ≤∏£j ábQÉaC’G
äɨ∏dG »a áeóîà°ùªdG ø£b áª∏c
ô«Z .á«Hô©dG øe á≤à°ûe ᫪dÉ©dG
è«°ùf πc π°UC’G »a »æ©J âfÉc É¡fCG
.ó«q Lh ºYÉf
Ωóîà°ùj …QÉéJ §«N ô°übCG ø£≤dG
.è«°ùædG áYÉæ°U »a
ádhO 90 »a Ωƒ«dG ø£≤dG ´Qõj
.á«eÉædG ∫hódG øe É¡æe 75 .kÉÑjô≤J
äÉj’ƒdGh ø«°üdG êÉàfEG πãªj
¿Éà°ùµHRhCGh óæ¡dGh IóëàªdG
øe áĪdG »a 80 ƒëf ¿Éà°ùcÉHh
.»ªdÉ©dG êÉàfE’G
¢ù«HQƒc
IóëàªdG äÉj’ƒdGh ô°üe èàæJ
´GƒfCG π°†aCG »dGƒàdG ≈∏Y É«dGôà°SCGh
.ø£≤dG
á«æ£≤dG äÉLƒàæªdG øe áĪdG »a 69
»Øa .ºdÉ©dG ∫ƒM äÉeƒµëdG É¡ªYóJ
áeƒµëdG âeóq b Ω2000h 1999 »eÉY
äGóYÉ°ùe Q’hO ¿ƒ«∏H 1.5 á«æ«°üdG
RôàjhQ
.»µjôeCG ´QGõe ∞dCG 25 ≈∏Y âYRƒJ Q’hO ø«jÓH á©HQCG π°UCG øeh .Ék «µjôeCG Ék àæ°S 66 ∫OÉ©j Ée …CG (Ω2001 ΩÉ©d)
´QGõª∏d πJÉb πµ°ûH QÉ©°SC’G ¢VÉØîfG ≈dEG iOCG …òdG ôeC’G
k
.πª©dG øY ÓWÉY Ék «∏ªY äÉH …òdG »≤jôaC’G
ø£≤dG øe øW ∞dCG 350 ƒëf êÉàfEG ™bƒàj øW ¿ƒ«∏e πc
.áØ∏àîªdG äÉYÉæ°ü∏d QhòÑdG øe øW ∞dCG 625h ,êƒ∏ªªdG
≈dEG π°UƒàdG »a π°ûØdG ¿EG »dhódG ∂æÑ∏d ôjô≤J ∫Ébh ó©H ájQƒ°ùdG äGQOÉ°üdG »a »fÉãdG õcôªdG ø£≤dG πàëjh
ƒëf ôjôëJ »a Iô«Ñc á°Uôa OóH ,áMôà≤ªdG ᫵jôeC’G øW ∞dCG 140 ƒëf ájQƒ°S ∂∏¡à°ùJh ,᫪dÉ©dG ¥Gƒ°SC’G ≈dEG
,¬JÉeóNh ø£≤dG áYGQR »a ¢üî°T ¿ƒ«∏e ƒëf πª©j ΩÉY òæe ¢UÉîdG ´É£≤∏d áeƒµëdG â몰S PEG .øeõdG øe
ábQÉH ,ø«æHh »dÉe »a ∫ÉëdG ƒg ɪc êÉàfE’G Gòg ¿Éc AÉ°ûfEG ≈dEG iOCG ɪe ∫õ¨dG ∫Éée »a Qɪãà°S’ÉH Ω1991
ø£≤dG ¥ôZCG Éeó©H Gk ô«NCG äOóÑJ √òg πeC’G ábQÉH ¿CG AÉæH »a Q’hO ¿ƒ«∏e 600 ƒëf áeƒµëdG ôªãà°ùJ ∂dP ≈dEGh
∫Gõj ’ ,∂dP ™eh .Ék °†jCG QÉ©°SC’Gh ¥Gƒ°SC’G »µjôeC’G ’ »àdG áªFÉ≤dG ™fÉ°üªdG ôjƒ£J hCG ,IójóL ∫õZ ™fÉ°üe
.Oƒ≤Y IóY òæe πª©J ∫GõJ
.π°†aCG πÑ≤à°ùªH πeC’G ÜÉH øe ɪHQh ,ºµ¡àdG ÜÉH øe
ø£≤dGh É«≤jôaCG
√òg »a Iô«ãc AÉ«°TCG ∫ÉM ƒg ɪc ,É«≤jôaCG »a ø£≤dGh
ó≤a .AÉNQh IhôK Qó°üe ƒg ɪe ôãcCG wºgh á«°†b ,IQÉ≤dG
᫪dÉ©dG IQÉéàdG ᪶æªd º¡e ´ÉªàLG ô¡°TCG IóY πÑb QÉ¡fG
Iô«≤ØdG ∫hódGh á«æ¨dG ∫hódG ø«H ∂«°ùµªdG »a ¿ƒµæc »a
»a ø£≤dG ¿Éch .√OÉ≤©fG â≤Ñ°S ᪡e äGô«°†ëJ ó©H
∫hO ™HQCG â©°S Éeó©H ,´ÉªàL’ÉH ìÉWCG …òdG ´GõædG Ö∏°U
»dÉeh ƒ°SÉa Éæ«cQƒHh ø«æH »gh ,áàÑædG √òg ´QõJ á«≤jôaCG
.äÉ°ûbÉæªdG Ö∏°U »a á≤ëªdG É¡à«°†b π©L ≈dEG ,OÉ°ûJh
IóëàªdG äÉj’ƒdG ¿CG »a øªµj á«°†≤dG √òg ¢üî∏eh
≈dEG ºYódG Gòg ºéM π°Uhh ,É¡«a ø£≤dG áYGQR ºYóJ
99 98
»a ∫hC’G ∫ƒ°üëªdG
á«≤jôaEG ∫hO ™HQCG
 Ω2004 Ȫ°ùjO / Ȫaƒf %100 ø£b

