Ngày soạn: 20/01/2024 Kí duyệt của tổ chuyên môn

Tuần dạy: 25- 28

Tiết dạy: 74 – 78, 82-84
Chủ đề:
VĂN XUÔI VIỆT NAM THỜI ĐỔI MỚI
Võ Thanh Thúy

I. Mục tiêu
1. Về năng lực
- Hiểu được nội dung và nghệ thuật của Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh
Châu), Một người Hà Nội (Nguyễn Khải), Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng):
Hiểu và giải thích được một số nhân tố thúc đẩy văn xuôi phát triển và đạt được những
thành tựu mới (bối cảnh đổi mới tư duy, nhu cầu đổi mới, phát triển nội tại của văn
xuôi,...).
- Nhận biết và phân tích đƣợc một số thành tựu của văn xuôi Việt Nam sau năm
1986: Đổi mới về tư duy nghệ thuật của văn xuôi Việt Nam sau năm 1986: chuyển từ tư
duy sử thi sang tư duy tiểu thuyết; Đổi mới, đa dạng hoá phương thức/phương tiện nghệ
thuật: đa dạng hoá thể loại, cách kiến tạo cốt truyện, người kể chuyện, điểm nhìn, thủ
pháp trần thuật, lời văn nghệ thuật,...
2. Về phẩm chất
- Nhận thức được vai trò của truyện thời kì đổi mới trong văn học Việt Nam.
- Quan niệm về nghệ thuật chân chính; có cái nhìn đa diện về con người và cuộc
sống.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Thiết bị dạy học: Phần mềm Powerpoint, Zalo, phấn, bảng, bút, nháp
- Học liệu: Thiết kế bài học, Phiếu học tập, Sách giáo khoa và nguồn sách điện tử trên
Internet; tranh ảnh, các tài liệu viết về tác giả Nguyễn Minh Châu
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Văn bản:
VĂN BẢN
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
– Nguyễn Minh Châu -
1. Hoạt động 1: Khởi động
1.1 Mục tiêu: Kích hoạt kiến thức nền cho hoạt động đọc hiểu; tạo tình huống có vấn đề để
học sinh phát huy tính tích cực trong quá trình hình thành kiến thức mới.
1.2 Nội dung: Sáng tác của Nguyễn Minh Châu đã được học.
1.3 Sản phẩm học tập: câu trả lời của học sinh
1.4 Tổ chức thực hiện
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1.GV chuyển giao nhiệm vụ
- HS xem tranh và đưa
ra câu trả lời.

- Cho Hs xem hình ảnh trên: từ hình ảnh trên gợi cho anh chị
suy nghĩ gì?
2. HS thực hiện nhiệm vụ
HS xem tranh và suy nghĩ để trả lời
3. Báo cáo và thảo luận
HS trình bày, HS khác bổ sung, nhận xét.
4. Kết luận, đánh giá
GV kết luận, đánh giá. Từ đó dẫn dắt học sinh đi vào tìm
hiểu bài học.
Khi nói về nghệ thuật, nhà văn Nam Cao cũng đã từng yêu cầu nghệ thuật phải gắn bó
với đời sống, nhìn thẳng vào sự thật “tàn nhẫn”, phải nói lên nỗi khốn khổ, cùng quẫn của
nhân dân, vì họ mà lên tiếng “Chao ôi! Nghệ thuật không phải là ánh trăng lừa dối,
không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia toát ra từ
những kiếp đời lầm than” và nhà văn phải “đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy
những vang động của đời”. Quan điểm của nhà văn Nam Cao đã cho chúng ta cảm nhận
sâu sắc về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống hay khi học tác phẩm Vũ Như Tô
của nhà viết kịch Nguyễn Huy Tưởng chúng ta cũng cảm thấy rất rõ điều này; “Nếu nghệ
thuật không gắn liền với đời sống thì đó nó có thể là những bông hoa ác mà thôi”.
Quan điểm này cũng được thể hiện rất rõ của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Một trong
những tác phẩm thể hiện rõ quan điểm này đó chính là tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài
xa”: ngoài việc hiểu về một quan điểm sáng tác văn học chúng ta còn hiểu được nhiều
điều trong cuộc sống hôm nay  đó là nhìn nhận một con người
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
2.1 Mục tiêu:
- Hướng dẫn học sinh nhận biết những nét chính về cuộc đời của Nguyễn Minh
Châu, vị trí văn học và đặc điểm sáng tác của Nguyễn Minh Châu trong thời kì đổi mới;
ngữ cảnh ra đời văn bản “Chiếc thuyền ngoài xa”.
- Đánh giá được vị trí của một tác giả văn học; Lý giải được mối quan hệ giữa cuộc
đời nhà văn và phong cách sáng tác.
