‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûeè~∆ e÷dü|üÁ‹ø£

dü+|ü⁄{Ï 14 - dü+∫ø£ 10 e÷]Ã 2024

MTs¡C≤\>∑\&Ü Hê j·÷q‹
Áe‘·$<Ûëq eTVæ≤eTHé dü‘ê´|ü‹ MTs¡
q≥q dü÷Á‘·<ÛëØ! eTTsê]!
m≥T\ <ë≥ >∑\&√ Hêj·÷q‹!
Áe‘·$<Ûëq eTVæ≤eTHé MTs¡
düT<ÛëÁ|üDj·T»\~ÛHé yÓ’<ä]“¤øÏ!
Hê‘√ ìø£ yê<äT˝≤&É>∑\&˚! dü‘ê´|ü‹ MTs¡
eT<ÛäTs¡ eT<ÛäTs¡ eTTs¡∞>±q s¡kÕkÕ«<äqeTTq
n<Ûäs¡ düT<Ûës¡dü eT~H˚ Á>√*q MTs¡
 2 lø£fi≤>ö‘·$T
ñ‘·Ôs¡ sêe÷j·TD+˝À ≈£îø£ÿ ø£<∏ä @$T{Ï?
sêeTsêeD j· T T<ä ∆ + eTT–dæ + ~.
sêeTT&ÉT |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ&ÉT nj·÷´&ÉT. Äj·Tq
bÕ\q˝À <Ûäs¡à+ Hê\T>∑T bÕ<ë˝≤ q&ÉTk˛Ô+<äqï
ø° ] Ô eTT˝À¢ ø ±\ø° yê´|æ + ∫+~. n˝≤+{Ï
dü+<äs¡“¤+˝À z s√Eq...
sêeTT&ÉT ‘·q <äsê“s¡T˝À ø=\TyÓ’ ñHêï&ÉT.
n‘·ì #·T≥÷º eT+Á‘·T\T |ü]y˚wæº+∫ ñHêïs¡T.
ø£X¯´|ü⁄&ÉT, e•wüߺìe+{Ï s¡Twæes¡T´\T ñ∫‘êdü
Hê\ì n\+ø£]+#ês¡T. n˝≤+{Ï ì+&ÉTdüuÛÑ˝À
sêeTT\ yês¡T \ø£åàDTì e+ø£ #·÷dü÷Ô mes¡Hêï
bÂs¡T\T ø±sê´s¡T˝ú ,’… ‘·q düu≈ÑÛ î£ #˚sT¡ ≈£îHêïsê nì
n&ç>±&ÉT.
sêeTTì Ä»„ y˚ T s¡ ≈ £ î sê»<ë«sêìï
#˚s¡T≈£îqï \ø£åàDT&çøÏ nø£ÿ&É z >±j·T|ü&çq ≈£îø£ÿ
ø£ì|æ+∫+~. <ë+‘√ <ëìì sêeTTì düeTøå±ìøÏ
‘√&ÉT≈£îb˛ø£ ‘·|üŒ˝Ò<äT \ø£åàDTìøÏ.
‘·qøÏ e∫Ãq Ä|ü<äì #Ó|ü⁄Œø√eT+≥÷
sêeTT&ÉT nuÛÑj·÷ìï ˇdæ–q yÓ+≥H˚ Ä ≈£îø£ÿ
ªÁ|üuÛÑ÷! ˙ sê»´+˝À ˇø£s¡T <Ûäsêàìï ‘·|æŒ Hê
MT<ä <ë&ç #˚XÊs¡T. düs¡«<ädæ<äT∆&ÉH˚ |ü]Áyê»≈£î&ÉT
qqTï >±j·T|ü]#ê&ÉT,µ n+≥÷ yêb˛sTT+~.
Ä X¯óqø£+ e÷≥\T $qï sêeTT\yês¡T
yÓ+≥H˚ düs¡«<ädæ<äT∆ì |æ*|æ+#ês¡T. ªÄ ≈£îø£ÿqT
>±j·T|ü]∫q e÷≥ ì»y˚T Á|üu÷ÑÛ ! H˚qT j·÷#·q≈£î
ãj·T˝Ò]› q düeTj·T+˝À á ≈£îø£ÿ Hê <ë]øÏ n&É+¶ >±
ì*∫+~. ndü˝Ò Äø£*‘√ ñqï H˚qT ÄÁ>∑Vü‰ìï
|ü≥º˝Òø£b˛j·÷qT. Ä ÄÁ>∑Vü≤+‘√H˚ á ≈£îø£ÿqT
>±j·T|ü]#êqT. H˚qT #˚dæq |üì ‘·ù|Œqì
ˇ|ü⁄Œ≈£î+≥THêïqT. n+<äT≈£î>±qT MTs¡T m˝≤+{Ï
•ø£åqT $~Û+∫Hê dü+‘√wü+>± d”«ø£]kÕÔqT,µ
n+≥÷ y˚&ÉT≈£îHêï&ÉT düs¡«<ädæ<äT∆&ÉT.
düs¡«<ädæ<äT∆ìøÏ m˝≤+{Ï •ø£å $~Û+#ê˝≤
nì <äsê“s¡T˝À »qeT+‘ê ‘·s¡®quÛÑs¡®q |ü&ÉT‘·T+
&É>± Ä X¯óqø£+- ªÁ|üuÛÑ÷! ‘·eTπsMT nqTø√q+fÒ
Hê~ ˇø£ $qï|ü+. MT≈£î ì»+>± Hê |ü≥¢ C≤*
ø£*–‘˚, H˚qT #Ó|æŒq •ø£åqT n‘·ìøÏ $~Û+#·+&ç,µ
nì ø√]+~.
Ä e÷≥\≈£î sêeTT\yês¡T n+^ø£]+
#·>±H˚-ªá Áu≤Vü≤àDT&çì ≈£î\|ü‹>± ìj·T$T+#·+&ç.
n‘·&ìç ø£\+»s¡ nH˚ eTsƒêìøÏ n~Û|‹ü ì #˚jT· +&ç,µ
nì ø√]+~.
Ä e÷≥\T $qï+‘·H˚ düuÛÑ˝Àì yês¡+‘ê
ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s¡T. Áu≤Vü≤àDT&ÉT e÷Á‘·+ ‘·q≈£î •ø£≈å î£
ã<äT\T>± |ü<ä$ \_Û+∫q+<äT≈£î dü+ãs¡|ü&ÉT‘·÷
nø£ÿ&ç qT+∫ yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. ªn<˚$T{°, ˙≈£î »]–q
nHê´j·÷ìøÏ ã<äT\T>± düs¡«<ädæ<äT∆ì ø£]ƒq+>±
•øÏå+#·eTì ø√s¡‘êeqT≈£î+fÒ... n‘·ìøÏ ≈£î\|ü‹
ôVA<ë˙, eTsƒê~Û|ü‹ |ü<ä$˙ø£≥ºu…{Ϻ+#êyÓ+<äT
ø£˙,µ n+≥÷ n&ç>±s¡T düuÛÑ˝Àì ô|<ä›\T.
<ëìøÏ Ä X¯óqø£+ Ç˝≤ ã<äT*∫Ã+~-
ªnj·÷´ >∑‘· »qà˝À H˚qT Ä eTsƒê~Û|‹ü ì. s¡Twüß\qT
Ä<ä]dü÷,Ô <˚e‘·\ì |üPõdü÷,Ô ùde≈£î\ u≤>√>∑T\qT
>∑eTìdü÷Ô, n+<ä]ø° |ü+#·>± $T–*q ÄVü‰sêìï
uÛÑTõdü÷Ô #ê˝≤ ìwüº>± J$+#êqT. nsTTHê ≈£L&Ü
≈£îø£ÿ>± »ìà+#ê*‡ e∫Ã+~. n+‘· düÁ‘·Œes¡Ôq‘√
yÓT*–q H˚qT á dæú‹øÏ #˚s¡T≈£î+fÒ... ∫qïbÕ{Ï
ø√bÕìï ≈£L&Ü n<äT|ü⁄ #˚düTø√˝Òì Ä düs¡«<ädæ<äT∆&ç
>∑‘˚eTe⁄‘·T+<√ Ä˝À∫+#·+&ç,µ n+≥÷ q$«+~.
n~Ûø±s¡+ #˚‹˝ÀøÏ eùdÔ eTìwæ $#·ø£åD˝À
e÷s¡TŒ edüT+Ô ~. Ä eT‘·T˝Ô À n‘·qT ‘Ó*k˛ ‘Ó*j·Tø√
∫qï∫qï bıs¡bÕ≥T¢ #˚j·T&É+ U≤j·T+. eTsƒê~Û|ü‹
ôVA<ë˝À n‹|ü$Á‘·+>± ñ+&Ü*‡q eTìwæ
Ç+¬ø+‘· ìwüº>± ñ+&Ü˝À ø£<ë! á $wüj·÷ìï
düTìï‘·+>± ‘Ó*j·T#˚k˛Ô+~ ô|’ ø£<∏ä. Ç+<äT˝À ˇø£
|üø£ÿ ≈£îø£ÿ #·÷|æ+∫q düeTj·Tdü÷Œ¤]Ô nãT“s¡
|ü s ¡ ∫ Hê... >∑ T s¡ T e⁄>± ñqï‘· kÕú H êìï
n\+ø£]+#˚yês¡T m+‘· |ü$Á‘·+>± ñ+&Ü˝À
ôV≤#·Ã]k˛Ô+~.
 lø£fi≤>ö‘·$T 3

n‹>± {Ï.$. #·÷ &É&É+

uÛÀ»q+ ˝Ò<ë @<√ ˇø£{Ï ‹+≥÷ {Ï.$
#·÷dü÷Ô+{≤s¡T. ˝Òø£b˛‘˚ bò˛Hé e÷{≤¢&ÉT‘ês¡T.
lø£fi≤
>ö‘·$T
‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûeè~∆ e÷dü|üÁ‹ø£
e´ekÕú|üø£ dü+bÕ<ä≈£î\T
eTq*ï #·÷dæ |æ\\¢ T≈£L&Ü n<˚ <ë]˝À q&ÉTkÕÔsT¡ . &܈ˆ ãT\TdüT y˚+ø£≥ dü‘·´Hêsêj·TD eT÷]Ô
Bìe\¢ X¯Øs¡+˝À Á|ü‹≈£L\ Á|üuÛ≤yê\T @s¡Œ&É facebook/kalagowtami - kalagowtami.wordpress.com

‘êsTT. {Ï.$ #·÷dü÷Ô uÛÀ»q+ #˚ùdÔ 10 dü+e‘·‡sê\ dü+|ü⁄{Ï 14 ` dü+∫ø£ 10 e÷]Ã2024

˝À|ü⁄ |æ\¢\T dü÷ú\ø±j·TT\T>± e÷s¡T‘·THêïs¡ì yê´düeTT :
yÓ’<äT´\T #ÓãT‘·THêïs¡T. n+‘˚ø±<äT eT¬sH√ï s¡ø±\ ñ‘·Ôs¡ sêe÷j·TD+˝À ≈£îø£ÿ ø£<∏ä @$T{Ï ? 2
nHês√>∑´ düeTdü´\T ‘·˝…‘·TÔ‘êj·Tì dü+<˚Væ≤dü÷Ô leT‹ ø±ouÛÑ≥¢ yÓ+ø£≥s¡eTDeTà 4
yê]düTÔHêïs¡T. eTTfi¯fl|üP&ç kÕVæ≤‘·´+ 6
nqï+ ‹H˚ düeTj·T+˝À {Ï.$ #·÷&É≥+, eTø±ÿ eTd”<äT 7
bò˛Hé e÷{≤¢&≥É + #ê˝≤eT+~øÏ ñqï #Ó&¶É n\yê≥T. uÛ≤s¡‘· sêe÷j·TDeTT\ kÕeT´eTT 8
kÕ<Ûës¡D+>± nHêïìï ˝Ò<ë ‹H˚ |ü<ësêúìï #ê˝≤ ‘=+<äs¡|ü&ç‘˚ 11
MTs¡C≤\>∑\&Ü ? 12
ùd|ü⁄ q$T* $T+>±*. ø±˙ {Ï.$ #·÷ùd≥|ü⁄Œ&ÉT MT≈£î ‘Ó\TkÕ ? 13
m+‘· ‹Hêï+, m˝≤ ‹Hêï+ nH˚ Ä˝À#·q ñ+&É<Tä . ‘Ó\TdüT≈£î+<ëe÷ ? 14
Bìe\¢ yês¡T nH˚ø£ düeTdü´\ HÓ<äTs√ÿe\dæ l\+ø£ ‘·$T<∏ä |òüTs¡¸D 15
edüTÔ+~. Ä $wüj·T+ ‘Ó*dæq|üŒ{Ïø° #ê\eT+~ düVü‰j·T+ 17
n˝≤π> #˚dü÷Ô+{≤s¡T. Bìe\¢ }ãø±j·T+, bı≥º MT≈£î ‘Ó*j·T<äT MTs¡T n˝À∫+#·s¡T 18
düeTdü´\T, ø£fió¯ fl ã\V”≤qeTe&É+ ˝≤+{Ï düeTdü´\T bÂsêDÏø£ s¡+>∑düú\ ~>∑ZC≤\T 20
‘·˝…‘·TÔ‘êj·Tì yÓ’<äT´\T #ÓãT‘·THêïs¡T. edüT#·]Á‘·˝À dü+^‘· Hê≥ø£ Ø‘·T\T 22
nqï+ qeT\≈£î+&Ü ‹H˚ùdÔ ˝Ò<ë $T+π>ùdÔ $X¯«Hê<∏ä k»q´+ 25
n~ Js¡í+ ø±<äT. <ëìe\¢ nJs¡í+, ø£&ÉT|ü⁄H=|æŒ q\T>∑Ts¡j·÷´s¡T #ê\<ä÷ ? 26
˝≤+{Ï düeTdü´\T ekÕÔsTT. n<˚ n\yê≥T>± ø£s¡÷ŒØ sƒê≈£LsY 27
e÷]‘˚ nqï+ ‹q&É+ ≈£L&Ü yê]øÏ ø£weºü Te⁄‘·T+~. ø£$‘·\T :
n+‘˚ø±<äT á n\yê&ÉT m≈£îÿeø±\+ ø=qkÕ–‘˚ ø±∞j·T eTs¡›qeTT 19
Á|æj·÷ ˙¬ø’ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô 21
ø£&TÉ |ü⁄q≈£î dü+ã+~Û+∫q yê´<ÛTä \T dü+Áø£$TkÕÔsTT. Ç˝≤ nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤ ! 21
sêÁ‹y˚fi¯ Ç˝≤ uÛÀ»q+ #˚j·T&É+e\¢ düÁø£eTyÓTÆq >∑Ts¡Te⁄ 24
ìÁ<ä≈î£ uÛ+Ñ >∑+ ø£\T>∑T‘·T+~. ìÁ<äb˛e&ÜìøÏ m≈£îÿe bÕsƒ¡≈£î\T s¡#·q\T |ü+|æ+#ê*‡q ∫s¡THêe÷ :
düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~. yÓ+≥H˚ ìÁ<ä sêø£b˛e&É+ dü+bÕ<ä≈£î\T, lø£fi≤>ö‘·$T,
»s¡T>∑T‘·T+~. 102, eT÷Hé ˝…’{Ÿ‡, C….j·THé.s√&é, yÓ÷&É˝Ÿ ø√\˙,
nH˚ø£ nHês√>∑´ düeTdü´\≈£î ø±s¡DyÓTÆq sê»eTùV≤+Á<äes¡+`3 |æ\T|ü⁄ : 9866290025
{Ï.$ì m≈£îÿe>± #·÷&É≥+, uÛÀ»q, ‹+&ç ø±\˝À¢ 410, dæ u≤¢ø˘, Á^Hé Væ≤˝Ÿ‡ yÓT>±dæ{°,
#·÷&É≥+ $s¡$T+#·Tø√e&É+ #ê˝≤ nedüs+¡ . Bìï |æ.C….ÄsY.s√&é, #·+<ëq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é`50
>∑Ts¡TÔ+#·Tø=ì {Ï.$ ñ|üjÓ÷>±ìï >∑Ts¡TÔ+#·Tø=ì bulusuvsmurty@gmail.com
‘·–q düeTj·÷˝À¢H˚ #·÷&É≥+ n\es¡#·Tø√yê*. &ç{Ï|æ : \*‘· Á>±|òæø˘‡ ` 98857 00220
 4 lø£fi≤>ö‘·$T
ÁoeT‹ ø±o uÛÑ≥¢ yÓ+ø£≥ s¡eTDeTà
|ü • ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢ uÀ&É b Õ&É T
nÁ>∑Vü‰s¡+˝À Áo NeT\ø=+&É dü÷s¡´Hêsêj·TD
XÊÁdæÔ, ÁoeT‹ nqï|üPs¡íeTà <ä+|ü‘·T\≈£î yÓ+ø£≥
s¡eTDeTà 15-3-1911q eT÷&Ée ≈£îe÷¬sÔ>±
|ü⁄{Ϻ+~. |ü⁄{Ϻq#√≥H˚ m*yÓT+≥]dü÷ÿ˝Ÿ˝À,
>∑D|ües¡+ ÁbÕNqbÕsƒ¡XÊ\˝À ¬s+&˚fi¯ó¢ e÷Á‘·yÓT
#·~$+~.1923 ˝À |üHïÓ +&Ée @≥ ÄyÓT $yêVü≤+
‘·÷.>√.õ. sê»eT+Á&çøÏ #Ó+~q &Üø£ºsY ø±ouÛÑ≥¢
\ø°åà qs¡dæ+Vü‰sêe⁄‘√ »]–+~. &Üø£ºsY>±s¡T
#·<äTe⁄ø=H˚ s√E ˝À¢H˚ C≤rjÓ÷<ä´eT+˝À bÕ˝§Zì
C…’\T•ø£å nqTuÛÑ$+∫q <˚X¯uÛÑ≈£îÔ&ÉT. ‘·sê«‘·
yÓ’<äT´ì>±, sê»eT+Á&ç eTTìdæ|ü˝Ÿ øöì‡\sY>±,
sê»´düuÛÑ düuÛÑT´ì>± ùde\+~+#ês¡T. M]+{ÏøÏ
sê»eT+Á&ç˝À >√<ëe] rsêq >ö‘·MTÄÁX¯eT+
HÓ\ø=*Œq Áo ÁãVü‰àCÀX¯ó´ düTÁãVü≤àD´+, uÛ≤s¡‘·
C≤rj·T ø±+Á¬>dt n<Ûä´≈£åî\T Áo uÛÀ>∑sêE |ü{≤º_Û
d”‘êsêeTj·T´ , eTVü≤]¸ ãT\TdüT kÕ+ãeT÷]Ô e+{Ï
nÁ>∑ÁX‚DÏ Hêj·T≈£î\T e∫à sê»ø°j·T düe÷y˚XÊ\T
#·s¡Ã\T »s¡T|ü⁄‘·÷ ñ+&˚yês¡T. $<˚o edüTÔ
ãVæ≤wüÿs¡D, Vü≤]»qyê&É\˝À Á|ü#ês¡+, Vü≤]»q
ùde, |æ¬ø{Ï+>¥\T, yÓTT<ä˝…’q Á|üD≤*ø£\T M]+{Ï
˝ÀH˚ s¡÷|ü⁄ <ë˝ÒÃ$. M{Ïì Ád”Ô\T #˚ã{Ϻ‘˚ eT+∫
|ò*ü ‘ê˝§kÕÔjT· ì 1930˝À ªª<˚X¯ u≤+<Û$ä µµ <äTeP«]
düTã“eTà>±] Hêj·Tø£‘·«+˝À ÁoeT‘·T\T yÓ+ø£≥
s¡eTDeTà, ô|<ë›&É ø±y˚TX¯«s¡eTà, #·\¢|ü*¢ d”‘ê<˚$
yÓ T T<ä ˝ … ’ q eTTô|’ Œ ¤ eT+~ eTVæ ≤ fi≤eTDT\T
C≤rjÓ ÷ <ä ´ eT+˝À nø£ ÿ &É yÓ T T<ä { Ï kÕ]>±
Á|üy˚•+#ês¡T .
Ä ø±\+˝À b˛©düTE\T+ $|üØ‘·+>± ñ
+&˚~. C≤rjÓ÷<ä´e÷\qT n‹ ø£]qƒ yÓTqÆ #·s´¡ \‘√
nD∫ y˚ùd Á|üj·T‘·ï+ #˚ùdyês¡T. nsTTHê á
ã•+<ä+ <ÛÓ’s¡´+ ø√˝ÀŒø£ eTT+<äT≈£î kÕ– ñ|ü⁄Œ
dü‘ê´Á>∑Vü≤+ #˚XÊs¡T. yÓ+ø£≥s¡eTDeTà >±s¡T ø£\T¢,
kÕsê, $<˚o eÁdüÔ <äTø±D≤\e<ä› dü‘ê´Á>∑Vü≤+
#˚ùdyês¡T. nìï s¡ø±˝ XÊdüq ~Ûø±ÿs¡eT÷ #˚XÊs¡T.
|ü≥Tº e<ä\ø£ mì$T~ HÓ\\T Ç˝≤ ø±s¡´Áø£e÷\qT
#˚dæ Á|üuÛÑT‘ê«ìï Nø±≈£î ô|{≤ºs¡T. Á|üuÛÑT‘·«+ Çø£
>∑{Ϻ>± ÄbÕ\ì ìs¡ísTT+∫ ˇø£s√E $<˚o
eÁdü Ô < ä T ø±D≤\ e<ä › dü ‘ ê´Á>±Vü ≤ + #˚ d ü T Ô q ï
yÓ+ø£≥s¡eTDeTà, •esêE düTã“\ø£åàeTà, Á|üdæ<ä∆
<˚X¯uÛÑ≈£îÔ&ÉT Áo eT<ä÷›] nqï|üPs¡íj·T´>±] uÛ≤s¡´
s¡eTDeTà >±s¡q¢ T 1931»qe] 26 q n¬sdtº #˚d,æ
Ä s√E b˛©dt ùdºwüHé˝À ñ+∫, eTsêï&ÉT õ˝≤¢
ø√s¡Tº˝À $#ês¡D »]|æ Äs¡THÓ\\T C…’\T •ø£å
y˚XÊs¡T. ÁoeT‹ ø±ouÛ§≥¢ yÓ+ø£≥s¡eTDeTà >±s¡T
mì$T~ HÓ\\ >∑s“¡ e¤ ‹ ø£qTø£ Äs¡Tyêsê\T e÷Á‘·yTÓ
•ø£å y˚dæ sêeT#·+Á<ë|ü⁄s¡+ düuŸ C…’\T≈£î |ü+bÕs¡T
.n+<ä]‘√bÕ≥T ø±≈£î+&Ü ‘·q≈£î ‘·≈£îÿe •ø£å
|ü&É≥+ ÄyÓT≈£î nee÷q+>±, nHê´j·T+>± ‘√∫
n~Ûø±s¡T\qT ì\Bdæ+~. ÄyÓT >∑s¡“¤e‹ø±e≥y˚T
ø±s¡D+ nì yês¡T #Ó|üŒ>± XÊ+‹+∫+~. nB
ÄyÓT <˚X¯uÛÑøÏÔ .‘·≈£îÿe •ø£å |ü&ç+<äH˚ ~>∑T\T‘√H˚
$T–*q yê]øÏ M&√ÿ\T #Ó|æŒ sêeT#·+Á<ë|ü⁄s¡+
düuŸ C…’\T≈£î yÓ[fl+~ .
‘·sê«‘· ÄyÓT >±+BÛ #Ó|æŒq ìsêàD≤‘·àø£
ø±s¡ ´ Áø£ e ÷\˝À bÕ˝§Z q ï~ .1936˝À 25
sê{≤ï\‘√ q÷\T e&çø+Ï #·≥+ H˚]Œ+∫+~. j·÷uÛ’…
eT+~ Ád”Ô\≈£î q÷\T e<äø£≥+˝À b˛{°\T ô|{Ϻ
ãVüQeT‘·T *∫à Áb˛‘·‡Væ≤+∫+~. Ád”\Ô ≈£î ñ∫‘·+>±
Væ≤+B H˚]Œ+~.1936˝À 30eT+~ Vü≤]»q
$<ë´]›qT\ ø√dü+ Vü‰düº˝Ÿ @sêŒ≥T #˚dæ yê]
$<ë´_Ûe•~∆øÏ <√Vü≤<ä+ #˚dæ+~. Çe˙ï ‘·eT
Ç+{À¢H˚ dü«+‘· Ks¡TÑ√ ‘·eTyê] düVü‰j·T
düVü≤ø±sê\‘√ ìs¡«Væ≤+#·≥+ $X‚wü+. ;Vü‰sY
uÛÑ÷ø£+|üu≤~‘·T\ düVü‰j·T+ ø√dü+ ªµk˛<äs¡dü$T‹
ªµ@sêŒ≥T #˚dæ ‘êHÓ Hêj·Tø£‘«· + eVæ≤+∫ $sêfi≤\T,
 lø£fi≤>ö‘·$T 5

edüTÔe⁄\T ùdø£]+∫ u≤~Û‘·T\≈£î n+<ä CÒdæ+~. eTVü ‰ ‘· T àì dü ì ï<Û ë q uÛ ≤ >∑ ´ + nqTuÛ Ñ $ +∫

