THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ

Thuốc lá điện tử (tên tiếng Anh là vape) là loại mô phỏng hình dạng và chức
năng của thuốc lá thông thường, hoạt động bằng cách sử dụng thiết bị điện
tử có hệ thống pin sạc làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra dạng khí dung
cho người dùng hít vào luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá thật.

1. Thực trạng
Hiện nay, tình trạng hút thuốc lá điện tử ở lứa tuổi học sinh đang ngày càng
gia tăng, bởi các bạn trẻ coi đây như một trào lưu thời thượng, thể hiện sự
sành điệu của bản thân. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong thanh,
thiếu niên Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Theo điều tra, tình hình sử
dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13-15 vào năm 2022 là 3,5%, so với năm
2019 là 2,6%. Những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử
dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua có nguy cơ bị phá bỏ
bởi việc gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử đang nhắm vào giới trẻ. Đặc biệt,
xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng ở nhóm tuổi 15 - 24 (chiếm
7,3%) so với các nhóm 25 - 44 tuổi (chiếm 3,2%) và nhóm 45 - 64 tuổi (chiếm
1,4%).

2. Tác hại của thuốc lá điện tử

Một số người cho rằng, hút thuốc lá điện tử không gây hại và an toàn hơn
thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, đây là quan điểm sai lầm, sản phẩm này có
thể gây ra những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là các bệnh về
đường hô hấp và các bệnh lý tim mạch. Thuốc lá điện tử có chứa nhiều thành
phần và có thể gây hại cho sức khỏe, có thể kể đến như sau:
- Nicotine: chất gây nghiện cao, là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô
hấp, tiêu hóa và ung thư. Sử dụng nicotine quá liều gây ngộ độc. Nghiện
nicotine là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ.
Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em ,vì
não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Nicotine cũng ảnh hưởng xấu
tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kì, gây ra sinh non và thai chết
lưu.

- Dung dịch tạo khói trong thuốc lá điện tử như Propylene Glycol, Glycerin
cùng với nước. Khi sử dụng thuốc lá điện tử, những chất này sẽ được đốt để
làm nóng khiến cho nước cùng với các chất còn lại hóa hơi tạo thành acrolein,
gây kích ứng đường hô hấp trên

- Chất tạo mùi: Thực chất đây chính là các hóa chất hương liệu tạo ra các mùi
vị khác nhau chẳng hạn như mùi hoa quả, mùi khói thuốc, mùi vani,…
Hương liệu này phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau, nên có thể bị lợi
dụng để sử dụng ma túy. Một số hương liệu đã được chứng minh là làm tăng
độc tính của sản phẩm và có thể che giấu độ gắt của nicotin làm cho sản
phẩm dễ chịu hơn, dễ hít vào hơn

Các chất độc hại với cơ thể do thuốc lá điện tử sinh ra phần lớn đến từ các sản
phẩm dạng hóa chất của chất tạo khói và tạo mùi, tiếp xúc trong thời gian
càng dài thì ảnh hưởng tới sức khỏe càng nhiều.

Một nghiên cứu trên 44.817 người trưởng thành cho thấy việc sử dụng thuốc
lá điện tử có liên quan đến tỷ lệ suy giảm chức năng phổi do tắc nghẽn. Tỷ lệ
này cao hơn gấp đôi ở người dùng thuốc lá điện tử so với những người không
hút thuốc và không sử dụng thuốc lá. Hậu quả nổi bật nhất của thuốc lá điện
tử là Hội chứng tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử. (Tại Mỹ, ít nhất
2.807 trường hợp nhập viện và 68 trường hợp tử vong đã được xác nhận do
Hội chứng này cho đến tháng 2 năm 2020)

Thuốc lá điện tử có thể dẫn đến rối loạn chức năng mạch máu, thậm chí là các
rối loạn xảy ra trong thời gian ngắn sau khi sử dụng các sản phẩm này. Một
số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc lá điện tử có liên quan đến
việc tăng nguy cơ xơ cứng mạch máu, huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi
máu cơ tim, bệnh động mạch vành, tăng huyết áp và tiền sử đột quỵ.

Những bằng chứng gần đây chỉ ra rằng thuốc lá điện tử có nguy cơ gây ung
thư, tăng cường hoạt động các enzym gây ung thư, dẫn đến tổn thương DNA
và ung thư sau khi hút trong thời gian dài. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc lá
điện tử có thể làm tăng khả năng kháng hóa trị, tăng khả năng sống sót của tế
bào ung thư và yêu cầu liều hóa trị cao hơn.

Đối với sức khỏe răng miệng, các nghiên cứu gần đây cho thấy những người
sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc bệnh nướu răng, sâu răng, mất
xương quanh răng, các bệnh nha chu khác, tổn thương niêm mạc miệng,
nhiễm trùng cao hơn nhiều so với những người không bao giờ sử dụng.

Thuốc lá điện tử có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa, phổ biến nhất là đau
vùng thượng vị, buồn nôn và nôn, sau đó là tiêu chảy và xuất huyết tiêu hoá.
Một số trường hợp viêm loét đại tràng đã được ghi nhận. Thiết bị điện tử có
thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng. Các
chấn thương nghiêm trọng đã được ghi nhận như miệng, mặt, cổ mắt, mũi,
xương hàm...

Theo Tổ chức Y tế thế giới, phơi nhiễm nicotine tác động bất lợi cho sức khỏe
bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng
nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, gây hậu quả nghiêm trọng kéo dài đối với
sự phát triển não bộ bào thai, trẻ em và vị thành niên. Nicotine có thể đi qua
nhau thai và tác động lên sự phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ. Do đó, phơi
nhiễm với nicotin ở phụ nữ có thai có thể dẫn đến nhiều hậu quả, bao gồm
hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh hay những dị tật thính giác và béo phì. Ngoài
ra, việc thuốc lá điện tử không có mùi thuốc lá đặc trưng có thể làm người
tiếp xúc thụ động chủ quan, giảm nhận thức về tác hại và làm tăng khả năng
chịu đựng với khí này.

Một rủi ro khác khi sử dụng thuốc lá điện tử đó là sản phẩm này có thể gây ra
thương tích ngoài ý muốn:

- Thuốc lá điện tử có chứa pin. Khi pin bị lỗi có thể gây cháy nổ và có nguy cơ
gây thương tích nghiêm trọng. Trên thực tế, đã có những vụ cháy nổ xảy ra
khi người dùng đang sạc pin thuốc lá điện tử.

- Bên cạnh đó, việc phơi nhiễm nicotin cấp tính rất nguy hiểm. Khi không
may bị văng dịch lỏng của thuốc lá điện tử vào da, vào mắt hoặc nuốt phải
dịch lỏng này, có thể gây ra ngộ độc.

3. Ảnh hưởng đến học đường và xã hội

Hiện tượng sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực
đối với học đường và xã hội. Dưới đây là một số ảnh hưởng cụ thể:

a. Đối với học đường:

- Môi trường học tập không lành mạnh: Sử dụng thuốc lá điện tử trong khu
vực học đường có thể tạo ra môi trường không lành mạnh, ảnh hưởng đến
sức khỏe và tinh thần của học sinh và giáo viên.

- Tác động đến học lực: khả năng tập trung và hiệu suất học tập giảm. Sử
dụng thuốc lá điện tử có thể làm giảm khả năng tập trung và gây ra sự xao
nhãng, ảnh hưởng đến việc học tập và hiệu suất học đường.

