వలసవాదం యొక్క దశలు -భారతీయ ఆర్థిక్ వయవసి , పర్థశమ

ర ల పై పరభావం

(CHANGING PHASES OF COLONIALISM AND IMPACT ON INDIAN ECONOMY AND INDUSTRY)

-రెండు ముఖ్య దశలు కలవు.

A. వలసవాద ముెందు దశ (Pre-Colonial Stage (1600-1757))

B. వలసవాద దశ (Colonial Stage (After 1757))

A. వలసవాద ముెందు దశ (Pre-Colonial Stage (1600-1757)):

➢ ఈ కాలెంలో ఈస్
ట ెండియా కెంపెనీ పాత్
ర - వాయపార సెంస
థ లాగా ఉెంది
➢ ఇది భారత్దేశానికి వస్త ై న లోహాలను తీస్తకువచ్చి, వాటిని భారతీయ వస్త
ు వులను లేదా విలువ ు వులతో మార్పిడి చేస్ెంది.
లాభాలు గడిెంచ్చెంది.
➢ భారతీయ వస్త
ు వుల కోసెం కొత్
ు మారెట్
ల ను సృష్ ై ఆసకి
ట ెంచడెంపె ు చూపెంది.
➢ అెందుకే భారత్ పాలకులు భారత్దేశెంలో కెంపెనీ ఫ్యయకట రీలను రప్రత్సహెంచారు.
➢ ఈ కాలెంలో భారత్దేశ విదేశీ వాణిజ్యెంలో వర
ు క మిగులు కనిపెంచ్చెంది.
➢ ఈస్ట
ట ఇెండియా కెంపెనీతో సహా వివిధ యూరోపయన్ వాణిజ్య కెంపెనీలు భారతీయ వాణిజ్యెంలో త్మ వాటా కోసెం
ఒకదానితో ఒకటి ప్రటీ పడ్డ
ా యి.
➢ కాని, మొట్
ట మొదట్ నుెంచ్చ బ్ర
ర టిష్ పార్పశా
ర మికులకి త్మ దేశెంలో భారతీయ వస్త్ర
ా లు విశేష జ్నాదరణ పెందట్ెం చూస్
కనుుకుటి ు గా వస
ట ెంది. హఠాత్త ా ధారణ, ఫ్యయషను
ల , మార్పప్రయాయి. ఇెంగ్ల
ల షు ముత్క వూలు బట్ ట ు స్త తేల్నకపాటి నూలు
ట ల్ను నెట్ట
బట్
ట లు మారెట్ను ముెంచెత్త
ు యి. “భారతీయ వస్త్ర
ా లు మన ఇళ్ళలో
ల కి, బీరువాలో
ల కి, పడక గదులో
ల కి చొరబడ్డ
ా యి. మన
గుమాాలకి, కిటికీలకు, కట్ట ు లు, మన కురీి కవరు
ట తెరలు, మన మెత్ ల , ఆఖ్ర్పకి మన పకెలో
ల సహా అనిుటికీ ఇెండియా బట్ట
ట !"
అని రాబ్రనసన్ క్ర
ూ సో నవలలో రచయిత్ డిప్ర వాప్రయాడు.
➢ ఇెంగ
ల ెండ్ల ు వుల్ను బహషెర్పెంచమనీ, వాటిమీద నిరబెంధాలు విధెంచమని రబ్రటిష్ ఉత్ిత్త
ల భారతీయ వస్త ు దారు
ల రపభుత్తానిు
ు డి పెటా
ఒత్త ట రు. 1720నాటికి అద
ద కపు నేత్ బట్
ట ల వాడకెం మీద నిషేధెం వచ్చిెంది. 1760లో ఇెండియా నుెండి
దిగుమత్యిన నేత్ చేత్త రుమాలు వాడినెందుకు ఒక రబ్రటిష్ మహళ్ 200 పెండ
ల జ్ర్పమానా చెల్న
ల ెంచుకోవలస్ వచ్చిెంది!
స్త్రదా బట్ ా యి. ఒకె హాలెండు త్పి త్త్తమాాని, యూరప్ దేశాలుై స త్ెం
ట దిగుమత్తల మీద భారీ స్తెంకాలు విధెంచబడ్డ
భారతీయ వస్త్ర
ా ల దిగుమత్తల్ను నిషేధెంచడెం గానీ, భారీ స్తెంకాలు విధెంచడెంగానీ చేశాయి. ఇనిు చటా
ట లు చేస్నా
భారతీయ పట్న
ట , నేత్ బట్
ట లకు విదేశాలలో గిరాకీ త్గ
గ లేదు. బాగా అభివృది
ి చెెందిన నూత్న స్త్రెంకేత్తక విజ్ఞ
ా నెం
ఆధారెంగా 18వ శత్తబ
ద ెం మధయలో ఇెంగ్ల
ల షు బట్ ర మ ై పె కి రావట్ెం రపారెంభమయ్యయదాకా భారతీయ వస్త్ర
ట ల పర్పశ ా లకు
విదేశాలలో మారెట్న
ట పదిలెంగానే ఉెంది.

