LOJİSTİK BİLGİ SİSTEMLERİ

1. Bilgi Sistemleri

Bilgi sistemleri insanlar, bilgisayar donanımı, bilgisayar yazılımları, iletişim ağı ve araçları ile veri
kaynaklarından oluşan, işletme içinde verileri toplayan, bunları çeşitli amaçlara uygun biçim ve içerikteki
bilgilere dönüştüren ve bu bilgileri gerekli kişi ya da birimlere ileten organize bir bütündür 1. Bir başka
tanıma göre bilgi sistemleri, bir organizasyonda çeşitli amaçları gerçekleştirmek için organize olmuş, işlerin
yapılmasında kullanılan çalışma yöntemlerinden, verilerden, insanlardan ve bilgi teknolojilerinden oluşan
bir bütündür2.

1.1.Bilgi Sistemlerinin Unsurları

Yukarıda verilen bilgi sistemi tanımlarında da anlaşılacağı gibi bilgi sistemlerini oluşturan -çalışma
yöntemleri, veri, insanlar ve bilgi teknolojisi olmak üzere- dört ana unsur vardır. Bu dört unsur arasından
çalışma yöntemlerinin diğer unsurların sistemde oynayacağı rolün boyutunu belirlemesi nedeniyle en önemli
unsur olduğu söylenebilir. Mevcut bilgi teknolojisi hemen hemen tüm ihtiyaçları karşılayabilecek düzeyde
olduğundan çalışma yöntemlerinin belirlenmesinde, bilgi sistemi için ayrılan bütçe, kısıt olarak, bilgi
teknolojisi kısıtından önce gelmektedir. Şekil-1’de bilgi sistemlerinin unsurları ve aralarındaki ilişki
gösterilmiştir.
Çalışma Yöntemleri: Çalışma yöntemleri, işlerin yapılmasında insanlar ve teknoloji tarafından
kullanılan metotlar, izlenilen prosedür ve kurallardır.
Örneğin bir bankada kredi başvurularının belirli kriterler açısından tümüyle bilgisayar tarafından
değerlendirilip sonuçlandırılması bir çalışma yöntemidir. Sisteme veriler banka çalışanı tarafından veya
müşteri tarafından girilebilir. Banka çalışanı tarafından girilmesi halinde kanıta/belgeye dayanmalıdır.
Müşteri tarafından girilmesi durumunda daha sonra müşteri beyanını sunacağı belgelerle kanıtlamalıdır.
Bankalarda kredi başvurularının değerlendirilmesinde bir başka çalışma yöntemi de şu şekilde
tasarlanabilir: Bilgisayar kredi başvurusunda bulunan müşteriyi belirlenen kriterler açısından değerlendirip,
puanlayabilir ve puanı banka çalışanına karar vermesi için bir rapor halinde sunabilir. Böylece banka
çalışanına o müşteriye kredi verilip-verilmemesi konusunda insiyatif verilmiş olur.
İlk çalışma yönteminde ise tüm değerlendirmeyi bilgisayar yapmakta ve belirli bir puana
ulaşamamış müşteriye kredi verilmesine izin vermemektedir. İkinci çalışma yönteminde ise bilgisayar banka
çalışanına karar vermesini kolaylaştırmak için rapor vermektedir.
Veri: Bilgi sistemleri yapmak için tasarlandıkları işleri gerçekleştirirken çeşitli biçimlerdeki verileri
(metin, görüntü, ses vb.) kullanırlar. Veri, bilgi sistemlerinin girdisi durumundadır. Bilgi sistemlerinin çıktısı
ise bu verilerin istenilen amaca uygun içerik ve biçime dönüştürülmüş hali olan -bilgi-dir. Tasarımı
nedeniyle belirli bir bilgi sistemi, girdi olarak kullanılan verinin belirli bir biçimde olmasını gerektirebilir.
Örneğin süpermarketlerde kullanılan optik okuyuculu sistemler veri olarak ürün bar-kodlarını ve veri
tabanına önceden girilmiş ürünle ilgili bilgileri kullanır. Bar-kodu olmayan bir ürüne optik okuyuculu sistem
yanıt vermez.

1
James O’BRIEN, Introduction to Information Systems, 8th edition, Irwin, USA, 1997, s.4.
2
Steven ALTER, Information Systems: A Management Perspective, Addison-Wesley Publishing Co., USA, 1991, s.7.
 İnsanlar: Bilgi sistemleri, verilerin girilmesi, sistemin işletilmesi ve üretilen bilginin kullanılması
noktalarında insanlarla etkileşim içindedir. Bir iş tümüyle otomasyonlaştırılmadıkça o işte insanların
çalıştırılması kaçınılmazdır. Bilgi sistemlerinde insanların gerçekleştirdiği işler veri girişi, sistemin
işletilmesi ve sistemin ürettiği bilginin kullanılması şeklinde sıralanabilir. Bilgi sistemlerinin kullanıcıları
kasiyer, mühendis, yönetici, müşteri gibi çeşitli düzeylerden olabilir. Kullanıcıların tümü sistemle ilgili
çalışmalarını yürütebilecek kadar bir beceriye sahip olmalıdır.
Bilgi Teknolojisi: Bilgi sistemleri, verileri istenilen biçimde bilgilere dönüştürmek ve bu bilgileri
ilgili kişilere ulaştırmak için bilgisayar donanım ve yazılımlarını, telekomünikasyon cihazlarını ve
telekomünikasyon ağlarını kullanır. Bilgisayarlar, yazıcılar, optik okuyucular, veri tabanı programları,
kelime işlemciler, telefonlar, fakslar vb. cihazlar ve yazılımlar bilgi sistemleri tarafından kullanılan bilgi
teknolojisi ürünlerine örnek gösterilebilir.

ÖDEV KONULARI:
Aşağıdaki bilgi sistemleri yukarıda verilen bilgiler ışığında analiz edilecektir.
Yukarıda verilen bilgilerin tekrarı ödevi yapmış olmanız anlamına gelmez. İlgili bilgi sistemini amaçlar-çalışma yöntemleri-veri-
insanlar-bilgi teknolojisi açısından çözümlemeniz (nasıl çalıştığını anlatmanız) gerekmektedir.
1- Öğrenci işleri bilgi sistemi
2- Süpermarket bilgi sistemi
3- Hastane bilgi sistemi
4- Café/restoran bilgi sistemi

ÖDEV FORMATI: A4 beyaz kağıda el yazısı ile yapılacaktır.

Konu:
Amaçlar:
Çalışma yöntemleri:
Veri:
İnsanlar:
Bilgi teknolojisi: