TỔNG ÔN CHUYÊN ĐỀ

CUNG VÀ GÓC LƯỢNG GIÁC - CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

I. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1) Các hệ thức lượng giác cơ bản
 sin 2 x  1  cos 2 x

• sin x  cos x  1  
2 2
 cos 2 x  1  sin 2 x

1 1
• 2
 1  tan 2 x  tan 2 x  1
cos x cos 2 x
1 1
• 2
 1  cot 2 x  cot 2 x  1
sin x sin 2 x
1
• tan x.cot x  1  cot x 
tan x
• sin 4 x  cos 4 x  1  2 sin 2 x cos 2 x ; sin 6 x  cos 6 x  1  3sin 2 x cos 2 x
• sin 3 x  cos3 x   sin x  cos x 1  sin x.cos x  ; sin 3 x  cos3 x   sin x  cos x 1  sin x.cos x 

2) Dấu của hàm số lượng giác

Góc I Góc II Góc III Góc IV

sin x    

cos x    
tan x    
cot x    

3) Mối quan hệ giữa các cung lượng giác đặc biệt

▪ Cung đối nhau:  và  
cos     cos 

sin      sin 

tan      tan 

cot      cot 

▪ Cung bù nhau:  và   

cos       cos 

sin      sin 

tan       tan 

Trang 1
 cot       cot 

▪ Cung hơn kém  :  và    

cos       cos 

sin       sin 

tan      tan 

cot      cot 

  
▪ Cung phụ nhau:  và    
2  
 
cos      sin 
2 
 
sin      cos 
2 
 
tan      cot 
2 
 
cot      tan 
2 
4) Công thức cộng
▪ cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

▪ cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

▪ sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a

▪ sin  a  b   sin a cos b  sin b cos a

tan a  tan b
▪ tan  a  b  
1  tan a tan b
tan a  tan b
▪ tan  a  b  
1  tan a tan b
5) Công thức góc nhân đôi, nhân ba


 sin 2  2 sin  cos 

▪ Công thức góc nhân đôi:  cos 2  cos 2   sin 2   2 cos 2   1  1  2 sin 2 


 tan 2  2 tan 

 1  tan 2 

Trang 2
 

 sin 3  3sin   3sin 3 


▪ Công thức góc nhân ba:  cos 3  4cos   3cos 
3


 tan 3  3tan   tan 
3


 1  tan 2 
6) Công thức hạ bậc hai, bậc ba
 2
 sin   1  cos 2
 2
▪ Công thức hạ bậc hai: 
 2 1  cos 2
 cos  
 2

 sin 3   3sin   sin 
3


 4
▪ Công thức hạ bậc ba: 
 3
 cos   3cos   cos 3

 4
7) Công thức biến đổi tích sang tổng và ngược lại

 cos a cos b  1  cos  a  b   cos  a  b 
  
 2

 1
▪ Công thức biến đổi tích thành tổng:  sin a sin b   cos  a  b   cos  a  b 
 2


 sin a cos b  1  sin  a  b   sin  a  b 
  
 2
▪ Công thức biến đổi tổng thành tích:
uv uv
cos u  cos v  2 cos cos
2 2
uv u v
cos u  cos v  2 sin sin
2 2
uv u v
sin u  sin v  2sin cos
2 2
uv uv
sin u  sin v  2 cos sin
2 2

II. HỆ THỐNG VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1. Tính giá trị của các hàm lượng giác còn lại của cung x sau:
1  2 
a) sin x  ;0  x  b) cos x   ;  x
3 2 5 2
3 1 3
c) tan x  2 ;   x  d) cot x   ;  x  2
2 2 2
Lời giải:

Trang 3
 1 1 8 2 2
a) Từ sin x   cos 2 x  1  sin 2 x  1    cos x  
3 9 9 3
 2 2
Do 0  x   cos x  0  cos x 
2 3

 tan x  sin x  1  2

 cos x 2 2 4
Từ đó ta được: 

 cot x  1  2 2

 tan x
4 1
b) Từ cos x   2  sin 2 x  1  cos 2 x  1    sin x   1
5 5 5 5
 1
Do  x    sin  0  sin x 
2 5

 tan x  sin x   1
 cos x 2
Từ đó ta được 

 cot x  1  2
 tan x
1 1
c) Từ tan x  2  cot x  
tan x 2
 2  2
  cos x  1  sin x  
 tan x  sin x  2  sin x  2 cos x  

  5 5
Ta có  cos x     
 2   2 
 sin x  cos2 x  1  5cos x  1
2
 sin x  4  cos x   1
  5 
 5

 sin x  2
 
3  sin x  0  5
Do   x   
2 
 cos x  0  cos x  1
 5

1 1
d) cot x    tan x   2
2 cot x
 2  2
  cos x  1  sin x  
 tan x  sin x  2  sin x  2cos x 
   5  5
Ta có:  cos x     
 2  5cos 2 x  1  2 4  1
 sin x  cos x  1  sin x  
 cos x  
2
  5  5

 sin x  2
 
3  sin x  0  5
Do  x  2  
 cos x  0 
2  cos x  1
 5

Ví dụ 2. Tính giá trị của các hàm số lượng giác
 
a) sin x  1 ; 0  x  b) cot x   2 ;  x0
3 2 2

Trang 4
  3
c) tan x  cot x  2 ; 0  x  d) cos x   2 ;   x 
2 6 2

Lời giải:

1  cos x  1  sin 2 x  2 1
a) Ta có: sin x  ; tan x  ; cot x  2
3 3 2

1 1 1 1 2
b) Ta có: cot x   2  tan x    sin x    ; cos x 
cot x 2 1  cot x
2
3 3
1
c) tan x  cot x  2  tan x   2  tan x  1  cot x  1
tan x
1 1
Khi đó sin x   ; cos x  1
1  cot 2 x 2 2

2  sin x   1  cos2 x   2 1
d) Ta có: cos x    tan x   ; cot x   2
6 6 2

Ví dụ 3. Tính giá trị của các hàm số lượng giác

2 3 1 
a) tan x  cot x   ;  x  b) tan x   ;  x
3 2 3 2

Lời giải:
2 1 2
a) Ta có: tan x  cot x    tan x    3 tan2 x  2tan x  3  0  tan x   3
3 tan x 3

1 1 1 3 1
 cot x   ; sin x     cos x  
tan x 3 1  cot x
2 2 2

1 1 1 3
b) Ta có: tan x   1  cot x   3 sin x    cos x  
3 tan x 1  cot x
2 2 2
Ví dụ 4. Rút gọn các biểu thức sau
1  cos x 1 1  sin 2 x.cos 2 x
a) A   b) B   cos 2 x
sin x 1  cos x
2
cos x2

Lời giải:
1  cos x 1 1  cos x 1 1 1
a) Ta có: A       0
sin x 1  cos x 1  cos x 1  cos x 1  cos x 1  cos x
2 2

1  sin 2 x.cos 2 x sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x cos 2 x

b)Ta có: B  2
 cos 2 x 
cos x cos 2 x
 tan 2 x  1   sin 2 x  cos 2 x   tan 2 x

Ví dụ 5. Rút gọn các biểu thức sau

1  cos x 1  cos x
a) A   b) B  1  cot 2 x.sin 2 x  1
1  cos x 1  cos x
Lời giải:

Trang 5
 
1  cos x 1  cos x 1  cos x  1  cos x  2 cos x  2 cot x,  0  sin x  1
a) A     
1  cos x 1  cos x 1  cos 2 x sin x  2 cot x,  1  sin x  0 

b) B  1  cot 2 x .sin 2 x  1  1  cos 2 x  1  sin x  1

Ví dụ 6. Chứng minh các đẳng thức sau

sin x  cos x  1 cos x
a) tan 2 x  sin 2 x  tan 2 x sin 2 x b) 
sin x  cos x  1 1  sin x

d) tan x. tan y  tan x  tan y

sin 2 x cos 2 x
c) 1    sin x cos x
1  cot x 1  tan x cot x  cot y

Lời giải:

sin 2 x  sin 2 x cos 2 x sin x 1  cos x 

2 2
sin 2 x
a) tan x  sin x 
2 2
 sin x 
2
  tan 2 x sin 2 x
cos 2 x cos 2 x cos2 x
b) Áp dụng công thức góc nhân đôi ta được:
x x x 2 sin x  cos x  sin x  x x
2sin cos  2sin 2   cos  sin
sin x  cos x  1 2 2 2 2  2 2   2 2 , 1

sin x  cos x  1 2sin x cos x  2sin 2 x x  x x  x x
2sin  cos  sin  cos  sin
2 2 2 2 2 2 2 2
x x x x
 sin 2
cos 2 cos  sin
cos x 2 2  2 2 ,  2
Mặt khác 
1  sin x  x x
2
x x
sin  cos cos  sin
  2 2
 2 2
Từ 1 và  2  suy ra điều phải chứng minh.

sin 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x sin 3 x cos 3 x

c) Ta có: 1    1   1 
1  cot x 1  tan x cos x sin x sin x  cos x sin x  cos x
1 1
sin x cos x

sin 3 x  cos3 x  sin x  cos x   sin 2 x  sin x cos x  cos2 x 

 1  1
sin x  cos x sin x  cos x
 1  1  sin x cos x   sin x cos x  đpcm.
sin x sin y sin x cos y  sin y cos x

tan x  tan y cos x cos y cos x cos y sin x sin y
d)     tan x tan y  đpcm
cot x  cot y cos x  cos y sin x cos y  sin y cos x cos x cos y
sin x sin y sin x sin y

Ví dụ 7. Rút gọn các biểu thức sau

cos 2 x  cos 2 x cot 2 x
A
sin 2 x  sin 2 x tan 2 x
cos 2 x  2 sin x 1  sin x  2 1  sin x 
B .
1  sin x  cos x  1  sin x  cos x 1  sin x
C  1  cot x  sin3 x  1  tan x  cos3 x  sin x cos x

Trang 6
D  sin 4 x  4cos2 x  cos4 x  4sin 2 x
Lời giải:

cos2 x cos x  sin x  cos x 

2 2 2

cos x  cos x. 2
2 2
cos 2 x  cos2 x cot 2 x sin x  sin 2 x cos4 x
• A    cot 4 x
sin 2 x  sin 2 x tan 2 x sin x  cos x  sin x 
2 4
sin x 2 2 2
sin x
sin 2 x  sin 2 x. 2
cos x cos2 x
cos 2 x  2 sin x 1  sin x  1  sin 2 x  2 sin x 1  sin x 
• Xét 
1  sin x  cos x  1  sin x  cos x 1  sin x  1  sin x  cos x
1  sin x 1  sin x  2sin x   1  sin x 
2


2 cos x 2cos x

1  sin x  2 1  sin x  1  sin x 1  sin x  1  sin 2 x

2

 B .    cos x
2cos x 1  sin x cos x cos x
• C  1  cot x  sin3 x  1  tan x  cos3 x  sin x cos x
 cos x  3  
  1   sin x   1  sin x  cos3 x  sin x cos x
 sin x   cos x 
 
 sin 3 x  cos 3 x  cos x sin 2 x  cos 2 x sin x  sin x cos x
  sin x  cos x   sin 2 x  cos 2 x  sin x cos x   cos x sin x  sin x  cos x   sin x cos x

  sin x  cos x 1  sin x cos x   sin x cos x  sin x  cos x  1  sin x  cos x  sin x cos x

1  cos x  1  sin x 
2 2
• D  sin 4 x  4cos 2 x  cos4 x  4sin 2 x  2
 4 cos 2 x  2
 4 sin 2 x

 cos x  1   sin x  1
2 2
 cos 4 x  2cos 2 x  1  sin 4 x  2sin 2 x  1  2 2

 sin 2 x  cos 2 x  2  3
Ví dụ 8. Chứng minh các đẳng thức sau:
1  sin 2 x
a)  2  cot 2 x
1  cos 2 x
b) 2 1  sin x 1  cos x   1  sin x  cos x 
2

Lời giải:
1  sin 2 x 1  sin 2 x 2 sin 2 x  cos 2 x
a) Ta có    2  cot 2 x
1  cos x
2 2
sin x 2
sin x

b) Ta có VP  1  sin x  cos x   cos

2

2
 sin 2x  1  2sin x  2sin x cos x  2cos x
x
1

 2 1  sin x 1  cos x   VT . Suy ra đpcm.

Ví dụ 9. Chứng minh các đẳng thức sau

1  4sin 2 x cos2 x sin 2 x  cos 2 x  cos 4 x
  sin x  cos x 
2
a) b)  tan 4 x
 sin x  cos x 
2
cos 2 x  sin 2 x  sin 4 x

Trang 7
 Lời giải:
 sin x  cos x   2 sin x cos x 1  2 sin x cos x 
2
1  4sin 2 x cos 2 x
a) VT  
 sin x  cos x   sin x  cos x 
2 2

 sin x  cos x  1  2 sin x cos x 

2

  1  2sin x cos x  sin 2 x  cos 2 x  2 sin x cos x

 sin x  cos x 
2

  sin x  cos x   VP . Suy ra đpcm.

2

sin 2 x  cos2 x  cos4 x sin x  cos x 1  cos x  sin 2 x  cos2 x sin 2 x

2 2 2

b) VT   
cos2 x  sin 2 x  sin 4 x cos2 x  sin 2 x 1  sin 2 x  cos2 x  sin 2 x cos 2 x

sin 2 x 1  cos2 x  sin 4 x

   tan 4 x  VP . Suy ra đpcm.
cos2 x 1  sin 2 x 
4
cos x

Ví dụ 10. Chứng minh các đẳng thức sau

tan x sin x sin 4 x  cos 4 x  1 2
a)   cos x b) 
sin x cot x sin 6 x  cos 6 x  1 3
Lời giải:
tan x sin x 1  sin 2 x
a) VT     cos x  VP
sin x cot x cos x

b) VT 
sin 4 x  cos 4 x  1

sin 2 x  cos2 x   2sin 2 x cos2 x  1 2
  VP
sin x  cos x  1  sin x  cos x   3sin x cos x  sin x  cos x   1 3
6 6 2 2 3 2 2 2 2

Ví dụ 11. Chứng minh các đẳng thức sau

sin x  cos x  1 2 cos x 1
a)  b)  2  tan 2 x  cot 2 x
1  cos x sin x  cos x  1 sin x.cos 2 x
2

Lời giải:
sin x  cos x  1 2 cos x
a) Ta có   sin 2 x  cos 2 x  2 cos x  1  2 cos x 1  cos x 
1  cos x sin x  cos x  1
Nhận xét: sin 2 x  cos2 x  2cos x  1  2cos x  2cos2 x  2cos x 1  cos x  . Suy ra đpcm.

sin 2 x cos 2 x 2 sin 2 x cos 2 x  sin 4 x  cos 4 x

b) VP  2  tan 2 x  cot 2 x  2   
cos 2 x sin 2 x sin 2 x.cos 2 x

 sin x  cos2 x 
2 2
1
 2 2
  VT  đpcm.
sin x.cos x sin x.cos2 x
2

Ví dụ 12. Chứng minh các đẳng thức sau

sin 4 x  3 cos 4 x  1 3
a)  b) cos 2 x  2 sin 2 x  cos 2 x   1  sin 4 x
sin x  cos x  3 cos x  1 2
6 6 4

Lời giải:

Trang 8
a) Ta có:
sin 4 x  3 cos 4 x  1 sin 4 x  3cos 4 x  1
VT  
sin 6 x  cos 6 x  3cos 4 x  1  sin 2 x  cos 2 x 3  3sin 2 x cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x   3cos 4 x  1

1  cos 2 x   3cos 4 x  1
2
sin 4 x  3cos 4 x  1 4cos 4 x  2 cos 2 x 2
     VP
3sin 2 x cos 2 x  3cos 4 x 3cos 4 x  3cos 2 x 1  cos 2 x  6cos 4 x  3cos 2 x 3

b) Ta có: cos 2 x  2 sin 2 x  cos 2 x   cos 2 x 1  sin 2 x   1  sin 2 x 1  sin 2 x   1  sin 4 x

Ví dụ 13. Chứng minh các đẳng thức sau:

2 cot x  1
a) A  
tan x  1 cot x  1
b) B  2 cos 4 x  sin 4 x  sin 2 x cos 4 x  3sin 2 x
Lời giải:
2 cot x  1 2 cos x cos x  sin x cos x  sin x
a) A       1
tan x  1 cot x  1 sin x  cos x cos x  sin x sin x  cos x
b) B  2 cos 4 x  sin 4 x  sin 2 x cos 2 x  3sin 2 x  2 cos 4 x  1  cos 2 x  3  cos 2 x  1  cos 2 x 

 2 cos 4 x  1  cos 2 x  2 cos 2 x  2   2 cos 4 x  2 1  cos 4 x   2

Ví dụ 14. Chứng minh rằng các biểu thức sau đây không phụ thuộc vào x ?
tan 2 x  sin 2 x
a) A  .cot 6 x
cot x  cos x
2 2

b) B  sin 2 x. tan 2 x  4 sin 2 x  tan 2 x  3cos 2 x

Lời giải:
 1 
sin 2 x   1
tan x  sin x
2 2
 cos
2
x  sin 4 x sin 2 x cos 6 x
a) A  .cot 6
x  .cot 6 x  . . 1
cot 2 x  cos 2 x  1  cos 2 x cos 4 x sin 6 x
cos 2 x  1 
 sin
2
x 
b) B  sin 2 x. tan 2 x  4 sin 2 x  tan 2 x  3cos 2 x  tan 2 x  sin 2 x  1  3 sin 2 x  3 cos 2 x  sin 2 x

  tan 2 x cos 2 x  3  sin 2 x   sin 2 x  3  sin 2 x  3

Ví dụ 15. Tính giá trị biểu thức
cos 3 x  cos x.sin 2 x  sin x
a) A  , với tan x  2 .
sin 3 x  cos 3 x
1  cos x  sin x 12 
b) B  ,với cos x   và  x   .
1  cos x 13 2
2 sin 2 x  sin x cos x  cos 2 x
c) C  , với tan x  3 .
sin 4 x  cos 4 x
Lời giải:

a) A  
2 2
 
cos 3 x  cos x.sin 2 x  sin x 1  tan x  tan x 1  tan x  1  4  2 1  4   5
sin 3 x  cos 3 x tan 3 x  1 8 1 7

Trang 9
 
 cos x   12  2 144
 13  cos x  5 6
b) Ta có:   169  sin x   B 
  13 25
  x   sin x  0
 2

2 sin 2 x  sin x cos x  cos 2 x 2 sin 2 x  sin x.cos x  cos 2 x

c) C  
sin 4 x  cos 4 x sin 2 x  cos 2 x
2 tan 2 x  tan x  1 11
C  
tan 2 x  1 4
Ví dụ 16. Chứng minh các đẳng thức sau
 
sin x  cos x  cos x
4 4 2
x
1  cot x   cos1 x  1
2
2
a)  cos 2 b)  
2 1  cos x 
2
2 1  tan 2 x

Lời giải:
sin 4 x  cos4 x  cos2 x sin 2 x  cos 2 x  cos 2 x 1
a) Ta có:  
2 1  cos2 x  2 sin 2 x 2

 
1  cot x  cos1 x  1
2
2
b) Ta có:   = 1 sin 2 x
. .cos 2 x  1
1  tan 2 x sin 2 x cos 2 x
Ví dụ 17. Rút gọn các biểu thức sau:
   3 
a) A  sin  x     cos   x  cot  2  x   tan   x
2   2 
 3   5 
b) B  sin   x .cos  x  3  .cot   x
 2   2 
1 2sin 2550 .cos  188 
c) C  
tan368 2cos 638  cos98
Lời giải:
   3 
a) A  sin  x     cos   x  cot  2  x   tan   x
2   2 
  
  sin x  sin x  cot x  tan     x   cot x  cot x  0
 2 
 3   5       
b) B  sin   x .cos  x  3  .cot   x  sin     x .cos  x    2  .cot  2   x
 2   2   2   2 
   
  sin   x .cos  x   . .cot   x   cos x.   cos x  .   tan x   sin x cos x
2  2 
1 2sin 2550 .cos  188  1 2 sin  7.360  30  .cos  180   8 
c) C    
tan 368 2cos 638  cos98 tan  360  8   7 
 
2 cos  180 .  8   cos  90  8 
 2 

Trang 10
 1 2sin30 .  cos8  1 cos8 2
    
tan8 2sin8  sin8 tan8 sin8 tan8
Ví dụ 18. Rút gọn các biểu thức sau:
 11   11 
a) A  cos  x  5   2sin   x  sin   x
 2   2 
   3 
b) B  cos   x  cos   x   cos   x  cos  2  x 
2   2 
Lời giải:
   
a) Ta có : A   cos x  2sin   x  sin   x   cos x  2cos x  cos x  0
2  2 
 
b) Ta có : B  sin x  cos x  cos   x  cos x  sin x  sin x  0
2 
Ví dụ 19. Rút gọn các biểu thức sau:
 3   3   7   7 
a) A  cos   x  sin   x  cos  x   cos   x
 2   2   2  2 
 5   11   7 
b) B  sin   x  cos   x  3sin  x  5   tan   x .tan   x 
 2   2   2 
Lời giải:
     
a) A   cos   x  sin   x  cos2   x   sin x  cos x  sin 2 x
2  2  2 
     
b) B  sin   x  cos   x  3sin x  tan   x tan x
2  2  2 
 cos x  sin x  3sin x  cot x tan x  4sin x  cos x  1
Ví dụ 20. Rút gọn các biểu thức sau:
 3     3 
a) A  cos   x   sin  x    tan   x cot   x
 2 2   2 
b) B  sin  270  x   2sin  x  450   cos  x  900   2sin  720  x   cos  540  x 

