НЕРВИ НА НОГА

Нервите на долниот екстремитет порекнуваат од:

 PLEXUS LUMBALIS – го инервира поголемиот дел од предната страна на

долниот екстремитет;
 PLEXUS SACRALIS – го инервира помалиот дел од предната страна и
задната страна на долниот екстремитет.

PLEXUS LUMBALIS

Го инервира поголемиот дел од предната страна на долниот екстремитет. Го градат

предните гранки rr.ventrales од првите 4 слабински нерви nn. lumbales I, II, III, IV.
Тој е парен (лев и десен) и лежи меѓу сноповите на горниот дел од m.psoas major.
Освен долниот екстремитет ги инервира и ѕидовите на стомачната празнина и
гениталните органи, бидејќи е локализиран во абдоменот и карлицата. Од plexus
lumbalis се издвојуваат бочни и завршни гранки.

Бочни гранки: тие се моторни гранки кои ги инервираат m. psoas major, m. psoas
minor, m.quadrantus lumborum…

Завршни гранки: долги нерви, 6 на број:

1. N. iliohypogastricus (L1);
2. N. ilioinginales (L1);
3. N. genitofmoralis (L1, L2);
4. N. cutaneus femoris lateralis (L2, L3);
5. N. femoralis (L2, L3, L4);
6. N. obturatorius (L2, L3, L4).

N. ILIOHYPOGASTRICUS

Потекнува од предната гранка на првиот слабински нерв (L1). Тој е мешовита

гранка. Се протега над crista iliaca – латерално, меѓу задната страна на бубрегот и
предната страна на m. quadratus lumborum. Нервот завршува во мускулите и
кожата од предниот стомачен ѕид. Дава бочни мускулни гранки кои учествуваат во
инервација на мускулите на абдоменот и завршува со 2 кожни гранки:

 Бочна гранка (r. cutaneus lateralis) – се издвојува од crista iliaca и завршува

во кожата на горниот дел од regio glutea;
 Предна кожна гранка (r. cutaneus anterior) – се издвојува од regio pubica и ја
инервира кожата на горниот внатрешен дел од бутот.

N. ILIOINGUINALIS

Потекнува од предната гранка на првиот слабински нерв (L1). Од него се

издвојуваат моторни гранки кои служат за инервација на мускулите од
абдоминалниот ѕид, а исто така ја инервира и кожата на надворешните генитални
органи и внатрешниот дел од бутот.
 N. GENITOFEMORALIS

Потекнува од предната гранка на вториот слабински нерв (L2). Овој нерв го

пробива m. psaos major и над lig. inguinale се дели на 2 завршни гранки:

 Генитална гранка (r. genitalis) – мешовит нерв кој се спушта низ canalis
inguinalis. Кај мажите, овој нерв се наоѓа зад семената врвка (funiculus
spermaticus), а кај жените се наоѓа зад lig. teres uteri.
 Бутна гранка (r. femoralis) – сензитивна гранка, која се спушта низ предната
страна од a. femoralis и минува низ lacuna vasorum. Оваа гранка ја инервира
кожата на горниот дел од бутниот триаголник (trigonum femorale).

N. CUTANEUS FEMORIS LATERALIS

Потекнува од предната гранка на вториот слабински нерв (L2), а може и од

предните гранки на вториот и третиот слабински нерв (L2/L3). Тој е сензитивна
гранка. Се протега надоле и латерално, низ m. iliacus. Откако ќе ја напушти fossa
iliaca, помеѓу spina iliaca anterior, superior et inferior и откако ќе го пробие lig.
inguinale, во lacuna muscularum, доаѓа на латералната страна од бутот,
инервирајќи ја кожата од латералната страна на бутот и regio glutea. Дава 2
завршни гранки:

 Задна (седална) гранка – ја инервира кожата од горниот латерален дел на

regio glutea и
 Предна (бутна) гранка – се дели на 2 до 3 гранки кои се наменети за
инервација на кожата од латералната страна на бутот.

Во одредени ситуации, овој нерв е отсутен и честопати е заменет со n. femoralis.