B. వలసవాద దశ (Colonial Stage (After 1757)):

మార్పెసస్ట ు మర్పయు గ్ర

ట మాెండల్నకవేత్ ర ట్ బ్ర
ర ట్న్ కమ్యయనిస్ట
ట పారీ
ట లో స్దా ు అయిన రజ్నీ పాలేా దత్ ప
ి ెంత్కర ర కారెం,
భారత్దేశెంలో వలస పాలన చర్పత్
ర లో మ్యడు దశలు ఉనాుయి
 •మరిెంట్ కాయపట్ల్నజ్ెం లేదా మరెెంటిల్నజ్ెం యుగెం (Era of Merchant Capitalism or Mercantilism ) (1757
నుెండి 1813 వరకు )

•పార్పశా
ర మిక పెట్న
ట బడిదారీ యుగెం (Era of Industrial Capitalism) (1813 నుెండి 1858)

•ఆర్ప
థ క పెట్న
ట బడిదారీ యుగెం (Era of Fiscal Capitalism )(1858-1947)

A.మరిెంట్ కాయపట్ల్నజ్ెం లేదా మరెెంటిల్నజ్ెం యుగెం (Era of Merchant Capitalism or Mercantilism ) (1757
నుెండి 1813 వరకు )

- వాణిజ్య ప
ర ధాన దశ.

ు వులను త్కుెవ ధరలకు కొని, గుత్త

-ఈ దశలో త్న మిగులు ధనానిు వచ్చిెంచ్చ, భారతీయ వస్త ు ధకారెంతో వాటిని ఐరోపాలో అధక
ధరలకు అమిా భారీ లాభాలను సెంపాదిెంచడ్డనికి కెంపెనీ కృష్చేస్ెంది.

-పా
ల సీ యుద ు
ి నెంత్రెం బెంగాల్ రాజ్యెంలో పెందిన ఆదాయానిు ఎగుమత్తలు కొనుగోలు కోసెం ఉపయోగిస్త స్త్ర
థ నిక నేత్గాళ్ళను
ు లను అత్తత్కుెవ ధరలకు అమ్మాట్ట్న
రాజ్కీయ బదిర్పెంపులకు గుర్పచేస్, వార్ప ఉత్ిత్త ల బలవెంత్ెం చేస్త్రరు.

ఉదా. 1.గోమస్త్ర
ు వయవస
థ ను (Gomasta System )ఉపయోగిెంచడెం (1753): 1753 వరకు, కెంపెనీ వస్త్ర
ా నిు కొనుగోలు
ై ఆధారపడి ఉనాురు: ఈ వాయపారులను దడ్ను వాయపారులు(Dadni merchants) అని
చేయడ్డనికి భారతీయ వాయపారులపె
పలుస్త్ర
ు రు.ఎెందుకెంట్ట వార్ప దాారా కెంపెనీ దాదన్ లేదా అడ్డాన్స (Dadan or Advance ) ను నేత్ కార్పాకులకు అెందిెంచ్చెంది.. 1753
నుెండి, కెంపెనీ సాత్ెంత్
ర డ్డడ్ను వాయపారుల స్త్ర
థ నెంలో గోమాస్త్ర
ు లను (ఈస్ట
ట ఇెండియా కెంపెనీ ఏజెంట్న
ల ) నియమిెంచడెం
పా
ర రెంభిెంచ్చెంది.వారు సేకర్పెంచ్చన వస ై ై పె కెంపెనీ కమీషన్ చెల్న
ా ెంపె ల ెంచ్చెంది.

