BMaster

BMASTER
0339078888
CHƯƠNG 01
HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
TÀI LIỆU LƯU HÀNH NỘI BỘ

§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC .................................................................................................................... 4

I. ÔN TẬP ........................................................................................................................................................ 4
1.1. Các hệ thức cơ bản. ............................................................................................................................... 4
1.2. Cung liên kết. ......................................................................................................................................... 4
1.3. Công thức cộng. ..................................................................................................................................... 4
1.4. Công thức nhân và hạ bậc. .................................................................................................................. 4
1.5. Công thức biến đổi tổng thành tích.................................................................................................... 5
1.6. Công thức biến đổi tích thành tổng.................................................................................................... 5
1.7. Bảng giá trị lượng giác của một số góc đặc biệt. ............................................................................. 5
II. HÀM SỐ y = sinx VÀ HÀM SỐ y = cosx............................................................................................... 5
III. HÀM SỐ y = tanx Và HÀM SỐ y = cotx.............................................................................................. 8
IV. BÀI TẬP................................................................................................................................................... 10
Dạng 01. TẬP XÁC ĐỊNH. ...................................................................................................................... 10
Dạng 02. TÍNH CHẴN LẺ. ...................................................................................................................... 13
Dạng 03. CHU KỲ HÀM SỐ. .................................................................................................................. 15
Dạng 04. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT.................................................................. 17
§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN ....................................................................................... 21

I. PHƯƠNG TRÌNH SinX = a VÀ PHƯƠNG TRÌNH CosX = a.......................................................... 21
II. PHƯƠNG TRÌNH TanX = a VÀ PHƯƠNG TRÌNH CotX = a ....................................................... 23
III. BÀI TẬP................................................................................................................................................... 26
§3. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI THEO HÀM LƯỢNG GIÁC ................................................................... 32
I. DẠNG CƠ BẢN. ....................................................................................................................................... 32
II. BÀI TẬP. ................................................................................................................................................... 33
§4. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT VỚI HÀM SIN - COS ....................................................................... 43
I. DẠNG CƠ BẢN. ....................................................................................................................................... 43
II. BÀI TẬP. ................................................................................................................................................... 44
§4. PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP ........................................................................................................ 54

I. DẠNG CƠ BẢN. ....................................................................................................................................... 54
II. BÀI TẬP. ................................................................................................................................................... 55
BMaster Trang 2
§5. PHƯƠNG TRÌNH ĐỐI XỨNG ........................................................................................................ 62

I. DẠNG CƠ BẢN. ....................................................................................................................................... 62
II. BÀI TẬP. ................................................................................................................................................... 62
§6. CÁC LOẠI PHƯƠNG TRÌNH KHÁC ................................................................................................ 68

I. BIẾN ĐỔI TÍCH THÀNH TỔNG. ........................................................................................................ 68
1.1. Ví dụ minh họa. ................................................................................................................................... 68
1.2. Bài tập rèn luyện................................................................................................................................. 68
II. BIẾN ĐỔI TỔNG THÀNH TÍCH. ....................................................................................................... 70
2.1. Ví dụ minh họa. ................................................................................................................................... 70
2.2. Bài tập rèn luyện................................................................................................................................. 70
III. TỔNG HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP. ................................................................................................. 73
3.1. Ví dụ minh họa. ................................................................................................................................... 73
3.2. Bài tập rèn luyện................................................................................................................................. 74
IV. PHƯƠNG TRÌNH CÓ ĐIỀU KIỆN. .................................................................................................. 75
4.1. Ví dụ minh họa. ................................................................................................................................... 76
4.2. Bài tập rèn luyện................................................................................................................................. 77
§7. TỔNG ÔN CHƯƠNG .......................................................................................................................91

Dạng 01. TẬP XÁC ĐỊNH. ...................................................................................................................... 91
Dạng 02. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT.................................................................. 93
Dạng 03. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC. ...................................................................................... 96
Dạng 04. TỔNG HỢP PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC. ............................................................ 113
Trang 3 BMaster
CHƯƠNG
§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

I. ÔN TẬP
1.1. Các hệ thức cơ bản.
1 1
tan .cot  1 sin2  cos2 1 1  tan 2  1  cot 2 
cos2 sin 2
1.2. Cung liên kết.
Cung đối nhau Cung bù nhau Cung phụ nhau Cung hơn kém Cung hơn kém
2
   
sin     cos sin     cos
2  2 
cos     cos sin     sin   sin      sin  
cos     sin cos      sin
sin      sin cos      cos 2  cos      cos 2 
tan      tan tan      tan   tan     tan  
tan     cot tan      cot
cot      cot cot      cot 2  cot     cot 2 
   
cot     tan cot      tan
2  2 
1.3. Công thức cộng.
sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a cos  a  b   cos a cos b sin a sin b
tan a  tan b tan a  tan b
tan  a  b   tan  a  b  
1  tan a.tan b 1  tan a.tan b
  1  tan x   1  tan x
Hệ quả: tan   x   và tan   x   .
4  1  tan x 4  1  tan x
1.4. Công thức nhân và hạ bậc.
Nhân đôi Hạ bậc
1  cos 2
sin 2  2 sin cos sin 2 
2
cos 2  cos  sin
2 2
1  cos 2
cos2 
 2 cos 1  1  2 sin
2 2
2
2 tan 1  cos 2
tan 2  tan 2 
1  tan 2
1  cos 2
BMaster Trang 4
cot 2  1 1  cos 2
cot 2  cot 2 
2 cot 1  cos 2
1.5. Công thức biến đổi tổng thành tích.
ab ab ab ab
cos a  cos b  2 cos .cos cos a  cos b  2 sin .sin
2 2 2 2
ab ab ab ab
sin a  sin b  2 sin .cos sin a  sin b  2 cos .sin
2 2 2 2
sin  a  b  sin  a  b 
tan a  tan b  tan a  tan b 
cos a.cos b cos a.cos b
sin  a  b  sin  b  a 
cot a  cot b  cot a  cot b 
sin a.sin b sin a.sin b
Đặc biệt
       
sin x  cos x  2 sin  x    2 cos  x   sin x  cos x  2 sin  x     2 cos  x  
 4  4  4  4
1.6. Công thức biến đổi tích thành tổng.
cos a.cos b  cos  a  b   cos  a  b 
1
2
sin a.sin b  cos  a  b   cos  a  b 
1
2
sin a.cos b  sin  a  b   sin  a  b 
1
2
1.7. Bảng giá trị lượng giác của một số góc đặc biệt.
Đơn vị
0o 30o 45o 60o 90o 120o 135o 150o 180o 360o
độ
Đơn vị 2 3 5
0 2
radian 6 4 3 2 3 4 6
1 2 3 3 2 1
sin 0 1 0 0
2 2 2 2 2 2
3 2 1 1 2 3
cos 1 0    1 1
2 2 2 2 2 2
3 3
tan 0 1 3 KXĐ  3 1  0 0
3 3
3 3
cot KXĐ 3 1 0  1  3 KXĐ KXĐ
3 3
II. Hàm Số y = sinx Và Hàm Số y = cosx.
Hàm số y  sin x Hàm số y  cos x
Quy tắc đặt tương ứng mỗi số thực x Quy tắc đặt tương ứng mỗi số thực x
1. Định với sin của góc lượng giác có số đo x với cos của góc lượng giác có số đo x
nghĩa: rađian được gọi là hàm số sin , kí hiệu rađian được gọi là hàm số cos , kí hiệu
y  sin x . y  cos x .
Trang 5 BMaster
2. Tập
D D
xác định:
3. Tập
 1;1  1;1
giá trị:
4. Tính
Là hàm số lẻ. Là hàm số chẵn.
chất hàm
5. Chu kỳ Chu kì 2 . Chu kì 2 .
Hàm số Hàm số
+ Đồng biến trên mỗi khoảng + Đồng biến trên mỗi khoảng
     k2 ; k2  .
6. Đơn    k2 ;  k2  .
 2 2  + Nghịch biến trên mỗi khoảng
điệu
+ Nghịch biến trên mỗi khoảng  k2 ;  k2  .
 3 
  k2 ;  k2  .
2 2 
7. Đồ thị
cos x  1  x   k2 .
sin x  1  x    k2 .
2
8. Giá trị cos x  0  x  k .
sin x  0  x  k . 2
đặc biệt
cos x  1  x  k2 .
sin x  1  x   k2 .
2
BMaster Trang 6
Chú ý:
+) Hàm số y  sin u  x   , y  cos u  x   xác định  u  x  có nghĩa.
+) 1  sin x,cos x  1 ; 0  sin 2 x ,cos 2 x  1 ; 0  sin x , cos x  1.
Ví dụ 01.
Tìm tập xác định của các hàm số sau:
3x  1
a. y  sin 4x . b. y  sin . c. y  cos x  2 .
x2  1
Lời giải
a. y  sin 4x .
Hàm số xác định với mọi số thực x nên hàm số có tập xác định D  .
3x  1
b. y  sin 2 .
x 1
Hàm số xác định khi x2 1  0  x  1 .
Tập xác định D  \1 .
c. y  cos x  2 .
Hàm số xác định khi x  2  0  x  2 .
Tập xác định D  2;   .
Ví dụ 02.
Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau:
1  sin 2 2 x
a. y  3cos x  sin 2 x . b. y  .
1  cos 3x
Lời giải
a. y  3cos x  sin x .
2
Hàm số có tập xác định D  .

Lấy x ta có x  và y  x   3 cos  x   sin2  x   3 cos x  sin2 x  y  x  .
Do đó hàm số là hàm chẵn .
1  sin 2 2 x
b. y 
1  cos 3x
k   .
k2
Hàm số xác định khi cos 3x  1  3x   k 2  x  
3 3
 
Tập xác định D  \ 
k2
 k   .
3 3 
Ta thấy nếu x  D  cos 3x  1 mà cos  3x   cos 3x  cos  3x   1  x  D
1  sin 2  2x  1  sin 2 2x
Khi đó y   x     y  x .
1  cos  3x  1  cos 3x
Do đó hàm số là hàm chẵn .
Ví dụ 03.
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của các hàm số sau:
Trang 7
 
a. y  4  3 sin 5x . b. y  2 sin 2 x  cos 2 x  1 . c. y  sin x , x    ;  .
 4 4
Lời giải
a. y  4  3 sin 5x .
Hàm số có tập xác định D  .
Ta có 1  sin x  1  3  3 sin x  3  3  4  4  3 sin x  3  4  1  y  7 .
Do đó: max y  7  sin x  1  x  

2
 k2 k   .
min y  1  sin x  1  x 
2
 k2 k  
 2 1 
b. y  2 sin 2x  cos 2x  1  3  sin 2x  cos 2x   1
 3 
 3 
Đặt sin 
1
3
; cos 
2
3
   0;  ta có
y  3  cos sin 2x  sin cos 2x   1  3 sin  2x   1
Ta có:
1  sin  2x   1  3  3 sin  2x   3   3  1  3 sin  2x   1  3 1
Do đó: max y  1  3 đạt được khi sin  2x   1
min y  1  3 đạt được khi sin  2x    1 .
 
c. y  sin x , x    ; 
 4 4
Hàm số y  sin x đồng biến trên khoảng   ;  nên
      2 2
Với x    ;   sin     sin x  sin     y .
 4 4  4 4 2 2
2 2
Do đó max y  đạt được khi x  ; min y  đạt được khi x   .
2 4 2 4
III. Hàm Số y = tanx Và Hàm Số y = cotx.
Hàm số y  tan x Hàm số y  cot x
Hàm số tang là hàm số được xác định bởi Hàm số côtang là hàm số được xác định
 cos x  0 , ký hiệu  sin x  0 , ký

1. Định sin x cos x
công thức y  bởi công thức y 
nghĩa: cos x sin x
y  tan x . hiệu y  cot x .
2. Tập
 
xác D \  k , k   D \k , k  
2 
định:
3. Tập
 1;1  1;1
giá trị:
BMaster Trang 8
4. Tính
chất Là hàm số lẻ. Là hàm số lẻ.
hàm
5. Chu
Chu kì . Chu kì .
kỳ
Hàm số đồng biến trên mỗi khoảng Hàm số nghịch biến trên mỗi khoảng
k ;  k  .
6. Đơn
 3 
điệu  k ; k  .
2 2 
7. Đồ
thị
 Chú ý:
- Hàm số y  tan u  x   xác định khi và chỉ khi cosu  x   0 .
- Hàm số y  cot u  x   xác định khi và chỉ khi sin u  x   0 .
Ví dụ 04.
   
a. y  tan  x   . b. y  cot  x   .
 4  3
Lời giải
Trang 9 BMaster
 
a. y  tan  x   .
 4
 
Hàm số xác định khi cos  x    0  x    k  x   k k  
 4 4 2 4
 
Do đó hàm số có tập xác định D  \   k  k    .
4 
 
b. y  cot  x  
 3
 
Hàm số xác định khi sin  x    0  x   k  x   k k  
 3 3 3
 
Do đó hàm số có tập xác định D  \   k  k    .
3 
IV. BÀI TẬP.
Dạng 01. TẬP XÁC ĐỊNH.
Phương pháp giải:
f  x  xác định  f  x   0 ; xác định  f  x   0 .
1
1.
f  x
 
2. y  sin f  x  xác định  f  x  xác định.
3. y  cos  f  x   xác định  f  x  xác định.
4. y  tan  f  x   xác định  f  x    k  k   .

2
5. y  cot  f  x   xác định  f  x   k  k   .
Bài 01.
1
1. y  2. y  1  sin x
2 cos x  3
4  cos x 1  cos x
3. y  4. y 
4 sin 2 x  1 cos 2 x
Lời giải
1
1. y 
2 cos x  3
3
Điều kiện: cos x   x    k2 , k 
2 6
 
Tập xác định của hàm số là D  \   k 2 , k   .
 6 
2. y  1  sin x
Điều kiện: 1  sin x  0  sin x  1 x  
BMaster Trang 10
Tập xác định của hàm số là D  .

4  cos x
3. y 
4 sin 2 x  1

x  6  k2

x  5  k2
1  6
Điều kiện: 4 sin 2 x  1  0  sin x     ,k .
2 
x    k2
 6
 7
x   k2
 6
 5 7 
Tập xác định của hàm số là D  \   k 2 ,  k 2 ,   k 2 ,  k2 , k   .
6 6 6 6 
1  cos x
4. y 
cos 2 x
1  cos x 1  cos x  0
Điều kiện: 0  x   k ,k
2
cos x  cos x  0 2
 
Tập xác định của hàm số là D  \  k , k   .
2 
Bài 02.
1  cos x 2 sin x
1. y  2. y 
cot x  3 3 tan x  1
   
3. y  cot   2 x  4. y  tan  2 x  
3   4
5. y  tan x  cot x 6. y  1  tan2 x
Lời giải
1  cos x
1. y 
cot x  3
cot x   3 
 x    k
Điều kiện:   6 ,k
sin x  0
 x  k

 
Tập xác định của hàm số là D  \   k , k , k   .
 6 
2 sin x
2. y 
3 tan x  1
 
 x  6  k
1
tan x 
Điều kiện:  3 ,k
cos x  0 x   k
  2
Trang 11 BMaster
 
Tập xác định của hàm số là D  \  k ,  k , k   .
6 2 
 
3. y  cot   2 x 
3 
  k
Điều kiện: sin   2 x   0   2x  k  x   ,k
3  3 6 2
 k 
Tập xác định của hàm số là D  \   ,k  .
6 2 
 
4. y  tan  2 x  
 4
  k
Điều kiện: cos  2 x    0  2 x    k  x   ,k
 4 4 2 8 2
 k 
Tập xác định của hàm số là D  \   ,k  .
8 2 
5. y  tan x  cot x
cos x  0 k
Điều kiện:   sin 2x  0  2x  k  x  ,k
sin x  0 2
k 
Tập xác định của hàm số là D  \  , k   .
 2 
6. y  1  tan2 x
Điều kiện: cos x  0  x   k ,k .

2
 
Tập xác định của hàm số là D  \  k , k   .
2 
BMaster Trang 12
Dạng 02. TÍNH CHẴN LẺ.

1. Tập xác định D : x  D  x  D ..
2. Xét f  x  và f   x  .
– Nếu f  x   f  x  , x  D thì hàm số chẵn trên D .
– Nếu f  x    f  x  , x  D thì hàm số lẻ trên D .
Bài tập.
Xét tính chẵn, lẻ của hàm số:
sin x.cos x sin x  tan x
1. y  sin4 x ; 2. y  ; 3. y  ;
tan x  cot x sin x  cot x
cos 4 x  1  
4. y  ; 5. y  cos  x   ; 6. y  tan x ;
sin 3 x  4
cos x
7. y  sin x  2 tan x ; 8. y  .
1  sin 2 x
Lời giải
1. y  sin x
4
Tập xác định D  , x  D  x  D .

Đặt y  f  x   sin4 x .
Ta có: f  x   sin 4  x     sin x   sin 4 x  f  x  .

4
Vậy hàm số đã cho là hàm số chẵn.

sin x.cos x
2. y 
tan x  cot x
 
Tập xác định D  \  k , k   , x  D   x  D .
 2 
Đặt y  f  x  
sin x.cos x
.
tan x  cot x
sin   x  .cos   x   sin x.cos x
Ta có: f   x    f  x .
sin x.cos x
 
tan   x   cot   x   tan x  cot x tan x  cot x
sin x  tan x
3. y 
sin x  cot x
  1 5  
Tập xác định D  \  k ,  arccos    m2 , k , m   , x  D   x  D .
 2 
 2   
sin x  tan x
Đặt y  f  x   .
sin x  cot x
sin   x   tan   x   sin x  tan x sin x  tan x
Ta có: f   x      f  x .
sin   x   cot   x   sin x  cot x sin x  cot x
Trang 13 BMaster
cos 4 x  1
4. y 
sin 3 x
Tập xác định D  \k , k   , x  D  x  D .
cos 4 x  1
Đặt y  f  x   .
sin3 x
cos4   x   1 cos4 x  1
Ta có: f   x      f  x .
sin3   x   sin3 x
Vậy hàm số đã cho là hàm số lẻ.
 
5. y  cos  x  
 4
 
Đặt y  f  x   cos  x   .
 4
   
Ta có: f   x   cos   x    cos  x   .
 4  4
Ta thấy f  x   f  x  , f  x    f  x  .
Vậy hàm số đã cho là hàm số không chẵn, không lẻ.
6. y  tan x
 
Tập xác định D  \   k  , x  D   x  D .
2 
Đặt y  f  x   tan x .
Ta có: f  x   tan x  tan x  f  x  .
Ta thấy f  x   f  x  , f  x    f  x  .
7. y  sin x  2 tan x
 
Tập xác định D  \   k  , x  D   x  D .
2 
Đặt y  f  x   sin x  2 tan x .
Ta có: f  x   sin  x   2 tan  x    sin x  2 tan x    sin x  2 tan x    f  x  .
Vậy hàm số đã cho là hàm số lẻ.
cos x
8. y 
1  sin 2 x
Đặt y  f  x  
cos x
. Ta có:
1  sin 2 x
cos   x 
f  x    f  x  . Vậy hàm số đã cho là hàm số chẵn.
cos x

1  sin   x  1  sin 2 x
2
BMaster Trang 14
Dạng 03. CHU KỲ HÀM SỐ.

Định nghĩa: Hàm số y  f  x  xác định trên tập D được gọi là hàm số tuần hoàn nếu có số T  0 sao
cho với mọi x  D ta có x  T  D và f  x  T   f  x  .
Nếu có số T dương nhỏ nhất thỏa mãn các điều kiện trên thì hàm số đó được gọi là hàm số tuần hoàn
với chu kì T .
 Lưu ý:
. Hàm số f  x   a sin ux  b cos vx  c ( với u, v  ) là hàm số tuần hoàn với chu kì T  2 ( u , v
u , v 
là ước chung lớn nhất).
 Hàm số f  x   a.tan ux  b.cot vx  c (với u, v  ) là hàm tuần hoàn với chu kì T  .
u , v 
 y  f1  x  có chu kỳ T1 ; y  f2  x  có chu kỳ T2
Thì hàm số y  f1  x   f2  x  có chu kỳ T là bội chung nhỏ nhất của T1 và T2 .
 y  sin x : Tập xác định D  R ; tập giá trị T  1;1 ; hàm lẻ, chu kỳ T0  2 .
y  sin  ax  b  có chu kỳ T0 
2
a
 
y  sin f  x  xác định  f  x  xác định.
 y  cos x : Tập xác định D  R ; Tập giá trị T   1, 1 ; hàm chẵn, chu kỳ T0  2 .
2
y  cos x có chu kỳ T0 
a
 
y  cos f  x  xác định  f  x  xác định.
 
 y  tan x : Tập xác định D  \   k , k  Z  ; tập giá trị T  , hàm lẻ, chu kỳ T0  .
2 
y  tan  ax  b  có chu kỳ T0 
a
 
y  tan f  x  xác định  f  x  
2
 k k  
 y  cot x : Tập xác định D  \k , k  Z ; tập giá trị T  , hàm lẻ, chu kỳ T0  .
y  cot  ax  b  có chu kỳ T0 
a
 
y  cot f  x  xác định  f  x   k k   .
 Phương pháp chứng minh.
x  T  D
Tập xác định hàm số D , x  D   .
x  T  D
1 Chứng minh: f  x  T   f  x  , x  D .
Trang 15 BMaster
x  T  D

 2  Giả sử có số T  sao cho 0  T  T
thỏa   vô lý.

 f  x  T    f  x  , x  D
Vậy hàm số f  x  là hàm tuần hoàn với chu kỳ T .
Bài 01.
Chứng minh rằng y  sin 2x tuần hoàn có chu kỳ .
Lời giải
Hàm số y  f  x   sin 2x có tập xác định . Chọn số L   0
Ta có: x   x  và f  x  L   sin  2  x    sin  2x  2   sin 2x  f  x  .
Vậy hàm số f  x  là hàm số tuần hoàn.
Ta sẽ chứng minh chu kỳ của nó là .
Thật vậy, giả sử hàm số f  x   sin 2x có chu kỳ A mà 0  A  , khi đó ta có:
sin  2  x  A    sin 2 x , x 
    
Cho x  thì sin  2   A    sin  sin   2 A   1
4  4  2 2 
 cos 2A  1 : vô lý, vì 0  2A  2
Vậy chu kì tuần hoàn của hàm số y  sin 2x là .
Bài 02.
 
Chứng minh rằng y  tan  x   tuần hoàn có chu kỳ .
 4
Lời giải
   
Hàm số y  f  x   tan  x   có tập xác định D  \  k , k   .
 4 4 
Chọn số L   0
   
Ta có: x   x  và f  x  L   tan  x     tan  x    f  x  .
 4  4
Vậy hàm số f  x  là hàm số tuần hoàn.
Ta sẽ chứng minh chu kỳ của nó là .
 
Thật vậy, giả sử hàm số y  tan  x   có chu kỳ A mà 0  A  , khi đó ta có:
 4
   
tan  x     tan  x   , x  D
 4  4
 
Cho x  0 thì tan  A    1 vô lý vì 0  A  .
 4
 
Vậy chu kì tuần hoàn của hàm số y  tan  x   là .
 4
BMaster Trang 16
Dạng 04. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT.
Sử dụng tính chất 1  sin x  1 và 1  cos x  1 .
Bài tập.
Tìm GTNN và GTLN của các hàm số:
1. y  2 cos x  3  4 ; 2. y  cos2 x  6 sin x  3 ;
2
3. y  ; 4. y  sin4 x  2 cos2 x  5 ;
cos x  4 cos x  5
2
1
5. y  sin 2 x  2 sin x  5 ; 6. y  ;
2 sin x  3
1
7. y  cos4 x  2 sin 2 x  1 ; 8. y  ;
sin x  2 cos x  5
2
9. y  2  cos 2 x ; 10. y  sin 4 x  cos4 x .

Lời giải
1. y  2 cos x  3  4 .
3
Điều kiện xác định: 2 cos x  3  0  cos x   x .
2
Ta có: 1  cos x  1
 2  2 cos x  2  1  2 cos x  3  5  1  2 cos x  3  5  3  2 cos x  3  4  5  4
Vậy GTLN của hàm số là 5  4 khi cos x  1  x  k 2 k   ,
GTNN của hàm số là 3 khi cos x  1  x   k 2 k   .
2. y  cos2 x  6 sin x  3 .
 
Ta có: y  cos 2 x  6 sin x  3  1  sin 2 x  6 sin x  3   sin 2 x  6 sin x  4 .
Đặt t  sin x, t  1;1 . Khi đó: y  f  t   t 2  6t  4 xác định với t   1;1
Bảng biến thiên f  t  :
Vậy GTLN của hàm số là 9 khi t  sin x  1  x  

2
 k2 k  ,
GTNN của hàm số là 3 khi t  sin x  1  x 
2
 k2 k  .
2
3. y  .
cos x  4 cos x  5
2
Trang 17 BMaster
Đặt t  cos x, t  1;1 . Khi đó: cos2 x  4 cos x  5  t 2  4t  5  f  t  xác định với t   1;1
2 1
Suy ra: 2  cos2 x  4 cos x  5  10  1  
cos x  4 cos x  5 5
2
Vậy GTLN của hàm số là 1 khi f  t   2  t  1  cos x  1  x   k 2 k   ,

khi f  t   10  t  1  cos x  1  x  k 2 k   .
1
GTNN của hàm số là
5
4. y  sin4 x  2 cos2 x  5 .
 
Ta có: y  sin 4 x  2 cos 2 x  5  sin 4 x  2 1  sin 2 x  5  sin 4 x  2 sin 2 x  3 .
Đặt t  sin2 x , t  0;1 . Khi đó: y  f  t   t 2  2t  3 xác định với t  0;1 .
Vậy GTLN của hàm số là 6 khi sin 2 x  1  cos x  0  x   k k  ,

2
GTNN của hàm số là 3 khi sin2 x  0  sin x  0  x  k  k   .
5. y  sin 2 x  2 sin x  5 .
Đặt t  sin x, t  1;1 . Khi đó: y  f  t   t 2  2t  5 xác định với t   1;1 .
Vậy GTLN của hàm số là 8 khi sin x  1  x 

2
 k2 k   ,
BMaster Trang 18
GTNN của hàm số là 4 khi sin x  1  x  

2
 k2 k  .
1
6. y  .
2 sin x  3
Điều kiện xác định: sin x  3  0  sin x  3  x  .
Ta có: 1  sin x  1
1 1 1 1 1 1
 2  sin x  3  4  2  sin x  3  2      
2 sin x  3 2 2 2 2 sin x  3 4
khi sin x  1  x    k 2  k   ,
1
Vậy GTLN của hàm số là
2 2 2
khi sin x  1  x   k 2  k   .
1
4 2
7. y  cos x  2 sin x  1 .
4 2
 
Ta có: y  cos 4 x  2 sin 2 x  1  cos 4 x  2 1  cos 2 x  1  cos 4 x  2 cos 2 x  1 .
Đặt t  cos2 x, t  0;1 . Khi đó: y  f  t   t 2  2t  1 xác định với t  0;1 .
Vậy GTLN của hàm số là 2 khi cos2 x  1  sin x  0  x  k k   ,

GTNN của hàm số là 1 khi cos2 x  0  cos x  0  x 
2
k k   .
1
8. y  .
sin x  2 cos x  5
2
 
Ta có: y  sin 2 x  2 cos x  5  1  cos 2 x  2 cos x  5   cos 2 x  2 cos x  6 .
Đặt t  cos x, t  1;1 . Khi đó: y  f  t   t 2  2t  6 xác định với t   1;1 .
1 1 1
Suy ra: 3   cos2 x  2 cos x  6  7   
3  cos x  2 cos x  6 7
2
Trang 19 BMaster
k   ,
1
Vậy GTLN của hàm số là khi cos x  1  x   k 2
3
k   .
1
GTNN của hàm số là khi cos x  1  x  k 2
7
9. y  2  cos 2 x .
Ta có: 1  cos 2x  1  1  2  cos 2x  3  1  2  cos 2x  3
Vậy GTLN của hàm số là 3 khi cos 2x  1  2x  k 2 k    x  k k   ,
GTNN của hàm số là 1 khi cos 2x  1  2x   k 2 k    x  2  k k   .
10. y  sin 4 x  cos4 x .
  1
2
 y  sin2 x  cos2 x  2 sin2 x.cos2 x  y  1  sin2 2x
2
1 1 1 1
Ta có: 0  sin 2 2x  1  0   sin 2 2x    1  1  sin 2 2x 
2 2 2 2
Vậy GTLN của hàm số là 1 khi sin 2 2x  0  sin 2x  0  2x  k  x  k ,k  ,
2
khi sin 2 2x  1  cos 2x  0  2x   k  x   k ,  k  .
1
2 2 4 2
------------------HẾT------------------
BMaster Trang 20
§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

I. PHƯƠNG TRÌNH SinX = a VÀ PHƯƠNG TRÌNH CosX = a.
Phương trình SinX = m (1) Phương trình CosX = a (2)
– Nếu m  1: Phương trình vô nghiệm. – Nếu m  1: phương trình vô nghiệm.
  – Nếu m  1    0;  thỏa mãn cos  m.
– Nếu m  1     ;  thỏa mãn
 2 2 x   k2
sin  m.  2   cos x  cos   x    k 2  k   .

x   k2
1  sin x  sin   x    k 2  k  .

 0  
    Chú ý: Nếu thỏa mãn  thì ta viết
 Chú ý: Nếu thỏa mãn  2 2 thì ta cos  m
sin  m  arccos m.

viết  arcsin m.
Các trường hợp đặc biệt: Các trường hợp đặc biệt:
 sin x  1  x   k2 k  .  cos x  1  x  k 2  k  .
 k2  k   .
2  cos x  1  x 
 sin x  1  x    k2  k  .
2  cos x  0  x  k k  .
 sin x  0  x  k  k   . 2
Ví dụ 01.
Giải các phương trình sau:
3 1
a. sin x  . b. sin x  .
2 3
c. cos  x  60  
2
. d. sin 2x  2 .
2
     
e. sin  x    sin  2 x   . f. sin   2 x   cos 2 x .
 3  6 4 
Lời giải
3
a. sin x 
2

x  3  k2
 sin x  sin   k   .
3 x  2  k2
 3
1
b. sin x 
3
Trang 21 BMaster
 1
 x  arcsin 3  k 2
 k  .
 x   arcsin 1  k 2
 3
c. cos  x  60  
2
2
 sin  90  x  60  

2
2
30  x  45  k360  x  15  k360
 sin  30  x   sin 45    k  
30  x  135  k360  x  105  k360
d. sin 2x  2 (1)
Vì 2  1 nên phương trình (1) vô nghiệm.
   
e. sin  x    sin  2 x  
 3  6
  
 x  3  2x  6  k 2 x   2  k 2 x  2  k2
   k  
 x    2x   k 2 3x  5  k 2 x  5  k 2
 3 6  6  18 3
 
f. sin   2 x   cos 2 x
4 
   
 sin   2 x   sin   2 x 
4  2 
 
 4  2x  2  2x  k 2 0 x  4  k 2
   x    k ,k
  2x    2x  k 2  4 x   k 2 16 2
 4 2  4
Ví dụ 02.
3 1
a. cos x   . b. cos x  .
2 5
c. cos  x  30  
3 3
. d. cos x  .
2 2
2 x x 4   
e. cos 2x  cos   . f. cos     cos  x    0 .
 3 5 2 3   3
Lời giải
3
a. cos x  
2
5 5
 cos x  cos x  k2 , k  .
6 6
1
b. cos x 
5
BMaster Trang 22
1
 x   arccos  k 2 , k  .
5
c. cos  x  30  
3
2
 x  30  30  k360  x  k360
 cos  x  30   cos 30    k  .
 x  30  30  k360  x  60  k360
3
d. cos x  (2)
2
3
Vì  1 nên phương trình (2) vô nghiệm.
2
2 x
e. cos 2x  cos   
 3 5
 2 x 11 2  10 10
 2x  3  5  k 2  5 x  3  k2  x  33  k 11
   k   .
 2x  x  2  k 2  9 x   2  k2  x   10  k 10
 5 3  5 3  27 9
x 4   
f. cos     cos  x    0
2 3   3
x 4 x 4
 x  x
 2 cos 2 3 3  cos 2 3 3 0
2 2
 3x   x 5 
 cos     cos    0
 4 2  4 6 
  3x   3x  3x  4 4
cos     0    k   k  x k
 4 2

  x 5 
 4 2 2  4 

3 3
k  
 
x 5
 k  
x 4
k x  16
 k4
cos    0
  4 6  
 4 6 2 
 4 3  3
II. PHƯƠNG TRÌNH TANX = a VÀ PHƯƠNG TRÌNH COTX = a
Phương trình TanX = m (3) Phương trình CotX = a (4)
   
– Với m ,     ;  : tan  m. – Với m ,     ;  : cot  m.
 2 2  2 2
3  tan x  tan  x   k .  4  cot x  cot  x   k .
 
     
 Chú ý: Nếu thỏa mãn  2 2 thì ta  Chú ý: Nếu thỏa mãn  2 2 thì ta
tan  m 
 cot  m
viết  arctan m. viết  arccot m.
Các trường hợp đặc biệt: Các trường hợp đặc biệt:
 tan x  1  x 
4
k k  .  cot x  1  x 
4
k k  .
 tan x  1  x  
4
k k  .  cot x  1  x  
4
k k  .
Trang 23 BMaster
 tan x  0  x  k  k  .  cot x  0  x  k  k  .
2
Chú ý:
 u  v  k2 , k u  v  k 2 , k 
 sin u  sin v    cos u  cos v  
u   v  k 2 , k  u   v  k 2 , k 
  
u   l  hay v   l   l   u  l  hay v  l
  l  
 tan u  tan v   2  2   cot u  cot v  
u  v  k  k   u  v  k  k  


CẦN NHỚ: Phương trình tan x  a , cot x  a luôn có nghiệm với a  .
Ví dụ 03.
1
a. tan x  1 . b. tan 2x   . c. cot x  0 .
3
3  2 
d. cot 3x  2 . e. tan   x   tan 2 x  0 . f. tan   x   cot x .
 4   3 
 
g. cot  3x    cot 2 x .
 3
Lời giải
a. tan x  1 .
Ta có: tan x  1  tan x  tan x  k ,k .
4 4
1
b. tan 2x  
3
1  1 1  1
Ta có: tan 2x    2x  arctan     k  x  arctan     k , k 
3  3 2  3 2
c. cot x  0 .
Ta có: cot x  0  cot x  cot x  k ,k
2 2
d. cot 3x  2 .
Ta có cot 3x  2  3x  arccot  2   k  x  arccot  2   k , k 
1
3 3
3 
e. tan   x   tan 2 x  0 .
 4 
Ta có:
 
 2x   k  x k
3   3   2  4 2 , k ,n
tan   x   tan 2x  0  tan 2 x  tan  x     
 4   4  2x  x  3  n x   3  n

 4 
 4
Vậy phương trình đã cho vô nghiệm.
BMaster Trang 24
Nhận xét: Việc giải dạng này theo chú ý ở trên cho kết quả nhanh, tuy nhiên nhiều bài học sinh sẽ khó
khăn trong việc nhìn nhận quan hệ bao hàm giữa các họ nghiệm. Nên sử dụng đường tròn lượng giác
để minh họa hoặc giải theo cách “dài” hơn như sau:
 3 
cos   x  0
Điều kiện:   4  . Khi đó
cos 2 x  0

3   3  3 3
tan   x   tan 2x  0  tan 2 x  tan  x    2x  x  k  x  k ,k
 4   4  4 4
Thay vào điều kiện ta thấy không thỏa mãn. Vậy phương trình đã cho vô nghiệm.
2 
f. tan   x   cot x .
 3 

 x  n  x  n
2  2    2 2 
tan   x   cot x  tan   x   tan   x     k , k ,n
 3   3  2  2  x   x  k  x   12  2
 3 
2
k
Vậy nghiệm của phương trình là x    ,k .
12 2
 
g. cot  3x    cot 2 x .
 3
Ta có:

2x  n xn
   
cot  3x    cot 2x    2 ,k ,n 
 3 3x  3  2x  k x   k
  3
Vậy nghiệm của phương trình là x   k ,k .
3
 Tóm tắt như sau:
DẠNG CƠ BẢN:
 u  v  k2 , k u  v  k 2 , k 
u   v  k 2 , k  u   v  k 2 , k 
  
 tan u  tan v  
u   l  hay v   l   l    cot u  cot v  u  l  hay v  l  l  
2  2  
u  v  k  k   u  v  k  k  


TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT:
 sin x  0  x  k  k    cos x  0  x 
2
k k  
 sin x  1  x 
2
 k2 k    cos x  1  x  k 2 k  
 cos x  1  x   k2  k  
 sin x  1  x  
2
 k2 k  
Trang 25 BMaster
III. BÀI TẬP.

Bài 01.
  1  1 1
1. sin  2 x     2. sin  4 x   
 3 2  2 3
   
3. sin 3x  sin 5x 4. sin  4 x    sin  2 x    0
 4  3
   
5. sin  4x    sin  2x    0 . 6. 2 cos x  2  0
 4  3
 
7. cos 3x  150 
2
3
. 8. sin  2x  1  cos  2  x 
 
9. sin  4 x    cos x . 10. sin  2x  1  cos  3x  1  0.
 8
 
11. cos 7 x  sin  2 x    0. 12. 1  2 cos x  3  cos x   0.
 5
13. sin 2x  3 sin 4x  0. 14. 6 sin 4x  5 sin 8x  0.
 
15. cos2 x  sin 2x  0. 16. sin 2 2x  cos 2  x   .
 4
17. sin2 x  cos2 4x  2.
Lời giải
  1
1. sin  2 x    
 3 2
 
     2x  3   6  k 2 x   4  k
 sin  2x    sin       (k  )
 3  6  2x     k 2 x  5  k
 3 6  12
 1 1
2. sin  4 x   
 2 3
 1 1
 4 x   arcsin    k 2
2 3

 1 1
 4 x    arcsin    k 2
 2 3
 1 1  1 1 1 k
 4 x    arcsin    k 2  x    arcsin   
2 3 8 4 3 2
  (k  )
 1 1  1 1 1 k
 4 x    arcsin    k 2  x    arcsin   
 2 3  4 8 4 3 2
3. sin 3x  sin 5x
 x  k
3x  5x  k 2  2x  k 2
   (k  )
 3x   5 x  k 2 8 x   k 2 x   k
 8 4
BMaster Trang 26
   
4. sin  4 x    sin  2 x    0
 4  3
   
 sin  4 x    sin  2 x  
 4  3
  
 4x  4  2x  3  k 2  2x   12  k 2  x   24  k
   ( k  Z)
 4x    2x   k 2 6x  19  k 2  x  19  k
 4 3  12  72 3
   
5. sin  4x    sin  2x    0
 4  3
   
 sin  4 x     sin  2 x  
 4  3
   
 sin  4 x    sin  2 x  
 4  3
  7  7 k
 4 x  4  2 x  3  k 2 6x  12  k 2  x  72  3
   (k  )
 4x    2x   k 2  2 x  11  k 2  x  11  k
 4 3  12  24
6. 2 cos x  2  0

2 x  4  k2
 cos x   cos x  cos   (k  )
2 4 x    k2
 4
 
7. cos 3x  150 
2
3
 
 cos 3x  150  cos 300
3x  150  300  k.3600 3x  150  k.3600  x  50  k.1200
     (k  )
3x  15  30  k.360 3x  45  k.360  x  15  k.120
0 0 0 0 0 0 0
8. sin( 2x  1)  cos( 2  x)
 
 sin( 2 x  1)  sin   2  x 
2 
  
 2x  1  2  2  x  k 2 x  2  3  k2 x  2  3  k2
   (k  )
 2x  1    2  x  k 2  3x   1  k 2 x   1  k2
 2  2  6 3 3
 
9. sin  4 x    cos x
 8
   
 sin  4 x    sin   x 
 8 2 
Trang 27 BMaster
  5  k2
 4x  8  2  x  k 2 5x  8  k 2 x  8  5
   (k  )
 4x     x  k 2 3x  5  k 2 x  5  k2
 8 2  8  24 3
10. sin  2x  1  cos  3x  1  0
 cos  3x  1   sin  2x  1
 cos  3x  1  sin  2x  1

    x  2  2  k2
 cos  3x  1  cos   2 x  1  3x  1     2 x  1   k 2   .
2  2  x    k 2
 10 5
2
Vậy nghiệm của phương trình là: x   2  k 2 ; x    k .
2 10 5
 
11. cos 7 x  sin  2 x    0
 5
 
 cos 7 x   sin  2 x  
 5
 
 cos 7 x  sin  2x  
 5
 3 2
 x k
  3  50 5 .
 cos 7 x  cos   2 x    7 x     2x   k 2  
 2 5   10  x    k 2
 30 9
3 2 2
Vậy nghiệm của phương trình là: x  k ; x k .
50 5 30 9
12. 1  2 cos x  3  cos x   0
 1
 cos x   2
 2 x  k2 .

cos x  3  VN 
3
2
Vậy nghiệm của phương trình là: x    k2 .
3
13. sin 2x  3 sin 4x  0
 sin 2x  6 sin 2x.cos 2x  0
 sin 2x 1  6 cos 2x   0
 1  1
 1   1  x   arccos     k
cos 2x    2x   arccos     k 2
  6
2
6  6  .
 
sin 2x  0  2x  k x  k
 2
1  1
Vậy nghiệm của phương trình là: x   arccos     k ; x  k .
2  6 2
BMaster Trang 28
14. 6 sin 4x  5 sin 8x  0

 6 sin 4x 10 sin 4x.cos 4x  0
 2 sin 4x  3  5 cos 4x   0
 1  3
 3   3  x   arccos     k
cos 4 x    4 x   arccos     k 2
  5
4 2
5  5  .
 
sin 4x  0  4x  k x  k
 4
1  3
Vậy nghiệm của phương trình là: x   arccos     k ; x  k .
4  5 2 4
15. cos2 x  sin 2x  0
 cos2 x  2 sin x.cos x  0  cos x  cos x  2 sin x   0
 
cos x  0 x  2  k x  2  k
   .
cos x  2 sin x  0  tan x  1  x  arctan 1  k
 2  2
1
Vậy nghiệm của phương trình là: x   k ; x  arctan  k .
2 2
 
16. sin 2 2 x  cos 2  x  
 4
 
1  cos  2x  
 sin 2 2x   2
2
1  sin 2 x
 sin 2 2x 
2
 
 2x  2  k 2 x  4  k
sin 2x  1  
 2 sin 2x  sin 2x  1  0  
2
 2x    k 2   x    k

sin 2x   1  6  12
 2  7  7
 2x   k2 x  k
 6  12
7
Vậy nghiệm của phương trình là: x  k ; x k ; x k .
4 12 12
17. sin x  cos 4x  2.
2 2
Vì 0  sin 2 x  1; 0  cos2 4x  1; x nên:

sin2 x  cos2 4x  2

sin x  1
2
cos x  0 cos x  0
 2  
cos 4x  1 sin 4x  0
 4 sin x.cos x.cos 2x  0
 cos x  0  x  k .
2
Vậy nghiệm của phương trình là: x  k .
2
Trang 29 BMaster
Bài 02.
 3x 
1. tan  2x  1 
1
2. cot    3
4  2 3
 
3. tan  3x   3  
4. cot 4x  20 
1
 3 3
5. 3 tan 2x  3  0 6. tan 3x  tan 4x
7. cot 5x.cot 8x  1 8. cot 2x.sin 3x  0
Lời giải
1. tan  2x  1 
1
4
k   .
1 1 1 1
 2x  1  arctan  k  x   arctan  k
4 2 2 4
 3x 
2. cot      3
 2 3
k   .
3x 3x
   k   k x k
2 3 6 2 6 9
 
3. tan  3x     3
 3
k   .
k
 3x   k x
3 3 3
4. cot  4x  20  
1
3
 4x  20  60  k180  4x  80  k180  x  20  k45  k  .
5. 3 tan 2x  3  0
k   .
k
 tan 2x  3  2x  k x 
3 6 2
6. tan 3x  tan 4x
  k
cos 3x  0 3x   k  x  
 
Điều kiện 
cos x 
 2  6 3
k  .
 4 0 4x   k x   k
 2  8 4
Ta có tan 3x  tan 4x  4x  3x  k  x  k  k   .
Kết hợp điều kiện ta có nghiệm của phương trình là x  k k   .
7. cot 5x.cot 8x  1
 k
sin 5x  0 5x  k  x  5
Điều kiện 
cos x 

x  k

k
k   .
 8 0 8 x 
 8
  k
cot 5x.cot 8x  1  cot 8x  tan 5x  cot   5x   8x   5x  k  x   k  .
2  2 26 13
BMaster Trang 30
, k  13m  6  k  .
k
Kết hợp điều kiện ta có nghiệm của phương trình là x  
26 13
8. cot 2x.sin 3x  0
k   .
k
Điều kiện sin 2x  0  2x  k  x 
2
 k
  x  
cot 2 x  0 2x   k
Ta có cot 2x.sin 3x  0   

2  4 2 k .
 
sin 3x  0 3x  k  x
k
 3
 m  3n  k; n .
k m
Kết hợp điều kiện ta có nghiệm của phương trình là x   ; x
4 2 3
------------------ HẾT------------------
Trang 31 BMaster
§3. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI THEO HÀM LƯỢNG GIÁC

I. DẠNG CƠ BẢN.
Dạng tổng quát:
at 2  bt  c  0 ,
trong đó a , b , c là hằng số  a  0 và t là một trong các hàm lượng giác.
Quan sát và dùng các công thức biến đổi để đưa phương trình về cùng một hàm lượng
giác với cung góc giống nhau, chẳng hạn:
Dạng Đặt ẩn phụ Điều kiện
a sin X  b sin X  c  0
2
t  sin X  1  t  1
a cos X  b cos X  c  0
2
t  cos X 1  t  1
a tan X  b tan X  c  0
2
t  tan X Không có điều kiện của t
a cot 2 X  b cot X  c  0 t  cot X Không có điều kiện của t
Nếu đặt t  sin2 X , cos2 X hoặc t  sin X , t  cos X thì điều kiện là 0  t  1 .
Ví dụ.
a. 2 sin2 x  sin x 1  0 b. tan2 x  2 3 tan x  3  0
c. 3 sin2 x  2 cos4 x  2  0 d. 3 cos2 x  2 cos 2x  3 sin x 1 .
Lời giải
a. 2 sin x  sin x 1  0
2

x  k2
sin x  1 
2 sin x  sin x  1  0 
2   x    k2
sin x   1  6
 2  7
x   k2
 6
b. tan2 x  2 3 tan x  3  0
tan 2 x  2 3 tan x  3  0  tan x   3  x   k

3
c. 3 sin2 x  2 cos4 x  2  0
3 sin2 x  2 cos4 x  2  0
 2 cos4 x  3 cos2 x  1  0
x  k2

cos 2 x  1 cos x  1 x   k2 x  k
    
 x    k2   ,kZ
cos 2 x  1 cos x   2
4 x   k
 2  2   4 2
 3
 x   4  k 2
BMaster Trang 32
d. 3 cos2 x  2 cos 2x  3 sin x 1

3 cos2 x  2 cos 2x  3 sin x 1
   
 3 1  sin 2 x  2 1  2 sin 2 x  3 sin x  1
sin x  1(n)
 sin 2 x  3 sin x  2  0    sin x  1  x   k 2
sin x  2 (l) 2
II. BÀI TẬP.
Bài 01.
1. 2 cos2 x  3 cos x  1  0  
2. 4 cos 2 x  2 1  3 cos x  3  0
3. 2 cos 2 2 x  2  
3  1 cos 2 x  3  0 4. 9  13 cos x 
4
1  tan 2 x
0
   
5. cos 2   x   4 cos   x   4 6. 2 sin2 x  5 sin x  3  0
3  6 
7. sin 2x 13 sin 2x  5  0
2
8. 4 sin2 x  4 sin x  3  0
x
9. cos 2x  5 sin x  3  0 10. 5 cos x  2 sin  7  0 .
2
 2   
11. cos  2 x    3 cos  x    1  0 . 12. cos 4x  12 sin x cos x  5  0.
 3   3
13. sin2 x  cos x  1  0. 14. 6 sin 4x  5 sin 8x  0.
15. sin x  3 sin x  2 sin x  0.
3 2
16. tan 2 x  ( 3  1) tan x  3  0.
3
17. cot 2 x  4 cot x  3  0. 18. tan x  cot x  .
2
3 3
19. 2 tan 2 x  3  . 20.  2 3 cot x  6  0.
cos x sin 2 x
Lời giải
1. 2 cos x  3 cos x  1  0
2
cos x  1 x  k2
 
cos x  1

x    k2
k   .
 2  3
 
2. 4 cos 2 x  2 1  3 cos x  3  0
 1 
cos x  2 x   3  k2
  k   .
 3 x    k2
cos x  2  6
3. 2 cos 2 2 x  2  
3  1 cos 2 x  3  0
 3 3
cos 2x   1 (VN )
3 3 1 3 3
 2  2x   arccos  k 2  x   arccos  k ( k  ).
 3 3 2 2 2
cos 2x 
 2
Trang 33 BMaster
4
4. 9  13 cos x  0 .
1  tan 2 x
Điều kiện cos x  0 .
cos x  1
 9  13 cos x  4 cos x  0  
2
 x  k2 ( k  ).
cos x  9  1  VN 
 4
   
5. cos 2   x   4 cos   x   4
3  6 
   
 1  sin 2   x   4 sin   x   4  0
3  3 
  
sin   x   1
    3 
  sin 2   x   4 sin   x   3  0    x   k2 ( k  ).
3  3     6
sin   x   3  VN 
 3 
6. 2 sin2 x  5 sin x  3  0
sin x  1
  x    k 2 ( k  ).
sin x  3  VN  2
 2
7. sin2 2x 13 sin 2x  5  0
 13  149  13  149
sin 2x   VN 
1
 x  arcsin k
 2  2 2 ( k  ).
 13  149  1 13  149
sin 2x   x   arcsin k
 2  2 2 2
8. 4 sin2 x  4 sin x  3  0
 1 
sin x  2 x  6  k2
  ( k  ).
sin x  3  VN  x  5  k2
 2  6
9. cos 2x  5 sin x  3  0
 
 1  2 sin 2 x  5 sin x  3  0
 
sin x  
1 x   6  k2
 2 sin 2 x  5 sin x  2  0   2  ( k  ).

sin x  2  VN   7
x  k2
 6
x
10. 5 cos x  2 sin  7  0
2
 x x
 5 1  2 sin 2   2 sin  7  0
 2 2
BMaster Trang 34
 x
 sin  1
x x 2 x
 10 sin 2  2 sin  12  0      k2  x   k4 ( k  ).
2 2 sin x  6  VN  2 2
 2 5
 2   
11. cos  2 x    3 cos  x    1  0
 3   3
   
 2cos 2  x    3 cos  x    1  0 (1)
 3  3
 
Đặt cos  x    t  1  t  1 .
 3
 1
t
Pt (1)  2t 2  3t  1  0   2

 t  1
 2
x    k2 

3 3 x  3  k2
   1 2 
    2
 cos  x  cos

x   k2 x    k2
 3 2 3
 
  
 3 3
 k    x  2  k2 k  
x  
cos  x    1  cos   k2  3
  3   3
  4
x    k2 x   k2
 3
 3
12. cos 4x  12 sin x cos x  5  0.
 1  2sin2 2x  6 sin 2x  5  0.
 2sin2 2x  6 sin 2x  4  0.
Đặt sin 2x  t  1  t  1 .
 2t 2  6t  4  0.
t  1 (TM)
 t 2  3t  2  0.    sin 2x  1  sin  2x   k 2  x   k .
t  2 (KTM) 2 2 4
13. sin2 x  cos x  1  0.
cos x  1
 1  cos 2 x  cos x  1  0.  cos 2 x  cos x  2  0.    x  k2 .
 cos x  2 (KTM)
14. 6 sin 4x  5 sin 8x  0.
 6 sin 4x 10 sin 4x cos 4x  0.
 2 sin 4x  3  5 cos 4x   0.
  k
 x 
 4x  k  4
sin 4x  0  
 3 1  3 k
 3   4 x  arccos     k 2 ( k  )   x  arccos     (k  ) .
cos 4x     5  4  5 2
 5   3  1  3 k
 4 x   arccos     k 2  x   arccos    
  5  4  5 2
Trang 35 BMaster
15. sin3 x  3 sin2 x  2 sin x  0. (1)

Đặt sin x  t  1  t  1 .
Pt (1)  t3  3t 2  2t  0
t  0 x  k
   sin x  0
 
t 0
 t t  3t  2  0   2
2
 t  1   ( k  ).
 t  3t  2  0  sin x  1 x    k2
t  2 ( KTM )  2
16. tan 2 x   
3  1 tan x  3  0. (1)
Đặt tan x  t.

    x  4  k
 
t 1 tan x 1
Pt (1)  t  3  1 t  3  0.  
2
  ( k  ).
t   3  tan x   3 x    k
 3
17. cot x  4 cot x  3  0.
2
(1)
Đặt cot x  t.
Pt (1)  t 2  4t  3  0.

t  1 cot x  1
 tan x  1 x   4  k
   1   ( k  ).
 t  3  cot x  3  tan x   x  arctan  1   k
 3   
  3 
3
18. tan x  cot x  .
2
1 3
 tan x   . (1)
tan x 2
Đặt tan x  t  t  0  .
1 3
Pt (1)  t 2    0
t 2
t  2  tan x  2  x  arctan 2  k
  
 2t  3t  2  0 
2
   1 ( k  ).
t   1  tan x   1 x  arctan     k
 2  2   2
3
19. 2 tan 2 x  3  .
cos x
2 3
 2
1  .
cos x cos x
1  1 
Đặt  t  t  0,  1   1 .
cos x  t 
1
t  1 t  1
 2t  3t  1  0. 
2    cos x  1  x   k 2 ( k  ).
t  1   2  KTM 
1
 2
 t
BMaster Trang 36
3
20.  2 3 cot x  6  0.
sin 2 x
 
 3 cot 2 x  1  2 3 cot x  6  0.
cot x  3 
 x  6  k
 3 cot x  2 3 cot x  3  0.  
2
 3 ( k  ).
cot x   
 x k
 3  3
Bài 02.
 