ø«dôH ≠æ«aôjGh ¢ùjGôH »fÉah âfGQhO »ª«Lh »Ñ°Shôc á«≤jôaC’G ≈≤«°SƒªdG äQƒ£J ,ó«Ñ©dG QôëJ ™eh
ÖfÉL ≈dEG ∑ƒjO ¢ùjQhOh ø«dɨ∏«c »JhQhOh ôJQƒH ∫ƒch á«≤«°SƒªdG ä’B’G ôaGƒJ ºgÉ°Sh ,áYô°ùH á«cô«eC’G -
ábÓ£fG …OÉædG ó¡°T ɪc .¢ùàdƒ°T ô«¡°ûdG …óædƒ¡dG Rƒ∏ÑdG ¢Vôa ,Gòµgh .RÉédG ≈≤«°Sƒe Qƒ¡X »a IójóédG
¿ƒà¨æ«dG ∑ƒjO º¡æ«H ,Oƒ°ùdG ø«æ¨ªdG øe ô«Ñc OóY ´GƒfCG ≈∏Y ¬°ùØf Ék £«°ùH Ék «≤«°Sƒe Óµ°T
k hóÑj …òdG
≠fƒd ¿ƒØjGh êójQófGO »JhQhOh …GƒdÉc ÜÉch RôJhh π«àjGh k k
.RÉédG ´GƒfCG πc øe É°ù«FQ GAõL πµ°Th ,IóY á«≤«°Sƒe
.õfQhRGôH ¢S’ƒµ«fh ,Rƒ∏ÑdG ¿hO øe á浪e øµJ ºd ∫ƒ°ùdGh ∑hôdG ≈≤«°Sƒªa
ø£≤dG ∫ƒ≤M »a êƒfõdG IÉfÉ©e øe Ó°UC k G ódh …òdG
™«ªéd Ö°SÉæªdG ¿ÉµªdG ó«cCÉàdÉH "܃∏c ¿ƒJƒµdG" ¿Éc .Égô«Zh
"»WGô≤à°SQG" …OÉædG ∂dP ôÑà©j ºd .ø«æ¨ªdGh ±ƒ«°†dG
.É¡∏c π«∏dG Ö∏Y ¢TôY ≈∏Y ™HôJ ɪfEGh Ö°ùëa ºdQÉg ôµàHG ,êƒfõdGh ø£≤dGh ≈≤«°SƒªdG ø«H ábÓ©dG √òg øeh
∫ÉLQh ô«gÉ°ûªdGh Gk PƒØf ôãcC’Gh ,AÉjôKC’G ºgóMh ᫪°ùJ Iôµa ∑Qƒjƒ«f äÉHÉ°üY ∫ÉLQ øe ƒgh ,¿OÉe »fhCG
»a ¿Éc iôMC’ÉH hCG ∑Éæg ≈dEG GƒÑgP Ék °†jCG äÉHÉ°ü©dG "܃∏c ¿ƒJƒµdG" :RÉé∏d Ék «ÑgP Gk ô°üY ó¡°T …òdG ¬jOÉf
§≤a §©j ºd …OÉædÉa ,∑Éæg ≈dEG ÜÉgòdG º¡fɵeEG "¢ùcƒdhO" ¬ª°SG ¿Éc Ék jOÉf iôà°TÉa .ø£≤dG …OÉf …CG
,äÉHÉ°ü©dG ∫ÉLQh ô«gÉ°ûªdG á°ùdÉéªH ¬æFÉHõd á°UôØdG õjõ©àdh .»YGQõdG ¬£«ëªH ôcò«d º°S’G Gòg ¬d QÉàNGh
Ö«WCGh äGQƒµjódG πªLCÉH ™àªàdG º¡d ôaƒj ¿Éc πH ¢Vhô©dG »eó≤e ™«ªL ¿ƒµj ¿CG ≈∏Y ¢UôM ,ád’ódG √òg
≈∏Y ô«N ∫CÉa ø£≤dG ¿Éµa .¢Vhô©dG πªLCGh ä’ƒcCɪdG ±ƒ«°†dG ™«ªL ¿Éc ɪæ«H ,Oƒ°ùdG øe ø«∏㪪dGh ø«æ¨ªdGh
.RÉédGh …OÉædG ôcòjh .Gk óL IQOÉf äGAÉæãà°SG ™e ¢†«ÑdG øe ø«dhDƒ°ùªdGh