- Củng cố, nâng cao các kĩ năng tóm tắt tác phẩm và phân tích nhân vật trong tác
phẩm tự sự; Thành thục hơn trong công việc vận dụng các kĩ năng phân tích tác phẩm tự
sự .
 2.2 Nội dung:
- Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra mâu thuẫn
éo le trong nghề nghiệp của mình; từ đó thấu hiểu mỗi người trong cõi đời, nhất là người
nghệ sĩ, không thể đơn giản và sơ lược khi nhìn nhận cuộc sống và con người.
- Thấy được nghệ thuật kết cấu độc đáo, cách triển khai cốt truyện rất sáng tạo khắc
hoạ nhân vật khá sắc sảo của một cây bút viết truyện ngắn có bản lĩnh và tài hoa.
- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu truyện ngắn theo đặc trưng thể loại
- Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu truyện ngắn theo đặc trưng thể loại
2.3 Sản phẩm học tập: bài thuyết trình, các câu trả lời,…
2.4 Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1. GV chuyển giao nhiệm vụ I.Tìm hiểu tiểu dẫn
- Dựa vào phần Tiểu dẫn SGK, và kết hợp với 1.Tác giả
những hiểu biết cá nhân, hãy giới thiệu về nhà văn - Nguyễn Minh Châu là một trong
Nguyễn Minh Châu ? những cây bút tiên phong của
- Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu có VHVN thời kì đổi mới. Ông thuộc
thể chia mấy giai đọan, đặc điểm từng giai đoạn? trong số những người mở đường
2. Thực hiện nhiệm vụ tinh anh và tài năng nhất của văn
Hs làm việc cá nhân, nêu những nét tiêu biểu về học ta hiện nay (Nguyên Ngọc)
Nguyễn Minh Châu
3. Báo cáo, thảo luận - Sáng tác: 2 giai đoạn
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo +Trước năm 1975 là ngòi bút sử thi
và bổ sung câu trả lời của bạn. có thiên hướng trữ tình lãng mạn.
4. Kết luận, nhận định + Sau năm 1975, chuyển hẳn sang
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội cảm hứng thế sự với những vấn đề
dung bài học. đạo đức và triết lí nhân sinh.
Trước 1975, ông là ngòi bút sử thi có thiên hướng trữ
tình lãng mạn. Sau 1975, ông là một trong số những
nhà văn đầu tiên của thời kì đổi mới đã đi sâu khám
phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Khi
làm cho người đọc ý thức về sự thật, có khả năng
nhìn thẳng vào sự thật, phát hiện nhiều mối quan hệ
xã hội phức tạp, chằng chịt, thì văn chương đã ít
nhiều đáp ứng cái nhu cầu nhìn nhận và hoàn thiện
nhiều mặt của nhân cách con người. Ông được coi là
một trong những cây bút tiên phong của Văn học Việt
Nam thời kì đổi mới: nghĩ và viết nhiều về đời
thường, về những vấn đề bức xúc đằng sau những
chiến công, những vấn đề xã hội, số phận và phẩm
cách con người trong thực trạng phức tạp của đất
nước.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ 2.Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa
- Em hãy nêu xuất xứ của tác phẩm. 2.1.Xuất xứ
 - Dựa vào phần bài soạn ở nhà, em hãy tóm tắt
tác phẩm
- Từ những ý chính trên phần tóm tắt, em hãy
xác định bố cục của tác phẩm?
2. Thực hiện nhiệm vụ
Hs làm việc cá nhân và lần lượt trả lời câu hỏi
3. Báo cáo, thảo luận
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo
và bổ sung câu trả lời của bạn.
4. Kết luận, nhận định
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội
dung bài học.
Sau năm 1975, miền Nam được giải phóng, Bắc
Nam đã sum họp một nhà, đất nước Việt Nam bước
vào giai đoạn xây dựng, phát triển trong hoà bình.
Điều đó cũng đã mở ra cho văn học những tiền đề
mới. Nhiều nhà văn đã trăn trở, tìm tòi hướng đi
mới cho văn học. Trong cơn trở dạ đầy đau đớn,
NMC đã thể hiện cả bản lĩnh và tài năng của mình
cho một khát vọng khẩn thiết và mãnh liệt: văn
chương cần phải khác. Nơi đó cái đẹp phải là cái
‘thật”, con người phải được nhìn nhận “bề sâu, bề
sau, bề xa” của nó  Chiếc thuyền ngoài xa tiêu
biểu cho xu hướng chung của VHVN thời kì đổi
mới: hướng nội, khai thác sâu sắc số phận cá nhân
và thân phận con người trong cuộc sống đời
thường.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ
- Em hãy cho biết Thế nào là tình huống truyện?
Tình huống được chia làm mấy loại? Đó là những
loại nào? Tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” thuộc
loại tình huống nào
- Nhóm nhỏ theo bàn (2phút): Phát hiện thứ nhất
của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng là gì? Qua cái nhìn của
người nghệ sĩ nhiếp ảnh các chi tiết, hình ảnh đó
được hiện lên như thế nào? Tr 70
- Người nghệ sĩ đã gọi cảnh thiên nhiên mà anh
vừa nhìn thấy là gì? Vì sao người nghệ sĩ lại gọi
như vậy?
- Trước khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp ấy, người
nghệ sĩ Phùng đã cảm nhận như thế nào ?
- Nhóm nhỏ theo bàn (2phút): Khi bắt gặp cảnh đẹp
ấy, tâm trạng của Phùng như thế nào? Điều đó có ý
- Sáng tác tháng 8/1983, in trong tập
Bến quê (1985), sau in lại trong tập
truyện cùng tên xuất bản 1987.
- In đậm phong cách tự sự - triết lí
của Nguyễn Minh Châu.
2.2 Tóm tắt
2.3. Bố cục: 2 đoạn
- Đoạn 1: Từ đầu …. đến “Chiếc
thuyền lưới vó đã biến mất”: Hai
phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp
ảnh.
- Đoạn 2: Phần còn lại: Câu chuyện
của người đàn bà hàng chài ở toà
án huyện và tấm ảnh được chọn
trong “bộ lịch năm ấy”.
II.Đọc-hiểu văn bản
1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ
Phùng
1.1. Phát hiện thứ nhất đầy thơ
mộng:
- Cảnh chiếc thuyền ngoài xa trên
biển trong buổi sớm mờ sương:
+ “Một cảnh đắt trời cho”  cảnh
tuyệt đẹp và quý hiếm mà thiên
nhiên, cuộc sống đã ban tặng cho
con người.
+ Cảm nhận: bức tranh nghệ thuật
đẹp, đầy thơ mộng
- Tâm trạng người nghệ sĩ:
nghĩa gì?
2. Thực hiện nhiệm vụ.
Hs phân tích tâm trạng, lí giải ý nghĩa +Rung động
3. Báo cáo, thảo luận +Thanh lọc, trong trẻo, tinh khôi
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo “bản thân cái đẹp chính là đạo
và bổ sung câu trả lời của bạn. đức”
4. Kết luận, nhận định  Bắt gặp được cái đẹp nghệ
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội thuật là hạnh phúc tột đỉnh của
dung bài học. người nghệ sĩ.
Cái đẹp này không chỉ là tuyệt mĩ mà nó còn tuyệt
thiện, nó làm thanh lọc được tâm hồn con người.
Nghệ sĩ Phùng cảm thấy tâm hồn mình được gột
rửa trở nên trong trẻo tinh khôi, Thật thấm thía một
câu nói của ai đó: “bản thân cái đẹp chính là đạo
đức”. Và điều này không chỉ có phát ngôn của nghệ
sĩ Phùng mà còn là phát ngôn của nhà văn Thạch
Lam “Văn chương không phải là cách đem đến
cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại văn
chương là một khí giới thanh cao và đắc lực mà
chúng ta có, để vừa tố cáo thay đổi thế giới giả
dối tàn ác vừa làm cho lòng người thêm trong
sạch và phong phú hơn” . Người nghệ sĩ cảm thấy
hạnh phúc khi khám phá và sáng tạo, khi cảm nhận
cái đẹp hài hoà, lãng mạn giữa thiên nhiên và cuộc
đời. Với nhà nghệ sĩ chân chính, không niềm vui
nào bằng khám phá được vẻ đẹp bất ngờ của thiên
nhiên và cuộc sống. Nhưng để có được khoảnh
khắc hiếm hoi ấy, người nghệ sĩ phải kiển trì, phải
vượt khó, phải ham mê, hết mình vì nghệ thuật. Và
cái đẹp kì diệu có khi lại đến với người nghệ sĩ vào
lúc không ngờ nhất. Từ đây, ta thấy người nghệ sĩ
phải là người phát hiện và mang cái đẹp đến cho
đời.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ 1.2.Phát hiện thứ hai đầy nghịch
- Nhóm nhỏ theo bàn (3phút): Phát hiện thứ hai của lí
nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng là gì? Anh đã chứng kiến - Phùng chứng kiến: Bạo lực
điều gì đang xảy ra ở gia đình hàng chài? trong gia đình hàng chài
- Theo em, thằng Phác căm thù bố, đánh trả lại bố + Người đàn ông:
khi thấy bố đánh đập mẹ nó là đúng hay sai?Nếu . Thô kệch, dữ dằn.
em là thằng Phác, em có hành động như thế không? . Đánh đập vợ một cách tàn bạo.
Vì sao? + Người đàn bà:
- Phùng có thái độ như thế nào trước những gì diễn . Lam lũ, nhọc nhằn
ra ở gia đình hàng chài? Phùng đã rút ra được điều . Cam chịu, nhẫn nhục.
 gì đằng sau vẻ đẹp mà anh cho là “Toàn bích, toàn + Thằng Phác: thương mẹ mà nó
thiện”? đánh lại cha.
- Nếu đảo hai phát hiện này lại có được không? - Thái độ của người nghệ sĩ: kinh
Vì sao? ngạc đến sững sờ
- Qua hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng, Nguyễn Bi kịch của cuộc đời, là cái xấu,
Minh Châu muốn đặt ra vấn đề gì đối với người cái ác không còn gì là “đạo đức”,
nghệ sĩ trong mối quan hệ giữa nghệ thuật với đời “toàn thiện” của cuộc đời.
sống? Cuộc đời chứa đựng nhiều
2. Thực hiện nhiệm vụ nghịch lí, mâu thuẫn; không thể
HS tìm và phân tích đánh giá con người, cuộc sống ở
3. Báo cáo, thảo luận dáng vẻ bên ngoài mà phải đi sâu
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo tìm hiểu, phát hiện bản chất bên
và bổ sung câu trả lời của bạn. trong.
4. Kết luận, nhận định
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội
dung bài học.
Chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ một
cách vô lí và thô bạo, Phùng đã “kinh ngạc đến mức
(…) há mồm ra mà nhìn” rồi sau đó thì “vứt chiếc
máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới”. Anh xông ra
buộc lão đàn ông phải chấm dứt hành động độc ác …
Hành động của Phùng cho thấy anh không thể làm
ngơ trước sự bạo hành của cái ác. Trước khi là trái
tim nghệ sĩ, Phùng có trái tim con người. Phản xạ của
anh trước sự kiện trên là phản xạ tự nhiên của con
người có bản chất thiên lương, tốt đẹp đó là căm ghét
cái xấu, sự bất công, bảo vệ kẻ yếu. Với Phùng, hoá
ra đằng sau cái đẹp “toàn bích, toàn thiện” mà anh
vừa bắt gặp trên mặt biển xa lại chẳng phải là “đạo
đức”, là “chân lí của sự toàn thiện” mà nó là những
ngang trái, xấu xa, những bi kịch còn tồn tại trong
cuộc sống.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ 2.Câu chuyện của người đàn bà
- Em hãy tìm những nhân vật phụ nữ có số phận hàng chài ở tòa án huyện
bất hạnh mà em đã học trong Văn học Việt Nam.
- Nhà văn Nguyễn Minh Châu đã gọi nhân vật
của mình là gì?Vì sao lại gọi như vậy?
- Vì sao người đàn bà hàng chài lại xuất hiện ở 2.1. Thái độ, cử chỉ của người đàn
tòa án huyện? bà khi gặp Đẩu
- Ban đầu khi đến tòa án huyện cử chỉ, thái độ - Ban đầu: sợ sệt, lúng túng, tìm
của người đàn bà như thế nào? một góc tường để ngồi.
- Theo lời của chánh án Đẩu –người có ý định
khuyên bảo, thậm chí đề nghị người đàn bà nghèo - Khi Đẩu khuyên chị li hôn: chị
khổ ấy từ bỏ lão chồng vũ phu. Người đàn bà có làm
theo lời đề nghị ấy không?Thái độ của người đàn bà
lúc ấy như thế nào?
-GV: yêu cầu học sinh chia nhóm nhỏ theo bàn
(5phút):Tìm và phân tích những lí do mà người đàn
bà đưa ra lí giải cho việc bà không thể bỏ chồng?
tr74,75,76
-Trong buổi nói chuyện giữa người đàn bà hàng
chài và chánh án Đẩu, nhiếp ảnh Phùng cách xưng
hô có sự thay đổi.Vậy tại sao người đàn bà lại đổi
cách xưng hô với Đẩu và Phùng. Em hãy tìm và nêu ý
nghĩa của sự thay đổi đó.
-Từ những lí do mà người đàn bà lí giải không
thể bỏ chồng, em hãy rút ra nhận xét về người đàn
bà hàng chài sau buổi nói chuyện này?
2. Thực hiện nhiệm vụ
Hs tìm, phân tích, nhận xét.
3. Báo cáo, thảo luận
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo
và bổ sung câu trả lời của bạn.