N. FEMORALIS

Најразвиена мешовита гранка на plexus lumbalis, настанува со спојување на три

корена кои што потекнуваат од L2, L3, L4 слабински нерви (вториот, третиот и
четвртиот). Стеблото на n. femoralis го пробива m. psaos major и се насочува
латерално, каде се поставува во длабока бразда. Низ браздата, тој се спушта до
lig. inguinale, потоа навлегува во бутот и преминува во медијалниот дел на lacuna
muscularum. Во lacuna muscularum, нервот лежи во предно-медијалниот дел од
n. iliopsoas, зад lig. inguinale и латерално од a. femoralis. Нервот завршува делејќи
се на бројни завршни гранки, кои се делат на моторни, предни сензитини, n,
saphenous, коскени и зглобни гранки.

 Моторни гранки (rr. musculares) – служат за инервација на m. iliacus, m.

psoas major, m. ilipsoas, m. sartorius и сите четири глави од m.quadriceps
femoris.
 Предни сензитивни гранки (rr. cutanei anteriores) – тие се 4 на број и служат
за инервација на кожата од предната страна на бутот.
 N. saphenus – најразвиена и најдолга сензитивна завршна гранка, која се
протега од препонот до медијалниот раб на стапалото. Овој нерв е
придружен од v. saphena magna. Тој ја инервира кожата од предната и
медијалната страна на коленото, медијалната страна на потколеницата,
 malleolus medialis и margo medialis од стапалото. N. saphenus се издвојува
од n. femoralis, потоа се спушта надолу, заедно со стеблото на a. femoralis.
Во висина на trigonum femorale, нервот и артеријата навлегуваат во canalis
adductorius. Потоа нервот го напушта овој канал, станува поткожен и се
спушта кон медијалната страна на коленото. На оваа страна, нервот ја
пробива површинската фасција и заедно со стеблото на v. saphena magna,
се спушта на медијалната страна на потколеницата. Нервот завршува под
malleolus medialis. Од овој нерв се издвојуваат: бочни гранки (тоа се r.
infrapatellaris и rr. cutanei cruris mediales) и завршни гранки – кои служат за
инервација на кожата во пределот на malleolus medialis и медијалниот раб
од стапалото.
 Коскени и зглобни гранки – овие гранки служат за инервација на предниот
предел од art. genu.

ИНЕРВАЦИЈА (N. FEMORALIS)

1. Моторни гранки кои служат за инервација на мускулите од предната страна

на бутот – m. iliopsoas, m. sartorius, m. quadriceps femoris. Според функцијата на
наброените мускули, n. femoralis ги овозможува следниве движења: екстензија
на потколеницата кон бутот и флексија на бутот кон карлицата. Парализа
на n. femoralis доведува до тешки нарушувања.
2. Со своите сензитивни гранки n. femoralis ја инервира кожата од предната и
медијалната страна на бутот и коленото, медијалната страна на потколеницата,
malleolus medialis и margo medialis од стапалото.

N. OBTURATORIUS

Развиена и мешовита завршна гранка на plexus lumbalis. Настанува со спојување на

предните гранки од вториот, третиот и четвртиот слабински нерв (L2, L3, L4) во
m. psaos major. N. obturatorius го напушта m. psaos major, потоа преку art.
sacroiliaca, навлегува во карлицата, каде се спушта во бочниот карличен ѕид
заедно со a. obturatoria. Нервот ја напушта карлицата преку canalis obturatorius.
Вo canalis obturatorius, нервот e придружен co истоимените крвни садови во
следниот сооднос: нервот лежи гope латерално, артеријата во средина, а вената
медијално од артеријата. Нервот исто така е во близок сооднос со уретерот. Тој се
дели на 2 завршни гранки, предна и задна.

Бочни гранки: мускулна и зглобна бочна гранка.

 Мускулната бочна гранка го инервира m. obturatorius externus.

 Зглобната бочна гранка ја инервира предната страна од зглобната капсула
на art. coxae.

Завршни гранки: овој нерв има 2 завршни гранки: предна (ramus anterior) и задна
гранка (ramus posterior).

