Temat: Rewolucja francuska.

1. Francja za Ludwika XVI:

 w XVIII w. Francja była monarchią absolutną – pozostawała najludniejszym krajem Europy, miała jedną z
najpotężniejszych flot morskich oraz posiadała rozległe kolonie;
 porażka w wojnie siedmioletniej (utrata wielu kolonii w Ameryce Północnej) oraz gigantyczne wydatki wy-
łożone na wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych doprowadziły do zachwiania pozycji politycznej i
gospodarczej Francji;
 ponadto na kraj spadły powtarzające się w kolejnych latach klęski nieurodzaju, które doprowadziły do
zmniejszenia produkcji rolnej (dochodów chłopów) i wyrobów rzemieślniczych (stan trzeci stanowiący 98%
społeczeństwa);
 skutków kryzysu gospodarczego nie odczuwały dwa inne stany – duchowieństwo i szlachta, które cieszyły
się licznymi przywilejami;
 Ludwik XVI próbował zreformować system podatkowy, ale szlachta i duchowieństwo się temu sprzeciwiały;
 wiadomości o kryzysie finansowym państwa dotarły do społeczeństwa, który zaczął domagać się zwołania
Stanów Generalnych (zgromadzenia złożonego z przedstawicieli wszystkich trzech stanów), celem naprawy
finansów państwa;
 król zwołał te gremium w maju 1789 r. – oprócz naprawy finansów państwa stan trzeci domagał się udziału
we władzy, możliwości awansu społecznego i zniesienia przywilejów pierwszego i drugiego stanu;
 konflikt o zasady obradowania (faworyzowały stan pierwszy i drugi) doprowadziły do ogłoszenia się przez
reprezentantów stanu trzeciego Zgromadzeniem Narodowym (17 czerwiec 1789 r.) – król został zmuszony
do kompromisu (wspólne obradowanie wszystkich stanów i głosowania 1 osoba = 1 głos) – ogłoszono
Zgromadzenie Konstytucyjne (9 lipca 1789 r.), którego główną misją było opracowanie konstytucji (usta-
wy zasadniczej).
2. Wybuch rewolucji:
 koncentracja wojsk królewskich w okolicach Paryża zostało odczytane przez Paryżan jako atak na konstytu-
antę – 14 lipca 1789 r. wielotysięczny tłum uderzył na arsenał i przeprowadził szturm na Bastylię (symbol
władzy królewskiej);
 na fali wydarzeń w Paryżu wybuchały rozruchy w innych miastach wymierzonych w arystokrację – natomiast
w wielu wsiach Francji doszło do tzw. wielkiej trwogi (panika spowodowana plotkami nt. niszczenia plonów
przez arystokrację), której jednym z celów było niszczenie ksiąg, w których rejestrowano zobowiązania i
długi chłopów;
 w celu uspokojenia sytuacji konstytuanta zadekretowała obalenie systemu feudalnego, a pod koniec sierpnia
1789 r. uchwalono Deklarację praw człowieka i obywatela, która głosiła, m.in. że:
 suwerenem (podmiot, który sprawuje niezależną władzę) jest lud, a nie monarcha,
 obowiązywała swoboda słowa i prasy,
 nikt nikomu nie podlegał oraz wszyscy byli równi wobec prawa;
 działalność konstytuanty zakończyła się wraz z uchwaleniem i podpisaniem przez Ludwika XVI konstytucji
(wrzesień 1791 r.) – zgodnie z ustawą zasadniczą Francja stała się monarchią konstytucyjną, a aparat wła-
dzy opierał się na koncepcji trójpodziału władzy (władza wykonawcza nadal należała do monarchy, choć
jego władza została znacznie ograniczona1, władza ustawodawcza należała do Zgromadzenia Prawodaw-
czego, a w wyborach mogła brać udział tylko zamożniejsza część obywateli, czyli obowiązywał cenzus ma-
jątkowy).

Notatka stworzona na podstawie: A. Kucharski, A. Niewęgłowska, Poznać przeszłość 2. Podręcznik do historii dla liceum ogólnokształ-
cącego i liceum. Zakres podstawowy, Nowa Era, Warszawa 2020 oraz J. Czubaty, Historia 2. Podręcznik. Liceum i technikum. Zakres
podstawowy, WSiP, Warszawa 2019.

1
Każdy dekret króla wymagał kontrasygnaty, czyli akceptacji i podpisu odpowiedniego ministra.