1962 #ÓH’ ê‘√ j·TT<ä+∆ dü+<äs“¡ +¤ >± uÛ≤s¡‘· |ü⁄\øÏ+∫+~. ∫e] kÕ]>± >±+BÛ 1946»qe]
ôdq’ ´+ kÂø£s´¡ +, s¡øDå£ ø√dü+ <˚X¯ yê´|ü+Ô >± Á|ü»\T 20q Væ≤+B Á|ü#ês¡ s¡»‘√‘·‡yê\≈£î eTÁ<ëdt
$]$>± dü V ü ≤ ø£ ] +∫ <˚ X ¯ u Û Ñ ø Ï Ô #ê{≤s¡ T . yÓ&ÉT‘·÷ Äj·Tq ôdŒwü˝Ÿ Áf…sTTHé sê»eT+Á&ç
yÓ+ø£≥s¡eTDeTà eTVæ≤fi≤ dü+|òü÷\T @s¡Œs¡∫ ùdwº Hü ˝é À ø±ùd|ü⁄ Ä–+~. yês¡Ô ‘Ó\TdüTø=qï y˚˝≤~
yê]<ë«sê $sêfi≤\T ùdø£]+∫, ‘êq÷ dü«j·T+>± »q+ Äq+<√‘·‡yê\‘√ >±+BÛì <ä]Ù+∫ ‘·•|æÔ
ñìï ôd«≥ºs¡T¢ n*¢ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+|æ, kÕj·T+ #Ó+<ës¡T. >±+BÛ Vü≤]»q ì~ÛøÏ $sêfi≤\T ø√s¡>±
n+~+∫+~ . eTVæ≤fi¯\T ‘·eT q>∑\qT dü+‘√wü+>± ÇùdÔ,
1956 ‘·sê«‘· ÄyÓT sê»eT+Á&ç |ü⁄s¡bÕ\ø£ |ü⁄s¡Twüß\T &ÉãT“ n+~+#ês¡T. M{Ïì ùdø£]+∫q
dü+|òüT düuÛÑT´sê\T>± eT÷&ÉT kÕs¡T¢, õ˝≤¢ |ü]wü‘Y yÓ+ø£≥s¡eTDeTà >±+BÛ ñqï ø£+bÕsYº yÓT+{Ÿ˝ÀøÏ
düuÛÑT´sê\T>± mìï¬ø’ Á|üC≤ ùde #˚dæ+~. 1930 yÓ[fl Äj·Tq≈£î düuøÑÛ øÔÏ +£ >± düeT]Œ+∫+~. Äj·Tq
&çôd+ãsY 26q eTVü‰‘êà >±+~Û Vü≤]»q j·÷Á‘· ÄyÓTqT ìsêàD≤‘·àø£ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚dTü HÔ êïyê nì
dü+<äs¡“¤+>± sê»eT+Á&ç ªe∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT yÓ+ø£≥ n&ç–‘Ó ÄyÓT eTVæ≤fi≤ Væ≤+B, U≤~ •ø£Då ≤ •_sê\T,
s¡eTDeTà {ÖHé ø±+Á¬>dt ôdÁ¬ø≥]>± ÄHê&ÉT yÓsTT´ Vü≤]»q Vü‰dü˝º Ÿ $wüj÷· \T #Ó|Œü >± uÀdæ H√{≤j·Tq
s¡÷bÕj·T\ $sêfi≤\T Á|ü»\qT+∫ ùdø£]+∫ q$« dü+‘·•|æÔ #Ó+~ ÄyÓT ‘·\ ì$T], ø±s¡´Áø£e÷\T
Vü≤]»q ì~ÛøÏ >±+BÛøÏ düeT]Œ+∫+~ .>±+BÛ $»j·Te+‘·+>± #˚j·T+&ç nì Äos¡«~+#ê&ÉT .
düs√õ˙Hêj·TT&ÉT yÓTT<ä˝…’q yês¡T d”‘êq>∑s¡+˝Àì ø±ouÛÑ≥¢ s¡eTDeTà <ä+|ü‘·T\≈£î eTT>∑TZs¡T
>ö‘·MT dü‘ê´Á>∑Vü≤ ÄÁX¯eT+˝À $&ç~ #˚XÊs¡T. ≈£îe÷¬sÔ\T eTT>∑TZs¡T ≈£îe÷s¡T\T »ìà+#ês¡T.ÄyÓT
n|ü⁄Œ&ÉT ÄyÓT ¬s+&ÉT s√E\T nø£ÿ&˚ ñ+&ç m|ü⁄Œ&ÉT eTs¡DÏ+∫+<√ ‘Ó*j·T˝Ò<äT .
Vü≤]` Vü#Ós≤¡Ts¡≈£îT|ü\T*¢ >±+π>j·T XÊÁdæÔ eT+#· T <ës¡T˝À¢
&Ü >∑÷≥+ kÕ«$T (9441092870)
Vü≤]Vü≤s¡T\≈£î ˝Ò<äT uÛÒ<äeTT, bı>∑\Tø£πøÿ eTqdüT≈£î
|ü]øÏ+∫ #·÷&É Çs¡Te⁄s¡T ˇø£fÒ.. eT+#·T<ës¡T\T ˇø£ ñ|üX¯eTq+!
q+~ yêVü≤qT&ÉT Vü≤s¡T&ÉT, ø£fi¯fleTT+<äT mìï <ës¡T\THêï
q+<äq+<äqT&ÉT >√$+<äT&ÉT, eTqdüT ø√s¡T≈£îH˚~ Ç˝≤+{Ï <ës¡T˝Ò!
|üqï>∑ uÛÑ÷wüDT&ÉT Vü≤s¡T&ÉT, Á|üø£ •‹ n+<ë\≈£î |üs¡e•+#·ì
|üqï>∑X¯j·TqT&ÉT>√$+<äT&ÉT eTqdüT ñ+≥T+<ë...?
>∑+>∑qT dü•wæº+∫q~ Áo Vü≤], s√p ñ<äj·Ty˚T H˚qT ìÁ<äø£fi¯fl‘√
>∑+>∑qT <Ûä]+#·T yê&ÉT Vü≤s¡T&ÉT, ø£fi¯ófl qT\TeTT≈£îH˚~ Ç˝≤+{Ï <ä•XÊ´\H˚!!
uÛÑ÷‘· >∑D≤\ ø£~Û|ü‹ ˇø£s¡T Ç˝≤+{Ï düT+<äs¡ <ës¡T\T #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT
ø√‹ eT÷ø£\≈£î kÕs¡<Ûä´+ Ç+ø=ø£s¡T. ˇø£ rj·Tì Äq+<äy˚T<√ eTqdüTbıs¡˝À¢ <ä÷]
ø±ØÔø£ e÷kÕq Vü≤s¡Tì ø=*∫q, –*–+‘·\T ô|&ÉT‘·T+~!!
Vü≤]ì ùd$+∫ qfÒ¢, Çø£ Ä s√»+‘ê dü«#·ÃyÓTÆq Ä˝À#·q˝Ò
Vü≤]ì ø=*Ãq Vü≤s¡Tì ùd$+∫qfÒ¢. |ü]eTfi≤\T yÓ<ä»\T¢‘·÷
>ö] ì |üPõ+∫q dæ] ì ‘·÷˙sê˝…’ #·T≥÷º |ü]ÁuÛÑ$TkÕÔsTT!
ùd$+∫qfÒ¢...
ç
 6 lø£fi≤>ö‘·$T
eTTfi¯fl|üP&ç kÕVæ≤‘·´+˝À u≤>± ÇwüºyÓTÆq bÕÁ‘·\T/&Ó’˝≤>∑T\T
∫qï|ü⁄Œ&ÉT ãT&ÉT>∑T. e÷ Hêqï≈£î #ê˝≤
Çwüº+ ø±ã{Ϻ á ãT&ÉT>∑T Hê≈£î ∫qï|ü⁄Œ&˚ ≈£î+#Ó+
ô|<Ó’›q|üŒ{Ï qT+&˚ ‘Ó\T‡. n+fÒ ∫qï|ü⁄Œ&ÉT eTq+
ô|<ä›sTT b˛j·÷+ nì nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤+ ø£<ë
n|üŒ≥Tï+N nqïe÷≥!!! ?? n+fÒ qqTï H˚qT
n<ä›+˝À >∑Ts¡TÔ|ü≥Tº≈£îqï|üŒ{ÏqT+N .
qqTï ãT&ÉT>∑T nH˚ |æ*#˚yês¡T. Á|üsTTy˚≥T
y˚TcÕºs¡¢ì ô|{Ϻ+#·˝Ò<äT, Äj·TH˚ y˚TcÕºs¡H˚yÓ÷ Hê≈£î
‘Ó*j·T<äT. ˇø£ {°#·sY dü÷ÿ˝À¢H˚ Á|üsTTy˚≥T #Óù|Œ
dæ+~ |ü\ø£‘√. |ü\ø£ s¬ +&ÉT eTTø£ÿ˝…+’ ~ (Á|üsTTy˚≥T
#Ó|Œü &É+ n+fÒ yÓTT{Ïøº ±j·T\T y˚jT· &É+ nì ns¡+ú ).
Ä düe÷<Ûëq+ ∫es√¢ ô|&É‘ê˝Ò #·T<äTe⁄ø√&ÜìøÏ.
dü+^‘·+ e÷Á‘·+ y˚TcÕºsT¡ e∫à #Óù|Œyês¡T
ø±˙ Äj·Tq dü÷ÿ˝Ÿ y˚TcÕºs¡T ø±<äT. m|ü⁄Œ&É÷ |üø√
&û\T ‘˚˝Ò<äT, #êø£˝…≥T¢ ≈£L&Ü!! yê[fl+{Ϭø[‘˚
yêfi¯flu≤“jYT ≈£L˝Ÿ Á&ç+ø˘ Ç|æŒ+#˚yê&ÉT, yê&É÷
(‘·q÷) ‘êπ>yê&ÉT. #êø£˝≥… T¢ n+fÒ Ç~. Ç~ ø±<äT.
n|üŒ{À¢ z ≈£îø£ÿ e÷ Ç+{Ï ø±+bÂ+&é˝À
‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&˚~. H˚HM˚ T <ëì ‘√ø£|≥ü Tº≈î£ ô|+#·T
≈£î+{≤ sê nì |æ\e˝Ò<äT, n~ nø£ÿ&˚ |ü⁄{Ϻ+~,
<ëì\T¢ n<˚, <ëìøÏ &Üø£ºsY _ôdÿ{Ÿ‡ ô|{≤ºqT H˚qT
‹q˝Òø£ (n|üŒ{À¢ Ä Áu≤+&é ñ+~) u§eTà Á|ò” n+fÒ
ø=ì|æ+#êqT ø±˙ ‹qeT+fÒ m{≤º? q#·Ã<ä÷› !!!
n|üŒ≥Tï+∫ n~ H˚qT ø£ì|æùdÔ #ê\T ‘√ø£ ôV≤*ø±
|üºsY˝≤ ñù|ùd~.
Ç+ø√ ô|+#·T≈£îH˚ ≈£îø£ÿ, <ëì ù|s¡T øÏ≥Tº
n~ ø£]∫+~. ‘√ø£|ü≥Tº≈£î ˝≤>∑˝Ò<äT ˇ≥Tº, n~
‹+≥T+fÒ, H˚qT n≥T yÓfi≤fl* qTyé ≈£î+#Ó+
»s¡T>∑T, nHêï, n~ »s¡>∑˝Ò<äT, n~ »s¡ø£ÿb˛‘˚
@+ !! nì H˚H˚ <ëì –HÓï MT+∫ <ä÷πøXÊ, ø±\T
–HÓïøÏ ‘·–* <ëìøÏ ø√|üyÓTT∫Ã, ø=+#Ó+ HÓeTà~>±
H=|æŒ ô|≥º≈£î+&Ü ø£]∫+~. n|ü⁄Œ&˚, eTq ‘Ó\T>∑T
uÛ≤wü <ëìøÏ sê<äì ‘Ó*dæ+~.
á ãT&ÉT>∑T @ø£ bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ dü÷ÿ˝À¢
y˚XÊqT. bò˛{À\T M&çj÷Ó \T ≈£L&Ü ñHêïjYT. (◊Hê
Ä bò˛{À\ MT<ä me]øÏ Ç+Áf…dtº ñ+≥T+~˝Ò)
n+<äT˝À ‘√¬øø£ÿ&ÉHêï ø£s¡TdüTÔ+<ë? d”Hé ÁbÕø°ºdüT
#˚ùd|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·+ uÛÑj·T+ qeP« e#˚Ã$ m+<äT
ø£+fÒ Ä |üøÏÿ+{Ï ˝≤e⁄bÕ{Ï |æìï>±s¡T ìs¡a+>±H˚
e÷sTT+{Ï |üø£ÿq ñ+&˚ yês¡T, Ä$&É yÓTT>∑T&ÉT
≈£L&Ü Ä u≤|ü⁄ ø±s¡÷Hº ˝é À ˝≤>± ãø£ÿ>± ñ+&˚yê&ÉT.
e÷ dü÷ÿ˝Ÿ Á>ö+&é˝À |òü⁄˝Ÿ ãT&ÉT>∑T y˚Tø£|t
n+&é ¬>≥|t qqTï #·÷dæ >∑Ts¡TÔ|ü{Ϻ ‘Ó>∑ ‘√ø£ }|ü⁄
≈£î+≥÷ MT<ä¬øøÏÿ+~, H˚HÓ˝≤>√ ‘·|æŒ+#·T≈£îì ùdºJ
MT<äø¬ ø±ÿqqTø√ n~ qqTï nø£ÿ&Éì+∫ ≈£L&Ü >∑Ts¡TÔ
|ü{Ϻ+~≥, nø£ÿ&ÉøÏ sê˙j·T≈£î+&Ü Hêqï Äù|s¡T.
˝Ò≈£î+fÒ C≤≥sY &ÛÉe÷˝Ÿ nj˚T´~. <ëì ‘√ø£ |ü≥Tº
≈£îì ˝≤>∑T<ëeTHêï <=s¡øq£ +‘·dŒ” &é>± }|ü⁄‘·T+~.
á f…Æ|ü⁄ d”qT ≈£L&Ü »]–+~.
Hê\T>∑e ‘·s¡>∑‹˝À ø£fi≤´DY>±&ÉT ñHêï&Ü
M&ÉT m|ü⁄Œ&É÷ |òdü ºt sê´+ø˘ nì bı>∑sT¡ (H˚qT ôdø¬ +&é
ø£<ë Hê≈£î n+‘· bı>∑s¡T ˝Ò<äqTø√) yê&ÉT Ä
<ä‘·TÔ>±&ç ô|Hé ≈£î+#Ó+ ‘·–* ∫qï ^‘· |ü&ç+~,
Ç<ä›s¡÷ ø=≥Tº≈£îHêïs¡T. ø£fi≤´DY >±&ç ô|Hé $]–+
<äqT≈£î+{≤, n˝≤H˚ yê&ÉT eTeTà*ï u≤>± s¬ #·Ã>={Ϻ
<ä‘·TÔ yêfi¯fl Hêqï MT~øÏ ñdæ>=˝≤Œ&ÉT. H˚q÷ ø£•cÕí
>±&É÷ kÕ«$T>±&É÷ ñ<äjT· øÏsD¡ Y ( n+<äs+¡ kÕ«$T
n+&é Áô|+ò &釽≤>± ÁøÏø¬ {Ÿ Ä&˚yêfi¯fl+) ø£\dæ yêfi¯fl
Hêqï ôVQ+&Ü eTT+<äT V”≤s√˝≤¢ n&ɶ+>± ì\ã&ç
ø£<ä\ìe«˝Ò<äT. ø=‘·Ô ô|Hé ø=ìùdÔH˚ Ç+{ÏøÏ yÓfi¯fl
ìkÕÔ+ nì.
‘·sê«‘· s√E |æ&TÉ >∑T˝≤+{Ï e÷ Á|æì‡bÕ˝Ÿ
‘Ó>∑ ‹{≤ºs¡qTø√, kÕ«$T yêfi¯fl Hêqï sêã{°º yê&çøÏ
m≈£îÿe ‹≥T¢ |ü&ܶjYT. n+<ä]ø° Çfi¯fl˝À ‹≥¢ø±
j·T\T |ü&ܶjYT. Ä ‘·sê«‘· mø£ÿ&ç¬ø[flHê MTyê&ÉT
ôd’˝…+{Ÿ, ãT~∆eT+‘·T&ÉT nì me¬s’Hê n+fÒ Ç<˚
 lø£fi≤>ö‘·$T 7

ø£<∏ä #Óù|Œyês¡T Hêqï, H˚qT ô|<ä›j˚T´ es¡≈£L. s¡dæºø˘ ø£<∏ä\ dæìe÷\ø£Hêï >=|üŒ>± kÕ>∑T‘·T+~
ô|<ä›j·÷´ø£ : eTTfi¯fl|üP&ç kÕVæ≤‘·´+ #ê˝≤ ø£<∏äq+.
>=|üŒ>± ñ+≥T+~. yπ̊s ‘Ó\T>∑T s¡#s· TT‘·\ ø£<\ä∏ T n+<ë\ sêeTT&ÉT dæìe÷ì #Ó|æŒ eTØ
ø=ìï #·~$Hê n$ |üP]Ô>± d”]j·Tdt>±H√ (eT<ÛäT Á|ò”y˚Tø˘ #˚dæq <äs¡Ù≈£î&ÉT, áj·Tq Áyêdæq ˇø£ ø£<∏ä
sê+‘·ø£+), Vü‰dü´+>±H√ (eTTìe÷DÏø£´+) ˝Ò<ë (ù|s¡T >∑Ts¡TÔ sêe&É+˝Ò<äT) ˇø£ eTTì‡bÕ*{°øÏ
ø=düyÓTs¡T|ü⁄ eTT–+|ü⁄‘√ ∫qï ø£<∏ä (uÛÑsê>√) @<√ #ÛÓ’s¡àHéì #˚dæ u≤>± |üì#˚düTÔHêï&ÉT ø±ã{Ϻ ñ∫‘·
ˇø£ s¡dü+ m≈£îÿe bÕfi¯fl˝À ñqï≥Tº nì|ækÕÔjYT. ‘êsTT˝≤\T Çe«&É+ ˝Ò<ä˙, n$˙‹ #˚j·Tìe«&É+
ø±˙ áj·Tq XË’*˝À n˙ï ø±yê*‡q bÕfi¯fl˝À ˝Ò<ä˙ $T>∑‘ê yêsY¶ düuÛÑT´\T, |üqTï\T dü]>±Z
ñ+≥T+<˚yÓ÷ nì|ædüTÔ+~ m+<äTø£+fÒ n|üŒ{Ï edü÷\T #˚sTTdüTÔHêï&Éì n~ Á|ü»\≈£î Çã“+~
es¡≈L£ ñqï eT÷&éì ˇø£ÿ yêø£´+˝À e÷πsÃkÕÔsT¡ .. nì ~+#˚kÕÔs¡T. Ç<˚ eT÷\ ø£<∏äì Ä <äs¡Ù≈£î&ÉT
ø√‹ ø=eTà#˚à rdüT≈£î+fÒ, ‘·q u≤\´+˝À »]–q ø£˙dü+ Á¬ø&ç{Ÿ Çe«≈£î+&Ü ìdæ‡>∑TZ>± yê&˚XÊs¡T.
$wüj·T+ #Ó|üPÔ ˇø£ @&Óì$T~ |ü⁄≥˝À¢ n+‘· e´eVü‰sêìï ø£<qä∏ +˝À
Hêqï>±]øÏ ˇ+{À¢ u≤>±˝Ò<äì ÄdüŒÁ‹øÏ #Ó|üŒ&É+ #ê˝≤ ø£wüº+. ø±˙ yês¡T e÷Á‘·+ $TdüºsY
rdüT¬øfi≤¢s¡T, Ä eTsêï&ÉT Äj·Tq nø£ÿ&çqT+∫ ô|fi≤fl+øÏ $Tdüsº Y e÷yéT dæìe÷ Áù|s¡DÒ n˙ ãT&ÉTøÏÿ
Ç+¬øø£ÿ&çø√ yÓ[flb˛j·÷s¡T nì ÁyêkÕÔsT¡ . ˇø£ÿø£Då + (u§eTàπø nsTTHê) dü÷Œ¤]Ô &Óìïdt n˙ #ÓbÕŒs¡T.
bÕ≥÷ eTq >∑T+&Ó ≈£L&Ü Ä–b˛‘·T+~. yÓT<ä&ÉT yÓTT<ä{Ï dües¡D: u§eTà y˚j·T&ÜìøÏ u≤|ü⁄ &Óìïdt
yÓTT<äT›u≤] b˛‘·T+~. #·~$q yêø£´+ dü]j˚THê qT+&ç dü÷Œ¤]Ôbı+<ës¡T.1960˝À¢ u§eTà˝ÀÔ y˚dæ
nì. n|üŒ{Ï<ëø± düs<¡ ë>±kÕ–q ø£<qä∏ + @$T{Ï˝≤ q|ü⁄Œ&ÉT &ÓìïdtqT uÒdt #˚dTü ≈£îì ^XÊs¡T. Ä+Á<Ûë˝À
nì. áj·Tq Áyêdæq sêE eTVü‰sêE ø£<ä∏ Ç|üŒ{Ï y˚&HÉ y˚ ÷Ó m|ü⁄Œ&É÷ Ç+{À¢ ãT&ÉT>∑T #=ø±ÿ y˚dTü ø√&ÉT
eTø±ÿ eTd”<äT
º eTø±ÿ eTd”<äT ˝Ò<ë eTdæ®<é n˝Ÿ-Vü≤sêyéT n‘·qT ø±u≤ >∑•Vü‰ìï X¯ó~∆ #˚XÊ&ÉT <ëìì nìï
nH˚~ kÂB nπs_j·÷˝Àì eTø±ÿ q>∑s¡+˝À ñqï eT‘ê\ Á|ü»\ ø√dü+ ‘Ó]∫ ñ+#ê&ÉT.
eTTdæ¢+ \≈£î n‘·´+‘· |ü$Á‘·yÓTÆq eTd”<äT. Ç~ eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô eTs¡DÏ+∫q ‘·sê«‘·,
ÇkÕ¢+ eT‘·+ jÓTTø£ÿ n‘·´+‘· |ü⁄sê‘·qyÓTÆq, n‘·ì nqT#·s¡T\T eTø±ÿ eTd”<äTqT $düÔ]+#·&É+
Á|üeTTKyÓTÆq eTd”<äT \˝À ˇø£{Ï. á eTd”<äT˝ÀH˚ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. eTd”<äTqT nH˚ø£kÕs¡T¢ eTs¡eTà‘·TÔ
ø±u≤ >∑•Vü≤+ ñ+~, Ç~ ÇkÕ¢+ eT‘·+ jÓTTø£ÿ #˚jT· ã&ç+~, ∫e]>± 1980 \˝À kÂB nπs_j·÷
n‘·´+‘· |ü$Á‘·yTÓ qÆ dü\ú +. Væ≤Áã÷ u…ã’ T˝Ÿ Á|üø±s¡+, Á|üuÛÑT‘·«+ <ëìì |üP]Ô>± |ü⁄q]ï]à+∫+~.
á düú˝≤ìï nÁuVü‰+, ÇkÕàsT÷˝Ÿ |ü$Á‘·+>± Á|üdüTÔ‘·+, eTø±ÿ eTd”<äT Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
#˚kÕs¡T. nÁuVü‰+ ‘·q ≈£îe÷s¡T&ÉT ÇkÕàsT÷˝Ÿ‘√ n‹ô|<ä› eTd”<äT\˝À ˇø£{Ï. eTd”<äT˝À ø±u≤
ø£*dæ ø±u≤ >∑•Vü‰ìï ì]à+#ê&ÉT, Ç~ ÇkÕ¢+ eT‘·+ >∑•Vü≤+, »yéT »yéT u≤$, Ç‘·s¡ |ü$Á‘· düú˝≤\T
jÓTTø£ÿ Á|ü<Ûëq düú\+>± ñ+~. ñHêïsTT. ªeTø±ÿ eTd”<äT eTTdæ¢+\≈£î n‘·´+‘·
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô 570 ˝À eTø±ÿ˝À |ü$Á‘·yÓTÆq düú\+. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ $T*j·Tq¢
»ìà+#ê&ÉT. n‘·qT 40 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡˝À eT+~ eTTdæ¢+\T Vü≤CŸ j·÷Á‘· ø√dü+ eTø±ÿ≈£î
ãVæ ≤ s¡ + >∑ + >± Á|ü e ø£ Ô > ± Á|ü ø £ { Ï + #· ã &ܶ & É T . ekÕÔs¡T. Vü≤CŸ j·÷Á‘· eTTdæ¢+\≈£î ◊<äT ø£s¡à\˝À
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô Vü≤CŸ j·÷Á‘· #˚ùd düeTj·T+˝À, ˇø£{Ï>± uÛ≤$kÕÔs¡T.
 8 lø£fi≤>ö‘·$T
uÛ≤s¡‘· sêe÷j·TDeTT\ kÕeT´eTT\T
` &Ü. ãT\TdüT $ j·Tdt eT÷]Ô
yê©àøÏ sêe÷j· T DeTT Ä~ø±e´eTT
y˚<äãè+Væ≤‘·eTT, yê´düTì uÛ≤s¡‘·eTT |ü+#·eT
y˚<äeTT. á ¬s+&ÉT ø±e´eTT\+<äTqT |ü\T
kÕeT´eTT\T ø£qã&ÉT#·T+&ÉTqT. uÛ≤s¡‘·eTTq
nø£ÿ&Éø£ÿ&É ø=ìï ñbÕU≤´qeTT\T n+>√bÕ+>∑eTT
\T>∑ e∫Ãq|üŒ{ÏøÏ˙ Á|ü<Ûëqø£<∏ä ÄeT÷˝≤Á>∑eTT>∑
n$∫äqïeTT>∑ kÕ–q~. Ç‹eè‘·Ô düìïy˚Xe¯ TT\qT,
Hêj· T ø±~ >∑ T DÁ|ü e è‹Ô $X‚ w ü e TT\qT eTq
Vü ≤ è<ä j · T eTT\¬ ø øÏ ÿ , eTq nqTuÛ Ñ e eTT\‘√
bÕ\T|ü+#·Tø=ì bÕsƒ≈¡ î£ q≈£î s¡ddü Tü Œ¤sD¡ ≈£Ls¡TÃ≥˝À,
ø£s¡Ôy√´‘ê‡Vü≤eTT #˚≈£Ls¡TÃ≥˝À, dü+düÿè‹, dü+Á|ü
<ëj·TeTT\ düeTq«j·T|üs#¡ T· ≥˝À ø£*j·TT>∑ yêdüT\
yÓTqÆ eTq≈£î <ë«|üs¡ j·TT>∑eTTHê{Ï uÛ≤s¡‘e· TT ø=+‘·
düìïVæ≤‘·yTÓ qÆ ~. Á‘˚‘êj·TT>∑eTTHê{Ï sêe÷j·TDeTT
Ç+#·Tø£ <ä÷s¡yÓTÆq~.
ˇø£$<ÛäeTT>± yê©àøÏøÏ b˛{°>± yê´düT&ÉT
uÛ≤s¡‘·eTTqT s¡∫+#ÓH˚yÓ÷ nqT dü+<˚Vü≤eTTq≈£î
‘êe>∑TqT. sêe÷j·TDeTT 24 y˚\ XÀ¢ø£ |ü]$T
‘· e TT. ñbÕU≤´qeTT\qT $&É ∫ ˝… ø Ï ÿ +∫q
uÛ≤s¡‘·eTT ≈£L&É 24 y˚\ Á>∑+<∏äy˚T j·T>∑TqT.
Ä~|ü s ¡ « eTT u≤\ø±+&É ‘ √qT, dü u Û ≤ |ü s ¡ « eTT
njÓ÷<Ûä´ø±+&É‘√qT, ns¡D´|üs¡«eTT ns¡D´,
øÏwæÿ+<Ûëø±+&É\‘√qT, $sê≥|üs¡«eTT düT+<äs¡
ø±+&É‘√qT, j·TT<ä∆|ü+#·ø£eTT j·TT<ä∆ø±+&É‘√qT
dü+e~+#·T#·Tqï$. $T–*q |üs¡«eTT\T ñ‘·Ôs¡
sêe÷j·TDeTqe#·TÃqT.
sêe÷j·TDeTTq HêsTTø±Hêj·T≈£î\ »q
Hê~ |üs¡´+‘·yÓTÆq ø£<∏ä u≤\ø±+&É˝À e]í+|ü
ã&çq~. uÛ≤s¡‘·eTTq Ä~|üs¡«eTTq ≈£L&É ø£<∏ä
n~j˚T ø£<ë! ø£<ë∏ Hêj·T≈£î\ ‘·+Á&ÉT\T <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT,
bÕ+&ÉTsêE eTTqT\ XÊ|üeTT#˚‘H· ˚ eTs¡D+Ï #Ó<sä T¡ .
n+‹j˚Tø±ø£ yê] eTs¡DeTTq≈£î yê] ø£fi¯Á‘·eTT˝Ò
ø±s¡DeT>∑T<äTs¡T. ø±e´HêsTTø£\T d”‘·, Á<Í|ü~
Çs¡Te⁄s¡TqT njÓ÷ì»\T, j·T»„dü+uÛÑe\T. sêe÷
j·TDeTTq ø£<ë∏ Hêj·T≈£î\T q\Te⁄s¡T, uÛ≤s¡‘e· TTq
nsTT<äT>∑Ts¡T. sêeT k˛<äsT¡ \≈£î $T~∏\˝À »q≈£îì
|ü⁄Á‹ø£\‘√ $yêVü≤eTT. <Ûsä à¡ » k˛<äsT¡ \≈£î Á<äT|ü<ä
|ü⁄s¡eTTq Á<Í|ü~‘√ $yêVü≤eTT. •e<Ûqä TdüT‡ HÓ≈î£ ÿ
ô|≥Tº≥ d”‘ê $yêVü≤eTTq≈£î Ms¡´X¯ó\ÿeTjÓT´qT.
|ü\Te⁄s¡T uÛ+Ñ >∑|&ü ]ç . ‘·T<ä≈î£ ÁãVü≤à]¸ $XÊ«$TÁ‘·Tì
‘√ e∫Ãq ø£åÁ‹j·TT&É>∑T sêeTT&ÉT d”‘·qT #˚|üf…ºqT.
eT‘·‡´j·T+Á‘·eTTqT ø={Ϻq <ÛäqT]«<ë´ |ü+&ç‘·T&ÉT
Á<Í|ü~ì #˚|ü≥TºqT. sêE \H˚≈£î\T uÛÑ+>∑|ü&ç].
<ÛÍeTT´ì‘√ Áu≤Vü≤àD y˚wü<Ûës¡DeTTq e∫Ãq
ø£åÁ‹j·TT&ÉT ns¡T®qT&ÉT Ä ø±s¡´eTTqT kÕ~Û+#ÓqT.
Çø£ÿ&É sêeTTìø£qï ‘·q ø£<∏ëHêj·T≈£î&ÉT ns¡T®qT&ÉT
$\T$<ä´˝À $XÊs¡<äT&Éì yê´düT&ÉT ìs¡÷|æ+#·
<ä\#ÓH˚yÓ÷ j·Tì|æ+#·TqT. k˛<äs¡ s¡Væ≤‘·yÓTÆq
ø£q´qT $yêVü≤e÷&Ésê<äì XÊÁdüeÔ TT. Ä $wüjT· eTT
qqT d”‘·ø£qï Á<Í|ü~ $•wüߺsê\T>± yê´düT&ÉT
ìs¡÷|æ+#·T≥πø dü«j·T+es¡ düuÛÑ˝À <Ûäèwüº<äT´eTTï&ÉT
Á|ü‹q #˚dæq≥T¢ e]í+∫j·TT+&ÉTqT.
sêe÷j·TD Äs¡+uÛeÑ TTq yê©àøÏ Áøö+#·|øü åÏ
u≤<ÛäqT e]í+#ÓqT. uÛ≤s¡‘ês¡+uÛÑeTTq ≈£L&Ü
yê´düT&ÉT X¯óqø£ XÀø£eTTqT e]í+#ÓqT. sêe÷j·TD
eTTq ˝Òì >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ eè‘êÔ+‘·eTTqT yê´düT&ÉT uÛ≤s¡
‘·eTTq n~Ûø£eTT>± #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. sêe÷<äT\T
j·÷>∑d+ü ‘·Twüß˝º q’… Ç+Á<ë~ <˚e‘·\ nqTÁ>∑V≤ü eTT#˚
»ìsTT+∫]. bÕ+&Ée⁄\T Ç+Á<ë<äT\#˚‘·H˚ »ìà+
∫]. yê©àøÏ Ç+Á<ä, nVü≤\´\ dü+>∑eTeTT Çs¡Te⁄
s¡≈î£ XÊ|üùV≤‘·Teq>± yê´düT&ÉT Ç+Á<ë<äT\ dü+>∑eT
eTTq ≈£î+‹øÏ »ìsTT+∫q bÕ+&Ée⁄\qT ø±e´
 lø£fi≤>ö‘·$T 9

Hêj·T≈£î\qT #˚ôdqT. düe÷»eTTq ø±\Áø£eTeTTq #·TÃqT. bÕ+&ÉTsêE n+‘·≈£î |üPs¡«y˚T dü«s¡ZdüTú&É

e∫Ãq e÷s¡TŒqT dü÷∫+#·T≥j˚T yê´düTì \ø£å´eT jÓT´qT. <Ûäs¡àE&ÉT dü«‘·+Á‘·T&ÉT. <ä÷´‘· Áø°&É≈£î
ì|æ+#·TqT. ‘·\|ü&ç |üsêõ‘·T&Ó’ sê»´ÁuÛÑwüߺ&Ó’ ns¡D´eTT bÕ˝≤
X¯Ss¡ŒDK sêeTTì ø√s¡>± sêeTT&ÉT ìsêø£ jÓTqT. Ç#·≥ yê©àøÏ Hêj·T≈£î&ÉT sêeTT&ÉT |üs‘¡ +·
]+#ÓqT. sêeDT&ÉT d”‘·qT ø√s¡>± ÄyÓT ìsêø£]+ Á‘·T&Ó’ ns¡D´eTTq≈£î yÓfi¯fl>±, yê´dü uÛ≤s¡‘·eTTq
#ÓqT. es¡ídü+ø£s¡eTT, C≤‹dü+ø£s¡eTT ≈£L&É<äì Hêj·T≈£î&ÉT bÕ+&Ée⁄&ÉT dü«‘·+Á‘·T&Ó’ ‘·q≈£î ‘êH˚
yê©àøÏ ‘Ó\T|ü>±, Væ≤&ç+ãqT ;ÛeTTq≈£î $yêVü≤eTT sê»´eTTqT C≤s¡$&ÉT#·Tø=HÓqT. á ø£<j ä∏ T· +‘·jT· T
#˚dæ yê] ≈£îe÷s¡T&ÉT>∑ |òüT{À‘·ÿ#·Tì »ìà+|ü#˚dæ sêeTj·÷DeTTq njÓ÷<Ûä´ ø±+&É˝ÀqT, uÛ≤s¡‘·
yê´düT&ÉT yê©àøÏ q‹Áø£$T+#Ó qì|æ+#·TqT. eTTq düuÛ≤|üs¡«eTTqqT »]–q~. düuÛ≤|üs¡«eTTqT
sêeTTq≈£î ‘=*>∑Ts¡Te⁄ edæwüߘ&ÉT, ¬s+&Ée ¬s+&ÉT>± uÛ≤$+∫q ‘=*uÛ≤>∑eTT sê»dü÷j·T
>∑Ts¡Te⁄ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ø±ø£ |ü\Te⁄s¡TqT <Ûqä T]«<ë´ |üs¡«eTT, ¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT sê»düuÛ≤|üs¡«eTT
<ëqeTT #˚d]æ . ns¡Tq® Tq≈£î ‘=*>∑Ts¡Te⁄ ø£èbÕ#ês¡T´ nqe#·TÃqT.
&ÉT, ¬s+&Ée >∑Ts¡Te⁄ Á<√D≤#ês¡T´&ÉT ø±ø£ |ü\Te⁄s¡T Ç+‘·≈î£ qT á sê»dü÷j·Tj·÷>∑ |ò\ü y˚T$T?
qT <∏qä T]«<ë´<ëqeTT #˚jT· T≥ Á>±Vü≤´eTT. sêe÷<äT nì Á|ü•ï+#·Tø=ìq |üs´¡ ekÕqeTT ñ‘·sÔ ¡ ø±\eTTq
\ $yêVü≤eTTq≈£î $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ø±s¡DeTTø±>±, sê»´|ü‘·qeTT, e÷quÛÑ+>∑eTT, ns¡D´yêdüeTT
ns¡T®Hê<äT\ $yêVü≤eTTq≈£î Á<√DT&ÉT ø±s¡DeT Ç$j˚ T <ä è X¯ ´ e÷qeTT\>∑ T #· T qï$. ìC≤ìøÏ
jÓT´qT. j·÷>∑|\üò eTT ÇVü≤˝Àø£eTT˝À n|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT ø£+{ÏøÏ
$XÊ«$TÁ‘·Tì j·÷>∑ dü+s¡ø£åDeTTq sêeT ø£qã&ÉTq~ ø±<äT. Ä j·T»„eTT\T #˚dqæ yês¡T eTs¡
u≤DeTTq≈£î >∑T]jÓTÆ q e÷Ø#·T&ÉT e÷j·÷ eTè>∑yTÓ Æ D≤q+‘·s¡eTTq dü«sêZ~ düTKeTT\ qqTuÛÑ$+#·T
d”‘ê|üV≤ü s¡DeTTq≈£î ø±s¡≈î£ &ÜjÓTqT. n–ï<˚e⁄q≈£î <äTs¡ì #Ó|ü⁄Œ#·T+<äTs¡T. ø±ì <äX¯s¡<∏äT&ÉT #˚dæq
kÕj·T|ü&É U≤+&Éeeq <äV≤ü q düeTj·TeTTq ns¡Tq® T j·÷>∑eTTq≈£î |òü\eTT yÓ+≥H˚ j·÷‘·ìøÏ \_Û+∫
ì X¯se¡ TTq≈£î >∑T]ø±≈£î+&Ü ‘·|Œæ +#·Tø=ìq eTj·÷ q~. n≥T\H˚ sê»dü÷j·Tj·÷>∑ |òü\eTT ≈£L&Ü
düTs¡T&ÉT ì]à+∫q eTj·TdüuÛÑ˝À nee÷ì‘·T&Ó’q bÕ+&Ée⁄\≈£î yÓ+≥H˚ \_Û+∫q~ø£<ë! Ç|ü⁄&ÉT ˇø£
<äTs√´<ÛäqTì e÷j·÷<ä÷´‘·eTT ø±s¡DeTjÓT´qT. Á|üX¯ï ‘·\jÓT‘·TÔ#·Tqï~.
n#·≥ e÷Ø#·T&ÉTø±>± Ç#·≥ eTj·÷düTs¡T&ÉjTÓ ´qT. j·÷>∑eTT\T ÇVü≤|üsd¡ Tü KeTT\qT ø√]ø£<ë!
nX¯«y˚T<Ûä j·÷>∑eTTq nX¯«eTTyÓ+≥ yÓ[flq sêeTk˛ #˚j·TT<äTs¡T. n{ϺjÓT&É uÛ≤s¡‘·eTTq bÕ+&Ée⁄\≈£î
<äs¡T\≈£î sêeTTì |ü⁄Á‘·T˝…’q \e≈£îX¯ó\‘√ j·TT<ä∆ ÇVü≤eTTq á sê»´ |ü‘·qeTT, ns¡D´yêdü u≤<Ûä
eTjÓT´qT. sê»dü÷j·T j·÷>∑ $wüj·TeTTq C…’Á‘· @\ ø£*>¬ qT? nqT dü+<˚V≤ü eTTq≈£î j·÷>∑eTTq≈£î
j·÷Á‘·≈î£ yÓ[flq <Ûsä à¡ E k˛<äsT¡ \≈£î ns¡Tq® |ü⁄Á‘·T&Óq’ e∫Ãqyê]øÏ @ ø£weºü TT ø£\T>∑sê<äT. j·÷>∑eTTq≈£î
ãÁuÛÑTyêVü≤qTì‘√ ø£\Vü≤eTjÓT´qT. e∫Ãqyê]øÏ @bÕ{Ï ø£weºü TT ø£*–qqT n~ j·T»e÷
sêeTT&ÉT sêE>∑ Á|üø£{Ï+|üã&ÓqT ø±ì qT\≈£îqT, ãTT‹«≈£îÿ\≈£îqT ø°&ÉT »s¡T>∑Tq+<äTs¡T.
|ü{≤º_Ûùwø£eTTq≈£î |üPs¡«y˚T |æ‘·èyêø£´ |ü]bÕ\q sê»dü÷j·TeTTq≈£î e∫Ãq •X¯óbÕ\T&ÉT j·÷>∑jT· »
eTTq¬ø’ ns¡D´eTTq≈£î |ü+|üã&ÓqT. uÛ≤s¡‘·eTTq e÷qT\≈£î |æq‘·*¢ ø=&ÉT≈£î n+fÒ k˛<äsT¡ &ÉT. n‘·&TÉ
n{Ϻ dæú‹ì ø£*Œ+#·T≥ yê´düTì øÏwüºeTT ˝Òø£b˛e dü+Vü≤]+|ü ã&ÓqT. n+<äT#˚ j·÷>∑eTT $|òü÷‘·yÓTÆ
 10 lø£fi≤>ö‘·$T
b˛sTTq~. j·T»„eTT dü+s¡øÏå+#·Tø√e\dæq u≤<Ûä´‘· ãTTwüß\qT ùd$+#·T≥, sêeDT&ÉT C≤qøÏ q|üV≤ü ]+
j·T»e÷qT\<˚. |ü⁄*ì y˚T\Tø=*|æ ã+~Û+|ü˝Òø£ #·T{ Ç‘ê´<äT\T Á|ü<ëÛ q $wüjT· eTT\T. uÛ≤s¡‘e· TTq
b˛sTTq n~ y˚T\Tø=*Œq yêìì Á$T+–y˚j·TTqT. ns¡D´|üs¡«eTTq ns¡T®qT&ÉT bÕX¯ó|ü‘êÁdüÔeTT
j·÷>∑eTT ≈£L&É |ü⁄*e+{Ï<.˚ Ä j·÷>∑eTTq »s¡T>∑ bı+<äT≥, ôd’+<Ûäe⁄&ÉT Á<Í|ü~ q|üVü≤]+#·T≥,
≈£L&Éì nø±s¡´eTT »]–q~. <ëì |òü*‘·eTTqT ãTTwüß\ dü+<äs¡ÙqeTT Ç‘ê´<äT\T Ç+<ä* $wüj·T
bÕ+&Ée⁄\T nqTuÛÑ$+#·ø£ ‘·|üŒì<ëjÓTqT. eTT\T. ôd+’ <Ûeä ⁄&ÉT Á<Í|ü~ q|üV≤ü ]+#·T≥ øπ e\eTT
sêe÷j·TDeTTq eqyêdüeTTq≈£î b˛e⁄q d”‘ê|üV≤ü s¡DeTTqT nqTø£]+∫ #·÷|ü⁄≥πø nqï≥¢>∑
|ü⁄&ÉT ¬ø’ø£ d”‘·≈£î ≈£L&Ü Hês¡ã≥º\ ì∫Ãq~. n~ |ü & É T qT. sêe÷j· T DeTTq dü T +<ä s ¡ ø ±+&É ˝ À
<Ûä]+#·T≥ ‘Ó*j·Tø£ d”‘· #ê\ nedüú |ü&çq~. n~ d”‘êsêeTT\T |üs¡düŒs¡eTT nC≤„‘·yêdüT˝…’ ø±\eTT
#·÷∫ edæcÕ˜<Tä \T ø¬ ø’ q£ T ì+~+∫]. Ç<˚ dü+<äs“¡ ¤ >∑&|É ]æ . uÛ≤s¡‘e· TTq $sê≥ |üs«¡ eTT˝À bÕ+&Ée⁄\T
eTTq uÛ≤s¡‘·eTTq yê´düT&ÉT ø=+#ÓeTT m≈£îÿe #˚dæ $s¡≥Tì ø=\Te⁄˝À nC≤„‘·yêdüeTT #˚dæ].
Á<Í|üB eÁkÕÔ|Vü ≤ü s¡DeTTqT düeT≈£Ls¬ ÃqT. sêeTTì sêe÷j·TDeTTq yêj·TT|ü⁄Á‘·T&ÉT Ä+»H˚
k˛<äsT¡ \T \ø£ÎDT&ÉT, uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT eqyêdüeTT e\<äì j·TT&ÉT nXÀø£eqeTTq eèø£då +ü Vü‰s¡eTT #˚dæ sêø£då Tü
yê]+∫]. sêeTT&É+^ø£]+|ü ˝Ò<äT. Ä‘·à >∑TDeTT \qT <äTqTe÷&ÓqT. uÛ≤s¡‘·eTTq |üeqdü÷‹
\˝À ø£åeT #ê\ >=|üŒ~. yê©àøÏ Hêj·T≈£î\≈£î ø£åeT ;ÛeTT&ÉT eèø£åuÛÑ+>∑ yÓTTq]à ø°#·≈£îì, ø°#·ø£ k˛<äs¡T
#ê\ ‘·≈£îÿe. yê´düTì Hêj·T≈£î\≈£î ø£åe÷>∑TDeTT \qT eT≥Tºô|f…qº T. Ä+»H˚jT· T&ÉT \+ø±<äV≤ü qeTT
m≈£îÿe. n+<äT#˚‘H· ˚ sê»düu˝ÑÛ À uÛ≤s¡´ nee÷ì+|ü #˚j·T>± ;ÛeTT&ÉT ˝≤øå±>∑èVü≤ <äVü≤qeTT #˚ôdqT.
ã&ÉT#·TqïqT nqï>±] Ä»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫ ø£eå ÷ düT+<äsø¡ ±+&É ø£<ä∏ ñ<√´>∑|sü «¡ eTTq ø±+#·
|üs¡T˝…’ eTÚqeTT>± ñ+&çb˛sTT]. >∑\eTT. lø£èwüß&í TÉ bÕ+&Ée <ä÷‘·>± yÓ[fl $X¯«s¡÷|ü
sêeTTì eqyêdüeTTq≈£îqT, bÕ+&Ée⁄\ dü+<äs¡ÙqeTT #˚j·T>±, Ä+»H˚j·TT&ÉT sêeT <ä÷‘·
eqyêdüeTTq≈£îqT e´‘ê´düeTT ø£qã&ÉT#·T+&ÉTqT. >± yÓ[fl ‘·q $X¯«s¡÷|üeTTqT #·÷|æ+∫Hê&ÉT. <Í‘·´
sêeTT&ÉT ‘·q ø£è‘·ìX¯Ãj·TeTT‘√ n+<äs¡T düTKeTT kÕsê+X¯eTT ¬s+&ç{Ï˝Àq÷ @ø£Ø‹>±H˚ j·TTqï≥T¢
>± qT+&Ée˝…qì yÓ&É\>±, bÕ+&Ée⁄\ ìsêX¯‘√ ø£qã&ÉTqT. <ä÷‘·qT #·+|ü<ä\#·&É+, ã+~Û+#·
‘·eT X¯Á‘·Te⁄\T qs¡«HêX¯qeTT ø±e˝…qì ‘·\b˛ Á|üj·T‹ï+#·&É+, Á|ürø±πs#·Ã¤ düe÷qy˚T. j·TT<ä∆
j·TT#·T yÓ&É*]. uÛ≤s¡‘·eTTq Á|ü‹Hêj·T≈£î&ÉT |üs«¡ eTT\T s¬ +&ç{˝Ï ÀqT ˇπøØ‹ j·Tqe#·TÃqT. ø±ì
Hêj·T≈£îì düC≤rj·TT&˚. yêìì HêX¯qeTT #˚jT· T≥ ^‘·e+{Ï Á|üuÀ<ÛäeTT\T sêe÷j·TDeTTq ˝Òe⁄.
eT÷\eTTq Ä‘·àHêX¯qeTTqT >±$+#·Tø=qïyê ø±s¡DeTT sêe÷j·TDeTT ñ|ü<X˚ ¯ Á>∑+<∏eä TT ø±<äT.
&ÜjÓTqT. me]øÏì y˚T\T#˚dæqyê&ÉT ø±˝Òø£ Ä#êsêqTcÕ˜q Á>∑+<∏eä TT. @~ ˝Àø£eTTq≈£î Væ≤‘·y÷Ó
b˛jÓTqT. sêe÷j·TDeTTq n≥T¢ ø±<äT. Á|ü‹ <ëì qqTwæ+˜ #·T≥j˚T sêe÷j·TD Hêj·T≈£î\ Ä#ê
Hêj·T≈£î&ÉT e÷qeC≤‹ uÛÑø£å≈£î&ÉT. n+<äTe\q s¡eTT. uÛ≤s¡‘·eTT n{Ϻ~ ø±<äT. Ç+<äT˝À Hêj·T
sêeTT&ÉT yêìì dü+Vü≤]+#·T≥#˚ e÷qeC≤‹ì ≈£î\T, Á|ü‹Hêj·T≈£î\T n+<äs÷¡ <Ûsä à¡ eTT qT|ü<•˚ +
dü+s¡øÏå+∫qyê&Éj˚T´&ÉT. #·T#·T+<äTs¡T. ‘êeTT e÷Á‘·eTT Ä#·]+|üs¡T.
sêe÷j·TDeTTq ns¡D´ø±+&É˝À sêeTT&ÉT j·TT<ä∆eTTq ø£s¡Tíì s¡<∏äeTT ~>∑ã&çb˛sTT
n>∑düTÔ´ìe\q <ÛäqTe⁄ bı+<äT≥, nÁ‹ eTTqï>∑T q~. ø£s¡Tí&ÉT ~– m‘·TÔ#·T+&É>± ø£èwüßíì Áb˛‘ê‡Vü≤
 lø£fi≤>ö‘·$T 11

