Физиологија на крвта

Еритроцитопоеза
Се одвива во коскената срж
Во нормални услови , постои рамнотежа меѓу бројот
на новосоздадените и разградените клетки и тоа е
константна вредност ( 2,5 милиони Er/sec. )
Ендокрините и егзокрините ?хормони ја регулираат
динамиката на овој добро балансиран механизам
Хипооксијата во крвта , го стимулира лачењето на
еритропоетинот од бубрезите
Еритропоетинот со крвта стигнува во к.с. и ја
стимулира еритроцитопоезата
 Ако се оштетени бубрезите, хипооксијата директно не
ја стимулира к.с.
Стимулација на еритропоезата
Материи потребни за еритропоеза
За создавање и созревање на еритроцитите, потребни се:
протеини , особено есенциелни амино киселини
витамини: Ц, Б6, Б12 ,
фолна киселина
олиголементи: Cu, Co
Железо

Храна богата со железо

Распределба на железото во организмот

Вкупното количество на железото во организмот е 4-5 gr.

 Метаболизам на железото
 Подобро се искористува
железото од растителната
храна
 Во ГИТ се ресорбира Fe++
 Резервно железо е Fe+++ -
феритин и хемосидерин
 Fe+++ е депонирано во РЕС кл
на: к.срж, слезенката и
црниот дроб
Намалена апсорпција на железо во ГИТ
При:
Намалено лачење HCL
во желудочната слузница
Внесување :
-танини ( вино)
-антациди/алкалии
-фитати ( во термички
нетретирани : житарици ,
семиња, махунарки ,итн.)
 Продукција на еритроцити
Еритроцитите се создаваат од прогениторните
миелоидни клетки
10-15% од нив не созреваат и пропаѓаат
Процесот на созревање трае 4-5 дена во к.с. и
уште 1-2 дена во периферната крв ( вкупно 7
дена)
Првата препознатлива клетка од Er лоза е
проеритробласт
Хематопоеза
 Созревање на клетките од Er лоза

Созревањето, од проеритробласт до зрел еритроцит,

поминува низ повеќе стадиуми при што:
Големината на клетката се намалува ( од 20 на 8 µm)
Цитоплазмата од базофилана, со вградување на
хемоглобинот станува црвена
Јадрото од големо со растресен хроматин, постепено се
намалува, хроматинот се згуснува и на крај се губи
 Развојни форми на Er лоза
Проеритробласт –голем е од 15-20 µm ,има големо
округло јадро,обемна базофилна цитоплазма
која содржи: рибозоми, митохондрии и голџиев апарат
Базофилен еритробласт-цитоплазмата е сина
Полихроматофилен еритробласт-во цитопламата
почнува да се вградува Hb и тие места се црвено обоени
Ацидофилен еритробласт-цитоплазмата е црвена , а
јадрото е ексцентрично поставено го исфрла
(експулзија)и станува
Ретикулоцит- нема јадро, во цитоплазмата има
ретикулофиламентозна супстанца
Еритроцит
Еритропоеза
 Морфологија на клетките од
еритроцитната лоза во коскената срж
 Периферната крв содржи:
ретки ретикулоцити и еритроцити
Ретикулоцит (Re)
 ретикулоцит е млад еритроцит т.е. преодна форма меѓу еритробласт
со јадро и зрел еритроцит без јадро
 се бои црвено и е малку поголем од зрел еритроцит (7-8 µm )
 содржи клеточни органели (рибозомите, митохондриите и Голџи с-м)
и има способност за синтеза на протеини
 нема јадро, но содржи остаток од RNK (ретикулофиламентозна
супстанца) во вид на мрежа и гранули кои се бојат сино со
брилијантинкрезол сино
 во коскената срж созрева 2-3 дена
 во циркулацијата созрева еден ден: ги губи клеточните органели и
рецепторите за трансферин, се смалува и станува зрел еритроцит
 0,5-1,5% од циркулирачките црвени крвни клетки се ретикулоцити
Re во периферна крвна размаска
 Еr и Re во крвен размаз, по метода на Папенхајм се бојат црвено
 Еr и Re со брилијантинкрезол сино се бојат зелено-сино, но
во Re се гледаат виолетово-сини гранули и конци/нишки , кои се
остатоци од RNK (substancio retikulofilamentosa)
 Еритроцити
Бројот на еритроцитите
во периферната крв е од
4,2-5,5 x 1012/L
Бројот кај мажите е > од
жените
Намален број се вика
еритропенија т.е. анемија
Зголемен број се вика
еритроцитоза (полицитемија)
Морфологија на еритроцит
Еритроцитот е округла
безјадрена клетка (6-8 µm)
Личи на крофна или на
двојно длабнат диск
Градба и состав на еритроцит
Клеточна мембрана:
Липопротеинска, еластична
Пропуслива е за: вода, уреа ,
гликоза, АК и едновалентни
анјони(хлориди, бикарбонати)
Непропустлива е за: протеини,
пептиди и Ca++
К+ влегува во Er со активен транспорт
Присаството на Ag (аглутиногени) од
АБО-с-м и Rh ја определува крвната
група и Rh факторот
Градба и состав на еритроцититот
Строма:
Н2О 62-65%
Hb 30-34%
Не содржи клеточни
органели и не врши
синтеза на протеини
Содржи многу ензими
Енергија добива со гликолиза
Осмотскиот притисок е ист со тој на плазмата
 Физички особини на Еr
Седиментирање на еритроцитите