 
2
1. sin 2 x  3 cos 2 x  2 cos  2 x   .
 6
 x
2. cot x  1  tan x.tan  .sin x  4.
 2
2
3. cot x  tan x   4 sin 2x.
sin 2x
   
4. 2  2 sin x  1  4  sin x  1  cos  2 x    sin  2 x  
 4  4
cos 2x 1
5. cot x  1   sin 2 x  sin 2x.
1  tan x 2
6. 5 sin x  2  3 1  sin x  tan x.
2
7. cos2 3x  cos 2x  cos 2 x  0;

    3
8. sin 4 x  cos 4 x  cos  x    sin  3x     0;
 4  4 2
1  sin x  cos 2x   sin  x  4  1

9.   cos x;
1  tan x 2
sin 4 x  cos 4 x 1 1
10.  cot 2x  ;
5 sin 2x 2 8 sin 2x
2
11. cot x  tan x  4 sin 2x  ;
sin 2x
12. 3 cos 4x  8 cos6 x  2 cos 2 x  3  0;
2 cos 4x
13. cot x  tan x  .
sin 2x
Lời giải
   
2
1. sin 2 x  3 cos 2 x  2 cos  2 x   .
 6
Ta có:
 sin 2x    
2
3 cos 2 x  2 cos  2 x  
 6
Trang 37 BMaster
2
1 3   
 4  sin 2x  cos 2x   2 cos  2x  
2 2   6
 
2
   
 2  sin 2 x.sin  cos 2 x.cos   cos  2 x  
 6 6  6
   
 2 cos 2  2 x    cos  2 x  
 6  6

    x  3  k 2
   
 2x  6  2  k
cos  2 x  0
 6
    x   k k  .
   1  2x     k 2  4
cos  2x     
  6 2 6 3 x    k
 12
Vậy nghiệm của phương trình là: x 

3
k
2
; x
4
k ; x
12
k k   .
 x
2. cot x  1  tan x.tan  .sin x  4.
 2

sin x  0

ĐKXĐ: cos x  0  sin 2 x  0  2 x  k  x  k  k  .
 2
x
cos  0
 2
Ta có:
 x
cot x  1  tan x.tan  .sin x  4
 2
 x
 sin x.sin 
cos x 2  .sin x  4
  1 
sin x  x
 cos x.cos 
 2
 x x  x 
 cos x.cos  sin x.sin   cos

cos x
 2 2  .sin x  4  cos x   2  .sin x  4
sin x  x  sin x  x
 cos x.cos  cos x.cos 
 2   2
cos x sin x
  4
sin x cos x
 cos2 x  sin2 x  4 sin x.cos x
 
 2x  6  k 2  x  12  k
1
 2 sin 2x  1  sin 2 x      k  .
2  2x  5  k 2 x  5  k
 6  12
k   .
5
Đối chiếu điều kiện ta được nghiệm của phương trình là: x   k ; x  k
12 12
BMaster Trang 38
2
3. cot x  tan x   4 sin 2x.
sin 2x
sin x  0

ĐKXĐ: cos x  0  sin 2x  0  2 x  k  x  k  k  .
sin 2x  0 2

2
cot x  tan x   4 sin 2x
sin 2x
cos x sin x 2
    4 sin 2x
sin x cos x sin 2x
cos 2 x  sin 2 x 2
   4 sin 2x
sin x.cos x sin 2x
2 cos 2x 2
   4 sin 2x
sin 2x sin 2x
 cos 2x  1  2 sin2 2x

 cos 2 x  1  2 1  cos 2 2 x 
cos 2 x  1 L 
 2 cos 2 x  cos 2 x  1  0   k  .
2
2
 2x    k2  x    k
cos 2 x   1 3 3
 2
Đối chiếu điều kiện ta được nghiệm của phương trình là: x  
3
k k   .
   
4. 2  2 sin x  1  4  sin x  1  cos  2 x    sin  2 x  
 4  4
 
 2  2 sin x  1  4  sin x  1   cos 2 x.cos  sin 2 x.sin  sin 2 x.cos  cos 2 x.sin 
 4 4 4 4
 2 
 2  2 sin x  1  4  sin x  1  
2 2 2
cos 2x  sin 2x  sin 2x  cos 2x 
 2 2 2 2 
 
 2  2 sin x  1  4  sin x  1  2 cos 2x

 2  2 sin x  1  4  sin x  1  2 1  2 sin 2 x 
sin x  1
 
 2 2 sin 2 x  2 2  2 sin x  4  0  
 sin x   2  VN 
x k .
2
Vậy nghiệm của phương trình đã cho là x 

2
k k   .
cos 2x 1
5. cot x  1   sin 2 x  sin 2x.
1  tan x 2
sin x  0 
xk
 
ĐKXĐ: cos x  0   2
k  .
tan x  1  x    k
  4
cos 2x 1
cot x  1   sin 2 x  sin 2x
1  tan x 2
Trang 39 BMaster
cos x cos 2 x  sin 2 x

 1   sin 2 x  sin x.cos x
sin x sin x
1
cos x
cos x  sin x cos x  cos x  sin x  cos x  sin x 
   sin 2 x  sin x.cos x
sin x cos x  sin x
cos x  sin x  0 1
cos x  sin x
  cos x  cos x  sin x   sin x  cos x  sin x    1
sin x   cos x  sin x  2 
 sin x
Giải (1): cos x  sin x  0  tan x  1  x  k .

4
1
Giải (2):  cos x  sin x
sin x
 1  sin x.cos x  sin2 x
 sin2 x  cos2 x  sin x.cos x  sin2 x
 2 sin2 x  sin x.cos x  cos2 x  0  2 tan2 x  tan x  1  0  VN  .
Đối chiếu điều kiện ta được nghiệm của phương trình là: x 
4
k k   .
6. 5 sin x  2  3 1  sin x  tan2 x.
ĐKXĐ: cos x  0  x 
2
k k   .
5 sin x  2  3 1  sin x  tan2 x
sin 2 x
 5 sin x  2  3 1  sin x  .
cos 2 x
sin 2 x
 5 sin x  2  3 1  sin x  .
1  sin 2 x
sin 2 x
 5 sin x  2  3.
1  sin x
  5 sin x  2 1  sin x   3 sin2 x
 
sin x 
1  x   k2
 2 sin x  3 sin x  2  0 
2  2  6 .

 sin x  2   x   k2
VN  5
 6
k  
5
Đối chiếu điều kiện ta được nghiệm của phương trình là: x   k2 ; x   k2
6 6
7. cos2 3x  cos 2x  cos2 x  0
1  cos 6x 1  cos 2x
  cos 2x  0
2 2
 cos 2x  cos 6x  cos 2x 1 cos 2x  0
 cos 6x  cos 2x 1  0
BMaster Trang 40
cos 4x  1
  cos 8x  cos 4x   1  0  2 cos 4x  cos 4x  3  0  
1 k
2
x ,k .
2 cos 4x   3
 2
 vn 2
    3
8. sin 4 x  cos 4 x  cos  x    sin  3x     0;
 4  4 2
1    3
 
2
 sin 2 x  cos2 x  2 sin 2 x  cos2 x  sin  4x    sin 2x  
2  2  2
1 1    3
 1  sin 2 2x  sin  4x    sin 2x  
2 2  2  2
 2  sin2 2x  cos 4x  sin 2x  3
 
 2  sin 2 2 x  1  2 sin 2 2 x  sin 2 x  3
sin 2x  1
 sin 2 2x  sin 2x  2  0   x  k ,k .
sin 2x  2  vn 4
1  sin x  cos 2x   sin  x  4  1

9.   cos x;
1  tan x 2
cos x  0
Điều kiện:  .
tan x  1
1  sin x  cos 2x   1  sin x  cos x  1

 2  cos x
sin x  cos x 2
cos x
 1 sin x  cos 2x  1

x  2  k2 l 
sin x  1  x   6  k2
 2 sin x  sin x  1  0 
2   x    k2  ,k
sin x   1  6 x  7  k2
 2  7 
x   k2 6
 6
sin 4 x  cos 4 x 1 1
10.  cot 2x  ;
5 sin 2x 2 8 sin 2x
Điều kiện: sin 2x  0
1
1  sin 2 2 x
2 4 cos 2 x  1
 
5 sin 2 x 8 sin 2 x
 
 8  4 1  cos 2 x  20 cos 2 x  5
2

l
9
 cos 2x 
 4 cos 2 2x  20 cos 2 x  9  0   2 x  k ,k .
cos 2x  1 6
 2
Trang 41 BMaster
2
11. cot x  tan x  4 sin 2x  ;
sin 2x
Điều kiện: sin 2x  0
2
cot x  tan x  4 sin 2x 
sin 2x
cos x sin x 2
   4 sin 2x  0
sin x cos x sin 2x
cos 2 x  sin 2 2
  4 sin 2x  0
sin x  cos x sin 2x
2 cos 2x 2
  4 sin 2x  0
sin 2x sin 2x
 2 cos 2x  4 sin2 2x  2  0
cos 2x  1(l)
 2

 cos 2x  2 1  cos 2x  1  0  2 cos 2x  cos 2x  1  0  
2
cos 2x   1
 x    k ,k .
3
 2
12. 3 cos 4x  8 cos6 x  2 cos 2 x  3  0;
 
 3 2 cos 2 2 x  1  1  cos 2 x   1  cos 2 x   3  0
3
 6 cos2 2x  3 1  3 cos 2x  3 cos2 2x  cos3 2x  1  cos 2x  3  0

 cos3 2x  3 cos2 2x  2 cos 2x  0
cos 2x  0  k
 x 
 
 cos 2x cos 2x  3 cos 2x  2  0  cos 2 x  1 
2 

4 2 ,k .
cos 2x  2  x  k
2 cos 4x
13. cot x  tan x  .
sin 2x
Điều kiện: sin 2x  0.
Ta có:
2 cos 4x
cot x  tan x 
sin 2x
cos x sin x 2 cos 4x
   0
sin x cos x 2 sin x cos x
cos 2 x  sin 2 x cos 4x
  0
sin x cos x sin x cos x
cos 2x  cos 4x
 0
sin x cos x
cos 2x  1(l)
 cos 2x  cos 4x  0  2 cos 2x  cos 2x  1  0  
2
 x    k ,k .
cos 2x   1 3
 2
BMaster Trang 42
§4. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT VỚI HÀM SIN - COS

a sin x  b cos x  c 1 a ; b ; c  , và a 2  b 2  0 .

Điều kiện có nghiệm của phương trình: a2  b2  c2 (kiểm tra trước khi giải)
a b c
* Chia 2 vế cho a2  b2 , thì (*)  sin x  cos x  (**)
a2  b2 a2  b2 a2  b2
* Giả sử cos 
a
, sin 
b
, 
  0; 2  thì: 
a2  b2 a2  b2
c
(**)  sin x.cos  cos x.sin 
a2  b2
 sin  x   
c
: dạng cơ bản
a2  b2
sin a.cos b  cos a sin b  sin  a  b 
Chú ý: hai công thức sử dụng nhiều nhất là: 
cos a.cos b  sin a sin b  sin  a b 
Các dạng có cách giải tương tự:
a2  b2 cos mx
a.sin mx  b.cos mx  a 2
 b2  0  
pp
 Chia cho a 2  b2 .
a  b sin mx
2 2

a.sin mx  b.cos mx  c.sin nx  d.cos nx , a 2  b2  c 2  d 2 
 Chú ý:
 1 có nghiệm   2  có nghiệm  a 2  b 2  c 2 .
1 3   
 sin x  3 cos x  2  sin x  cos x   2sin  x   .
2 2   3
 3 1   
 3 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2sin  x   .
 2 2   6
 1 1   
 sin x  cos x  2  sin x  cos x   2 sin  x   .
 2 2   4
Ví dụ.
a. sin x  3 cos x  1 b. 3 cos 2 x  sin 2 x  2
c. sin 3x  3 cos 3x  2 sin 2x d. cos 2x  3 sin 2x  3 sin x  cos x
Lời giải
a. sin x  3 cos x  1
1 3 1
 sin x  cos x 
2 2 2
Trang 43 BMaster
 
 x    k2 x   6  k2
  1 3 6
 sin  x      
 3 2 x   5  k2 x   k2
 3 6  2
b. 3 cos 2 x  sin 2 x  2
3 1 2
 cos 2x  sin 2x 
2 2 2
 
  2x   k 2  x  24  k
  2 3 4
 sin   2x    
3  2   2x  3  k 2  x  13  k
 3 4  24
c. sin 3x  3 cos 3x  2 sin 2x
1 3
 sin x  cos x  sin 2x
2 2
 
 x   2x  k 2 x  3  k2
  3
 sin  x    sin 2x    ,k Z
 3  x    2x  k 2 x  2  k2
 3  9 3
d. cos 2x  3 sin 2x  3 sin x  cos x
1 3 3 1
 cos 2x  sin 2x  sin x  cos x
2 2 2 2
  k2
  2x   x  k 2  x
   
 sin   2 x   sin   x    6 6  3 ,kZ
 6   6    2x    x  k 2 x   2  k2
 6 6  3
II. BÀI TẬP.
Bài 01.
1. sin 3x  3 cos 3x  2 sin 2x 2. sin x  cos x  1
6
3. sin x  cos x  4. 5 sin 2x 12 cos 2x  13
2
5. sin 8x  cos 6x  3  sin 6x  cos 8x  6. sin 7 x  cos 2x  3  sin 2x  cos 7 x 
7. sin x  cos x  2 2 .sin x.cos x 8. 2 sin2 x  3 sin 2x  3

9. sin x  cos x.sin 2 x  3 cos 3x  2 cos 4 x  sin 3 x 
Lời giải
1. sin 3x  3 cos 3x  2 sin 2x
1 3
 sin 3x  cos 3x  sin 2x
2 2
BMaster Trang 44
 
 3x   2x  k 2 x  3  k2
 
 sin  3x    sin 2x   3  k   .
 3 3x    2x  k 2 x  4  k 2
 3  15 5
2. sin x  cos x  1

x  4  4  k2 
    1 x   k2
 2 sin  x    1  sin  x     

2 k   .
 4  4 2 x     k2  x   k2
 4 4
6
3. sin x  cos x 
2
 
 x    k2  x  12  k 2
   
k  
6 3 4 3
 2 sin  x     sin  x     
 4 2  4 2 x     k2 x  5  k2
 4 3  12
4. 5 sin 2x 12 cos 2x  13
5 12
 sin 2x  cos 2x  1
13 13
5 12
Đặt cos  ,sin  Ta có phương trình:
13 13

sin 2x.cos  cos 2x.sin  1  sin  2x    1  2x    k 2  x    k , k  
2 2 4
5. sin 8x  cos 6x  3  sin 6x  cos 8x 
 sin 8x  3 cos 8x  3 sin 6x  cos 6x
1 3 3 1
 sin 8x  cos 8x  sin 6x  cos 6x
2 2 2 2
   
 sin  8x    sin  6 x  
 3  6
  
8x  3  6 x  6  k 2  2x  2  k 2 x  4  k
   k  
8x    6 x   k 2 14 x  7  k 2 x  7  k
 3 6 
 6  84 7
6. sin 7 x  cos 2x  3  sin 2x  cos 7 x 
 sin 7x  3 cos 7x  3 sin 2x  cos 2x
1 3 3 1
 sin 7 x  cos 7 x  sin 2x  cos 2x
2 2 2 2
   
 cos  7 x    cos  2 x  
 6  3
Trang 45 BMaster
   k2
7 x  6  2x  3  k 2 5x   6  k 2  x   30  5
   k  
7 x   2 x   k 2 9 x   k 2 x   k2
 6 3  2  18 9
7. sin x  cos x  2 2 .sin x.cos x
 
 2 sin  x    2 sin 2 x
 4
 
   2x  x   k 2 x  4  k2
 sin  x    sin 2 x   4  k  
 4  2x   x   k 2 x   k2
 4  4 3
k2 k2
Vì nghiệm x   chứa nghiệm x   k 2 nên pt có 1 họ nghiệm là x   ,
4 3 4 4 3
k
8. 2 sin2 x  3 sin 2x  3
 1  cos 2x  3 sin 2x  3
 3 sin 2x  cos 2x  2
3 1  
 sin 2x  cos 2x  1  sin  2x    1  2x    k 2  x   k , k 
2 2  6 6 2 3

9. sin x  cos x.sin 2 x  3 cos 3x  2 cos 4 x  sin 3 x 
 
 sin x. 1  2 sin 2 x  cos x.sin 2 x  3 cos 3x  2 cos 4 x
 sin x.cos 2x  cos x.sin 2x  3 cos 3x  2 cos 4x

 sin 3x  3 cos 3x  2 cos 4x
1 3
 sin 3x  cos 3x  cos 4x
2 2
 
 4 x  3x   k 2 x   6  k2
 
 cos  3x    cos 4x   6  k   .
 6  4 x  3x   k 2 x  
k2
 6  42 7
Bài 02.
3  3 cos 2x x
1.  cos x . 2. tan sin x  2 cos2 2
2 sin x 7 2
 
3.  
3 cos 4 x  sin 4 x  sin x  cos x 4. 3 cos 2 x  sin 2 x  2 sin  2 x    2 2
 6
   
5. 3 sin 7 x  cos7 x  2 sin  5x   6. sin   2 x   3 sin   2 x   2
 6 2 
 
7. cos x  3 sin x  2 cos  2x    0 .
 3
 
8. 2 cos 2 x  1  3  cos x  sin x  .
BMaster Trang 46
9.  
3  1 sin x   
3  1 cos x  1  3 . 10. 3 sin 3x  3 cos 9x  1  4 sin3 3x .
     
11. 2 cos  2 x    4 sin x cos x  1  0 . 12. 4 sin  x    2 cos  x    3 2  0 .
 6  4  4
   
13. 8 sin x.sin 2x  6 sin  x   .cos   2x   5  7 cos x .
 4 4 
     
14. 2 3 sin  x   cos  x    2 cos 2  x    3  1 .
 8  8  8
15.
1  cos x  cos 2x  cos 3x 2
2 cos2 x  cos x  1

 3  3 sin x .
3

3 1
16. 8sin x   .
cos x sin x
17. 2 cos3 x  2 sin3 x  2 sin 2 x.cos x  2 cos 2 x.sin x  2  0 .
18. 5  cos x  sin x   sin 3x  cos 3x  2 2  2  sin 2x  .
Lời giải
3  3 cos 2x
1.  cos x .
2 sin x
Điều kiện xác định x  k , ( k  ).
3  3 cos 2x
 cos x
2 sin x
 3  3 cos 2x  sin 2x  3 cos 2x  sin 2x  3
1 3 3
 sin 2x  cos 2x 
2 2 2
3
 cos sin 2x  sin cos 2x 
3 3 2

 2x  3  3  k 2  x  k (l)
 
 sin  2x    sin    ( k  Z)
 3 3  2x   2  x   k (tm)
 k2  6
 3 3
x
2. tan sin x  2 cos2  2
7 2
 tan sin x  cos x  1  2
7
 tan sin x  cos x  1
7
 sin sin x  cos cos x  cos
7 7 7

 x    k2  2
  x  k2
 cos  x    cos   7 7 

 7 k  
 7 7 x     k2  x  k 2
 7 7
Trang 47 BMaster
 
3. 3 cos 4 x  sin 4 x  sin x  cos x
  
 3 cos 2 x  sin 2 x cos 2 x  sin 2 x  sin x  cos x
 3  cos x  sin x  cos x  sin x   sin x  cos x


x    k
    4
 2 sin  x    0 
sin x  cos x  0  4  1 
    x   arcsin    k2 k  
 3  cos x  sin x   1   
6 sin   x   1
 4  6 
 
    x  3  arcsin  1   k 2
4
 4  6
 
4. 3 cos 2 x  sin 2 x  2 sin  2 x    2 2
 6
3 1    
 cos 2x  sin 2x  sin  2x    2  cos cos 2 x  sin sin 2 x  sin  2 x    2
2 2  6 6 6  6
     
 cos  2 x    sin  2 x    2  2 sin  2 x     2
 6  6  4 6
 
 k k  
5
 sin  2 x    1  2 x    k 2  x 
 12  12 2 24
 
5. 3 sin 7 x  cos 7 x  2 sin  5x  
 6
3 1  
 sin 7 x  cos7 x  sin  5x  
2 2  6
 
 cos sin 7 x  sincos7 x  sin  5x  
6 6  6

 7 x   5x   k 2 x  k
   
 sin  7 x    sin  5x     6 6  
x   k
k  .
 6  6  7 x   7  5x  k 2 
 9 6
6 6
 
6. sin   2 x   3 sin   2 x   2
2 
 cos 2x  3 sin 2x  2
1 3
 cos 2x  sin 2x  1  sin cos 2x  cos sin 2x  1
2 2 6 6
 
 sin  2 x    1  2 x    k 2  x   k  k   .
 6 6 2 6
 
7. cos x  3 sin x  2 cos  2x    0
 3
BMaster Trang 48
 
 cos x  3 sin x  2 cos  2x  
 3
1 3  
 cos x  sin x   cos  2x  
2 2  3
   
 cos  x    cos   2 x  
 3  3
  2k
 x  3   2x  3  2k 3x   2k x  3  3

 x      2x    2k
k 
  x    2k   .
  x   2k
   3 
 3  3 3
, x   2k  k  
2k
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x  
3 3 3
 
8. 2 cos 2 x  1  3  cos x  sin x 
 
 2 cos 2x  1  3  cos x  sin x 
   
 cos 2 x  sin 2 x  1  3  cos x  sin x 
 
  cos x  sin x  cos x  sin x   1  3  cos x  sin x 

  cos x  sin x  cos x  sin x  1  3  0 

cos x  sin x  0  tan x  1  x  4  k  k  .
 
cos x  sin x  1  3  0 cos x  sin x  1  3  * 
 
2
Phương trình (*) vô nghiệm do 12  12  1  3
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x 

4
k k   .
9.  
3  1 sin x   
3  1 cos x  1  3
  
3  1 sin x   
3  1 cos x  1  3
3 1
 sin x  cos x  1
1 3
 
 sin x  tan    cos x  1
4 6
5
 sin x  tan .cos x  1
12
5 5 5
 sin x.cos  sin .cos x  cos
12 12 12
Trang 49 BMaster
 5 
 5   x   2k x   2k
 sin  x    sin  
12 12  2
k   .
 12  12  x  5    2k x  4
 2k
 12 12  3
k  
4
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x   2k , x   2k
2 3
10. 3 sin 3x  3 cos 9x  1  4 sin 3x
3
 3 sin 3x  3 cos 9x  1  4 sin3 3x

 3 sin 3x  4 sin3 3x  3 cos 9x  1
 sin 9 x  3 cos 9 x  1
1 3 1
 sin 9x  cos 9x 
2 2 2
  2k
 9x    2k  x 
 
 sin  9x    sin   3 6  18 9
k  .
 3  6 9 x     2 k x  7

2 k
 3 6  54 9
k  
2k 7 2k
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x   ,x  
18 9 54 9
 
11. 2 cos  2 x    4 sin x cos x  1  0
 6
 
 2 cos  2x    4 sin x cos x  1  0
 6
 
 2  cos 2 x.cos  sin 2 x.sin   2 sin 2 x  1  0
 6 6
 3 cos 2x  sin 2x  2 sin 2x 1  0
 3 cos 2x  sin 2x 1  0
3 1 1
 cos 2x  sin 2x 
2 2 2
  
  2x   2k  2x    2k  x   12  k
 
 sin   2x   sin   3 6  6  k   .
3  6   2x    2k  2x   2k x   k
 3 6  2  4
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x  
12
 k ,x 
4
k k  
   
12. 4 sin  x    2 cos  x    3 2  0
 4  4
       
 4 sin  x    2 cos  x    3 2  0  4 cos   x    2 cos  x    3 2  0
 4  4 2 4  4
BMaster Trang 50
       
 4 cos   x   2 cos  x    3 2  0  4 cos  x    2 cos  x    3 2  0
4   4  4  4
 
 6 cos  x    3 2
 4

 x  4  4  2k 
  x   2k
 cos  x   
2
 cos   

2 k   .
 4 2 4  x     2k  x  2k
 4 4
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x 
2
 2 k , x  2k k  .
   
13. 8 sin x.sin 2x  6 sin  x   .cos   2x   5  7 cos x
 4 4 
   
8 sin x.sin 2x  6 sin  x   .cos   2x   5  7 cos x
 4 4 
   
 8 sin x.sin 2x  3 sin   x    sin 3x   5  7 cos x
  2 
 8 sin x.sin 2x  3cos x  3sin 3x  5  7 cos x
 4  cos 3x  cos x   3 cos x  3 sin 3x  5  7 cos x
 4 cos 3x  4 cos x  3 cos x  3 sin 3x  5  7 cos x
 3sin 3x  4 cos 3x  5
3 4
 sin 3x  cos 3x  1
5 5
3 4
 cos .sin 3x  sin .cos 3x  1 (với cos  ,sin  )
5 5
 sin  3x    1  3x    k 2  x   
k2
(k  ) .
2 3 6 3
     
14. 2 3 sin  x   cos  x    2 cos 2  x    3  1
 8  8  8
     
2 3 sin  x   .cos  x    2 cos 2  x    3  1
 8  8  8
     
 2 3 sin  x   .cos  x    2 cos 2  x    1  3
 8  8  8
   
 3 sin  2 x    cos  2 x    3
 4  4
3   1   3
 sin  2x    cos  2x   
2  4 2  4 2
  5
  3  2x  12  3  k 2  x  24  k 2
 sin  2 x      (k  ) .
 12  2  2x   2  k 2 x  3  k2
 12 3  8
Trang 51 BMaster
15.

 3  3 sin x
3


 3  3 sin x
3

2 cos x  2 cos 2x.cos x 2
 
2
  3  3 sin x
2 cos 2 x  cos x  1 3

2 cos x(cos x  cos 2x) 2

 3  3 sin x
3

 
2 cos x 2 cos x  cos x  1 2
 
2
  3  3 sin x
2 cos 2 x  cos x  1 3
 3 cos x  3  3 sin x
 3 cos x  sin x  3
3 1 3
 cos x  sin x 
2 2 2

x  6  6  k2 
  x   k2

3
 cos  x     3 (k  ) .
 6 2 x     k2 
 x  k 2
 6 6
3 1
16. 8sin x  
cos x sin x
Điều kiện: sin 2x  0  x  k ;  k .
2
3 1 3 sin x  cos x
Ta có: 8sin x    8 sin x   4 sin x.sin 2x  3 sin x  cos x
cos x sin x cos x.sin x
 2  cos x  cos 3x   3 sin x  cos x 

1 3
cos x  sin x  cos 3x
2 2
 cos .cos x  sin .sin x  cos 3x
3 3
 
 3x  x   k 2 x  6  k
 
 cos  x    cos 3x   3  k  .
 3 3x   x   k 2 x    k
 3  12 2
17. 2 cos3 x  2 sin3 x  2 sin 2 x.cos x  2 cos 2 x.sin x  2  0
Ta có: 2 cos3 x  2 sin3 x  2 sin 2 x.cos x  2 cos 2 x.sin x  2  0
 2 cos 2 x  cos x  sin x   2 sin 2 x  cos x  sin x   2  0

  cos x  sin x  2 cos 2 x  2 sin 2 x  2 
 2  cos x  sin x   2
BMaster Trang 52
  7
 x    k2 x   k2
  1
 cos  x      4 3  12

k   .
 4 2 x     k2 x   k2
 4 3  12
18. 5  cos x  sin x   sin 3x  cos 3x  2 2  2  sin 2x 
Ta có: 5  cos x  sin x   sin 3x  cos 3x  2 2  2  sin 2x 
 5  cos x  sin x   3 sin x  4 sin3 x  ( 4 cos3 x  3 cos x)  2 2  2  sin 2x 
 
 5  cos x  sin x   3  cos x  sin x   4  cos x  sin x  sin 2 x  sin x.cos x  cos 2 x  2 2  2  sin 2x 
 5  cos x  sin x    sin x  cosx    2 sin 2x  1  2 2  2  sin 2x 

  sin x  cos x  2 sin 2x  4   2 2  2  sin 2x 
 
 2  2  sin 2 x  sin x  cos x  2  0
 sin x  cos x  2
   
 2 sin  x    2  sin  x    1  x   k 2 ( k  ) .
 4  4 4
------------------ HẾT------------------
Trang 53 BMaster
§4. PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP

a sin 2 x  b sin x cos x  c cos 2 x  d 1 , a , b , c , d  .

cos x  0
Bước 1: Kiểm tra x  k  2 có phải nghiệm hay không?
2 sin x  1
cos x  0
Bước 2: Khi x   k , k    2 . Chia hai vế (1) cho cos2 x :
2 sin x  1
sin 2 x cos 2 x
  cos2 x
1  a  b
sin x cos x
2
cos x
 c 2
cos x
d
1
cos 2 x

 a tan 2 x  b tan x  c  d 1  tan 2 x . 
Bước 3: Đặt t  tan x để đưa về phương trình bậc hai theo ẩn t  x .
Ví dụ.
a. sin2 x  sin x cos x  2 cos2 x  0 . b. 2 sin2 x  3 3 sin x cos x  cos2 x  2 .
c. cos2 x  3 sin 2x  1  sin2 x . d. 4 sin2 2x  5 sin 2x cos 2x  6 cos2 2x  0 .
Lời giải
a. sin x  sin x cos x  2 cos x  0
2 2
sin2 x  sin x cos x  2 cos2 x  0 (1)

cos x  0
* Với x   k   2 . Phương trình trở thành: 1 = 0 (vô lý)
2 sin x  1
 Phương trình không nhận nghiệm x   k ,k

2
cos x  0
* Với x   k ,k  2 . Chia hai vế (1) cho cos2 x :
2 sin x  1

 tan x  1 x k
(1)  tan x  tan x  2  0  
2
 4

 tan x  2
 x  arctan  2   k
Vậy phương trình đã cho có hai họ nghiệm: x   k ; x  arctan  2   k ,  k  .
4
b. 2 sin2 x  3 3 sin x cos x  cos2 x  2
2 sin2 x  3 3 sin x cos x  cos2 x  2 (2)
cos x  0
* Với x   k   2 . Phương trình trở thành: 2 = 2 (đúng)
2 sin x  1
BMaster Trang 54
 Phương trình nhận nghiệm x   k ,k

2
cos x  0
* Với x   k ,k  2 . Chia hai vế (2) cho cos2 x :
2 sin x  1

(2)  2 tan 2 x  3 3 tan x  1  2 1  tan 2 x 
3
 3 3 tan x  3  tan x  x k
3 6
Vậy phương trình đã cho có hai họ nghiệm: x  k ;x  k , k  .
2 6
c. cos2 x  3 sin 2x  1  sin2 x
cos2 x  3 sin 2x  1  sin2 x
 cos2 x  sin2 x  3 sin 2x  1

 2x  3  3  2k x  k
  1
 cos 2x  3 sin 2x  1  cos  2 x      
 3  2  2x    x    k
 2k  3
 3 3
d. 4 sin2 2x  5 sin 2x cos 2x  6 cos2 2x  0
4 sin2 2x  5 sin 2x cos 2x  6 cos2 2x  0 (3)

cos 2x  0
* Với x   k   2 . Phương trình trở thành: 4 = 0 (sai)
4 2 sin 2x  1

 Phương trình không nhận nghiệm x  k ,k

4 2

cos 2x  0
* Với x  k ,k  2 . Chia hai vế (3) cho cos2 2x :
4 2 sin 2x  1

(2)  4 tan2 2x  5 tan 2x  6  0
 1
 tan 2x  2  2x  arctan 2  k  x  2 arctan 2  k 2

  3   3  
 tan 2x  2x  arctan    k  x  1 arctan  3   k
 4   4    
 2  4  2
Vậy phương trình đã cho có hai họ nghiệm:
 3 
x  arctan 2  k ; x  arctan    k ,  k  .
1 1
2 2 2  4  2
II. BÀI TẬP.
Bài 01.
1. 2 sin2 x  3 3 sin x cos x  cos2 x  4
2. 3 sin2 2x  sin 2x cos 2x  4 cos2 2x  2
 
3. 2 sin 2  3  3 sin x cos x   
3  1 cos 2 x  1
Trang 55 BMaster
4. 3 sin 2
x
2
  x
 4 sin x  8 3  9 cos2  0
2
5. 3 sin x  1  3  sin x.cos x  cos x  1 
2 2
30
6. 9 sin2 x  30 sin x.cos x  25 cos2 x  25

7. sin 2x  2 sin2 x  2 cos 2x
1
8. sin 2 x  sin 2x  2 cos2 x 
2
Lời giải
1. 2 sin 2 x  3 3 sin x cos x  cos2 x  4 1
Xét cos x  0  sin2 x  1 , phương trình trở thành 2  4 (Vô lý)
 x  k  k   không là nghiệm của phương trình.
2
Xét cos x  0 , chia cả hai vế của phương trình 1 cho cos2 x , ta được phương trình:
2 tan2 x  3 3 tan x  5  0 (phương trình vô nghiệm)
2. 3 sin2 2x  sin 2x cos 2x  4 cos2 2x  2  2 
Xét cos 2x  0  sin2 2x  1 , phương trình trở thành 3  2 (Vô lý)
 x    k   không là nghiệm của phương trình.
k
4 2
Xét cos 2x  0 , chia cả hai vế của phương trình  2  cho cos2 2x , ta được:

x  arctan  2   k
1
 tan 2 x  2 
tan 2 2x  tan 2x  6  0    2
k  
 tan 2x  3  x  1 arctan 3  k
 2
 
3. 2 sin 2  3  3 sin x cos x   
3  1 cos 2 x  1  3
Xét cos x  0  sin2 x  1 , phương trình trở thành 2  1 (Vô lý)
 x  k  k   không là nghiệm của phương trình.
2
Xét cos x  0 , chia cả hai vế của phương trình  3 cho cos2 x , ta được:
 tan x  1 
x   4  k
 
3 tan x  3  3 tan x  3  0 
2 
 tan x   3


k  
 x k
3  6
x
2
 x
4. 3 sin 2  4 sin x  8 3  9 cos2  0
2

x x
Xét cos  0  sin 2  1 , phương trình trở thành 3  0 (Vô lý)
2 2
 x   k 2  k   không là nghiệm của phương trình.
BMaster Trang 56
x x
Xét cos  0 , chia cả hai vế của phương trình cho cos2 , ta được:
2 2
 x 8  3 3  3 3 8
 tan   x  2 arctan  k2
x
2
x
2

3 tan 2  8 tan  8 3  9  0  

2
x
 3 
 2
3 k  
 tan 2   3  x   3  k 2
5.  
3 sin 2 x  1  3 sin x.cos x  cos 2 x  1  3  0 5
  
 3 sin 2 x  1  3 sin x.cos x  cos 2 x  1  3 sin 2 x  cos 2 x  0  
 
 sin 2 x  1  3 sin x.cos x  3 cos 2 x  0
Xét cos x  0  sin x  0 (loại vì sin 2 x  cos2 x 1 )

Xét cos x  0 chia cả 2 vế của phương trình  5 cho cos2 x ta được ;

   x   4  k
 
tan x 1
tan 2 x  1  3 tan x  3  0   
 tan x  3  x  
 3
6. 9 sin x  30 sin x.cos x  25 cos x  25
2 2
 6
5
Xét cos x  0  sin x   (loại vì sin 2 x  cos2 x 1 )
3
Xét cos x  0 chia cả 2 vế của phương trình  6  cho cos2 x ta được :
 tan x  0
2
 2

9 tan x  30 tan x  25  25 1  tan x  0   16 tan x  30 tan x  0   2
 tan x  15
 8
x  k
 ; k .
 x  arctan 15  k
 8
7. sin 2x  2 sin x  2 cos 2x  7 
2
 2 sin x.cos x  2 sin2 x  4 cos2 x  2  2 sin2 x  2 sin xcosx  4cos2 x  2  0 (1).
Xét cos x  0  sin x  1 . Suy ra x  k , k  là nghiệm của phương trình.

2
Xét cos x  0 chia cả 2 vế của phương trình  7  cho cos2 x ta được :
 
2 tan 2 x  2 tan x  2 1  tan 2 x  4  0  tan x 1  x 
4
 k ; k
8
1
8. sin 2 x  sin 2x  2 cos2 x 
2
 sin 2 x  2 sin x.cos x  2 cos 2 x 
1
2

sin 2 x  cos 2 x 
1 5
 sin 2 x  2 sin x.cos x  cos 2 x  0
2 2
Xét cos x  0 thay vào phương trình ta được sin x  0 (vô lý)
Trang 57 BMaster
Xét cos x  0 chia cả 2 vế phương trình 8 cho cos2 x ta được;


 tan x  1 x k

1 5
tan x  2 tan x   0  
2
4

2 2  tan x  5  x  arctan  5   k
Bài 02.
1. 2sin3 x  cos x
2. 3 sin3 x  2 sin2 x cos x  sin x cos2 x
3. 6 sin x  2 cos3 x  5 sin 2x cos x
4. sin x  4 sin3 x  cos x  0
5. 3 cos4 x  4 sin2 x.cos2 x  sin4 x  0
 
6. sin x  sin 2 x  sin x  2 cos x   3 1  sin x 1  sin x 
2
7. sin3 x  cos3 x  sin x  cos x

5 sin 4x.cos x
8. 6 sin x  2 cos3 x  .
2 cos 2x
Lời giải
1. 2sin x  cos x
3
Trường hợp 1: Xét cos x  0  sin x  0

Thay cos x  0 vào 1  1  2 sin3 x  0  sin x  0 (mâu thuẫn)
Trường hợp 2: Xét cos x  0
sin3 x
 1  2. k  
1
  2.tan3 x  1  tan 2 x  tan x  1  x   k
cos x cos 2 x
3
4
 
Vậy S    k | k  
4 
2. 3 sin3 x  2 sin2 x cos x  sin x cos2 x
Thay cos x  0 vào  2    2   3 sin3 x  0  sin x  0 (mâu thuẫn)
sin3 x sin 2 x sin x
 3.  2 
cos3 x cos 2 x cos x
 
 tan x  0 x  k
 
 3 tan x  2 tan x  tan x  0   tan x  1   x   k
3 2
 4
k   (tmđk).
 1 
 tan x  1
 x  arctan  k
 3
 3
3. 6 sin x  2 cos x  5 sin 2x cos x
3

Thay cos x  0 vào  3   3  6 sin x  0  sin x  0 (mâu thuẫn)
BMaster Trang 58
  3  6 sin x  2 cos3 x  10 sin x cos2 x

6 sin x sin x
 3
 2  10.
cos x cos x
 
 6.tan x 1  tan 2 x  2  10 tan x  6 tan3 x  4 tan x  2  0  tan x  1  x 
4
k k  
 
Vậy S    k | k  
4 
4. sin x  4 sin x  cos x  0
3

Thay cos x  0 vào  4    4   sin x  4 sin3 x  0
 
 sin x 1  4 sin 2 x  0  sin 2 x 
1
4
1 1
 sin x    cos 2x   x    k
2 2 6
k  
sin3 x
  4 
sin x 1
3
 4  0
cos x cos x cos2 x
3
  
 tan x 1  tan 2 x  4 tan 3 x  1  tan 2 x  0 
 3 tan3 x  tan 2 x  tan x  1  0  tan x  1  x 
4
k k  
 
Vậy S    k ,   k | k  
4 6 
5. 3 cos x  4 sin x.cos x  sin x  0
4 2 2 4
Trường hợp 1: cos x  0  x   k , k 

 , khi đó sin x  1 . 2
2
Thay cos x  0, sin 2 x  1 vào phương trình 1 ta được: 1  0 (Vô lý).
Vậy x   k , k   không là nghiệm của phương trình 1 .

2
Trường hợp 2: cos x  0  x   k , k   *  .
2
3 cos 4 x  4 sin 2 x.cos 2 x  sin 4 x

1 
cos 4 x
0
sin 2 x sin 4 x
 3  4.  0
cos 2 x cos 4 x
 tan4 x  4 tan2 x  3  0

x  4  k
 tan x  1 
 x    k
 2
  tan x  1 
 
tan x 1
, k  
2
 tan 2 x  4 tan 2 x  3  0   2   4 (thoả * ).
 tan x  3  tan x  3
x   k
 tan x   3  3

x    k
 3
Trang 59 BMaster
 
Vậy tập nghiệm của phương trình là S    k ,   k , k   .
 4 3 
 
6. sin x  sin 2 x  sin x  2 cos x   3 1  sin x 1  sin x 
2
 sin x 1  sin x  sin x  2 cos x   3 1  sin x 1  sin x   0

2

 1  sin x  sin 2 x  2 sin x.cos x  3 1  sin 2 x   0
  
 1  sin x  sin x.  sin x  2 cos x   3 1  sin x 1  sin x    0
 

 1  sin x  sin 2 x  2 sin x.cos x  3 cos 2 x  0 
1  sin x  0
 2
sin x  2 sin x.cos x  3 cos x  0
2

sin x  1 x  2  k2 ,  k  
 2   2
sin x  2 sin x.cos x  3 cos x  0 sin x  2 sin x.cos x  3 cos 2 x  0  2 
2
Giải phương trình  2  :
Trường hợp 1: cos x  0  x   k , k 

 , khi đó sin x  1 . 2
2
Thay cos x  0, sin 2 x  1 vào phương trình  2  ta được: 1  0 (Vô lý).
Vậy x   k , k   không là nghiệm của phương trình  2  .

2
2
sin 2 x  2 sin x.cos x  3 cos 2 x
1  cos2 x
0
 tan x  1  1  3   x  arctan  k
 tan x  2 tan x  3  0  
2
 tan x  1  1  3 
  k   (thoả * ).
  x  arctan  k

x  2  k2

Vậy nghiệm của phương trình là  x  arctan  k ,  k   .
 x  arctan  k


7. sin3 x  cos3 x  sin x  cos x
sin x  1
Trường hợp 1: cos x  0  x   k ,  k   . Khi đó  .
2  sin x  1
Với sin x  1 : Thay sin x  1, cos x  0 vào phương trình  3 , ta được 1  1 (luôn đúng).
Với sin x  1 : Thay sin x  1, cos x  0 vào phương trình  3 , ta được 1  1 (luôn đúng).
Vậy x   k , k   là nghiệm của phương trình 3 .

2
BMaster Trang 60
Trường hợp 2: cos x  0  x   k , k  .

2
3
x  cos3 x sin x  cos x
 3  sin cos 3
x

cos3 x
sin x 1 1
 tan3 x  1  . 
cos x cos x cos2 x
2
 
 tan 3 x  1  tan x 1  tan 2 x  1  tan 2 x
 tan3 x 1  tan x  tan3 x  1  tan2 x  tan2 x  tan x  2  0 : Phương trình vô nghiệm.

Vậy nghiệm của phương trình là x   k , k  .
2
5 sin 4x.cos x
8. 6 sin x  2 cos3 x 
2 cos 2x
Điều kiện xác định: cos 2x  0  2x   k k    x   k k   * *  .
2 4 2
 4  6 sin x  2 cos3 x 
5.2.sin 2 x.cos 2 x.cos x
2 cos 2x
 6 sin x  2 cos x  5 sin 2x.cos x  6 sin x  2 cos3 x  10 sin x.cos 2 x  5
3
sin x  1
Trường hợp 1: cos x  0  x   k , k   . Khi đó sin x  1 .
2 
Với sin x  1 : Thay sin x  1, cos x  0 vào phương trình  5 , ta được 6  0 (vô lý).
Với sin x  1 : Thay sin x  1, cos x  0 vào phương trình  5 , ta được 6  0 (vô lý).
Vậy x   k , k   không là nghiệm của phương trình  4  .

2
2
6 sin x  2 cos3 x 10 sin x.cos 2 x

5 
cos3 x

cos3 x
sin x 1 sin x
 6. . 2
 2  10.
cos x cos x cos x
 
 6 tan x 1  tan x  2  10 tan x
2
 6 tan3 x  6 tan x 10 tan x  2  0

 6 tan3 x  4 tan x  2  0  tan x  1  x   k ,  k   (thoả * ).
4
So với điều kiện ( * * ), ta thấy không thỏa mãn.
Vậy phương trình vô nghiệm.
------------------ HẾT------------------
Trang 61 BMaster
§5. PHƯƠNG TRÌNH ĐỐI XỨNG

a  sin x  cos x   b sin x cos x  c  0 a , b , c , d  .

   
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x   , do đó t  2 sin  x    2
 4  4
t2 1
 Với t  sin x  cos x , khi đó t 2  1  2 sin x.cos x  sin x.cos x  .
2
1 t2
 Với t  sin x  cos x , khi đó t 2  1  2 sin x.cos x  sin x.cos x  .
2
Lưu ý: khi đặt t  sin x  cos x thì điều kiện là t  2
Ví dụ.
Giải phương trình sau:
2  sin x  cos x   6 sin x cos x  2 1
Lời giải
   
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x   , do đó t  2 sin  x    2 .
 4  4
t  sin x  cos x , khi đó t 2  1  2sin x cos x  6 sin x cos x  3  t 2  1 .
t  1
 
1  2t  3 t  1  2  3t  2t  5  0  t  5
2 2
 3
Kiểm tra điều kiện ta được t  1 . Khi đó :

x  4  4  k2 x  k2
    1
2 sin  x    1  sin  x      .
 4   4  2 x     k2 x   k2
 2
 4 4
II. BÀI TẬP.
Bài 01.
1. 2 sin 2x  3 3  sin x  cos x   5  0 . 2. 2  sin x  cos x   6 sin x cos x  2  0 .
3. 2 2  sin x  cos x   2 sin 2x  1 . 4. sin x  cos x  4 sin x cos x 1  0 .
5. sin x cos x  2  sin x  cos x   1  0 . 6. sin x.cos x  6  sin x  cos x   1 .
7. sin x  cos x  2 6 sin x.cos x . 8. 2 2  sin x  cos x   3  sin 2x .
9. 2 sin 2x  3 3  sin x  cos x   5  0 .  