∫ɪ©dGh Ék °†«H OÉ«°SC’G ¿Éc å«M ,ø£≤dG ∫ƒ≤ëH …OÉædG
sDI�« ¡U�HMš
¬JÉYGQR ìÉéæd äGójó¡àdG ôÑcCG óMCG ø£≤dG ¢ùaÉæN â∏µ°T
É¡°Vƒ«H Iô°ûëdG √òg ™°†Jh .∂«°ùµªdGh ≈£°SƒdG ɵjôeCG »a
IRƒédG ΩÉ¡àdG Iô«¨°üdG ¢ùaÉæîdG ≈dƒàJh ,ø£≤dG IRƒL πNGO
¢ùaÉæN â≤ëdCG ,ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ôNGhCG »ah .É¡∏eɵH
.ɵjôeCG »a ø£≤dG π«°UÉëe »a Q’hO ¿ƒ«∏ÑH ôFÉ°ùN ø£≤dG
É¡∏°UCG ±ô©j ’ á«Ñ©°T á«æZC’ ΩÉ¡dEG Qó°üe hõ¨dG Gòg ¿Éch
äÉ«æjô°û©dG »a ÉgGOCG ÆôHófÉ°S ∫QÉc ôYÉ°ûdG ¿CG ’EG ,kGójóëJ
´QGõªdG ø«H Ée ´Gô°üdG ô¡¶J ᨫ°üH »°VɪdG ¿ô≤dG øe
.∫õæe øY ø£≤dG ∫ÓN øe åëÑj ɪgÓµa .AÉ°ùØæîdGh
:á«æZC’G »a AÉL ɪeh
ø£≤dG AÉ°ùØæN É¡«a âjCGQ »àdG ≈dhC’G IôªdG"
Iô«¨°üdG
á«Hô¨dG ∫ƒ≤ëdG »a âfÉc
AÉ°ùØæîdG É¡«a âjCGQ »àdG á«dÉàdG IôªdG
¢ù«Øªe áæjóe ≈dEG kGQÉ£b π≤à°ùJ âfÉc
∫õæe øY åëÑJ âfÉc
∫õæe øY åëÑJ §≤a
ø£≤dG ¢ùaÉæN ´QGõªo dG iCGQ ÉeóæY
IRGõ¡dG É¡«°SGôc ≈∏Y âfÉc
áYhQõªdG ¬dƒ≤M »a âfÉc á«dÉàdG IôªdG
∑Éæg É¡∏c É¡à∏FÉY âfÉc
k É¡d º«≤J º©f .’õæe
’õæe k É¡d º«≤J
(...)
ø£≤dG ∞°üf ≈∏Y ôLÉàdG π°üM
á«≤ÑdG ≈∏Y â∏°üM ø£≤dG ¢ùaÉæNh
ô«≤ØdG ´QGõªdG áLhõd ∑ôàJ ºd
kGóMGh kɪjób kÉ«æ£b kÉHƒK ’EG
."܃≤K ¬∏c ,܃≤ãdÉH kGAƒ∏ªe
PBase
ΩƒæZÉe
.Oƒ°ùdG øe »àdGh ,¢†«ÑdG ∫ƒ≤ëdG »a á∏jƒ£dG "ábÉ°ûdG ∫ɨ°TC’G" kÉæé°T ódq ƒj AÉ≤°ûdG
.»cô«eC’G øØdG øe õ«ªe ójóL ´ƒf ≈dEG Ék ≤M’ äQƒ£J m ô¡°TCG º°SG §ÑJôj ¿CG áaó°U â°ù«d
≈≤«°Sƒªd OÉf
ô¡°ùdG »Ñëªd ÜòL πeÉY "§≤a ¢†«Ñ∏d" á°SÉ«°S â∏µ°Th êôîªdG QÉàNG åÑY øY ’h ,ø£≤dÉH ºdÉ©dG »a RÉédG
.ºdÉ©dG AÉëfCG ôFÉ°S øe πH Ö°ùëa ∑Qƒjƒ«f øe ¢ù«d ܃æédG »a ≈≤«°SƒªdG âfÉc ,ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ∫Óîa êƒfõdG ø«Ña .ô«¡°ûdG ¬ª∏«Ød ¬°ùØf º°S’G ’ƒHƒc ¢ù«°ùfôa
