SỰ NHẬN THỨC CÓ CHỌN LỌC

Nhận thức có chọn lọc là gì?

- Nhận thức là quá trình giải thích thông tin giác quan và gán ý nghĩa cho môi trường của chúng ta.
- Nhận thức có chọn lọc dựa trên thực tế là chúng ta có xu hướng “chọn những thứ chúng ta quan sát dựa
trên nền tảng, kinh nghiệm, sở thích và thái độ của chúng ta” (Ledman & Popowski, 2007).
- Nhận thức có chọn lọc còn được gọi là sự chú ý có chọn lọc, sự tiếp xúc hoặc sự bóp méo.
→ Ví dụ: một người đang đói có thể tập trung nhiều hơn vào quảng cáo thực phẩm thay vì quảng cáo
xe máy. Một đứa trẻ khóc yếu ớt có thể đánh thức cha mẹ đang ngủ say vì họ được thúc đẩy để đảm
bảo an toàn và sức khỏe cho con mình. Kỳ vọng cũng là nhận thức về màu sắc, chẳng hạn như hiệu
ứng giả dược. Ví dụ, một viên đường có thể làm giảm cơn đau đầu nếu người đó tin rằng điều đó sẽ
xảy ra.
- Sự chú ý có chọn lọc giúp tập trung. Nếu không có sự chú ý có chọn lọc, việc tập trung vào công việc và
các nhiệm vụ thú vị sẽ khó khăn và choáng ngợp. Nhận thức có chọn lọc lọc các kích thích như tiếng ồn
xung quanh và hình ảnh trong tầm nhìn ngoại vi. Khả năng tập trung vào các khía cạnh nhất định của môi
trường và lọc ra các đầu vào giác quan khác là rất quan trọng để hoạt động hiệu quả và có những trải nghiệm
ý nghĩa.
Tầm quan trọng của nhận thức có chọn lọc:
- Nhận thức có chọn lọc đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những trải nghiệm có ý nghĩa và nâng cao
năng suất.
- Hiểu được các yếu tố cá nhân ảnh hưởng như thế nào đến nhận thức có chọn lọc giúp chống lại những
thành kiến và thúc đẩy nhận thức chính xác hơn về thế giới.
Các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức có chọn lọc:
• Đặc điểm của Người nhận thức, Người/Đối tượng và Tình huống:
- Người nhận thức có những mục tiêu hướng sự chú ý của họ tới những thông tin liên quan đến mục tiêu đó.
- Sự xao lãng có thể chuyển hướng sự chú ý của người nhận thức khỏi một số tín hiệu nhất định.
- Các cá nhân khác nhau có thể cảm nhận cùng một kích thích một cách khác nhau dựa trên lược đồ và kịch
bản của họ.
• Ảnh hưởng của văn hóa đến nhận thức:
- Các nền văn hóa khác nhau có các lược đồ và chữ viết riêng biệt định hình cách các cá nhân nhận thức về
các sự kiện và về nhau.
- Xã hội hóa văn hóa dẫn đến việc tiếp thu các mô hình văn hóa, ảnh hưởng đến những kích thích mà mỗi cá
nhân hướng tới.
- Ví dụ bao gồm những nhận thức khác nhau về một trận đấu bò và một trận bóng chày của trẻ em Mexico
và Mỹ.
• Hoàn cảnh xã hội và phân loại nhóm:
- Việc phân loại các cá nhân thành thành viên trong nhóm hay ngoài nhóm đều ảnh hưởng đến nhận thức.
- Các chỉ số danh mục như chủng tộc và giới tính có thể cho biết tư cách thành viên nhóm.
- Các thành viên nguyên mẫu dễ phân loại hơn, trong khi các cá nhân không điển hình đặt ra nhiều thách
thức.
- Sự tương tác và xung đột với các nhóm khác ảnh hưởng đến nhận thức.
Tác dụng của nhận thức có chọn lọc:
- Các thành viên ngoài nhóm được coi là giống nhau hơn so với các thành viên trong nhóm.
- Nhận thức có chọn lọc tập trung vào những thông tin khác biệt hoặc không nhất quán.
- Thông tin mâu thuẫn với quan điểm hiện tại có thể được lọc ra thông qua việc né tránh có chọn lọc.
- Sự khác biệt về văn hóa có thể ảnh hưởng đến nhận thức theo nhiều cách.
- Đầu tiên, quá trình xã hội hóa văn hóa của chúng ta tạo ra những lược đồ dẫn chúng ta nhận thức mọi thứ
theo một cách cụ thể.
- Thứ hai, chúng ta có xu hướng nhớ lại tốt hơn những thông tin không phù hợp với kỳ vọng dựa trên nền
văn hóa của chúng ta nhưng cũng có xu hướng lọc ra những thông tin này nếu nó không phù hợp với quan
điểm của chúng ta.
- Cuối cùng, chúng tôi nhận thấy các thành viên của các nền văn hóa khác giống nhau hơn so với các thành
viên trong nhóm văn hóa của chúng ta.
Phần kết luận:
- Nhận thức có chọn lọc là một mặt quan trọng trong nhận thức của con người chịu sự tác động của các yếu
tố văn hóa.
- Nhận thức được tác động của văn hóa đến nhận thức giúp cải thiện sự hiểu biết và giao tiếp giữa các nền
văn hóa.

Liên kết: https://helpfulprofessor.com/selective-perception-examples/

https://study.com/academy/lesson/selective-perception-theory-examples.html

Người giới thiệu:

1. Ledman, RE. Popowski, S. (2007). Từ tuyển dụng đến sa thải: Hướng dẫn thực tế về lựa
chọn, động viên và giữ chân những nhân viên giỏi nhất. Nhà xuất bản Đại học Hoa Kỳ.