Ligjërata nga Bazat e elektroteknikës 2

9 Bazat e elektroteknikës 2

LIGJI I AMPERIT

Përmbajtja
Ligji i Amperit
Zbatimi i ligjit të Amperit
Ligji i Amperit në formë të përgjithshme. Intensiteti i fushës magnetike.
Karakteristikat magnetike të feromagneteve.
Kushtet kufitare në sipërfaqen ndarëse të materieve me veti të ndryshme
magnetike

1
 9. Ligji i Amperit
9 Bazat e elektroteknikës 2

 Ligji i Amperit e shpreh marrëdhënien ndërmjet rrymës I si shkaktare e


fushës magnetike dhe vektorit të induksionit magnetik B si pasojë e saj.
 Ta kujtojmë shprehjen (shih Fig.9.1):
I
Bμ ose B 2πR  μ0I
0 2πR

 Sipas kësaj shprehje: për pika në largësi

të ndryshme, intensiteti i induksionit do të
janë të ndryshme, por gjithmonë vlen:

B  2πR  B  2πR  ...B  2πR  ...  Bn  2πR n  μ I

1 1 2 2 k k 0

ku, 2πR k janë gjatësitë e vijave rrethore,

gjegj. gjatësitë e vijave të fushës magnetike.

Vijat të cilat i përfshijnë përçuesin me

rrymë quhen kontura.

2
 (9. Ligji i Amperit)
9 Bazat e elektroteknikës 2
 Në përgjithësi vlen: kur përçuesi rrymor vijëdrejtë me gjatësi shumë të
madhe është i përfshirë në një konturë (k) e cila përputhet me njërën
nga vijat e fushës magnetike të shkaktuara nga rryma e përçuesit,
atëherë vlejnë cilado nga shprehjet:

Bk • 2πR k = μ0 I

 A vlen ky përfundim për rastin e secilës fushë magnetike dhe për çfarëdo
konture të mbyllur?

 Përgjigje mund të jepet duke e futur në përdorim të ashtuquajturin integral

linjore ose vijëpërkulur nëpër konturë (K ) të çfarëdoshme (të mbyllur) e
cila e përfshinë përçuesin me rrymë I .

 Integrali linjor i ndonjë vektori nëpër një konturë të mbyllur, është e

zakonshme të quhet qarkullim i vektorit për të cilën arsye Ligji i
Amperit quhet edhe ligji i qarkullimit të vektorit të induksionit
magnetik.

3
 (9. Ligji i Amperit)
9 Bazat e elektroteknikës 2
 Qarkullimi i vektorit të induksionit llogaritet ashtu që:
 kontura (jorrethore) e mbyllur me gjatësi l ndahet në gjatësi të shkurtra dl
të cilat quhen gjatësi elementare të konturës.
 gjatësitë elementare
 dl orientohen duke iu dhënë kuptimin e vektorëve
elementar d l .

 formohen prodhime skalare Bdl dhe
 bëhet mbledhja gjegj. integrimi i prodhimeve skalare përgjatë konturës
së mbyllur K .

4
 (9. Ligji i Amperit)
9 Bazat e elektroteknikës 2

o Pra, integrali  
 dl
K
B
quhet qarkullim i vektorit të

induksionit magnetik B nëpër
konturën e mbyllur, K .

Rrethi në shenjën e integralit tregon

se integrimi bëhet nëpër rrugën e
mbyllur, kahu i së cilës është i caktuar.

Për ta lehtësuar llogaritjen e integralit,

zakonisht ky kah (i rrugës së mbyllur)

përputhet me kahun e vektorit B.

5
 (9. Ligji i Amperit)
9 Bazat e elektroteknikës 2

 Përfundimisht, qarkullimi i vektorit të induksionit magnetik nëpër një vijë

të fushës magnetike e cila është e mbyllur matematiksht mund të
shprehet kështu:  
K
  d l  μ0I
B

dhe paraqet Ligjin e Amperit për konturën e cila ka përfshirë një rrymë.

6
 9. Ligji i Amperit (vërtetimi i ligjit të Amperit)
9 Bazat e elektroteknikës 2

 Për një konturë rrethore K, kemi:

 
  d l  μ0  I
K
B
gjegj.   2 πR

    dl  B  l 0  B  2πR  μ 0  I
2 πR
 B
K
d l B
0

prej kah del:

μ0I
B
2πR
Me këtë e vërtetuam matematikisht edhe njëherë se si fitohet shprehja
e mësipërme (shih sllajdin 3) duke e përdorur ligjin e Amperit.

 Mund të vërtetohet se kjo shprehje vlenë për çfarëdo konture, por që e

përfshinë përçuesin rrymor.

7
 9. Ligji i Amperit (për solenoid)
9 Bazat e elektroteknikës 2

 Te solenoidi (shih Fig.9.3) kontura K me gjatësi l e rrethon përçuesin e

mbështjellës eksituese të solenoidit, gjegj. ajo i përfshinë Nd kontura
rrymore secila me rrymë I, kështu që qarkullimi i vektorit të induksionit
magnetik do të jetë:

 
 B  d l  0 Nd  I
K

8
 9.2 Ligji i Amperit në formë të përgjithshme
9 Bazat e elektroteknikës 2

 Deri më tani shqyrtimet dhe rezultatet e fituara për fushat magnetike

janë bere në vakum (dmth. për µ0).

 Të gjitha vlejnë edhe për ajrin.

 Në mjedise materiale të ndryshme fusha magnetike pëson ndryshime.

 Ligji i Amperit në vakum është:

 
 B  d l  μ   Ik
K 0

9
 9.2 Ligji i Amperit në formë të përgjithshme
9 Bazat e elektroteknikës 2
 Analoge me Ligjin e Amperit për vakum, ekziston ligji i ngjashëm i cili vlen
për fushat magnetike në çfarëdo mjedisi dielektrik (merret parasysh  ).

 Vektori i ri: vektori i intensitetit të fushës magnetike. Shënohet me H.

Njësia e tij është A .
m
 Ligji i Amperit në formë të përgjithshme:
 
 Koment:
 H  d l   Ik
K
 Ligji Amperit për vakum (ajër) vlen për fushat magnetike homogjene
dhe lineare (varshmëria e B dhe H është lineare), ndërsa
 Ligji Amperit në formë të përgjithshme vlen për fusha magnetike
johomogjene dhe jolineare.
 Nga dy shprehjet lartë është e qartë marrëdhënia ndërmjet vektorit të
intensitetit të fushës magn. dhe vektorit të induksionit magn.:

 
o Për vakum: B  μ H
0
 
o Për mjedis material: B    H , ku μ  μ 0μ r -permeabiliteti absolut. 10