4. Kết luận, nhận định
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội
dung bài học.
-Gv bình: Thật cảm phục biết bao khi một người
quanh năm bị chồng đày đọa mà vẫn nhìn nhận về
hành động độc ác của chồng với một tấm lòng bao
dung, độ lượng. Bà nhìn nhận về hành động tội ác
của người đàn ông bằng cái nhìn của người trong
cuộc, của một người luôn cùng hắn đồng cam cộng
khổ chống chọi với biển cả trên cùng một con thuyền,
của người hiểu được cái việc của các người làm ăn
lam lũ, khó nhọc... với một tấm lòng vị tha, rộng
lượng.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ
- Trước sự bạo hành của người đàn ông hàng
chài, chánh án Đẩu, Phùng có thái độ như thế nào?
- Tại sao khi nghe xong câu chuyện của người
đàn bà, có một cái gì vừa “mới vỡ tung trong đầu
vị Bao công”. Theo em, “cái vỡ tung” đó là gì?
- Người đàn ông đánh vợ dã man là hành động
của tội ác. Vậy thì căn nguyên tội ác đó xuất phát từ
đâu?
- Việc đặt gia đình hàng chài bên cạnh bãi xe
kiên quyết không thể bỏ người
chồng vũ phu.
- Chị lí giải không bỏ chồng vì:
+ Vì cuộc sống lam lũ, vất vả.
+ Hoàn cảnh bản thân: xấu xí
không ai thèm lấy.
+ Chồng chị vốn lương thiện,
không bao giờ đánh chị.
+ Chồng là chỗ dựa quan trọng
chống chọi khi biển động, phong
ba.
+ Cùng làm mà nuôi con khôn lớn
+ Chị nhận lỗi về mình: nghèo khổ,
đông con, thuyền chật
+ Có lúc gia đình: hòa thuận, vui
vẻ.
+ Hạnh phúc là sống vì con, để
nuôi con.
- Cách xưng hô cũng thay đổi: con
– quý tòa; chị - các chú  sắc sảo,
trải đời.
Một người phụ nữ nghèo khổ,
nhẫn nhục, sống kín đáo, sâu sắc,
thấu hiểu lẽ đời, giàu đức hi sinh,
vị tha. Đặc biệt là tình yêu thương
con.
2.2. Thái độ, suy nghĩ trong nhìn
nhận của Đẩu, Phùng sau khi
nghe người đàn bà kể chuyện
- Thái độ: Giận dữ  ngạc nhiên
- Suy nghĩ, nhìn nhận:
+ Về con người:
.Đẩu, Phùng: lòng tốt, thiện chí
 ngây thơ, hời hợt, thiếu thực tế
tăng hỏng có dụng ý gì của Nguyễn Minh Châu? .Người đàn bà: u mê, tăm tối sự
- Phùng đã đưa ra giải pháp gì cho gia đình này? cam chịu ấy xuất phát từ tình
Em có giải pháp nào thuyết phục hơn? thương con, bao dung và thấu hiểu
-Từ câu chuyện người đàn bà hàng chài, Phùng  trải đời, sâu sắc
nhìn nhận về cuộc đời và trách nhiệm của người nghệ .Người chồng vũ phu: Độc ác, dữ
sĩ? dằn  tội nhân  nạn nhân.
- Qua câu chuyện về cuộc đời của người đàn bà .Thằng Phác: Hành động không
hàng chài và cách ứng xử của các nhân vật, nhà văn thể chấp nhận được bảo vệ mẹ
muốn gửi đến người đọc thông điệp gì? nó  hiếu thảo
2. Thực hiện nhiệm vụ + Về căn nguyên của tội ác: hoàn
Hs phân tích, lí giải cảnh - nghèo đói, túng quẩn, thất học.
3. Báo cáo, thảo luận + Về giải pháp xã hội: vừa nâng
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo cao nhân cách người ,vừa phải
và bổ sung câu trả lời của bạn. nâng cao mức sống người.
4. Kết luận, nhận định + Về cuộc đời và trách nhiệm của
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội người nghệ sĩ
dung bài học.  Thông điệp: đừng nhìn cuộc
Và không phải ngẩu nhiên Nguyễn Minh Châu đã đặt đời, con người một cách đơn
gia đình hàng chài này bên cạnh chiếc xe tăng hỏng – giản, phiến diện; phải đánh giá sự
nó giống như là sự ứng chiếu nhức nhói giữa hai bạo vật hiện tượng trong mối quan hệ
lực: bạo lực thời chiến và bạo lực thời bình, bạo lực đa diện, nhiều chiều.