Lời giải:
    
a) Ta có : A   cos x  sin  x    cot x cot   x   cos x  cos x  cot x.tan x  1
 2  2 
b) Ta có : B  sin  90  x   2sin  x  90   cos x  2sin x  cos x  cos x  2sin x

Ví dụ 21. Rút gọn các biểu thức sau:

Trang 11
    3   7 
tan  x   .cos   x   sin 3   x
 2  2   2 
A
    3 
cos  x   .tan   x 
 2   2 
  11   3   13 
B   1  tan 2   x    1  cot 2  x  3  .cos   x sin 11  x  .cos  x   sin  x  7 
  2    2   2 

Lời giải:
   
 cot x cos  x    sin3   x  cos x sin x  cos3 x
 2 2   sin x
A
 sin x.  cot x cos x
 cos x  cos 3 x
   1  cos 2 x   sin 2 x
cos x
  
B   1  tan 2   x   1  cot 2 x .sin x.sin x.sin x.   sin x   1  cot 2 x 1  cot 2 x  .  sin 4 x
 2  
1
 .sin 4 x  1
sin 4 x
Ví dụ 22. Chứng minh các đẳng thức sau
 11   21   9   29   2 
a) sin    sin 

      
 10   sin   10   sin   10   2cos  5 
 10         
sin 515.cos   475   cot 222 .cot 408  1
b)  cos 2 25 
cot 415 .cot   505    tan 197 . tan 73  2

c) tan105  tan 285  tan  435   tan  75   0

Lời giải:
 11       
a) A  sin    sin  21   sin   9   sin   29 
      
 10   10   10   10 
 9   21     
 sin  2    sin    sin   9   sin  21  5 
10      
  10   10   10 
9 21 9 21
  sin  sin  sin  sin
10 10 10 10
9  9   2
 2sin  2cos     2cos
10  10 2  5
sin 515 .cos   475   cot 222.cot 408 
b) B 
cot 415.cot   505    tan197 . tan 73 

sin  360   180   25   .cos   360   90   25    cot 180   42   .cot  360   48  


cot  360  55   .cot   360  90   55   tan 180  17   . tan  90  17  

sin 25 .  sin 25   cot 42 .cot  90  42   sin2 25  1 cos2 25
  
cot 55 .tan55  tan17 .cot17 2 2

Trang 12
c) C  tan105  tan 285  tan  435   tan  75 

 tan 180  75   tan  360  75   tan  360  75   tan  75 

  tan75  tan75  tan75  tan75  0

Ví dụ 23. Tính giá trị các biểu thức sau
  9 3
a) A  tan  x   , với cos x   ;   x 
 4 41 2
8 5
b) Cho a , b là các góc nhọn thỏa mãn: sin a  , tan b 
17 12
Tính: sin  a  b  , cos  a  b  , tan  a  b 

Lời giải:
9 1 1600 40
a) cos x    sin 2 x  1  cos 2 x  1    sin x  
41 1681 1681 41
3 40 sin x 40
Do   x   sin x  0  sin x    tan x  
2 41 cos x 9
 40
   tan x  tan 1
31
Từ đó ta được A  tan  x    4  9 
 4  40 49
1  tan x tan 1
4 9
b) Ta có:
8 15
• sin a   cos a  
17 17
15 8
Do a là góc nhọn  cos a  0  cos a   tan a 
17 15
5 5
• tan b   sin b  cos b
12 12

  sin b   5
 sin b  5 cos b 
 13
Từ đó ta có  12 
 2 
 sin b  cos 2 b  1  cos b   12
  13

 sin b  5
 13
Do b là góc nhọn nên sin b  0 , cos b  0  

 cos b  12
 13
8 12 15 5 21
• sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b  .  . 
17 13 17 13 221
15 12 8 5 140
• cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b  .  . 
17 13 17 13 221

Trang 13
 8 5

tan a  tan b 15 12  21
• tan  a  b   
1  tan a tan b 8 5 220
1 .
15 12
Ví dụ 24. Chứng minh các biểu thức sau không phụ thuộc vào biến

 
2 
 
a) A  cos x  cos  x    cos   x
2 2 3 cos 3 x  cos 3 x 3 sin 3 x  sin 3 x
b) B  
3
  3   cos x sin x

Lời giải:
a) Cách 1: (Khai triển theo công thức cộng)
   
A  cos2 x  cos2  x    cos2   x
 3 3 
   
2
   
2
 
 cos x   cos x cos  sin x sin    cos x cos  sin x sin 
2

 3 3  3 3
1 3 3 1 3 3
 cos2 x  cos2 x  sin x cos x  sin 2 x  cos2 x  sin x cos x  sin2 x
4 2 4 4 2 4
3 3 3
 cos 2 x  sin 2 x 
2 2 2
Cách 2: (Sử dụng công thức hạ bậc)
   
1  cos  2 x  2  1  cos  2 x  2 
    1  cos 2 x  3   3 
A  cos2 x  cos2  x    cos2   x     
 3 3  2 2 2
1  2     
3 1
  cos 2 x   cos  2 x   cos  2 x  2    3  1 cos 2x  1  2cos 2x.cos 2 
2 2 2   3  


3   2 2 2  3 
3 1 2 3 1 1 3 3
  cos 2 x  cos 2 x.cos   cos 2 x  cos 2 x   A 
2 2 3 2 2 2 2 2
Vậy biểu thức A không phụ thuộc vào biến x .
3 cos 3 x  cos 3 x 3 sin 3 x  sin 3 x
b) B  
cos x sin x
3 cos 3 x  4 cos 3 x  3 cos x 3sin 3 x  4 sin 3 x  3 sin x
 
cos x sin x
 cos 3 x  3 cos x  sin 3 x  3 sin x
    cos 2 x  sin 2 x  6  5
cos x sin x
Vậy biểu thức B không phụ thuộc vào biến x .

Ví dụ 25. Chứng minh các đẳng thức sau

sin  a  b  sin  a  b 
a) tan a  tan b 
2 2

cos2 a.cos2 b
1 3
b) sin 4 x  cos 4 x  cos 4 x 
4 4

Trang 14
 6  2 cos 4 x
c)  cot 2 x  tan 2 x
1  cos 4 x
Lời giải:
sin 2 a sin 2 b sin 2 a.cos 2 b  sin 2 b.cos 2 a
a) tan 2 a  tan 2 b   
cos 2 a cos 2 b cos 2 a.cos 2 b

 sin a cos b  sin b cos a  sin a cos b  sin b cos a  sin  a  b  sin  a  b
 2 2

cos a.cos b cos2 a.cos2 b

  1
2
 2  sin x cos x   1  2. sin 2 2 x
2
b) sin 4 x  cos 4 x  sin x  cos x
2 2

4
1 3 1
 1 1  cos 4 x    cos 4 x
4 4 4

 sin x  cos2 x   2  sin x cos x 

2 2 2
sin x cos x sin x  cos x
2 2 4 4

c) cot x  tan x 
2 2
 
cos 2 x sin 2 x sin 2 x cos 2 x 1 2
sin 2 x
4
 1   
4  1  sin 2 2x 1 1
4  1   cos 4 x 
2   6  2 cos 4 x
  
  4 4
2
sin 2x 1  cos 4 x 1  cos 4 x
2
98
Ví dụ 26. Cho 3sin 4 x  2 cos 4 x  . Tính giá trị biểu thức A  2 sin 4 x  3cos 4 x
81
Lời giải:
 2  2
 3a  2b 2  98  3a  2 1  a  2  98
Đặt a  sin x , b  cos x  a , b   1;1 , ta có: 
2 2
81   81
 
 a  b  1  b  1  a

 4 5 107
 a  9 , b  9  A  2a  3b  81
2 2

 
 a  16  b  29  A  2a 2  3b 2  607
 45 45 405
Ví dụ 27. Chứng minh các đẳng thức sau
    2
a) sin 2   x   sin 2   x   sin 2 x b) sin x 1  cos 2 x   sin 2 x.cos x
8  8  2

1 2 x 1 
c) tan x   d) tan   1  tan x
tan x tan 2 x 2  cos x 
Lời giải:
       
1  cos   2 x 1  cos   2 x cos   2 x  cos   2 x
a) Ta có: VT  4   4   4  4 
2 2 2

Trang 15
 
2sin sin  2 x 
4 2
  sin 2 x  VP
2 2
b) VT  sin x.2 cos 2 x  2 sin x cos x.cos x  sin 2 x.cos 2 x  VP
sin x cos x sin 2 x  cos 2 x  cos 2 x 2
c) VT       VP
cos x sin x sin x cos x 1 tan 2 x
sin 2 x
2
x x x
sin sin .2cos 2
d) VT  2 1  cos x  2 2  2sin x cos x 1  tan x  VP
x 2cos x x 2 2 cos x
cos 2cos .cos x
2 2
Ví dụ 28. Rút gọn các biểu thức sau
  x
1  sin x  2 sin 2   
E  4 2
x
4 cos
2
cos 3 x.sin x  sin 3 x.cos x
F 
sin 2 x.cos 2 x
sin 4 x.cos 2 x
G
1  cos 4 x 1  cos 2 x 
sin 2 2 x  4sin 2 x
H
sin 2 2 x   4sin 2 x  4

Lời giải:
  
1  sin x   1  cos   x 
x  2    sin x  sin x  0
• Ta có: cos  0 E 
2 x x
4cos 4 cos
2 2
cos x sin x  cos 2 x  sin 2 x  cos x sin x.cos 2 x 1
• Với sin2x.cos2x  0 ta có: F   
sin 2 x cos 2 x 2 sin x cos x cos 2 x 2
• Với 1  cos 4 x 1  cos 2 x   0 ta có:
2sin 2 x cos 2 x.cos 2 x sin 2 x 2sin x cos x
G 2 2
 2
  tan x
2 cos 2 x.2 cos x 2 cos x 2 cos 2 x

4sin 2 x cos2 x  4sin 2 x sin x  cos x  1  sin 4 x

2 2

•Ta có: H     tan 4 x

4sin x cos x  4cos x cos x  sin x  1  cos x
2 2 2 2 2 4

Ví dụ 29. Chứng minh các đẳng thức sau

   
b) sin   a  sin   a  2 sin a
tan 2 2a  tan 2 a
a)  tan a. tan 3a
1  tan 2 2a.tan 2 a 4  4 
Lời giải:

Trang 16
a) VT 
tan 2 2a  tan 2 a  tan 2 a  tan a  tan 2 a  tan a 
  tan a. tan 3a  VP
1  tan 2a.tan a 1  tan a tan 2 a 1  tan a tan 2 a 
2 2

    1 1
b) VT  sin   a  sin   a   sin a  cos a     sin a  cos b  2 sin a  VP
4  4  2 2
Ví dụ 30. Chứng minh các đẳng thức sau
sin  a  b  sin  a  b  cos  a  b  cos  a  b 
a)   cos2 a.sin 2 b b)  1  tan 2 a.tan 2 b
1  tan a.cot b
2 2 2
cos a.cos b 2

Lời giải:
sin  a  b sin  a  b  sin a cos b  sin b cos a  sin a cos b  sin b cos a 
a) VT  
1  tan a.cot b
2 2
sin 2 a cos 2 b
1
cos 2 a sin 2 b
sin 2 a cos2 b  sin 2 b cos 2 a
   cos 2 a.sin 2 b  VP
cos 2 a sin 2 b  sin 2 a cos2 b
cos 2 a sin 2 b
cos  a  b cos  a  b  cos a cos b  sin a sin b cos a cos b  sin a sin b
b) VT  
cos2 a.cos2 b cos2 a.cos2 b
cos 2 a.cos 2 b  sin 2 a.sin 2 b
  1  tan 2 a.tan 2 b  VP
cos 2 a.cos 2 b
Ví dụ 31. Chứng minh các đẳng thức sau
cos x   x
a)  cot    b) tan x. tan 3 x 
tan 2 2 x  tan 2 x
1  sin x  4 2 1  tan 2 x. tan 2 2 x

Lời giải:
  x 1  x   
cos   
x
cos  sin 
 cos x  sin x   cos x  sin x 
  x   2 
2  2 2 
 4 2  2  2 2  
a) Ta có: VT  cot    
 4 2  sin    x  1  x   x 
2
x  x

 4 2
  2
 cos
2
sin
2   cos 2  sin 2 
 
x x
cos2  sin 2
 2 2  cos x  VP
x x 1  sin x
1  2sin cos
2 2

b) Ta có: VT 
tan 2 2 x  tan 2 x  tan 2 x  tan x  tan 2 x  tan x 
  tan x tan 3 x  VP
1  tan x. tan 2 x
2 2
1  tan x tan 2 x 1  tan x tan 2 x 

Ví dụ 32. Cho tam giác, chứng minh các đẳng thức sau:
a) sin A  sin B.cos C  sin C.cos B
b) tan A  tan B  tan C  tan A.tan B.tan C
Lời giải:

Trang 17
a) sin B cos C  cos B sin C  sin  B  C   sin   A  sin A  đpcm
sin A sin B sin C sin A cos B cos C  sin B cos A cos C  sin C cos A cos B
b) tan A  tan B  tan C    
cos A cos B cos C cos A cos B cos C
cos C  sin A cos B  sin B cos A  sin C cos A cos B cos C sin  A  B   sin C cos A cos B
 
cos A cos B cos C cos A cos B cos C
cos C sin C  sin C cos A cos B sin C  cos C  cos A cos B  sin C   cos  A  B   cos A cos B
  
cos A cos B cos C cos A cos B cos C cos A cos B cos C
sin A sin B sin C
  tan A.tan B. tan C
cos A cos B cos C
Nhận xét:
Cách giải trên là cách giải tương đối cổ điển, dựa vào phép biến đổi sơ cấp.
Ngoài ra chúng ta có thể thực hiện phép biến đổi theo hướng khác nhanh gọn hơn như sau
tan A  tan B
A  B  C    A  B    C  tan  A  B   tan   C     tan C
1  tan A. tan B
 tan A  tan B   tan C  tan A.tan B. tan C  tan A  tan B  tan C  tan A.tan B. tan C

BÀI TẬP TỰ LUYỆN

4
Câu 1. Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  cos4 .
5
527 527 524 524
A. P  B. P   C. P  D. P  
625 625 625 625
4 3
Câu 2. Cho góc  thỏa mãn sin 2   và     . Tính P  sin  cos .
5 4

3 3 5 5
A. P  B. P   C. P  D. P  
5 5 3 3
2
Câu 3. Cho góc  thỏa mãn sin 2  . Tính P  sin 4   cos 4 
3
17 7 9
A. P 1 B. P  C. P  D. P 
81 9 7
 4
Câu 4. Cho góc  thỏa mãn     và sin   . Tính P  sin 2    
2 5
24 24 12 12
A. P   B. P  C. P   D. P 
25 25 25 25
 2 1  sin 2  cos 2
Câu 5. Cho góc  thỏa mãn 0    và sin   . Tính P 
2 3 sin   cos 

2 5 3 3 2 5
A. P   B. P  C. P   D. P 
3 2 2 3

Trang 18
 3 3  
Câu 6. Biết sin       và     . Tính P  sin    
5 2  6

3 3 4  3 3 43 3
A. P   B. P  C. P  D. P 
5 5 10 10
5 3
Câu 7. Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  tan2
13 2
120 119 120 119
A. P   B. P   C. P  D. P 
119 120 119 120
2
Câu 8. Cho góc  thỏa mãn cos 2   . Tính P  1  3 sin 2  1  4 cos 2  
3
21 7
A. P  12 B. P  C. P  6 D. P 
2 6

3 3  
Câu 9. Cho góc  thỏa mãn cos   và    2 . Tính P  cos    
4 2 3 
3  21 3  21 3 3 7 3 3 7
A. P  B. P  C. P  D. P 
8 8 8 8
4 3  
Câu 10. Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  tan    
5 2  4
1 1
A. P   B. P  C. P  7 D. P  7
7 7

   
Câu 11. Cho góc  thỏa mãn cos 2   và    . Tính P  cos  2  
4
5 4 2  4

2 2 1 1
A. P  B. P   C. P   D. P 
10 10 5 5
4 3  3
Câu 12. Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính P  sin .cos
5 2 2 2
39 49 49 39
A. P   B. P  C. P   D. P 
50 50 50 50
 5   
Câu 13. Cho góc  thỏa mãn cot      2 . Tính P  tan    
 2   4
1 1
A. P  B. P   C. P  3 D. P  3
2 2
Câu 14. Cho góc  thỏa mãn cot   15 . Tính P  sin 2
11 13 15 17
A. P  B. P  C. P  D. P 
113 113 113 113
  
Câu 15. Cho góc  thỏa mãn cot    3 2 và     . Tính P  tan  cot
2 2 2

Trang 19
 A. P  2 19 B. P   2 19 C. P  19 D. P   19
 3 
Câu 16. Cho góc  thỏa mãn tan   
4
   ;2  . Tính P  sin   cos 
3  2  2 2

5 5
A. P  5 B. P   5 C. P   D. P 
5 5
sin 2
Câu 17. Cho góc  thỏa mãn tan   2 . Tính P 
cos 4  1
10 9 10 9
A. P  B. P  C. P   D. P  
9 10 9 10
1
Câu 18. Cho góc  thỏa mãn tan   cot   0 và sin   . Tính P  sin 2
5

4 6 4 6 2 6 2 6
A. P  B. P   C. P  D. P  
25 25 25 25

Câu 19. Cho góc  thỏa mãn     và sin   2cos  1. Tính P  sin 2
2

24 2 6 24 2 6
A. P  B. P  C. P   D. P  
25 5 25 5
3    
Câu 20. Cho góc  thỏa mãn sin   . Tính P  sin     sin    
5  6  6
11 11 7 10
A. P  B. P   C. P  D. P 
100 100 25 11
Câu 21. Cho góc lượng giác  . Trong các khẳng định sau, khẳng định nào sai?
A. cos 2  1  2 sin 2  B. cos 2  cos 2   sin 2 
C. cos 2  1  2 cos 2  D. cos 2  2 cos 2   1

3   3   21 
Câu 22. Cho sin   ,   ;  . Tính giá trị cos    
5 2 2  4 

2 7 2 2 7 2
A. B.  C.  D.
10 10 10 10
sin   3 cos 3 
Câu 23. Cho tan  2 . Giá trị biểu thức P  là
cos   2 sin 3 
1 5 7 2
A. B. C. D.
3 21 11 7
5 3  
Câu 24. Biết sin a  ; cos b  ;  a   ; 0  b  . Hãy tính sin  a  b 
13 5 2 2
56 63 33
A. B. C.  D. 0
65 65 65

Trang 20
 5   
 3   
Câu 25. Nếu biết rằng sin         ; cos    0     thì giá trị đúng của biểu thức
13  2  5 2
cos     là

16 16 18 18
A. B.  C. D. 
65 65 65 65
1 1
Câu 26. Cho hai góc nhọn a; b và biết rằng cos a  , cos b  . Tính giá trị của biểu thức
3 4
P  cos  a  b  .cos  a  b 

113 115 117 119

A.  B.  C.  D. 
144 144 144 144
1 1
Câu 27. Nếu a; b là hai góc nhọn và sin a  , sin b  thì cos 2  a  b  có giá trị bằng
3 2

72 6 72 6 74 6 74 6

A. B. C. D.
18 18 18 18
 1 3
Câu 28. Cho 0   ,   và thỏa mãn tan   , tan   . Góc    có giá trị bằng
2 7 4
   
A. B. C. D.
3 4 6 2
1
Câu 29. Nếu sin a  cos a  135  a  180  thì giá trị của biểu thức tan2a bằng
5
20 20 24 24
A.  B. C. D. 
7 7 7 7
Câu 30. Nếu tan  a  b   7 , tan  a  b   4 thì giá trị đúng của tan2a là

11 11 13 13
A.  B. C.  D.
27 27 27 27

Câu 31. Cho 0    . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
A. sin      0 B. sin      0 C. sin      0 D. sin      0


Câu 32. Cho 0    . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
     
A. cot      0 B. cot      0 C. tan      0 D. tan      0
 2   2 
3
Câu 33. Cho     . Khẳng định nào sau đây đúng?
2
 3   3   3   3 
A. tan      0 B. tan      0 C. tan      0 D. tan      0
 2   2   2   2 

Trang 21
    
Câu 34. Cho     . Xác định dấu của biểu thức M  cos      .tan    
2  2 
A. M  0 B. M  0 C. M  0 D. M  0

3  
Câu 35. Cho     . Xác định dấu của biểu thức M  sin     .cot    
2 2 
A. M  0 B. M  0 C. M  0 D. M  0
Câu 36. Với góc  bất kì. Khẳng định nào sau đây đúng?
A. sin 2 2  cos 2 2  1 B. sin  2   cos  2   1

C. sin 2   cos2 180     1 D. sin 2   cos2 180     1

Câu 37. Để ta n  có nghĩa khi

 
A.    B.   0 C.    k D.   k
2 2
Câu 38. Điều kiện trong đẳng thức tan.cot   1 là
  
A.   k ,k Z B.    k , k  Z C.   k  , k  Z D.    k 2 , k  Z
2 2 2
     
Câu 39. Điều kiện để biểu thức P= tan      cot     xác định là
 3  6
 2  
A.    k 2 , k  Z B.    k , k  Z C.    k , k  Z D.     k 2 , k  Z
6 3 6 3
Câu 40. Mệnh đề nào sau đây là đúng?
A. sin60  sin150 B. cos30  cos60 C. tan45  tan60 D. cot 60  cot 240
Câu 41. Với mọi  R thì tan  2017    bằng

A.  ta n  B. cot  C. ta n  D.  cot 

  
Câu 42. Đơn giản biểu thức A  cos      sin     , ta được
 2
A. A  cos  sin B. A  2sin  C. A  sin .cos D. A  0
   
Câu 43. Rút gọn biểu thức S  cos   x sin   x   sin   x cos   x  ta được
2  2 
A. S  0 B. S  sin 2 x  cos 2 x C. S  2sin x cos x D. S  1
   
Câu 44. Cho P  sin     .cos     và Q  sin     .cos     . Mệnh đề nào dưới đây là
2  2 
đúng?
A. P  Q  0 B. P  Q  1 C. P  Q  1 D. P  Q  2

Trang 22
 2 2
      3  
Câu 45. Biểu thức lượng giác sin   x   sin 10  x     cos   x    cos  8  x   có giá trị
 2     2  
bằng?
1 3
A. 1 B. 2 C. D.
2 4
 17  7  
2
13  2
Câu 46. Giá trị biểu thức P=  tan  tan   x     cot  cot  7  x  bằng
 4  2    4 

1 1 2 2
A. B. C. D.
sin 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x
12 
Câu 47. Cho góc  thỏa mãn cos    và     . Tính ta n 
13 2
12 5 5 12
A. tan    B. tan   C. tan    D. tan  
5 12 12 5
Câu 48. Cho góc  thỏa mãn tan  2 và 180    270 . Tính cos  sin

3 5 3 5 5 1
A. P   B. P  1  5 C. P  D. P 
5 5 2
3
Câu 49. Cho góc  thỏa mãn sin   và 90    180 . Khẳng định nào sau đây đúng?
5
4 4 4 4
A. cot    B. cos   C. tan   D. cos   
5 5 5 5
3
Câu 50. Cho góc  thỏa mãn cot   và 0    90 . Khẳng định nào sau đây đúng?
4
4 4 4 4
A. cos    B. cos   C. sin   D. sin   
5 5 5 5
3  tan 
Câu 51. Cho góc  thỏa mãn sin   và  x   . Tính P 
5 2 1  tan 2 
3 12 12
A. P  3 B. P  C. P  D. P  
7 25 25

1   7 
Câu 52. Cho góc  thỏa mãn sin       và     . Tính P  tan    
3 2  2 
2 2
A. P  2 2 B. P   2 2 C. P  D. P  
4 4
3 
Câu 53. Cho góc  thỏa mãn cos   và     0 . Tính P  5  3 tan   6  4 cot 
5 2
A. P  4 B. P  4 C. P  6 D. P  6
3  
Câu 54. Cho góc  thỏa mãn cos   và    . Tính P  tan 2   2 tan   1
5 4 2

Trang 23
 1 1 7 7
A. P   B. P  C. P  D. P  
3 3 3 3

    
Câu 55. Cho góc  thỏa    2 và tan      1 . Tính P  cos      sin 
2  4  6

3 6 2 3 3 6 2 3
A. P  B. P  C. P   D. P 
2 4 2 4
4  sin 2   cos 
Câu 56. Cho góc  thỏa mãn tan    và     . Tính P 
3 2 sin   cos 2 
30 31 32 34
A. P  B. P  C. P  D. P 
11 11 11 11
3sin   2 cos 
Câu 57. Cho góc  thỏa mãn tan  2 . Tính P 
5cos   7 sin 
4 4 4 4
A. P   B. P  C. P   D. P 
9 9 19 19
1 3sin   4 cos 
Câu 58. Cho góc  thỏa mãn cot   . Tính P 
3 2 sin   5 cos 
15 15
A. P   B. P  C. P  13 D. P  13
13 13
2 sin 2   3 sin  cos   4 cos 2 
Câu 59. Cho góc  thỏa mãn tan  2 . Tính P 
5 sin 2   6 cos 2 
9 9 9 24
A. P  B. P  C. P   D. p 
13 65 65 29
1 2 sin 2   3 sin  cos   4 cos 2 
Câu 60. Cho góc  thỏa mãn tan   . Tính P 
2 5 cos 2   sin 2 
8 2 2 8
A. P   B. P  C. P   D. P  
13 19 19 19
Câu 61. Cho góc  thỏa mãn tan  5 . Tính P  sin 4   cos 4 
9 10 11 12
A. P  B. P  C. P  D. P 
13 13 13 13
5
Câu 62. Cho góc  thỏa mãn sin   cos   . Tính P  sin .cos
4
9 9 9 1
A. P  B. P  C. P  D. P 
16 32 8 8
12
Câu 63. Cho góc  thỏa mãn sin  cos   và sin  cos  0 . Tính P  sin 3   cos3 
25
91 49 7 1
A. P  B. P  C. P  D. P 
125 25 5 9

 5
Câu 64. Cho góc  thỏa mãn 0    sin   cos  . Tính sin  cos
4 2
Trang 24
 3 1 1 3
A. P  B. P  C. P   D. P  
2 2 2 2
Câu 65. Cho góc  thỏa mãn sin   cos  m . Tính P  sin   cos 

A. P  2  m B. P  2  m 2 C. P  m 2  2 D. P  2  m 2
Câu 66. Cho góc  thỏa mãn tan   cot   2 . Tính P  tan 2   cot 2 
A. P 1 B. P  2 C. P  3 D. P  4

Câu 67. Cho góc  thỏa mãn tan   cot   5 . Tính P  tan 3   cot 3 
A. P  100 B. P  110 C. P  112 D. P  115

2
Câu 68. Cho góc  thỏa mãn sin   cos  . Tính P  tan 2   cot 2 
2
A. P  12 B. P  14 C. P  16 D. P  18

Câu 69. Cho góc  thỏa mãn     và tan   cot   1 . Tính P  tan  cot 
2
A. P 1 B. P  1 C. P   5 D. P  5

Câu 70. Cho góc  thỏa mãn 3cos  2sin   2 và sin   0 . Tính P  sin
5 7 9 12
A. sin    B. sin    C. sin    D. sin   
13 13 13 13
x
sin x  sin
Câu 71. Rút gọn biểu thức A  2 được kết quả là
x
1  cos x  cos
2
x  
C. tan   x
2
A. tan B. cot x D. sin x
2 4 
Câu 72. Rút gọn biểu thức A  sin  .cos 5   sin 5  .cos 
1 1 3 1
A. sin 2 B.  sin 4 C. sin 4 D. sin 4
2 2 2 4
1  cos   cos 2
Câu 73. Đơn giản biểu thức A  thu được kết quả là
sin 2  sin 
A. sin 2 B. ta n  C. cot  D. cos 2
Câu 74. Biến đổi biểu thức sin a  1 thành tích
a   a     
A. sin a  1  2sin    cos    B. sin a  1  2cos  a   sin  a  
 2 4  2 4  2  2
      a   a 
C. sin a  1  2sin  a  cos  a D. sin a  1  2cos    sin   
 2  
 2   2 4  2 4
1
Câu 75. Nếu sin x  cos x  thì sin2x bằng
2
Trang 25
 3 3 2 3
A. B. C. D. 
4 8 2 4
Câu 76. Trong các khẳng định sau, khẳng định nào sai?
ab ab
A. sin a  sin b  2 cos sin B. cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b
2 2
C. sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b D. 2 cos a cos b  cos  a  b   cos  a  b 

5    3  
Câu 77. Cho hai góc  ,  thỏa mãn sin   ,       và cos   ,  0     . Tính giá trị
13  2  5  2

đúng của cos    

16 18 18 16
A. B.  C. D. 
65 65 65 65
Câu 78. Mệnh đề nào sau đây sai?
sin 
A. 1  sin   1; 1  cos   1 B. tan    cos   0 
cos 
cos 
C. cot    sin   0  D. sin 2  2018   cos 2  2018   2018
sin 
Câu 79. Rút gọn biểu thức M   sin x  cos x    sin x  cos x 
2 2

A. M 1 B. M  2 C. M  4 D. M  4sin x.cos x
Câu 80. Rút gọn biểu thức M  tan x  tan y

sin  x  y  sin  x  y  tan x  tan y

A. M  tan  x  y  B. M  C. M  D. M 
cos x.cos y cos x.cos y 1  tan x. tan y

Câu 81. Mệnh đề nào sau đây đúng?

1 3 5 3
A. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x B. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x
4 4 8 8
3 1 1 1
C. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x D. sin 4 x  cos 4 x   cos 4 x
4 4 2 2
Câu 82. Mệnh đề nào sau đây đúng?
A. sin 4 x  cos 4 x  1  2 cos 2 x B. sin 4 x  cos 4 x  1  2sin 2 x.cos 2 x
C. sin 4 x  cos 4 x  1  2sin 2 x D. sin 4 x  cos 4 x  2 cos2 x  1
Câu 83. Rút gọn biểu thức M  sin 6 x  cos 6 x
A. M  1  3sin 2 x cos 2 x B. M  1  3sin 2 x
3 2 3
C. M  1  sin x D. M  1  sin 2 2 x
2 4
Câu 84. Mệnh đề nào dưới đây đúng?
1 1
A. cos 3 x.cos 5 x   cos 8 x  cos 2 x  B. cos 3 x.cos 5 x   cos 8 x  cos 2 x 
2 2
Trang 26
 1 1
C. cos 3 x.cos 5 x   cos 2 x  cos 8 x  D. cos 3 x.cos 5 x   sin 8 x  sin 2 x 
2 2
Câu 85. Chọn đẳng thức đúng
 a 1  sin a  a 1  sin a
A. cos     B. cos    
2 2

 4 2 2  4 2 2
 a 1  cos a  a 1  cos a
C. cos     D. cos    
2 2

 4 2 2  4 2 2
sin  y  x 
Câu 86. Gọi M  thì
sin x.sin y
A. M  tan x  tan y B. M  cot x  cot y
1 1
C. M  cot y  cot x D. M  
sin x sin y

Câu 87. Gọi M  cos x  cos2x  cos3x thì

1 
A. M  2cos 2 x  cos x  1 B. M  4cos 2x.  cos x
2 
C. M  cos 2 x  2cos x  1 D. M  cos 2 x  2cos x  1

sin 3 x  sin x
Câu 88. Rút gọn biểu thức M 
2 cos 2 x  1
A. tan2x B. sin x C. 2 tan x D. 2sinx
1  cos x  cos 2 x  cos 3 x
Câu 89. Rút gọn biểu thức A 
2 cos 2 x  cos x  1
A. cos x B. 2cos x  1 C. 2cos x D. cos x 1
tan   cot 
Câu 90. Rút gọn biểu thức A   cos 2
tan   cot 
A. 0 B. 2 cos 2 x C. 2 D. cos 2x
1  sin 4  cos 4
Câu 91. Rút gọn biểu thức A 
1  sin 4  cos 4
A. sin 2 B. cos 2 C. tan 2 D. cot 2
 sin 2 2  4 sin 4   4 sin 2  .cos 2 
Câu 92. Khi   thì biểu thức A  có giá trị bằng
6 4  sin 2 2  4 sin 2 
1 1 1 1
A. B. C. D.
3 6 9 12
sin 2  sin 
Câu 93. Rút gọn biểu thức A 
1  cos 2  cos 
A. ta n  B. 2tan  C. tan2  tan  D. tan 2
1  sin a  cos 2a
Câu 94. Rút gọn biểu thức A 
sin 2a  cos a
Trang 27
 5
A. 1 B. tan a C. D. 2 tan a
2
   
Câu 95. Rút gọn biểu thức M  cos      cos2    
2

4  4 
A. M  sin 2 B. M  cos 2 C. M  cos2 D. M  sin2
Câu 96. Mệnh đề nào sau đây là mệnh đề sai?
     
A. cos x  sin x  2 cos  x   B. cos x  sin x  2 sin  x  
 4  4
   
 
C. cos x  sin x  2 sin  x   D. sin x  cos x  2 sin  x  
 4  4
Câu 97. Nếu  ,  ,  là ba góc nhọn thỏa mãn tan     .sin   cos  thì

   3
A.       B.       C.       D.      
4 3 2 4
 
Câu 98. Nếu sin  .cos      sin  với      k ,    l  k .l  Z  thì
2 2
A. tan      2cot  B. tan      2cot  C. tan      2 tan  D. tan      2 tan 


Câu 99. Nếu       thì cot   cot   2 cot  thì cot  .cot  bằng
2
A. 3 B.  3 C. 3 D. 3

Câu 100. Nếu ta n  và tan  là hai nghiệm của phương trình x 2  px  q  0  q  0  thì giá trị biểu thức

P  cos 2      p sin     .cos      q sin 2     bằng:

A. p B. q C. 1 D. p
q

Câu 101. Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của biểu thức P  3sin x  2
A. M  1, m  5 B. M  3, m  1 C. M  2, m  2 D. M  0, m  2

  
Câu 102. Cho biểu thức P  2sin  x    2 . Mệnh đề nào sau đây là đúng?
 3
A. P  4, x  R B. P  4, x  R C. P  0, x  R D. P  2, x  R

 
Câu 103. Biểu thức P  sin  x    sin x có tất cả bao nhiêu giá trị nguyên?
 3
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4

Câu 104. Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 2 x  2 cos 2 x
A. M  3, m  0 B. M  2, m  0 C. M  2, m  1 D. M  3, m  1

Trang 28
 Câu 105. Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức
P  8 sin 2 x  3cos 2 x . Tính 2M  m 2
A. 1 B. 2 C. 1 1 2 D. 130
Câu 106. Cho biểu thức P  cos 4 x  sin 4 x . Mệnh đề nào sau đây là đúng?

2
A. P  2, x  R B. P  1, x  R C. P  2, x  R D. P  , x  R
2
Câu 107. Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 4 x  cos 4 x
1
A. M  2, m  2 B. M  2, m   2 C. M  1, m  1 D. M  1, m 
2
Câu 108. Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của biểu thức P  sin 6 x  cos 6 x
1 1 1
A. M  2, m  0 B. M  1, m  C. M  1, m  D. M  ,m  0
2 4 4
Câu 109. Tìm giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của biểu thức P  1  2 cos 3 x

A. M  3, m  1 B. M  1, m  1 C. M  2, m  2 D. M  0, m  2

  
Câu 110. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P  4sin x  2 sin  2x  
2

 4
A. 2 B. 2 1 C. 2 1 D. 22

 3
Câu 111. Cho hình thang cân ABCD có đáy nhỏ AB , đáy lớn CD . Biết AB  AD và tan BDC .
4

Tính giá trị của cos B AD

17 7 7 17
A. B.  C. D. 
25 25 25 25
1 17
Câu 112. Cho bất đẳng thức 2 A  4
  2 cos 2 B  4sin B    0 , A, B, C là ba góc của tam giác
64 cos A 4
ABC . Khẳng định đúng là?
A. B  C  120  B. B  C  130  C.    120 
AB D.    140 
AB

ĐÁP ÁN VÀ LỜI GIẢI BÀI TẬP TỰ LUYỆN

1-B 2-A 3-C 4-A 5-D 6-D 7-C 8-D 9-B 10-A
11-B 12-D 13-D 14-C 15-A 16-C 17-C 18-B 19-C 20-A
21-C 22-A 23-A 24-C 25-B 26-D 27-D 28-B 29-D 30-A
31-C 32-C 33-B 34-B 35-D 36-C 37-C 38-A 39-C 40-C
41-C 42-D 43-D 44-A 45-B 46-C 47-C 48-A 49-D 50-C
51-D 52-B 53-A 54-B 55-C 56-B 57-D 58-D 59-A 60-D
61-D 62-B 63-A 64-D 65-D 66-B 67-B 68-B 69-C 70-A

Trang 29
 71-A 72-D 73-C 74-A 75-D 76-B 77-D 78-D 79-B 80-C
81-C 82-A 83-D 84-A 85-A 86-B 87-D 88-D 89-C 90-A
91-C 92-C 93-A 94-B 95-D 96-C 97-B 98-C 99-C 100-C
101-A 102-C 103-C 104-C 105-A 106-B 107-C 108-C 109-B 110-D
111- 112-

 16 
2

  527
2
Câu 1: P  cos 4  2cos 2  1  2 1  2sin 
2 2 
 1  2  1  2.   1  . Chọn B.
 25  625

3  sin   0
Câu 2: Do       P0
4  cos   0

Lại có: P 2   sin   cos   2  1  2 sin  cos   1  sin 2  9  P  3 . Chọn A.

5 5
1
Câu 3: P  sin 4   cos 4    sin 2   cos 2    2 sin 2  cos 2   1   2 sin  cos  
2 2

1  2 
2
1 7
 1  sin 2 2  1  .    . Chọn C.
2 2  3 9

Câu 4: P  sin 2      sin  2  2   sin 2  2sin  cos 

 9 3
Mặt khác      cos   0 và cos 2   1  sin 2    cos   
2 25 5
4 3 24
Suy ra P  2. .  . Chọn A.
5 5 25

1  sin 2  cos 2 1  cos 2   sin 2 2cos2   2sin  cos 

Câu 5: P   
sin   cos  sin   cos  sin   cos 
2cos  sin   cos 
  2cos
sin   cos 

 5 5 2 5
nên cos  0 và cos   1  sin    cos   P
2 2
Do 0    . Chọn D.
2 9 3 3
3 3 16
Câu 6: Ta có: sin         sin    cos 2   1  sin 2  
5 5 25
3 4
Do      cos   0  cos  
2 5
    3 1
Khi đó P  sin      sin  cos  cos  sin  sin   cos 
 6 6 6 2 2

3 3 1 4 3 3  4
 .  .  . Chọn D.
2 5 2 5 10

Trang 30
 3 144 12
Câu 7: Do    2 nên sin   0 , mặt khác sin 2   1  cos 2    sin  
2 169 13
12 5
2.
.
sin 2 2sin  cos  13 13  120 . Chọn C.
Lại có: P   
cos 2 2 cos 2   1  52 119
2    1
 13 
  2
 2 cos 2   1   2  cos   1
2 
   5  1 7
 
3 6
Câu 8: cos 2      P   1  3.   1  4.   .Chọn D.
  2
3 1  2sin 2    2  sin   5  6  6 6
 3 
 6
3 9 7
Câu 9: Do    2  sin   0 , lại có sin 2   1  cos 2   1  
2 16 16

7   1 3 1 3 3  7 3  21
Suy ra sin    , khi đó P  cos      cos   sin   .  .  .Chọn B.
4 3  2 2 2 4 2 4 8
3 16 9
Câu 10: Do      sin   0 , lại có sin 2   1  cos 2   1  
2 25 25

3 3    tan   1 1
Do đó sin    tan   , P  tan       . Chọn A.
5 4  4  1  tan  7
   16 9
Câu 11: Do     2    sin 2  0 , lại có sin 2 2  1  cos 2 2  1  
4 2 2 25 25

3     2
Suy ra sin 2  , P  cos  2    cos 2 cos  sin 2 sin   cos 2  sin 2 
5  4 4 4 2

2  4 3   2
    . Chọn B.
2  5 5  10
 3 1 1 1
Câu 12: P  sin .cos   sin 2  sin     2sin  cos   sin    sin   2 cos   1
2 2 2 2 2
3 3
Mặt khác      sin   0  sin    1  cos 2  
2 4
1 3  4  39
Do đó P  .  2.  1  . Chọn D.
2 5  5  50
Câu 13:
 5      
cot      2  cot        2  cot      2  tan   2
 2   2  2 

 tan   tan
   4  2  1 = -3 . Chọn D.
Khi đó: P  tan     
 4  1 2
1  tan  tan
4

Trang 31
 2sin  cos 
2 sin  cos  sin 2  2 cot  30 15
Câu 14: P  sin 2      . Chọn C.
sin   cos  sin   cos  1  cot  1  15
2 2 2 2 2 2
113
sin 2 
   
sin cos sin 2  cos2
  2  2  2 2  1 2
Câu 15: P  tan  cot  
2 2     sin  sin 
cos sin sin cos
2 2 2 2 2
 1 1
Mặt khác      sin   0 , mà 1  cot 2    sin 2  
2 sin 
2
19

Suy ra sin   1  P  2 19 . Chọn A.

19

 0  sin   2
 3  
  3   2 2
Câu 16: Ta có:    ; 2     ; 
 2  2  4  
 1  cos    2

 2 2

     
2
 
Suy ra P  sin  cos  0 , ta có: 2 
P   sin  cos   1  2 sin cos  1  sin 
2 2  2 2 2 2
4 3 1 16
Lại có tan     cot     sin 2   
3 4 1  cot  25
2

 3  4 1 1
Mà    ;2   sin   0  sin    P2   P   . Chọn C.
 2  5 5 5
sin 2 sin 2 1 2 tan  sin 2   cos 2 
Câu 17: P    tan 2 .  .
cos 4  1 2cos 2 2 2cos 2 1  tan 2  2  cos2   sin 2  

 2 tan 2   1  10
 .  . Chọn C.
1  4 1  tan 2  9
1
Câu 18: Cho góc  thỏa mãn tan   cot   0 và sin   . Tính P  sin 2
5

4 6 4 6 2 6 2 6
A. P  B. P   C. P  D. P  
25 25 25 25
1
HD: Do tan   nên ta n  và cot  cùng dấu
cot 
1
Mặt khác tan   cot   0  tan   0 , do sin    0  cos   0
5

2 6 4 6
Khi đó cos    1  sin     P  sin 2  2sin  cos  
2
. Chọn B.
5 25

Câu 19: Ta có      cos   0
2

Trang 32
Mặt khác sin 2   cos 2   1    1  2 cos    cos 2   1  5 cos 2   4 cos   0
2

4 3 24
Suy ra cos     sin    P  sin 2  2 sin  cos   . Chọn C.
5 5 25
           
Câu 20: P  sin     sin       sin  cos  cos  sin   sin  cos  cos  sin 
 6  6   6 6  6 6 
 3  3  3 3  3 
2
 1  1  1 2 1
 sin   cos    sin   cos    sin   cos   .    1  sin 2  
2
 2 2   
  2 2  4 4 4  5 4

27 1  9  11
   1    . Chọn A.
100 4  25  100
Câu 21: Ta có cos 2 a  cos 2 a  sin 2 a  2 cos 2 a  1  1  2 sin 2 a . Chọn C.
 21  21 21 2
Câu 22: cos      cos  .cos  sin  sin   sin   cos  
 4  4 4 2

 3 2 4  21  2
Lại có : cos    1  sin    1       cos    
2
 . Chọn A.
 5 5  4  10
sin  1
Câu 23: P  cos 
3
3

tan  .
cos 2 
3

1  tan 2   .tan   3  1 . Chọn A.
1 sin 3  1  tan 2   2 tan 3  1  tan 2   2 tan 3  3
 2.
cos 
2
cos 
3

Câu 24: Ta có sin  a  b   sin a cos b  cos a sin b

12 4
Mà cos a   1  cos 2 a   ; sin b  1  cos 2 b 
13 5
5 3 12 4 33
Suy ra sin  a  b   .  .   . Chọn C.
13 5 13 5 65
Câu 25: Ta có cos      cos  cos   sin  sin 

12 4
Mà cos    1  cos 2    ; sin   1  cos 2  
13 5
12 3 5 4 16
Suy ra cos       .  .   . Chọn B.
13 5 13 5 65
1  1
Câu 26: P   cos  a  b  a  b   cos  a  b  a  b    cos 2 a  cos 2b 
2 2
 1 2 7  1 
2
7
Lại có cos 2a  2 cos 2 a  1  2.    1   ; cos 2b  2 cos 2 b  1  2.   1  
 3 9  4 8

1 7 7  119
Vậy P        . Chọn D.
2 9 8 144
Câu 27: Ta có P  cos  2  a  b   2 cos 2  a  b   1

Trang 33
Lại có cos  a  b   cos a cos b  sin a sin b

2 6 1 74 6
 1  sin 2 a. 1  sin2 b  sin a.sin b  P . Chọn D.
6 18
1 3

tan   tan  
Câu 28: tan       7 4  1      . Chọn B.
1  tan  tan  1 3 4
1 .
7 4
1 5 2 24 4
Câu 29: sin a  cos a  1  sin a    sin a   1  2 sin 2 a  sin a 
2 2  2
 0  sin a 
5  5 25 5

4
2.
1 3 4 2 tan a 3   24 . Chọn D.
Suy ra cos a  sin a    tan a   tan 2a  
5 5 3 1  tan a
2
4
2
7
1  
3
tan  a  b   tan  a  b  11
Câu 30: tan  2 a   tan   a  b    a  b    . Chọn A.
1  tan  a  b  . tan  a  b  27

  
Câu 31: Do 0           ;    sin      0 . Chọn C.
2  2
    
Câu 32: Do 0          cot      0
2 2 2  2

Mặt khác tan      tan   0 . Chọn C.

 3   
Câu 33: Ta có tan      tan      cot 
 2  2 
3
Mặt khác      cot   0 . Chọn B.
2
    
Câu 34: Ta có M  cos      .tan      cos     .tan      sin  .  tan     sin 
2

 2  2  cos 


Do      cos   0  M  0 . Chọn B.
2
  cos 2 
Câu 35: Ta có M  sin     .cot      cos  .cot  
2  sin 
3
Mặt khác      sin   0  M  0 . Chọn D.
2
Câu 36: cos 180      cos   cos2 180     cos2 

Do đó sin 2   cos2  180     1 . Chọn C.


Câu 37: ta n  có nghĩa khi cos  0     k  . Chọn C.
2

Trang 34
 k
Câu 38: tan  .cot   1  sin  .cos   0  sin 2  0  2  k     . Chọn A.
2
  
 cos       0   
        k
  3  3 2 
Câu 39: Biểu thức P xác định khi       k  . Chọn C.
   
 sin       0      k 6
  6 
 6
 

Câu 40: Ta có sin150  sin30 nên sin60  sin150 , cos30  cos60

tan 45  tan60 và cot 60  cot 240
Khẳng định đúng là C. Chọn C.
Câu 41: Do tan   k   tan   tan  2017     tan  . Chọn C.

    
Câu 42: A  cos      sin      cos      sin      sin   sin   0 . Chọn D.
2  2  
Câu 43: S  sin x.sin x  cos x.   cos x   sin 2 x  cos2 x  1 . Chọn D.

Câu 44: P  sin     .cos        sin   .   cos    sin  .cos 

     
Lại có Q  sin     .cos      cos .cos       cos .sin      sin  cos 
2  2  2 
Do đó P  Q  0 . Chọn A.
2 2
      3  
Câu 45: sin   x   sin 10  x     cos   x    cos  8  x  
 2     2  
    2
  cos x  sin x      cos  x   cos   x    sin x  cos x    cos x  sin x 
2 2 2

  2  

 2  sin 2 x  cos 2 x   2 . Chọn B.

  2
Câu 46: P   1  tan   x     1  cot   x   1  cot x   1  cot x   2  2 cot x
2 2 2 2

  2  
2
 2 1  cot 2 x   . Chọn C.
sin 2 x
1 1 25
Câu 47: tan 2   1   tan 2   1 
cos 
2
cos 
2
144
 5
Mặt khác      tan   0  tan    . Chọn C.
2 12
 sin   0
Câu 48: Do 180    270  
 cos   0

1 1 1 1
Mặt khác tan 2   1   cos 2     cos  
cos 
2
1  tan  5
2
5

Trang 35
Khi đó sin   tan  .cos    2  cos   sin    3 . Chọn A.
5 5
Câu 49: Ta có 90    180  cos   0
16 4 cos  4
Mặt khác cos 2   1  sin 2    cos    cot   
25 5 sin  3
Khẳng định đúng là D. Chọn D.
Câu 50: Ta có 0    90  sin   0
1 1 16 4
Mặt khác 1  cot 2    sin 2     sin   . Chọn C.
sin 
2
1  cot  25
2
5
 4
Câu 51: Do      cos   0  cos    1  sin 2  
2 5
sin  3 12
Suy ra tan    P . Chọn D.
cos  4 25
1 1 1
Câu 52: Ta có sin         sin     sin  
3 3 3

 2 2
Mặt khác      cos   0  cos    1  sin 2  
2 3
 7    cos 
Khi đó P  tan      tan      cot    2 2 . Chọn B.
 2  2  sin 
 4
Câu 53: Do     0  sin   0 suy ra sin    1  cos 2  
2 5

sin  4 3 4 3
Do đó tan    , cot   suy ra P  5  3.  6  4.  4 . Chọn A.
cos  3 4 3 4
  4
Câu 54: Ta có    sin   0 suy ra sin   1  cos 2  
4 2 5
sin  4 1
 tan   1
2
Do đó tan    suy ra P  tan 2   2 tan   1   tan   1  . Chọn B.
cos  3 3
    
Câu 55: Ta có tan      1      k    k
 4 4 4

      3
Do    2      P  cos      sin   cos      sin   . Chọn C.
2  6  6 2

Câu 56: Ta có      cos   0
2
1 9 3 4
Mặt khác cos 2     cos     sin   tan  .cos  
1  tan  25
2
5 5

Trang 36
 16 3

sin   cos  25 5 31
2
Do đó P    . Chọn B.
sin   cos 2  4 9 11

5 25
3sin   2 cos 
3sin   2cos  cos  3 tan   2 4
Câu 57: P     . Chọn D.
5cos   7sin  5cos   7 sin  5  7 tan  19
cos 
3sin   4 cos 
3sin   4 cos  sin  3  4 cot 
Câu 58: P     13 . Chọn D
2sin   5cos  2sin   5cos  2  5cot 
sin 
Câu 59: Chia cả tử số và mẫu số cho cos 2  ta được
2 tan 2   3 tan   4 2.4  3.2  4 9
P   . Chọn A
5 tan   6
2
5.4  6 13
Câu 60: Chia cả tử số và mẫu số cho cos 2  ta được
1 1
2.  3.  4
2 tan   3tan   4
2
8
P  4 2   . Chọn D.
5  tan 
2
1 19
5
4
Câu 61: P  sin 4   cos 4    sin 2   cos 2   sin 2   cos 2    sin 2   cos 2   1  2 cos 2 

1 1 2 12
Lại có: cos 2     P  1  . Chọn D.
1  tan  26
2
26 13
5 25 25
Câu 62: sin   cos    (sin   cos  ) 2   1  2 sin  cos  
4 16 16
25
1
9
Suy ra P  sin  cos   16  . Chọn B.
2 32
Câu 63: P  sin 3   cos 3   (sin   cos  )  sin 2   sin  cos   cos 2  

 (sin   cos  )(1  sin  cos  )

24 49
Lại có: (sin   cos  ) 2  1  2 sin  cos   1  
25 25
7 7  12  91
Mặt khác sin   cos   0  sin   cos    P   1    . Chọn A.
5 5  25  125
 (sin   cos  ) 2  1  2 sin  cos 
Câu 64: Ta có 
 (sin   cos  ) 2  1  2 sin  cos 

3
Do đó (sin   cos  ) 2  (sin   cos  ) 2  2  (sin   cos  ) 2 
4

Trang 37
   3
Mặt khác 0     sin   cos   P  sin   cos   0  P  . Chọn D.
4 2
 (sin   cos  ) 2  1  2 sin  cos 
Câu 65: Ta có: 
 (sin   cos  ) 2  1  2 sin  cos 


Do đó (sin  cos)  (sin  cos)  2  (sin  cos)  2  m

2 2 2 2

Do đó P | sin   cos  | 2  m 2 . Chọn D.

Câu 66: P  tan

2
  cot2   (tan  cot )2  2tan.cot   4  2  2 . Chọn B.
Câu 67: P  tan
3
  cot3   (tan  cot )3  3tan.cot (tan  cot )
 53  3.5  110 . Chọn B.
 sin  cos   2
Câu 68: P  tan 2   cot 2   (tan   cot  ) 2  2 tan   cot      2

 cos  sin  
 sin 2   cos2   2 1
   2
 2
 sin  cos   (sin  cos  )2

2 1 1 1
Mặt khác sin   cos    (sin   cos  )2   1  2sin  cos    sin  cos  
2 2 2 4
Suy ra P  16  2  14 . Chọn B.
 (tan   cot  ) 2  tan 2   2  cot 2 
Câu 69: Ta có 
 (tan   cot  ) 2  tan 2   2  cot 2 


(tan  cot )2  (tan  cot  )2  4  P2 1  4  P2  5 . Chọn C.

  tan   0
Mặt khác        P0 P  5
2  cot   0

2  2sin 
Câu 70: Ta có sin 2   cos 2   1 và cos  
3
 2  2 sin   2
  sin 2   4  8sin   4 sin   1
2
Suy ra sin   
2

 3  9
 sin   1

 13sin   8sin   5  0  
2
5
 sin   
 13
5
Do sin   0  sin    . Chọn A.
13

x x x sin x  2 cos x  1

2 sin cos  sin
2 2 2  2  2  x
Câu 71: A   tan . Chọn A.
x x x  x  2
2 cos 2  cos cos  2 cos  1
2 2 2 2 

Trang 38
Câu 72: A  sin  cos  cos 4   sin 4    sin  cos   cos 2   sin 2  

1 1
A sin 2 .cos 2  sin 4 . Chọn D
2 4
1  cos   cos 2 2 cos 2   cos  cos 
Câu 73: A     cot  . Chọn C.
sin 2  sin  2 sin   cos   sin  sin 

  a   a 
Câu 74: Ta có: sin a  1  sin a  sin  2sin    cos    . Chọn A.
2  2 4  2 4
1 1 3
Câu 75: Ta có: (sin x  cos x ) 2   1  sin 2 x   sin 2 x   . Chọn D.
4 4 4
Câu 76: cos( a  b)  cos a cos b  sin a sin b . Chọn B.
Câu 77: Ta có cos(   )  cos  cos   sin  sin 
12 4
Lại có cos    1  sin 2    ;sin   1  cos 2  
13 5
12 3 5 4 16
Vậy cos(   )   .  .  . Chọn D.
13 5 13 5 65

Câu 78: Ta có sin (2018 )  cos (2018 )  1  Khẳng định D sai. Chọn D.
2 2

Câu 79: M  (sin x  cos x)  (sin x  cos x)

2 2

 
 sin 2 x  2 sin x cos x  cos 2 x  sin 2 x  2 sin x cos x  cos 2 x  2 sin 2 x  cos 2 x  2 . Chọn B.

sin x sin y sin x cos y  sin y cos x sin( x  y )

Câu 80: M     . Chọn C.
cos x cos y cos x cos y cos x cos y

1 1
Câu 81: sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x   2 sin 2 x cos 2 x  1 
2
(2 sin x cos x) 2  1  sin 2 2 x
2 2
1 3  cos 4 x
1 (1  cos 4 x )  . Chọn C.
4 4
Câu 82: sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x   sin 2 x  cos 2 x  1  2 cos 2 x. Chọn A.

   
3
Câu 83: M  sin 6 x  cos6 x  sin 2 x  cos 2 x  3sin 2 x cos2 x sin 2 x  cos2 x

3
 1  3sin 2 x cos 2 x  1  sin 2 2 x. Chọn D.
4
1
Câu 84: Ta có cos3x.cos 5 x  (cos 8 x  cos 2 x). Chọn A.
2
   
1  cos   a  1  cos   (a )
  a 2   2   1  sin(a)  1  sin a . Chọn A.
Câu 85: cos 2    
 4 2 2 2 2 2

Câu 86: M  sin( y  x )  sin y cos x  cos y sin x  sin y cos x  cos y sin x .
sin x  sin y sin x sin y sin x sin y sin x sin y

Trang 39
 cos x cos y
   cot x  cot y . Chọn B.
sin x sin y

Câu 87: M  cos x  cos 2 x  cos 3 x  (cos x  cos 3 x)  cos 2 x  2 cos x cos 2 x  cos 2 x
 cos 2 x(2 cos x  1). Chọn D.
sin 3 x  sin x 2 cos 2 x sin x
Câu 88: M    2sin x Chọn D.
2 cos 2 x  1 cos 2 x

Câu 89: A  1  cos x 2 cos 2 x  cos 3 x  1  cos 2 x  (cos x  cos 3 x )

2 cos x  cos x  1 
cos x  2 cos x  1
2

2 cos 2 x  2 cos 2 x cos x 2 cos x (cos x  cos 2 x )
A    2 cos x. Chọn C.
cos x  cos 2 x cos x  cos 2 x
sin  cos 

tan   cot 
Câu 90: A   cos 2  cos  sin   cos 2
tan   cot  sin  cos 

cos  sin 
sin 2   cos 2 
 sin  cos   cos 2  sin 2   cos 2   cos 2  0. Chọn A.
sin 2   cos 2 
sin  cos 
1  sin 4  cos 4 1  cos 4  sin 4 2 sin 2 2  2 sin 2 cos 2
Câu 91: A   
1  sin 4  cos 4 1  cos 4  sin 4 2 cos 2 2  2 sin 2 cos 2
2 sin 2 (sin 2  cos 2 )
  tan 2 . Chọn C.
2 cos 2 (cos 2  sin 2 )

sin 2 2  4 sin 4   4 sin 2  cos 2  sin 2 2  4 sin 4   (2 sin  cos  ) 2

Câu 92: A  
4  sin 2 2  4 sin 2  4  sin 2 2  4 sin 2 

sin 2 2  4sin 4   sin 2 2 4sin 4 

 

4sin 2  cos2   4 1  sin 2   4sin 2  cos2   4cos 2 

4sin 4  4sin 4  1
   tan 4    Chọn C.

4 cos2  1  sin 2   4cos 
4
9

sin 2  sin  2 sin  cos   sin  sin  (2 cos   1) sin 

Câu 93: A      tan  . Chọn A.
1  cos 2  cos  2 cos   cos 
2
cos  (2 cos   1) cos 

1  sin a  cos 2a 2sin 2 a  sin a sin a(2sin a  1)

Câu 94: A     tan a  Chọn B.
sin 2a  cos a 2sin a cos a  cos a cos a(2sin a  1)
   
1  cos   2  1  cos   2 
    2   2 
Câu 95: M  cos 2      cos 2     
4  4  2 2

1  





 1

  cos   2   cos   2    (  sin 2  sin 2 )   sin 2 . Chọn D.
2  2  2   2

Trang 40
      
Câu 96: Ta có sin x  cos x  2 sin  x  
 ;cos x  sin x  2 cos  x   . Chọn C.
 4  4
  
Câu 97: tan(   ).sin   cos   tan(   )  cot   tan             Chọn B.
2  2
1 1
Câu 98: sin  cos(   )  sin   sin(2   )  sin   sin 
2 2
1
 sin(2   )  3sin   sin(2   )  sin   [sin(2   )  sin  ]
2
sin(   ) sin 
 2 cos(   ).sin   sin(   ).cos    2.
cos(   ) cos 

Vậy sin  .cos(   )  sin   tan(   )  2 tan  . Chọn C.

 
Câu 99: cot   cot   2cot        2tan(   )
2 
tan   tan  cot   cot 
 cot   cot   2.  cot   cot   2.
1  tan  . tan  cot  cot   1
2
1  cos  , cot   1  2  cos  . cot   3. Chọn C.
cos  .cot   1
tan   tan  p
Câu 100: tan( a   )   ( hệ thức Vi-et)
1  tan  tan  1  q

P
Lại có  1  p.tan(   )  q.tan 2 (   )
cos (   )
2

p p2
1  p. 
1  p.tan(   )  q.tan 2 (   ) 1  q (1  q)2
P    1. Chọn C.
1  tan 2 (   ) p2
1
(1  q)2
P2
Câu 101: Có 1  sin x  1   1   1   5  P  1 suy ra M  1, m  5. Chọn A.
3
  2P
Câu 102: Ta có 1  sin  x    1   1   1  0  P  4. Chọn C.
 3 2

  1 3
Câu 103: P  sin x  cos  cos x  sin  sin x   sin x  cos x
3 3 2 2
 1  2   1  2  3  2 
 3    
Lại có   sin x 
 2 2
cos x        
  
2

  . sin x  cos x  1  P  1
2 2

    2   2  

Do đó 1 P  1 mà P    P  {1; 0;1}. Chọn C.

1  cos 2 x 1  cos 2 x 3 1
Câu 104: Ta có P   2.   cos 2 x  cos 2 x  2 P  3
2 2 2 2

Trang 41
 M  2
Lại có 1  cos 2 x  1   1  2 P  3  1  1  P  2   Chọn C.
m  1
1  cos 2 x
Câu 105: Ta có : P  8.  3cos 2 x  4  cos 2 x  cos 2 x  4  P
2
 M  5
Lại có 1  cos 2 x  1   1  4  P  1  3  P  5   2M  m2  1. Chọn A.
 m  3

1
Câu 106: sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x   2 sin 2 x.cos 2 x  1  sin 2 2 x
2

2
1
Suy ra sin 2 2 x  2  2 P  [0;1]  0  2  2 P  1   P  1. Chọn B.
2
Câu 107: P  sin 4 x  cos 4 x   sin 2 x  cos 2 x  sin 2 x  cos 2 x    cos 2 x  [  1;1]. Chọn C.

    cos x   sin  
3 3
Câu 108: P  sin 2 x 2 2
x  cos 2 x sin 4 x  sin 2 x.cos 2 x  cos4 x

1 1 1 3 4  4P
 sin 4 x  cos 4 x  sin 2 2 x  1  sin 2 2 x  sin 2 2 x  1  sin 2 2 x  sin 2 2 x 
4 2 4 4 3
4  4P 1 1
Lại có sin 2x [0;1] nên 0 
2
 1   P  1  M  1; m  Chọn C.
3 4 4
1 P 1 P
Câu 109: | cos 3 x |  [0,1]  0   1   1  P  1. Chọn B.
2 2
1  cos 2x  
Câu 110: P  4.  sin 2 x  cos 2x  2  sin 2x  cos 2x  2  2 sin  2x  
2  4
     
Lại có sin  2 x    1  2  2 sin  2 x    2  2  Pmax  2  2. Chọn D.
 4  4  

Câu 111: Ta có   (so le trong)  tan BDC

  tan  3
ABD  BDC ABD 
4

Đặt  
ABD    BAD    2  cos 
BAD  cos(  2 )   cos 2
3 1 16 7
Lại có tan    cos 2     cos 2  2 cos 2   1  Chọn B.
4 1  tan  25
2
25
1 1 1
Câu 112: Ta có cos 2 A  4
 2 cos 2 A  4
 1  cos 2 A  cos 2 A  1
64 cos A 64 cos A 64 cos 4 A

1 3 1 1 1
 3. cos 2 A.cos 2 A. 4
1  3  1    cos 2 A  4

64cos A 64 4 64cos A 4

Lại có 2cos2B  4sin B  2sin B  4sin B  2  2(sin B 1)  4  4

2 2

1 17 1 17
Suy ra cos 2 A  2
  2 cos 2 B  4sin B      4  0
64 cos A 4 4 4
1
Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi cos A  ; sin B  0  A  60 ; B  90 . Chọn A.
2

Trang 42