9/1/2020

Tài liệu học tập

❖ 1. Đinh Xuân Trình, Đặng Thị Nhàn, Giáo trình TTQT (2011),
chương VI mục I
❖ 2. Luật Công cụ chuyển nhượng 2005 (số 49/2005/QH11) điều
18 ->39; 48->52
❖ 3. Luật thống nhất Geneva về Hối phiếu và Kỳ phiếu (1930) -
ULB 1930
❖ 4. QUY ĐỊNH VỀ THỦ TỤC NHỜ THU HỐI PHIẾU QUA NGƯỜI
THU HỘ, Số : 44/2006/QĐ-NHNN, ngày 05 tháng 9 năm 2006

Các nghiệp vụ liên quan đến

hối phiếu
TS Trần Thị Lương Bình
Khoa Tài chính – Ngân hang
Tuesday, September 1, 2020 1
Đại học Ngoại thương Tuesday, September 1, 2020 2

1 2

5.1. Chấp nhận hối phiếu (acceptance)

Có bắt buộc chấp nhận hối phiếu
Khái niệm chấp nhận hối phiếu
không?
Điều 4.16 LCCCN ❖Không bắt buộc,
Chấp nhận là cam kết của người bị ký phát về việc sẽ thanh ❖Trừ các trường hợp:
toán toàn bộ hoặc một phần số tiền ghi trên hối phiếu đòi nợ
khi đến hạn thanh toán bằng việc ký chấp nhận trên hối ▪ Trên hối phiếu ghi rõ cần được ký chấp nhận
phiếu đòi nợ theo quy định của Luật này ▪ Hối phiếu có thời hạn thanh toán tính từ ngày
Điều 28, ULB được ký chấp nhận
Bằng việc chấp nhận hối phiếu, người bị ký phát cam kết
▪ Hối phiếu được thanh toán vào một thời điểm cố
thanh toán hối phiếu khi đến hạn
Mục 17, BEA định sau khi xuất trình
Chấp nhận hối phiếu là việc người bị ký phát thể hiện sự ▪ Địa điểm thanh toán # địa chỉ của người bị ký
chấp thuận của anh ta với yêu cầu của người ký phát phát
Hối phiếu trả chậm nên xuất trình để ký chấp nhận
Chấp nhận = cam kết trả tiền trước khi đến hạn thanh toán
Tuesday, September 1, 2020 5 Tuesday, September 1, 2020 6

5 6

Xuất trình yêu cầu chấp nhận Tính chất chấp nhận hối phiếu
(LCCCN VN, Điều 18) ▪ Vô điều kiện
1. Người thụ hưởng phải xuất trình hối phiếu đòi nợ để yêu cầu chấp
nhận trong những trường hợp sau đây: ▪ Có thể chấp nhận trả tiền từng phần: cần ghi rõ số
❖ a) Người ký phát đã ghi trên hối phiếu đòi nợ là hối phiếu này phải tiền chấp nhận
được xuất trình để yêu cầu chấp nhận;
❖ b) Hối phiếu đòi nợ có ghi thời hạn thanh toán theo quy định tại điểm b ▪ Chấp nhận có bổ sung điều kiện
khoản 1 Điều 42 của Luật này phải xuất trình để yêu cầu chấp nhận • ULB: chỉ có thể bổ sung địa điểm thanh toán, nếu khác
trong thời hạn một năm kể từ ngày ký phát. = từ chối
2. Việc xuất trình hối phiếu đòi nợ để yêu cầu chấp nhận được coi là hợp • LCCCN: bổ sung = từ chối
lệ khi hối phiếu đòi nợ được người thụ hưởng hoặc người đại diện hợp
pháp của người thụ hưởng xuất trình đúng địa điểm thanh toán, trong thời • BEA:
gian làm việc của người bị ký phát và chưa quá hạn thanh toán. – Chấp nhận toàn bộ: chấp nhận vô điều kiện mệnh lệnh của
3. Hối phiếu đòi nợ có thể được xuất trình để chấp nhận dưới hình thức người ký phát
thư bảo đảm qua mạng bưu chính công cộng. Ngày xuất trình hối phiếu – Chấp nhận hạn chế: giới hạn thời gian, địa điểm thanh toán
đòi nợ để chấp nhận trong trường hợp này được tính theo ngày trên dấu …
bưu điện nơi gửi thư bảo đảm.