- Tiêu cực trong hình ảnh và quan điểm: Việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể
tạo ra hình ảnh tiêu cực về hành vi hút thuốc trong cộng đồng học đường, gây
áp lực đưa ra hình ảnh xấu cho các bạn học khác.

b. Đối với xã hội:

Nicotine trong TLDT và ma túy có trong dung dịch thuốc lá điện tử là chất
gây nghiện cao, khiến cho người nghiện không thể ngừng sử dụng, chìm đắm
hoàn toàn trong làn khói trắng độc hại. Lúc đói thuốc, thân xác vật vờ và cảm
giác thèm muốn khiến con nghiện không thể nào chịu nổi. Và để có tiền mua
thuốc lá, con nghiện sẽ ăn trộm, bắt đầu từ tiền. Đến khi hết tiền, chúng quay
sang bán các đồ vật trong nhà, cuối cùng là ăn cắp vặt, thâm chí là giết người
cướp của để có tiền hút thuốc. Điều này gây rối loạn trật tự kỉ cương xã hội,
nhiều gia đình tan nát vì con nghiện, và nhiều người có liên quan đến con
nghiện không tránh khỏi việc lời ra tiếng vào.

4. Nguyên nhân

- Chủ quan

+ Tâm lý tuổi dậy thì, dễ bị thu hút bởi những điều mới lạ, kích thích, tò mò
và muốn thử nghiệm.

+ Các bạn coi việc hút thuốc lá điện tử là một cách thức để khẳng định bản
thân và thể hiện là mình 'ngầu', trưởng thành và giống với người lớn

+ Chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của TLDT, đại đa số học sinh đều nghĩ
rằng chỉ có thuốc lá truyền thống mới độc hại còn thuốc lá điện tử thì không

+ Bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, thậm chí ép buộc sử dụng thuốc lá điện tử

- Khách quan:

+ Sự thiếu quan tâm của bố mẹ, người thân, những căng thẳng hay bất ổn
trong các mối quan hệ bạn bè, thầy cô, học hành hay cuộc sống nhưng chưa
biết cách điều chỉnh hay làm chủ cảm xúc cũng khiến học sinh tìm đến thuốc
lá điện tử.

+ Thiết kế sản phẩm ấn tượng tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ.

+ Thuốc lá điện tử có thể dễ dàng mua được từ nhiều nguồn, kể cả qua mạng,
điều này tăng cơ hội tiếp cận của người trẻ tuổi.

+ Thuốc lá điện tử thường có nhiều loại hương vị khác nhau và đa dạng sản
phẩm, và chúng có thể dễ dàng tùy chỉnh. Điều này có thể tạo ra sự hấp dẫn
đặc biệt với người trẻ tuổi, khi họ muốn thử nghiệm và khám phá những trải
nghiệm mới.

+Hiệu ứng mạng xã hội: Trên các mạng xã hội và trong các cộng đồng trực
tuyến, việc hút thuốc lá điện tử có thể được quảng bá thông qua các ảnh
hưởng và môi trường trực tuyến, khiến cho việc hút thuốc trở nên phổ biến
và thậm chí là "ngầu" trong mắt giới trẻ.

+ Việc trưng bày tại điểm bán TLĐT hấp dẫn, giảm giá sản phẩm, quà tặng
hấp dẫn, bán hàng trên các nền tảng mua bán trực tuyến để tăng khả năng
tiếp cận và tiếp thị gián tiếp các sản phẩm thuốc
5. Phòng tránh:

*Với gia đình:

Cha mẹ nên dành thời gian quan tâm, lắng nghe trẻ và giám sát trong các hoạt
trong cuộc sống của trẻ trên cơ sở tôn trọng tránh dẫn đến các hành vi chống
đối do bị áp đặt.
Gia đình cần phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan
hệ của trẻ để có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường, liên hệ với bác sĩ
hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị kịp thời.
*Với nhà trường:
Cùng với gia đình, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng
để trẻ vị thành niên không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, những tệ nạn
xã hội:
- Giáo dục học sinh nhận thức được các chất gây nghiện và các tác hại do sử
dụng chất gây nghiện.
- Tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học.
- Tổ chức các buổi ngoại khóa tuyên truyền và tìm hiểu về tác hại của hút
thuốc lá điện tử.
- Cần quản lý chặt chẽ vấn đề sử dụng chất ở học sinh: nguồn cung cấp, đối
tượng sử dụng để tránh nguy cơ sử dụng rộng rãi tại trường học.
- Cho học sinh tìm hiểu về TLDT trong giờ sinh hoạt