ปฏิบัติการที่ 6

การทดสอบกลอง Theodolite
บทนํา
ความคลาดเคลื่อนในงานรังวัดอยางหนึ่ง คือ ความคลาดเคลื่อนเนื่องจากอุปกรณวัดไมถูกตองสมบูรณ
ในสวนของกลอง Theodolite นั้น ความไมถูกตองสมบูรณอาจเกิดจากการผลิตที่ไมสมบูรณ หรืออาจเกิดจาก
การกระทบกระเทื อ นในระหว า งการใช ง าน เราจึ ง จํ า เป3 น ที่ จ ะต อ งศึ ก ษาให เ ข า ใจถึ ง ลั ก ษณะของความ
คลาดเคลื่อน และวิธีการปรับแก เพื่อจะไดขจัดความคลาดเคลื่อนในการรังวัดเนื่องมาจากตัวกลอง
วัตถุประสงค$
เพื่อตรวจสอบกลอง Theodolite ดังนี้
1. คาคงที่ของขีด Stadia ตัวคูณ เทากับ 100 และตัวบวก เทากับ 0 หรือไม
2. แกนดิ่งของกลองตั้งฉากกับแกนหลอดระดับหรือไม
3. แกนราบของกลองตั้งฉากกับแกนดิ่งหรือไม
4. แนวเล็งของกลองตั้งฉากกับแกนราบหรือไม
5. INDEX ERROR ของกลองเทากับ 0 หรือไม

อุปกรณ$
1. กลอง Theodolite
2. Staff
3. แถบวัดระยะ
4. ไมบรรทัด
วิธีการปฏิบัติ
1. การทดสอบว)าแกนดิ่งของกลองตั้งฉากกับแกนหลอดระดับหรือไม)
1.1 ตั้งกลอง และปรับระดับของกลอง ใหฟองอากาศอยูกึ่งกลางหลอดระดับฟองยาว
1.2 หมุ น กล อง 180 องศา ดู ว า ฟองอากาศที่ เ คลื่ อนที่ จ ากตํ า แหน งเดิ มเป3 น ระยะเท าใด
แลวบันทึกในสมุดสนาม
1.3 ทําซ้ําอีก 2 ครั้ง และนําคาที่ไดมาหาคาเฉลี่ย

แสดงการปรับแกใหแกนของหลอดระดับตั้งฉากกับแกนดิ่งของกลอง
2. การทดสอบว)าแกนดิ่งของกลองตั้งฉากกับแกนราบหรือไม)
2.1 ตั้งกลองหางจากผนังประมาณ 30-50 เมตร
2.2 กําหนดเปPา ซึ่งอยูในมุมเงยเหนือผนัง เล็งกลองไปยังเปPานั้นแลวล็อคจานองศาราบไว
2.3 กระดกกลองเล็ง ลงมาใหอยูในแนวระดับ ติดไมบรรทัดเอาไว
2.4 อานคาบนไมบรรทัด แลวบันทึกในสมุดสนาม
2.5 เปลี่ยนหนากลอง แลวเล็งไปยังเปPาที่กําหนดในขอ 2.2 และล็อคจานองศาราบไว
2.6 กระดกกลองเล็งลงมายังไมบรรทัด
2.7 อานคาบนไมบรรทัด แลวบันทึกลงในสมุดสนาม วัดระยะที่เบี่ยงเบนไปจากครั้งแรก
ซึ่งจะมีค่าเป3นสองเทาของคาความคลาดเคลื่อนจริง

3. การทดสอบว)าแนวราบของกลองตั้งฉากกับแนวเล็งหรือไม)
3.1 ตั้งกลองหางจากผนังประมาณ 30-50 เมตร
3.2 กําหนดเปPาในแนวระดั บสายตา และอยูฝั่งตรงขามกับผนัง ทําเครื่องหมายเล็งกลองไป
ยังเป้านั้นด้วยกล้องหน้าซ้าย แลวล็อคจานองศาราบไว
3.3 กระดกกล้องเป็นหน้าขวา เล็งไปยังฝั่งผนัง (ตรงข้ามกับเป้า) ในแนวระดับ ติดไมบรรทัดไว
3.4 อานคาบนไมบรรทัด แลวบันทึกลงในสมุดสนาม
3.5 ใช้กล้องหน้าขวาเล็งไปยังเปPาที่กําหนดในขอ 3.2 และล็อคจานองศาราบไว
3.6 กระดกกล้องเป็นหน้าซ้าย เล็งไปยังไม้บรรทัดที่ติดไว (ฝั่งตรงข้ามกับเป้า)
3.7 อานคาบนไมบรรทัด แลวบันทึกผลลงในสมุดสนาม
3.8 วัดระยะที่เบี่ยงเบนไปจากครั้งแรก ซึ่งมีค่าเป3นสี่เทาของคาความคลาดเคลื่อนจริง
 4. ทดสอบว)าค)า INDEX ERROR ของกลองเท)ากับ 0 หรือไม)
4.1 ตั้งกลองและปรับกลองใหไดระดับ
4.2 กําหนดเปPาใดเปPาหนึ่ง และเล็งไปยังเปPานั้นด้วยหน้าซ้าย อานคามุมดิ่งแลวบันทึกผลในสมุดสนาม
4.3 เปลี่ยนหนากลองเป็นหน้าขวา เล็งไปยังเปPาเดิมอีก อานคามุมดิ่งแลวบันทึกผลลงในสมุดสนาม
4.4 นําคามุมดิ่งทั้งสองมารวมกัน ดูวาได 3600 00’ 00” หรือไม ผลตางที่ได มีค่าเป็นสองเทา
ของคา INDEX ERROR
5. การทดสอบว)าค)าคงที่ของขีด Stadia ตัวคูณเท)ากับ 100 และ ตัวบวกเท)ากับ 0 หรือไม)
5.1 กําหนดจุด A และตั้งกลองใหตรงจุด
5.2 ใชแถบวัดระยะลากไปเป3นระยะ 30 เมตร , 40 เมตร และ 50 เมตร ตอกหมุดและ
กําหนดเป3นหมุด X, Y,Z
5.3 ใชไม Staff วางที่หมุด X
5.4 จากกลองหนาซาย ปรับคา V Reading ใหอานคาได 900 00’ 00” + INDEX ERROR ที่ได
จากขอ 4
5.5 เล็งกลองไปยังไม Staff อานคา Stadia U, M และ L แลวบันทึกลงในสมุดสนาม
5.6 เปลี่ยนเป3นกลองหนาขวา ปรับคา V Reading ใหอานคาได 2700 00’ 00” + INDEX ERROR
ที่ไดจากขอ 4
5.7 เล็งกลองไปยังไม Staff อานคา Stadia U, M และ L แลวบันทึกลงในสมุดสนาม
5.8 ตั้ง Staff ที่หมุด Y และ Z ปฏิบัติซ้ําขอ 5.4-5.7
5.9 นําคาระยะที่ไดมาคํานวณในสูตร เพื่อหาวา คาตัวคูณคงที่ (m) เทากับ 100 และตัว
บวกคงที่ (c) เทากับ 0 หรือไม

การคํานวณ
สูตรการทดสอบตัวคูณคงที่และตัวบวกคงที่
30 = m x (U1 – L1) + C _____ (1)
40 = m x (U2 – L2) + C _____ (2)
จากสมการ (1) และ (2) หาคา m, c
นําคา m, c ที่ไดมาคํานวณเปรียบเทียบที่ระยะ 50 เมตร

D = mS + C
เมื่อ D คือ ระยะทางที่ทําการทดสอบ
m คือ ตัวคูณคงที่
S คือ ระยะ Staff = U–L
C คือ ตัวบวกคงที่
 การทดสอบกลอง Theodolite
วันที่________________________________________
04/ 07/ 56 เวลา _____________________________________
13.00