thời chiến thì đã kết thúc rồi nhưng nó vẫn đề lại hậu
quả trong thời bình. Bạo lực thời chiến cũng hết sức
vất vả mới có thể đẩy lùi, thì bạo lực thời bình cũng
rất cần sự kiên trì bền bĩ thì chúng ta mới có thể hóa
giải được.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ 3. Các nhân vật
- Những suy nghĩ, cảm nhận, đánh giá của em về aNhân vật người đàn bà hàng
nhân vật người đàn bà hàng chài; người đàn ông chài
hàng chài; chị em thằng Phác; Chánh án Đẩu; nghệ - Tên gọi: mụ, người đàn bà, chị
sĩ Phùng ta những người đàn bà vô danh
- Từ hình tượng nhân vật người đàn bà hàng - Ngoại hình: cuộc đời nhọc
chài, anh/chị có suy nghĩ gì về trách nhiệm của xã nhằn, lam lũ.
hội hiện đại trong việc giải phóng người phụ nữ - Số phận bất hạnh: xấu xí,
khỏi nạn bạo hành trong gia đình? nghèo khổ, đông con, chồng đánh
2. Thực hiện nhiệm vụ đập thường xuyên.
Hs nêu suy nghĩ, cảm nhận chung nhất và ghi vào - Phẩm chất, tính cách
phiếu học tập + Nhẫn nhục, chịu đựng.
3. Báo cáo, thảo luận + Yêu thương con vô bờ bến
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo + Giàu đức hi sinh và lòng vị tha.
và bổ sung câu trả lời của bạn. + Sâu sắc và thấu hiểu lẽ đời.
4. Kết luận, nhận định + Giàu lòng tự trọng…
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội Bóng dáng người phụ nữ Việt
dung bài học. Nam nhân hậu, bao dung, giàu đức
Tác giả đã dùng biện pháp đối lập giữa hoàn hi sinh.
cảnh và tính cách, giữa ngoại hình và tâm hồn của b.Nhân vật người đàn ông hàng
người phụ nữ ấy để làm nổi bật lên những phẩm chài
chất cao thượng đáng được ngợi ca đó là tình mẫu - Ngoại hình: Thô kệch, khắc
tử và thông qua đó tác phẩm còn gởi gắm về khát khổ.
vọng được sống trong tình yêu thương, trong hạnh - Ngôn ngữ: cộc cằn, độc địa
phúc gia đình của người phụ nữ. - Hành động: tàn nhẫn, độc ác.
Người đàn bà hàng chài chính là hiện thân của - Qua cái nhìn của chánh án
người phụ nữ Việt Nam, họ chịu đựng hi sinh gian Đẩu, nghệ sĩ Phùng và thằng
khổ, hết lòng vì chồng con, vì gia đình. Họ có tấm Phác: người vũ phu, thủ phạm
lòng bao dung độ lượng sâu sắc. Đó là những phẩm gây tội ác, cần lên án.
chất đáng quý, đáng tự hào. Hiện nay xã hội đã - Qua cái nhìn của người đàn bà
công bằng bình đẳng hơn, nhưng vẫn còn không ít hàng chài: cảm thông, chia sẻ
phụ nữ phải chịu bất hạnh trong cuộc đời, xã hội  Vừa là nạn nhân của cuộc sống
cần có biện pháp mạnh hơn để răn đe những hành khốn khổ, vừa là thủ phạm gây nên
động chà đạp người phụ nữ, để họ xứng đáng được bao đau khổ cho chính những
hưởng cuộc sống hạnh phúc. người thân của mình.
c.Thằng Phác
Vì thương mẹ mà đánh lại cha
Vừa đáng trách mà cũng vừa
đáng thương.
d.Chánh án Đẩu: có lòng tốt, sẵn
sàng bảo vệ công lí nhưng kinh
nghiệm sống chưa nhiều.
e.Bản thân Phùng:
- Sẵn sàng làm tất cả vì sự công
bằng nhưng lại đơn giản trong cách
nhìn nhận, suy nghĩ.
-Trăn trở về cuộc sống và những
nghịch lí của nó, hiểu thêm chính
mình.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ 4. Những chi tiết mang tính biều
- Hình ảnh cơn bão đã đến nhưng vẫn còn một tượng
chiếc thuyền ngoài phá gợi cho em liên tưởng đến - Hình ảnh cơn bão đến và chiếc
điều gì? thuyền ngoài phá.
- Mỗi khi ngắm bức ảnh được chọn, người nghệ
sĩ nhiếp ảnh đều nhìn thấy những gì đằng sau bức - Tấm ảnh được chọn trong “bộ
tranh? Theo em, những hình ảnh ấy tượng trưng lịch năm ấy
cho điều gì?
- Qua những chi tiết mang tính biểu tượng đó, Ý nghĩa: nghệ thuật chân chính
Nguyễn Minh Châu muốn đặt ra vấn đề gì về mối không bao giờ rời xa cuộc đời và
quan hệ giữa nghệ thuật với cuộc đời ? phải là cuộc đời, luôn luôn vì cuộc
 2. Thực hiện nhiệm vụ đời.
Hs phân tích và trả lời
3. Báo cáo, thảo luận
GV gọi một số HS trả lời, cho HS nhận xét chéo
và bổ sung câu trả lời của bạn.
4. Kết luận, nhận định
GV nhận xét các ý kiến của HS, và khái quát nội
dung bài học.
Nguyễn Minh Châu cho chúng ta thấy đằng sau bức
tranh thuyền và biển tuyệt diệu là cuộc đời đầy
khắc nghiệt với những mảnh đời tội nghiệp. Nhà
văn muốn thể hiện cái đẹp của nghệ thuật dễ nắm
bắt hơn cái đẹp của cuộc sống. Vì cái đẹp của cuộc
sống cần có thêm hạnh phúc và tình thương. Và đôi
khi cái đẹp của ngoại cảnh làm khuất lấp cái xấu
tồn tại ở đời sống. Cuộc đời không đơn giản xuôi
chiều mà chứa đựng nhiều nghịch lí với những
mảng sáng tối, xấu đẹp, thiện ác, thật giả… Quan
trọng là chúng ta đừng nhầm lẫn giữa hình thức bên
ngoài và bản chất bên trong, chúng ta phải có cái
nhìn đa diện, đa chiều về cuộc sống. Người nghệ sĩ
cũng đừng vì nghệ thuật mà quên cuộc đời. Nghệ
thuật chân chính luôn vì cuộc đời, vì con người.
1. GV chuyển giao nhiệm vụ III.Tổng kết
- Cách xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu 1.Nghệ thuật
trong tác phẩm này có nét gì độc đáo? - Cách tạo tình huống mang ý nghĩa
- Nêu điểm nhìn trần thuật của tác giả. Điểm nhìn khám phá, phát hiện về đời sống.
trần thuật có gì đặc sắc? - Điểm nhìn trần thuật sắc sảo làm
- Ngôn ngữ người kể chuyện có gì đáng chú ý? Ngôn cho câu chuyện trở nên gần gũi,
ngữ từng nhân vật có nét riêng như thế nào? chân thật, giàu sức thuyết phục.
- Nêu ý nghĩa của văn bản. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật
2. Thực hiện nhiệm vụ - Ngôn ngữ các nhân vật phù hợp
+Hs phân tích nghệ thuật, nêu ý nghĩa văn bản với đặc điểm tính cách của từng
3. Báo cáo, thảo luận người góp phần khắc sâu thêm chủ
GV gọi một số HS trả lời đề - tư tưởng của truyện ngắn.
4. Kết luận, nhận định 2.Ý nghĩa văn bản
- GV nhận xét nội dung các câu trả lời và chuẩn Chiếc thuyền ngoài xa thể hiện
hoá kiến thức. những chiêm nghiệm sâu sắc của
-Gv nhấn mạnh: Giọng điệu lão đàn ông thật thô bỉ, nhà văn về nghệ thuật và cuộc đời:
tàn nhẫn, lời của người đặn bà thật dịu đàng và xót nghệ thuật chân chính phải luôn
xa khi nói với con, thật đớn đau và thấu trải lẽ đời khi gắn với cuộc đời, vì cuộc đời;
nói về thân phận của mình; những lời của Đẩu ở toà người nghệ sĩ cần phải nhìn nhận
án huyện rõ là giọng điệu của một người tốt bụng, cuộc sống và con người một cách
nhiệt thành,.... toàn diện, sâu sắc. Tác phẩm cũng
rung lên hồi chuông báo động về
tình trạng bạo lực gia đình và hậu
quả khôn lường của nó.
3.Hoạt động luyện tập
3.1 Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố, hoàn thiện kiến thức, kĩ năng vừa lĩnh hội; viết
cách hệ thống tác phẩm .
Phương pháp tổ chức dạy học: đàm thoại, nêu vấn đề, thuyết trình (thực hiện lồng ghép
với hoạt động hình thành kiến thức mới và hoạt động tổng kết)
3.2 Nội dung:
3.3 Sản phẩm học tập: bài làm của học sinh.
3.4 Tổ chức thực hiện
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1. GV chuyển giao nhiệm vụ  Từ khóa: Nghệ thuật vị
GV cho Hs giải đáp ô chữ bí mật bằng cách đưa ra câu nhân sinh
hỏi dưới sự gợi ý của GV.
