1.

Powstanie II Rzeczypospolitej
a) Pojęcia
 Rozbiory – podział naszego państwa między trzech zaborców Rosje, Prusy i
Austrię
 Zaborcy – Rosja, Prusy i Austria
 Insurekcja – zbrojne powstanie
 Praca organiczna – legalne działania w celu ochrony i rozwoju kultury oraz
materialnego, gospodarczego dorobku polskiej społeczności, różne
inicjatywy światowe, kulturalne i gospodarcze
 Międzynarodowe uznanie państwa – uznanie suwerenności Polski przez
inne państwa
 Sejm Ustawodawczy – jednoizbowy parlament wybrany w wyborach
przygotowanych przez Józefa Piłsudzkiego. Głównym zadaniem Sejmu
Ustawodawczego było uchwalenie konstytucji odrodzonego państwa
 Konstytucja – najwyższy akt prawny w państwie, sejm ustawodawczy
uchwalił 17 marca 1921 r. konstytucje zwaną marcową, z której wynikało,
że odrodzona rzeczpospolita polska jest demokratyczną publiką, w której
źródłem najwyższej władzy państwowej jest naród
 Wychowanie propaństwowe
 Sztafeta pokoleń
 Zasada suwerenności narodu – koncepcja głosząca, że źródłem najwyższej
władzy państwowej jest wspólnota obywateli (lud, naród), która rządzi albo
za pośrednictwem wybieranych przez siebie reprezentantów, albo
bezpośrednio (np. referendum)

b) Sztafeta pokoleń
 Konfederacja barska (1768-1772)
 I rozbiór polski – Rosja, Austria, Prusy (1772)
 Sejm wielki (1772)
 Konstytucja 3 maja (1791)
 Targowica, wojna w obronie konstytucji (1791)
 II rozbiór Polski – Rosja, Prusy (1793)
 Insurekcja kościuszkowska
 III rozbiór Polski, abdykacja króla Stanisława Augusta – Rosja, Austria, Prusy
(1795)
 Legiony polskie we Włoszech (1797-1807)
 Powstanie wielkopolskie (1806)
 Księstwo warszawskie (1807-1815)
 Powstanie listopadowe (1830-1831)
 Królestwo polskie (1815-1832)
 Wiosna ludów (1848-1849)
 Powstanie krakowskie (1846)
 Powstanie styczniowe (1863-1864)
 Wielka wojna (1914-1918)
 Odrodzenie państwa polskiego (Listopad 1918)
 Walka o granice Polski (1918-1921)
 Konstytuowanie państwa (1918-1922)
 c) Najważniejsze informacje
 W okresie zaborów walka o polskość przybierała formę walki zbrojnej
(insurekcji) lub pracy organicznej
 Od czasów klęski powstania styczniowego zwyciężało przekonanie że polska
może odzyskać niepodległość w wyniku ogólna polskiego konfliktu w
którym zaborcy stan przeciwko sobie do walki
 W konsekwencji polska odzyskała niepodległość, choć musiała stoczyć kilku
letnie walki o granice
 Konstytucja odrodzonej polski opierała się na zasadzie suwerenności
narodu

