PERSHKUESHMERIA MEMBRANORE DHE TRANSPORTI I LENDES

Dallohen:

1. Transporti Pasiv; ekziston gradienti i përqendrimit, shtypjes apo tensioni elektrik

midis dy aneve te membranës;
2. Transporti Pasiv i Lehtësuar: Prania e perberesve membranore qe përshpejtojnë
transportin pasiv;
3. Transporti Aktiv: kalimi I lendes ne drejtim te kundërt me gradientin e përqendrimit.

Transporti Pasiv

Kryhet vetem nen veprimin e gradientit te perqendrimit dhe gradientit te presionit; eshte
karakterisitike per molekulat neutrale.
•Fluksi i lendes se tretur, Js, numri i moleve te lendes se tretur qe pershkojne njesine e
siperfaqes se membranes ne njesine e kohes;
•Fluks vellimor Jv: vellimi i solucionit qe pershkon njesine e siperfaqes se membranes, ne
njesine e kohes.
Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022
Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022
 Rastet:

1. P0 dhe C=0

Poret komunikuese te membranes konsiderohen si tuba me rreze a: ne baze te ligjit
Puaze:
 a4 ku ’P= P1-P2
j 'P ;
8x
Per n pore: J v  n  j  n 
 a 4
 ' P  Lp   ' P
8x

Fluksi i lendes se tretur: J s  C  J v  Lp  C   ' P

2. C0 dhe P=0: per cdo pore ekziston gradienti dc/dx i lendes se tretur dhe
molekulat difuzojne ne baze te ligjit Fick-ut.
Fluksi i lendes se tretur neper nje pore:

dc C1  C2  'C
J  D S  D a  a D
2 2

dx x x
Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022
  'C
Per n pore: Js  n  a D 2
    'C
x
 quhet pershkueshmeri membranore.

3. P0 dhe C  0
Dallohen keto n/raste:

a. Membrana lejon kalimin e molekuave te tretesit dhe te lendes se tretur.

Fluksi vellimor jepet:
J v  Lp   ' P
Ndersa fluksi i lendes se tretur do te jete shume e dy termave; ligjin e Fick-ut dhe
lenden qe transportohet:
J s     ' C  LpCmes  ' P

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

 b. Membrana eshte rigorozisht gj/pershkueshme:
Js=0; llogaritet fluksi Jv ndersa merret ne konsiderate shtypja osmotike ;

P1 P2 Shenojme me  ' P  P1  P2 ; dhe

C1 C2
 '   1   2

Fluksi vellimor: J  Lp ( ' P   ' )

c. Membrana eshte vetem pjeserisht e pershkueshme per lenden e tretur: meret ne

konsiderate koeficienti i reflektimit te membranes, ;

Ne hyrje te pores, brenda saj, renia e perqendrimit eshte: C1'  (1   )C1

Ne dalje te pores, brenda saj, renia e perqendrimit eshte: C2  (1   )C2
'

Shtypjet perkatese jane: P1'  P1  RT C1 dhe P2'  P2  RT C2

Diferenca e shtypjeve efektive ne ekstremitetet e poreve, brenda tyre eshte:

 ' Pe   ' P     '  Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

 Fluksi vellimor eshte: J v  Lp ( ' P     ' )

Fluksi i lendes se tretur: ka si perberes fluksin e lendes se tretur qe shkon se bashku me

fluksin vellimor , Js1 dhe ai qe percakothet nga ligji i Fick-ut, Js1:

J s  (1   )  (Cm  Lp  ' P     ' C )

Transporti pasiv i lehtesuar i lendes se tretur

Lidhet me ekzistencen ne membrane te nje mekanizmi qe nxit difuzionin pasiv, pa qene

ne gjendje te coje lende ne kah te kundert me gradientin e shtypjes apo perqendrimit.

Cilesite:
a. Pershkueshmeria membranore ndryshon ne varesi te perqendrimit te lendes qe
transportohet jashte qelizes: zvogelohet me rritjen e perqendrimit;
b. Eshte karakteristike per lende te caktuara; vecon edhe izomeret optike te disa
lendeve;
c. Varet nga temperatura dhe eshte i ndjeshem ndaj substancave qe lidhen me pH;

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022
 Fluksi i transportit pasiv te lehtesuar

Realizohet nepermjet transportuesve: molekula proteinash membranore:

Transportuesi X ------ Molekula e substratit S ===== kompleksi SX

Fluksi i lendes qe kalon ne nje drejtim neper membrane, varet nga:

1. Numri i molekulave te kompleksit te formuar nen jesine ek ohes dhe njesi
siperfaqes se membranes;
2. Shpejtesia e levizjes KD brenda membranes;
k1
Kompleksi kimik I formuar: S  X  SX
k1

Ky fluks jepet: J S  J SM
S 
kM   S 

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

TRANSPORTI AKTIV

Shoqerohet me shpenzim
energjie, e cila sigurohet nga
zberthimi i ATP-se;

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

 1. Perqendrimi i joneve dhe fenomene elektrike tek membranat:

a. Ekzistenca ne te dyja anet e membranes e nje diference potenciale (potenciali i

membranes), e rendit 70mV, me pol pozitiv ne anen e jashtme;
b. Mosbarazim perqendrim jonesh te Cl(-), Na(+) dhe K(+): CClj>CClb ; CNaj>CNab; CKj>CKb

Jonet Cl: kahu i difuzimit nga jashte –brenda: fusha elektirke + -

difuzuese baraspeshon plotesisht fluksin difuziv; ky fluks Em
kontribuon ne krijimin e differences potenciale membranore. Jd
Jonet Na: Difuzioni i tyre ne qelize nuk formon diference potenciale te Ed
ekuilibrit, me shenjen e diferences potenciale te membranes per shkak te
shenjes qe mbartin keto jone; japin nje diference prej -60mV; Kjo
diference eshte sh. e vogel nga potenciali membranor, i cili nxit difuzionin
e ketrue joneve brenda membranes.
+ -
Gjendja kontrollohet nga nxjerrja jashte membranes e ktyre joneve Em
nepermjet pompes se natriumit:
Jd
Ed
Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022 P
Jonet Kalium: Difuzioni i ketyre joneve krijon mundesine qe + -
potenciali i ekuilibrit te kete shenjen e potencialeve te Em
membranes; ne te vertete ky potencial eshte me i larte dhe
Jd
arrin vleren 90mV; fusha elektrike e membranes nuk
baraspeshon fluksin e difuzimit te ketyre joneve: sistemi Ed
quhet pompe kaliumi. P

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

 ATP dhe pompat e Na e K
Per tu realizuar transporti aktiv duhet te konsumohet energji, e cila sigurohet nga shnderrimi
i ATP ne ADP dhe ne fosfor inorganik P; Procesi katalizohet nga nje enzime- ATP-aze me keto
karakteristika: - ne mjedis homogjen kerkon pranine e joneve Na, K, dhe Mg; -
- Per te hidrolizuar ATP qe ndodhet bremda qelizes, ne ADP dhe ne P, jonet Na te ndodhen
brenda qelizes dhe jonet K jashte saj;

SKEMA:

Enzima eshte e tipit C, e lidhur fort

me membranen; ka M=100000;

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022
 TEOREMA GOLDMAN

Ekuacioni Goldman perdoret ne qelizat biologjike per te llogaritur potencialin e ekuilibrit

rreth nje membrane qelizore duke marre ne konsiderate te gjitha jonet monovalente qe e
pershkojne membranen;
Lejon te llogaritet potenciali membranor per te dy llojet e transportit: pasiv dhe aktiv;
pavaresisht nga mekanizmi i tyre dhe eshte nje pergjithesim i teoremes se Nernstit:
- Per sa kohe qe potenciali i Nernstit nuk eshte i barabarte me potencialin e matur te
membranes, ekziston transporti aktiv: Ne kete rast potencilai i matur eshte i barabarte
me potencialin Goldman.

   
Jepet: RT u C j  u Cb
Vm  ln
ZF u C j  u Cb

Pergatiti: Prof. Partizan MALKAJ 2022