eTTq ns¡T®qT&ÉT Ä‘·ìô|’ u≤D≤ìï e<ä\T‘·÷ ` ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí e<Ûqä T ø£sT¡ ìí e<Û˝ä ÀqT b˛\Ãe#·TÃqT.
ø£+. @qT <ä|üX¯Ãs¡D+ãTq sêe÷j·TDø±\eTTHê{ÏøÏ $;ÛwüDT&ÉT
<ëq+ãTq >∑Ts¡TCHê_Û ‘·s¡ŒDeTTq ì m<äs¡T|ü&çqqT Ç+Á<äõ‘·TÔ, ≈£î+uÛÑø£s¡Tí\T ª˙e⁄
‘ê´q÷q Áe‘· o\T&É e÷yê&Ée⁄ ìqTï #·+|üsê<äTµ nì e<ä*y˚jT· T<äTs¡T.
H˚ìj·TT >∑s¡Tí‘·\ Á<Ó+#·T ˙ X¯s¡ eTìjÓTHé uÛ≤s¡‘·eTTq n≥T¢ø±ø£ ‘·eT˝À‘êeTT #·+|ü⁄ø=qT≥
yê©àøÏ sêe÷j·TDeTTqqT Ç+Á<äõ‘·TÔ‘√ ‘Ó*j·Te#·TÃqT.
j·TT<ä∆eTTq \ø£åàDT&ÉT ` ˝Àø£eTTq ø£$jÓÆTqyê&ÉT ‘·q≈£î |üPs¡«
<Ûäsêà‘êà dü‘·´dü+<ÛäX¯Ã ` sêyÓ÷ <ëX¯s¡~∏ s¡´~ˆ eTTqï Á|üdæ<ä∆ ø±e´eTTqT Ä<äs¡ÙeTT>± rdüTø=ì
bÂs¡Tùw #êÁ|ü‹<ä«+<ä« ` X¯Ù¬s’q+ »Væ≤ sêeDÏyéTˆˆ ‘·q Á|ü‹uÛÑ#˚ <˚X¯ø±˝À∫‘·Ø‹ì e÷]à Á|ü»\
á XÀ¢ø+£ #Ûêj·T‘√ ns¡Tq® Tì |ü<´ä + ø£qã øπ eå TeTT ø√s¡T‘·÷ s¡∫+#·TqT. yê´düT&ÉT≈£L&É uÛ≤s¡‘·
&ÉT≥˝Ò<ë? sêe÷j·TDeTTq sêeDTì k˛<äs¡T&ÉT s¡#·q≈£î yê©àøÏ sêe÷j·TDeTTqT Ä<äs¡ÙeTT>±
$;ÛwD ü T&ÉT sêeTTì |üøeå£ TTq #˚sT¡ qT. uÛ≤s¡‘e· TTq rdüTø=ì s¡∫+#ÓqqT≥ ‘·|ü⁄Œø±<äqTø=+<äTqT.
bÕ+&Ée⁄\ y˚Tqe÷eT X¯\T´&ÉT øös¡e |üø£åeTTq ø±e⁄qH˚ ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\+<äTqT b˛*ø£\T+&ÉT≥
#˚s¡TqT. Ç+Á<äõ‘·TÔ e<ÛäqT n_ÛeTqT´ì e<Ûä‘√qT, ndüVü≤»eTT ø±ø£b˛e⁄qT.
‘=+<äs¡ |ü&ç‘˚ ` ¬ø $ $ j·Tdt sêE
ìqï H˚H=ø£ ô|[fl |ò+ü ø£Hå øé Ï nf…+&é Á~∏\s¢ Y dæìe÷ #·÷düTqÔ ï≥Tº f…q¸H>é ± nì|æ+∫+~.
nj·÷´... <ë<ë|ü⁄ 50 eT+~ n‹<∏äT\T ≈£îØÃ˝À¢ }Væ≤+#·sêì $<Ûä+>± ...eT<Ûä´ es¡Tdü e#˚Ãdü]øÏ
ÄoqT\j·÷´s¡T. H˚qT eTT+<äT es¡Tdü˝À ≈£Ls¡TÃHêï. düe÷|üÔ+. n+<äs¡÷ ‹+≥T+fÒ ...@+ #˚j·÷˝À
Äø£*>± nì|æ+∫+~. ø±ùd|üj÷· ´ø£ ˇø±yÓT ÁfÒ˝À ‘√#·ø£, njÓ÷eTj·T+>± ‘·\~+∫, ø√|ü+>± Hê
kÕïø˘‡ ‘Ó∫à yÓqTø£ es¡Tdü qT+&ç n‹<∏äT\≈£î #˚ ‘ · T \yÓ ’ | ü ⁄ #· ÷ dü T ≈£ î +≥THêï! dü ] >±Z n<˚
n+~+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. eTT+<äTøÏ ≈£Ls¡TÃqï düeTj·T+˝À eT÷&Ée eTVæ≤fi¯ Hê e<ä›≈£î e∫Ã....
Hê es¡≈î£ e#˚Ãdü]øÏ kÕïø˘‡ nsTTb˛j·÷sTT. ∫sê>±Z ‘·q #˚‹˝À ñqï uÖ˝Ÿ ì #·÷|æ+∫, rdüTø√eTqï≥Tº
nì|æ+∫+~. ‹qï>± ˝Ò∫yÓ[¢ yÓqTø£ es¡Tdü˝À ôd>’ ∑ #˚d+æ ~. Ä‘·•‘·>± uÖ˝Ÿ˝À #ÓsTT´ô|{Ϻ ãj·T≥≈£î
≈£Ls¡TÃHêï. á˝À>± eTs=ø£ ÄyÓT ≈£L˝Ÿ Á&ç+ø˘‡ rkÕ. n<˚+{À ‘Ó\TkÕ?
‘Ó∫à eTT+<äT es¡Tdü qT+&ç |ü+|üø+£ yÓTT<ä˝{… +ºÏ ~. ≥÷‘Y |æø˘.
nqTe÷ì+∫qfÒº ... yÓq≈£îÿ e#˚Ã˝À|ü⁄ n$≈£L&Ü |üfifl¯ dü+<äT˝À¢ Çs¡T≈£îÿqï ÄVü‰sêìï rùd ø£Ás¡|⁄ü \¢\T.
nsTTb˛j·÷sTT. ø√|ü+ |ü≥˝º øÒ £ yÓ[b¢ ˛<ë+ ... nì ˙‹:
˝Ò∫ ì\TÃHêï. dü]>±Z n<˚ f…ÆyéTøÏ ....eTT>∑TZs¡T J$‘·+˝À -
eTVæ≤fi¯\T ÁfÒ\˝À |òüTTeT |òüTTeT˝≤&˚ e+≥ø±\qT MT bıõwüHé ì ‘·s¡#·T>± e÷s¡Ã&ÜìøÏ
rdüT≈£îe#êÃs¡T. kÕàsYº>± Ä˝À∫+∫ ákÕ] eT<Ûä´ Á|üj·T‹ï+#·e<äT›.
es¡Tdü˝À ≈£Ls¡TÃHêï. ˇø±yÓT eTT+<äTqT+&ç, ø±<ä÷, ≈£L&É<äT nì....
eTs=ø±y˚TyÓqTø£qT+&ç n+~+#·&+É yÓTT<ä˝{… ≤ºsT¡ . ‘=+<äs¡|ü&ç‘˚ <=]πø~ ≥÷‘Y |æø˘ ˝Ò
 12 lø£fi≤>ö‘·$T
MTs¡C≤\>∑\&Ü? ` kÕúq+ qs¡dæ+Vü‰sêe⁄
Áoø£•wü‘í T· ˝≤uÛ≤s¡+ Hê≥ø£+˝À ªªdü‘´· uÛ≤eTµµ
‘·q uÛÑs¡Ô Áoø£•wüßí&Ó\¢|ü⁄Œ&É÷ ‘·q≈£î kÕ«BÛqT&Ó’
ñ+&É{≤ìøÏ, Hês¡<√|ü<X˚ ¯ yÓTT+~, ‘·<qä T>∑TD´+>±
uÛsÑ •Ô¡ <ëq Áe‘·+ #˚jT· &ÜìøÏ ìX¯ÃsTT+#·Tø=+≥T+~.
á ìX¯Ãj·÷ìï bı&çe÷≥\‘√ #Ó|æŒ ìÁwüÿ$Tdü÷Ô
e⁄+&˚~. Áù|ø£≈å î£ \ eTÚq+>± $ì ePs¡≈î£ +&˚yês¡T.
sT÷ ìX¯Ãj·T+˝À Ä Áe‘·+ e\¢ ‘·q≈£î
\_Û+|üu§j˚T´ eTqXÊÙ+‹˙, eTVü≤<ëq+<ëìï
‘·\eP|ü⁄˝Àq÷, q&Éø˝£ Àq÷ e´ø£|Ô iü ∫ ˝ÀìøÏ yÓ[fl
b˛e&É+ Hê eTqdüT‡q≈£î n+‘·>± ‘·•|æÔ ìe«&É+
˝Ò<äT. Ä dü+‘√cÕìï e´ø£Ô+ #˚ùd ˇø£ bÕ≥ @<Ó’Hê
e⁄+fÒ, u≤>∑T+&ÉTqì|æ+∫+~. n+<äT\¬ø’ ø=ìï
bÕ≥\ u≤D°\T Hê eTqdüT‡˝À q&ç#êsTT. ø±ì
yê{Ï q&Éø£\≈£î nø£ÿ&É Á|üø£{Ï+#·e\dæq uÛ≤yêìøÏ
n$ dü]|ü&˝É <Ò Tä . ‘·T<ä≈î£ Á>±eTbò˛H√¢ eTsê؃u≤D°˝À
mes√ bÕ&çq bÕ≥ q&Éø£ Hê eTqdüT‡q ø£+~+~.
Ç~ Ä düeTj·T dü+<äsꓤìøÏ #ê˝≤ u≤>∑Tqï<äqT
ø=HêïqT.
Ä u≤D°øÏ ø=ìï kÕúsT÷ uÛÒ<ë\ kÕ>∑düT\T
}Væ≤+#·T≈£îHêïqT. Ä bÕ≥ Ç˝≤ ñ+&Ü\ì q&Éøø¬£ ’
eTqq+ #˚düTø=HêïqT. <ëìøÏ e÷≥\T Áyêj·÷*.
dü]jÓÆTq e÷≥\T Hê eTqdüT‡q ø£+<ä&É+ ˝Ò<äT.
sT÷ Ä˝À#·q‘√H˚ Ábı<äT›≥÷s¡T Hê≥ø£ Á|ü<äs¡ÙHê
\≈£î e÷ ø£+ô|˙ yês¡eT+‘ê ãj·T\T<˚sê+.
y˚TeT+‘ê ø£&É|ü <ë{Ï mÁs¡>∑T+≥ ¬s’\T ùdºwüqT˝À
~>±+. nø£ÿ&ÉqT+∫ Äs¡T ¬s+&Ó&É¢ ã+&É¢˝À ø=+‘·
<ä÷s¡+ yÓ[fl, nø£ÿ&É ô|Hêïq~ <ë{Ï nø£ÿ&ÉqT+∫
ãdüT‡˝À Ábı<äT›≥÷]øÏ yÓfi≤fl*. n˝≤π> ãj·T\T
<˚sê+. ô|Hêïq~ y=&ÉT¶q Ä>±+. ô|Hêïq~
yÓ÷ø±fi¯fl ˝À‘·T≈£î ô|>’ ± bÕs¡T‘·÷e⁄+~.. y˚TeT+‘ê
ã+&ÉT¢~–, Ä q~˝À q&ç#ê+. kÕe÷q¢ã+&ÉT¢
e÷Á‘·+ q~ <ë≥T‘·THêïsTT.
n~ yÓHÓï\ sêÁ‹ nsTT+~. yÓHÓï\>∑÷&Ü
e#˚Ãdæ+~. e÷˝À ø=+‘·eT+~ ne* y=&ÉT¶≈£î
#˚sês¡T. y˚TeTT nsTT<ës¡T>∑Ts¡+ e÷Á‘·+ q~˝À
ÇdüTø£~ã“ MT<ä ≈£Ls¡TÃ+&ç ã+&Ée¢ +ø£ #·÷düTHÔ êï+.
n+<äT˝À ˇø£ ã+&ç e÷Á‘·+ kÕe÷q¢ ãs¡Te⁄‘√
q~eT<Ûä´˝À #·Áø±\T ≈£Ls¡T≈£îb˛sTTHêsTT. m&É¢qT
m+‘· n~*+∫Hê yÓqø£ qT+&ç, m+<äsT¡ eTT+<äT≈£î
HÓ{ϺHê Ä ã+&ç ø£<ä\˝Ò<äT - Hêe<ä›e⁄qï yÓT+ãs¡¢
<ä•wæº n+‘ê Ä ã+&çMT<äH˚ e⁄+~. Hê eTqdüT‡
e÷Á‘·+ Hê˝À eTdü\T‘·Tqï bÕ≥ q&Éø£MT<äT+~.
n~ 1925 e dü+e‘·‡s¡+ nqTø=+{≤qT.
‘˚B, HÓ˝≤ >∑Ts¡T≈Ô î£ sêe&É+˝Ò<Tä . Ä ÇdüTø£ ~ã“MT<ä,
H˚q÷, |æ\¢\eTÁ] düT+<äs¡sêeTj·T´, ø=+&ÉbÕø£
>√$+<äsêe⁄, ;ÛeTes¡|⁄ü qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ (_.j·THé.
ÄsY ) eTeTTà\qT rdü T ø=ìyÓ fi ‚ fl ø£ + Á{≤ø£ º s ¡ T
≈£Ls¡TÃHêïeTT.
e÷˝À >√$+<äsêe⁄ Hê≈£î u≤\´$TÁ‘·T&ÉT.
Hê≈£L á‘·ìøÏ #·qTe⁄ yÓT+&ÉT, á‘·&TÉ ‘·T˝≤uÛ≤s¡+
Hê≥ø£+˝À s¡TøÏàDÏ bÕÁ‘·<Ûë]. ªªˇπs >√$+<ëjYT!
˝Ò∫yÓ[fl yêfi¯fl≈£î düVü‰j·T+>± Ä ã+&çì ø±düÔ
eTT+<äT≈£î HÓ≥ºsê!µµ nHêïqT. n‘·&ÉT ˝Òe≈£î+&Ü
ã<ä∆ø£+>±, ªªm+<äT≈£î˝Òsê nø£ÿ&É n+‘· eT+~
e⁄Hêïs¡T. düTfi¯óe⁄>± eP‘·+MT<ä HÓfkºÒ ÕÔsπ µ¢ µ nHêï&ÉT.
ªªn~ø±<äTsê! qTe⁄«≈£L&Ü <ä>∑Zs¡T+fÒ, yêfi¯fl≈£î
eT]+‘· ã\+>± e⁄+≥T+~µµ nHêïqT. nHêï,
n‘·&ÉT ˝Òe˝Ò<äT.
Ç+‘·˝À düT+<äs¡sêeTj·T´ n+<äTø=ì,
ªªM&ÉT ˙ e÷≥ $+{≤&ÉTÁ{≤?µµ nHêï&ÉT. Hê≈£î
ø=+#Ó+ ø√|ü+ e∫Ã+~. ªªÄ! Hê e÷≥ MTs¡C≤\
>∑\&Ü M&ÉT?µµ nHêïqT. nÁ|üj·T‘·ï+>± n|ü⁄Œ&ÉT
>√$+<äsêe⁄ ˝Ò∫ ã<ä∆ø£+>±H˚ yÓfi‚fl&ÉT. n<˚ e÷≥
Hê eTqdüT‡˝À |ü\TkÕs¡T¢ q&ç∫+~. nø£ÿ&É Ä ã+&ç
eTT+<äT≈£î ø£~*+~. Hê eTqdüT‡˝À q&ÉTdü÷Ôqï
Ä eTsê؃ u≤D°øÏ á ªªMTs¡C≤\>∑\&ܵµ nqï e÷≥
dü]b˛sTT+~. ‘·s¡Tyê‘· ªªHê j·÷q‹µµ nqïe÷≥
düTŒ¤]+∫+~. <ëì yÓqTø£, ªªdü‘ê´|ü‹µµ nqï |ü<ä+
 lø£fi≤>ö‘·$T 13

≈£L&Ü düTŒ¤]+∫+~. ‘·sT¡ yê‘· ePVæ≤+#·Tø=+≥÷qï düeTj·T+˝À ªªMTs¡C≤\>∑\&Ü Hêj·÷q‹µµ bÕ≥

e÷≥˝À¢ ªÁe‘· $ <Û ë qeTTq≈£ î Hé µ nqï e÷≥ bÕ&ç q{Ï+#êqT. Áù|ø£å≈£î\T ø£s¡‘êfi¯<Ûä«qT\T
e#˚Ãdæ+~. Ä ªªeTTq≈£îHéµµ nqï |ü<ä+ u≤>± #˚XÊs¡T. uÛÒwt ! u≤>∑Tqï<äqTø=HêïqT. nsTT‘˚,
˝Ò<äì|æ+∫+~. ªeTVæ≤eTHéµ nqï |ü<ä+ y˚ùdÔ. eqT‡yÓ÷sY nì e÷Á‘·+ nq˝Ò<äT. Áã‹ø±qTsê
u≤>∑T+≥T+<äì|æ+∫+~. Çø£ kÕ|ò>” ± Ä u≤D°jTÓ Tø£ÿ uÛÑ>∑e+‘·T&Ü nì dü+‘√wæ+#êqT. m+<äTø£+fÒ Ä
yÓTT<ä{Ï |ü\¢$ q&ç∫+~. ªMTs¡C≤\>∑\&Ü Hê ø°s¡Ôq˝Àì bÕ<ë\T uÛ≤y√Á<˚ø£+ e\¢ nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü
j·÷q‹ Áe‘·$<Ûëq eTVæ≤eTHé dü‘ê´|ü‹µ u≤>∑Tqï C≤„|øü ±ìøÏ sê˝Ò<Tä . ÁbÕ$Tº+>∑T düV‰ü j·T+‘√ m˝≤>√
<äqTø=HêïqT. |üP]Ô#X˚ ÊqT. ø±˙ ‘·–q+‘· uÛ≤eÁ|üø≥£ q #ÓjT· ´˝Òø£
Á|üøÿ£ H˚ düT+<äss¡ êeTj·T´ e⁄+&ç, ªª@$TÁ{≤ bıj·÷´qT.
kÕúq+! @<√ bÕ≥qT ˝À|ü\ ˝À|ü˝Ò bÕ&ÉT≈£î+≥T ‘· s ¡ T yê‘· Á|ü < ä ] Ù+∫q ‘· T ˝≤uÛ ≤ s¡ +
Hêïyé. n<˚<√ ô|’øÏ nqsê<äÁ{≤! H˚q÷ $+{≤qTµµ Hê≥ø±˝À¢ Ä bÕ≥ Hê uÛ≤yê\≈£î y=~–, >∑TÁs¡+
nHêï&ÉT. ªªÇ|ü⁄Œ&ÉT ø±<äT˝Òsê. Ábı<äT≥› ÷s¡T yÓfi≤flø£, ø£<qä T Á‘=øÏÿq≥T¢>± \j·T‘√q÷, ‘·u≤¢ eTTø±ÔsTT+|ü⁄
$ì|ækÕÔH˚¢µµ nHêïqT. <Ûä«qT\‘√q÷, eT]+‘· Äø£s¡¸D°j·T eTe⁄‘·÷
Ç+‘·˝ÀH˚ e÷ ã+&É¢˙ï Äe* y=&ÉT¶≈£î e∫Ã+~. Ä bÕ≥qT mø£ÿ&É bÕ&çHê Áù|ø£≈å î£ \ eqT‡
#˚sêsTT. n+‘ê eTs¡\ Á|üj·÷D+ kÕ–+#ê+. yÓ÷s¡¢q+<äT ø√≈£î+&Ü Hê ªªdü‘·´uÛ≤eTµµ ìÁwüÿ$T+#·
Ábı<äT≥› ÷]øÏ #˚sê+. Hê≈£î $ÁXÊ+‹ >∑*–q|ü⁄Œ&É˝≤¢ ˝Ò<äT.
$&ç>± ≈£Ls¡TÃ+&ç, $T>∑‘ê bÕ<ë\T ø=ìï+{Ïì ÄbÕ≥ Ç~ `
Áyêdæ, eTs¡\ yê{Ïì ø=fÒdº ÷ü ,Ô eTsêï{ÏøÏ Ä bÕ≥qT MTs¡C≤\>∑\&Ü Hê j·÷q‹
|üP]Ô#˚XÊqT.. Vü‰s√àìj·T+ MT<ä bÕ&ÜqT. Áe‘·$<Ûëq eTVæ≤eTHé dü‘ê´|ü‹ MTs¡
<ëìøÏ eT] ø=ìï kı>∑düT\T kÕúsT÷ uÛÒ<ë\qT q≥q dü÷Á‘·<ÛëØ! eTTsê]!
;ÛeTes¡|⁄ü qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ (Vü‰s√àìwüß)º yÓTs¡T>∑T\T m≥T\ <ë≥ >∑\&√ Hêj·÷q‹!
~<ë›&ÉT. Ábı<äT›≥÷s¡T˝À Á|ü<∏äeT+>± ªªs√wüHês¡µµ Áe‘·$<Ûëq eTVæ≤eTHé MTs¡
Á|ü<ä]Ù+∫q ‘·s¡Tyê‘·, ¬s+&Ée Hê≥ø£+>± ªÁoø£•wüí düT<ÛëÁ|üDj·T»\~ÛHé yÓ’<ä]“¤øÏ!
‘·T˝≤uÛ≤s¡+µ Á|ü<ä]Ù+#ê+. n+<äT˝À dü‘·´uÛ≤eT Hê‘√ ìø£ yê<äT˝≤&É>∑\&˚! dü‘ê´|ü‹ MTs¡
≈£î uÛÑs¡Ô•<ëq Áe‘·+ Hês¡<äT&ÉT ñ|ü<˚•+∫ yÓ[flq eT<ÛäTs¡ eT<ÛäTs¡ eTTs¡∞>±q s¡kÕkÕ«<äqeTTq
‘·s¡Tyê‘·, dü‘·´uÛ≤eT dü+‘√wü+‘√ ˝À|ü*øÏ yÓfi‚¢ n<Ûäs¡ düT<Ûës¡dü eT~H˚ Á>√*q MTs¡
MT≈£î‘Ó\TkÕ ? sêVüQ˝Ÿ S/O sêJyé >±+BÛ
qπs+Á<ä S/O <ëyÓ÷<äs¡<ëdt yÓ÷&û sêJyé S/O |òæs√CŸ U≤Hé
<ëyÓ÷<äsY S/O eTT\“+<ëdt yÓ÷&û |òæs√CŸ U≤Hé, S/O »Vü≤+^sY U≤Hé
eT÷˝“+<ëdt S/O eT>∑Hê¢˝Ÿ yÓ÷&û »Vü≤+^s¡T U≤Hé S/O »u≤“sY U≤Hé
eT>∑Hê¢˝Ÿ S/O sê+#√<ë›dt yÓ÷&û »ã“sY U≤Hé S/O eTVü≤à<é qw”sY U≤Hé
Ç|ü⁄Œ&ÉT #Ó|üŒ+&ç mes¡T ì»yÓTÆq Væ≤+<äTe⁄\T. mes√? mø£ÿ&É ñHêïs√?
70 @fi¯¢˝À Væ≤+<äTe⁄\≈£î nqT≈£L\+>± ˇø£ÿ ìs¡íj·T+ ≈£L&Ü m+<äT≈£î sê˝Ò<√ Ç|ü⁄Œ&ÉT ‘Ó*dæ+~
14 lø£fi≤>ö‘·$T

‘Ó\TdüT≈£î+<ëe÷ ` õ_.$X¯«Hê<∏ä.9441245857
ì»+, MT¬øìï ‘Ó\Tk˛ Hê≈£Lÿ&Ü nH˚ï ‘Ó\TdüT. (»yêãT\T)
(1) e´ekÕj·TeTT @ j·TT>∑eTT˝À yÓTT<ä˝+’… ~ ? (1) qMq•˝≤j·TT>∑eTT
(2) Áo|üs«¡ ‘·eTq>± ? (2) Hê>±s¡Tq® ø=+&É.
(3) dæ+<ÛTä Hê>∑]ø£‘˝· À *|æ @ $<Û+ä >± e⁄+&˚~ ? (3) ≈£î&çqT+&ç m&ÉeT≈£î
(4) Vü≤s¡bÕŒ, yÓTTVü≤+»<ës√\T e⁄qï <˚Xy¯ T˚ ~ ? (4) bÕø˘
(5) @ nXÀ≈£î&ç •˝≤XÊdüqeTT Ä+Á<ÛTä \ >∑T]+∫
Á|ükÕÔ$k˛Ô+~ ? (5) 13 e
(6) ø£ìwüßÿ&ç HêDÒ\˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥>± n>∑T|ü&qç
<˚e‘êeTTÁ<ä @~ ? (6) ãT<äT&∆ TÉ
(7) uÖ<äe∆ TT˝Àì C≤‘·øø£ <£ \ä∏ T nq>± ? (7) ãT<äT&∆ ç |üPs¡«»qàeTT˝Àì ø£<\ä∏ T
(8) bÕ+&É´sêE\ sê»˝≤+#Ûq· y˚T~ ? (8) eT‘·‡´eTT (#˚|)ü
(9) |ü\e¢ ⁄\ sê»˝≤+#Ûq· y˚T~ ? (9) e•wüueÑÛ TT
(10) ñeTà&ç Áoø±≈£îfi¯eTT õ˝≤¢˝À ‘·÷s¡TŒ>±+>∑T\T
ì]à+∫q Ä\j·Ty˚T~ ? (10) Áo≈£Ls¡à Hê<∏ë\j·TeTT
(11) ÁoXË\’ eTT˝Àì *+>∑eTT @ ø√e≈£î #Ó+~q~? (11) CÀ´‹]¢+>∑eTT
(12) eT\u≤s¡T˝À Væ≤+<äTe⁄\ô|’ nø£•‘ê´\T #˚dqæ
yÓTdÆ ÷ü s¡T bÕ\≈£î&Óe«s¡T ? (12) {Ï|⁄ü Œ
(13) <˚yê\j·÷\˝À ø£fi≤´DeT+≥bÕ\ ìsêàDeTT
@ sêE\ø±\eTT˝À yÓTT<ä˝+’… ~ ? (13) $»j·Tq>∑s¡ (Vü≤+|æ )
(14) ø£+<äqy√\T (ø£s¡÷ï\T) õ˝≤¢≈£î #Ó+~q (14) Çø屫≈£î\T
Msê|ü⁄s¡eTT˝À ø£qT>=qã&çq Ä\j·T•~∏˝≤\T (15) >∑<ë´DeTT, s¡÷ø£, n&ÉT>¶ ,∑ bÕ‹ø£, MdüeTT,
@ sêE\ø±\+Hê{Ï$ ? ∫qïeTT
(15) ø±ø£rj·TT\ ø±\eTTq≈£î #Ó+~q HêDÒ\qT (16) s¬ &çs¶ êE\T
@eT+{≤s¡T ? (17) ø±ø£rj·T Á|ü‘ê|ü s¡TÁ<äTì uÛ≤s¡´\T, Ms¡T |æHïÓ
(16) eT÷\>∑Ts¡eTà me]øÏ Á|ü<ëÛ q<˚e‘· ? #√&É T ì ≈£ î e÷¬ s Ô \ T, >∑ » kÕVæ ≤ DÏ nsTTq
(17) Hês¡eTà, ù|s¡eTà\T mes¡T ? C≤j·T|üùdHêìøÏ k˛<äØ\T
(18) ÁoXË\’ eTT˝À Ms¡•s√eT+&ÉbÕìï ø£{+ºÏ ∫q (18) s¬ &çs¶ êC…q’ nqb˛‘ê¬s&ç¶
<Óes¡T ? (19) ˝≤sY¶ eTÚ+{Ÿ u≤f…Hé <˚XÊìï e<ä*ô|{Ϻ b˛>±H˚
(19) uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ ∫e] yÓÁ’ kÕsTT mes¡T ? #·Áø£e]Ô sê» >√bÕ˝≤#ê] (sêC≤J) dü«‘·+Á‘·´
(20) {Ï|⁄ü Œ eTs¡D≤+‘·se¡ TT n‘·ì ≈£î≥T+u≤ìï uÛ≤s¡‘êìøÏ yÓTT<ä{Ï ∫e] yÓÁ’ kÕsTT>± |üì#˚XÊ&ÉT
mø£ÿ&É U…<’ Tä #˚XÊs¡T ? (20) ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì sêj·Ty˚\÷s¡T (y˚\÷s¡T).
 lø£fi≤>ö‘·$T
∑Áo\+ø£, ‘·$Tfi¯ Á|ü»\ eT<Ûä´ dü+|òüTs¡¸D
Áo\+ø£, ‘·$Tfi¯ Á|ü»\ eT<Ûä´ dü+|òüTs¡¸D @$T{Ï?
≈£ î ¢ | ü Ô + >± #Ó b ÕŒ\+fÒ Vü ≤ ≈£ î ÿ˝À¢
ndüe÷q‘·\T, C≤‹ $eø£,å <˚X¯ n+‘·sT¡ ´<ä+∆ (civil
war) ˝À »]–q nø£•‘ê´\T, n|òü÷sTT‘ê´\T.
Áo\+ø£˝À ‘·$Tfi¯ó\T ø=+<äs¡T mH√ï
X¯‘êu≤›\T>± ñHêï, n~Ûø£ XÊ‘·+ yês¡T Á_{Ïwüs¡¢
bÕ\q˝À e\dü ≈£L©\T>± rdüT≈£îsêã&çqyêπs.
Ms¡T m≈£îÿe>± ñ+&˚~ ñ‘·Ôs¡, ‘·÷s¡TŒ Áo\+ø£˝À.
Áo\+ø£øÏ kÕ«‘·+Á‘·´+ e∫Ãq|üŒ{Ï qT+∫
1970 es¡≈L£ n+<ä]ø° düe÷q Vü≤≈£îÿ\T ñ+&˚$.
ø±˙ 1970˝À ø=‘·Ô>± e∫Ãq Á|üuÛÑT‘·«+ Áo\+ø£
Á|üuÛÑT‘·«+ ¬s+&ÉT ø=‘·Ô #·{≤º\qT neT\T˝ÀøÏ
‘Ó ∫ Ã+~. n$ ¬ s +&É ÷ Áo\+ø£ ‘· $ Tfi¯ ó \≈£ î
e´‹πsø£+>± ñHêïsTT.
Ä #·{≤º˝Ò$T≥+fÒ :
j·T÷ìe]‡{°˝À¢ n&çàwüqT¢ Ä j·T÷ìe]‡{°
mø£ÿ&Ó’‘˚ ñ+≥T+<√ Ä ˝§ø±*{°˝À ñ+&˚yê]øÏ
40% πø{≤sTT+#ê*. Áo\+ø£˝À dæ+Vü≤∞j·TT\T
m≈£îÿe>± ñ+{≤s¡T ø±ã{Ϻ d”≥¢˙ï yê]πø yÓfi‚fl$.
Bì e\¢ ‘·$Tfi¯ó\≈£î d”≥T¢ sêyê\+fÒ dæ+Vü≤fi¯
$<ë´]ú ø£+fÒ m≈£îÿe e÷s¡Tÿ\T kÕ~ÛùdÔ ‘·|üŒ d”{Ÿ
<=]πø neø±X¯+ ˝Ò<äT.
Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>±˝À¢ ≈£L&Ü dæ+Vü≤fi¯+
e∫Ãqyê]øÏ e÷Á‘·y˚T ñ<√´>∑+.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü dæ+Vü≤fi≤ìï C≤rj·T
uÛ≤wü>± Á|üø£{Ï+∫ ‘·$Tfi≤ìøÏ ø£˙dü+ n~Ûø±]ø£
uÛ≤wü>± ≈£L&Ü >∑T]Ô+|ü⁄ Çe«˝Ò<äT.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü kÕe÷õø£+>± ≈£L&Ü
‘·$Tfi¯ó\qT ìeTïuÛ≤e+‘√ #·÷&É≥+ ≈£L&Ü
yÓTT<ä˝+’… ~. Çe˙ï Áo\+ø£ ‘·$Tfi¯ó\ kÕ«_Ûe÷Hêìï
<Óã“rùd $<Û+ä >± ñ+&É≥+ e\¢ Áo\+ø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ô|’
‹s¡T>∑Tu≤≥T yÓTT<ä˝…’+~. ‘·$Tfi¯ó\≈£î dæ+Vü≤∞
j·TT\‘√ düe÷q+>± Vü≤≈£îÿ\qT ø£*Œ+#ê\ì,
15
` dü÷s¡´ |ü&ÉTø=HÓ
‘·$Tfi¯ó\T n~Ûø+£ >± ñ+&˚ #√≥¢qT dü«j·T+Á|ü‹|ü‹Ô
ø£*–q ÁbÕ+‘ê\T>± e÷sêÃ\ì ˇø£ es¡Z+ yês¡T
ø√s¡>± Ç+ø√ es¡+Z yês¡T @ø£+>± ‘·$Tfi¯ ÁbÕ+‘ê\
ìï{Ï˙ ø£*|æ ‘·$TfiŸ áfi¯+ nH˚ Á|ü‘˚´ø£ <˚XÊìï
‘·eT≈£î @sêŒ≥T #Ój·÷´\ì &çe÷+&é #˚XÊs¡T.
Ä es¡Z+ ù|πs *ãπswüHé f…Æ>∑sY‡ Ä|òt ‘·$TfiŸ
áfi¯+ (m˝Ÿ.{Ï.{Ï.á). á esêZìøÏ Hêj·T≈£î&ÉT
y˚\T|æfiË’fl Á|üuÛ≤ø£s¡Hé. á m˝Ÿ.{Ï.{Ï.á ì 32
<˚XÊ\T rÁeyê<ä dü+dü>ú ± eTTÁ<ä y˚XÊs¡T. á dü+düú
nq~Ûø±]ø£+>± ñ‘·sÔ ,¡ ‘·÷s¡TŒ \+ø£˝À ‘·eT kı+‘·
Á|üuÛÑT‘ê«H˚ï q&çù|~. Ms¡T kı+‘· b˛©dt ùdºwüHé,
ø√s¡T,º Vü‰dæŒ≥˝Ÿ, sπ &çj÷Ó , {°.M #êHÓ˝Ÿ, ~q|üÁ‹ø£,
msTTsY bò˛sY‡, H˚M e+{Ï$ ≈£L&Ü q&çù|yês¡T.
M≥ìï+{Ïø° ì<ÛTä \T ø¬ q&Ü, dæ+>∑|Pü sY ˝À
dæús¡|ü&ɶ ‘·$Tfi¯ó\T, uÛ≤s¡rj·T ‘·$Tfi¯ó\T ≈£L&Ü
|ü+ù|yês¡T. Á|üuÛ≤ø£s¡Hé ‘·$Tfi¯ó\T ìedæ+#˚
ÁbÕ+‘ê\˙ï ‘·q kÕ«BÛq+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îHêï&ÉT.
‘· e T≈£ î ø±e\dæ q Äj· T T<Û ë \qT, &É ã T“qT
$<˚XÊ\qT+&ç düeT≈£Ls¡TÃ≈£îHêïs¡T.
Á|üu≤Û ø£sH¡ ‘é √ #·sá \T »s¡|{ü ≤ìøÏ Áo \+ø£
Á|üuÛÑT‘·«+ #ê˝≤ kÕs¡T¢ Á|üj·T‹ï+∫ $|òü\yÓTÆ+~.
Çø£ #˚ùd<˚MT ˝Òø£ <˚X¯ ôdH’ ê´ìï s¡+>∑+˝ÀøÏ ~+∫+~.
m˝≤¬ > ’ H ê Á|ü u Û ≤ ø£ s ¡ H é @*ø£ ˝ À ñqï ‘· $ Tfi¯
ÁbÕ+‘ê\qT \+ø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·eT ÄBÛq+˝ÀøÏ
‘Ó#·TÃø√yê\qT≈£î+~. yÓT\¢>± m˝Ÿ.{Ï.{Ï.á
ÁbÕ+‘ê\qT \+ø£ ôd’ q ´+ ø=~› ø=~› > ±
#˚õøÏÿ+#·Tø√e&É+ yÓTT<ä\Tô|≥ºkÕ–+~. ø±˙
m+‘√eT+~ Áo\+ø£ ôd’ì≈£î\T, LLTE yê<äT\T
#·ìb˛kÕ>±s¡T, >=&Ée\T »]π> #√≥ Á|üuÛÑT‘·«+
˙s¡T, uÛÀ»q düs¡|òüsêqT ì*|æy˚ùd~. <ëì e\¢
Á|ü»\T e\dü\T b˛j˚Tyês¡T.
á e\dü\ e\¢ #ê˝≤ ≈£î≥T+u≤\T ‘·eT
kı+‘· Çfi¯fl˙, ÄdüTÔ\˙ ø√˝ÀŒyê*‡ e∫Ã+~.
 16 lø£fi≤>ö‘·$T
≈£î≥T+ã+ ˝À #·ìb˛≈£î+&Ü $T–*q yês¡T qT |ü≥Tº≈£îH˚ |üì˝À |ü&ç+~. <ë+‘√ uÛ≤s¡rj·T
|ü>∑rs¡TÃø√&Üìø£ì LTTE˝À #˚πsyês¡T. LTTE ôd’ì≈£î\T ≈£L&Ü #ê˝≤ eT+~ <ë&ÉT˝À¢ eTs¡DÏ+#·
ÄBÛq+˝À ñqï ÁbÕ+‘ê\qT+&ç e\dü yÓfi‚fl kÕ>±s¡T. ø±˙ Ç+&çj·÷ Á|üy˚Tj·T+ Áo\+ø£
yêfi¯flqT LTTE Äù|ùd~. Áo\+ø£ ôd’ì≈£î\≈£î yêdüT\øÏ q#·Ã˝Ò<äT. bıs¡T>∑T <˚X¯+ e∫à ‘·eT <˚X¯
mes¡T Á|ü»˝À, mes¡T LTTE yês√ >∑T]Ô+#·˝Òø£ $wüj·÷˝À¢ ‘·\<ä÷s¡Ã&Éy˚T+≥ì \+ø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìï
Ä düú˝≤˝À¢ ø£qã&çq yê]q+<ä]˙ #·+ù|ùdyês¡T. Á|ü•ï+#ês¡T, n|ü⁄Œ&ÉT \+ø£ eTq ôd’Hê´ìï ‹]–
ø=ìï #√≥¢ LTTE yêfi¯ófl Ä‘êàVüQ‹ <ë&ÉT\T yÓ[flbıeTàì ø√]+~. ø±˙ ø=Hêïfi¯fløπ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À
#˚ùdyês¡T. Á|üuTÑÛ ‘·«+ e÷]b˛e&É+‘√ ø=‘·Ô Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+&çj÷·
m+‘√ eT+~ ne÷j· T ø£ Á|ü » \T ôd’Hê´ìï yÓq≈£îÿ s¡|æŒ+∫+~.
#·ìb˛‘·THêïs¡T, Ç+‘· »s¡T>∑T‘·T+fÒ |üø£ÿH˚ ñqï Ä ‘·sê«‘· 2005 ˝À Áo\+ø£ Á|üuÛÑT‘·«+
eTq<˚X+¯ }s¡Tø√<äT>∑<ë! n|üŒ{À¢ Á|ü<ëÛ qeT+Á‘Óq’ ÄØà ã&Ó®{Ÿ qT ô|+∫ 2008ø£˝≤¢ \ø£åqïs¡ eT+~
sêJyé >±+BÛ yÓTT<ä{À¢ LTTEøÏ eT<䛑·T>± ñ+&˚ ôd’Hê´ìï ≈£L&É>∑≥Tº≈£î+~. n|üŒ{ÏøÏ LTTE ˝À
yês¡T. yê]øÏ eTq<˚X+¯ ˝ÀH˚ RAW @C…˙‡ <ë«sê πøe\+ eTTô|’Œ y˚\ eT+~ e÷Á‘·y˚T $T–˝≤s¡T.
‘·ØŒ¤<äT Ç#˚Ãyês¡T. ø±yê*‡q Äj·TT<Ûë\qT ≈£L&Ü <ë+‘√ e÷qeVü≤≈£îÿ\ ø£$TwüHé \+ø£ Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ
düeT≈£LsêÃs¡T. H√{°dTü \T C≤Ø #˚dTü HÔ êï ˝…øÿ£ #˚jT· ≈£î+&Ü 2009˝À
1987˝À Áo\+ø£ ôd’ì≈£ <äfi¯+ LTTE Á|üu≤Û ø£sH¡ é qT n‘·ì ≈£î≥T+u≤ìï #·+|æ LTTE ì
ñqï <ë<ë|ü⁄ nìï ÁbÕ+‘ê\qT ‘·eT n<äT|ü⁄˝ÀøÏ düeT÷\+>± ‘·T&ç∫ô|fÒºdæ+~. <ë+‘√ Áo\+ø£˝À
‘Ó#·TÃ≈£î+~. Çø£ ˝§+–b˛e&É+ ‘·|üŒ y˚πs e÷s¡Z+ n+‘·s¡T´<ä∆+ eTT–dæ+~.
ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä LTTE øÏ. n+‘·˝À uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ Bì e\¢ <ë<ë|ü⁄ \ø£å eT+~ #·ìb˛j·÷s¡T
ÄVü ‰ sêìï, ø=ìï Äj· T T<Û ë \qT LTTE øÏ yê]˝À Ä <˚X¯ Á|ü»\T, uÛ≤s¡‘· ôd’ì≈£î\T, LTTE
ôV≤*ø±|üsº ¢¡ <ë«sê n+~+∫+~, á $wüjT· + \+ø£ es¡Z+ yês¡T, \+ø£ ôd’ì≈£î\T ≈£L&Ü ñHêïs¡T. á
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ‘Ó*dæ, uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+‘√ ˇ|üŒ+<ä+ Áø£eT+˝À \+ø£ Á|üuÛÑT‘·«+‘√ ˇ|üŒ+<ëìï ≈£î<äTs¡TÃ
≈£î<äTs¡TÃ≈£î+~. n<˚+≥+fÒ ‘·$Tfi¯ rÁeyê<äT\ ≈£îqï eTq<˚X¯ e÷J Á|ü<Ûëì sêJyé >±+BÛ ≈£L&Ü
Äj·TT<Ûë\˙ï ‘·eT≈£î n|üŒ–+#ê\ì, ‘·$Tfi¯ó\≈£î LTTE Ä‘êàVüQ‹ <ë&ç˝À eTs¡DÏ+#ês¡T.
Á|ü‘˚´ø£ <˚X¯+ Çe«&É+ ‘·|üŒ $T–*q wüs¡‘·T\qT Ç~˝≤ ñ+fÒ, j·TT<ä+∆ ˝À Áo\+ø£ ôdì’ ≈£î\
n+^ø£]kÕÔeTì #Ó|æŒ+~. #˚‹˝À ∫øÏÿq LTTE yê]ì, ˝Ò<ä+fÒ yê]
Ä ˇ|üŒ+<ä+ MT<ä Indian peace keep- ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\qT #ê˝≤ |òüTÀsê‹ |òüTÀs¡+>±
ing force nH˚ ù|s¡T MT<ä ˇø£ ôd’ìø£ ã\>±ìï Væ≤+dæ+∫ #·+ù|yês¡T. yê] ã≥º\T }&ÉBdæ
\+ø£≈î£ |ü+|æ+~ Ç+&çj÷· . n|üŒ{Ï es¡≈î£ ‘·eT≈£î nee÷ì+∫, ø£fifl¯ ≈£î >∑+‘·\T ø£{ºÏ düT‘·T\Ô ‘√ HÓ‹qÔ
nqT≈£L\+>± ñqï Ç+&çj·÷ ˇπøkÕ] e´‹πsø£+ ø={Ï,º Ä&Éyê]ì e÷quÛ+Ñ >∑+ #˚dæ n‹ø£s+¡ >± ø±*Ã
ne«&É+ LTTE øÏ ô|<ä› n&ɶ+øÏ>± nsTT´+~. á #·+ù|yês¡T. Ç<ä+‘ê mes√ rdæq M&çjÓ÷ fÒ|ü⁄
ˇ|üŒ+<ä+ ‘·$Tfi¯ Á|ü»\≈£î nqT≈£L\+>± ˝Ò<äì, ©ø˘ nsTTq ‘·sê«‘· ãj·T≥|ü&ɶ $wüj·÷\T. Bì
ˇø£ÿkÕ] Äj·TT<Ûë\qT n|üŒ–ùdÔ uÛ≤s¡‘· ôd’q´+ MT<ä Á|ü|ü+#· e÷qeVü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD dü$T‹˝À
‹]– yÓfi≤flø£ LTTE H˚ ø±ø£ ‘·$Tfi¯ C≤‹ yÓTT‘êÔìï πødüT qyÓ÷<äT #˚j·T>±, Ç|üŒ{Ïø° Áo\+ø£ Á|üuÛÑT‘·«+
\+ø£ ôd’q´+ n+‘·+ #˚ùddüTÔ+<äì uÛ≤$+∫ Ä M&çjÓ÷˝À ñqï e´≈£îÔ\qT >∑T]Ô+#·{≤ìøÏ
Á|üuÛ≤ø£s¡Hé á ˇ|üŒ+<ëìï düeTà‹+#·˝Ò<äT. Á|üj·T‹ïdüTÔHêïeTì #Ó|ü⁄ÔHêïπs ‘·|üŒ @ #·s¡´
Çø£ #˚ùd<˚MT ˝Òø£ uÛ≤s¡‘· ôdq’ ´+ Á|üu≤Û ø£sH¡ é rdüTø√˝Ò<äT. <Ísꓤ>∑´+.
 lø£fi≤>ö‘·$T
düVü‰j·T+
ˇø£ ÄÁX¯eT+˝À eTTdü* düHê´dæ ˇø±j·Tq
ñ+&˚yê&ÉT. Äj·Tq≈£î ñqï n<äT“¤‘· X¯≈î£ \Ô ˝À ˇø£{,Ï
e÷qe⁄\ ‘·\sê‘·qT #·÷&É>∑\>∑≥+.
Äj·Tq <ä>∑Zs¡ #ê˝≤eT+~ •wüß´\T. ñ+&˚
yêfi¯ófl. yêfi¯fl˝À mì$T<˚fifl¯ |æ\y¢ ê&ÉT ≈£L&Ü ˇø£&TÉ
ñ+&˚yê&ÉT.
ˇø£ s√Eq Äj·Tq Ä |æ\¢yê&ç eTTK+
πødæ #·÷d” #·÷&É>±H˚ Äj·Tq≈£î yê&ç uÛÑ$wü´‘·TÔ
‘Ó*dæb˛sTT+~ : |æ\¢yê&ç Äj·TTwü߸ nsTTb˛
e∫Ã+~.. ø=~› s√E˝À¢ yê&ÉT eTs¡D+Ï #·qTHêï&ÉT!
>∑Ts¡Te⁄ >±]øÏ Ä |æ\¢yê&çì #·÷ùdÔ u≤<Ûä
ªªy˚dæ+~. #·ìb˛j˚T≥|ü⁄Œ&ÉT Ä |æ\¢yê&ÉT ‘·q
‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ <ä>∑Zs¡ ñ+fÒ eT+∫<äì Äj·Tq≈£î
nì|æ+∫+~.
n+<äTø£ì Äj·Tq |æ\¢yê&çì <ä>∑Z]øÏ
|æ*∫, ªªHêj·THê! qTe⁄« ø=+‘·ø±\+bÕ≥T X¯\e⁄
rdüTø=ì, MT sTT+{ÏøÏ yÓfi¯ófl. M˝…’qìï s√E\T
MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√ dü+‘√wü+>± >∑&ÉT|ü⁄. yÓqøÏÿ
‹]– sêyê\ì ‘=+<äs¡ |ü&≈É î£ µµ nì #Ó|Œæ , Ç+{ÏøÏ
|ü+|æ+#ê&ÉT.
eT÷&ÉT HÓ\\T >∑&ç#êsTT. Ä |æ\¢yê&ÉT
#·ìb˛sTT ñ+{≤&ÉqT≈£îHêïs¡T >∑Ts¡Te⁄>±s¡T.
nsTT‘˚ ˇø£ s√Eq >∑Ts¡Te⁄>±s¡T ø=+&É MT<ä
≈£Ls=Ãì ÁøÏ+~øÏ #·÷dü÷Ô ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s¡T.
Ä |æ\¢yê&ÉT yÓqøÏÿ ‹]– edüTÔHêï&ÉT! n‘·ì
eTTK+˝ÀøÏ ‘·<ø˚ +£ >± #·÷dæq >∑Ts¡Te⁄>±]øÏ Ç|ü⁄Œ&ÉT
n‘·qT |ü+&ÉT eTTdü*yê&ÉjT˚ ´+‘· es¡≈L£ J$kÕÔ&ìÉ
ns¡úyÓTÆ+~!.
ªª@$T #˚j·T≥+ e\¢, n‘·ì sê‘· Ç+‘·>±
e÷]+~?µµ nì >∑Ts¡Te⁄>±]øÏ ÄX¯Ãs¡´+ ªªy˚dæ+~.
ªªqTe⁄« Çø£ÿ&çqT+&ç yÓfi≤fle⁄ ø£<ë, Äs√EqT+&ç
@y˚T+ »]>±jÓ÷ yÓTT‘·+Ô #Ó|⁄ü Œµµ nHêïs¡T •wüß´&ç‘√.
17
|æ\¢yê&ÉT ‘·qT Ç+{ÏøÏ m˝≤ #˚s¡T≈£îHêï&√
#ÓbÕŒ&ÉT. eT<Ûä´ <ë]˝À ‘·qT #·÷dæì }fi¯flqT
>∑T]+∫, ‘·qT <ë{Ïq |ü≥Dº ≤\qT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT,
‘·qT møÏÿq ø=+&É\ >∑T]+∫ ‘·qT <ë{Ïq q<äT\
>∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. ªÇ+ø± @y˚T$T $X‚cÕ\THÓ’ï?
n&ç>±s¡T >∑Ts¡Te⁄>±s¡T,
•wüß´&ÉT ø=+#Ó+ >∑Ts¡TÔ#˚düTø=ì #ÓbÕŒ&ÉT:
ˇø£kÕ] H˚H=ø£ yê>∑TqT <ë{≤*‡ e∫Ã+~. es¡<ä
e∫à ñqï~- ñ<Ûä•‘·+>± Á|üeVæ≤düTÔqï~ Ä yê>∑T.
yê>∑T eT<Ûä´˝À ˇø£ ∫qï eT{Ϻ ≈£î|üŒ ì\∫ ñqï~.
B«|ü+ ˝≤>±.
Ä eT{Ϻ ≈£î|üŒ MT<ä ˇø£ NeT\ >∑T+|ü⁄-
m≥T b˛j˚T+<äT≈£L M\Tø±ø£, ÁbÕDuÛj Ñ T· +‘√ ø=≥Tº
$T{≤º&ÉT‘·Tqï~. ø=~› ùd|ü{À¢ Ä eT{Ϻ ≈£î|üŒ
ø£]–b˛‘·T+~ - NeT\˙ï ˙{Ï bÕ˝Ö‘êsTT.
Hê≈£î yê{Ïì #·÷dæ C≤* y˚dæ+~. Á|üø£ÿH˚
ñqï #Ó≥Tº ø=eTàqT ˇø£<ëìï Ä eT{Ϻ eTT<ä› MT~øÏ
e+∫, |ü≥Tºø=ì ì\ã&ܶqT. NeT\T ˇø£ÿ{§ø£ÿ{Ï>±
Ä ø=eTàMT~øÏ mπøÿkÕsTT. ne˙ï uÛÑÁ<ä+>±
ˇ&Ó¶πøÿ+‘· es¡≈£L H˚qT ø=eTàqT n{≤¢π> |ü≥Tºø=ì
ì\TÃHêïqT..
Ä ‘·sê«‘· Hê<ë]q H˚qT yÓfi≤flqT. Ä ∫qï
ÁbÕDT\qT ø±bÕ&É>*∑ >±qì Hê≈£î #ê˝≤ dü+‘√wü+
y˚dæ+~µµ nì.
ªªzôVA, n<äqïe÷≥, ø±s¡D+! <˚e‘·\T
Ç‘·ì J$‘êìï bı&ç–+∫+~ n+<äTø£qïe÷≥!µµ
nqT≈£îHêïs¡T >∑Ts¡Te⁄>±s¡T.
<äj·T‘√, Áù|eT‘√{Ï eTq+ #˚ùd |üqT\T
eTq sê‘·H˚ e÷s¡Ã>∑\e⁄. ì»+>±H˚ eTq sê‘·
eTq #˚‘·˝À¢ ñ+~!
<Ûäs√à s¡ø£å‹ s¡øÏå‘·'
düπs« »Hê düTœH√uÛÑe+‘·T
18 lø£fi≤>ö‘·$T
MT≈£î ‘Ó*j·T<äT ` MTs¡T Ä˝À∫+#·s¡T
bÕøÏkÕÔHé @s¡Œ&ç+~ ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
ã+>±¢<˚XŸ nsTT+~ ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
370 neT\T #˚j·Tã&ç+~ ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
yÓTÆHê]{° _\T¢ e∫Ã+~, ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
eTTdæ¢+ e´øÏÔ>∑‘· Hê´j·TuÀs¡T¶ dü•wæº+#·ã&ç+~
ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
yÓTÆHê]{° eT+Á‹‘·« XÊK @s¡Œ&ç+~
ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À
yÓTÆHê]{° $X¯«$<ë´\j·T+ @s¡Œ&ç+~
ø±+Á¬>dt bÕ\q˝À...
ø±+Á¬>dt á |üqT\˙ï #˚dæ+~ ªªeTTdæ¢+\≈£îµµ
e÷Á‘·y˚T...
n~ ≈£L&Ü <˚X¯ ªª$uÛÑ»qµµ ªªeT‘·µµ ÁbÕ‹|ü~ø£q
»]–q|üŒ{Ïø°....
Ç<ä+‘ê ø±+Á¬>dt ø√dü+ ø±<äT...
ªª>∑C≤«-@-Væ≤+<éµµ ø=s¡≈£î e÷Á‘·y˚T...
ªªÇkÕ¢$Tø˘ <˚XÊìïµµ ìX¯Ùã›+>± dü•wæº+#·&ÜìøÏ
dæ<ä∆+>± ñ+~ ø±+Á¬>dt...
ø±˙ ªªVæ≤+<äTe⁄\≈£îµµ ]»πs«wüqT¢ e÷Á‘·y˚T Ç∫Ã+~,
‘·<ë«sê Væ≤+<ä÷ düe÷»+ m\¢|ü⁄Œ&É÷
ˇø£]‘√ ˇø£s¡T b˛sê&ÉT‘·÷ ñ+~...
n+<äTπø ªª>∑C≤«-m-Væ≤+<éµµ jÓTTø£ÿ ≈£îÁ≥qT uÛ≤s¡‘·
<˚X¯ Væ≤+<ä÷ Á|ü»\T m|ü⁄Œ&É÷ ns¡ú+ #˚düTø√˝Ò<äT.
e÷J Á|ü<Ûëì yÓTTsêØ® <˚XÊjYT, ‘·q |ü⁄düÔø£+ ªªyÓTÆ ˝…’|òt
k˛º Ø µµ ˝Àì 456 e ù|J˝À Ç˝≤ ÁyêXÊs¡ T :
ªªm+<äTø√ ‘Ó*j·T<äT ø±˙ HÓÁVüA ªªVæ≤+<ä÷ eT‘·+‘√
m\¢|ü⁄Œ&ÉT ªª|üø£åbÕ‘·+µµ eVæ≤+#ês¡T.
Væ≤+<äTe⁄\qT ªª¬s+&Ée bÂs¡T\T>±µµ e÷s¡Ã&ÜìøÏ
ªªVæ≤+<ä÷ ø√&é _\T¢µµ rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ HÓÁVüA ô|<ä›
Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊs¡T.
ø±˙ düsê›sY |üfÒ˝Ÿ HÓÁVüAì ôV≤#·Ã]dü÷Ô Ç˝≤
nHêïs¡T: ªªH˚qT J$+∫ ñqï+‘· ø±\+... MTs¡T
m|ü⁄Œ&Ó’Hê Væ≤+<ä÷ ø√&é _\T¢>∑T]+∫ Ä˝À∫+#ês√,
n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT ø±+Á¬>dt≈£î sêJHêe÷ #˚kÕÔqT. á
_\T¢≈î£ e´‹πsø£+>± M<ÛTä ˝À¢øÏ Væ≤+<äTe⁄\‘√ ekÕÔqTµµ.
|üfÒ˝Ÿ u…~]+|ü⁄‘√ HÓÁVüA uÛÑj·T|ü&ܶ&ÉT.
düsê›sY |üfÒ˝Ÿ eTs¡D+ ‘·s¡Tyê‘· bÕs¡¢yÓT+≥T˝À
Væ≤+<ä÷ ø√&é _\T¢qT ÄyÓ÷~+#ê&ÉT!
á _\T¢ô|’ #·s¡Ã dü+<äs¡“¤+>±, Ä#ês¡´ C… _ ø£•|ü˝≤˙
HÓÁVüAqT ªø£eT÷´ìdt,º eTTdæ+¢ #·Áø£e]Ô nì |æ*#ês¡T!
Äj·Tq Ç˝≤ nHêïs¡T: ªªMTs¡T Væ≤+<äTe⁄\qT yÓ÷dü+
#˚j·T&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T »qT´e⁄qT <Ûä]kÕÔs¡T, ˝Ò<ä+fÒ
MTs¡T Væ≤+<äTe⁄ ø±H˚ ø±<äTµµ nì.
ì»+>± Ç~ ˝ÖøÏøy£ TÓ ‘Æ ˚ Væ≤+<ä÷ø√&é _\T¢≈î£ ã<äT\T>±
nìï eT‘ê\≈£î ø±eTHé ø√&é _\T¢ rdüT≈£îsêã&˚~.
ø=ìïkÕs¡T¢ H˚qT Ç~ b˛dtº #˚j·T≈£L&É<äT nì|ædüTÔ+
~! ø±˙ Væ≤+<äTe⁄\T m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ Bìì n<Ûä´j·Tq+
#˚kÕÔs√, n|ü⁄Œ&˚ Væ≤+<äTe⁄\+‘ê Væ≤+<ä÷ Á<√VüQ\
jÓTTø£ÿ #Ûêrô|’øÏ m≈£îÿ‘ês¡T.
HÓÁVüAøÏ ø=qkÕ–+|ü⁄>± Væ≤+<äTe⁄\ |ü≥¢ ø±+Á¬>dt
#˚dæq nsê#·ø±\T n˙ï Ç˙ï ø±e⁄. nsTTHê Væ≤+<äT
e⁄\˝À #Ó’‘·q´+ ˝Ò<äT, #·\q+ ø£\>∑&É+ ˝Ò<äT. @MT
»s¡>∑q≥Tº >± u≤<Ûä´‘êsêVæ≤‘·´+>± ñHêïs¡T.
70 @fi¯¢˝À ˇø£ ≈£î≥T+ã+ Væ≤+<äTe⁄\T ˝Òì <˚X¯+>±
e÷sêÃ\ì #·÷dæ+~ ! Væ≤+<äTe⁄\≈£î ns¡ú+ ø±˝Ò<äT !
<˚X¯+ ¬s+&ÉT eTTø£ÿ\T>± ø£‹Ô]+#·ã&ç+~ mø£ÿ&ç
qT+&ç X¯ã›+ sê˝Ò<äT !
dü>∑+ ø±oàsY b˛sTT+~ ! X¯ã›+ ˝Ò<äT!
{Ïu…{Ÿ b˛sTT+~ ! ‹s¡T>∑Tu≤≥T ˝Ò<äT !
dæ+<ÛäT Çe«ã&ç+~! mes¡÷ |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äT !
dæ©¢>± dæe÷¢ ˇ|üŒ+<ä+ »]–+~ !
‘·eT <˚X¯+˝ÀH˚ X¯s¡D≤s¡Tú\T>± e÷]q ø±oàsY
|ü+&ç‘·T\ >∑T]+∫ me]ø° u≤<Ûä ˝Ò<äT !
#Ó’Hê≈£î M{À |üesY Çe«ã&ç+~ !
MT&çj·÷ øÏ≈£îÿs¡T eTq˝Ò<äT!
‘êôwÿ+{Ÿ <ës¡TD+˝À ˝≤˝Ÿ ãVü≤<ä÷sY XÊÁdæÔ e+{Ï
<ÛÓ’s¡´ Vü≤•<äj·T+ #·+|æy˚j·Tã&ç+~ ! ø=y=«‹Ô
yÓ*–+#·˝Ò<äT !
dæ_◊ $#ês¡DqT mes¡÷ &çe÷+&é #˚j·T˝Ò<äT !
XÊ´e÷ Á|ükÕ<é eTTKØ®, e÷<Ûeä sêe⁄ dæ+~Ûj÷· , sêCÒwt
 lø£fi≤>ö‘·$T
ô|’\{Ÿ e+{Ï Hêj·T≈£î\T #·ìb˛j·÷s¡T...
ø±<äT ø±<äT.. #·+|üã&ܶs¡T ! m≥Te+{Ï ‘˚&Ü ˝Ò<äT.
]»πs«wüHé\T, n‘·´edüs¡ |ü]dæú‹ e+{Ï >±j·÷\T
düπsdü] !
2 õ ôdŒÁø£º+, u§>∑TZ, CWG, n>∑kÕº yÓdtº˝≤´+&é,
uÀ|òüsY‡ ã¢sY e+{Ï uÛ≤Ø ≈£î+uÛÑø√D≤\T »]>±sTT
X¯Øs¡+ X¯ã›+ #˚j·T˝Ò<äT!
ø±˙...... >=&ÉT¶ e÷+dü+ Ä–q yÓ+≥H˚...
$|ü‘·TÔ dü+uÛÑ$+∫+~!
C≤rj·T ^‘·+ ‘·|üŒìdü] #˚dæq yÓ+≥H˚....
ndü+‘·•|æÔ ãj·T\T<˚]+~.
e+<˚e÷‘·s¡+, uÛ≤s¡‘Y e÷‘ê øÏ C…’ nì #Ó|üŒeTì
n&ç–q|ü⁄Œ&ÉT... yê] Hê\Tø£ \ T ≈£ î ≥º ã &ܶ s TT.
&ûe÷ìf…ÆCÒwüHé, GST neT\T #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT...
ø√|ü+ yê]‘√ q•‘·´+ #˚sTT+∫+~.
ø±∞j·T-nj·
eTs¡T´>±].
›qeTTø√<ä+&Ésêe⁄
d”dü|ü<ä´eTT
Áo\øÏåà ì‘·´eTTà ùd$+∫ j·T\]+#·T
eÁ»dü<ä•X¯yÓTÆq bÕ<äj·TT>∑eTT
$qTM~∏ ì+&É+>∑ $Áø£$T+#·T#·T qT+&É
ÁãVü≤à ø£&ç–q{Ϻ |üs¡eT|ü<äeTT
<Ûäs¡qT ì+–ì $T+∫ ‘·<äT|ü] j·T&ÉT>∑Tq
ã*ì eT]›+∫q uÛÑe´|ü<äeTT
dü+düŒs¡Ù e÷Á‘êq dü‹ nVü≤\´≈£î XÊ|ü
eTTøÏÔ H=dü–q{Ϻ yÓ÷ø£å|ü<äeTT
‘˚≥^‹
•\\ ‘ê&ÉqeTT\ Ø‹ ∫+<äT˝Òj·T
eTs¡\ »\<Ûës¡ e˝… j·÷&É e÷s¡›eeTT>∑
n+‘·ø£+‘·≈£î ¬s{Ϻ+∫ n<äTeTT #·T+&É
nVü≤eTT ‘=\–+#·T düŒs¡Ù‘√ Hê&ÉT#·T+&É
ø£+<ä|ü<ä´+
<ä&É<ä&ÉeTì m&ÉeTT ì&Éø£
|æ&ÉT>∑T\T e&ç>∑ |ü&çq≥T\ y˚\ø=\~>∑Hé
|ü&É>∑\ô|’ Vü≤]j·T&ÉT>∑T\T
|ü&É |ü&É>∑\T |ü>∑T\<=&ɬ> |òüDÏsêEq≈£îHé.
19
Ä<ÛësYqT ìsê<ÛësY>± e÷s¡Ã&ÜìøÏ ñ‘·ÔeT
Á|üj·T‘êï\T »]>±sTT !
s√Væ≤+>±´\ yÓ*øÏr‘·....
eTTdæ¢+\ düeT÷Vü≤\˝À H=|æŒì ø£*–k˛Ô+~.
Ä˝À∫+#·+&ç …………
ø±+Á¬>dt Væ≤+<äTe⁄\≈£î @$T #˚dæ+~ ?
#·]à øÏ{øÏ ° ˝Ò<ë eTd”<Tä ô|’ sêfi¯ófl |ü&‘ç ˚ MT&çj÷· ˝À
yêsê\bÕ≥T #·÷|üã&ÉT‘·T+~.
Ç~ m+‘· ô|<ä› ≈£îÁ{À Ä˝À∫+#·+&ç !
ñÁ>∑yê<ä+ ø±s¡D+>± ø±oàsY˝À yÓTT‘·Ô+ 50 y˚\
<˚ y ê\j· ÷ \T eT÷dæ y ˚ j · T ã&ܶ s TT ˝Ò < ë
≈£ L *Ãy˚ j · T ã&ܶ s TT !
ˇø£{Ï ø±<äT, ¬s+&ÉT ø±<äT, 50 y˚\ <˚yê\j·÷\T
eT÷dæy˚j·Tã&ܶsTT!
Bì >∑T]+∫ @ Væ≤+<äTe⁄≈£î ‘Ó*j·T˙j·T˝Ò<äT !
á ¬s+&ÉT |ü<ë´\˝À ø£$‘ê|üs¡yÓTÆq $X‚cÕ\T:
ø±∞j·TTì eT]›+∫q Ä ~e´bÕ<ë\T n‘·'
|üPs¡«+ ˇq]+∫q ©\\qT d”dü|ü<ä´+˝À e]í+#·&É
yÓTÆq~. d”dü|ü<ä´eTT ˝Àì Hê\T>∑T bÕ<ë\≈£î ‘˚≥^‹
˝Àì Hê\T>∑T bÕ<ë\‘√ (1-1, 2-2, 3-3, 4-4)
Áø£e÷q«j·T+. ø£ •wüßíì bÕ<ë\T ø±∞j·TTì |ü&É>∑\ô|’
q]Ô+∫q $<Ûëq+ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~.
d”d+ü yÓTT<ä{Ï bÕ<ä+˝À $wüßeí T÷]Ô jÓTTø£ÿ bÕ<ä<«ä j·T+
#Ó|Œü ã&ç+~. dæ‹ú ø±s¡´Áø£eT+˝À eÁC≤\ e˝… ø£]qƒ yÓTqÆ
bÕ<ë\‘√ Áoø£•wüßí&ÉT ø±∞j·TTì ‘·\\ô|’øÏ m–]
<ä÷πø&Éì uÛ≤e+.eÁ»ø£]ƒqyÓTÆq Ä $wüßíì bÕ<ë\T
Áo\ø°åà<˚$ ˇq]+#·T bÕ<ädü+ùdeq+‘√ ùd<äB],
eTs¡\ eT•<äTe⁄>± W‘êj·Tì ø£$ #·eT‘êÿs¡+.
d”dü|ü<ä´+˝Àì ‘·øÏÿq eT÷&ÉTbÕ<ë\˝À ˇø£ÿbÕ<ä+
>∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T #Ó|üŒã&ç+~. n{Ϻ Ä bÕ<ä+
Á|üeTTK+>± q]Ô+∫, eT]›+∫q<äì uÛ≤e+.d”dü |ü<´ä +
Áoø£•wüßíì bÕ<ë\T n≥T\ ªªq]Ô+#·T#·T+&É>±µµ nH˚
ndüe÷|üø£ÁøÏj·T‘√ eTT–+#·&ÉyÓTÆq~.
‘·sT¡ yê‹ ø£+<ä|<ü ´ä +˝À Áoø£•wüßìí bÕ<ë\T ø±∞j·TTì
‘· \ \ô|’ q]Ô + ∫ eT]› + ∫q $Hê´dü rÁe‘· q T
&Éø±sêqTÁbÕdü˝À e]í+#·&ÉyÓTÆq~.
 20 lø£fi≤>ö‘·$T
n\Hê{Ï bÂsêDÏ ø £ s¡+ >∑ d üú\ q≥
(∫\ø£eT]Ô yê] d”«j·T #·]Á‘· Ä<Ûës¡+>± )
yÓ\eT ≈£î\düT˝Ô q’… Áo Çe÷àH˚ì Vü≤qTeT+
‘·sêe⁄ Hêj·TT&ÉT >±s¡T 1887˝À ˇ+>√\T qT+∫
sê»eT+Á&ç edü÷Ô ‘·q‘√ Áo ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+
>±]ì ≈£L&Ü rdüT≈£î e#êÃs¡T. ˇø£ s√E Hêj·TT&ÉT
>±s¡T ∫\ø£eT]Ô yê]ì ø£*dæ, ‘êeTT ˇø£ Hê≥ø£
düe÷»+ kÕú|æ+∫ Hê≥ø±\T Ä&ÉT‘·THêïeTì, Áo
‘√˝Ò{Ï düTu≤“sêe⁄ >±s¡T Vü≤]X¯Ã+Á<ä Hê≥ø£+
sêdæ#êÃs¡T MTs¡T ªµø°#ø· £ e<Ûªä µ Hê≥ø£+ sêdæùdÔ Ä&ÉT
‘êeTT nHêïs¡T. ∫\ø£eT]Ô yês¡T Áo düTdüs¡¢
nq+‘·sêe⁄ >±s¡T sêdæq ªµbÕ+&Ée nC≤„‘·
yêdü#·]Á‘· ªµ Hê≥ø£+˝À ø°#·ø£ e<Ûä ñ+~ø£<ë n~
Ä&ÉeTHêïs¡T. Hêj·TT&ÉT>±s¡T n+<äT˝À #ê˝≤
|ü<ë´\THêïsTT e÷ q≥T\T n$ #·<eä ˝ÒsT¡ . ‘√˝Ò{Ï
yês¡T Vü≤]X¯Ã+Á<ä Hê≥ø£+ e#·q+ >±H˚ sêdæ#êÃs¡T.
MTs¡T n˝≤π> ø°#·ø£ e<Ûä sêdæe«+&ç nì ø√sês¡T.
n|üŒ{Ï<ëø± Hê≥ø£ s¡#·q <ä•wæº ˝Òì ∫\ø£eT]Ô düπs
sêdækÕÔqT nì |ü+ù|XÊs¡T.
∫\ø£eT]Ô yês¡T uÛ≤s¡‘· ø°#·ø£e<Ûä, düTdüs¡¢
yê] nC≤„‘· yêdü+ #·~$+#·Tø=ì ø°#·ø£ e<Ûä
Hê≥ø£+ sêj·T{≤ìøÏ |üPqTø=Hêïs¡T. n|üŒ{ÏøÏ
Äj·Tq #·÷|ü⁄ u≤>±H˚ ñ+~. yÓTT‘·Ô+ Hê≥ø£+
Äj·TH˚ dü«<ädü÷Ô]‘√ ¬s+&ÉT n+ø±\T sêùddæ
1836 |òÁæ ãe]˝À Hêj·TT&ÉT>±] øÏ#êÃs¡T. yÓTT<ä{Ï
n+ø£+˝À ø£]ƒq|ü<ë\T sêdæHê, Á<Í|ü~ ø°#·ø£
dü+uÛ≤wüD n+‘ê X¯•+>±s¡ s¡düÁ|ü<Ûëq+>± düT\uÛÑ
XË’*˝À sêXÊs¡T. Bìô|’ ø£]ƒq |ü<ë\Tqï uÛ≤>∑+
Äj·Tq y˚Tqe÷eT Áo |ü⁄sêD|ü+&É eT\¢jT· ´ XÊÁdæÔ
>±s¡T $T–*+~ ∫\ø£eT]Ô yês¡T sêdæ ñ+{≤s¡ì
ˇø£ <äTs¡_ÁÛ bÕj·T+ @s¡Œ&ç+~. n|üŒ{ÏøÏ ∫\ø£eT]Ô
yê]øÏ ªµn+‘· <ä•X¯´+ªµ ˝Ò<qä Tø=Hêïs¡T bÕ|ü+. ‘êHÓ
n+‘ê sêXÊqì ∫\ø£eT]Ô yês¡T #Ó|ü⁄Œø√yê*‡
e∫Ã+~ Hêj·TT&ÉT >±s¡T y√˝Ò{Ï yê]~ ∫\ø£eT]Ô
~>∑
ZC≤\T
` >∑_“≥ <äTsêZ Á|ükÕ<é
yê]B Hê≥ø±\T #·~$, eTT+<äT>± Ä&Éyê] n_Û
ÁbÕj·T+ m˝≤ ñ+<= ‘Ó\TdüTø√yê\ì kÕ$TH˚ì
ãT#·Ãu≤“sTT nH˚ ªµj·TVü≤fi¯ dæ+>∑s¡ sêe⁄ Hêj·TT&ÉTµµ
>±] $XÊ\yÓTÆq kÕe&ç˝À ¬s+&ÉT Hê≥ø±\T
Hêj·TT&ÉT >±] ªµ sê»eTùV≤+Á<äes¡ Væ≤+<ä÷ Hê≥ø£
düe÷»+ªµ y˚dü$ø±\+˝À Á|ü<ä]Ù+#ês¡T. ‘·sê«‘·
{ÖHé Vü‰˝Ÿ |üø£ÿ <=&綽À ‘ê{≤≈£î bÕø£ y˚dæ nø£ÿ&É
Ä&Üs¡T. Ä düe÷»+˝À Á|üø±X¯+>±s¡T ≈£L&Ü
q{Ïdü÷Ô+&˚yês¡T Äj·Tq |üP≥≈£Lfi¯fleTà Ç+{À¢
yÓTT<ä≥ uÛÀ»q+ #˚ùdyês¡T ‘·sê«‘·, neTàeTàqT
rdüT≈£î e∫à y˚πs ø±|ü⁄s¡+ ô|{Ϻ e+&ç+#·Tø=ì
‹+≥÷ dü÷ÿ˝Ÿ˝À #·<Tä e⁄ø=H˚yês¡T. Hêj·TT&ÉT>±]øÏ
Á|üø±X¯+>±]ô|’ |ü⁄Á‘· Áù|eT ñ+&˚~. n+<ä+ düTŒs¡
Á<ä÷|ü ‘Ó*$ ‘˚≥\T Á|üø±X¯+ >±] kıeTTà.
Hêj·TT&ÉT>±s¡T Çø£ÿ&É ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT>± |üì
#˚ùdyês¡T. Hê≥ø£ düe÷»+ kÕú|æ+∫+~ Äj·TH˚
nsTTHê y˚TH˚»sY >± ôd+Á≥˝Ÿ C…’\T >∑Te÷kÕÔ Áo
|æfi≤fl] XË{ºÏ Á‹j·T+ãø£ sêe⁄ Hêj·TT&ÉTqT #˚XÊs¡T.
pHé mì$T~q y√˝Ò{Ï yê] Hê≥ø£+, pHé 15
∫\ø£eT]Ô yê] Hê≥ø£+ ‘ê{≤≈£î bÕø£˝À Á|ü<ä]Ù+
#ês¡T. düe÷»+ yê]ø√]ø£ô|’ ∫\ø£eT]Ô yês¡T ≈£L&Ü
yÓ[fl #·÷XÊs¡T. n+<äs¡÷ Hê≥ø£+ u≤>∑T+<äì
yÓT#êÃs¡T. Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ Hêj·TT&ÉT >±s¡T ;ÛeT
bÕÁ‘·, Á|üø±X¯+>±s¡T Á<Í|ü~ bÕÁ‘· <Û]ä +∫ n<äT“¤‘+·
>± q{Ï+∫ yÓT|æŒ+#ês¡T. ]f…ÆsY› »&ç® Áo |æfi≤fl]
XË{Ϻ Hêsêj·TDsêe⁄ Hêj·TT&ÉT >±s¡T, ]f…ÆsY› düuŸ
»&ç® Áo ø√ø± kÕ+ã•esêe⁄ Hêj·TT&ÉT, b˛düº˝Ÿ
&çbÕsYº yÓT+{Ÿ˝À |üì#˚dæ ]f…s¬Æ q’ Áo ø√ø± yÓ+ø£≥s¬ &ç¶
Hêj·TT&ÉT >±s¡T¢ $T–*q bÕÁ‘·\T b˛wæ+#ês¡T. <äøDåÏ
<˚X¯ kÕ‘êì sêe÷qT»j·T´sY dü÷Á‘·<Ûë]. u≤>±
bÕ&˚yê&ÉT. Äj·Tq >±Hêìï $q{≤ìπø »q+ u≤>±
e#˚Ãyês¡≥. ã+<äsT¡ ˝À b˛© dt ÇHÓ‡Œø£sº >Y ± ]f…s¬Æ q’
 lø£fi≤>ö‘·$T 21