10. 1  2 1  sin x  cos x   sin 2 .
BMaster Trang 62
Lời giải
1. 2 sin 2x  3 3  sin x  cos x   5  0 .
t    2 ; 2 
    
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x     .
 4 t2 1
sin x cos x 
 2
t  3
 t2 1  
  3 3t  5  0  2t  3 3t  3  0  
2
Ta có 4  3
 2  t  2
  6
 x    arcsin    k2
 4  2 


   6  3  6
sin  x     x   arcsin    k2
4  2 
  4 2 
Do đó  (k  ) .
   
sin  x   
 6 6
 x    arcsin    k2
  4 4  4  4 


 3  6
 x   arcsin    k2
4  4 
 
2. 2  sin x  cos x   6 sin x cos x  2  0 .
t    2 ; 2 
    
 4 t2 1
sin x cos x 
 2
 5
 t2 1   t   (l)
  2t  2  0  3t  2t  5  0  
2
Ta có 6  3 .
 2  t  1(n)

x  4  4  k2 x  k2
    1
Do đó 2 sin  x    1  sin  x     
x   k2
k  
 4   4  2 x   3
 k2
  2
4 4
3. 2 2  sin x  cos x   2 sin 2x  1 .
t    2 ; 2 
    
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x     .
 4 1 t2
sin x cos x 
 2
 2
 1 t 
2 t  
  2 2t  1  0  2t  2 2t  3  0  
Ta có 4  2 2 .
 2   3 2
t 
 2
Do đó
Trang 63 BMaster
 
 x     k2  x  12  k 2
   
k  
2 1 4 6
2 sin  x      sin  x       
 4 2  4 2 x   7  k2  x  17  k 2
 4 6  12
4. sin x  cos x  4 sin x cos x 1  0 .
t    2 ; 2 
    
 4 t2 1
sin x cos x 
 2
 1
 t2 1   t
Ta có 4    t  1  0  2 t 2
 t  1  0  2.
 2  
t  1
  
 2 sin  x    1
 4
Do đó 
   1
 2 sin  x    
  4 2
   1
sin  x   
 4

2
   1
sin  x    
  4 2 2

x    k2 x  k2

4 4 
x  3 x   k2
  k2  2
 4 4 

x   1   
x    arcsin  
1 
  k2
k   .
 arcsin     k2  4  2 2
 4  2 2
 
x   1   x  3  arcsin   1   k 2
  arcsin    
   k2  4  2 2
 4  2 2
5. sin x cos x  2  sin x  cos x   1  0 .
t    2 ; 2 
    
 4 t2 1
sin x cos x 
 2
t2 1 t  1  2  n 
Ta có  2t  1  0  t 2  2 2t  1  0   .
2 t  1  2  l 

Do đó
BMaster Trang 64
 2 2
    2 2  x   arcsin  k2
2 sin  x    1  2  sin  x     4 2
 4  4 2  2 2
 x    arcsin  k2
 4 2
 2 2
 x    arcsin  k2
 

4 2
k   .
3 2 2
x   arcsin  k2
 4 2
6. sin x.cos x  6  sin x  cos x   1 1
t    2 ; 2 
    
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x    
4  sin x.cos x  1  t
2

 2
t  6  39
1 t2
Thay vào 1 ta có được:  6t  1  t 2  12t  3  0  
2 t  6  39    2 ; 2 
  
    78  6 2
* t  6  39  2 sin  x    6  39  sin  x   
 4  4 2
  78  6 2    78  6 2 
 x   arcsin    k2  x   arcsin    k2
 4  2   4  2 
   
  ,k  .
  78  6 2   5  78  6 2 
 x    arcsin    k 2  x   arcsin    k2
4  2  4  2 
     
7. sin x  cos x  2 6 sin x.cos x 1
t    2 ; 2 
    
4  sin x.cos x  1  t
2

 2
 6
 t
1 t 2
Thay vào 1 ta có được: t  2 6 .  6t 2  t  6   3
2  6
t  
 2
6   6
*t   2 sin  x   
3  4 3
  3   3
 x   arcsin    k2  x   arcsin    k2
  3    3 
  4   4  
,k  .
3
 sin  x     
 4 3   3  5  3
 x    arcsin    k 2  x   arcsin    k2
4  3  4  3 
     
6   6   3
*t    2 sin  x      sin  x    
2  4 2  4 2
Trang 65 BMaster
 
x  4   3  k2  x   12  k 2
  ,k  .
x   4  k2  x  19  k 2
 4 3  12
8. 2 2  sin x  cos x   3  sin 2x 1
1  2 2  sin x  cos x   3  2 sin x cos x  2 

t    2 ; 2 
    
4  sin x.cos x  1  t
2

 2
1 t 2
Thay vào  2  ta có được: 2 2 .t  3  2  t 2  2 2t  2  0  t  2
2
   
,k  .
3
t  2  2 sin  x    2  sin  x    1  x    k 2  x   k2
 4  4 4 2 4
9. 2 sin 2x  3 3  sin x  cos x   5  0 1
1  4 sin x.cos x  3 3  sin x  cos x   5  0  2 
t    2 ; 2 
    
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x    
4  sin x.cos x  t  1
2

 2
 3
t2 1 t  
Thay vào  2  ta được: 4.  3 3.t  5  0  2t  3 3t  3  0  
2
2
2 t   3    2 ; 2 
  
3   3   6
*t    2 sin  x      sin  x    
2  4 2  4 4
  6   6
 x   arcsin     k2  x    arcsin     k2
 4  4   4  4 
  
  ,k  .
  6  3  6
 x    arcsin     k 2  x   arcsin    k2
4  4  4  4 
    
 
10. 1  2 1  sin x  cos x   sin 2 x 1
1  1  
2 1  sin x  cos x   2 sin x.cos x  2
t    2 ; 2 
    
4  sin x.cos x  1  t
2

 2
t  1
 
Thay vào  2  ta được: 1  2 1  t   2
1 t2
2
 
 t2  1 2 t  2  0  
t  2
BMaster Trang 66
 
* t  1  2 sin  x    1
 4

  x  4   4  k2 x  k2
 , k  .
2
 sin  x     
 4 2 x       x  3  k2
    k2  2
 4  4
   
 k2 ,  k  .
3
* t  2  2 sin  x    2  sin  x    1  x    k 2  x 
 4  4 4 2 4
------------------ HẾT------------------
Trang 67 BMaster
§6. CÁC LOẠI PHƯƠNG TRÌNH KHÁC

I. BIẾN ĐỔI TÍCH THÀNH TỔNG.
Dùng công thức biến đổi tích thành tổng, đặt nhân tử chung đưa về phương trình tích
1.1. Ví dụ minh họa.
Ví dụ.
sin x.sin 7x  sin 3x.sin 5x
Lời giải
sin x.sin 7x  sin 3x.sin 5x
  cos 6x  cos 8x    cos 2x  cos 8x 
1 1
2 2
 k
6x  2x  k 2  4x  k 2 x  2
 cos 6 x  cos 2 x     ,k  .
6 x  2 x  k 2 8x  k 2 x  k
 4
,k   .
k k
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x  ;x 
2 4
1.2. Bài tập rèn luyện.
Bài tập.
1. sin 5x.cos 3x  sin 9x.cos 7x .
2. cos x.cos 3x  sin 2x.sin 6x  sin 4x.sin 6x  0 .
3. sin 4x.sin 5x  sin 4x.sin 3x  sin 2x.sin x  0 .
4. 2 cos x.cos 2x.cos 3x  7  7 cos 2x .
Lời giải
1. sin 5x.cos 3x  sin 9x.cos 7x
  sin 2x  sin 8x    sin 2x  sin16x 

1 1
2 2
 k
16x  8x  k 2 8x  k 2 x  4
 sin 16x  sin 8x     ,k  .
16x   8x  k 2  24x   k 2 x  
k
 24 12
,k   .
k k
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x  ;x  
4 24 12
2. cos x.cos 3x  sin 2x.sin 6x  sin 4x.sin 6x  0
  cos 4x  cos 2x    cos 4x  cos 8x    cos 2x  cos10x   0

1 1 1
2 2 2
 cos 4x  cos 2x  cos 4x  cos 8x  cos 2x  cos10x  0
 cos10x  cos 8x  0
BMaster Trang 68
  k
cos 9 x  0  9 x   k  x  
 2 cos 9x.cos x  0    2 ,k     
18 9 , k 
.
cos x  0 x   k x   k
 2  2
; x   k , k   .
k
Vậy phương trình có hai họ nghiệm x  
18 9 2
3. sin 4x.sin 5x  sin 4x.sin 3x  sin 2x.sin x  0
  cos x  cos 9x    cos x  cos 7x    cos x  cos 3x   0

1 1 1
2 2 2
 cos x  cos 9x  cos x  cos 7x  cos x  cos 3x  0
 cos x  cos 9x  cos 7x  cos 3x  0
  cos 3x  cos x    cos 9x  cos 7x   0
 2 cos 2x cos x  2 cos 8x cos x  0
 cos x  cos 2x  cos 8x   0
cos x  0

cos 2 x  cos 8x  0

   x k
x  2  k x  2  k 
2
cos x  0  
 8x  2x  k 2  6x  k 2   x  ,k  .
k

cos 8x  cos 2x  3
8x  2x  k 2 10x  k 2 
  x 
k
   5
,k   .
k k
Vậy phương trình có ba họ nghiệm x   k ; x  ;x 
2 3 5
4. 2 cos x.cos 2x.cos 3x  7  7 cos 2x
  cos 4x  cos 2x  .cos 2x  7  7 cos 2x
 
 2 cos 2 2 x  1  cos 2 x .cos 2 x  7  7 cos 2 x
 2 cos3 2x  cos2 2x  cos 2x  7  7 cos 2x
 2 cos3 2x  cos2 2x  8 cos 2x  7  0
 
  cos 2 x  1 2 cos 2 2 x  cos 2 x  7  0

cos 2x  1

cos 2x  1  0 1  57
  cos 2x   loai 

 2 cos 2x  cos 2 x  7  0
2
4

cos 2x  1  57  loai 
 4
 cos 2x  1  2x   k 2  x   k ,k  .
2
Vậy phương trình có một họ nghiệm x 
2
k k   .
Trang 69 BMaster
II. BIẾN ĐỔI TỔNG THÀNH TÍCH.

Dùng công thức biến đổi tổng thành tích, đặt nhân tử chung đưa về phương trình tích
Ví dụ 01.
sin 5x  sin 3x  sin 4x
Lời giải
sin 5x  sin 3x  sin 4x
 sin 5x  sin 3x  sin 4x  0
 2 sin 4x cos x  sin 4x  0
 4x  k ,  k  
sin 4 x  0  k
x  4
 sin 4 x  2 cos x  1  0     k  
cos x  1
 2 cos x  1  0  x    k2
2  3
k 
Vậy S   ;  k 2 | k   .
 4 3 
Ví dụ 02.
sin x  sin 2x  sin 3x  0
Lời giải
sin x  sin 2x  sin 3x  0
  sin x  sin 3x   sin 2x  0
 2 sin 2x cos x  sin 2x  0
 sin 2x  2 cos x  1  0
 2x  k ,  k  
sin 2 x  0  k
x  2
   k  
cos x   1
 2 cos x  1  0  x   2  k2
2  3
k 2 
Vậy S   ;   k2 |k   .
 2 3 
Bài tập.
1. cos x  cos 3x  2 cos 5x  0 2. cos 22x  3 cos18x  3 cos14x  cos10x  0
3. 1  cos x  cos 2x  cos 3x  0 4. cos x  cos 2x  cos 3x  cos 4x  0
5. 1  sin x  cos 3x  cos x  sin 2x  cos 2x .
6. sin x  sin2 x  sin3 x  sin4 x  cos x  cos2 x  cos3 x  cos4 x
Lời giải
1. cos x  cos 3x  2 cos 5x  0
BMaster Trang 70
  cos 5x  cos x    cos 3x  cos 5x   0

 2 cos 3x.cos 2x  2 cos 4x.cos x  0
 
 4 cos3 x  3 cos x cos 2 x  cos 4 x.cos x  0
 
 cos x  4 cos 2 x  3 cos 2x  cos 4x   0
 
 cos x  2 cos 2 x  1 cos 2 x  2 cos 2 x  1  0
2
 cos x  4 cos 2 2 x  cos 2 x  1  0
Trường Hợp 1: cos x  0  x  k

2
Trường Hợp 2: 4 cos2 2x  cos 2x 1  0
 1  1  17 
 x   .arccos  k
  8 
1  17 2  
 cos 2 x 
8

 1  17 
k  
 1
 x   .arccos  k
2  8 
  
 1  1  17  
Vậy S    k ;  .arccos    k |k   .
2 2  8 
   
2. cos 22x  3 cos18x  3 cos14x  cos10x  0
  cos 22x  cos10x   3  cos18x  cos14x   0
 2 cos16x.cos 6x  6 cos16x.cos 2x  0
 2 cos16x  cos 6x  3 cos 2x   0
 
 cos 16 x 4 cos 3 2 x  0
 k
cos16x  0  x  


 32 16
k  
 cos 2 x 0 x   k
 4 2
 k k 
Vậy S    ;  |k  .
 32 16 4 2 
3. 1  cos x  cos 2x  cos 3x  0 .
 1  cos x  2 cos2 x 1  4 cos3 x  3 cos x  0
 4 cos3 x  2 cos2 x  2 cos x  0
 
 2 cos x 2 cos 2 x  cos x  1  0
 
cos x  0 x  2  k
 2 cos x  0  
  cos x  1   x   k 2 k  
 2 cos x  cos x  1  0
2
 1 
cos x  x    k2
 2  3
Vậy phương trình có các nghiệm là: x 

2
 k ; x   k2 ; x  
3
 k2 k  
Trang 71 BMaster
4. cos x  cos 2x  cos 3x  cos 4x  0

  cos x  cos 4x    cos 2x  cos 3x   0
5x  3x  5x  x
 2 cos cos     2 cos cos     0
2  2  2  2
5x  3x x
 2 cos  cos  cos   0
2  2 2
 5x  2
  k  x k
 5x  5 x 2 2 5 5
 2 cos 2  0 cos 2  0  
     k2  x   k k  
3x x
 
cos 3x   cos x cos 3x  cos   x   2 2  2
     x x x    k2
2 2  2  2 3
     k2 
 2 2 
; x   k ; x    k2  k  
2
Vậy phương trình có các nghiệm là: x   k
5 5 2
5. 1  sin x  cos 3x  cos x  sin 2x  cos 2x
 1  cos 2x    sin x  sin 2x    cos 3x  cos x   0
 2 sin2 x   sin x  sin 2x   2 sin x sin 2x  0
 2 sin x  sin x  sin 2x    sin x  sin 2x   0
  sin x  sin 2x  2 sin x  1  0
x  k2
 x  2x  k 2 
 x   k 2
sin x  sin 2x  x   2x  k 2  3 3


sin x   1
 x    k2   k  
6 x    k2
 2   6
 7

 x  6  k 2
7
x   k2
 6
k  
2 7
Vậy phương trình có các nghiệm là: x  k 2 ; x  k ; x    k2 ; x   k2
3 3 6 6
6. sin x  sin x  sin x  sin x  cos x  cos x  cos x  cos x
2 3 4 2 3 4
     
  sin x  cos x   sin 2 x  cos 2 x  sin 3 x  cos 3 x  sin 4 x  cos 4 x  0
  sin x  cos x    sin x  cos x  sin x  cos x 
 
  sin x  cos x  sin 2 x  sin x cos x  cos 2 x   sin x  cos x  sin x  cos x   0
 
  sin x  cos x  1  sin x  cos x  sin 2 x  sin x cos x  cos 2 x  sin x  cos x  0
sin x  cos x  0 1

 2 sin x  sin x cos x  2 cos x  2  0  2 
 
+ Giải 1  sin x  cos x  cos   x   cos x
2 
BMaster Trang 72

 2  x  x  k2
  x   k k  
  x  x  k2 4
 2
+ Giải  2  2  sin x  cos x   sin x cos x  2  0
 
Đặt sin x  cos x  t t  2  sin x cos x 
t2 1
2
. Khi đó phương trình trên trở thành:
t  1  tm 
t 2  4t  3  0  
t  3  loai 
    1
Với t  1  sin x  cos x  1  2 sin  x    1  sin  x    
 4  4 2

    x    k2
 sin  x    sin     

2 k  
 4  4
 x   k 2
Vậy phương trình có các nghiệm là: x 
4
k ;x  
2
 k2 ; x   k2 k  
III. TỔNG HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP.
Sử dụng các công thức lượng giác (công thức cộng, công thức nhân đôi, công thức hạ bậc,
công thức biến đổi tích thành tổng, biến đổi tổng thành tích) để đưa về dạng phương trình
lượng giác cơ bản
Ví dụ 01.
3
sin 2 x  sin 2 2x  sin 2 3x 
2
Lời giải
3
sin 2 x  sin 2 2x  sin 2 3x 
2
 1  cos 2x 1 cos 4x 1 cos 6x  3 .
 cos 2x  cos 4x  cos 6x  0 .
 2 cos 2x cos 4x  cos 4x  0 .
 cos 4x  2 cos 2x  1  0 .
  
cos 4x  0  4 x   k  x   k x  8  k 4
  2  8 4  k   .
 2 cos 2 x  1  0 cos 2x   1  2x   2  k 2 x    k
 2  3  3
Ví dụ 02.
sin2 3x  sin2 4x  sin2 5x  sin2 6x 1
Trang 73 BMaster
Lời giải
sin 3x  sin 4x  sin 5x  sin 6x
2 2 2 2
 1 cos 6x 1 cos 8x  1 cos10x 1 cos12x .

 cos 6x  cos 8x  cos10x  cos12x .
 cos 7x cos x  cos11x cos x .
 cos x  cos 7x  cos11x   0 .

 x  k
x  2  k 
2  k
cos x  0  x 


 11x  7 x  k 2   x 

k
 
2 k
.
 cos 11x cos 7 x 11x  7 x  k 2 2 x  k

 x 
k  9
  9
Bài tập.
1. sin2 2x  sin2 4x  sin2 6x . 2. cos2 x  cos2 2x  cos2 3x  cos2 4x  2 .
3
3. cos2 3x  cos2 4x  cos2 5x  . 4. 8 cos4 x  1  cos 4x .
2
5. sin4 x  cos4 x  cos 4x . 6. 3 cos2 2x  3 sin2 x  cos2 x  0 .
Lời giải
1 sin 2x  sin 4x  sin 6x
2 2 2
1 .
Ta có: 1  1  cos 4x  1  cos 8x  1  cos12x .
 cos 4x  cos 8x  1  cos12x .
 2 cos 6x cos 2x  2 cos2 6x .
 cos 6x  cos 6x  cos 2x   0 .
 cos 6x  2 sin 4x sin 2x   0 .

  x  12  k 6
cos 6 x  0 cos 6 x  0 6x   k
    2  ,k  .
 2 sin 4 x sin 2 x  0 sin 4 x  0  
 4 x  k 
xk
4
2. cos x  cos 2x  cos 3x  cos 4x  2 .
2 2 2 2
PT  cos 2x  cos 4x  cos 6x  cos 8x  0

 2 cos 3x cos x  2 cos 7x cos x  0 .
 2 cos x  cos 3x  cos 7x   0 .
 cos x cos 5x cos 2x  0 .
 
x  2  k x  2  k
cos x  0  

 cos 5x  0  5x   k   x   k ,  k 
 .
 2  10 5
cos 2x  0  
 2x   k x   k
 2  4 2
BMaster Trang 74
3
3. cos2 3x  cos2 4x  cos2 5x 
2
1  cos 6x 1  cos 8x 1  cos10x 3
    .
2 2 2 2
 cos 6x  cos 8x  cos10x  0
 2 cos 8x cos 2x  cos 8x  0
 cos 8x 1  cos 2x   0 .
 k
  k  x  16  8
cos 8x  0 8x   k x 
 

2 k     16 8
 k     k  .
1  cos 2 x  0 x   k
cos 2x  1  2x   k 2  2
4. 8 cos4 x  1  cos 4x
2
 1  cos 2 x 
 8   2 cos 2 x
2
 2 
 2 cos 2x 1  0
k    x   3  k k   .
1 2 2
 cos 2x    cos 2x  cos  2x    k2
2 3 3
5. sin4 x  cos4 x  cos 4x
 
2
 sin2 x  cos2 x  2 sin2 x cos2 x  1  2 sin2 2x
k    x  k  .
1 k
 1  sin 2 2x  1  2 sin 2 2x  sin2 2x  0  sin 2x  0  2x  k
2 2
6. 3 cos 2x  3 sin2 x  cos2 x  0 .
2
 
2
 3 2 sin 2 x  1  4 sin 2 x  1  0 .
 12 sin4 x 16 sin2 x  4  0 .
Đặt t  sin2 x, t  0,1 . Phương trình trở thành 12t 2  16t  4  0 .
t  1
  1 (thỏa mãn)
t 
 3
sin 2 x  1
 2
sin x  1
 3
1  cos 2x 
 1 cos 2x  1  2 x   k 2  x k
 2  
cos 2x  1  
1
 2x   arccos  k 2
 2
k   .
1  cos 2x  1    x   1 arccos 1  k
3 3
 2 3  2 3
IV. PHƯƠNG TRÌNH CÓ ĐIỀU KIỆN.
Sử dụng các công thức lượng giác đưa về phương trình lượng giác cơ bản và kết hợp điều
kiện để tìm nghiệm của phương trình.
Trang 75 BMaster

Ví dụ 01.
Tìm tổng các nghiệm trong khoảng   ;  của phương trình:
   
sin  3x    cos  2 x  
 3  4
Lời giải
   
sin  3x    cos  2 x  
 3  4
 3  2
 3x    2x  k 2  x k
  3  3 4 12 5 (k  )
 sin  3x    sin   2x    
 3  4  3x    3  2x  k 2 x    k 2
 3 4  12 5
(k  )    ; 
2
Trường hợp 1: x   k
12 5
 65 55
 k 2 5
  24 24  k  {  2; 1; 0;1; 2}  S1  5.  ( 2  1  0  1  2) 
k  12 5 12

(k  )    ; 
2
Trường hợp 2: x   k
12 5
 55 65
 k 5
  24 24  k  {  2; 1; 0;1; 2}  S2  
k  12

Vậy tổng các nghiệm trong khoảng   ;  . của phương trình: S  S1  S2  0
Ví dụ 02.
Tìm nghiệm dương nhỏ nhất và nghiệm âm lớn nhất của phương trình
sin2 2x  cos2 5x  1
Lời giải
sin 2x  cos 5x  1
2 2

x  k 3
 sin 2x  sin 5x  1  cos4 x  1  cos10 x  cos 4 x  cos10 x  
2 2
k   .
x  k
 7
Xét x  k  0  k  0
3
Xét x  k  0  k  0
7
Do k  nên nghiệm dương nhỏ nhất x 
7
Tương tự tìm được nghiệm âm lớn nhất x  
7
BMaster Trang 76

Bài 01.
Tìm tổng các nghiệm trong khoảng   ;  của phương trình:
 
sin 2 2 x  cos 2  3x  
 8
Lời giải
 
sin 2 2 x  cos 2  3x  
 8
 
1  cos  6x  
1  cos4x  4
 
2 2
 
 cos 4 x  cos  6 x  
 4
 
    4x  6x  4  k 2 x  8  k 5
 cos   4x   cos  6x      (k  )
 4   4x  6x   k 2 x   3  k
 4  8
Trường hợp 1: x   k (k  )    ; 
8 5
 45 35
  k 
 8 8  k  {  5; 4; 3; 2; 1; 0;1; 2; 3; 4}  S1  10.  ( 5  4  3  ...  3  4) 
k  5 5

Trường hợp 2: x    k ( k  )    ; 
3
8
 5 11
  k 
 8 8  k  {0; 1}  S2 
k  4

  . của phương trình: S  S  S

5
Vậy tổng các nghiệm trong khoảng  ; 1 2

4
Bài 02.
Tìm nghiệm dương nhỏ nhất và nghiệm âm lớn nhất của phương trình
 sin x  cosx 
2
 2cos2 3x
Lời giải
 sin x  cosx 
2
 2cos 3x
2
2
  
  2 sin  x     2cos 2 3x
  4 
 
 sin 2  x    cos 2 3x
 4
Trang 77 BMaster
 
1  cos  2x  
 2  1  cos 6x
 
2 2
 
   2  2x  6x  k 2  x  16  k 4
 cos   2x   cos 6x    (k  )
2    2x  6x  k 2 x   k
 2  8 2
1
Xét x  x   k  0  k  
16 4 4
1
Xét x   k  0  k  
8 2 4
Do k  nên nghiệm dương nhỏ nhất x 
16
3
Tương tự tìm được nghiệm âm lớn nhất x  
16
Bài 03.
Tìm nghiệm dương nhỏ nhất của phương trình
  1 
 
1. cos   x 2  2x     sin x 2 , 2. sin  x   sin   x  1  .
2 2
  2 
Lời giải
  1 
 
1. cos   x 2  2x     sin x 2
  2 
Ta có
  1 
cos   x 2  2x     sin  x
2
  2 
  1   
 cos   x 2  2x     cos   x 2 
  2  2 
  2 1
  x  2x     x  k 2
2
 2 2
 , k
  2 1
  x  2x      x  k 2
2
  2 2
 2 1 1
 x  2x  2  2  x  2k
2
 , k
 x 2  2x  1   1  x 2  2k
 2 2
 1
2
3
 x     k (1)
  2 4 , k
x  k ( 2)

+) 1 có nghiệm khi  k  0  k   , k   k  0;1; 2; 3...
3 3
4 4
BMaster Trang 78
 1 3  1 3
x   k x    k
Khi đó 1    , k  0;1; 2; 3...
2 4 2 4
 1 3  1 3
x    k x    k
 2 4  2 4
3 1
Suy ra nghiệm dương nhỏ nhất của 1 là x  .
2
+)  2  có nghiệm dương nhỏ nhất là x  1 .
3 1
Vậy phương trình đã cho có nghiệm dương nhỏ nhất là x  .
2
 x   sin   x  1 
2 2
2. sin
Ta có
  x  1
2
 x2  k 2
 x  sin     

2
sin 2
x  1  , k

 x  1
2
   x  k22

 x  12  x 2  2k
1
x   2  k 1
 , k  , k
 x  12  1  x 2  2k
2
 1 1
  x     k  2
 2 4
+) 1 có nghiệm dương nhỏ nhất là x 

1
.
2
+)  2  có nghiệm   k  0;1; 2; 3....
1 1
 k  0  k   ,k
4 4
 1 1  1 1
x   k x    k
Khi đó  2     , k  0;1; 2; 3....
2 4 2 4
 1 1  1 1
x    k x    k
 2 4  2 4
5 1
  2  có nghiệm dương nhỏ nhất là x  .
2
1
Vậy phương trình đã cho có nghiệm dương nhỏ nhất là x  .
2
Bài 04.
Tính tổng các nghiệm nằm trong khoảng  0; 2  của phương trình sau
 
3  1 sin x   
3  1 cos x  2 2 sin 2 x
Lời giải
Ta có
 
3  1 sin x    3  1 cos x  2 2 sin 2 x
  3 sin x  cos x    
3 cos x  sin x  2 2 sin 2x
Trang 79 BMaster
 3 1   3 1 
 sin x  cos x    cos x  sin x   2 sin 2x
   2 
 2 2   2 
   
 sin  x    cos  x    2 sin 2x
 6  6
   5 
 2 sin  x     2 sin 2 x  sin 2 x  sin  x  
 6 4  12 
 5  5
 2x  x  12  k 2  x  12  k 2
 , k   , k
 2x   x  5  k 2 x  7  k 2
 12  36 3
 k 2 , x   0; 2   0 
5 5 5 19 5
+) x   k2  2    k  , k  k  0  x  .
12 12 24 24 12
, x   0; 2   0  , k   k 0;1; 2
7 2 7 2 7 65
+) x  k k 2  k
36 3 36 3 12 24
7 31 55
x ;x  ;x  .
36 36 36
Suy ra phương trình đã cho có tập nghiệm nằm trong khoảng  0; 2  là
 5 7 31 55 
 ; ; ; 
 12 36 36 36 
Vậy tổng các nghiệm của phương trình đã cho nằm trong khoảng  0; 2  là
5 7 31 55
   3 .
12 36 36 36
Bài 05.
Tìm nghiệm trên khoảng   ,  của phương trình:
2  sin x  1  sin 2

2 x  3 sin x  1  sin 4 x.cos x
Lời giải
 
2  sin x  1 sin 2 x  3 sin x  1  sin 4 x.cos x
2
 
 2  sin x  1 sin 2 2 x  3 sin x  1  2 sin 2 x.cos 2 x.cos x
 2  sin x  1  sin 2
2 x  3 sin x  1  4 cos 2 x.sin x.cos x 2
 2  sin x  1  sin 2
2 x  3 sin x  1  4 cos 2 x.sin x. 1  sin x 1  sin x 
sin x  1  0
 2
sin 2x  3 sin x  1  2 cos 2x.sin x. 1  sin x 

Trường hợp 1: sin x  1  0  sin x  1  x   k2 , k  .
2

Mà x    ,   x  .
2
Trường hợp 2:
sin2 2x  3 sin x  1  2 cos 2x.sin x 1  sin x 
BMaster Trang 80
 sin2 2x  3 sin x  1   sin 3x  sin x 1  sin x 

 sin 2 2 x  2 sin x  cos 2 x  sin 3x  sin 3x.sin x
 1 - cos 4 x - 4 sin x  1  cos 2 x  2 sin 3x -  cos 2 x - cos 4 x 
 cos 4 x - cos 2 x  sin 3x - 1  2 sin x  0
 -2 sin 3x sin x  sin 3x - 1  2 sin x  0
 sin 3x  -2 sin x  1 - 1  2 sin x  0
 
x  2  k2
sin x  1 
 3

 3 sin x  4 sin x  1  2 sin x  1  0  
sin x  1
 x   k2
 6
 2  5
x   k2
 6
 5 
Mà x    ,   x   2 , , 
 6 6 
 5 
Vậy x   , , .
 2 6 6 
Bài 06.
Giải các phương trình sau
1. cot 3x  cot x 2. cot 4x.cot 7x  1
Lời giải
1. cot 3x  cot x
 k
sin 3x  0 x 
Điều kiện:   3 ,k    x  k3 ,  k   .
sin x  0 x  k

Ta có:
cot 3x  cot x  3x  x  k ,  k  x ,k  
k
2
Kết hợp điều kiện thì phương trình có nghiệm là x   k ,k  .
2
2. cot 4x.cot 7x  1
 k
sin 4 x  0  x 
Điều kiện:   
4 , k
.
sin 7 x  0 x  k
 7
Ta có:
 
cot 4 x.cot 7 x  1  cot 4 x  tan 7 x  cot 4 x  cot   7 x 
2 
,m .
m
 4x   7 x  m  x  
2 22 11
m k
Giả sử    2  4m  11k
22 11 4
Trang 81 BMaster

 k  4t  2  k  4t  2
  t    t  
2  4m  11 4t  2 
 m  11t  5
m k
Giả sử    7 14m  22k  7  22k 14m ( phương trình vô nghiệm)
22 11 7
, m  11t  5  t   .
m
Vậy phương trình có nghiệm là x  
22 11
Bài 07.
Giải phương trình lượng giác sau:
sin x cot 5x
1
cos 9x
Lời giải
 k
 x 
cos 9x  0 9x   k  18 9 , k , l  .
+) Điều kiện   2 , k, l   
 si n 5 x  0 5x  l x  l
  5
+) Với điều kiện trên, phương trình đã cho tương đương với
 sin x cos 5x  cos 9x sin 5x
 sin  x  5x   sin  x  5x   sin  5x  9x   sin  5x  9x 
1 1
2 2
14x  6x  m2
 sin 6x  sin 4x  sin14x  sin 4x  sin 14x  sin 6x  
14x   6x  m2
 m
8x  m2  x  4
  , m .
20 x   m2 x  
m
 20 10
m
+) Với x  :
4
m k  k  4  9t
   9m  2  4 k    9m  18  36t  m  2  4t , t  .
4 18 9 9m  2  4k
m l l  5t
  5m  4l    m  4t , t  .
4 5 5m  20t
m m
Do đó phương trình có họ nghiệm x  , m  2  4t , m  4t , t  . Hay x   , m
4 4 2
m
+) Với x   :
20 10
m k m k
       18m  1  20k  18m  20k  1 (vô nghiệm).
20 10 18 9 10 180 9
m l
   1  2m  4l  1  4l  2m (vô nghiệm).
20 10 5
m
Do đó phương trình có họ nghiệm x   , m  thỏa mãn.
20 10
BMaster Trang 82
m m
Vậy phương trình đã cho có hai họ nghiệm x   ,x  , m .
4 2 20 10
Bài 08.
Giải phương trình:
cos 3x tan 4x  sin 5x
Lời giải
k
+) Điều kiện cos 4x  0  4x   k  x   , k .
2 8 4
+) Với điều kiện trên, phương trình đã cho  sin 4x cos 3x  sin 5x cos 4x
9x  7 x  m2
1
 sin x  sin 7 x    sin x  sin 9x   sin 9x  sin 7 x  
1
2 2 9x   7 x  m2
x  m x  m
 
 m  m , m .
 x  16  8  x  16  8
 
+) Với x  m :
k
m    8m  1  2k  8m  2k  1 (vô nghiệm).
8 4
Do đó họ nghiệm x  m , m  thỏa mãn.
m
+) Với x   :
16 8
m k m 1 k
       2m  1  4k (luôn đúng, vì một vế là số chẵn, một vế là
16 8 8 4 8 16 4
m
số lẻ). Do đó họ nghiệm x   , m  thỏa mãn.
16 8
m
Vậy phương trình đã cho có hai họ nghiệm x  m , x   , m .
16 8
Bài 09.
tan 2x tan 3x tan 7x  tan 2x  tan 3x  tan 7x
Lời giải
  k
2x  2  k x  4  2
cos 2x  0  
   k
+) Điều kiện cos 3x  0  3x   k   x   , k .
cos 7 x  0  2  6 3
   k
7 x  2  k  x  14  7
 
+) Phương trình đã cho  tan 2x  tan 3x tan 7x  1  tan 3x  tan 7x (1)
1
Nếu tan 3x tan 7 x  1  0  tan 3x  tan 7 x  0  tan 3x   0  tan 2 3x  1  0 (vô
tan 3x
nghiệm). Do đó tan 3x tan 7x 1  0 . Khi đó
tan 3x  tan 7 x tan 3x  tan 7 x
(1)  tan 2x   tan 2x    tan 2x   tan10x
tan 3x tan 7 x  1 1  tan 3x tan 7 x
Trang 83 BMaster
 tan10x  tan  2x   10x  2x  l  x 

l
, l .
12
l
+) Xét họ nghiệm x  , l  . Ta có
12
 l  3  6k  l  3 1  2k 
l k
 
12 4 2
 l  2  4k  l  2 1  2k 
l k
 
12 6 3
l k  k  3  7t 
 k  3  7t
   7l  6  12k   
12 14 7 7l  6  12k 7l  6  12  3  7t 

 k  3  7t
  l  6  12t , t  .
l  6  12t
, l  3 1  2k  , l  2 1  2k  , l  6  12t , l , t  .
l
Vậy phương trình có nghiệm, x 
12
Bài 10.
4cos2 x x 
 tan x  tan x.tan 2   
sin 2 x  2 cos x 2 4
Lời giải
cos x  0 
  x  2  k
Điều kiện:  x    , k    x  2  k ,k   .
cos  2  4   0 x  3  k 2
    2
4cos2 x x 
Ta có:  tan x  tan x.tan 2   
sin 2 x  2 cos x 2 4
4cos 2x 1  sin x
  tan x  tan x.
sin 2 x  2 cos x 1  sin x
4cos2 x  1  sin x 
  tan x. 1  
2 sin x.cos x  2 cos x  1  sin x 
4cos 2x sin x 2
  .
2 cos x  sin x  1 cos x 1  sin x
 cos 2x  sin x
  k2
   x  2  2x  k 2 x  6  3
 sin x  sin   2 x    k      k  
2   x   2x  k 2 x   k2
 2  2
k   .
5
Đối chiếu điều kiện thì phương trình có nghiệm là x   k2 ; x   k2
6 6
Bài 11.
BMaster Trang 84
cos2x  2 cos 2x  1
 cot x
sin 3x
Lời giải
sin 3x  0 k
Điều kiện:   sin 3x  0  x  ,k .
sin x  0 3
Ta có:
cos2x( 2 cos 2x  1)
 cot x    
cos2x  2 1  2 sin 2 x  1 cos x

sin 3x 3 sin x  4 sin3 x sin x


cos2x 3  4 sin x 2


cos x
 cos2x  cosx

sin x 3  4 sin 2 x sin x
 2x  x  k 2

 2x   x  k 2
x  k2
k2
 k 2 x ,k
x  3
 3
(Loại vì không thỏa mãn điều kiện)
Kết luận: Phương trình vô nghiệm.
Bài 12.
sin x  sin 2x  sin 3x cos 2 x  cos3 x  1
1.  3 2. cos 2x  tan x 
2
.
cos x  cos 2x  cos 3x cos 2 x
3.
1

1

2
. 4. tan x  1 
4  
2  sin 2 2x sin 3x
.
cos x sin 2x sin 4x cos 4 x
1 2  sin x  cos x 
5. cos 3x tan 5x  sin 7x . 6.  .
tan x  cot 2x cot x  1
Lời giải
sin x  sin 2x  sin 3x
1.  3
cos x  cos 2x  cos 3x
sin 3x  sin x  sin 2x
  3
cos 3x  cos x  cos 2x
2 sin 2xcosx  sin 2x
  3
2 cos 2x cos x  cos 2x
sin 2x  2cosx  1
  3 , ĐK: cos 2x  0; 2 cos x  1  0
cos 2x  2 cos x  1
 k   (thoả mãn ĐK).

k
 tan 2x  3  2x  k x 
3 6 2
cos 2 x  cos3 x  1
2. cos 2x  tan 2 x  ( ĐK: cos x  0  x   k , K  . ).
cos 2 x 2
1
PT  cos 2x  tan 2 x  1  cos x 
cos2 x
Trang 85 BMaster

 cos 2 x  tan 2 x  1  cos x  1  tan 2 x 
 cos 2x  tan2 x  1  cos x  1  tan2 x
 2 cos2 x  cos x 1  0
cos x  1

cos x  1
 2
x   k2
 , K  ( Thoả mãn điều kiện).
x    k2
 3
1 1 2
3.  
cos x sin 2x sin 4x
cos x  0 cos x  0
  k
Điều kiện: sin 2x  0  2 sin x cos x  0  sin 4x  0  4x  k  x  ,k
sin 4x  0 2 sin 2x cos 2 x  0 4 .
 
1 1 2
PT   
cos x 2 sin x cos x 2 sin x cos x cos 2x
1 1
 1 
2 sin x 2 sin x cos 2x
 2 sin x cos 2x  cos 2x  1
 2 sin x cos 2x  1 cos 2x
 2 sin x cos 2x  2 sin2 x
 2 sin x  cos 2x  sin x   0
 1  2 sin2 x  sin x  0
sin x  1
 .
sin x  1
 2
+) Xét sin x  1  cos x  0 (Loại).

1 x  6  k2
+) sin x    ,K  .
2 x  5  k2
 6
Thử điều kiện
  2  2  3
+) sin 4x  sin 4   k 2   sin   k8   sin     0 ( thoả mãn).
6   3   3  2
5   10   10      3
+) sin 4x  sin 4   k 2   sin   k8   sin    sin   3    sin     0
 6   3   3  3  3 2
( thoả mãn).

x  6  k2
Vậy phương trình có nghiệm:  ,K  .
x  5  k2
 6
BMaster Trang 86
4. tan 4
x 1 
 2  sin 2x  sin 3x
2
cos 4 x
Điều kiện: cos x  0  x 
2
k k   .
Với điều kiện trên, ta có:
tan 4
x 1 
 2  sin 2x  sin 3x
2
cos 4 x
 
 sin 4 x  cos 4 x  2  sin 2 2 x sin 3x
   
2
 sin2 x  cos2 x  2 sin2 x cos2 x  2  4 sin 2 x cos2 x sin 3x
 1  2 sin2 x cos2 x  2 sin 3x  4 sin2 x cos2 x sin 3x
 4 sin2 x cos2 x sin 3x  2 sin2 x cos2 x   2 sin 3x  1  0
 2 sin2 x cos2 x  2 sin 3x  1   2 sin 3x  1  0

  2 sin 3x  1 2 sin 2 x cos 2 x  1  0 
 2 sin 3x  1  0 1

 2 sin x cos x  1  0  2 
2 2
 k2
 x 
1
Giải phương trình (1): sin 3x   sin 3x  sin   18 3
k  
2 6 x  5  k2
 18 3
Giải phương trình (2):
1  cos 4x 1
k  
1 1 3 1 3 k
sin 2 x cos2 x   sin 2 2x     cos 4x   x   arccos 
2 8 2 8 4 4 4 2
Đối chiếu với điều kiện thì phương trình ban đầu có các họ nghiệm là:
k   .
k2 5 k2 1 3 k
x  ; x  ; x   arccos 
18 3 18 3 4 4 2
5. cos 3x tan 5x  sin 7x
k  
k
Điều kiện: cos 5x  0  x  
10 5
cos 3x tan 5x  sin 7x
sin 5x
 cos 3x  sin 7 x
cos 5x
 cos 3x sin 5x  sin 7x cos 5x
  sin 8x  sin 2x    sin12x  sin 2x 
1 1
2 2
 sin12x  sin 8x
12x  8x  k 2

x   x  k
k  
12 8 2
Trang 87 BMaster
 k
x  2
 k  
x  
k
 20 10
Đối chiếu với điều kiện thì phương trình ban đầu có các họ nghiệm là:
k   .
k k
x ; x 
2 20 10
1 2  sin x  cos x 
6. 
Điều kiện: tan x   cot 2x ; cot x  1 ; sin 2x  0
1 2  sin x  cos x 

1 2  sin x  cos x 
 
sin x cos 2x cos x  sin x

cos x 2 sin x cos x sin x
1 2 sin x  sin x  cos x 
 
2 sin 2 x  cos 2 x cos x  sin x
2 sin x cos x
2 sin x cos x
   2 sin x
1  cos 2x
2.  cos 2x
2
 2 sin x cos x  2 sin x  0
 sin x  0 (loai )

 2 sin x 2 cos x  1  0  
 cos x   2 x
3
4
 k2 k  
 2
k  
3
Đối chiếu với điều kiện thì phương trình ban đầu có các họ nghiệm là: x    k2
4
Bài 13.
Giải các phương trình sau :
. 1
1 1
1. 2 tan x  cot 2x  2 sin 2x 
2 2 sin 2x
cos x cos 5x  
2.   8 sin 2 2  x    8 cos 2 x .  2
cos 3x cos x  4
3. tan 2x  tan 3x  tan 5x  tan 2x tan 3x tan 5x .  3
Lời giải
. 1
1 1
1. 2 tan x  cot 2x  2 sin 2x 
2 2 sin 2x
cos x  0
Đk:   sin 2x  0  x   k ( k  ) . 
sin 2x  0 2 2
BMaster Trang 88
Phương trình 1 

2 sin x cos 2x 1
  2 sin 2x 
cos x sin 2x sin 2x
 4 sin x  cos 2x  2 sin 2x  1
2 2
 
 4 sin 2 x  1  2 sin 2 x  8 sin 2 x.cos 2 x  1
 
 2 sin 2 x 1  4 cos 2 x  0  2 sin 2 x 1  2 1  cos 2 x    0
 sin x  0  2 
 2 sin x  1  2 cos 2x   0  
2
1 .

cos 2 x 
2

3
Giải phương trình  2  : sin x  0 loại do sin 2x  0  sin x  0 .

 2 
 2x   l2 x  3  l
Giải phương trình  3 : cos 2x    
1 3  l  .
2  2x   2  l2 x    l
 3  3

x  3  l
Kết hợp điều kiện     l   là nghiệm phương trình .
x    l
 3
cos x cos 5x  
2.   8 sin 2 2  x    8 cos 2 x .  2
cos 3x cos x  4

x  4  k 2
cos 2 x  0 
 
Đk: cos 3x  0   x   k ( k  ) .  
cos 5x  0  6 3
 
 x  10  k 5

Phương trình  2  
sin 2x sin 3x sin 5x sin 2x sin 3x sin 5x
   . .
cos 2x cos 3x cos 5x cos 2x cos 3x cos 5x
 sin 2x.cos 3x.cos 5x  sin 3x.cos 2x.cos 5x  sin 5x.cos 3x.cos 2x  sin 2x.sin 3x.sin 5x
 cos 5x  sin 2x.cos 3x  sin 3x.cos 2x   sin 5x  cos 3x.cos 2x  sin 2x.sin 3x 
 cos 5x sin 5x  sin 5x cos x  sin 5x  cos 5x  cos x   0

x  l 2
5x  x  l 2 
cos 5x  cos x 
  5x   x  l 2   x  l
 l   .
sin 5x  0 5x  l 
3
x  l
 5
Trang 89 BMaster

x  l 2

Kết hợp điều kiệnKết hợp điều kiện    x  l
 3
 l   là nghiệm phương trình .

x  l
 5
3. tan 2x  tan 3x  tan 5x  tan 2x tan 3x tan 5x .  3

cos x  0  x  2  k
Đk:   ( k  ) .  
cos 3x  0 x   k
 6 3
Phương trình  3  cos x  cos 5x.cos 3x  8 cos2 2x.cos 3x.cos x  8 cos x.cos 3x.cos2 x
2
 cos2 x  cos 5x.cos 3x   4 cos 4x  4 cos 2x  .cos 3x.cos x  0
 cos 2x   cos 2x  cos 8x   8 sin 3x.cos 3x.cos x.sin x  0

1 1 1

2 2 2
1 1
  cos 8x  2 sin 6x.sin 2x  0
2 2
1 1
  cos 8x  cos 4x  cos 8x  0
2 2
 1 cos 8x  2 cos 4x  0
 l
cos 4x  0  x  
 2 cos2 4x  2 cos 4x  0  

 8 4 l
 
 cos 4 x 1 x  l
 2
 l
x 
Kết hợp điều kiện    8 4  l   là nghiệm phương trình .

 x  l
------------------ HẾT------------------
BMaster Trang 90
§7. TỔNG ÔN CHƯƠNG

Dạng 01. TẬP XÁC ĐỊNH.
f  x  xác định  f  x   0 ; xác định  f  x   0 .
1
1.
f  x
 
2. y  sin f  x  xác định  f  x  xác định.
3. y  cos  f  x   xác định  f  x  xác định.
4. y  tan  f  x   xác định  f  x    k  k   .

2
5. y  cot  f  x   xác định  f  x   k  k   .
Bài tập
1  cos x
a. y  3  cos 2x b. y 
sin x
2  3 sin x 1 1
c. y  d. y  
2 cos x  3 sin x cos x
 
e. y  tan  2 x   f. y  cot  x  3
 3
4 2 sin x  3 tan x
g. y  h. y 
3 sin x  cos x 2 cos x  1
   
cot  x   tan   4x 
i. y   6
k. y  3 
1  cos x sin 2x
3 sin 2x  cos x
m. y 
 2   
cos  4x    cos  3x  
 5   4
Lời giải
a. y  3  cos 2x
Hàm số y  3  cos 2x xác định khi 3  cos 2x  0 (luôn đúng, vì cos 2x  1 , x  ).
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là .
1  cos x
b. y 
sin x
1  cos x
Hàm số y  xác định khi sin x  0  x  k , k  .
sin x
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D  \k , k   .
2  3 sin x
c. y 
2 cos x  3
Trang 91 BMaster
2  3 sin x 3
Hàm số y  xác định khi 2 cos x  3  0  cos x   x    k2 , k  .
2 cos x  3 2 6
 
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D  \   k 2 , k   .
 6 
1 1
d. y  
sin x cos x

1 1 cos x  0 x   k
Hàm số y   
xác định khi  2 ,k  x  k. , k  .
sin x cos x  sin x  0  xk 2

 
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D  \  k. , k   .
 2 
 
e. y  tan  2 x  
 3
   
Hàm số y  tan  2 x   xác định khi cos  2x    0  2 x    k  x   k .
 3  3 3 2 12 2
 
Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D  \   k , k   .
12 2 
f. y  cot  x  3
Hàm số y  cot  x  3 xác định khi sin  x  3  0  x  3  k  x  3  k .
TXĐ: D  \3  k , k  
4
g. y 
3 sin x  cos x
4
Hàm số y  xác định khi
3 sin x  cos x
 
3 sin x  cos x  0  sin  x    0  x   k  x   k .
 3 3 3
 
TXĐ: D  \  k , k   .
3 
2 sin x  3 tan x
h. y 
2 cos x  1

x  2  k
cos x  0 
2 sin x  3 tan x  
Hàm số y  xác định khi  1  x   k2 .
2 cos x  1  cos x   3
 2 
x   3  k 2

 
TXĐ: D  \   k ,  k 2 ,   k 2 , k   .
2 3 3 
BMaster Trang 92
 
cot  x  
i. y   6
1  cos x
 
cot  x       
 6 sin  x    0 x   k x   k
Hàm số y  xác định khi   6   6   6 .
1  cos x cos x  1 x  k 2 x  k 2
  
 
TXĐ: D  \  k , k2 , k  
6 
 
tan   4x 
k. y  3 
sin 2x
 
tan   4x 
Hàm số y  3  xác định khi
sin 2x
sin 2x  0  k
2x  k  x
   2
    
 cos   4 x   0   4 x   k x    k
 3  3 2  24 4
k k 
TXĐ: D  \  ,   ,k .
 2 24 4 
3 sin 2x  cos x
m. y 
 2   
cos  4x    cos  3x  
 5   4
2 sin 2x  cos x
Hàm số y  xác định khi và chỉ khi
 2   
cos  4x   cos  3x  
 5   4
 2   
cos  4x    cos  3x    0
 5   4
 7x 3   x 13 
 2 cos    cos   0
 2 40   2 40 
  7x 3   7x 3  17 2
cos   0   k x  k
  2 40  
 2 40 2 
 140 7
   .

cos  x 13  x
  13 x  7
 0  k  k2
  2 40  
 2 40 2 
 20
17 2k 7 
TXĐ: D  \   ;  k2 , k   .
 140 7 20 
Dạng 02. GIÁ TRỊ LỚN NHẤT – GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT.
Sử dụng tính chất 1  sin x  1 và 1  cos x  1 .
Trang 93 BMaster
Bài tập.
Tìm GTNN và GTLN của các hàm số:
   
a. y  2 cos  x    5 b. y  4 sin 2  x    1
 4  4
5
c. y  d. y  1  sin x  1
3 cos 2x  1
2
e. y  sin x  cos x . f. y  sin 3x  3 cos 3x .

g. y   sin x  cos x   2 cos 2x  3 sin x.cos x .
2
h. y  3 sin2 x  4 sin x.cos x  5 cos2 x  2 .

2 sin x  cos x
i. y  .
sin x  cos x  2
Lời giải
 
a. y  2 cos  x    5
 4
Với x  , ta có:
     
1  cos  x    1  2  2 cos  x    2  3  2 cos  x    5  7
 4  4  4
3 y  7
Suy ra:
 
max y  7  cos  x    1  x   k 2  x    k 2 , với k 
 4 4 4
  3
min y  3  cos  x    1  x    k 2  x   k 2 , với k 
 4 4 4
 
b. y  4 sin 2  x    1
 4
     
0  sin  x    1  0  sin 2  x    1  1  4 sin 2  x    1  3
 4  4  4
 1  y  3
Suy ra:
  3
max y  3  sin  x    1  x    k 2  x   k 2 , với k 
 4 4 2 4
 
min y  1  sin  x    0  x   k  x   k , với k 
 4 4 4
5
c. y 
3 cos 2x  1
2
0  cos 2x  1  0  cos2 2x  1  1  3 cos2 2x  1  4
BMaster Trang 94
5 5
  5
4 3 cos 2x  1
2
Suy ra:
max y  5  cos  2x   0  2x 
k
k  x  , với k  .
2 4 2
 cos2  2x   1  2x  k  x 
5 k
min y  , với k  .
4 2
d. y  1  sin x  1
1  sin x  1  1   sin x  1  0  1 sin x  2
 0  1  sin x  2
 1  1  sin x 1  2 1
 1  y  2  1
max y  2  1  sin x  1  x    k 2 , với k 

2
min y  1  sin x  1  x   k 2 , với k 
2
 
e. y  sin x  cos x  2 sin  x  
 4
 
1  sin  x    1
 4
 
  2  2 sin  x    2
 4
 2y 2
Suy ra:
 
max y  2  sin  x    1  x    k 2  x   k 2 , với k  .
 4 4 2 4
  3
min y   2  sin  x    1  x     k 2  x    k 2 , với k  .
 4 4 2 4
 1 3 
f. y  sin 3x  3 cos 3x  2  sin 3x.  .cos 3x 
 2 2 
 
 1 3 
Cách 1. y  sin 3x  3 cos 3x  2  sin 3x.  .cos 3x 
 2 2 
 
   
 2.  cos sin 3x  sin cos 3x   2 sin  3x  
 3 3   3
   
1  sin  3x    1  2  2 sin  3x    2  2  y  2
 3  3
Suy ra:
Trang 95 BMaster
  5 k2
max y  2  sin  3x    1  3x    k 2  x   , với k 
 3 3 2 18 3
  k2
min y  2  sin  3x    1  3x     k 2  x    , với k 
 3 3 2 18 3
Cách 2. Phương trình y  sin 3x  3 cos 3x có nghiệm khi và chỉ khi
 
2
12   3  y 2  y 2  4  2  y  2 .
Vậy GTLN của y là 2 và GTNN của y là 2 .
g. y   sin x  cos x   2 cos 2x  3 sin x.cos x
2
 y  1  2 sin x.cos x  2 cos 2 x  3 sin x.cos x

 y  1  2 cos 2 x  sin x.cos x
* 
1
 y  1  2 cos 2 x  sin 2 x
2
Phương trình ban đầu có nghiệm khi và chỉ khi (*) có nghiệm
2
1
 2      y  1   y  1 
2 2 17 17 17 17 17
2
  y 1   1  y  1 .
2 4 2 2 2 2
17 17
Vậy GTLN của y là 1  và GTNN của y là 1  .
2 2
h. y  3 sin2 x  4 sin x.cos x  5 cos2 x  2 .
y
3
2
1  cos 2x   2 sin 2x  1  cos 2x   2
5
2
 y  1  2 sin 2x  4 cos 2x * 
 22   4    y  1   y  1  20  2 5  y  1  2 5  1  2 5  y  1  2 5 .
2 2 2
Vậy GTLN của y là 1  2 5 và GTNN của y là 1  2 5 .

2 sin x  cos x
i. y 
sin x  cos x  2
 y sin x  y cos x  2 y  2 sin x  cos x
  y  2  sin x   y  1 cos x  2 y  0 * 
  y  2    y  1   2 y 
2 2 2
3  19 3  19
 4y2  2y2  6y  5  2y2  6y  5  0  y
2 2
Dạng 03. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC.
DẠNG CƠ BẢN:
 u  v  k2 , k u  v  k 2 , k 
u   v  k 2 , k  u   v  k 2 , k 
BMaster Trang 96
  
u   l  hay v   l   l 
 tan u  tan v  
  cot u  cot v  u  l  hay v  l  l  
2  2  
u  v  k  k   u  v  k  k  


TRƯỜNG HỢP ĐẶC BIỆT:
 sin x  0  x  k  k    cos x  0  x 
2
k k  
 sin x  1  x 
2
 k2 k    cos x  1  x  k 2 k  
 cos x  1  x   k2  k  
 sin x  1  x  
2
 k2 k  
Bài 01.
  3  
a. cos 2x  1 . b. sin  3x    c. 2 cos  x    1
 6 2  5
 
d. cot 4x  3  0 e. 3 tan 2 x  3  0 f. cos   x   0
3 
x  1  
g. 2 sin     3  0 h. sin 2 2x  . i. tan 2  2 x    3 .
3 4 4  4
Lời giải
a. cos 2x  1
 2x   k 2  x   k ,k .
2
  3
b. sin  3x   
 6 2
  k2
  3x  6  3  k 2 x  6  3
 sin  3x    sin    ,k  
 6 3 3x   2  k 2 x  5  k2
 6 3  18 3
 
c. 2 cos  x    1
 5
  9
 x    k2  x  k2
  1  
 cos  x     cos  x    cos   5 4  20 ,k  
 5 2  5 4 x     k2 x    k2
 5 4  20
d. cot 4x  3  0
k
 cot 4x  cot  4x  k x  ,k ..
6 6 24 4
e. 3 tan 2 x  3  0
3
 tan 2x  
3
Trang 97 BMaster
  k
 tan 2 x  tan     2 x    k  x    ,k .
 6 6 12 2
 
f. cos   x   0
3 
  x   k  x    k ,k .
3 2 6
x 
g. 2 sin     3  0
3 4
x  3
 sin    
3 4 2
x 
x   3  4  3  k2  x  4  k6
 sin     sin    ,k   .
3 4 3  x   2  k2 x  5  k6
 3 4 3  4
1
h. sin 2 2x 
4
1  cos 4x 1
 
2 4
1 k
 cos 4x   cos 4x  cos  4x    k 2  x    ,k .
2 3 3 12 2
 
i. tan 2  2 x    3 .
 4
 
Điều kiện: cos  2 x    0
 4
  
 tan  2 x    3
 4

  
 tan  2 x     3
  4
     7 k
 tan  2 x    tan  2x    k  x 
 4  3

    
 4 3  
24 2 , k 
 đều thỏa mãn.
 2x     k  x 
k
 tan  2 x    tan     
  4   3   4 3  24 2
 7 k
 x  24  2
Vậy  ,k   là nghiệm của phương trình.
x    k
 24 2
Bài 02.
 2 
a. sin 3x  cos 2x  0 . b. cos  x    cos x  0 .
 3 
BMaster Trang 98
c. cos
x
2

  cos 2x  30 . d. tan x.cot 2x  1 .
x x 1
e. sin2 x  cos2 2x  0 . f. sin 4  cos4  .
2 2 2
Lời giải
a. sin 3x  cos 2x  0 .
 sin 3x  cos 2x .
  k2
 3x   2x  k 2  x 
1 2 10 5 ,k .
 sin 2 2 x    ,k  
4 3x    2x  k 2 x   k2
 2  2
 k2
 x  10  5
Vậy phương trình có nghiệm là  ,k .
x   k2
 2
 2 
b. cos  x    cos x  0 .
 3 
   
 2 cos  x   cos    0 .
 3 3
 
 cos  x    0 .  x    k ,k . x  k ,k .
 3 3 2 6
Vậy phương trình có nghiệm là x   k ,k .

6
c. cos
x
2

  cos 2x  30 . 
x

 cos  cos 2x  30  180 .
2

 x
 2 x  150  2  k360  x  100  k 240
 ,k .  ,k .
 2 x  150    k360
x  x  60  k 240
 2
 x  100  k 240
Vậy phương trình có nghiệm là   k   .
 x  60  k 240
d. tan x.cot 2x  1
  
cos x  0  x   m x m

Điều kiện: 
sin 2 x  0
 2 
n
2
 m, n   .
 2x  n x 
   2
1
Phương trình  tan x   tan x  tan 2x  x  2x  k , k   x  k , k  .
cot 2x
Kết hợp với điều kiện ta có nghiệm của phương trình là S   .
e. sin x  cos2 2x  0 .
2
Trang 99 BMaster
1  cos 2x
  cos2 2x  0 .
2
 2 cos2 2x  cos 2x 1  0

 1  x   6  k
cos 2 x  2x    k 2


 
2  3 k     k   .
cos 2 x  1  2x   k 2 x   k
 2

x   6  k
Vậy phương trình có nghiệm là   k   .
x   k
 2
x x 1
f. sin 4  cos4  .
2 2 2
 x  x   x  x    x  x  1
  sin    cos    sin    cos    sin 2    cos 2     .
 2  2   x  2    2  2  2
 x  x   x  x  1
  sin    cos    sin    cos     .
 2  2   x  2  2
 2
 x  k2
1 2  3
 cos x    cos x  cos   ,k .
2  3  x   2  k2
 3
 2
x  3  k2
Vậy phương trình có nghiệm là  ,k .
x   2  k2
 3
Bài 03.
Tìm nghiệm của các phương trình sau trong các khoảng đã cho:
 
với x   0; . với x    ;  .
1 3
a. sin 2x   b. cos  x   
2  4 2
 
c. tan  2x  15  1 với 180  x  90
1
d. cot 3x   với x    ; 0  . .
3  2 
Lời giải
a. sin 2x   với x   0;  .
1
2
 
   2x   6  k 2  x   12  k
1
sin 2 x    sin 2 x  sin       k    7
 k  .
2  6  2x    k 2 x k
 6  12
BMaster Trang 100

Vì x   0;  nên
  1  1 13
0   12  k  0   12  k  1  12  k  12 k 1
 k     7 k   7 k    k  0 .
 0 7 k   0   k 1   k  5 
 12  12  12 12
 11
 x   12   12
Vậy  .
 x
7
 12
 
với x    ; .
3
b. cos  x   
 4 2
  5
 x    k2  x  k2
   
 cos  x    cos     4 6
k     12
k   .
 4 6 x     k2  x   k2
 4 6  12
 5
   12  k 2 
Vì x    ;  nên  k   .
    k2 
 12
 5  17 7  17 7
 1  12  2k  1  12  2 k  12  24  k  24 k  0
  k     k     k    .
 1  1  2k  1  13  2k  11  13  k  11 k  0
 12  12 12  24 24
 5
 x  12
Vậy  .
x 
 12
c. tan  2x  15  1 với 180  x  90
Ta có tan  2x  15  1
 2x  15  45  k.180  k    2x  60  k.180  k    x  30  k.90  k  
Vì 180  x  90
 180  30  k.90  90  k  
 k  2
 210  k.90  60  k      k   k 
7
3
2
3
   k  1
 k  0
 x  150

Vậy phương trình có nghiệm  x  60 .
 x  30
1  
d. cot 3x   với x    ; 0  .
3  2 
Trang 101 BMaster

Ta có cot 3x  
1
 3x  
3
k  k    x   9  k3  k   .
3
 
Vì x    ; 0  nên
 2 
 0k   .
k
  
2 9 3
 k  1
      0k       k     18  k  k    
1 1 k 7 k 1 21 1
.
2 9 3 18 3 9 3 k0 
 4
x   9
Vậy  .
 x
 9
Bài 04.
a. 2 cos2 x  3 cos x  1  0 . b. 2 sin2 x  cos2 x  4 sin x  2  0 .
c. 3 sin2 2x  7 cos 2x  3  0 . d. 6 cos2 x  5 sin x  7  0 .
e. cos 2x  3 cos x  4  0 . f. 6 sin2 3x  cos12x  7 .
h. 5 sin x  sin x  1  cos2 x  3 .
x
g. cos x  2 sin  1 .
2
i. 4 sin x  12 cos2 x  7 .
4
k. 7 tan x  4 cot x  12
1
l. 2
 3 cot 2 x  5  0 . m. 2 sin3 x  cos 2x  sin x
cos x
o.  tan x  cot x    tan x  cot x   2
1 1 2
n. cos2 x  2
 cos x  .
cos x cos x
Lời giải
a. 2 cos x  3 cos x  1  0 .
2
cos x  1 x  k2
   .
cos x  1 x    k2
 2  3
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  k2 ; x
3
 k2 k   .
b. 2 sin2 x  cos2 x  4 sin x  2  0 .
 
 2 sin 2 x  1  sin 2 x  4 sin x  2  0 .

x  2  k2
sin x  1 
   x  arccos  k 2
1
 3 sin x  4 sin x  1  0 
2
1 .
sin x   3
 3  1
 x   arccos  k 2
 3
BMaster Trang 102

1
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  k2 ; x  arccos  k 2 ;
2 3
k   .
1
x   arccos  k 2
3
c. 3 sin 2x  7 cos 2x  3  0 .
2
 
 3 1  cos 2 2 x  7 cos 2 x  3  0 .
 3 cos2 2x  7 cos 2x  0 .
cos 2x  0
k
  2x   k  x   .
cos 2x   VN 
7
2 4 2
 3
k  .
k
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  
4 2
d. 6 cos2 x  5 sin x  7  0 .
 1
 sin x 
 
 6 1  sin 2 x  5 sin x  7  0  6 sin 2 x  5 sin x  1  0   2 .
sin x  1
 3

1 x  6  k2
+) Với sin x    .
2 x  5  k2
 6
 1
 x  arcsin  k 2
1 3
+) Với sin x    .
3  x   arcsin 1  k 2
 3
5 1
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x   k 2 ; x   k2 ; x  arcsin  k 2 ;
6 6 3
x   arcsin  k 2  k   .
1
3
e. cos 2x  3 cos x  4  0 .
cos x  1
 2 cos x  3 cos x  5  0  
2
 x  k2 .
cos x  5  VN 
 2
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  k2  k   .
f. 6 sin2 3x  cos12x  7 .
1  cos 6x
 6.  2 cos2 6x  1  7  0 .
2
 2 cos 6x  3 cos 6x  5  0 .
2

cos 6x   VN 
5
k
 2  6x   k 2  x   .
 6 3
cos 6x  1
Trang 103 BMaster

k   .
k
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  
6 3
x
g. cos x  2 sin 1 .
2
 x  2
x x sin   VN  x
 2 sin 2  2 sin  0   2 2   k  x  k2 .
2 2  x 2
 sin  0
2
Vậy nghiệm của phương trình ban đầu là: x  k2  k   .
h. 5 sin x  sin x  1  cos2 x  3
 5 sin2 x  5 sin x  sin2 x  1  3 .
 6 sin2 x  5 sin x  4  0 .

sin x  3  vn 
4

1
 sin x    x    k 2 k  .
sin x   1 2 2
 2
i. 4 sin4 x  12 cos2 x  7 .
 1  cos 2x   6 1  cos 2x   7  0 .
2
 cos2 2x  4 cos 2x  0 .
 cos 2x  0

  cos 2x  4 .
1  cos 2x  1

k  . .
k
 cos 2x  0  2x  k x 
2 4 2
k. 7 tan x  4 cot x  12 .
7 tan 2 x  12 tan x  4  0  tan x  2  x  arctan 2  k
 
     2 k  .
x  k  k  
 tan x   2
x  arctan     k
 2  7   7
1
l. 2
 3 cot 2 x  5  0 .
cos x
1  cot 2 x  3 cot 2 x  5  0

 .
x  k  k  
 2
4 cot 2 x  4  0

  cot x  1  x    k k   .


x  k
2
 k   4
m. 2 sin3 x  cos 2x  sin x .

 
 sin x 2 sin 2 x  1  cos 2 x  0 .
BMaster Trang 104

 cos 2x 1  sin x   0 .
  k
cos 2 x  0  2x  2  k x  4  2
   k   .
sin x  1 x   k2 x   k2
 2  2
1 1
n. cos2 x  2
 cos x  .
cos x cos x

cos x  1  cos x  cosx
4 3
 .

 cosx  0
cos4 x  cos3 x  cos x  1  0
 .
cos x  0


 cos x  12 cos 2 x  cos x  1  0
.
cos x  0
k   .
k
 cos x  1  x 
2
o.  tan x  cot x    tan x  cot x   2
2
 tan x  cot x 2  tan x  cot x  2  0

   

x 

k
2

k 
 tan x  cot x  1  tan 2 x  tan x  1  0

 
 2  tan x  1  x   k k  
 tan x cot x 2 
 tan x  2 tan x  1  0 4
Bài 05.
6
a. sin 2x  cos 2x  1 b. cos 5x  sin 5x 
2
c. 3 cos 2x  sin 2x  2 d. 3 sin 4 x  3 cos 4 x  3  0
e. cos x  3 sin x  2 cos 2 x f. cos 7 x  sin 5x  3  cos 5x  sin 7 x 
g. 2 sin 11x  3 cos 2x  sin 2x  0
Lời giải
a. sin 2x  cos 2x  1
1 1 1
 sin 2x  cos 2x 
2 2 2
1
 cos sin 2x  sin cos 2x 
4 4 2
 
 sin  2 x    sin
 4 4
Trang 105 BMaster

 
 2x  4  4  k 2  x  4  k
 2x   k 2
  2  ,k
 2x     k 2  
 2x   k 2 x k
 4 4  2
6
b. cos 5x  sin 5x 
2
  6
 2 sin  5x   
 4 2
  3
 sin  5x   
 4 2
 
 sin  5x    sin
 4 3
   k2
5 x  4  3  k 2 5x  12  k 2  x  60  5
   ,k .
5 x     k 2 5 x  5  k 2 x   k2
 4 3  12  12 5
c. 3 cos 2x  sin 2x  2
3 1 2
 cos 2x  sin 2x 
2 2 2
2
 sin cos 2x  cos sin 2x 
3 3 2
 
 sin   2 x   sin
3  4
  
 3  2x  4  k 2  2 x   12  k 2  x   24  k
   ,k .
  2x    k 2 2x  5  k 2 x  5  k
 3 4  12  24
d. 3 sin 4 x  3 cos 4 x  3  0
 3 sin 4 x  3 cos 4 x   3
3 1 1
 sin 4x  cos 4x  
2 2 2
1
 cos sin 4x  sin cos 4x  
6 6 2
   
 sin  4 x    sin   
 6  6
  k
 4x  6   6  k 2  4x  k 2 x  2
   ,k .
 4x     k 2  4x  4  k 2  k
 3 x 
 6 6  3 2
e. cos x  3 sin x  2 cos 2 x
BMaster Trang 106

1 3
 cos x  sin x  cos 2x
2 2
 cos cos x  sin sin x  cos 2x
3 3
 
 x   2x  k 2 x   3  k2
  3
 cos  x    cos 2x    ,k
 3  x   2x  k 2 x   k2
 3  9 3
f. cos 7 x  sin 5x  3  cos 5x  sin 7 x 
 cos 7 x  sin 5x  3 cos 5x  3 sin 7 x
 cos 7 x  3 sin 7 x  3 cos 5x  sin 5x
 cos 7 x  3 sin 7 x  3 cos 5x  sin 5x
1 3 3 1
 cos 7 x  sin 7 x  cos 5x  sin 5x
2 2 2 2
 sin cos 7 x  cos sin 7 x  sin cos 5x  cos sin 5x
4 4 4 4

 7 x   5x  k 2 x  k
    4
 sin   7 x   sin   5x    4  k ,k .
4  4    7 x  3  5x  k 2 x  
 24 6
 4 4
g. 2 sin 11x  3 cos 2x  sin 2x  0
 2 sin 11x  3 cos 2 x  sin 2 x
3 1
 sin 11x  cos 2x  sin 2x
2 2
 sin11x  sin cos 2x  cos sin 2x
3 3
  k2
  11x  3  2 x  k 2  x  27  9
 sin 11x  sin   2 x     ,k
3  11x  2  2x  k 2 x  2  k2
 3  39 13
Bài 06.
a. 3  s inx  cos x   2 sin 2x  3  0 . b. sin3 x  cos3 x  sin 2x  sinx  cos x .
c. cos x  cos 2x  cos3x  0 d. cos x  cos 2x  cos 3x  cos 4x  0
e. cos x  cos 5x  2 cos 3x  0 f. cos 2x.cos 5x  cos 7x .
g. 4 sin x.sin 2x.sin 3x  sin 4x .
h. cos x.cos 3x  sin 2x.sin 6x  sin 4x.sin 6x  0 .
i. cos 22x  3 cos18x  3 cos14x  cos10x  0 .
k. 4 sin 3x  sin 5x  2 sin x.cos 2x  0 .
Lời giải
Trang 107 BMaster

a. 3  s inx  cos x   2 sin 2x  3  0 .

Đặt s inx  cos x  t , t  2  sin 2x  t 2  1 , khi đó ta có pt:
t  1(tm)
 2

3t  2 t  1  3  0  2t  3t  1  0  
2
t  1 (tm)
.
 2
 
  1 x  k2
+ t  1  s inx  cos x  1  sin  x     

2 k  
 4 2
 x   k 2
 
 x   k2
1   1 1
+t   sin  x     4
 k   ,sin  .
2  4 2 2 x  3   k2 2 2
 4
b. sin3 x  cos3 x  sin 2x  sinx  cos x .
Đặt s inx  cos x  t , t  2
 sin 2x  t 2  1 , khi đó ta có pt:
t  1(tm)
 t2 1  2 
t 1    t  1  t  t  2t  t  2  0  t  1(tm)
3 2
 2 
t  2(l)
 
  1 x  k2
+ t  1  sinx  cos x  1  sin  x    

2 k   .
 4 2
 x   k 2
x  k2
  1
+ t  1  sinx  cos x  1  sin  x    
x   k2
k  
 4 2
 2
c. cos x  cos 2x  cos3x  0
 2 cos 2x cos x  cos 2x  0
 k
cos 2x  0 x  4  2
 cos 2 x  2 cos x  1  0    k  
 2 cos x  1  0 x    k2
 3
 k
x  4  2
Vậy  k  
x    k2
 3
d. cos x  cos 2x  cos 3x  cos 4x  0
5x 3x 5x x
 2 cos cos  2 cos cos  0
2 2 2 2
BMaster Trang 108

 2k
 x 
 5x 5 5
 cos 0 
5x  x
 x   k k   .
3x 2
 2 cos  cos  cos   0  
2  2 2 cos 3x  x   2
 cos    x   k2
  2
 2 

 2k
x  5  5

Vậy:  x   k  k   là nghiệm của phương trình.
 2
x   k2


e. cos x  cos 5x  2 cos 3x  0
  cos x  cos 5x   2 cos 3x  0
 2 cos 3x.cos 2x  2 cos 3x  0
 k
cos 3x  0  x  
 2 cos 3x  cos 2x  1  0    6 3 ,k .
cos 2x  1  x   k
 2
 k
x  6  3
Vậy nghiệm của phương trình là   ,k .
x   k
 2
f. cos 2x.cos 5x  cos 7x
1
 cos 7 x  cos 3x   cos 7 x
2
 cos 7x  cos 3x  2 cos 7x
 k
7 x  3x  k 2 x  2
 cos 7 x  cos 3x    k  
7 x  3x  k 2 x  k
 5
g. 4 sin x.sin 2x.sin 3x  sin 4x
 4 sin x.sin 2x.sin 3x  2 sin 2x.cos 2x
 2 sin 2x.  2 sin x sin 3x  cos 2x   0
 sin 2x.  cos 2x  cos 4x  cos 2x   0
 k
 2x  k x  2
sin 2 x  0
 sin 2 x cos 4 x  0   
 4x   k
 k  
cos 4 x  0   x 
k
2  8 4
h. cos x.cos 3x  sin 2x.sin 6x  sin 4x.sin 6x  0
 cos x.cos 3x  sin 6x  sin 4x  sin 2x   0
 cos x.cos 3x  2 sin 6x.sin 3x cos x  0
Trang 109 BMaster

 cos x  cos 3x  2 sin 6x sin 3x   0


cos x  0 x  2  k
 cos x  cos 3x  cos 3x  cos 9 x   0    k  
cos 9x  0 x   k
 18 9
i. cos 22x  3 cos18x  3 cos14x  cos10x  0 .
 cos 22x  cos10x  3  cos18x  cos14x   0
 2 cos16x cos 6x  6 cos16x cos 2x  0
 2 cos16x  cos 6x  3 cos 2x   0
cos16x  0

 4 cos 2x  3 cos 2x  3 cos 2x  0
3
  k
cos 16x  0 16 x  2  k  x  32  16
   k  
cos 2 x  0  2x   k x   k
 2  4 2
k. 4 sin 3x  sin 5x  2 sin x.cos 2x  0
 4 sin 3x  sin 5x  sin 3x  sinx  0
 k
sin 3x  0  x  3
 3 sin 3x  2 sin 3x cos 2 x  0   k  . .
cos 2x   3 VN
 2
 
Bài 07.
3
a. sin2 x  sin2 2x  sin2 3x . b. sin 2 x  sin 2 2x  sin 2 3x .
2
c. 3cos2 2x  3 sin2 x  cos2 x  0 d. sin2 3x  cos2 4x  sin2 5x  cos2 6x
e. 8 cos4 x  1  cos 4x . f. sin4 x  cos4 x  cos 4x .
1
g. sin4 x  cos4 x  cos x . h. sin6 x  cos6 x  .
2
Lời giải
a. sin2 x  sin2 2x  sin2 3x
1  cos2x 1  cos4x 1  cos6x
  
2 2 2
 1   cos 2x+cos 4x  +cos 6x  0
 1 cos 6x  2cos 3x.cos x  0
 2cos2 3x  2cos3x.cos x  0
 2cos 3x  cos 3x  cos x   0
BMaster Trang 110


x  6  k 3 
 cos 3x  0  x  6  k 3
  xl   k , l, m  
cos 3x  cos x   xm
 xm  2
 2
3
b. sin 2 x  sin 2 2x  sin 2 3x 
2
1  cos2x 1  cos4x 1  cos6x 3
   
2 2 2 2
   cos 2x+cos 4x+cos 6x   0
 cos2x+cos6x+cos4x  0
 cos4x.cos2x  cos4x  0

 x  8  k 4
 cos4x  0 x   k
  8 4    k, l   .
cos2x  -1  2x   l 2  x  l
  2
c. 3cos2 2x  3 sin2 x  cos2 x  0
 1  cos2 x  1  cos2 x
 3 cos 2 2 x  3   0
 2  2
 6 cos2 2x  4cos2x  2  0
 1 1
 1  x   2 arccos 3  k
cos x 
 k, l  
2
 3 
 
cos 2 x  1  x   l
 2
d. sin 3x  cos 4x  sin 5x  cos 6x
2 2 2 2
1  cos6x 1  cos8x 1  cos10x 1  cos12x

   
2 2 2 2
 cos6x  cos8x  cos10x  cos12x
 cos10x  cos6x    cos12x  cos8x 
 2 sin 8x.sin 2x  2 sin10x.sin 2x
 2 sin 2x  sin10x  sin 8x   0
sin 2x  0

sin10x  sin  8x 

 xk2 
 2x  k 
 x  k 2
  10x  8x  l 2   x  l

 k , l, m    k,l  
9 x  l
10x   8x  km   9
x   m
 2 2
e. 8 cos x  1  cos 4x .
4
Ta có 8 cos4 x  1  cos 4x
Trang 111 BMaster

2
 1  cos 2 x 
 8   1  2 cos 2 x  1
2
 2 
 cos 2x  0  x 
4
k
4
k   .
f. sin4 x  cos4 x  cos 4x .
Ta có sin4 x  cos4 x  cos 4x
 1  2 sin2 x cos2 x  2 cos2 2x  1
1
 2 cos2 2x  sin 2 2x  0
2
 3 cos 2x  1  0 vô nghiệm.
2
g. sin x  cos4 x  cos x .

4
Ta có sin4 x  cos4 x  cos x

 sin2 x  cos2 x  cos x
 1  2cos2 x  cos x
cos x  1  x   k 2
 2 cos x  cos x  1  0  
2
cos x  1

x    k2
k  
 2  3
1
h. sin6 x  cos6 x  .
2
1
Ta có sin6 x  cos6 x 
2
    1
3
 sin 2 x  cos2 x  3 sin 2 x cos2 x sin 2 x  cos 2 x 
2
3 1
 1  sin 2 2x 
4 2
2
 sin 2 2x 
3
1  cos 4x 2
 
2 3
 1  1
1 1
 cos 4 x    4 x   arccos     k 2  x   arccos     k 2 k  
3  3 4  3
BMaster Trang 112

Dạng 04. TỔNG HỢP PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC.

Bài tập.
1. cos 2x  1  2 cos x  cos x  sin x  . 2. 1  sin x   cos3 x .
2
3. sin x  sin 2x  sin 3x  sin 4x  0 . 4. cos10x  cos 8x  cos 6x 1  0 .

5. sin 4x  2 cos2 x 1. 6. 1  sin x  cos x  sin 2x  cos 2x  0 .
7. 1  tan x 1  sin 2x   1  tan x . 8. 1  2 sin x  cos x  1  sin x  cos x .
2
9.  2 sin x  1 2 cos x  sin x   sin 2x  cos x . 10. cos4

x x
 sin 4  sin 2x .
4 4
11. sin 2x  cos 2x  1  2  sin 2x  sin 4x  . 12. 2 sin 2x  sin 7x 1  sin x
2
1
13. 2 sin x cos 2x  sin 2x cos x  sin 4x cos x . 14. 3 sin x  cos x 
cos x
 
15. 2  sin x  1 2  cos 2 2 x  3 sin x  sin 4 x cos x
16. 2 cos 2 x  2 3 sin x cos x  1  3  3 cos x  sin x . 

17. 4 cos2 x  3 tan2 x  4 3 cos x  2 3 tan x  4  0 .
18. sin3 x  cos3 x  sin x  cos x .
3
19. 8 cos4 x  cos 4x  1 . 20. sin 2 2x  sin 2 4x  .
2
 
21. 4 cos3 x  sin 3 x  cos x  3 sin x . 22. 4 sin3 x  4 sin2 x  3 sin 2x  6 cos x  0 .
cos2 x  cos x  1
  
23. 2 sin 2 x  1 tan 2 2 x  3 2 cos 2 x  1  0 .  24.
sin x  cos x
 2 1  sin x  .
25. tan x  2 2 sin x  1 . 26. tan x  tan 2x  sin 3x.cos x .

 5   7 
27. 4 3 sin x cos x cos 2x  sin 8x . 28. sin  2 x    3 cos  x    1  sin x .
 2   2 

29. tan x  3 cot x  4 sin x  3 cos x .  30.
sin 4 x  cos 4 x 1
sin 2x
  tan x  cot x  .
2
Lời giải
1. cos 2x  1  2 cos x  cos x  sin x 
 cos2 x  sin2 x  1  2 cos x  cos x  sin x 
  cos x  sin x  1  2 cos x  cos x  sin x   0
  sin x  cos x  1 cos x  sin x   0
  
 2 x  2  k2
sin  x   
sin x  cos x  1 
 
4 2
  x   k2
cos x  sin x  0   
sin   x   0 
  4  x   k
 4
Trang 113 BMaster

 
Vậy phương trình có tập nghiệm S    k 2 ;  k 2 ;  k  .
2 4 
2. 1  sin x   cos3 x
2

 1  sin x   cos x 1  sin 2 x 
2
 1  sin x  1  sin x  cos x 1  sin x    0


sin x  1 x    k2
  2

1  sin x  cos x  sin x cos x  0 1  sin x  cos x  sin x cos x  0 1

 4

Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x   , t  2  
1 t2
 t 2  1  2 sin x cos x  sin x cos x  .
2
1 t2 t  1 TM 
Khi đó 1  1  t   0  t 2  2t  3  0   .
2 t  3  l 
x  k2
   

1
Với t  1  2 sin  x    1  sin  x     .
 4   4  2 x  3  k2
 2
 3 
Vậy phương trình có tập nghiệm S    k 2 ; k 2 ;  k2  .
 2 2 
3. sin x  sin 2x  sin 3x  sin 4x  0
 2 sin 2x cos x  2 sin 3x cos x  0
 2 cos x  sin 2x  sin 3x   0

 x  2  k
x  2  k 
cos x  0 
 x 
k2
   2x  3x  k 2
sin 2x   sin 3x  5
 2x   3x  k 2 x    k2
 
 
 k2 
Vậy phương trình có tập nghiệm S    k ; ;   k2  .
2 5 
4. cos10x  cos 8x  cos 6x 1  0
  cos10x  cos 6x   1  cos 8x  0
 2 sin 8x sin 2x  2 sin2 4x  0
 4 sin 4x cos 4x sin 2x  2 sin2 4x  0
 2 sin 4x  sin 4x  2 cos 4x sin 2x   0
 4 sin 4x sin 2x  cos 2x  cos 4x   0
BMaster Trang 114

 k
x  4
 4x  k 
sin 4 x  0  x  k
  2x  k
 sin 2 x  0   2
 4x  2x  k 2 
cos 4 x  cos 2 x  xk

 4 x  2 x  k 2  k
x  3

k k 
Vậy phương trình có tập nghiệm S   ;  .
 4 3 
5. sin 4x  2 cos2 x 1
 2 sin 2x cos 2x  cos 2x
 cos 2x  2 sin 2x  1  0
  k
 2x  2  k x  4  2
cos 2x  0  
   2x   k 2   x   k

sin 2x  1  6  12
 2  
5 5
 2x   k2 x  k
 6  12
 k 5 
Vậy phương trình có tập nghiệm S    ; k ; k  .
 4 2 12 12 
6. 1  sin x  cos x  sin 2x  cos 2x  0
 
  sin x  cos x   1  2 sin x cos x   cos 2 x  sin 2 x  0
  sin x  cos x    sin x  cos x    cos x  sin x  cos x  sin x   0

2
  sin x  cos x 1  sin x  cos x  cos x  sin x   0

  sin x  cos x 1  2 cos x   0
sin x  cos x  0

1  2 cos x  0
    
 2 sin  x    0  x  k x   4  k
 

 4
 4  k  
1 x   2  k2 x   2  k2
cos x    
 2 3 3
 k2  k  
2
Vậy phương trình có các nghiệm x    k ; x  
4 3
7. 1  tan x 1  sin 2x   1  tan x .
 
Tập xác định D  \  k , k   .
2 
Ta có
1  tan x 1  sin 2x   1  tan x
Trang 115 BMaster

 cos x  sin x  cos x  sin x


 cos x 

 sin x  cos x  2 sin x cos x 
2 2

cos x
  cos x  sin x  sin x  cos x   cos x  sin x
2
 
  cos x  sin x  cos 2 x  sin 2 x  cos x  sin x
  cos x  sin x  cos 2x  1  0
sin x  cos x  0

cos 2 x  1  0
    
 2 sin  x    0 x  k x k
  4  

4 

4 k  
cos 2x  1  2x  k 2  x  k
Vậy phương trình có các nghiệm x  

4
k ;x  k k  
8. 1  2 sin x  cos x  1  sin x  cos x
2
 
 1  4 sin x  4 sin 2 x cos x  1  sin x  cos x
 cos x  4 sin x cos x  4 sin2 x cos x  1  sin x  cos x
 4 sin x cos x  sin x  1  sin x  1
  sin x  1 2 sin 2x  1  0
sin x  1  0

 2 sin 2 x  1  0
 
x   2  k2 x   2  k2
sin x  1  
 
sin 2x  1
 2x   k 2   x   k

 6  12
k  
 2  
5 5
 2x   k2 x  k
 6  12
k  
5
Vậy phương trình có các nghiệm x    k2 ; x  k ;x  k
2 12 12
9.  2 sin x  1 2 cos x  sin x   sin 2x  cos x
  2 sin x  1 2 cos x  sin x   2 sin x cos x  cos x
  2 sin x  1 2 cos x  sin x   cos x  2 sin x  1
  2 sin x  1 cos x  sin x   0

 1 x  6  k2
 2 sin x  1  0 sin x  2 
 x  k  
5
   k2
cos x  sin x     
 0
sin x    0 
6
  4
 x    k
 4
BMaster Trang 116

k  
5
Vậy phương trình có các nghiệm x   k2 ; x   k2 ; x    k
6 6 4
x x
10. cos4  sin 4 x  sin 2x
4 4
 x x  x x
  cos 2  sin 2  cos 2  sin 2   sin 2x
 4 4  4 4
x  
 cos  cos   2x 
2 2 
x  5x  k4
 2  2  2x  k 2  2  2  k2 x  5  5
   k  
 x    2x  k 2  3x   k 2 x    k4
 2 2  2 2  3 3
k  
k4 k4
Vậy phương trình có các nghiệm x   ;x   
5 5 3 3
11. sin 2x  cos 2x  1  2  sin 2x  sin 4x 
 sin 2x  2 cos2 x  2 sin 2x 1  2 cos 2x 
 2 cos x  sin x  cos x   2 2 cos x sin x 1  2 cos 2x 
cos x  0

sin x  cos x  2 sin x 1  2 cos 2x 
cos x  0

sin x  cos x  2 sin x  2 2 sin x cos 2x
cos x  0

sin x  cos x  2 sin x  2  sin 3x  sin x 
 
x  2  k x  2  k
cos x  0  


 
2 sin  x    2 sin 3x

 3x  x   k 2
 4

 x k
 8
k  
  4   5 k
3x   x   k 2 x  
 4  16 2
12. 2 sin 2x  sin 7x 1  sin x
2
 sin 7x  sin x  1  2 sin2 2x

 sin 7x  sin x  cos 4x
 2 cos 4x sin 3x  cos 4x
 k
x  8  4
cos 4x  0 
 cos 4x  2 sin 3x  1  0   x   k  
 k2
sin 3x  1  18 3
 2 
x  5  k2
 18 3
13. 2 sin x cos 2x  sin 2x cos x  sin 4x cos x
Trang 117 BMaster

 2 sin x cos 2x  cos x  sin 4x  sin 2x 

 2 sin x cos 2x  2 cos x cos 3x sin x
sin x  0

cos 2x  cos 3x cos x
sin x  0 x  k
sin x  0

cos 2x  1 cos 4x  1 cos 2x
 
cos x  cos x




k x
k
k  
 4 2 x 3
 2 2  3
1
14. 3 sin x  cos x  (ÐK : x   k )
cos x 2
1
 3 tan x  1 
cos2 x
 tan x  0 x  k
 3 tan x  1  tan x  1  tan x  3 tan x  0  
2 2
 
x   k
 k   (tmđk).
 tan x  3
 3
 
15. 2  sin x  1 2  cos 2 2 x  3 sin x  sin 4 x cos x
 
 2  sin x  1 2  cos 2 2 x  3 sin x  4 sin x cos 2 x cos 2 x
 2  sin x  1  2  cos 2
2 x  3 sin x   4 sin x cos 2 x 1  sin x 
2
sin x  1

 2  cos 2x  3 sin x  2 sin x cos 2x 1  sin x 
2
sin x  1


 2  cos 2 x  3 sin x  2 sin x 1  2 sin x 1  sin x 
2 2

sin x  1

    
2
 2  1  2 sin 2 x  3 sin x  2 sin x  2 sin 2 x 1  2 sin 2 x

sin x  1

8 sin x  4 sin x  6 sin x  5 sin x  1  0
4 3 2

x   2  k2
sin x  1 sin x  1 
  
1  x   k2 k  
 sin x  1 2 sin x  1  0 
3
sin x  6
 2  5
x   k2
 6
16. 2 cos 2 x  2 3 sin x cos x  1  3  
3 cos x  sin x .
Cách 1: Đặt t  3 cos x  sin x

 t 2  3 cos2 x  sin2 x  2 3 sin x cos x  2 cos2 x  1  2 3 sin x cos x
t  0
Phương trình trở thành: t 2  3t   .
t  3
BMaster Trang 118

Với t  0  3 cos x  sin x  0  tan x  3  x   k ,k .

3
Với t  3  3 cos x  sin x  3
x  k2
 
 cos   ,k  .
3
 cos  x   
 6  2 6 x    k2
 3
Vậy nghiệm của phương trình là: x   k , x  k2 , x    k2 , k  .
3 3
Cách 2: 2 cos x  2 3 sin x cos x  1  3( 3 cos x  sin x)
2
 cos 2x  3 sin 2x  2  3  3 cos x  sin x 

   
 cos  2 x    1  3 cos  x  
 3  6
Đặt t  x  , ta được
6
 cos t  0
cos 2t  1  3 cos t  2 cos t  3 cos t  
2
 cos t  3
 2
Ta được nghiệm như cách 1.
17. 4 cos2 x  3 tan2 x  4 3 cos x  2 3 tan x  4  0 .
Điều kiện: x   k ,k .
2
Ta có 4 cos2 x  3 tan2 x  4 3 cos x  2 3 tan x  4  0
   
2 2
 2 cos x  3  3.tan x  1  0

2 cos x  3  0  x   6  k 2
   x    k2 ,  k  
 3 tan x  1 x    k 6
 6
Kết hợp điều kiện ta được nghiệm của phương trình là x    k2 , k  .
6
18. sin3 x  cos3 x  sin x  cos x .
 sin3 x  sin x  cos3 x  cos x  0
 
 sin x sin 2 x  1  cos 3 x  cos x  0

 cos3 x  cos 2 x sin x  cos x  0  cos x cos 2 x  sin x cos x  1  0 
 cos x  0 1

 cos x  sin x cos x  1  0  2 
2
Ta có 1  x   k ,k .
2
 2  sin 2x  cos 2x  3 (Vô nghiệm vì 1   1
2
2
 32 )
Trang 119 BMaster

(Hoặc ta có cos2 x  1  1,  sin x cos x   sin 2x     2  Vô nghiệm).

1 1
2 2
Vậy nghiệm của phương trình đã cho là x   k ,k .
2
19. 8 cos4 x  cos 4x  1 .
1  cos 2x 
2
8  2 cos 2 2x  0
4
1 2
 cos 2x    2x    k2  x    k , k  .
2 3 3
Vậy nghiệm của phương trình là x    k ,k .
3
3
20. sin 2 2x  sin 2 4x  .
2
 1  cos 4x  2 sin2 4x  3  0
 
 2 1  cos 2 4 x  cos 4 x  2  0
 k
cos 4x  0  x 
 2 cos 2 4 x  cos 4 x  0  
cos 4x   1  8 4
k   .
  x 
k
2
 6 2
k k
Vậy nghiệm của phương trình là: x   ,x    ,k .
8 4 6 2
 
21. 4 cos3 x  sin 3 x  cos x  3 sin x .
 4 sin3 x  3 sin x  cos x  4 cos3 x  0
Nếu cos x  0  x   k  sin x  1 không là nghiệm của phương trình.
2
Nếu cos x  0 , chia 2 vế của phương trình cho cos3 x ta được:
sin3 x sin x cos x cos3 x
4  3   4 0
cos3 x cos3 x cos3 x cos 3 x
tan x 1
 4 tan3 x  3  40
cos x cos2 x
2
 tan3 x  tan2 x  3 tan x  3  0


  tan x  1 tan 2 x  3  0 

x  4  k
 tan x  1 
  x   k
 k  .
 tan x   3 3

x    k
 3
22. 4 sin x  4 sin x  3 sin 2x  6 cos x  0 .
3 2
 4 sin3 x  4 sin2 x  6 sin x cos x  6 cos x  0

 4 sin2 x  sin x  1  6 cos x  sin x  1  0
BMaster Trang 120


  sin x  1 4 sin 2 x  6 cos x  0 
  sin x  1  4 cos 2
x  6 cos x  4  0 
sin x  1 
 x   2  k2
 cos x  

1
 k   .
2 x   2  k2
cos x  2  loaïi  
 3
  
23. 2 sin 2 x  1 tan 2 2 x  3 2 cos 2 x  1  0 . 
k   .
k
Điều kiện: 2x  k  x 
2 4 2
  
Ta có 2 sin 2 x  1 tan 2 2 x  3 2 cos 2 x  1  0 
 cos 2x.sin 2 2x
  3 cos 2 x  0
cos 2 2x
sin 2 2x sin 2 2x  3 cos 2 2x
  3 cos 2x  0  0
cos 2x cos 2x
 sin2 2x  3 cos2 2x  sin2 2x  3 cos2 2x  tan2 2x  3
 tan 2x   3  x  
3
k  k   thoả mãn điều kiện.
Vậy nghiệm của phương tình là: x    k ,k  .
3
24.  2 1  sin x  .
sin x  cos x
Điều kiện: sin x  cos x  0  tan x  1  x  
4
k k   .
Ta có  2 1  sin x 
sin x  cos x
 1  sin x 1  sin x  cos x  1  2 1  sin x  sin x  cos x 
 1  sin x  2 sin x  2 cos x   1  sin x 1  sin x  cos x  1  0
 1  sin x 1  sin x.cos x  sin x  cos x   0
sin x  1 (1)

1  sin x.cos x  sin x  cos x  0 ( 2)
Giải (1) : sin x  1  x    k2 , k  .
2
Giải ( 2) : 1  sin x.cos x  sin x  cos x  0 .
 
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x   , t    2 ; 2 
 4  
t2 1
 sin x.cos x  .
2
t2 1
Ta được phương trình: 1   t  0  t 2  2t  1  0  t  1 .
2
Trang 121 BMaster

    2
Với t  1  2 sin  x    1  sin  x    
 4  4 2

x  4   4  k2 
x    k2
  2 , k  
x   5  k2 
 x   k 2
 4 4
Kết hợp điều kiện ta được nghiệm của phương trình là: x   k2 ; x    k2 , k  .
2
25. tan x  2 2 sin x  1 .
Điều kiện: x   k k   .
2
Ta có tan x  2 2 sin x  1
sin x
  2 2 sin x  1  sin x  2 2 sin x.cos x  cos x  0
cos x
  sin x  cos x   2 2 sin x.cos x  0 .
 
Đặt t  sin x  cos x  2 sin  x   , t    2 ; 2 
 4  
1 t2
 sin x.cos x  .
2
 2 
1 t2 t    2; 2 
Ta được phương trình: t  2 2  0  2t  t  2  0  
2
2   .
2 t   2    2 ; 2 
  
2   2   1
Với t   2 sin  x     sin  x     sin
2  4 2  4 2 6
  5
x  4  6  k2  x  12  k 2
  ,k   .
x   5  k2  x  13  k 2
 4 6  12
   
Với t   2  2 sin  x     2  sin  x    1
 4  4
 x    k2  x    k2 ,  k   .
4 2 4
Kết hợp điều kiện ta được nghiệm của phương trình là:
 k2 , x    k2 ,  k   .
5 13
x  k2 ; x 
12 12 4
26. tan x  tan 2x  sin 3x.cos x .

 x  2  k
,k
Điều kiện: 
x   k
 4 2
Ta có: tan x  tan 2x  sin 3x.cos x
BMaster Trang 122

sin x sin 2x
   sin 3x.cos x
cos x cos 2x
 sin 3x  sin 3x.cos x.cos x.cos 2x
 sin 3x 1  cos x.cos x.cos 2x   0
sin 3x  0
 1  cos 2x
 .cos 2x  1
 2
 k
 x  k
3x  k 
3  x k
 2  cos 2 x  1  3 x ,k
 
cos 2 x  cos 2 x  2  0  cos 2 x  2 loaïi xk
3
    
k
Kiểm tra điều kiện suy ra nghiệm phương trình là x  ,k .
3
27. 4 3 sin x cos x cos 2x  sin 8x .
Ta có 4 3 sin x cos x cos 2x  sin 8x
 2 3 sin 2x.cos 2x  sin 8x
 3 sin 4x  sin 8x
 k  k
x  4 x  4
sin 4x  0  

 sin 4x 3  2 cos 4 x  0  
cos 4x  3
 
  4x   k 2
 6
 x 


24 2
k
,k
 2   k
  4x    k 2 x   
  6  24 2
 5   7 
28. sin  2 x    3 cos  x    1  sin x .
 2   2 
 5   7 
Ta có: sin  2 x    3 cos  x    1  sin x
 2   2 
 cos 2x  3 sin x  1 sin x
x  k
sin x  0
 1  2 sin x  2 sin x  1  0  
2
 ,k
 sin x  1 x   k2
 2

29. tan x  3 cot x  4 sin x  3 cos x 
k
Điều kiện: x  ,k .
2

Ta có tan x  3 cot x  4 sin x  3 cos x 

sin x
cos x
3
cos x
sin x

 4 sin x  3 cos x 

 sin 2 x  3 cos 2 x  4 sin x cos x sin x  3 cos x 
 
 sin x  3 cos x sin x  3 cos x  2 sin 2x  0 
Trang 123 BMaster

x   3  k
 tan x   3 
sin x  3 cos x  0 
     x    k2 , k  .

sin x  3 cos x  2 sin 2x sin  x  3   sin 2x
3
   
x  4  k2
 9 3
30.   tan x  cot x 
sin 2x 2
k
Điều kiện: x  ,k .
2
Ta có   tan x  cot x 
sin 2x 2
 sin x  cos x  sin x  cos2 x
4 4 2
 
2
 sin 2 x  cos2 x  2 sin 2 x.cos2 x  1
 2 sin2 x.cos2 x  0  sin 2x  0 (loại)
------------------ HẾT------------------
BMaster Trang 124

BMaster - Lượng Giác 11

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BMaster - Lượng Giác 11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

TÀI LIỆU LƯU HÀNH NỘI BỘ

§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC .................................................................................................................... 4

§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN ....................................................................................... 21

§4. PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP ........................................................................................................ 54

§5. PHƯƠNG TRÌNH ĐỐI XỨNG ........................................................................................................ 62

§6. CÁC LOẠI PHƯƠNG TRÌNH KHÁC ................................................................................................ 68

§7. TỔNG ÔN CHƯƠNG .......................................................................................................................91

§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

Hàm số có tập xác định D  .

Do đó: max y  7  sin x  1  x  

 cos x  0 , ký hiệu  sin x  0 , ký

- Hàm số y  tan u  x   xác định khi và chỉ khi cosu  x   0 .

- Hàm số y  cot u  x   xác định khi và chỉ khi sin u  x   0 .

4. y  tan  f  x   xác định  f  x    k  k   .

Tập xác định của hàm số là D  .

Điều kiện: cos x  0  x   k ,k .

Dạng 02. TÍNH CHẴN LẺ.

Tập xác định D  , x  D  x  D .

Ta có: f  x   sin 4  x     sin x   sin 4 x  f  x  .

Vậy hàm số đã cho là hàm số chẵn.

Dạng 03. CHU KỲ HÀM SỐ.

9. y  2  cos 2 x ; 10. y  sin 4 x  cos4 x .

Vậy GTLN của hàm số là 9 khi t  sin x  1  x  

Vậy GTLN của hàm số là 1 khi f  t   2  t  1  cos x  1  x   k 2 k   ,

Vậy GTLN của hàm số là 6 khi sin 2 x  1  cos x  0  x   k k  ,

Vậy GTLN của hàm số là 8 khi sin x  1  x 

GTNN của hàm số là 4 khi sin x  1  x  

Vậy GTLN của hàm số là 2 khi cos2 x  1  sin x  0  x  k k   ,

§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

 sin  90  x  60  

III. BÀI TẬP.

14. 6 sin 4x  5 sin 8x  0

Vì 0  sin 2 x  1; 0  cos2 4x  1; x nên:

§3. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI THEO HÀM LƯỢNG GIÁC

tan 2 x  2 3 tan x  3  0  tan x   3  x   k

d. 3 cos2 x  2 cos 2x  3 sin x 1

15. sin3 x  3 sin2 x  2 sin x  0. (1)

7. cos2 3x  cos 2x  cos 2 x  0;

1  sin x  cos 2x   sin  x  4  1

Vậy nghiệm của phương trình là: x 

Vậy nghiệm của phương trình đã cho là x 

cos x cos 2 x  sin 2 x

Giải (1): cos x  sin x  0  tan x  1  x  k .

1  sin x  cos 2x   sin  x  4  1

1  sin x  cos 2x   1  sin x  cos x  1

 6 cos2 2x  3 1  3 cos 2x  3 cos2 2x  cos3 2x  1  cos 2x  3  0

§4. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT VỚI HÀM SIN - COS

Phương pháp giải:

 sin x.cos 2x  cos x.sin 2x  3 cos 3x  2 cos 4x

 3  cos x  sin x  cos x  sin x   sin x  cos x

Vậy phương trình có hai họ nghiệm x 

 3 sin 3x  3 cos 9x  1  4 sin3 3x

 2  cos x  cos 3x   3 sin x  cos x 

 5  cos x  sin x    sin x  cosx    2 sin 2x  1  2 2  2  sin 2x 

§4. PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP

Phương pháp giải:

sin2 x  sin x cos x  2 cos2 x  0 (1)

 Phương trình không nhận nghiệm x   k ,k

 Phương trình nhận nghiệm x   k ,k

 Phương trình không nhận nghiệm x  k ,k

6. 9 sin2 x  30 sin x.cos x  25 cos2 x  25