Վեստֆալյան համակարգ

Միջազգային հարաբերությունների Վեստֆալյան համակարգը միջազգայինա

հարաբերությունների համակարգ է, որը ստեղծվել է Եվրոպայում Վեստֆալիայի խաղաղության
հիման վրա՝ որպես համաձայնագիր, որն ամփոփում էր 1648 թվականին ավարտված
Երեսնամյա պատերազմի արդյունքները։
Վեստֆալիայի խաղաղության որոշ սկզբունքներ (ինքնիշխան պետություններ) դեռ
գործում են այսօր։
Հարաբերական առումով, երեսնամյա պատերազմում Եվրոպայի մարդկային
կորուստները գերազանցեցին անցյալի բոլոր պատերազմները: Հիմնական կորուստները տեղի
են ունեցել խաղաղ բնակչության շրջանում։ Ահռելի վնասներ է կրել նաև տարածաշրջանի
տնտեսությունը։ Երեսնամյա պատերազմը հստակ ցույց տվեց այն գինը, որը պետք է վճարվի
պատմական ճշմարտության վրա մենաշնորհ հաստատելու համար։
Նման աղետը կանխելու համար համագումարի մասնակիցները համաձայնեցին
հրաժարվել իրավունքի պատմական հիմնավորման սկզբունքից։ Կողմերը հրաժարվեցին
անցյալում իրենց իրավացիության պնդումից՝ որպես ներկայում իրենց իրավացիության
անհերքելի ապացույց, ինչպես նաև դեպի ապագա ճիշտ ուղին իմանալու իրենց բացառիկ
իրավունքը։ Փոխարենը ընդունվեց ապացույցների բազմակարծության սկզբունքը։
Վեստֆալյան համակարգը բնութագրվում է ուժերի հավասարակշռության և որպես
«ազգային պետական ինքնիշխանության հիմնական սկզբունքներից» ճանաչման գաղափարով,
ինչը նշանակում է, որ իր տարածքում յուրաքանչյուր պետություն ունի լիարժեք իշխանություն:
Դրան բնորոշ է նաև ապագաղափարականացումը՝ որպես քաղաքականության հիմնական
գործոններից մեկը համարելու խոստովանական գործոնը մերժելը։
Նոր պայմաններում միջպետական միավորումները դարձան ավելի ճկուն ու
փոփոխական։ Կոալիցիոն գործընկերների փոփոխությունը հաճախակի երևույթ դարձավ.
Համակարգի էությունը կայանում էր նրանում, որ թույլ չտա որևէ եվրոպական պետության կամ
եվրոպական պետությունների կոալիցիայի քաղաքական կամ դիվանագիտական մանևրների
միջոցով կուտակել ուժեր, որոնք զգալիորեն գերազանցում են իրենց պոտենցիալ
հակառակորդներին:

Միջազգային հարաբերությունների Վեստֆալյան համակարգի հիմնական սկզբունքները.

ազգային շահերի առաջնահերթություն;
 ուժերի հավասարակշռության սկզբունքը;
պետությունների առաջնահերթություն՝ ազգեր;
պետական ինքնիշխանության սկզբունքը;
սեփական գործերին չմիջամտելու պահանջի իրավունք.
պետությունների իրավունքների հավասարություն;
կնքված պայմանագրերը կատարելու պարտավորություն.
միջազգային իրավունքի գործողության սկզբունքը և դիվանագիտության կիրառումը
միջազգային հարաբերություններում (պայմանագրերի պահպանումը դարձել է նման
պրակտիկայի կարևորագույն տարրը, իսկ միջազգային իրավունքը և կանոնավոր
դիվանագիտական պրակտիկան պետությունների միջև հարաբերությունների անբաժանելի
հատկանիշն են):
Վեստֆալյան համակարգը հասկանալու մի քանի եղանակ կա.
Համակարգի սկզբունքներն են պետությունների հարաբերությունների իդեալը,
չափանիշը.
Համաշխարհայնացումը հանգեցրել է ազգային ինքնիշխանության դերի թուլացմանը,
քանի որ երկրների գործողությունները, որոնք հասկացվել են որպես այդ երկրների
ժողովուրդների կամքի արտահայտություն, փոխարինվել են որոշակի երկրների համատեղ
գործողություններով, և նման գործողությունները. դեռևս չեն ենթարկվում ժողովրդավարական
վերահսկողության։