Áo e\÷¢] dü÷s¡´Á|üø±X¯sêe⁄ Vü‰dü´+ #Óù|Œyês¡T. ≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. Hêj·TT&ÉT>±] ;ÛeTbÕÁ‘·≈£î

Á|üø±X¯+>±s¡T j˚T s¡kÕHÓï’ Hê n<äT“¤‘+· >± s¡øÔÏ ø£{+ºÏ #˚ yÓT∫à õ˝≤¢ø√sYº dæs¡düÔ<ës¡T>± ñqï ãj·T´|ü⁄˙&ç
yês¡T. eTTK´+>± ø£s¡TD, Ms¡s¡kÕ\≈£î ªµÁu≤+&é CÀ>∑j·T´>±s¡T VüQcÕs¡T>± #·|üŒ≥T¢ ø={Ϻ, •s¡düTô|’
n+u≤dü&ÉsYªµ. ø°#·ø£e<Ûä Hê≥ø£+ #·÷&É{≤ìøÏ Áo |ü⁄cÕŒ\T #·*¢ ñ‘ê‡Vü≤|üs#¡ ês¡≥. Áù|ø£≈å î£ \T ≈£L&Ü
Hê´|ü‹ düTu≤“sêe⁄, HÓÁs¡$T*¢ yÓ+ø£≥sêe⁄ |ü+‘·T\T yÓTÆeTs¡∫ b˛j·÷s¡≥. düe÷» q≥T\+‘ê Hêj·TTfi¯ófl
yÓTT<ä˝…’q Á|üeTTKT\T e#êÃs¡T. ¬s+&√kÕ] ø°#·ø£ ne≥+ #˚‘· düe÷C≤ìï ªµHêj·TTfi¯fl düe÷»+ ªµnH˚
e<Ûä Á|ü<]ä Ù+∫q|ü⁄Œ&ÉT,∫\ø£eT]Ô yês¡T Áù|ø£≈å î£ \T>± yês¡≥ düs¡<ë>± . dü X ‚ w ü +
Á|æj·÷ ˙¬ø’ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô Ç˝≤ nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤!
` _ ôV≤#Y.$.s¡e÷<˚$
` sê|òTü e e÷cÕºsT¡ øπ <ë] Äø±X¯+˝À |üøÏå˝≤ Vü‰sTT>± m>∑sê\qTø√qT!
Äø±X¯+˝À ÁXÊeD y˚T|òüT \\TeTT≈£îHêïsTT }Vü≤\¬sø£ÿ\T‘√m–πsn+<ëìïÄkÕ«~dü÷Ôñ+{≤!
Vü≤ •<äjT· +˝À Á|üDj·T yÓTTVü‰\T |ü⁄\TeTT≈£îHêïsTT qø£åÁ‘ê\ ì+–˝À #·Tø£ÿqT ø±yê\qTø√qT!
edü+‘·+˝À Áù|eT≈£îdüTe÷\T $]dæ #ê˝≤ #·ø£ÿì #·Tø£ÿHÓ’ ø£fi¯fl‘√ |üP\ ‘ês¡\qT @s¡T‘ê!
ø±\yÓTÆ+~ ì+&ÉT C≤_*ì ÁøÏ+<ä≈£î ‘˚yê\ì nqTø√qT!
e\|ü⁄ yÓTT>∑Z\T ‘=&ç– <√ã÷#·T˝≤&ÉT‘·THêïsTT |ü+&ÉT yÓHÓï˝À¢ Ä&É|æ\¢HÓ’ |üs¡e•kÕÔ!
Hê Vü≤ •<äj·T düŒ+<äq˝À ˙y˚ <äT$Tπø »\bÕ‘ê\qT Ç+{À¢ dü•õ+#·qT!
Hê Á|üDj·T ì≥÷ºs¡TŒ\˝À ˙y˚ Á|üø£ •‹ k˛j·T>±\qT <Ó’e+ #˚dæ Äsê~ÛkÕÔ!
X¯sÁ¡ <ëÁ‘·T\ |ü+&ÉT yÓHïÓ \ dü«|üï ˝Àø±\ $Vü‰]düTHÔ êï @{Ï >∑\>∑\\˝À m–πs #˚|ü\≈£î >±\+ y˚j·TqT!
ø±ØÔø£ e÷dü|⁄ü ø√yÓ\ Á|üDj·T >∑+ ≥\T ÁyÓ÷–düT+Ô ~ y˚T{Ï VüQcÕs¡TqT yê{Ï dü÷Œ¤]Ô‘√ ì+|ü⁄≈£î+{≤!
Hê ø£fi¯˝À Hê ø£\˝À Äsê<Ûäq ˙y˚ #·Ts¡T≈£îÿeTH˚ dü÷s¡T´ì ‹≥Tº≈£î+≥÷ >∑&É|üqT!
HêbÕ≥˝À Hêe÷≥˝À Ä˝≤|üq ˙y˚ ˙¬s+&É˝Àì Áù|eTqT efi¯fl+‘ê e+|ü⁄≈£î+{≤!
••s¡+ e#˚Ã˝À|ü⁄ eTq Áù|eT HÍø£ M#˚ >±*ì Ç+{À¢ ã+~Û+∫ ã+Bì ø±qT!
qeJeq rs¡+ #˚sê* Ä≈£î ø£<*ä ø£ |üøåÏ ≈£îe≈£îe˝À Äq+<ä+ nqTuÛ$Ñ kÕÔ!
˙ Vü≤ •<äj·T #·Tø±ÿì ˝Òø£ düeTTÁ<ä >∑s¡®q≈£î u…~] b˛sTT n<ä] b˛qT!
˙ düTeT<ÛäTs¡ q>∑e⁄˝Òø£ ¬øs¡{≤\≈£î bı+–b˛sTT |ü⁄\øÏ+∫ b˛‘ê!
bı\+>∑≥¢ô|’ |ü˝Ò¢s¡T eTTfi¯¢≈£î Vü≤&É*b˛qT!
eTq HÍø£ rs¡+ #˚s¡<äT ø£<ë... sê Á|æj·÷ !sê! Vü≤\+‘√ »\+‘√ ¬s’‘·qï\ ô|’s¡>±*ì Áù|$TkÕÔ!
˙ #·÷|ü⁄\ ˙ #˚‘·\ ã+BÛ qj·÷´qT Äø±X¯+˝À |ü≈£åî\ |ü+≈£îÔ\T n+<ë\ì ÄX¯|ü&ÉqT.
kÕ≈£î\T #Ó|æŒ qqTï @ø±øÏì #˚j·T≈£î #Ós¡Te⁄˝À ø=+>∑\ kÂ+<äs¡´+ #ê\ì ‘· •|æÔ|ü&É‘ê!
eTqdüT eTÚq+>± ˙ sêø£¬ø’ m<äTs¡T#·÷düTÔ+~ ‘·÷˙>∑\ –]ø°\≈£î ∫sê≈£î |ü&ÉqT!
ej·TdüT Bq+>± ˙ e÷≥¬ø’ m<äqT #êdüTÔ+~ ∫≥|ü≥ ∫qT≈£î\ dü+<ä&çøÏ VüQcÕs¡e⁄‘ê!
˙e⁄ sêø£ ø£˙ïfi¯ó¢ ôd\j˚Tfi¯ó¢ ne⁄‘·THêïsTT n+<ä+ Hêø£qT\≈£î dü«+‘·+! ÄVü‰<¢ +ä Hê eTqdüT≈£î
˙e⁄ ˝Òø£ ì≥÷ºs¡TŒ\T m&Üs¡T\e⁄‘·THêïsTT kı+‘·+! eTq eTqdüT |üP\eq+ ø±yê*!
‘·«s¡>± e#˚ÃsTT Hê ^wüà|ü⁄ øö–{À¢øÏ Çe«≥y˚T H˚s¡TÃø√yê*! ‹]–sêyê\qTø√≈£L&É<äT.
n˝≤π> e#˚ÃsTT Hê ùV≤eT+‘·|ü⁄ eTT+–{À¢øÏ.. ìqTï qTe⁄« ‘Ó\TdüTø√ n<˚ n+<äyTÓ qÆ ñ<äjT· +?!
πssTT |ü>∑\T ø±ø£eTT+<˚ n+<äTπø H˚qT s√p Ç˝≤ nqT≈£î+{≤!
Vü‰sTT ôd>∑\T ø±ø£eTT+<˚ n+<ä] eTqdüT\q÷ m]– eTdü\T≈£î+{≤!
 22
edüT#·]Á‘·˝À dü+^‘· ` Hê≥ø£ Ø‘·` ãT\Tdü
kÕVæ≤‘·´#·]Á‘·˝À Áoø£•wü<í e˚ sêj·T\ j·TT>±
ìï Á|üã+<Ûäj·TT>∑eTT n+{≤s¡T. sêj·T\ ÄkÕúq+
˝Àyês¡T>± #Ó|üŒã&˚ nwüº~>∑Z» ø£e⁄\T n+~+∫q
n|ü⁄s÷¡ |ü Á|üã+<Ûeä TT\T kÕVæ≤‘·´ #·]Á‘·≈î£ n|ü⁄s÷¡ |ü
n\+ø±sê\T. ˇø£<ëìø=ø£{Ï b˛{°|ü&ç n˙ï düeT
ñJ®\T>± ñ+{≤sTT. ÄHê{Ï Á>∑+<∏ë\˝À |æ+>∑[
dü÷s¡q s¡#·qjÓÆTq Á|üuÛ≤er Á|ü<äT´eTïeTT˝ÀH˚
Hê≥ø£ Ø‘·T\T m≈£îÿe nì $eTs¡Ù≈£î\T n+{≤s¡T.
ø±ì edüT#·]Á‘·˝À ø±[<ëdüT n_ÛC≤„q XÊ≈£î+‘·\+
#Ûêj·T\T ø£qã&ÉT‘·THêïsTT. Ç+<äT˝À $<ä÷wü≈£îì
bÕÁ‘· Hê≥ø±qT≈£L\+>± r]Ã~<äã› &ç+~.edüTsêE
ø£+#Ó #ê≥TqT+∫ –]ø£qT #·÷kÕÔ&ÉT. sêE ø√]ø£
HÓ]–q $<ä÷wü≈£î&ÉT eTTìy˚wü+˝À –]ø£ »qà
e•‘êÔ+‘·+ ‘Ó\TdüTø√&ÜìøÏ yê] <ä>]Z∑ øÏ yÓfi‘¯ ê&ÉT.
n˝≤ yÓfi¯fl&É+˝À $<ä÷wü≈£î&ÉT nø£ÿ&çø£ø£ÿ&É eTTì
y˚cÕìï y˚düTø√e&É+ eTqøÏ ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–+#·ø£
e÷q<äT. ªnø£ÿ&ÉTqï r¬>\H˚ »&É\T>±, |ü⁄bıŒ&çH˚
$uÛÑ÷‹>±, XÊKH˚ <ä+&ÉeTT>±, ∫>∑Ts¡TH˚ ø±cÕj·T
eÁdüÔeTT\T>±, #Ó≥Tº ‘ê≥qT jÓ÷>∑ |ü≥ºeTT>∑,
yÓTT>∑Z\qT »|üe÷*ø£\T>∑, |òü\s¡düeTT »\eTT>±,
πødüs¡eTT\T <äs¡“¤yÓTT\Á‘ê&ÉT>±µ ‘·–q y˚wü+
y˚dTü ≈£îì »&É<ë] nsTTb˛‘ê&ÉT. Ä ‘·sT¡ yê‘· –]ø£
#Ó*ø£‘ÓÔ eT+EyêDÏ sêE <ä>∑Zs¡øÏ edüTÔ+~.
eT+EyêDÏ Äø±X¯e÷s¡eZ TTq yÓfifl‚ ≥|ü⁄Œ&ÉT uÛ÷Ñ $Tì
e]í+∫q rs¡T XÊ≈£î+‘·\+˝À <äTwü´+‘·Tì s¡<∏ä+
Äø±X¯+qT+&ç ~π>≥|ü⁄Œ&ÉT e]í+∫q XÀ¢ø£eTT\qT
»„|æÔøÏ ‘˚ø£ e÷qe⁄. –]ø£»qàe•‘êÔ+‘·+ sêE≈£î
$<ä÷wü≈î£ &ÉT s¡V≤ü dü´+>∑ eT+EyêDÏ#‘˚ · #Ó|Œæ kÕÔ&TÉ .
á dü ì ïy˚ X ¯ e TT\T s¡ d ü e <ä È ≥ º e TT˝… ’ |ü s ¡ d ü Œ s¡
dü+uÛ≤wüD≤Ø‘·T\‘√ düs¡«$<ÛäeTT\ Hê≥ø£Ø‘·T\T
qqTø£]düT+Ô {≤sTT. #Ó* ø£‘\ÔÓ T –]ø£ bÕ&É>± n+<äT
j·T‹ *j·T´yÓTÆ j·TTqï<äq>±H˚ j·T‹ y˚wüeTTq
$<ä ÷ wü ≈ £ î ì bÕÁ‘· Á|ü y ˚ X ¯ + »s¡ T >∑ T ‘· T +~.
lø£fi≤>ö‘·$T
T\T T $ j·Tdt eT÷]Ô,
‘·TyÓTà<äu≤<Ûä ìyês¡D≈£î Vü≤+dæ sê<ëjÓT qqT
q+‘· ˝ À ø£ \ Vü ≤ +dæ Á|ü y ˚ • dü T Ô + ~. <ä T wü ´ +‘·
X¯ ≈ £ î +‘· ˝ ≤ Á|ü < ∏ ä e T dü e ÷>∑ e T+ ˝≤π > –]ø£
edüTsêE\ düe÷>∑e÷ìï e]í+#ê&ÉT sêeTsê»
uÛÑ÷wüDT&ÉT. n˝≤π> Á|üdü+>∑eX¯eTTq edüTsê»
HêeTeTT sê>± –]ø£ kÕ+‘·«q #Ó+<äT≥ yÓTT<ä\>∑T
düìïy˚Xe¯ TT\ìïj·TT Hê≥ø£Ø‘·T\ì #Ó|Œü ø£ ‘·|Œü <äT.
Hê≥ø±qT≈£L\eT>∑T bÕÁ‘· Á|üy˚X¯eTT ô|’ düìïy˚X¯
eTT\˝À eTqeTT #·÷&É>∑\eTT.
Á|ü<ëÛ qeTT>∑ Á>∑+<∏ë~ |ü<´ä eTT ø£<ë∏ dü÷#·ø£
eTT>±qT, Á>∑+<∏ë+‘· |ü<ä´eTT XÊ+‹ uÛÑs¡‘·yêø£´+
>±qT #Ó|üŒe#·TÃqT. edüTsêE –]ø£qT #˚s¡T≥≈£î
eTTì>±qTqï $<ä÷wü≈£îì yêø£‡Vü‰j·TeTT Á|üy˚•+
#·T≥, düTÔ‹ k˛ÔÁ‘·eTT\‘√ edüTsêE j·Teìø£ Á|üø£ÿ
qT+&ç bÕÁ‘· Á|üyX˚ e¯ TT #˚dqæ fÒ¢ j·T>∑|&ü TÉ qT. <ëìï
ø£$ yê#·´+>∑ #Óù|Œ&ÉT ≈£L&Ü ªkÕs¡+>∑sê>∑ ÁuÛeÑ Tqà<ä
uÛÑ•+^ s¡T‹ e+~e÷>∑<∏ä ø£<∏ë e÷<ÛäTs¡´eTTHé
‘Ó\Œ>∑Héµ n˝≤π> ‘Ós¡qT Áø£eTeTT>∑ ‘=\–+#·T
Áø£eTeTT ‘Ó*j·TCÒj·TT#·T
ªVü≤]<ä+uÛÀs¡TVü≤ ˝À#·q \Z>∑q s¡+>±uÛÀ>∑ s¡+>∑‘·ÔyÓ÷
uÛsÑ ¡ H˚|<ü ´äÛ eTT H=j·T´H=j·T´ dü&*É +|üHé sêÁ‹ XË\’ ÷wæøHÏ é
es¡TdüHé eTÚøÏøÔ |£ ≥ ü eº TTHé ì≥\eTTHé eÁø£+Ô ãTqT+ <√#Ó Hê
Vü≤]D≤+ø±ø£•‹ y=˝…à sπ ø£sTT, dü>+∑ u…,’ _+ãyÓTÆ ‘·÷s¡TŒqHéµ
4-17
Hê≥ø±ìøÏ nqT≈£L\yÓTÆq X¯u≤›\+ø±s¡
s¡#H· ê øöX¯\+ sê»sê»uÛ÷Ñ wüDTìøÏ yÓqï‘√ ô|{Ïqº
$<ä´. e´s¡ú |ü<ä Á|üj÷Ó >∑eTT ø±ì, uÛ≤yêìøÏ ˝À|üeTT
>±ì ˝Ò≈£î+&É>± q≥TìøÏ |üsƒ¡q kÂø£s¡´eTT>±qT,
ÁXÀ‘·≈î£ ÁX¯eDù|j·TeTTHÓ’ eTH√»„eTT>± ñ+≥T+~.
n~ á |ü<ä´+˝À ø£qã&ÉT‘·T+~ -
ˇø£#êj·T qqbÕj·T |æø£π>j·T düeTT<ëj·T
yÓTTø£d”eT HêHê eTj·T÷s¡ ìì<ä
yÓTTø£e+ø£ qø£\+ø£ eTø£sê+ø£ Vü≤j·TùV≤wü
 lø£fi≤>ö‘·$T 23

