Γραφικές Τέχνες - Πολυμέσα

ΓΤΠ50 - Η Τέχνη και η Επικοινωνία στις Γραφικές Τέχνες

Καραμανίδου Σοφία - std165125

ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Joseph Cornell, Shadow box

Η τέχνη συγκροτεί κόσμους.

Η ματιά του καλλιτέχνη, η χρήση των κυρίαρχων μέσων και το κοινωνικό/ιστορικό
πλαίσιο κάθε εποχής, οργανώνουν και συνθέτουν προτάσεις κόσμων.
Με βάση τα έργα που παρατίθενται, να αναλύσετε τους εκάστοτε τρόπους κατασκευής κόσμων
των Giuseppe Arcimboldo, L’ eau & Joseph Cornell, Shadow box.

Giuseppe Arcimboldo, L’ eau

ΑΘΗΝΑ, 2023-24
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Giuseppe Arcimboldo, L’ eau σελ. 4

1.2 Το Έργο του σελ.: 4

1.3 Η Εποχή του σελ.: 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Joseph Cornell, Shadow box σελ. 6

2.2 Το Έργο του σελ.: 6

2.3 Η Εποχή του σελ.: 7

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ. 8

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ σελ. 9

ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της δημιουργίας του

κόσμου μέσα από τα συγκεκριμένα έργα των Giuseppe Arcimboldo, L’ eau και Jo-
seph Cornell, Shadow Box. Οι δυο αυτοί καλλιτέχνες παρουσίασαν τα έργα τους με
διαφορά περίπου 350 ετών και όμως φαίνεται δια μέσου των επιλογών τους ότι το
πνεύμα του Σουρεαλισμού1 , με σύγχρονους όρους, επηρέασε τις αισθητικές επιλογές
και των δυο. Είναι ενδιαφέρον σημείο να παρατηρηθεί το γεγονός ότι και οι δυο
επιχείρησαν να εντάξουν τον μακρόκοσμο, τον κόσμο δηλαδή που μας περιβάλλει
μέσα στον μικρόκοσμο, την ανθρώπινη δηλαδή μορφή και παρουσία, εντός του.
Η εργασία χωρίζεται σε δυο κύρια κεφάλαια, το πρώτο κεφάλαιο αφορά στο
έργο του Giuseppe Arcimboldo και στην εποχή που μεσουράνησε ως ζωγράφος της
αυτοκρατορικής Αυλής των Αψβούργων στη Βιέννη. Δημιούργησε τη σειρά έργων
Εποχές και Στοιχεία, προκειμένου να τιμήσει τον Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό,
ταυτίζοντας τον με την υπεροχή και αιωνιότητα της φύσης, προσδίδοντάς του με αυτό
τον τρόπο την υπέρτατη εξουσία πάνω στη φύση και στους υπηκόους του (Kaufmann,
1976).
Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά στο έργο και στην εποχή του Joseph Cornell, ο
οποίος με τα έργα του υπό τη γενική περιγραφή Shadow Box, μετατρέπει το έργο σε
τρεις χωρητικότητες, αυτές της σκηνής, του περιβάλλοντος και της μεταφοράς (Pen-
nington, 1983). Δημιουργεί με αυτό τον τρόπο έναν κόσμο, μέσα στον κόσμο, που
απαρτίζεται από χαρτιά περιτυλίγματος, εικόνες και αντικείμενα. Ένας αυτοδίδακτος
καλλιτέχνης που αναδείχθηκε σε Αμερικανό κατασκευαστή σουρεαλιστικών
αντικειμένων (Marci Kwon, 2020 σελ. 287, παρ. 2).
Και οι δύο αυτοί κόσμοι, που δημιουργήθηκαν από δυο διαφορετικούς καλ-
λιτέχνες, παρόλη την τεράστια χρονική απόσταση που τους χωρίζει, πάλλονται από
κοινωνικό-οικονομικές αλλαγές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Στοιχεία και δε-
δομένα αυτών των εποχών διακρίνονται στο έργο τους. Άλλωστε, σύμφωνα με τον
Gombrich (2017), ένα έργο τέχνης γίνεται αντιληπτό από τον θεατή ανάλογα με τις
προσδοκίες που ενδύει στα συμφραζόμενα του έργου αλλά και στην εποχή του, θα
πρόσθετα.
Στόχος επομένως της εργασίας είναι με αφορμή τα έργα αυτά να γίνει μια
σύνδεση με την ιστορική περίοδο του καθενός, για να αναδειχθούν τα γεγονότα
αυτά που ενέπνευσαν τους δημιουργούς τους. Η δυσκολία του όλου εγχειρήματος
ήταν ότι οι αντίστοιχες βιβλιογραφικές πηγές δεν ήταν αρκετές και ως εκ τούτου
χρησιμοποιήθηκαν άρθρα από περιοδικά τέχνης, τα οποία εντοπίστηκαν έπειτα από
σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο.

----------------------------
1
Άποψη που τεκμηριώνεται από τη Deborah Solomon (1997) και Marci Kwon, (2020) αντίστοιχα.

3
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Giuseppe Arcimboldo, L’ eau

Ο Giuseppe Arcimboldo γεννήθηκε στο Μιλάνο

(1530-1593), από το 1563 έως το 1587 έζησε στη
Βιέννη και στην Πράγα, όπου κατείχε τη θέση
του αυτοκρατορικού ζωγράφου στην Αυλή του
Μαξιμιλιανού ΙΙ και του γιου του Ροδόλφου ΙΙ, του
Οίκου των Αψβούργων (Shank, 2017).
Ήταν ζωγράφος της περιόδου του όψιμου
Μανιερισμού, τα έργα του αποτελούνται από ανα-
παραστατική τέχνη και πορτρέτα αλλά τα έργα του της
περιόδου της Πράγας με τους συνδυασμούς φρούτων,
λαχανικών, ζώων και αντικειμένων καθημερινής
χρήσης θα μπορούσαν να τον κατατάξουν και ως
πατέρα του Σουρεαλισμού (Χρήστου, 1991). Από τα
πιο γνωστά του έργα είναι η σειρά Εποχές (Χειμώνας,
Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο) και τα Στοιχεία
(Φωτιά, Νερό, Γη και Αέρας), ορισμένα εκ των οποίων , όπως το Νερό, εκτίθενται στο
Μουσείο της Ιστορίας της Τέχνης, στη Βιέννη.

1.2 Το Έργο του

Ο Πατρώνας του Arcimboldo Μαξιμιλιανός ΙΙ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη

βιολογία και τη ζωολογία και ενίσχυσε την έρευνα της χλωρίδας και της πανίδας
στις εξερευνήσεις που πραγματοποιούνταν εκείνη την εποχή στον Νέο Κόσμο. Οι
εξερευνητές που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους τον προμήθευσαν με εξωτικά φυτά
και ζώα, τα οποία ο Μαξιμιλιανός ΙΙ τα πρόσθετε στη συλλογή του, το Kunstkammer,
η οποία περιελάμβανε επίσης έργα τέχνης, ελληνικές και ρω-μαϊκές αρχαιότητες,
επιστημονικά όργανα, πολύτιμους λίθους, απολιθώματα και όστρακα. Ο Arcimbol-
do, ως αυτοκρατορικός ζωγράφος είχε πρόσβαση σε αυτή τη συλλογή, που αποτέλεσε
έμπνευση για τη δημιουργία της σειράς έργων που προαναφέρθηκε, αναδεικνύοντας
το μέγεθος του εικονογραφικού του ταλέντου αλλά και των γνώσεων που απεκόμισε
πάνω στο φυσικό περιβάλλον (National Art Gallery, χ.ε.). Συγκεκριμένα το έργο L’
Eau (Το Νερό), το οποίο είναι μέρος της σειράς Τα Στοιχεία, αναπαριστά μια κεφαλή
ανδρός, την οποία βλέποντας από κοντά ο θεατής συνειδητοποιεί ότι αποτελείται από
μια σύνθεση 62 ψαριών και κοραλλιών. Το έργο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον
Πικάσο και τον Νταλί στις αρχές του 20ου αιώνα και από ορισμένους χαρακτηρίστηκε
ως ο «Παππούς του Σουρεαλισμού» (Shank, 2017).

4
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 1.3 Η Εποχή του

Αναφορικά με τα ίδια τα έργα και την εποχή που δημιουργήθηκαν, μια σειρά
κειμένων που ανακαλύφθηκαν δίνουν μια εκτενή περιγραφή του κόσμου εκείνης της
εποχής και επιτρέπουν μια νέα ανάγνωση των έργων του, ως αυτοκρατορικών. Από
τα κείμενα αυτά προκύπτει ότι ο Arcimboldo συνεργαζόταν με τον λόγιο ποιητή της
Αυλής των Αψβούργων Φοντενέο. Εικάζεται, βάσει των σχολίων και ποιημάτων του
Φοντενέο, ότι τα έργα του Arcimboldo “Οι Εποχές και τα Στοιχεία” δόθηκαν ως δώρο
στον Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό ΙΙ για τη νέα χρονιά του 1569, όπως συνηθιζόταν
εκείνη την εποχή. Οι πίνακες αυτοί, επομένως, έχουν ως στόχο να δοξάσουν τον
Αυτοκράτορα μέσα από ένα σύστημα μεταφορών και παραλληλισμών, πολύ οικείο
για τους λόγιους της Αναγέννησης. ο Αυτοκράτορας κυβερνά το κράτος και κατά
προέκταση τους ανθρώπους, τον μικρόκοσμο. Εφόσον όμως, ο μικρόκοσμος βρίσκεται
σε συμφωνία με τον μακρόκοσμο μπορεί να θεωρηθεί ότι ο Αυτοκράτορας κυβερνά
και τον ευρύτερο κόσμο, δηλαδή τα στοιχεία της φύσης και τις εποχές (Kaufmann,
1976). Συγκεκριμένα ο Μαξιμιλιανός παραλληλίζεται ως αυτός που ελέγχει τις
εποχές, τη φύση και στοιχεία της, άρα και τον κόσμο μέσα από την αιώνια εξουσία
που του δίνει αυτή η ιδιότητα. Τα έργα αυτά λοιπόν είναι αλληγορίες για την εξουσία
του αυτοκράτορα και της αρμονίας του κόσμου που θα έρθει από την εξουσία του και
την ήττα που θα φέρει στους Οθωμανούς εισβολείς (De Girolami Cheney, 2019).
Η επιλογή του Arcimboldo να αποδώσει τις Εποχές και τα Στοιχεία ως
κεφαλές εμφανίζεται και στα ρωμαϊκά νομίσματα, με τις διακοσμητικές κεφαλές
Αυτοκρατόρων, τα οποία είχε δει στην Αυτοκρατορική συλλογή. Η σύνδεση επομένως
με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία υποδηλώνει και την πολιτική σημασία του έργου των
Arcimboldo και Φοντενέο, αλλά και την πρόθεσή τους να παρουσιάσουν τα έργα
αυτά ως προμήνυμα της αιώνιας εξουσίας του κόσμου από τον Οίκο των Αψβούργων
(Kaufmann 1976).
Η σειρά αυτή των έργων του, τέλος, δεν αποτελεί σύμπτυξη παράδοξων
φαντασιώσεων, όπως θεωρήθηκε από τους συγχρόνους του. Αντίθετα, θα μπορούσε
να προσεγγιστεί ως μια έκφραση του πνευματικού κόσμου του 16ου αιώνα,
που χαρακτηρίζεται από τον Ουμανισμό, τον Νεοπλατωνισμό, τις θεωρίες του
Αριστοτέλη και τις έννοιες της φυσιογνωμικής της Αναγέννησης και σε ένα
σύστημα αντιστοιχιών ανάμεσα στον μικρόκοσμο και μακρόκοσμό (Arnheim, 2005).
Η αναπαράσταση των στοιχείων της φύσης και των εποχών, ως απόδειξη της αιώνιας
εξουσίας, δε συναντάται μόνο στο έργο του Arcimboldo αλλά ήταν ένα συχνό μοτίβο
σε όλες τις μορφές τέχνης του 16ου αιώνα, από τη λογοτεχνία, την ποίηση έως τη
ζωγραφική και το θέατρο. Η αρχή έγινε από τον Κάρολο V, που χρησιμοποίησε αυτό
το μοτίβο ως μέσο αυτοδιαφήμισης της εξουσίας του, υποδηλώνοντας έτσι και το
μεγαλείο της αυτοκρατορίας που έχτισε (Kaufmann 1976).

5
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Joseph Cornell, Shadow box

Ο Joseph Cornell έζησε στη Νέα Υόρκη (1903-

1972), θεωρήθηκε μια πρωτοποριακή μορφή της
τέχνης του ασαμπλάζ, δημιουργώντας συνθέσεις
σε κουτιά γνωστά ως Shadow Boxes, όπως είναι
αυτά στις προθήκες μουσείων. Σε αυτά του
κουτιά δημιούργησε συνθέσεις από καθημερινά
αντικείμενα, φωτογραφίες, χάρτες και άλλα
υλικά εμποτισμένα από μια αίσθηση νοσταλγίας
και αναμνήσεων (Ζιρώ, 2015). Σύμφωνα με
τους Foster, Krauss et al (2013, σελ.528) «σε
αυτά τα πλαίσια δημιουργεί τις συνθέσεις του
μέσω των μετασουρεαλιστικών συσσωρεύσεων
αντικειμένων, προσδίδοντας την ιδιότητα της
«μαγείας» στο αντικείμενο «τέχνης».

2.2 Το Έργο του

Οι Foster, Krauss et al (2013) περιγράφουν το έργο του ως σουρεαλιστικό

θέατρο της φαντασίωσης, που συνδυάζει το αλλόκοτο με έναν σουρεαλιστικό τρόπο,
που δημιουργεί μια αισθητική θαυμασμού, επιτρέποντας στην υποκειμενικότητα
να διατηρηθεί μέσω της μνήμης. Συνεχίζοντας, αναφέρουν ότι το σουρεαλιστικό
αντικείμενο δεν είναι μια απεικόνιση, όπου δυσάρεστα αντικείμενα έγιναν ευχάριστα
μπιχλιμπίδια, αλλά μια λειψανοθήκη, όπου το υποκείμενο κατατρέχει την επιθυμία
του σαν φάντασμα.
Το έργο του Cornell, Shadow Boxes, κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στην
ιστορία της αμερικάνικης τέχνης του 20ου αιώνα. Οι Σουρεαλιστές και η τέχνη του
ασαμπλάζ, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το έργο του και υπήρξαν πηγές έμπνευσης
και δημιουργίας, αν και ο ίδιος αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι ανήκε στους Σου-
ρεαλιστές παρ’ όλο που εκτιμά βαθιά το έργο τους (Solomon, 2015)· παράλληλα η
τέχνη του περιελάμβανε στοιχεία κινημάτων του Νέο Ρομαντισμού, του Αφηρημένου
Εξπρεσιονισμού και της Ποπ Αρτ (Niedenthal, 2002 ).
Στα μετασουρεαλιστικά ασαμπλάζ του, ο Cornell χρησιμοποίησε φωτογραφίες
ως αντι-μορφές, δημιουργώντας μνημονικές διατάξεις. Στο έργο του συνδυάζει αντι-
κείμενα, ασυμβίβαστα εκ πρώτης όψεως, χωρίς λογική αλληλουχία, καθιστώντας τα
παράλογα ως προς την ορθολογικότητά τους. Καταφέρνει όμως να δημιουργήσει την
αίσθηση του οικείου στη σύνθεση του, καθώς τα αντικείμενά του δημιουργούν μια
σχέση μεταξύ σημαίνοντος και σημαινόμενου (Foster, Krauss et al ,2013).
6
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 Σύμφωνα με τον Janangelo (1998), ο Τσάρλ Σίμικ στο βιβλίο του In Dime Store
Alchemy “The Art of Joseph Cornell” εστίασε στην τέχνη του κολλάζ τονίζοντας ότι
μόνο αυτή η μορφή τέχνης αλλά και η αισθητική που παράγει έχει τη δυνατότητα
να ερμηνεύσει με τον τρόπο της την αμερικάνικη πραγματικότητα. Ο Cornell,
συνεχίζοντας την τέχνη του Ready Made που εισήγαγε ο Duchamp, δηλώνει και
αυτός, ότι οι εικόνες ναι μεν προϋπάρχουν, αλλά μεταβάλλονται εννοιολογικά από
τη διαδικασία κατά την οποία ο καλλιτέχνης αποφασίζει πως θα τα χρησιμοποιήσει,
αλλάζοντας νόημα ανάλογα με τον τρόπο που θα τοποθετηθούν στο κάδρο του.

2.3 Η Εποχή του

Το 1936, ο Cornell συμπεριέλαβε το έργο του Soap Bubble Set, στην έκθεση
του Άλφρεντ Μπάρ (Alfred Barr) Φανταστική τέχνη, Νταντά, Σουρεαλισμός στο
ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης (Solomon, 1997). Εφτά χρόνια έπειτα από το Μεγάλο Κράχ
του αμερικάνικου χρηματιστηρίου το 1929 και την τεράστια οικονομική ύφεση. Την
ίδια εποχή όμως παρατηρείται και μια ανοδική εκτίμηση της τέχνης με σπουδαίες
εκθέσεις που πραγματοποιήθηκαν τόσο στο ΜΟΜΑ όσο και στο Γκούγκενχαιμ και
αλλού, με Ευρωπαίους καλλιτέχνες που συνέρρεαν στην Αμερική για να σωθούν από
τη ναζιστική λαίλαπα που απειλούσε την Ευρώπη από τις αρχές της δεκαετίας του
1930. Όσο προχωρούσε η δεκαετία του 1930, η παραδοξότητα αυτή κλιμακωνόταν,
στην Ευρώπη μαινόταν ο Ισπανικός Εμφύλιος, στον οποίο η Σοβιετική Ένωση ήταν
απρόθυμη να παρέμβει και το αποκορύφωμα ήρθε με τη σύναψη του Συμφώνου Μη
Παρέμβασης που υπέγραψε η Σοβιετική Ένωση με τη ναζιστική Γερμανία το 1939.
Το Soap Bubble Set ίσως ήταν η προσπάθεια του Cornell να δημιουργήσει μια στιγμή
ηρεμίας μέσα σε αυτή την τρομακτική κοινωνική αλλαγή (Kwon, 2020).

7
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Παρατηρώντας τα έργα των δύο εικαστικών, γίνεται αντιληπτή η πρόθεσή

τους να αναπαραστήσουν την πραγματικότητά τους με ένα διαφορετικό προσωπικό
ύφος· ονειρεύτηκαν ένα κόσμο μέσω των εικόνων θέτοντάς αυτές σε ένα διαφορετικό
επίπεδο ερμηνείας (Gombrich, 2017). Η δημιουργία κόσμων συνίσταται τόσο στη
διάσπαση όσο και στη συνένωση των συνόλων σε μέρη, τη διαίρεση σε υποείδη.
Στο έργο του Arcimboldo, το Νερό, μια σύνδεση ανόμοιων, εκ πρώτης όψεως,
ειδών συνθέτουν την κατατομή του πορτρέτου. Η ίδια η θέση του θεατή ως προς το
έργο αναδεικνύει τη σύλληψη του καλλιτέχνη, αναγνωρίζει τα αντικείμενα που το
αποτελούν και αντιλαμβάνεται τον καλλιτεχνικό τρόπο που διαγράφει την κατατομή.
Με την εγγενή ομοιότητα των αντικειμένων δημιουργεί τον όγκο και την επιφάνεια
πάνω στην οποία δουλεύει (Arnheim, 2005).
Ο Cornell από την άλλη πλευρά συνδυάζει διαφορετικά υλικά και αντικείμενα,
διατηρώντας με αυτό τον τρόπο την υποκειμενικότητά του μέσω της μνήμης. Έτσι
η διάταξη των σουρεαλιστικών αντικειμένων στα Shadow Boxes του, καθιστούν το
έργο ένα σημείο μνήμης, σα να αποτίει ένα φόρο τιμής στο αντικείμενο (Foster,
Krauss et al, 2013). Μέσω του τρόπου που χειρίζεται το θέμα του, επανακτά την
πραγματικότητα, εντάσσοντας το στοιχείο της μνημονικότητας (Καλαντζή, 2019).
Συγκρίνοντας επομένως του κόσμους που έφτιαξαν αυτοί οι δυο καλλιτέχνες,
με αντιθετικό τρόπο ο καθένας τους, μπορούν να σχετικοποιηθούν υπό ένα δεδομένο
σύστημα ανάλογα με την επιστήμη, την προοπτική ή την εποχή της δημιουργίας
τους, (Goodmann, 1978 sel. 3). Ο μεν Arcimboldo επηρεασμένος από τον Ουμανισμό
της Αναγέννησης, τις Αλληγορίες της εποχής του και τις μεγάλες κατακτήσεις της
Αυλής των Αψβούργων, δημιούργησε πορτρέτα που παραλληλίζουν τον Αυτοκράτορα
με την απόλυτη εξουσία επί της γης και των ανθρώπων. Κάνει δηλαδή μία “Σύνθεση”
των υλικών ανα περίπτωση, με τέτοιο τρόπο που δίνει “Έμφαση” στην κατασκευή
του κόσμου του, “Οργανώνοντας” τα υλικά με μεγάλη μαεστρία, θα λέγαμε. Κάτι που
ήταν πολύ μπροστά για την εποχή του. Ο δε Cornell δημιουργεί μέσα στον 20ο αιώνα,
όπου η τέχνη απελευθερώνεται από τις δεσμεύσεις του παρελθόντος. Επηρεασμένος
τόσο από τη Μεγάλη Ύφεση και το Κραχ του 1929 αλλά και ενός πολέμου προ
των πυλών, δημιούργησε ένα μικρόκοσμο, τα Shadow Boxes. Καλεί τον θεατή να
ξεπεράσει τα όρια της λογικής και να εστιάσει στον μακρόκοσμο, που χωράει πια
στα όρια του μικρόκοσμου, που είχε δημιουργήσει ο καλλιτέχνης (Bachelard, 2014).
Συνδέει, με αυτό τον τρόπο, την πραγματικότητα, τις αισθήσεις και τη μνήμη για να
δημιουργήσει τη συνοχή και την αρμονία. Και εκείνος μέσω της “Έμφασης” καδράρει
τα υλικά του στα κουτία, “Καταργώντας” τους προηγούμενους μικρόκοσμους των
υλικών και “Οργανώνοντας” τα υλικά δημιουργεί νέους κόσμους. Διαπιστώνουμε οτι
ο τρόπος κατασκευής των κόσμων τους, ουσιαστικά, ήταν μέσα από άλλους. (Good-
man, 1978, σελ.7-17).

8
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

• Ζιρώ, Ο., Πετρίδου, Β., , (2015). Τέχνες και Αρχιτεκτονική, από την Αναγέννηση
έως τον 21ο αιώνα. Αθήνα: ΣΕΑΒ

• Καλαντζή, Μ.Η. (09/2019) Τέσσερα Μικρά Παράδοξα Σπίτια Εικαστικές Αφηγήσεις

Χωρικών Εμπειριών. Ερευνητική Εργασία, Επιβλέπων Καθηγητής:
Δημήτρης Φράγκος. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

• Χρήστου Χ. (1991) Η Ιταλική ζωγραφική κατά τον 16ο αιώνα, Τ.Β’. Αθήνα: Βάνιας

• Arnheim R. (2005), Τέχνη και οπτική αντίληψη. Η ψυχολογία της δημιουργικής

όρασης. Αθήνα: Θεμέλιο

• Bachelard, G. (2014). The Poetics of Space. The classic look at how we experi-
ence intimate places. Boston: Beacon Press.

• De Girolami Cheney L. (2019). Giuseppe Arcimboldo’s Grilli: Humor and Magic

in Genre Portraits. Cultural and Religious Studies, February 2019, Vol. 7, No. 2,
57-76 . Universidad de Coruña, Spain.

• Foster, H., Krauss, R., Bois, Y- A., Buchloh, B.H.D., Joselit, D. (2013). Η τέχνη από
το 1900, μοντερνισμός, αντιμοντερνισμός, μεταμοντερνισμός. Αθήνα: Επίκεντρο
Gombrich E.H (2017), Τέχνη και ψευδαίσθηση. Μελέτη για την ψυχολογία της
εικαστικής αναπαράστασης. Αθήνα: Πατάκης.

• Goodman, N. (1978). Ways of worldmaking. England: Harvester Press, Hassocks

• Kwon Marci (2020), Joseph Cornell at the Museum of Modern Art στο (Επιμ.)
Zhang Jian, Robertson Bruce Complementary Modernisms in China and the
United States, Art as Life/Art as Idea. pp. 283-292 (10 pages) California: Punc-
tum Books

----------------------------

• Pennington Curtis (Buck) E., (1983), Joseph Cornell: Dime Store Connoisseur,
Archives of American Art Journal, Vol. 23, No. 3, pp. 13-20 (8 pages). Ανακτήθηκε
στις 22/10/2023, από https://www.jstor.org/stable/1557378 (μόνο για ανάγνωση).

9
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία
 • Janangelo Joseph , Joseph Cornell and the Artistry of Composing Persua-
sive Hypertexts College Composition and Communication, Vol. 49, No. 1 (Feb.,
1998), pp. 24-44 (21 pages). Ανακτήθηκε στις 22/10/2023, από https://doi.
org/10.2307/358558•https://www.jstor.org/stable/358558 πρόσβαση 20/10/2023

• Niedenthal Simon(2002), Learning from the Cornell Box , Leonardo, Vol. 35, No.
3 pp. 249-254 (6 pages), στην ιστοσελίδα
https://www.jstor.org/stable/1577113 πρόσβαση 22/10/2023

• National Gallery Art, An Eye for Art - Questioning Traditions - Giuseppe Arcimbol-
do. Ανακτήθηκε στις 18/10/2023, από
https://www.nga.gov/content/dam/ngaweb/Education/learni/ng- resources/an-eye-
for-art/AnEyeforArt-GiuseppeArcimboldo.pdf

• Kaufmann T. D. (1976) Arcimboldo’s Imperial Allegories, G.B. Fonteo and the In-
terpretation of Archimboldo’s Painting. Zeitschrift für Kunstgeschichte, 39. Bd.,
H. 4 (1976), pp. 275-296 (22 pages). Ανακτήθηκε στις 20/10/2023, από https://www.
jstor.org/stable/1481925 (μόνο για ανάγνωση)

• Shank Ian, (08/09/2017) Giuseppe Arcimboldo, the Renaissance Artist Whose Fruit-
Faced Portraits Inspired the Surrealists. Ανακτήθηκε στις 20/10/2023, από https://
www.artsy.net/article/artsy-editorial-renaissance-artist-fruit-faced-portraits-in-
spired-surrealists

• Solomon D. (1997) Utopia Parkway. The life and work of Joseph Cornell. New
York: Farrar, Straus and Giroux (μόνο ηλεκτρονική πρόσβαση). Ανακτήθηκε στις
20/10/2023, από
https://archive.org/details/utopiaparkwaylif00solo/page/n10/mode/1up?view=the-
ater&q=surrealism

• Solomon D. (2015). Joseph Cornell: Pioneer of assemblage art Such stuff as

dreams are made on. Royal Academy Magazine publ. 21/05/2015. Ανακτήθηκε
στις 20/10/2023, από https://www.royalacademy.org.uk/article/joseph-cornell-shad-
ow-boxes-assemblage-art.

10
ΓΤΠ 50, 2023-24 • Καραμανίδου Σοφία