Tuesday, September 1, 2020 7 Tuesday, September 1, 2020 9

7 9

1
 9/1/2020

Hình thức ký chấp nhận hối phiếu
Cách 1:
Trên mặt trước của hối phiếu từ “đã chấp nhận”
/”accepted”,”agreed” … + ngày chấp nhận + chữ ký
• LCCCN: bắt buộc đủ
• ULB & BEA: có thể chỉ cần ký tên
❖Nếu không ghi đủ ngày ký chấp nhận:
• LCCCN: vô hiệu
• ULB: vô hiệu, nếu hối phiếu có yêu cầu về một
khoảng thời gian nhất định để thanh toán hoặc xuất
trình
• BEA: người nắm giữ có thể tự bổ sung ngày ký chấp
nhận thực tế
Hình thức ký chấp nhận hối phiếu
Cách 2:
Bằng văn thư riêng biệt: Luật Anh, Mỹ
▪ Tạo lập một văn bản riêng với nội dung thể hiện đồng ý
chấp nhận thanh toán, ghi ngày tháng, ký tên => có thể
ký chấp nhận thanh toán cho nhiều hối phiếu khác nhau
Ưu điểm:
• tiện lợi đối với loại hợp đồng giao hàng nhiều lần
• đảm bảo bí mật tài chính
Nhược điểm:
• cồng kềnh, dễ thất lạc, lưu thông phức tạp
• dễ bị sửa đổi
Cách 3:
Trong phương thức thanh toán bằng L/C việc chấp
nhận thanh toán do ngân hàng mở L/C thực hiện bằng việc
gửi 1 bức điện chấp nhận (MT 799)

Tuesday, September 1, 2020 10 Tuesday, September 1, 2020 12

10 12

Thời hạn xuất trình để yêu cầu Thời hạn trả lời yêu cầu chấp nhận
chấp nhận hối phiếu sau khi xuất trình yêu cầu:
▪ Hối phiếu có kỳ hạn:
✓ Trong thời hạn quy định nếu hối phiếu yêu cầu thời gian xuất
trình chấp nhận ▪ ULB & BEA : không quy định
✓ ULB & LCCCN: 1 năm (nếu thời hạn thanh toán hối phiếu vào ▪ LCCCN: 2 ngày làm việc sau đó
1 thời điểm nhất định sau khi xuất trình)
✓ BEA: thời gian hợp lý

▪ Hối phiếu trả ngay: không quy định

▪ Hối phiếu quá hạn thanh toán:

• ULB & LCCCN: vô hiệu
• BEA: cho phép chấp nhận trong trường hợp quá hạn thanh
toán, sau khi bị từ chối thanh toán trước đó, trước khi người
ký phát ký

Tuesday, September 1, 2020 13 Tuesday, September 1, 2020 15

13 15

Từ chối chấp nhận 5.2 Chuyển nhượng hối phiếu

Điều 23.Luật CCCN VN2005
1. Hối phiếu đòi nợ được coi là bị từ chối chấp nhận, nếu
không được người bị ký phát chấp nhận trong thời hạn
quy định tại Điều 19 của Luật này.
2. Khi hối phiếu đòi nợ bị từ chối chấp nhận toàn bộ hoặc
một phần thì người thụ hưởng có quyền truy đòi ngay lập
tức đối với người chuyển nhượng trước mình, người ký
phát, người bảo lãnh theo quy định tại Điều 48 của Luật
này.
Khái niệm:
Mục 31, BEA: một hối phiếu được chuyển nhượng
khi được chuyển từ người này qua người khác theo
cách mà sau đó người được chuyển nhượng trở
thành người hưởng lợi của hối phiếu
Điều 4.13, LCCCN: chuyển nhượng là việc người
thụ hưởng chuyển giao quyền sở hữu CCCN cho
người nhận chuyển nhượng theo các hình thức
chuyển nhượng quy định tại Luật này
ULB: không nêu định nghĩa

Chuyển nhượng là chuyển

quyền sở hữu (quyền thụ hưởng) hối phiếu
Tuesday, September 1, 2020 16 Tuesday, September 1, 2020 18