˝§ø£Áπøe eq<˚e j·TTe‹ ^‹ ~+#ê\qT≈£îHêïsTT. n&Ée⁄˝À¢ ∫>∑Tfi¯ófl ‹+≥÷

jÓTTø£e+ø£ düTs¡ø±+‘·\ ø£sê+‘· ‘·‘·Hê<ä ‘·|dü Tü ‡ #˚XÊsTT. yêì ‘·|dü Tü ‡ |ò*ü +∫+~. edü+‘·
yÓTTø£<ë] eqXÊ]ø√~‘·+ãT ø±\+ e∫Ã+~. <ëì‘√ ø£\ø£+sƒ¡ Hê<ä+‘√ n&É$ì
˝§ø£jÓ÷s¡ |ü≥T#ês¡D ≈£îe÷s¡ |òüDÏ‘·+ãT e÷s¡ T ÁyÓ ÷ –+#êsTT. ø£ \ ø£ + sƒ ¡ T \TqT MD… \ T
˝§ø£<ä+&É q*eT+&É* ø£\>±q düe]+∫ edü+‘·sê>∑+ Ä\|æ+#˚sT¡ . yê] Ä sê>∑+
yÓTTø£ÿyÓTT– ÁyÓ÷j·T >∑<ä∞ >∑•ôVA|ü|üqï |æø£<Ûä«ìì ‘·eT˝À ø£\T|ü⁄ø=ì ‘·q ñ<ës¡‘·ì
øÏqïØã•+<ä ã•+<ä dü+^‘· ^‹ Á|üø£{Ï+∫+<ä+{≤&ÉT ø£$. n+‘˚ø±<äT Çø£ÿ&√
qeTs¡T q‹y˚\ ø√˝≤Vü≤\eTT\ ø£*$T #·eT‘êÿsêìï #·÷|ækÕÔ&TÉ . n~ ªn]>±, dü]>±µ |ü<ä
qeTs¡T ˙ j·TÁ~ ø√˝≤Vü≤˝≤K´ yÓTTø=ÿ 2-7 Á|üjÓ÷>∑+. Ä –]ø£ #Ó*ø£‘ÓÔ\T |ü+#·e÷ìï n]>±
Ç#·Ã≥H˚ X‚cÕÁ~s¡eTDø£e⁄\T yê] n_ÛÁbÕj·TeTT>± n+fÒ X¯Á‘·Te⁄>± e]í+#˚s¡≥, ø±ì edü+‘·eTT
ªuÛÑ≥TºeT÷]Ô kÕVæ≤‘·´ düeTTÁ<äeTTqT eT~Û+∫ |ü<ä´ |ü+#·eTeTTqT dü]>± n+fÒ dü]>±ZH˚ d”«ø£]+∫+
s¡‘·ïeTT\qT Áb˛>∑T#˚ôdqT. kÕq ãf…ºqT. Áø=‘·Ô <ä≥. edüTsêE $Vü‰s¡+ø√dü+ ø√˝≤Vü≤\ |üs¡«‘·+
yÓTs¡T>∑T\T yÓ\sTT+#ÓqT. kÕVæ≤‘·´ uÛ≤s¡‹øÏ MT<ä≈£î yÓfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É n‘·ìøÏ z eT<ÛäTs¡>±q+
s¡‘ï· düeT÷Vü≤eTT H=dü+>¬ H˚ ø±ì, ø£<ë∏ dü÷Á‘·eTTqT $ì|æ+∫+~. n<Óe«]<√ ‘Ó\TdüTø√eTì $<ä÷wü
n+<äeTT>∑ >∑T∫à áj·T˝Ò<äTµ nHêïs¡T. ≈£îDÏí |ü+|æ+#ê&ÉT. n‘·&ÉT yÓ[fl nø£ÿ&É MD
sêeTsê»uÛ÷Ñ wüDT&ÉT øπ e\+ ø£$ e÷Á‘·yT˚ yêsTTdüTÔqï –]ø£qT #·÷XÊ&ÉT. ÄyÓT ªÁ|ü#·Ts¡
ø±<äT. dü+^‘· s¡düE„&ÉT. dü+^‘· kÕVæ≤‘·´eTT\ ‘êHêeT•‘·eTT\ eT÷s¡ÃÛ q¤ \#˚ q#˚‘q· +ãT\T #˚‘q·
˝À‘·T\T ‘·s¡∫ #·÷∫q Á|üC≤„XÊ*. dü+^‘·ø£fi≤ Ø‹ <äqs¡, #˚‘·q+ãT\T n#˚‘·q uÛ≤‹ <äqs¡µ MD
s¡Vü≤dü´ ì~Û. á $wüj·÷ìï ‘Ó\TdüTø√e&É+ yêsTTk˛Ô+~. Ç~ düVü≤» \ø£åDeTT. ‘êHêeT•‘·
ô|<äø› w£ yºü T˚ MT ø±<äT. edüT#·]Á‘·˝ÀH˚ ø£$ nø£ÿ&Éøÿ£ &É eTT\ n#˚‘·qeTT\T #˚‘·qeTT\e⁄‘êsTT. n˝≤
dü+^‘· XÊÁdüÔ s¡Vü≤kÕ´\qT m+‘√ #·eT‘êÿs¡+>± eT÷s¡Ûäq\#˚ #˚‘·qeTT\T n#˚‘·qeTT ne⁄‘êsTT
‘·q Á>∑+<∏+ä ˝À Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT. ø£qTø£H˚ ‘·q ø±yê´ìï Ç˝≤ sêeTsê»uÛÑ÷wüDTìøÏ >∑\ dü+^‘ê_Ûìy˚
bÕ&ÉTø√&ÜìøÏ M\T>±H˚ s¡∫+#ê&ÉT. dü+^‘· X¯qeTTq≈£î dü÷#·øe£ TT\T edüT#·]Á‘·˝À nH˚øe£ TT\T
kÕVæ≤‘·´eTT\j·T+<äT nkÕ<Ûës¡D Á|ü»„ ø£\yê¬s’q ø£qã&É‘êsTT. ìC≤ìøÏ Á>∑+<∏äeT+‘ê <ëìøÏ
ÁãVü‰àÁo •wüߺ ø£ •wüeí T÷]ÔXÊÁdæ>Ô ±s¡T edüT#·]Á‘·˝Àì ñ<ëVü≤s¡Dy˚T.
|ü<ë´\qT @ |ü<ä´+ @ sê>∑+˝À bÕ&Ü˝À dü+Á|ü Ç~ dü+~Û+|ü>∑ y˚fi¯j·T+#·T |üdüTsêCÒ+Á<äT&ÉT ˙s¡+Á<Ûä ˙
<ëj·TeTTqT düeT≈£L]à n+~+#ês¡T. ìC≤ìøÏ s¡<ä yês¡ Á|ü‹d”s¡ yÓ\«&çq ‘êsêuÛÑs¡Ô ©\Hé \‘ê
#ê˝≤ø±\+ C≤q|ü<äT\T edüT#·]Á‘· |ü<ë´\qT #·Ã¤<ä dü+#Ûê~ø£ u≤dæ ì˝…Ã HÓ<äT≥Hé kÕs¡+>∑ sê>∑ ÁuÛÑeT
@\\T, wü≥Œ<äT\T˝≤>∑ bÕ&É&+É yê&ÉTø£˝À ñ+&˚~. qà <ä uÛ•Ñ +^s¡T‹ e+~e÷>∑<äÛ ø£<ë∏ e÷<ÛTä s¡´eTT+ <Ó\Œ>∑Hé
H˚&ÉT á Ø‹ eTq≈£î \_Û+#·<äT. 3.45
n~ ••s¡ edü+‘·ø±\eTT\T dü+~Ûø±\+. ªkÕs¡+>∑ sê>∑ ÁuÛÑeTqà<ä uÛÑ•+^s¡T‹µ Ç~
n|ü⁄Œ&ÉT j·TTe‘·T\T Væ≤+<√fi¯ sê>∑ e÷\|æ+#ês¡T. nì‘·s¡ kÕ<Ûä´ yÓTÆq #·ø£ÿì Á|üjÓ÷>∑+. eT>∑
Væ≤+<√fi¯ sê>±ìøÏ |ü+#·eT dü«s¡+ |üìøÏsê<äT. eT] ‘·TyÓTà<ä\MT~ nqTsê>∑+ #˚‘· ÁyÓ÷j·TT#·Tqï
|æø£eTT\≈£î |ü+#·eTdü«s¡y˚T ÁbÕD+ø£<ë! m˝≤¬>’Hê uÛÑ•+^>∑DeTT\ ÁyÓ÷‘· kÕs¡+>∑sê>∑+˝À ñ+<ä+
Ä j·TTe‘·T\ dü+^‘·+˝À ‘êeT÷ #√≥T dü+bÕ {≤&ÉT ø£$. ‘·TyÓTà<ä\ s¡a+ø±s¡eTTq≈£î kÕs¡+>∑
 24 lø£fi≤>ö‘·$T
sê>∑eTTq≈£î >∑\ dü+ã+<Û+ä dü+^‘·E\„ ≈£î e÷Á‘·yT˚ dü+uÀ<Ûäq˝ÀH˚ X¯óøÏÔeT‹ì ªø£˝≤´Dϵ nì dü+uÀ~Û+
‘Ó*ùd~. #˚&ÉT. Ç+ø± n~ÛcÕ˜q|ü⁄s¡+˝Àì XÊ*bÕ*ø£\T
Ád”Ô\≈£î dü+^‘·+, |ü⁄s¡Twüß\≈£î kÕVæ≤‘·´+ ≈£L&Ü ª»>∑<ä_Ûe+<ä´ >±qeTT H˚]Ãqyêπsq≥. á
nqT≈£L\eTT\ì ø£$ uÛ≤eq>± ø£qã&ÉT‘·T+~. $<Û+ä >± sêeT sê»uÛ÷Ñ wüDT&ÉT ‘·q dü+^‘· kÕVæ≤‘·´
n+<äTø£H˚ ø£$ Ád”Ô\qT >∑T]+∫ #Ó|æŒq|ü⁄Œ&É˝≤¢ Á|ü»„q+‘·q÷ ‘·q edüT#·]Á‘· Á>∑+<∏ä+˝À eTq≈£î
Äj·÷ sê>∑eTT\qT <Ûä«ì+|ü #˚dü÷ÔH˚ ñ+{≤&ÉT. #·÷|æ+#ê&Éq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT

-: >∑Ts¡Te⁄ :-
XÀ¢.>∑Ts¡TÁs¡“Vü‰à >∑Ts¡T]«wüßí' >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«s¡',
>∑Ts¡kÕ‡ø屑Y |üs¡ÁãVü≤à ‘·ôd’à Áo >∑Ts¡y˚ qeT'.
XÀ¢.nC≤„q ‹$Tsê+<Ûädü´ C≤„Hê+»q X¯˝≤ø£j·÷,
#·ø£ås¡T˙à*‘·+ j˚Tq ‘·ôd’à Áo >∑Ts¡y˚ qeT'.
d”.Äø±s¡dü+|ü<ä-¬>’ø=ì ø£qT|ü≥Tº
yÓ÷ø£å\ø°åàø±+‘·-eTTs¡Te⁄ >∑Ts¡Te⁄
C≤„qyêdüq yÓ<ä#·\T¢ ìs¡à\‘·|ü'
Á|üeT<äe˙yê{Ï-|üs¡Te⁄ >∑Ts¡Te⁄
Áø√<Ûë~ düø£\ <äT-s¡TZDeTT\ u…&Éu≤|ü⁄
|üs¡eTXÊ+‹s¡dü+ãT-ø£s¡Te⁄ >∑Ts¡Te⁄
ø£s¡eTT $∫Á‘·+ãT->± XÊX¯«‘Ó’X¯«s¡´
>∑]eT+ãT ˝Ò‘Ó+#·T-‘Ós¡Te⁄ >∑Ts¡Te⁄
‘˚.<äT]‘· eT •>∑XÊãø£eTT\ Hê >∑Ts¡Te⁄->∑Ts¡Te⁄
˙ |ü < ë+ãT» j· T T>∑ fi ¯ ì-]?Á<ä uÛ Ñ ø Ï Ô
q‹ qsêj· T D •wü ´ ø±-$T‘· |ò ü \ Á|ü
<ëqeTTq$T+#·T qeø£\Œ-‘·s¡Te⁄ >∑Ts¡Te⁄.
esêVü≤|ü⁄sêDeTT,8ÄXÊ«,110
ø£.>∑Ts¡T&˚ ‘·*¢j·TT <ä+Á&çj·TT
>∑Ts¡T&˚ <Ó’e+ãT ã+<ÛäT-ø√{Ïj·TT Væ≤‘·T\THé
>∑Ts¡T&˚ j·Tì q$Tàq düT
dæús¡uÛ≤e⁄\ ø£q´eTTqï-<˚! ∫ø£ÿHêï!
˙\≈£ î +‘· \ $˝≤dü e TT,2Ä
` yÓ’<ä´+y˚+ø£fÒX¯«sê#ês¡T´\T
ø£.>∑Ts¡T&˚ j·TT‘·ÔeT <Ó’eeTT,
>∑Ts¡T&˚>∑‹ bÕ|üeTT\qT->∑÷\ÃHé,>∑Ts¡T&˚
qs¡T\ >∑‹>±q dü<äTZs¡T
qs¡dæ Á|üj·T‘·ïeTTq qeTà-q>∑T ìs¡‘·+ãTHé
-<ëyÓTs¡\ y˚+ø£≥uÛÑ÷bÕ\ø£•‘·
y˚+ø£{≤#·\e÷Vü‰‘·à´+
ø£.$<√´|ü<˚X¯ >∑Ts¡T &Éq
e<ä´eT‹ düTuÀ<Ûäø£‘·«-|ü<ä∆‹ yÓ’XÊ
s¡<äT´&ÉT C≤‹ ejÓ÷eTVæ≤
e÷<äT´qï‹ e+<ä˙j·TT&Ó’ jÓTTqs¡e˝…Hé
eTùV≤+Á<ä $»j·TeTT,2-32
d”.ìsê«D sê»<Ûë-ìøÏ H˚>∑Tyê]øÏ
»ø£ÿì Á‘√e ªªÄ#ês¡´ ùdeµµ,
$s¡C≤qB düeTT-‘·Ôs¡D+ãTq≈£î eTH√
»eyÓTÆq Hêe ªªÄ#ês¡´ ùdeµµ,
Á‹»>∑»®qT\≈£î dü-r|ü‹ Hê´j·TyÓTÆ
#ê–q ÁbÕe ªªÄ#ês¡´ùdeµµ ,
nC≤„q Vü≤‘·T\qT-$C≤„qT\qT CÒj·TT
dü+J$ re ªªÄ#ês¡´ùdeµµ ,
‘˚.ÄÁX¯sTT+∫qyê\\-ø£]úì#·TÃ
$wüßí kÕ˝Àø£´ kÕs¡÷|ü´-$$<Ûä ~e´
uÛÀ>∑ kÕÁe÷»´ yÓ’uÛÑyê-uÛÀ>∑ eTVæ≤eT
XÊX¯«‘Ó’X¯«s¡´ πsƒe ªªÄ#ês¡´ùde ªª
kÕs¡+>∑T‘·eTàj·T,yÓ’»j·T+r$˝≤düeTT,2-
 lø£fi≤>ö‘·$T
$X¯«Hê<∏ä k»q´+
sêe÷j·TD ø£\Œe•ø£å ‘·|ü' |òü\+>±
$X¯«Hê<∏ä yê]øÏ C≤„q|”sƒ¡+ nyês¡T¶ <äøÏÿ+~.
nyês¡T¶<ë«sê \ø£ås¡÷bÕj·T\ bÕ]‘√wæø£+>∑÷&Ü
\_Û+∫+~.
s√E\T >∑ & É T dü T Ô H êïsTT. ˇø£ H ê&É T
nqTø√ì n‹~∏jTÆÓ ‘·q ∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&ÉT ø=*¢|sü ¡
dü÷s¡j·T´>±] ≈£îe÷s¡T&ÉT $X¯«Hê<Ûä sTT+{ÏøÏ
e#êÃ&ÉT. n‹~∏eTsê´<ä\T, ≈£îX¯\Á|üXÊï~ø±\T
nsTTq$.ªª˙yÓ + <ä T ø=#êÃe⁄sê?µµ-nHêïs¡ T
$X¯«Hê<∏ä. Ä ≈£îÁsê&ÉT dæ>∑TZ|ü&ÉT‘·÷, ø=+#Ó+
dü+ø√∫dü÷Ô ˇø£ ø±–‘·+ $X¯«Hê<∏ä≈£î n+~+
#ê&ÉT.n~ Áb˛H√≥T. 50y˚\ s¡÷bÕj·T\≈£î
Áyêj·Tã&ç+~. n~#·÷&É>±H˚ $X¯«Hê<∏ä _‘·Ôs¡
b˛j·÷s¡T. Ç<Ó+<äT≈£îsê? nHêïs¡T. bÕ|ü+ ≈£îÁsê&ÉT
uÛ Ñ j · T |ü & É T ‘· ÷ , ªªu≤ãj· T ´>±s¡ ÷ ! e÷ #Ó * ¢ ø Ï
ô|[fldü+ã+<Ûä+ ≈£î~]+~. $TeTà\ï&ç– n|ü⁄Œ>±
50y˚\T ‘ÓeTàì Hêqï |ü+bÕ&ÉT. nHêï&ÉTµµ-n+‘˚
$X¯«Hê<∏ä uÛÑ>∑TZeTHêïs¡T.
ªª@sê! MTHêqï @eTqT≈£î+≥THêï&ÉT?.
H˚ìø£ÿ&É e&û¶yê´bÕs¡+ #˚düTÔHêïqqT≈£î+≥THêï&Ü?
Áb˛ H√≥T n+<äTø±? b˛sê! b˛! Hê<ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“˝Ò<Tä .
ñHêï Çe«qT. áe÷≥ MTHêqï‘√ #Ó|ü⁄Œ. Ç+ø£
q&ÉTyé!µµ- n+≥÷ n‹<ës¡TD+>± Ä |æ\¢yêDÏ
eT+<ä*+∫ |ü+ù|XÊs¡T. >∑T&É¢˙s¡T ì+#·T‘·÷
Ä|æ\¢yê&ÉT yÓT\¢>± nø£ÿ&ÉqT+&ç C≤s¡Tø=Hêï&ÉT.
eT]ø=+‘· ùd|ü{øÏ Ï $X¯«Hê<Ûä ‘˚sT¡ ≈£îHêïs¡T.
#=ø±ÿ‘=&ÉTø=ÿì uÛÑT»+MT<ä ñ‘·ÔØj·T+ n\+ø£
]+#·Tø=ì #Óø˘ |ü⁄düÔø£+ CÒãT˝À ô|≥Tºø=ì ‹qï>±
u≤´+≈£îøÏ yÓ[fl 50y˚\T Á&Ü#˚dæ #˚‹dü+N˝À
ô|≥Tºø=ì »{≤ÿjÓTøÏÿ düsêdü] ø=*¢|üs¡ dü÷s¡j·T´
sTT+{ÏeTT+<äT~>±s¡T.
n|üŒ{Ï ø£øÿ£ &ç yê‘êes¡D+ #ê˝≤y˚&yç &˚ >ç ±
ñ+~. ø=&ÉT≈£î #Ó|æŒq e÷≥\T $ì dü÷s¡j·T´µµ
25
u≤ãj·T´>±] ø√|ü+‘ê{≤≈£î\ eT+≥sê! n~ ø£åD
ø±\y˚T! ˙≈£î ‘Ó*j·T<äT˝Ò yê] ‘·‘·«+. yê]
Vü≤•<äj·T+ yÓqïeTT<ä›sê? b˛˙˝Ò eTq≈£î ÁbÕ|üÔ+
˝Ò<Tä . ˙y˚MT u≤<Û|ä &ü ≈É î£ . n+≥÷ M~Ûns¡T>∑T MT<ä
≈£Ls¡TÃì ø=&ÉT≈£îqT düeTT<ësTTdüTÔHêïs¡T. n+‘·˝À
qe⁄«‘·÷ $X¯«Hê<Ûä nø£ÿ&É Á|ü‘·´ø£å+! u≤ãj·T´
>±s=#êÃs¡T, u≤ãj·T´ >±s=#êÃs¡ì Ä&É eT>∑
dü+ÁuÛÑeT |ü&ÉT‘·÷ yê]øÏ kÕ«>∑‘·+ |ü*ø±s¡T.
$X¯«Hê<Ûä bÕ<äÁ|üø±å fi¯q+ #˚dæ ns¡T>∑T MT<ä
dü÷s¡j·T´>±]øÏ <ä>∑Zs¡>± »]– ≈£Ls¡TÃì dü÷s¡j·T´
M|ü⁄ ìeTTs¡T‘·÷ ≈£îX¯˝≤~ø£eTT\&ç–, ªªmH√ï Ä&É
|æ\¢sê? Ä ô|[fl≈£L‘·Ts¡T? @B Ç≥Ts¡eTàqTµµ-
nHêïs¡T. ô|[fl≈£L‘·Ts¡T $qj·T+>±e∫à $X¯«Hê<Ûä
bÕ<ë\≈£î qeTdüÿ]+∫+~. ø±uÀj˚T ô|[fl≈£L‘·T]ï
ô|’øÏ˝Ò|æ Äos¡«~dü÷Ô, #˚‹dü+N˝Àì 50y˚\
s¡÷bÕj·T\T Ä|æ\¢#˚‹˝À ñ+∫ »{≤ÿ jÓTø±ÿs¡T.
ªªdü÷s¡j·÷´! ˙≈£L Hê≈£L eT<Ûä´ s¡TD
y˚T$T{Ïsê? ˙≈£L‘·T]ô|[fl øÏ~ Hê #·~$+|ü⁄. s¡TD
|üÁ‘·+ |ü+bÕeì ø√|ü+ e∫Ãq e÷≥ì»y˚T <ëìï
eTs¡∫b˛!µµ- nì ì]¢|üÔ+>± sTT+{ÏøÏ eTs¡˝≤s¡T.
Çø£ nyês¡ T ¶ X ‚ w ü + 50 y˚ \ ‘√ ‘· e T
dü « Á>±eT+˝Àì •~Û \ eTÚ‘· T qï •yê\j· ÷ ìï
Js√í<Ûë∆s¡D >±$+#ês¡T.
Ç+‘·ø° dü÷s¡j·T´>±¬ses¡T? yê]ø° M]ø°
>∑\dü+ã+<Ûä+ @$T{Ï nì>∑<ä÷ MTdü+<˚Vü≤+.
nsTT‘˚$q+&ç. dü÷s¡j·T´>±s¡÷ Ms¡÷ ∫qïHê{Ï
ùdïVæ ≤ ‘· T \T. ˇπ ø Á>±eT+. M~Û ã &ç ˝ À ø£ * dæ
#·<äTe⁄≈£îHêïs¡T. Hê&ÉT ø£*$TøÏ yês¡düT&Ó’q
dü÷s¡jT· ´ ‘·sT¡ yê‘· dü+|ü<bä ˛sTT ø£cÕº\˝À|ü&ܶ&TÉ .
nsTTHê ∫qïHê&ÉT yê]+≥ ‘êqqTuÛÑ$+∫q
düTKuÛÀ>±\qT $X¯«Hê<Ûä eTs¡Te˝Ò<Tä . düeTj·÷ìøÏ
ùdïVæ ≤ ‘· T ì Ä<ä T ø=ì ùdïVü ≤ + $\Tej˚ T <√
ìs¡÷|æ+#ês¡T.
26 lø£fi≤>ö‘·$T
q\T>∑Ts¡j·÷´s¡T #ê\<ä÷ ?
q\T>∑Ts¡T e÷J uÛ≤s¡‘· Á|ü<ëÛ qeT+Á‘·T\ô|’
Á|üXÀï‘·Ôsê\T :
1: ‘·TdüT ¬sVü≤e÷Hé u≤sTT nH˚ eTVæ≤fi¯ mes¡T?
»: uÛ≤s¡‘· e÷J Á|ü<ëÛ ì »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ‘·*.¢
2: »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ‘·+Á&ç mes¡T?
»: eTTu≤s¡ø˘ n©
3: yÓ÷r˝≤˝Ÿ HÓÁVüA & »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA eT<Û´ä
dü+ã+<Ûä+ @$T{Ï?
»: eTTu≤s¡ø˘ n© eTs¡D≤q+‘·s¡+ ‘·TdüT ¬sVü‰àHé
u≤sTTøÏ yÓ÷r˝≤˝Ÿ HÓÁVüA s¬ +&Ée uÛsÑ .Ô¡ yÓ÷r˝≤˝Ÿ
eTTu≤s¡ø˘ n©øÏ ñ<√´–>± |üì#˚düTÔHêï&ÉT. ÄyÓT
n‘·ì ¬s+&Ée uÛ≤s¡´. ø±ã{Ϻ yÓ÷r˝≤˝Ÿ HÓÁVüA
»eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüAøÏ düe‹ ‘·+Á&ç.
4: »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA |ü⁄≥Tºø‘£ √ ø±oàØ |ü+&ç{Ÿ?
»: ø±<äT, ‘·+Á&ç, ‘·*¢ Ç<ä›s¡÷ eTTdæ¢+\T.
5: »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ‘·q düe‹ ‘·+Á&ç ø±s¡D+>±
‘·q Væ≤+<ä÷ ù|s¡TqT ñ+#·T ≈£îHêïsê?
»: ne⁄qT, m+<äTø£+fÒ á ù|s=ø£ eTTdüT>∑T
e÷Á‘·yT˚ . yÓ÷r˝≤˝Ÿ ≈£L&Ü ø£oàsY |ü+&ç{Ÿ ø±<äT.
6: yÓ÷r˝≤˝Ÿ ‘·+Á&ç mes¡T? n‘·ì ù|s¡T‘√ |ü+&ç{Ÿ
m˝≤ eTT&ç|ü&ç ñ+~?
»: »eTTHê qVü≤sY (HÓVü≤sY)øÏ #Ó+~q yÓ÷r˝≤˝Ÿ
‘·+Á&ç |òæTj·÷düTB›Hé |òü÷J, n‘·qT 1857 ‹s¡T>∑T
u≤≥T ‘·sê«‘· &Ûç©¢qT+∫ ø±oàsY≈£î bÕ]b˛j·÷&ÉT.
nø£ÿ&É n‘·qT ‘·q ù|s¡TqT >∑+>±<Ûsä Y HÓÁVüA
>± e÷s¡TÃø√yê\ì ìs¡ísTT+#·T≈£îHêï&ÉT (ªqVü≤sY/
HÓVü≤sYµ ªHÓÁVüAµ nj·÷´&ÉT) á ù|s¡T eTT+<äT
ªª|ü+&ç{Ÿµµ nì ô|{≤º&ÉT, ‘·<ë«sê Á|ü»\T ‘·eT
≈£î˝≤ìï n&çπ> neø±X¯+ Çe«˝Ò<äT. ‘·q ‘·\ô|’
{À|”‘√, |ü+&ç{Ÿ >∑+>±<ÛäsY HÓÁVüA n\Vü‰u≤<é
yÓfi≤¢s¡T.
n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT yÓ÷r˝≤˝Ÿ ˝≤ &çÁ^ |üP]Ô
#˚dæ Hê´j·T dü+dü˝ú À |üì#˚jT· &É+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.
7: Ç+~sê >±+BÛ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T mes¡T?
» »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA (düe‹ ‘·+Á&ç eTq÷‡sY
n©) (eTTdæ¢+) ø£eT˝≤ øö˝Ÿ HÓÁVüA (ø±oàØ
|ü+&ç{Ÿ)\≈£î »ìà+#ês¡T.
8: sêJyé >±+BÛ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T mes¡T?
»: »Vü≤+^sY |òæs√CŸ U≤Hé (|ü]¸j·THé eTTdæ¢+)
Ç+~sê Á|æj·T<ä]Ùì HÓÁVüA n*j·÷dt eTeTTHê
uÒ>∑+ U≤Hé.
Ç+~sê Á|æjT· <ä]Ùì HÓÁVüA nH˚ eTeTTHê
uÒ>+∑ U≤Hé - w/o »Vü≤+^sY |òsæ √CŸ U≤Hé (|ü]¸jT· Hé
eTTdæ¢+), ÄyÓT ‘·sê«‘· yÓ÷Vü≤Hé<ëdt ø£s¡+#·+<é
>±+BÛ dü\Vü‰ y˚Ts¡ ù|s¡TqT >±+BÛ>± e÷s¡TÃ≈£î+~.
n‘·ì ≈£îe÷s¡T\T sêJyé U≤Hé (‘·+Á&ç
|òsæ √CŸ »Vü≤+^sY U≤Hé) dü+Jyé U≤Hé (ù|s¡T¢ ‘·sT¡ yê‘·
sêJyé >±+BÛ, dü+»jYT >±+BÛ>± e÷s¡Ã ã&ܶsTT)
dü+»jYT ‘·+Á&çì ≈£L&Ü |òæs√CŸ nì |æ\es¡T.
9: »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA (uÛ≤s¡‘· e÷J Á|ü<Ûëì),
eTTVü≤eTà<é n© õHêï (bÕøÏkÕÔHé e÷J Á|ü<Ûëq
eT+Á‹) ùwø˘ nãT›˝≤¢ (ø±oàsY e÷J eTTK´eT+Á‹)
ˇø£]ø=ø£s¡T dü+ã+<Ûä+ ø£*– ñHêïsê?
»: ne⁄qT. ô|’q ù|s=ÿqï eTT>∑TZ] ‘·\T¢\≈£î ˇπø
uÛÑs¡Ô yÓ÷r˝≤˝Ÿ HÓÁVüA.
õHêï ‘·*¢ yÓ÷r˝≤˝Ÿ jÓTTø£ÿ Hê\Ze uÛ≤s¡´.
nãT›˝≤¢ yÓ÷r˝≤˝Ÿ Ç+{Ï |üìeTìwæ <ë«sê.
n+<äTπø Ç<ä›]ø° ˇπø ‘·+Á&ç. ø±>± »eVü≤sY ˝≤˝Ÿ
‘·+Á&ç yÓ÷r˝≤˝Ÿ »eVü≤sY˝≤˝Ÿ düe‹ ‘·+Á&ç.
10: H˚qT #·~$q #·]Á‘·|⁄ü døÔü ±˝À¢ mø£ÿ&Ü ø£ì|æ+#·ì
á düe÷#ês¡+ MT≈£î mø£ÿ&É \_Û+∫+~?
»: M. O. eT<∏ëjYT (»eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA e´øÏ>Ô ‘∑ ·
ø±s¡´<ä]Ù) J$‘·#·]Á‘· qT+&ç.
11: Hê\Ze Á|ü<ÛëHÓø£ÿ&É? k˛ìj·÷>±+~Û. HêeTø£:
eTH√àVü≤Hé ø±ì n~Ûø±s¡+ #·˝≤sTT+∫+<Óes¡T?
á ≈£î≥T+ã+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Á|ü»\qT ˇø£ X¯‘êã›+>±
m˝≤ yÓ÷dü+#˚k˛Ô+<√ #ê˝≤ ø=~› eT+~ øÏ e÷Á‘·yT˚
‘Ó\TdüT. bÕøÏkÕÔHé ¬s’fi¯fl˝À¢ Væ≤+<äTe⁄\ X¯yê*ï
 lø£fi≤>ö‘·$T 27

|ü+|ü⁄‘·THêï ø±oàsY˝À ªMT Ä&Éyê]H=~˝Òdæ <ë#˚ùdÔ <ë>∑ì<ëH˚ï dü‘·´+ n+{≤s¡T.

eT>±fi¯fl+‘ê ‘Ó˝≤¢πsdü]øÏ ø±oàsY e<ä*b˛yê\µì dü‘·´y˚Te»j·T‘˚ e+<˚e÷‘·s¡yéT
nìï eTd”<äT\ yÓTÆ≈£î\qT+&ç sêÁ‹ yê]ï+–∫à nsTT+<˚<√ ◊b˛sTT+~. #ê˝≤H˚ ø√˝ÀŒ
‘Ó˝≤¢s¡T‘·÷H˚ sêø£ådüT˝≤¢ Çfi¯fl˝ÀøÏ C§s¡ã&ç \ø£å˝≤~ j·÷+. ø£˙dü+ Ç|üŒ{Ϭø’Hê Væ≤+<ä÷düe÷»+ ø£fi¯ó¢
eT+~ Væ≤+<äTe⁄*ï }#·ø√‘·ø√dæHê øÏeTàqì Á|üuTÑÛ ‘Ó]∫ düHê‘·q yÓ’~ø£<Ûäsêàìï s¡øÏå+#·Tø√ø£b˛‘˚
‘·«+ Væ≤+<äT eTTdüT>∑T˝Àì eTTdæ¢+ düsêÿs¡T ø±<ë? uÛÑ$wü´‘·Ôsê\<ëø± nø£ÿπs¢<äT eTq*ï eTqy˚T
#·]Á‘· |ü⁄qsêe•‘·+ ø±≈£L&É<ä+fÒ ø£˙dü+ Ç|üŒ{Ï m|üŒ{Ïø° ø£å$T+#·Tø√˝ÒeTT. n≥Te+{Ï <Ísꓤ>∑´+
ø¬ H’ ê ôV≤’ +<äedüe÷»+ ø£fió¯ fl‘Ósy¡ ê* ˝Ò≈î£ +fÒ #·]Á‘· á <˚XÊìøÏ, á <ÛäsêàìøÏ |ü≥ºsê<äH˚ Ä•<ë›eTT.
|ü⁄qsêe•‘·+ nj˚T Á|üe÷<ä+qT+&ç @ <˚e⁄&É÷ C…’Væ≤+<é! C…’uÛ≤s¡‘Y! C…’ÁosêyéT!
$TeTà*ï s¡øÏå+#·˝Ò&ÉT Ç≥T¢
ø=+<ä]ì ø=+‘·ø±\y˚T yÓ÷dü–+#·e#·TÃ. MT
ø±˙ n+<ä]˙ m\¢ø±\+ yÓ÷dü–+#· ˝Ò¬se«s¡÷. ne<ÛëqT\ Áoìyêdü XÊÁdæÔ
ø£s¡÷ŒØsƒê≈£LsY
Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£˝À ˇø£ ÄdüøøÔÏ s£ y¡ TÓ qÆ n+X¯+ >∑&ÉTdüTÔ+~?µµ nH˚ yê&É≥ Äj·Tq.
#·~yêqT. n~ $TÁ‘·T\+<ä]‘√ |ü+#·Tø√yê ø£s¡÷ŒØsƒê≈£LsY ˇø£kÕ] »j·TÁ|üø±wt
\ì|æ+∫+~. Hêsêj·TDY »j·T+‹ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ ∫]–q#=ø±ÿ‘√
75e >∑D‘·+Á‘·~H√‘·‡e+ dü+<äs¡“¤+>± yÓfi≤fl&É≥. n~#·÷dæq #·+Á<äX‚KsY ªªM&çøÏ #=ø±ÿ
uÛ≤s¡‘s· ‘¡ ï· nyês¡T¶ Á|üø{£ +Ï #·ã&çq ø£s÷¡ ŒØsƒê≈£LsY ø=qTø√ÿe&ÜìøÏ #·+<ë*e«+&çµµ nì m>∑‘ê[>±
HêsT÷Áu≤Vü≤àD (ø£åes¡+#˚ùde•‹Ô) kÕe÷õø£ esêZ nHêï&É≥. ø£s¡÷ŒØsƒê≈£LsY yÓ+≥H˚ ‘·q eTT+<äT
ìøÏ #Ó+~qyê&É≥. Äj·Tq ;Vü‰sY eTTK´eT+Á‹>± ˇø£>∑T&ɶ |üs¡T#·Tø=ì ≈£Ls¡TÃHêï&É≥. e∫Ãq &ÉãT“
e⁄+&É>±, ‘·<äq+‘·s¡ ø±\+˝À πø+Á<äeT+Á‹>± \qT d”.j·T+. ]©|òt |òü+&ÉT≈£î »eT#˚XÊ&É≥.
|üì#˚dæq j·TX¯«+‘Y dæHêΩ ◊@mdt n~Ûø±]>± Ç≥Te+{Ï eTVü ‰ qTuÛ ≤ e⁄&ç ì , Á|ü < Û ë qeT+Á‹
e⁄+&ç, ø£s¡÷ŒØ sƒê≈£LsY >±]øÏ ø±s¡´<ä]Ù>± yÓ‹øÏ|ü≥Tºø=ì, Äj·Tq #·ìb˛sTTq 35 @fi¯fl≈£î
|üì#˚XÊ&É≥. Äj·Tq ˇø£kÕ] ø£s¡÷ŒØsƒê≈£LsY uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï ÇdüTÔ+fÒ, Á|üC≤<Ûäq+‘√ u§»®\T ô|+#·T
dü«Á>±e÷ìøÏ yÓ[‘˚, Äj·Tq e⁄+≥Tqï~ ˇø£ ∫qï ø=ì, n#√Ãdæq Ä+uÀ‘·T˝≤¢ ‘·j·÷¬s’q H˚{Ï Hêj·T
|ü P ]>∑ T &ç ô d˝Àq≥. eTTK´eT+Á‹>±] uÛ ≤ s¡ ´ ≈£î\T ªªÇ<ä+‘ê m\ø£åq¢ düº+≥Tµµ n+≥÷ ‘·|ü⁄Œ
áj·Tq≈£î ø£f…º\bısTT´ MT<ä {° ô|{Ϻ ÇùdÔ, |ü≥º&Üìï @eTHê*?
j·TX¯«+‘Y dæHêΩ ø£fi¯fl yÓ+≥ ˙fi¯ó¢ e#êÃj·T≥. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹>± |üì#˚dæq
ø£s÷¡ ŒØsƒê≈£LsY ‘·+Á&ç 85 @fi¯fl ej·TdüT˝À <ëyÓ÷<äs¡+ dü+Jej·T´>±]~ ≈£L&Ü Ç<˚ |ü]dæú‹.
≈£ L &Ü ‘· q ≈£ î \e•‹Ô ì ø=qkÕ–+#˚ y ê&É ≥ . Ç≥Te+{Ï $wüj·÷\T #·<äTe⁄‘·T+fÒ, eTq≈£î
eTTK´eT+Á‹ ‘· + Á&É s TT e⁄+&ç , Ç+ø± á ÄÁs¡e› TÚ‘·T+~. Ms¡T eTVü‰‘·Tà\T ø±ø£b˛e&ÉyT˚ $T{°
|üH+Ó <äTø£ì me¬sH’ ê n&ç–‘˚, ªªe÷yê&ÉT E˝≤sTT>± uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï ø£Hêï m≈£îÿe>± Ç+ø± @yÓTÆHê ñ+fÒ
‹s¡T>∑T‘·THêï&ÉT. H˚qT≈£L&Ü |üì e÷H˚ùd,Ô Ç\T¢ m{≤¢ u≤e⁄DTí ø£<ë..
28 lø£fi≤>ö‘·$T

&Ü.X‚wüuÛÑ≥ºsY \ø£åàDeT÷]Ô dæ<ë∆+‹ s¡#·q

MT≈£î ‘Ó\TkÕ ?
ÇB uÛ≤s¡‘·+ ! ` 1 (yê´düdüe÷Vü‰s¡+)
ù|J\T : 300 yÓ\ : s¡÷. 300/`
e\j·TTyês¡T : &Ü. X‚wüuÛÑ≥ºsY \ø£åàDeT÷]Ô, |æôV≤#Y.&ç.,
M.SC.(Geology), M.Sc. Tech.(Hydrogeology), M.A.(Tel, San, Astrology),
LL.B, LL.M., M.C.A.,PGDJV.PGDG, Ph.D.,FGGS
l sêe÷qT» $•cÕº<Ó’«‘· y˚<ë+‘·|ü]wü‘·TÔ
Vü≤Ödt.HÓ+. 5`2`326/j·THéÄsYdæ.
bÕ¢{Ÿ HÓ+. 213, Hê–¬s&ç¶ ø±\ì, ù|òCŸ ` 1
edüdüú*|ü⁄s¡+ ` kÕôV≤uŸ q>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é ` 500070
ôd˝Ÿ: 9441331333 Email : jairamanuja@gmail.com
eTq≈£î ‘Ó\TdüTqqT≈£îqï $wüj·÷\T ø=ìï eTq≈£î ‘Ó*j·Te⁄. ø±s¡D+ yê{Ï >∑T]+∫ eTq+
Ä˝À∫+#·øb£ ˛e&É+ ø±e#·TÃ, eTq≈£î |üP]Ô ne>±Vü≤q ˝Òøb£ ˛e&É+ ø±e#·TÃ. @~ @yÓTHÆ ê eTq≈£î n˙ï ‘Ó*j·TeH˚~
dü‘´· +. á dü‘ê´HÓï]–q &Üø£sº T¡ >±s¡T eTq≈£î yÓ<’ ´ä + #˚j÷· \qT≈£î+≥THêïs¡T. n+<äTø√dü+ Äj·Tq yÓ\Te]+∫q
>=|üŒ Á>∑+<∏+ä ªMT≈£î ‘Ó\TkÕ ?µ. Ç+<äT˝À 54 yê´kÕ\THêïsTT. eTq+ ˇø£ yê´dü+ #·~$‘˚ $T–*q$ n<˚
#·~$düT+Ô ~. n+‘· ‘Ó\TdüTø√e\dæq $wüj÷· \THêïsTT Ç+<äT˝À.
bÕXÊÑ·´ yê´yÓ÷Vü≤+˝À|ü&ç ø=≥Tº≈î£ b˛‘·Tqï H˚{Ï düe÷C≤ìøÏ, eTTK´+>∑ j·TTe‘·≈î£ eTq Ä˝À#·q\T,
Ä#êsê\T, |ü<‘∆ä T· \T ‘Ó*j·T#ÓbÕŒ*‡q nedüs+¡ >∑T]Ô+#ês¡T \ø£àå DeT÷]Ô. n+<äTøπ Äj·Tq #˚dTü qÔ ï á Á|üjT· ‘·ï+.
n‘·´+‘· ÁbÕNq Ä<Ûës¡ Á>∑+<∏ë\T, ÁX¯ó‹, düàè‹, |ü⁄sêD, Ç‹Vü‰kÕ˝Ò. yê{Ï˝À eTq+ <˚X+¯ ù|s¡T uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ >±H˚
#·÷&É>\∑ T>∑T‘ê+. ø±ì eTq+ e´eVü≤]düTqÔ ï~ Væ≤+<ä÷ <˚Xe¯ Tì. Ç~ ªdæ+<ÛTä µ q~ì <ë{Ïe∫Ãq eTTdæe¢ TT\T
eTq≈£î ô|{Ïqº ù|s¡T. ªdæ+<ÛTä µ |ü<yä T˚ ªVæ≤+<ä÷µ>± e÷]+~. düø\£ JesêX¯ó\ |ü⁄≥Tºøø£ Ï eT÷\yÓTqÆ yê&ÉT, b˛wæ+∫qyê&ÉT
eTqTe⁄. n‘·&TÉ uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT. Ä‘·ì dü+‘·‹ yês¡yTÓ qÆ eTq+ uÛ≤s¡rj·TT\+. ø±ã{Ϻ eTq<˚X+¯ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ .
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ nH˚ø£ Ä#êsê\øÏ, Ä<äsêÙ˝øÏ, dü+Á|ü<ëj·÷\øÏ ì\j·T+. ø±ì yê{Ï eT÷˝≤\T eTqøÏ
‘Ó*j·Te⁄. yê{Ïì ‘Ó*j·T#Óù|Œ<˚ \ø£àå DeT÷]Ô>±] ªMT≈£î ‘Ó\TkÕ ?µ. Äj·Tq ñ<˚X› +¯ Äj·Tq e÷≥˝À¢H˚ ªÁ|ü|+ü #·+˝À
Á|ü‹<˚XÊìøÏ ˇø=ÿø£ÿ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. n+<äT˝À eTq uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ ñqï≥Te+{Ï Á|ü‘´˚ ø£‘· dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\
$\Te\qT y˚Tfi¯$+∫ Ä#·]+∫ #·÷|æq eTVü≤˙j·TT\ |üs+¡ |üs.¡ <Ûsä à¡ +, Hê´j·T+, düV≤ü q+, düe÷q‘·«+, düeT‘·«+,
<äjT· , düV≤ü ø±s¡+, Äs¡»Ô q s¡øDå£ , Ä<äTø√e&É+˝≤+{Ï $•wüº >∑TDdüyT˚ àfi¯q+ eTq Äs¡¸ yêvàj·T+. Ä+<äTøπ
j·TT>∑jT· T>±\T>± Ä#·sD¡ ˝À ñHêï \T|ü+Ô ø±≈£î+&Ü j·TÚeHêìï dü+‘·]+#·Tø=ì |üjT· ìdüTqÔ ï @¬øø’ £ yêvàj·T+
eTq~. n~ $kÕÔsy¡ TÓ qÆ <äsTTHê m+‘√ø=+‘· ùdyêuÛ≤e+‘√ á Á>∑+<∏ëìøÏ s¡÷|üø\£ Œq »]–+<ä+{≤s¡T &Ü.
\ø£àå DeT÷]Ô.
Äj·Tq á ‘ê|üÁ‘·jT· + eTqøÏ Á|ü‹yê´dü+˝Àq÷ ø£qã&ÉT‘·T+~. eTq≈£î ‘Ó\TdüTqqT≈£îqï |ü\T $wüj÷· \T
Ç~ #·~$q ‘·sT¡ yê‘· ne⁄Hê ! nì ÄX¯Ãs¡´b˛‘ê+. ˇø£ÿ $wüjT· + #ÓãT‘êqT. dür düV≤ü >∑eTq+ nq>±H˚ eTq+
sêC≤sêyÓ÷àVü≤qsêjYT n+{≤+. áj·Tq ø±<äT nì k˛|ü|‹ü øÔ +£ >± eTqøÏ ‘Ó*j·T#˚d÷ü Ô Vü≤qTeT+‘·T&Éì ìsêúsD¡
#˚dTü HÔ êïs¡T. á $wüjT· + eTqøÏ ‘Ó\TdüT ø±ì eTq+ á Ø‹>± Ä˝À∫+#·+. n+<äTøπ á |ü⁄düøÔ +£ #·<yä ê*.
Ç˝≤+{Ï $wüj÷· \T eTq >∑T]+∫, eTq dü+düÿè‹, dü+Á|ü<ëj·÷\ >∑T]+∫ eTq+ ‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ‘ê|üÁ‘·jT· y˚T
ªMT≈£î ‘Ó\TkÕ ?µ Á>∑+<∏+ä >± yÓ\Te&ç+~. ‘·|Œü ø£ n+<äs÷¡ #·<yä ê*‡+<˚. ‘Ó\TdüTø√yê*‡+<˚. s¡#s· TT‘·≈î£ eTq≈£î
á C≤„Hêìï n+~+∫q+<äT≈£î <Ûqä ´yê<ë\T #ÓbÕŒ*‡+<˚. ‘·|Œü ø£ #·<Tä ee\dæq |ü⁄düøÔ +£ ªMT≈£î ‘Ó\TkÕ?. `
` dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT