ARALING PANLIPUNAN (1ST QUARTER)

Ang mga larangang politikal, kultural, ekonomiko, pang edukasyon, pangkapaligiran at

pang kalipunan ay maaaring magka-ugnay na isyu.

→ Tuluyang pagkabura ng mga tradisyunal na praktis o

Isyung Kultural
paniniwala ng mga katutubong Manobo.

→ Problema sa West Philippine Sea at China.

→ Ang pandaraya sa halalan, korapsyon at pagsusog sa
saligang batas.
Isyung Politikal
→ Confidential funds ng Office of the President at Vice
president
→ Sistema sa pamamahala at paggamit ng kapangyarihan
tulad ng pagdedeklara ng Martial Law

Isyung Pang edukasyon → Kawalan ng mga klasrum at kakulangan ng libro

Isyung Pang ekonomiya → Globalisasyon at antas ng implasyon o inflation.

→ Same-sex marriage.
Isyung Panrelihiyon
→ Pagpapatanggal ng religion.

Isyung Pangkapaligiran → Interaksiyon ng tao sa kaniyang kapaligiran

I. Isyung Pangkapaligiran
Relationship to the Environment/Interaksiyon ng Tao sa Kaniyang Kapaligiran

(Environmental Compliance Certificate)

Upang magbigay ng makabuluhan at naaangkop na kabayaran sa mga manggagawa kung
ECC sakaling magkaroon ng mga hindi inaasahang pangyayari na may kaugnayan sa trabaho.
Nagbibigay proteksiyon sa ating mga mapagkukunang yaman at mga kapatid na
katuutubong naninirahan sa mga kabundukan.

(First Prior Intent Consent)

FPIC Nagbibigay proteksiyon sa ating mga mapagkukunang yaman at mga kapatid na
katuutubong naninirahan sa mga kabundukan.
Mga katutubo ay may boses na magsabi ng “hindi!”

(Department of Environment and Natural Resources)

DENR Mga kinakailangan na natugunan ng pamahalaan.
Sertipikadong tumayo sa mga gusali na may kapaligiran.

Technocentric Pangingibabaw ng tao sa kalikasan. → Tao (#1) ≠ Kapaligiran (#2)

Ecocentric Pagkakapantay pantay ng tao sa kalikasan. → Tao = Kapagligiran

Cultural Filter Naaapektuhan ang pagtrato ng tao sa kaniyang kapaligiran batay sa kinabibilangan niyang
relihiyon, paniniwala at lipunan.
Ang Tao at mga Suliraning Pangkapaligiran sa Iba’t Ibang Panahon
Polusyon
★ Lupa, tubig, hangin;
Global Warming
★ Malaking epekto sa kapaligiran.
Climate Change
★ Hindi regular/matinding pagbabago ng klima/panahon,
○ Panahon - Panandaliang epekto;
○ Klima - Pangmatagalang epekto;
★ Mga Epekto:

→ Coral Bleaching → Melting Ice/Glaciers

(Migration at Mataas na antas ng tubig = Walang
hayop at halaman)

→ Tsunami → Tagtuyot
Overpopulation
★ Mga Epekto:

→ Mas maraming carbon footprint → Kakulangan sa edukasyon (Emosyonal)

→ Hindi sapat na lugar ng pamumuhay

Deporestasyon
 ★ Sobrang pagputol ng mga puno/Labis na pagputol;
○ Dahil: Paggamit ng mga materyales/Lugar ng pabahay.
★ Reforestation
○ Kontra-bahagi ng deforestation;
○ Panunumbalik ng sigla;
○ Muling pagtatanim/pagbubuhay sa mga lugar na deforested;
○ Kinakailangan ang 45 hanggang 55 porsyento o bahagdan ng mga
protektadong kagubatan at kabundukan upang matiyak na napapanatili ang
kaayusan ng kapaligiran at napoprotektahan tayo mula sa malalakas na mga
kalamidad.
★ Practice of Kaingin - Ang mga taong nakatira sa kabundukan ay nagsasanay sa
pamamagitan ng pagsunog ng kahoy upang gawing panggatong.
★ Logging activities
○ Pahintulutan ang DENR sa mga kumpanya;
○ Mga Dapat at Hindi Dapat;
■ Kahit na ang mga kumpanya ay hindi sumusunod sa mga regulasyong
iyon;
■ Kahit na ito ay mga legal logger pa.

Mga Dahilan ng Deporestasyon

GMO = Genetically Modified Organism (Processed plants)

Mga Epekto ng Deporestasyon

Forestry Reform Code of 1975

★ Tungkol sa pagprotekta ng kagubatan at kakahuyan sa Pilipinas.
★ Presidential Decree No. 705 , 1975
★ Ferdinand Marcos Sr.

Pagmimina

Mining Act of 1995

★ Fidel V. Ramos
○ Bagsak na bagsak na ang ekonomiya na ng Pilipinas;
■ Kaya binababa ang tax ng 2%;
■ Fewer requirements/No Gastos;

→ Nawawalan ang mga tirahan ng mga katutubo sa

Pilipinas dahil sa pagmilitarization, pagmimina at
deporestasyon:
→ Katulad ng mga Dumagete, kahit anong gawin nila
hindi pa din sila pinaparinggan ng gobyerno at
mailigtas ang kanilang tahanan sa pag tayo ng dam.
Lumad → Mga katutubo mula sa katimugang bahagi
ng Pilipinas
 II. Mga Paalala at Babala
→ Ang dahilan ng crisis sa klima ay ang pagkawala ng disiplina sa kapaligiran.

III. Climate Change

★ Hindi pangkaraniwang pagbabago sa klima ng mundo na tumatagal nang dekada,
siglo o mas matagal pa.
★ Natural na pangyayari o kaya ay napabilis no napalalala dulot ng gawain ng tao.

Ugnayan ng Klima at Ecosystem

KLIMA ECOSYSTEM

→ Crisis; → Isang lugar kung saan nakikipag-ugnayan

→ May posibilidad ng kabuuang ang lahat ng organismo;
pagkawasak. → Depende sa klima.

Katangian ng Climate Change

★ Tumataas ang karaniwang temperatura sa daigdig;
★ Nagbabago ang galaw ng ulap at sistema ng presipitasyon;
★ Natutunaw ang mga ice cap at glacier sa magkabilang pole;
★ Lumalakas at mapaminsala ang mga bagyo.

90% posibilidad na labis ng greenhouse gas sa atmospera ay dulot ng TAO!

Global Warming
★ Resulta ng malakihang konsentrasyon o bolyum ng greenhouse gases (GHG) sa
kalawakan.
★ Kapag nakulong ang maraming infrared radiation at manatili sa daigdig, ito ang
sanhi sa pagtaas ng temperatura.

Greenhouse Gas
★ Bumubuo sa 1% ng kalawakan ng daigdig (Earth’s atmosphere).
★ Sinasalo at ikunukulong nito sa infrared radiation mula sa init ng araw habang
tinitiyak na may sapat at katamtamang init na pumapasok at nanatili sa daigdig
para magpatuloy ang buhay dito.
★ Mayroong 36 elementong nabibilang sa greenhouse gases:
○ Ilan dito ay water vapor, carbon dioxide (CO2), methane (CH4), nitrous oxide
(N2O), hexaflourcarbons (HFCs), perfluorocarbon (PFC), sulfur hexaflouride
(SF6),... etc;
○ Ang pinakamapanganib at malaking bolyum na elemento sa kalawakan ng
daigdig ay ang CO2, may kinalaman sa 60% oaglala ng greenhouse effect.

Epekto ng Climate Change:

Ang Pilipinas sa Pagharap sa Global
Warming at Climate Change
→ Ang Pilipinas ay pang-apat sa 11 bansa
Timog Silangang Asya na may
pinakamataas na ambag ng GHG na
umabot 0.31% sa average global share
noong 2010.
Estratehiya ng Pilipinas sa Paglimita ng
Ambag ng Climate Change
→ Ang komisyon na ito ay
makipag-ugnayan, sumubaybay, at
magsagawa ng pagtataya sa mga
proyekto at programa ng pamahalaan na
may kaugnayan sa climate change ayon
sa itinakda ng RA 9729 at inamyendahan
na Republic Act 10174 noong 2012.
Ang mga katibayan ng climate change ay
ang mga sumusunod:
1. Pagtaas ng Temperatura sa
Mundo;
2. Ang Pag Init ng mga Karagatan;
3. Pagliit ng mga Ice Sheets;
4. Glacial Retreat;
5. Nabawasan ang Snow Cover;
6. Pagtaas ng Antas ng Dagat;
7. Pagliit ng Artic Sea Ice Kapwa ang
Lawak at Kapal ng Arctic Sea Ice.
IV. Bagyo sa Pilipinas

Ang climate change ay hindi natin

mapipigilan, ngunit mayroong mga
paraan upang ang pagbabago ng klima
at pagtaas ng temperature ay
mapabagal.
1. Sumuporta at sumali sa mga
usapin ukol sa kung ano ang
climate change.
2. Maging responsableng
mamamayan at wag magsunog ng
mga plastik.
3. Maging matipid sa enerhiya.
4. Tigilan ang pag putol ng mga
punong kahoy bagkos magtanim
nito.
5. Gumamit ng Biofuels.
6. Gawing gabay ang:
→ REDUCE – Bawasan ang
pagkonsumo;
→ RE-USE – Gamitin muli;
→ RECYCLE – Pakinabangan
muli sa ibang sayo;
→ RESOURCE CONSERVATION –
Magtipid sa paggamit ng
pinagkukunang yaman.
 Bagyo PAGASA
★ Isang malawakang weather; ★ Philippine Atmospheric,
★ 150 km (radius) or 300km (lawak); Geophysical, and Astronomical
★ 20 tropical cyclone dumadating sa Services Administration;
Pilipinas kada taon; ★ Gumagawa ng listahan ng mga
★ Bakit nga ba natin pinag-aaralan pangalan ng bagyo para sa
ito? Pilipinas;
○ Para alam natin kung ★ Minsan binubuksan nila ang
papaano tumugon sa kanilang website portal para sa
bagyo. mga lokal na magmungkahi ng
★ PAR (Philippine Area of mga pangalan ng bagyo;
Responsibility), ★ Ang ilang mga pangalan ay hindi
○ Nakatalagang lugar na na dapat uulitin, kung ito ay
responsable sa lubhang mapanira at para hindi na
pagsubaybay sa mga maalala ng mga biktima ng bagyo.
kaguluhan sa panahon
(PAGASA). ITCZ
★ Intertropical Convergence Zone;
International name ng bagyo: Japanese ★ Dahilan bakit nagkakaroon ng
★ Kasi ang Japan ang sentro ng bagyo;
bagyo;
★ Local name sa Pilipinas ay Pilipinas Public Storm Signal
= Para mabilis malaman/mabigkas ★ Gaano kalakas ang bagyo;
ang mga local. ★ PSWS (Public Storm Weather
Signal)

V. NDRRMC/Disaster Risk Mitigation

Upang mabawasan ang mga panganib sa sakuna ng kakaunti o zero.

Disaster Management
Proseso
→ Upang bigyang kapangyarihan
ang mga tao sa komunidad na
maging pro-aktibo;
→ Upang protektahan ang
kanilang sarili sa panahon ng
mga sakuna.

Paano nga ba nagsisimula?

1. Planning (National gov.) 3. Pagtuloy ng mga kasapi (Volunteers) 5. Pagkontrol

2. Pag-oorganisa 4. Pamumuno
Republic Act No. 10121 NDRRMC (2010)
→ Tuwing may dadating na disaster, may kakayanin ang mga tao iligtas ang sarili at iba;