16 18

2
 9/1/2020

5.2 Chuyển nhượng hối phiếu Chuyển nhượng bằng chuyển giao.
Điều kiện chuyển nhượng Điều 33. Luật CCCN VN2005
▪ Hối phiếu để trống hối phiếu trả tiền cho người cầm 1. Chuyển nhượng bằng chuyển giao là việc người thụ hưởng
phiếu chuyển quyền sở hữu hối phiếu đòi nợ cho người nhận chuyển
▪ Hối phiếu trả theo lệnh nhượng bằng cách chuyển giao hối phiếu đòi nợ cho người
nhận chuyển nhượng.
▪ Trên hối phiếu không ghi các cụm từ “không được
2. Việc chuyển nhượng bằng chuyển giao được áp dụng đối
chuyển nhượng”, “cấm chuyển nhượng”, “ không trả
với các hối phiếu đòi nợ sau đây:
theo lệnh” …
a) Hối phiếu đòi nợ được ký phát trả cho người cầm giữ;
Hình thức chuyển nhượng
b) Hối phiếu đòi nợ chỉ có một chuyển nhượng bằng ký
▪ Chuyển giao (trao tay): áp dụng cho hối phiếu để trống, chuyển nhượng để trống;
hối phiếu trả cho người cầm phiếu c) Hối phiếu đòi nợ có chuyển nhượng cuối cùng là ký chuyển
▪ Ký hậu: cho các hối phiếu có thể chuyển nhượng được nhượng để trống.

Tuesday, September 1, 2020 19 Tuesday, September 1, 2020 20

19 20

Chuyển nhượng hối phiếu bằng hình thức
Ký hậu (Endorsement)
Ý nghĩa
▪ Là bằng chứng thừa nhận sự chuyển quyền hưởng
lợi hối phiếu cho người khác
▪ LCCCN: Là bằng chứng thể hiện cam kết trả tiền hối
phiếu của người ký hậu đối với người thụ hưởng kế
tiếp (người được ký hậu) trong trường hợp hối phiếu
bị từ chối thanh toán:
• ULB & BEA: không quy định trách nhiệm của
người ký hậu là bắt buộc trả tiền hối phiếu cho
người được chuyển nhượng
Ý nghĩa của Ký hậu hối phiếu
1. Thừa nhận sự chuyển quyền lợi hối phiếu cho người khác được
qui định trong mặt sau của tờ hối phiếu.
2. Sự ký hậu này mang tính chất trừu tượng:
➢ có nghĩa là người ký hậu không cần phải nêu lý do của sự chuyển
nhượng;
➢ và cũng không cần phải thông báo cho người trả tiền biết về
sự chuyển nhượng đó, mà người được chuyển nhượng hiển
nhiên trở thành người hưởng quyền lợi hối phiếu đó.
3. Xác định trách nhiệm của người ký hậu về việc trả tiền hối
phiếu đối với những người hưởng lợi hối phiếu đó:
➢ Người ký hậu không những đảm bảo rằng người trả tiền hối phiếu có mắc
nợ số tiền ghi trên hối phiếu mà còn đảm bảo rằng mình sẽ trả tiền hối
phiếu đó cho những người được chuyển nhượng nếu như người trả tiền
từ chối thanh toán hối phiếu đó.

Tuesday, September 1, 2020 22 Tuesday, September 1, 2020 23

22 23

Hình thức và tính chất Ký hậu hối phiếu
Hình thức thể hiện:
▪ Do chính người thụ hưởng viết, ký tên
▪ Ký trên mặt sau của hối phiếu
▪ ULB & BEA: Ký trên một tờ giấy đính kèm (bản
nối dài)
Tính chất ký hậu:
▪ Vô điều kiện
▪ Không chấp nhận ký hậu từng phần
Tuesday, September 1, 2020
Các loại ký hậu
❖Ký hậu để trắng (blank endorsement) - chỉ
đơn giản là ký tên vào mặt sau và không chỉ định người
được hưởng quyền lợi hối phiếu
▪ Người ký hậu ký tên
▪ “Pay to …”, signed
▪ “Pay to the order of any…”, signed
Có những ưu điểm/nhược điểm gì?
Với cách ký hậu này, người nào cầm hối phiếu sẽ trở thành người
được hưởng lợi hối phiếu và việc chuyển nhượng kế tiếp của người cầm
phiếu này không cần phải ký hậu nửa, chỉ cần trao tay là đủ. Người cầm
phiếu có thể chuyển hình thức ký hậu để trắng này sang hình thức ký hậu
khác bằng cách ghi thêm câu “trả theo lệnh ông (bà)...” nếu là ký hậu theo
lệnh hoặc “chi trả cho ông (bà)...” nếu là ký hậu hạn chế,
...
24 Tuesday, September 1, 2020 27

24 27

3
 9/1/2020

Các loại ký hậu chuyển nhượng Các loại ký hậu

❖Ký hậu theo lệnh (to order endorsement) ❖Ký hậu đích danh, hạn chế (Nominated or
restrictive endorsement)
▪ Pay to the order of Mr. A. Signed ▪ Ký hậu chỉ đích danh người hưởng lợi hối phiếu
▪ Pay to the order of Company B. Signed và chỉ người đó mà thôi. Người thụ hưởng kế
tiếp không được ký hậu cho người khác nữa
Đặc điểm:
• Tạo điều kiện để hối phiếu được chuyển nhượng
▪ “Pay to Mr.A only.” Signed
liên tục => lưu thông rộng rãi ▪ “Pay to Mr.A, not to order.” Signed
• Phải thực hiện ký hậu trước thời hạn thanh toán ▪
của hối phiếu

Tuesday, September 1, 2020 28 Tuesday, September 1, 2020 29

28 29

5.3 Bảo lãnh hối phiếu

Các loại ký hậu (aval, guarantee)
❖Ký hậu miễn truy đòi (without recourse Khái niệm:
endorsement): Là sự cam kết của người thứ ba sẽ trả tiền cho người
là việc ký hậu mà người ký hậu ghi câu “Miễn truy đòi hưởng lợi hối khi phiếu đến hạn thanh toán.
người ký hậu” với một trong ba loại ký hậu nêu trên
Ví dụ: “Trả tiền theo lệnh ông (bà) X, miễn truy đòi” và ký Điều 24, LCCCN VN 2005
tên. ❖ Bảo lãnh hối phiếu đòi nợ là việc người thứ ba (sau đây
▪ “Pay to the order of Company B, without recourse.” gọi là người bảo lãnh) cam kết với người nhận bảo lãnh
Signed A sẽ thanh toán toàn bộ hoặc một phần số tiền ghi trên hối
phiếu đòi nợ nếu đã đến hạn thanh toán mà người được
▪ “Pay to the order of Company C, without recourse.”
bảo lãnh không thanh toán hoặc thanh toán không đầy
Signed B
đủ.

▪ .
Tuesday, September 1, 2020
▪ 30 Tuesday, September 1, 2020 32

30 32

Hình thức thể hiện

Tính chất của bảo lãnh
(25.2 LCCCN) bảo lãnh hối phiếu
Thể hiện trực tiếp trên hối
Bảo lãnh có thể một phần hoặc toàn bộ số tiền phiếu
của hối phiếu
Ghi lên trên hối phiếu: Guaranted/Aval+
tên người được bảo lãnh) + ký tên
Là một cam kết độc lập, không phụ thuộc vào (Điều 25. Luật CCCN VN 2005)
các quan hệ khác liên quan đến hối phiếu
Bảo lãnh mật
Là một cam kết không huỷ ngang trong suốt thời
gian bảo lãnh có hiệu lực Dưới dạng văn thư bảo lãnh, thư bảo
lãnh, thư tín dụng

Tuesday, September 1, 2020 33 Tuesday, September 1, 2020 37

33 37

4
 9/1/2020

5.4 Truy đòi

5.4 Truy đòi
Trường hợp phát sinh quyền truy đòi
Quyền truy đòi: Điều 43, ULB Điều kiện bảo lưu quyền truy đòi
▪ Phát sinh vào thời gian đáo hạn của hối phiếu trong Người thụ hưởng:
trường hợp bị từ chối thanh toán 1. Lập thông báo về việc bị từ chối
▪ Phát sinh trước thời gian đáo hạn của hối phiếu trong 2. Hoặc lập một kháng nghị
trường hợp:
3. Gửi đến các bên liên quan
• Hối phiếu bị từ chối chấp nhận toàn bộ hoặc 1
phần
• Người bị ký phát phá sản hoặc bị ngừng thanh
toán (tài khoản bị phong toả)
• Hối phiếu bị từ chối chấp nhận + người ký phát phá
sản
Tuesday, September 1, 2020 40 Tuesday, September 1, 2020 41