 Ramus anterior – мешовита гранка и таа завршува со 4 гранки и тоа три

моторни и една сензитивна (r. cutaneus). Моторните гранки ги инервираат
мускулите, а сензитивната гранка ја инервира кожата на медијалната страна
од бутот.
  Ramus posterior – длабока завршна гранка, која служи за инервација на m.
adductor magnus, m. obturatorius externus, како и art. coxae.

ИНЕРВАЦИЈА (N. OBTURATORIUS)

1. Co своите моторни гранки n. obturatorius ги инервира целосно или делумно

мускулите од медијалната група на бутот, односно неговите аддуктори.
2. Со сензитивните гранки n. obturatorius ја инервира кожата од двете долни
третини на медијалната страна од бутот.

При повреда на овој нерв, функцијата на мускулите од внатрешната група на бутот, кои
по функција се аддуктори, не е оштетена.

N. OBTURATORIUS ACCESSORIUS

Долг и тенок нерв кој тргнува со двоен корен од третиот и четвртиот (L3 и L4) или,
пак, од вториот и третиот лумбален нерв (L2 и L3). Се протега по должина на
внатрешниот раб од m. psoas major покриен со неговата фасција, ја напушта
карлицата и во горниот дел од trigonum femorale и се разгранува на мускулни и
сензитивни гранки. Со моторните гранки учествува во инервација на m. pectineus и
m. adductor brevis, со сензитивните ја инервира кожата во пределот на trigonum
femorale, a дава и зглобни гранки за инервација на предниот дел од art. coxae.
 PLEXUS SACRALIS

PLEXUS SACRALIS – го инервира помалиот дел од предната страна и задната

страна на долниот екстремитет.

Го формираат предните гранки од петтиот слабински нерв (L5) и трите крсни

нерви nn.sacrales (S1, S2, S3) поврзани меѓусебно. Сплетот гope анастомозира со
четвртиот слабински нерв (L4), а долу со четвртиот крстен нерв (Ѕ4). Предната
гранка од петтиот слабински нерв (L5) и предната гранка од четвртиот слабински
нерв (L4) формираат анастомоза означена како truncus lumbosacralis – преку ова
стебло plexus sacralis анастомозира со plexus lumbalis. Plexus sacralis лежи на
предната страна од m. piriformis и тоа помеѓу ректумот и a. iliaca interna, покриен со
карличната фасција (fascia pelvis). Преку foramen ischiadicum majus, гранките од
plexus sacralis, ја напуштаат карлицата и доаѓаат во седалниот предел (regio
glutea).

Бочни гранки: се издвојуваат 6-7 бочни гранки.

Куси и слаби по калибар бочни гранки:

 N. obturatorius internus
 N. quadrantus femoris
 N. piriformis
 Нервот за m. gemellus superior.

Подолги бочни гранки: n. gluteus superior et inferior.

1) N. OBTURATORIUS INTERNUS – се издвојува од предната страна на plexus

sacralis, а ја напушта карлицата преку foramen ischiadicum majus. Служи за
инервација на m. obturatorius internus.

2) НЕРВ ЗА M. GEMELLUS SUPERIOR – се издвојува од долниот дел на plexus

sacralis и продира во m. gemellus superior.

3) N. QUADRATUS FEMORIS – се издвојува од plexus sacralis од предната гранка на

петтиот лумбален нерв (L5), потоа ја напушта карлицата преку foramen ischiadicum
majus и ги инервира m. quadratus femoris и m. gemellus inferior. Од нервот се
издвојува и зглобна гранка за art. coxae.

4) N. PIRIFORMIS – настанува од вториот и третиот крстен нерв (S2 и S3) и

навлегува во m. piriformis.

5) N. GLUTEUS SUPERIOR – моторна гранка. Се издвојува од горниот дел на plexus

sacralis и ја напушта карлицата преку foramen suprapiriforme, придружен од
истоимените крвни садови (a. et v. gluteae superiores). Служи за инервација на: m.
gluteus medius, m. gluteus minimus и m. tensor fasciae latae.