2. HS thực hiện nhiệm vụ
Hs củng cố lại kiến thức đã học và điền vào ô chữ bí mật
để cuối cùng là giải mã từ khóa
3. Báo cáo và thảo luận
HS được yêu cầu trình bày sản phẩm học tập của mình.
Các HS khác nhận xét, bổ sung.
4. Kết luận, đánh giá
GV nhận xét nội dung trình bày cách góp ý của những học
sinh khác. GV chốt lại nội dung bài học.
4. Hoạt động vận dụng (ở nhà)
4.1 Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố, hoàn thiện kiến thức, kĩ năng vừa khám phá; biết
cách hệ thống ý chính của tác phẩm.
4.2 Nội dung: Đọc hiểu tác phẩm văn học cùng chủ đề, thể loại.
4.3 Sản phẩm học tập: bài làm của học sinh.
4.4 Tổ chức thực hiện
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
1.Chuyển giao nhiệm vụ Câu 1: Xác địnhphương thức
Bài tập : Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi từ câu 1 biểu đạt chính được sử dụng
đến câu 4: trong đoạn trích trên ?
(1)Từ chỗ chiếc xe tăng mà tôi đang đứng với chiếc -Tự sự : kể lại những sự việc
máy ảnh, đi quá mươi bước sâu về phía trong có một chiếc mà nhân vật tôi chứng kiến.
xe rà phá mìn của công binh Mĩ, chiếc xe sơn màu vàng -Miêu tả : hành động, tâm
tươi và to lớn gấp đôi một chiếc xe tăng. Hai người đi qua trạng của các nhân vật.
trước mặt tôi. Họ đi đến bên chiếc xe rà phá mìn. Người
-Biểu cảm:bộc lộ cảm xúc
đàn bà đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá nước
của các nhân vật.
chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng, rồi đưa một cánh tay lên
có lẽ định gãi hay sửa lại mái tóc nhưng rồi lại buông Câu 2: Nêu nội dung chính
thõng xuống đưa cặp mắt nhìn xuống chân. của đoạn trích trên?
(2) Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ mặt đỏ gay, lão Câu 3: Việc đặt gia đình hàng
rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày chài bên cạnh bãi xe tăng
xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hỏng có dụng ý gì của Nguyễn
hết, chẳng nói chẳng rằng, lão trút cơn giận như lửa cháy Minh Châu?
bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng Nguyễn Minh Châu muốn gợi
người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm ra cho người đọc những suy
răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quật xuống lão lại nghĩ âu lo: cuộc chiến đấu
nguyền rủa bằng giọng rên rỉ đau đớn: “Mày chết đi cho chống lại đói nghèo tăm tối
ông nhờ. Chúng mày chết hết cho ông nhờ” và bạo lực còn gian nan lâu
( Trích Chiếc thuyền ngoài xa- Nguyễn Minh Châu, sgk dài hơn cuộc chiến đấu chống
Ngữ văn 12, tập hai, NXBGD) ngoại xâm. Và chừng nào còn
Câu 1: Xác địnhphương thức biểu đạt chính được sử dụng chưa thoát khỏi cuộc sống đói
trong đoạn 1 ? nghèo chừng đó con người
Câu 2: Nêu nội dung chính của đoạn trích trên? vẫn phải chung sống với cái
Câu 3: Trong đoạn 1, tại sao người đàn ông lại chọn địa xấu, cái ác. Chúng ta đã đổ
điểm là chiếc xe tăng của công binh Mĩ ngày xưa để đánh xương máu trong bao năm
người đàn bà? qua để giành được độc lập tự
Câu 4: Thông điệp nào của đoạn trích trên muốn gửi gắm do trong cuộc chiến đấu vì
tới anh, chị? Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng từ 5 đến quyền sống của cả dân tộc.
7 câu). Nhưng chúng ta sẽ còn phải
2. Thực hiện nhiệm vụ. HS theo dõi các yêu cầu và làm tiếp tục làm gì đây trong cuộc
bài, nộp lại bài làm cho GV giờ tiết học tới. chiến đấu giành quyền sống
3. Báo cáo, thảo luận. GV gọi một vài HS trả lời, nộp sản của từng con người, làm gì để
phẩm, cho HS nhận xét chéo và bổ sung câu trả lời của đem lại cơm ăn áo mặc và
bạn. ánh sáng văn hóa cho biết bao
4. Kết luận, nhận định. GV nhận xét các ý kiến của HS con người đang đắm chìm
trong kiếp sống đói nghèo u
tối.

Câu 4: Thông điệp nào của

đoạn trích trên muốn gửi gắm
tới anh, chị? Hãy viết một
đoạn văn ngắn (khoảng từ 5
đến 7 câu).