W stronę romantycznego mistycyzmu

J. Słowacki, Sen srebrny Salomei lektura dodatkowa: Marta Piwińska Julius Słowacki od
duchów, Warszawa 1992.

1. Mistycyzm

• dominacja uczuć i emocji nad rozumem

• łączy się z pojęciem duszy
• świat realny posiada duchową naturę
• narzędziem poznania są wiara i intuicja
• był mocno związany z literaturą romantyzmu - kontakt bohatera z Bogiem
• zgłębianie tajemnicy bytu, polegające na bezpośrednim kontakcie z sacrum
• powstanie literatury mistycznej było poprzedzone doznaniem przez poetę
duchowego objawienia, często połączonego z wewnętrzną metamorfozą
• mistycyzm polskiej literatury romantycznej był związany z działalnością
Andrzeja Towiańskiego i wpływem jego tajemniczej myśli filozoficzno-religijnej

2. J. Słowacki - „Sen srebrny Salomei”

• kontekst historyczny
+ Konfederacja Barska - związek zbrojny szlachty przeciw Rosji i innowiercom
+ Koliszczyzna - wystąpienie chłopów przeciwko szlachcie
+ konflikt kościelny
+ rzeź humańska

• kontekst historiofilozoficzny
+ Ukraina - antemurale christianistatis
+ napięte stosunki między polską szlachtą a ukraińskim chłopst wem
+ ukraińskie dążenie do suwerenności i niepodległości
+ stereotypy dotyczące Ukrainy i jej mieszkańców
+ towianizm

• gatunek - dramat romantyczny

• dramat od początku budził sprzeczne uczucia: zgorszenie i zachwyt; powód:
zderzenie makabrycznej scenerii hajdamackiego buntu na Ukrainie (tło) – sztuka
ofiarowana matce (jej imię w tytule + zamknięcie ut woru toastem imieninowym
= urocza klamra), okrucieńst wo + mama Salusia = trudne dziecińst wo
• krytykom nie podobała się niejasność myśli w ut worze oraz
makabryczność całości („chorobliwa fantastyka okrucieńst wa”), choć
Słowacki uważał ut wór za jeden ze swoich najlepszych.
• dramat nawiązuje do wydarzeń chłopskiego buntu na Ukrainie w 1786r.
• powstawał w okresie konfliktu Słowackiego z doktryną Towiańskiego i w
momencie jego odejścia z Koła; bezpośrednio po Genezis, jako kolejne dzieło
mistycznego tonu
• idea (wspólna Snu i Genesis): ofiarowanie się na śmierć i cierpienia ukazane jako
warunek postępu, w naturze i historii; stąd pochwała siły niszczycielskiej,
wyzwalającej ducha – przez śmierć – z więżących go kształtów; koszmar
najstraszliwszych scen to świadect wo wielkiego mocowania się ducha, cierpień,
z których on wychodzi udoskonalony