ลาน คณะ ศวกรรมศาสต ห า

สถานที่ ________________________________________________________________________________
ภาค ตสาหกรรม
อน
สภาพอากาศ ___________________________________________________________________________
ชนิดกลอง _____________________________
WILD T1 G หมายเลข _____________________________
004/ 01
1. การทดสอบว)าแกนดิ่งของกลองตั้งฉากกับแกนหลอดระดับหรือไม)
No ระยะที่ฟองอากาศเคลื่อนที่ (ขีด) Remark
1 ไป ทางขวา 1 ด
ไป ทาง าย
ด
2 2
3 ไป ทาง าย
1 ด
Mean 1.355

2. การทดสอบว)าแกนดิ่งของกลองตั้งฉากกับแกนราบหรือไม)
No Face ค)าที่อ)านไดจากไมบรรทัด Remark
1 L 13.7
2 R 14. 1

ระยะที่เบี่ยงเบน= ____________________________________cm
0.4

คาความคลาดเคลื่อน = ______________-_________________cm
13. T 0.2

3. การทดสอบว)าแนวราบของกลองตั้งฉากกับแนวเล็งหรือไม)
No Face ค)าที่อ)านไดจากไมบรรทัด Remark
1 L &I
2 R 15. 4

ระยะที่เบี่ยงเบน= ____________________________________cm
8.3

คาความคลาดเคลื่อน = ________________________________cm
0.075
ขี
ร้
ขี
ขี
น้
ซ้
ซ้
อุ
วิ
ร์
4. การทดสอบว)าค)า INDEX ERROR ของกลองเท)ากับ 0 หรือไม)
No Face V Reading
1 L ยา 58.8.
0

2 R 2920 0.8 /
ผลรวมของ___________________________________________________________________________________________
3590 58.8.
คาความคลาดเคลื่อน__________________________________________________________________________________
-> 1.2
1

-8. ออ
INDEX ERROR___________________________________________________________________________________________

5. การทดสอบว)าค)าตัวคูณคงที่เท)ากับ 100 และ ตัวบวกคงที่เท)ากับ 0 หรือไม

No Station To Distance U M L
1 A X 30
2 A Y 40
3 A Z 50
ผลการคํานวณ ตัวคูณคงที่ (m) = ______________________________________________________________________
ตัวบวกคงที่ (c) = _____________________________________________________________________________________
ระยะทางที่คํานวณไดในการวัดระยะ 50 เมตร = _______________________________________________________
 คําถามหลังการปฏิบัติการ
1. กลอง Theodolite ที่สมบูรณ$จะตองมีลักษณะอย)างไรบาง
1 ก องไ & ปกร กอ าง อ สภาพพ อมใ งาน27 เลน ใ ไ รอย ด รอย าว
ร
.......................................................................................................................................................................
ช ใน ว

3 ว ระ บ ความ เท ตรง แกน ง ของก อง งฉาก แกน หลอด ระ บ บ

&

.......................................................................................................................................................................
ด ยง 4

ก อง งฉาก น แกน ง 6)แนว เ ง ก อง งฉาก บแนว แกน ราช

.......................................................................................................................................................................
5) แกน ราม ของ

>> index error เ า บ0

2. สาเหตุของความคลาดเคลื่อนมีอะไรบาง และมีวิธีปXองกันหรือแกไขความคลาดเคลื่อนนั้นอย)างไร
การ เ ง เ าหมาย ไ ดเจน เ น แมน 1800แ ตอน แมน อาจจะ หมน ไ ง 1800 ไ
.......................................................................................................................................................................
1800 ใ มาก ส แ วอค ไ เ อ อง น
/
และ การ อง นห อการแ ไขพยายาม แมนใ ไ
.......................................................................................................................................................................
การตลาด เค อนของ ก องแ ว ป บ บ ว มละ เ ยน าๆ กค ง
.......................................................................................................................................................................
3. INDEX ERROR มีผลต)อการวัดมุมอย)างไร
.......................................................................................................................................................................
หาก index error ไ เ า บ0 แสดง า เรา ด ไ คลาดเค อน
.......................................................................................................................................................................
ม

.......................................................................................................................................................................