2. Od I do II wojny światowej
a) Pojęcia
 Konferencja pokojowa
 Rozpoczęła obrady w styczniu 1919r. w Paryżu
 Jej zadaniem było ustalenie warunków na jakich miały być podpisane
traktaty pokojowe między zwycięzcami i pokonanymi
(najważniejszym z nich był traktat wersalski z Niemcami)
 Poruszano też kwestie nowo powstałych państw i ustalenie ich granic
 Racja stanu – interes i dobro państwa, uznawane za wartość nadrzędną,
której powinno być podporządkowanie działanie nie tylko władz, lecz także
każdego z obywateli
 System wersalski
 ład międzynarodowy ustanowiony po I wojnie światowej
 jego fundamentem stały się tzw. 14 punktów Wilsona oraz racja
stanu zwycięskich mocarstw
 agresywna polityka przeciwników ładu wersalskiego doprowadziła
ostatecznie do wybuchu II wojny światowej
 Pakt Ribbentrop-Mołotow – sojusz niemiecko sowiecki o podziale
wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej, który bezpośrednio
doprowadził do wybuchu II wojny światowej
 Liga Narodów
 powszechna organizacja międzynarodowa, której celem było
niedopuszczenie do wybuchu kolejnego konfliktu
 ostatecznie rozwiązana w 1946r. i zastąpiona przez Organizację
Narodów Zjednoczonych
 Nie spełniła pokładanych w niej nadziei, gdyż poszczególne państwa
wywoływały konflikty i były wyrzucane z ligi oraz Niemcy odrzuciły
ograniczenia traktatu wersalskiego
 Demilitaryzacja – całkowite wyeliminowanie armii
 Izolacjonizm – doktryna polityczna zakładająca, że najlepszym sposobem
zapewnienia bezpieczeństwa jest unikanie angażowania się w sprawy
międzynarodowe

b) Miejsce i data podpisania kontraktu przez poszczególne państwa

  Rzesza Niemiecka
 Wersal
 28 VI 1919 r.
 Republika Niemieckiej Austrii
 Saint-Germain-en-Laye
 10 X 1919r.
 Królestwo Węgier
 Trianon
 4 VI 1920 r.
 Imperium osmańskie
 Sevres
 10 VIII 1920r.
 Bułgaria
 Neuilly-sur-Seine
 27 XI 1919r.

3. Dwudziestowieczne totalitaryzmy
a) Pojęcia
 Dyktatura – rządy oparte na sile, które sprawuje jednostka lub grupa osób
 Totalitaryzm – system polityczny, w którym jednostka jest w pełni
podporządkowana państwu sprawującemu kontrolę nad wszystkimi sferami
życia społeczeństwa, stosuje się w nim propagandę i terror
 Komunizm – ideologia wywodząca się z ruchu socjalistycznego, głosząca
program rewolucyjnego obalenia kapitalizmu. Jej zwolennicy dążą do
zniesienia prywatnej własności i wolnego rynku oraz zbudowania
społeczeństwa opartego na wspólnej własności środków produkcji między
ludzi (Rosja Sowiecka)
 Klasa społeczna – w koncepcji Karola Marksa jedna z dwóch wielkich grup
społecznych wyróżniających ze względu na status majątkowy
 Faszyzm – totalitarna ideologia i ustrój polityczny stworzone przez Benita
Mussoliniego, opierające się na wszechwładzy i kulcie państwa (Włochy)
 Nazizm – totalitarna ideologia i system polityczny stworzone przez Adolfa
Hitlera. Ich podstawą było rasistowskie przekonanie o wyższości rasowej
Niemców nad innymi narodami, przede wszystkim Żydami (Niemcy)
 Wódz (Duce, Führer) – tytuł, jaki przyjął w 1925 r. przywódca włoskich
faszystów, Benito Mussolini i który podkreślał jego autorytarny, poza
konstytucyjny charakter rządów jako głowy państwa włoskiego w latach
1922-1943
 Antysemityzm – niechęć lub wrogość wobec Żydów lub osób pochodzenia
żydowskiego

b) Państwo totalitarne
 PREZENTACJA

c) Najważniejsze informacje
 Charakterystycznym zjawiskiem w życiu politycznym Europy w okresie
międzywojennym był kryzys demokracji parlamentarnej, która została w
większości krajów zastąpiona przeróżne formy rządów dyktatorskich.
 W trzech państwach ukształtowały się systemy totalitarne: komunistyczny
w Rosji Sowieckiej / ZSRS, faszystowski we Włoszech, nazistowski w
Niemczech.
 Ideologia komunistyczna opierała się na koncepcji walki klas społecznych.
 Włoski faszyzm za najwyższą wartość uznawał państwo.
 Nazizm (narodowy socjalizm)opierał się na rasistowskim przekonaniu o
wyższości Niemców nad innymi narodami.
 Ekspansjonistyczne dążenia państw totalitarnych stały się jedną z głównych
przyczyn wybuchu II wojny światowej.