Stan szlachecki

Autorzy: Max Klary i Filip Tymiński

 Stan szlachecki
W XVI w. szlachta stanowiła około 6-7% ogółu
społeczeństwa, jednak
było to dużo w porównaniu do innych państw
europejskich. Gdy ktoś nie miał pochodzenia
szlacheckiego, mógł wstąpić w szeregi szlachty
dzięki nobilitacji, czyli uszlachceniu w uznaniu za
zasługi lub zdobycie bogactwa. Szlachta dzieliła się
na 4 grupy ze względu na posiadany majątek. Mimo
różnic majątkowych wśród szlachty obowiązywała
zasada równości. Istniało powiedzenie: “Szlachcic
na zagrodzie równy wojewodzie”.
 Podział
szlachty
polskiej
 Magnateria
Najważniejsza i
najbogatsza warstwa
szlachecka. Miała szerokie
wpływy w państwie ze
względu na posiadany
majątek (przynajmniej
kilkadziesiąt wsi, a nawet
prywatne miasta).
Zajmowali najwyższe
urzędy w państwie.
Szlachta Średnia

Posiadali od kilku do kilkunastu wsi.

Posiadane majątki pozwalały na
angażowanie się w politykę państwa.
Z tej grupy pochodzili głównie
posłowie i urzędnicy
 Szlachta
zaściankowa lub
zagrodowa

Najliczniejsza grupa szlachecka. Należeli do niej

właściciele pojedynczych gospodarstw, którzy zajmowali
się pracą na roli. Na znak przynależności do szlachty
przedstawiciele tej grupy nosili szable.
Była najuboższą częścią szlachty,
nie posiadała majątku. Jej
przedstawiciele służyli na
dworach i w armiach magnatów,
których spełniali polecenia, np.
głosując zgodnie z ich wolą na
sejmikach ziemskich lub podczas
wyboru króla

*Andrzej Gołota jako gołota

 Ruch
Egzekucyjny
 Pierwszy konflikt
wybuchł za rządów
Zygmunta Starego,
który chciał
zapewnić tron
swojemu synowi -
Zygmuntowi
Augustowi. Król
chciał ustanowić
monarchię
dziedziczną w kraju.
W 1529 r. dzięki
żonie Bonie Sforzy
ich syn został
wybrany na króla
dzięki vivente rege,
czyli elekcji
prowadzonej
jeszcze za życia
poprzedniego
władcy.
 Kilka lat po wyborze na króla Zygmunta Augusta podczas tzw. wojny kokoszej doszło do rokoszu,
czyli zbrojnego wystąpienia szlachty przeciwko władcy. Szlachta odmówiła wówczas udziału w
wyprawie wojennej. Do zawiązania sojuszu króla ze szlachtą doszło dopiero w 1545 r., król Zygmunt
August poparł wtedy ideę egzekucji dóbr królewskich, czyli przywrócenie władcy praw i dochodów z
królewszczyzn - dóbr królewskich, które były przez dziesięciolecia bezprawnie wykorzystywane
przez magnaterię.
 Wzrost znaczenia i bogactwa magnatów doprowadził do
niezadowolenia szlachty, która zorganizowała ruch
egzekucyjny, który domagał się zwrócenia bezprawnie
przetrzymywanych dóbr królewskich. Podczas sejmu
egzekucyjnego w latach 1562-1563 ustanowiono zmiany w
podziale zysków czerpanych z majątków użytkowników
królewszczyzn. Od tamtego czasu 25% zysków było
przeznaczane na utrzymanie wojska kwarcianego. Ustawy
egzekucyjne były jednym z największych sukcesów
uboższej szlachty w walce z magnatami. Wśród przywódców
ruchu egzekucyjnego wyróżnia się między innymi
Mikołaja Sienickiego, który pochodził ze średniej
szlachty, był posłem i kilkakrotnie marszałkiem
sejmowym.
Dziękujemy za uwagę!