วิจารณ$ผลการปฏิบัติการ
การป การ การทดสอบ ก อง โอโดไล พบ า จาก การทดสอบ าแกน ง
.......................................................................................................................................................................
จาก

ของ ก อง งฉาก บ แกน หลอด ระ บ ห อไ ห งจาก ง ก อง และ ป บ ระ บ ของ

.......................................................................................................................................................................
ก อง ใ ฟองอากาศอ งกลางหลอดระ บ ฟองยาว และ หมด ก อง 188'พบ า
.......................................................................................................................................................................

ห นเคงพองอ ตามคอเ อนอตต แหเง มใน องไปพา ขวาค ง ค อนมต

อง
.......................................................................................................................................................................
ง
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
และก หนด เ าและ าน าบนไ บรร ด จะไ ก อง ห า าย า13.7 และ ก อง
.......................................................................................................................................................................
ห าขวา14.1 ระยะ เ ยงเบน อ 0.4cm การทดสอบ า แนว รอบของก อง งฉาก
.......................................................................................................................................................................
บแนวเ ง ห อไ ห งจาก งก องและ ก หนด เ า าน า จากไ บรร ดไ ก องห า าย
.......................................................................................................................................................................
16.1 ก องห าขวา15.4 ระยะ เ ยงเบน0.3cm และ สด าย การทดสอบ า า INDEXERROR
ก องเ า บ0 ห อไ านVReadingก อง
ของ ายไ ยา 058.0' และ ก อง ห า ขวา
ห า
29200.8' ไ ผลรวม 359058.8 าความคลาดเค อน -1.2 INDEXERROR - 0.5 /
ร้ั
ทุ
ตั
ดึ
สี่
กั
ตั้
วั
มี
ดึ่
กั
ตั้
กั
ตั้
ที่
ชั
ดี
ที่
ล็
ป้
อี
ช้
ปิริ
ตั
กั
มุ
วั
ธี
ว่
กั
ตั้
ตั้
กึ่
ที่
ลิ
วิ
ช่
ที่ทั
ค่
อ่
มี
ซ้
ที่
ว่
คื
กั
ตั้
ตั้
ค่
อ่
ซ้
ที่
ค่
ว่
ท้
อ่
ซ้
ค่
ห้
วี
ล็
ด้
ล็
บี่
ม่
ช่
ว้
บี่
ม่
ล็
ป้
ท่
ล้
ป้
น้
พื่
น้
ล้
ด้
ยู่
ด้
ท่
ำ
ำ
ป้
ล้
ลื่
ห้
ห้
ย่
รั
ดิ่
น้
ส่
ล้
ล้
ม้
ดิ
ล้
ำ
ด้
รื
ม้
ม่
รื
ล้
ด้
ล้
ม่
ล้
มี
ล้
ม่
อุ
ล้
ล้
ลื่
ลั
ล้
ล้
มุ
ติ
ด้
ล้
น้
ล้
น้
รื
ล้
ดั
ลั
ำ
ล้
ดั
น้
ต่
รั้
ค่
ดั
รั
รื
ล้
ดั
ดั
ตั
ว่
ส์
กั
ล้
กั
ถึ
รั้
ย่
ขี
ร้
กั
ริ
ว่
ป้
ม่
น่
ลื
ก้
ว่
ฏิ
ม่
ณ์
ร้
ทั
ม่
ล้
ทั
บั
ลื่
กั
ติ
ท์
ช้
ด้
ลื่
ท่
กั