∫ƒ°UC’G …hP êƒfõdG IÉ«M øe Ék ªªàe Gk AõL »µjôeC’G πH ’ .Ió«Wh ábÓY Rƒ∏ÑdGh RÉédG ≈≤«°Sƒeh ø««µjôeC’G
,áÑgƒe ºgôãcCGh Oƒ°ùdG ø«æ¨ªdG RôHCG ¬àaÉ°†à°SG ™eh Gk AõL á«éfõdG ó«°TÉfC’Gh ∫ƒ≤ëdG »fÉZCG âJÉHh .á«≤jôaE’G ,º¡àÑ«Nh º¡JÉfÉ©e øe äódh ,≈≤«°SƒªdG √òg OÉ«°SCG º¡fG
≠æ«H º¡«a øªH ,¬æFÉHR ø«H ô«gÉ°ûªdG QÉÑc …OÉædG ÜòàLG hCG á«∏°ùàdG hCG Ö«ëædG hCG ∫ÉØàMÓd á«eƒ«dG IÉ«ëdG øe ÉeCG .ºgOƒ«b ∂ah ºgQôëJ ™e ºdÉ©dG äõZh äQƒ£Jh
±ô©j óMCG ’h .¬àHÉJQ ô°ùch πª©dG IÉfÉ©e ∞«Øîàd ≈àM ¿Éc πH ’ ,êƒfõdG IÉfÉ©e øY ó«©ÑdÉH Ék eƒj øµj º∏a ø£≤dG
É¡fCG ¬aô©f Ée πc .Rƒ∏ÑdG ≈≤«°Sƒe äô¡X ≈àe §Ñ°†dÉH óFÉ°ü≤dG øe ô«ãµd Ék ª¡∏e ¿Éc ɪc ,É¡«a Ék °ù«FQ Ék µjô°T
Ée ∫hCG äô°ûàfGh ,¿ƒ«µjôeC’G êƒfõdG ÉgôµàHG ≈≤«°Sƒe äGQÉ¡f »a Gk ó«Mh Ék °ùØæàe â∏µ°T »àdG ≈≤«°SƒªdGh
Gk Qhôe É«LQƒL øe IóપdG á©°SGƒdG á≤£æªdG »a äô°ûàfG
k
.¢SÉ°ùµJ ≈dEG ’ƒ°Uh ÉfÉjõjƒd äÉHɨH
∞dDƒJ hCG ÆÉ°üJ »fÉZCG á«fGó«ªdG »fÉZC’G ∂∏J øµJ ºdh
.¢UÉN ´É≤jEG Óãek ø£≤dG ∞£≤d ¿Éµa ,óMGh ´É≤jEG ≈∏Y
äɪ∏c ¿ƒ∏éJôj ºK Ék ª¶àæe Ék YÉ≤jEG ¿hQƒ£j ∫ɪ©dG ¿Éµa 101 100
Rƒ∏ÑdG »fÉZCG »a ¬°ùØf è¡æªdG ô¡X Ée Ék ÑdÉZh .áªFÓe
k Rƒ∏ÑdG ós°ùL ó≤a .øjô°û©dG ¿ô≤dG ™∏£e äQƒ£J »àdG
Óc
ɪc á«∏≤ëdG á«éfõdG »fÉZCÓd á«YÉ≤j’G Ö«dÉ°SC’G øe
Gòg É¡æe ≥ãÑæ«d »fÉZC’G ∂∏J É¡«dEG âbô£J »àdG QƒeC’G
.ójôØdG 䃰üdG
,"ø£≤dG áµ∏ªe" ¿Éµa "Rƒ∏ÑdG"`d ¢ù«FôdG §≤°ùªdG ÉeCG
ÉeÉH’BG »a Oƒ°SC’G ΩGõëdGh »Ñ«°ù«°ù«ªdG ÉàdO Gk ójóëJh
º¡æe øjô«ãc ¿CG ≈àM ,øØdG Gòg OGhQ á«ÑdÉZ ¢TÉY å«M
≠æ«c »H »H º¡«a øªH ∑Éæg á«≤«°SƒªdG º¡àæ¡e GhCGóH
≠æ«c .»H .»H ¿ƒà¨æ«dEG ∑ƒjO