6) N. GLUTEUS INFERIOR – моторна гранка. Потекнува од петтиот

слабински/лумбален нерв (L5) и првите два крсни нерви (S1/S2). Карлицата ја
напушта преку foramen infrapiriforme.
7) N. CUTANEUS FEMORIS POSTERIOR – сензитивна гранка. Потекнува од вториот
крстен нерв (S2). Карлицата ја напушта преку foramen infrapiriforme и навлегува во
седалниот предел (reg. glutea). Со своите завршни гранчиња ја инервира кожата од
задната страна на бутот, а исто така и задниот предел на коленото.

Завршни гранки: се издвојува само една завршна гранка, а тоа е n. ischiadicus.

N. ISCHIADICUS

Претставува завршна мешовита гранка од plexus sacralis и најголем нерв на

човечкото тело. Тој се протега од plexus sacralis до fossa poplitea, каде што
завршува делејќи се на две завршни гранки: n. tibialis и n. peroneus communis.
Завршните гранки се спуштаат се до врвовите од прстите на ногата. N.
ischiadicus го градат влакна од сите составни гранки на plexus sacralis (L5, S1, Ѕ2,
S3). Нервот ја напушта карлицата преку foramen infrapiriforme и доаѓа во
седалниот предел (reg. glutea), покриен со m. gluteus maximus, потоа се спушта
надолу низ задната страна од бутот до горниот крај на fossa poplitea каде што се
раздвојува на две завршни гранки. Местото каде што завршува n. ischiadicus е
варијабилно. Најчесто тоа се наоѓа на горниот агол од fossa poplitea или во
непосредна близина на regio glutea.

Бочни гранки: од овој нерв се одделуваат куси бочни моторни гранки за

инервација на сите мускули од задната група на бутот (m. biceps femoris, m.
semimebranosus и m. semitendinosus) и долниот сноп на m. adductor magnus и
зглобни гранки за инервација на art. coxae и art. genu.

Завршни гранки: стеблото од n. ischiadicus се раздвојува на две завршни гранки: 1) n.

tibialis и 2) (n. peroneus communis.

N. TIBIALIS

N. tibialis е поразвиена медијална ЗАВРШНА гранка на n. ischiadicus. Содржи

влакна кои потекнуваат од четвртиот лумбален нерв и третиот крстен нерв (L4 и
S3). Нервот започнува од горниот крај на fossa poplitea, поточно започнува во regio
glutea или пак во самата карлица. Од горниот крај на fossa poplitea, n. tibialis се
спушта надолу преку arcus tendineus m. solei, се до медијалната страна на
калканеусот, каде што завршува на две завршни гранки: 1) n. plantaris medialis и
2) n. plantaris lateralis. Во регијата на fossa poplitea, n. tibialis зазема површинска
положба и е покриен со фасција, а латерално од него се наоѓа v.poplitea.

Бочни гранки: n. tibialis претставува мешовит нерв и од него се издвојуваат повеќе

бочни гранки и тоа: мускулни (rr. musculares), зглобни, меѓукоскен нерв на потколеница
(n. interosseus cruris), n. cutaneus surae medialis и rr. calcanei mediales.

Мускулните гранки служат за инервација на мускулите од површинскиот и

длабокиот слој од задната група на потколеницата. Зглобните гранки се наменети
за инервација на art. genu и скочниот зглоб. За коленото имаме 3 до 4 зглобни
гранки и тие ги инервираат задните и бочните делови од зглобната капсула,
вкрстените врски (lig. crusiatum anterior et posterior) и медијалната бочна врска
(lig. collaterale tibiale). Зглобните гранки за скочниот зглоб потекнуваат од
завршниот дел на n. tibialis. N. interosseus cruris се спушта низ задната страна од
membrana interossea cruris и дава гранки за коските и art. tibiofibulris. N. cutaneus
surae medialis ce издвојува од стеблото на n. tibialis. Тој е покриен со fascia cruris и
кожата во пределот на коленото. На местото каде се пробива v. saphena parva,
овој нерв станува поткожен. Околу средината на потколеницата, нервот се
спојува со ramus communicans peroneus од n. cutaneus surae lateralis, и го гради
n. suralis. N. suralis се протега од malleolus lateralis до горната страна на
стапалото. Тој ја инервира кожата на латералниот дел од дорзалната страна на
стапалото, потоа малиот прст и латералната половина на домалиот прст. Rr.
calcanei mediales се издвојуваат од долниот дел на стеблото на n. tibialis и ја
инервираат кожата од петицата.

Завршни гранки: настануваат на медијалната страна од калканеусот. Tоа се: 1) n.

plantaris lateralis и 2) n. plantaris medialis.

 N. plantaris laterlis – послабо развиена завршна гранка на n. tibialis. Завршува

со две завршни гранки: површинска и длабока (r. superficialis et r.
profundus), а во однос на бочните гранки се издвојуваат моторни гранки за
инервација на мускулите во пределот на потколеницата и стапалото.
 N. plantaris medialis – поразвиена завршна гранка на n. tibialis. Завршува со
две завршни гранки: медијална и латерална, а во однос на бочните гранки се
издвојуваат бочни гранки за кожата на медијалниот дел од табанот и
мускулни гранки за инервација на: m. abductor hallucis, m. flexor hallucis
brevis, m. flexor digitorum brevis.

N. PERONEUS COMMUNIS

Претставува латерална и помала ЗАВРШНА гранка на n. ischiadicus. Тој се наоѓа на

латералниот дел од fossa poplitea и ги инервира мускулите од предната и
латералната група на потколеницата, како и кожата од предната и латералната
страна на потколеницата и горната страна на стапалото. N. peroneus communis
обично се издвојува од n. ischiadicus во висина на горниот агол од fossa poplitea.
Потоа од горниот агол на fossa poplitea, тој се спушта надолу и латерално низ
медијалната страна од m. biceps femoris. Нервот потоа поминува на задната
страна од надколеното и доаѓа до „вратот“ на фибулата (collum fibulae), каде
спирално го заобиколува (опкружува) и потоа се протега косо и надоле. Нервот се
дели на 2 завршни гранки: 1) n. peroneus superficialis и 2) n. peroneus profundus. Во
пределот на „вратот“ од фибулата нервот често е изложен на повреди и
пригмечување. Нервот може да се повреди и од долготрајно изложување на притисок
при седење со вкрстени нозе. Доколку настане повреда на нервот, тогаш се
оневозможени движењата на дорзална флексија, аддукција, абдукција, внатрешна и
надворешна ротација на стапалото.

Бочни гранки: n. peroneus communis, покрај мали мускулни (за горниот дел од m.
tibialis anterior) и зглобни гранки (за art. genus и art. tibiofibularis) дава и една
сензитивна гранка означена како n. cutaneus surae lateralis. Оваа гранка настанува
настанува во fossa poplitea, а потоа се спушта надолу, ја пробива fascia cruris и
се насочува под кожата на потколеницата. Служи за инервација на кожата од
латералната страна на коленото и потколеното.
Завршни гранки: во висина на „вратот“ од фибулата n. peroneus communis се дели
на две завршни гранки: n. peroneus superficialis и n. peroneus profundus.

 N. peroneus superficialis – сензитивна завршна гранка, која исто така дава

две завршни гранки: n. cutaneus dorsalis medialis и n. cutaneus dorsalis
intermedius. Од бочните гранки се издвојуваат мускулни гранки (rr.
musculares) наменети за инервација на: m. peroneus longus и m. peroneus
brevis, како и сензитивни гранки, кои служат за инервација на кожата на
предно-латералната страна од потколеницата.
 N. peroneus profundus – внатрешна и моторна завршна гранка, која се
издвојува од неговото стебло во пределот на collum fibulae. Завршува на 2
завршни гранки: надворешна и внатрешна, а во однос на бочните гранки, се
издвојуваат мускулни гранки кои се наменети за инервација на сите 4
мускули од предната група на потколеницата и зглобни гранки за
инервација на скочниот зглоб.