40 41

5.4 Kháng nghị (Protest)
Khi đến hạn trả tiền của hối phiếu mà người trả tiền từ chối thì người
hưởng lợi phải chứng thực sự từ chối đó bằng một văn bản kháng
nghị.
Bản kháng nghị phải do người hưởng lợi lập ra trong thời hạn không
quá hai ngày làm việc tiếp sau ngày hết hạn của hối phiếu.
Sau khi lập xong bản kháng nghị, trong vòng 4 ngày làm việc, người
bị từ chối trả tiền phải báo cho người chuyển nhượng trực tiếp để
đòi tiền hoặc có thề đòi tiền bất cứ người nào đã ký hậu chuyển
nhượng hối phiếu hoặc đòi người ký phát hối phiếu.
Nếu không có bản kháng nghị về việc bị từ chối trả tiền thì những
người được chuyển nhượng được miễn trách nhiêm trả tiền hối
phiếu, nhưng người ký phát hối phiếu và người chấp nhận vẫn
phải chịu trách nhiệm này đối với người kháng nghị.
5.4 Kháng nghị (protest), truy đòi
Khái niệm
BEA, Mục 51, khoản 7
Một kháng nghị phải bao gồm bản sao hối phiếu và được ký
bởi một công chứng viên (notary) và phải ghi rõ:
▪ Người yêu cầu lập kháng nghị
▪ Nơi và ngày tạo lập kháng nghị
▪ Nguyên nhân hay lý do lập kháng nghị
▪ Mệnh lệnh đã đưa ra và câu trả lời với mệnh lệnh đó (nếu
có) hoặc thực tế là người bị ký phát hay người chấp nhận
hối phiếu không thể tìm thấy

Tuesday, September 1, 2020 42 Tuesday, September 1, 2020 46

42 46

5.4 Kháng nghị (protest), truy đòi
ULB, điều 44 quy định:
▪ Việc hối phiếu bị từ chối chấp nhận hoặc từ
chối thanh toán phải được chứng minh bằng
một sự chứng thực (authenticate act) =
kháng nghị
▪ Kháng nghị phải do cơ quan có thẩm quyền
lập (không phải do ngươì thụ hưởng tự lập)
LCCCN: không quy định về kháng nghị, có quy định
về thông báo truy đòi
5.4 Kháng nghị (protest), truy đòi
Thời hạn lập kháng nghị
❖ Đối với kháng nghị về việc hối phiếu bị từ chối
chấp nhận:
▪ Lập trong thời hạn xuất trình hối phiếu để chấp nhận
▪ Vào ngày kế tiếp ngày cuối cùng của thời hạn quy định
xuất trình để chấp nhận đối với trường hợp hối phiếu bị từ
chối lần 1 nhưng được yêu cầu xuất trình lần 2.
❖ Đối với kháng nghị về việc hối phiếu bị từ chối thanh
toán:
▪ Hối phiếu trả chậm: 1 hoặc 2 ngày sau ngày đáo hạn hối
phiếu
▪ Hối phiếu trả ngay: tương tự quy định đối với hối phiếu bị
từ chối chấp nhận

Tuesday, September 1, 2020 47 Tuesday, September 1, 2020 48

47 48

5
 9/1/2020

5.4 Kháng nghị (protest), truy đòi Thông báo về việc bị từ chối chấp nhận hoặc từ
Địa điểm lập kháng nghị chối thanh toán (notice of dishonour)
BEA, Mục 51:
▪ Tại địa điểm mà hối phiếu bị từ chối Hình thức thể hiện thông báo
▪ Trường hợp hối phiếu được xuất trình thông qua bưu điện và •Bằng văn bản: LCCCN, ULB, BEA
bị từ chối thông qua bưu điện: lập kháng nghị tại địa điểm hối •Liên hệ cá nhân: BEA, ULB
phiếu bị trả lại
▪ Đối với hối phiếu có địa điểm thanh toán khác với địa chỉ •Gửi trả lại hối phiếu: ULB
người bị ký phát: lập kháng nghị tại địa điểm thanh toán
ULB: không quy định về địa điểm lập kháng nghị

Tuesday, September 1, 2020 49 Tuesday, September 1, 2020 50

49 50