2.ఈ గోమస్త్ర
ు ల దాారానే అడ్డానుస
ల ు వులను మారెట్ ధర కెంట్ట త్కుెవకే అమాాల్నసెందిగా
ఇచ్చి నేత్ పని వార్పని త్మ వస్త
బలవెంత్పెట్ట
ట ది. దీనినే ఖాత్బెందీ వయవస
థ (Khatabandi System) అనేవారు.

3.1789 లో Direct Agency వయవస

థ ను ప
ర వేశపెటా
ట రు.

-ఈ దశలోనే కెంపెనీ 1765 బకాసర్ యుద

ద విజ్యెంలో భాగెంగా దివానీ హకుెను పెందిెంది.

ు వులను కొనడ్డనికి (పెట్న

-ఫల్నత్ెంగా పెందిన పనుు ఆదాయానిు భారతీయ వస్త ట బడులు),కెంపనీ వుద్యయగుల వేత్నాలకు,వడ్న
ా
చెల్న
ల ెంపులకు , షేర్ హోల
ా లరకు లాభాలు ఇవాడ్డనికి వినియోగిెంచ్చెంది. దీనినే “ సెంపద హరణెం” (Drain of Wealth ) గా
పేర్కెనాురు.

B.పార్పశా
ర మిక పెట్న
ట బడిదారీ యుగెం (Era of Industrial Capitalism) (1813 నుెండి 1858)

రెండ్ల దశ (కీ
ర .శ. 1813 లో పా
ర రెంభమె ు ెంది.
ై 1858వ సెంవత్సరెంలో ముగుస్త
-18వ శత్తబ్ర
ద దిాతీయార
థ ెంలో పా
ర రెంభమె
ై త్ార్పత్ెంగా ప
ర వర
థ మానెం అవుతూ వచ్చిన పార్పశా
ర మిక విప
ల వ (1760-18400 ప
ర భావెం
కారణెంగా, ఇెంగా
ల ెండ్ ప
ర భుత్ాెం సేాచాా వాయపారానిు ప
ర వేశపెటి
ట ెంది. భారత్దేశానిు బ్ర
ర టిష్ దిగుమత్తలకు మారెట్ గా, రబ్రటిష్
పర్పశ
ర మలకు అవసరమె
ై న ముడిసరుకులను సరఫరా చేసే దేశెంగా మార్పివేశారు.

-దీని ఫల్నత్ెంగా, భారతీయ సెంప

ర దాయ కుటీర పర్పశ
ర మలనీు, సమ్యలెంగా పత్నమయాయయి.

-భారీ స్తెంకాలను భారతీయ వస ై విధెంచ్చెంది.

ా , దిగుమత్తలపె

-ఫల్నత్ెంగా భారత్ బ్ర

ర టిష్ colony గా రూపెందిెంచబడినది.

ఆర్ప
థ క పెట్న
ట బడిదారీ యుగెం (Era of Fiscal Capitalism )(1858-1947)

ై న మ్యడ్ల దశ 1858 నుెంచ్చ కొనస్త్రగిెంది. ఈ దశలో బ్ర

-ఒక చ్చవర్పద ర టిష్ వార్పలో పెట్న
ట బడి దారీ, "స్త్రమా
ూ జ్య వాద విధానాలు బాగా
బలపడినాయి. దేశెంలోై ర లేాలలో పెట్న
ట బడి , రబ్రటిష్ వార్ప ఆధారయెంలో బాెంకుల స్త్ర
థ పన, ఎగుమత్త, దిగుమత్త సెంస
థ ల స్త్ర
థ పన భారీ
ు న జ్ర్పగిెంది. పరయవస్త్రనెంగా, ఈ మ్యడ్ల దశలో ఇెంగా
ఎత్త ల ెండుె భారత్దేశ సెంపద త్రల్నెంపు' (డ్ర ు ) కారయకరమెం
ర యిన్-ఆఫ్-వల్
ఉదభత్ెంగా స్త్రగిెంది.