ΩƒæZÉe
.õJhh …OÉeh
 ø£≤dG âjR 3 ø£≤dG ∞MÉàe 2 ø£≤dG øY CGôbG 1
"ø£≤dG"
äÉbÉW øWƒ∏d ..ºdÉ©∏d ábÉW
∞MÉàe IóëàªdG äÉj’ƒdG »a âÄ°ûfCG «d9R�Ë ÷—UF�
áYGQõdG √òg iôcòd Gk ó«∏îJ ø£≤∏d IójóY
IQÉ≤dG ïjQÉJ »a QhóH â©∏£°VG »àdG
Éæ«dhQÉc »a ∞ëàe É¡æ«H ,IójóédG ó«©dG ¿ÉLô¡e

2004
20 - 12 :¿ÉªoY
Ö£≤à°ùJh .¢SÉ°ùµJh ÉfÉjõjƒdh á«HƒæédG http://www.omanexpo.com
ɪc ìÉ«°ùdG ±’BG Ék jƒæ°S ∞MÉàªdG √òg √É«ªdG á«∏ëJh ábÉ£dG ióàæe
.ø£≤dG ∫ƒM äGhófh äGôªJDƒe ∞«°†à°ùJ 24 - 22 :IóL
http://www.sagia.gov.sa

WzU�
êGôîà°SG á«∏ªY äCGóH ,™°SÉàdG ¿ô≤dG òæe

d³L�u½
ÜÉàµ∏d ¿hô°û©dGh ™°SÉàdG »dhódG ¢Vô©ªdG
¬àª«b äócCÉJ Éeó©H ø£≤dG QhòH øe âjõdG ¢VQÉ©e á«HhQhC’G ¿Gó∏ÑdG øe ô«ãc »a ΩÉ≤Jh ôѪ°ùjO 3 - 23 :âjƒµdG
Ék «ªdÉY πàëj QÉ°Uh .á«FGò¨dGh ájOÉ°üàb’G ø£≤dG ïjQÉJ Ωó≤Jh ¬JÉLƒàæeh ø£≤∏d info@kif.net

ÆÆWŽd�K� V³Ý
http://www.kif.net
âjR ó©H ΩÉ©£dG äƒjR »a á«fÉãdG áÑJôªdG IójóY êPɪf ∫ÓN øe (¬JQÉ°†M hCG) …òdG Ωɪàg’G ¬JGP óëH»Hô©dG
ø£≤dGÜÉàµdG
n≥∏j ºd¢Vô©e
ô«°†ëJ »a ø£≤dG âjR Ωóîà°ùj .Éjƒ°üdG ,¢ùHÓªdGh äGRô£ªdGh äÉYƒæ°üªdG øe óéf PEG ,á«Hô©dG áÑ൪dG
ôѪ°ùjO»a12¬≤ëà°ùj
- 27 :ähÒH
¢†©H ô«°†ëJh äÉæ驪dGh Ωƒë∏dG »∏bh á£∏°ùdG Ö°ùëH É¡JÓjOƒeh É¡dɵ°TCG »a ∞∏àîJ »àdG ÖàµdG »a +961
¬æY åjóëdG
1 354330 ¢†©H:∞JÉg
.äÉjƒ∏ëdG ïÑWh ,õ«fƒjɪdÉc á°ü∏°üdG ´GƒfCG .á«îjQÉàdG πMGôªdGh Qƒ°ü©dG ±ÓàNG »a á°UÉN ΩÉY πµ°ûH áYGQõdG ∫hÉæàJ:¢ùcÉa
+961 1 351847

:¬JGõ«ªe ¢†©H »JCÉj Ée »ah hCG è«°ùædG áYÉæ°UáYÉæ°üdGh AÉ«ª«µdG ôªJDƒe

hCG ,ájQƒ°Sh
ôѪ°ùjO ô°üe
1 - 27 :¢VÉjôdG
.RƒédG ᡵf ¬Ñ°ûJ áØ«ØN ᡵf ø£≤dG âjõd - åjóëdG ø£≤dG ∞ëàe ó«©j ô°üe »ah .øjó∏ÑdG äGOÉ°üàbG
http://www.ksu.edu
≈∏Y ¿ƒ∏dG áLQO ∞bƒàJh .±ÉØ°T »ÑgP ¬fƒd ¬dƒNO òæe …ô°üªdG ø£≤dG ïjQÉJ º°SQ
bŠ«Ë V³Ý íJÉØdG ¿ƒ∏dGh .¬d ™°†N …òdG ôjôµàdG ióe
»æ©j ’ Ió°ûH QôµJ âjõdG ¿CG »æ©j …òdG
óªëe ΩÉjCG »a ô°üe ≈dEG ≈dhC’G Iôª∏d
IQOÉf äÉWƒ£îe ∞ëàªdG º°†jh .»∏Y
ø£≤dÉH á°UÉîdG á∏«∏≤dG äÉØdDƒªdG øeh
∞«≤ãàdG QÉWEG »a É¡LGQOEG øµªj »àdG
qNL²K� .√ô«Z øe π°†aCG ¬fCG IQhô°†dÉH
¢SÉ«≤d ¢SÉ°SC’G ¬JÉØ°UGƒªH ø£≤dG âjR ôÑà©j -
IQOÉf Ék ©£bh ø£≤dÉH ≥∏©àJ º«°SGôeh
Qƒ°ü©dG ≈dEG Oƒ©J »æ£≤dG ¢Tɪ≤dG øe
Qƒàcó∏d "ø£≤dG" ÜÉàc ôcòf ΩÉ©dG
øe ∫hC’G ƒgh ΩÉ°ûdG
.»∏°UƒeOÓH»∏Y ø«°ùM¢Vô©e
äÉLƒàæe

2004
17 - 1 :᪫îdG ¢SCGQ
.á«JÉÑædG äƒjõdG øe ôNBG ´ƒf …CG ¿ƒdh ¥Gòe øe äÉæ«Yh äÉeƒ∏©eh Gk Qƒ°Uh ,áªjó≤dG ,á«dƒª°ûdG å«M øe á«Hô©dÉH ¬Yƒf
rakexpo@emirates.net.ae
äƒjõdG ºgCG óMCG ø£≤dG âjR ôÑà©j - øe iôNCGh ø£≤dG øe áªjób ±Éæ°UCG ø£≤dG áYGQRhttp://www.rakexpo.co.ae
πeÉc πµ°ûH ¬à«£¨Jh
í°üæj Gòdh .¿ƒgódÉH á©Ñ°ûªdG ô«Z Ék °†jCG ¬«a ¢Vô©Jh .áãjóëdG ±Éæ°UC’G ó©H √QhòHá«YÉæ°üdG
™e πeÉ©àdGh ¬JÉaB»aG áehÉ≤eh
äBÉ°ûæªdG áeÓ°ùdG Ihóf
- 4 :»HO
á檰ùdG øe ¿ƒfÉ©j øjò∏d á°UÉN ,¬dɪ©à°SÉH ,ø£≤dG ´QR äÉ«dBG øe áë°VGh êPɪf .√QɪK 8è∏M

d³L�¹œ
http://www.promis-group.com/bin/main.asp
.∫hôà°ù«dƒµdGh áaÉ°VEG ,ácÉ«ëdGh ∫õ¨∏d áØ∏àîªdG äÉ«dB’Gh

°X½√
áYƒªéeh E ø«eÉà«ØdÉH »æZ ø£≤dG âjR -
¿EÉa Gòd ,Ió°ùcC’G äGOÉ°†e øe iôNCG
᫪«≤dG á°Sóæ¡dG Ihóf
.ø£≤dG ≈∏Y óªà©J »àdG äÉYÉæ°üdG ≈dEG äÉYÉæ°üdG »a ô«ÑN ∞dDƒªdG 8 - ¿C
4’:âjƒµdG
h
Qƒ°Uh Ωƒ°SQ áYƒªéªdG ≈dEG ⪰V óbh âjR ∫hÉæJ »a ™°SƒJ ó≤a ,á«FGò¨dG
info@sigmaprotraining.com

ádÉWEG ≈∏Y óYÉ°ùj ᪩WC’G »a ¬dɪ©à°SG .ø£≤dG á°UQƒH øY äÉeƒ∏©eh IQOÉf kÓjóHhttp://www.sigmaprotraining.com
íÑ°ü«d √ô«°†ëJ2004 ¥ôWhΩƒµ«∏«J
ø£≤dG¢Vô©e
ôª©dG ´É«°V πgÉà°ùj A»°T ’ .ΩGóîà°SÓd É¡à«MÓ°U Ióeh ÉgôªY ¬æª°V ɪc .»fGƒ«ëdG øª°ù∏d16Ék «ë°U - 13 :IóL
πµ°ûH êQó¡e ø£≤dG âjR ¿EG Aɪ∏©dG ∫ƒ≤j - áªFÉ≤dG á«FGò¨dG äÉYÉæ°üdG ÖfGƒL
esales@recexpo.com 102

»a ∫ɪ©à°SÓd Ék ëdÉ°U ¬∏©éj Gògh ,»©«ÑW Ió°û≤dGh »JÉÑædG

É«≤jôaC
http://www.recexpo.com
óHõdG
Gh §°ShC πãe áaÉc
’G ¥ô°û∏d ¬«∏Y¢Vô©e
ábÉ£dG
.á≤Ñ°ùe áédÉ©e ájCG ¿hO øe ΩÉ©£dG »∏b "áÑ°ùµdG" ™«æ°üJ ≈dEG ’ƒ°Uh k 21,á«JÉÑædG
- 18 :IôgÉ≤dG
âjR ¿EÉa ,iôNC’G äƒjõdG ¢†©H ¢ùµY ≈∏Y - »a Ék Ñ°SÉæe Ék ØjOQ ¿ƒµàd √QhòH πØJ øe
egytec@tedata.net.eg

ᡵædG hCG áÑ«côàdG å«M øe ô«¨àj ’ ø£≤dG .܃∏ëdGhttp://www.egytec.com

äÉfGƒ«ëdG ±ÓYCG
ájQƒ°ùdG äÉéàæª∏d ô°ûY »fÉãdG ¢Vô©ŸG
.»∏≤dG »a ¬dɪ©à°SG ó©H ôjÉæj 3 - 25 :øjôëÑdG
≈≤fCG øe óMGh ƒg QôµªdG ø£≤dG âjR ¿EG - QGO" øY QOÉ°üdG ÜÉàµdG
+973Gòg
17 ¿E Éa ¬«∏Yh:∞JÉg
311212
.QhôªdG äGOÉ°TQEG ´ÉÑJG ΩóYh á≤FÉØdG áYô°ùdG ..…ô°ûH CÉ£N áé«àf »g á∏JÉ≤dG çOGƒëdG øe %85 ¿CG âÑK ó≤d ôLÉàªdG »a IOƒLƒªdG á«FGò¨dG OGƒªdG ≥°ûeO »a "™jRƒàdGh ô°ûæ∏d øjódG AÓY:¢ùcÉa
+973 17 311221

á«FGò¨dG OGƒªdG øe Gk óL á∏«∏b á∏b ¿C’ .Ωƒ«dG ø««YÉæ°üdGh ø«YQGõªdG ≈dEG ¬Lƒàj
≈≤ÑJh ,ôjôµàdGh ∞«¶æà∏d ™°†îJ ¿CG ɡ浪j πc ≈dEG Ék °†jCGh ,áYGQõdG äÉ«∏c ÜÓWh

…Oƒ©°ùdG ±ôàëªdG
á«©«Ñ£dG á«FGò¨dG ɡફb ≈∏Y á¶aÉëe øe ø£≤dG øY ójõªdG áaô©ªH ø«ÑZGôdG
.πeɵdÉH .¬H ¥ƒKƒeh Ö°SÉæe »ª∏Y π«dO