Аглутинација на еритроцитите

Осмотска резистенција

Хемолиза
 Седиментација на еритроцити (Se)
Преставува таложење на
еритроцитите на дното на стаклен
сад/епрувета , ако е спречена
коагулацијата на крвта.
По еден/два часа се мери висината
на столбот (mm) на издвоената
плазма.
Нормална вредност : мажи-8mm
жени-12mm
 Фактори од кои зависи Se
Фактори кои ја забрзуваат Se:
Плазматични фактори
-зголемување на агломерините
(фибриногенот , α и β глобулините)
Клеточни фактори:
-намален број на Er
-зголемен волумен (макроцити) на Еr
Обратно делуваат зголемено количество
на Alb и зголемен број на Еr
Нормална Se не исклучува болест.
 Аглутинација на Er
Е трајно слепување на Еr во помали
или поголеми групи
Аглутинираните еритроцити не
можат да се разделат
Настанува , ако во плазмата се
присатни Аt-аглутинини кои се
поврзуваат со Er
Во физиолошки услови, Еr во крвта
не аглутинираат
Се јавува при: маларија, хронично
заб на црн дроб, вирусна пневмонија
, присуство на автоаглутинини
Осмотска резистенција на еритроцитите
Осмотскиот притисок на Еr е ист со тој на крвната
плазма
Во хипертоничен раствор се смалуваат (ехиноцити)
Во хипотоничен раствор бабрат и хемолизираат
(почетна при 0,48% , а потполна при 0,33% р-ор на NaCl)
 Хемолиза
Оштетување на Еr , при што клеточната мембрана пука и
Hb преминува надвор од клетката :
По аглутиниција, еритроцитите хемолизираат
Поради присуство на хемолизини во крвта кои ја
зголемуваат пропусливоста на кл.мембрана за Н20 :
олово, лекови, токсини на бактерии, змиски отров
 Настанува и при вродени пореметувања во градбата на
Еr : сфероцитоза, таласемија (скусен животен век на Еr)

При интраваскуларна хемолиза во урината се јавува Hb

(хемоглобинурија).
 Функција на еритроцитите
Транспорт на гасови ( CO2 и O2)
Пуфер-регулатор на електрохемиската реакција(pH)
 Градба на хемоглобинот-
комплексна кватерна структура
Хромопротеид
Хем (х 4):
-4 пиролски прстени
градат протопорфирин
-атом Fe++
Глобин (α, β, γ, δ) :
- 2α п.п. синџири
- 2β п.п. синџири
Нормални вредности :
жени 120-160 gr./L т.е. 8,69mmоl/L; мажи 140-180 gr./L т.е. 9,93 mmоl/L
 Деривати на хемоглобинот
Атом на Fe++ лесно:
Се врзува (во белиот дроб) со О2 и гради окси-Hb
Го отпушта О2 (во ткивата) и станува редуциран Hb
Се врзува (во ткивата) со СО2 и гради карбо Hb
Крива на дисоцијација на оксихемоглобинот
Врзувањето на Нb со О2 се зголемува при
зголемување на парцијалниот притисок на О2
Деривати на хемоглобинот
Хемоглобинот при труење со:
лекови, станува Fe+++ и гради мет Hb
СО , гради цврста врска во форма на карбокси Hb
Видови на физиолошки хемоглобин
Физиолошките хемоглобини имаат ист хем, а се
разликуваат по составот на глобинот и кај
возрасен е следната застапеност:
HbA1 (2α2β) присатен е 96%
HbA2 (2α2δ) се сретнува во мали количини 2-3%
HbF (2α2γ) е 1% (по раѓање е 60-80%)
Миоглобинот во срцевиот мускул и скелетната
мускулатура и Hb имаат ист хем , а се разликуваат
во глобинот.
 Хемоглобинопатии
Генетски (наследни) пореметувања во структурата
и синтезата на глобинскиот дел од Hb:

Квалитативни пореметувања –абнормален

хемоглобин пр. HbS (Српеста анемија)
Квантитативни пореметувања во синтезата на α
или β полипетидните синџир ( Таласемија)
Затајување на механизмот на замена на HbF во
HbA
 Српеста анемија
HbS - а.к. валин воβ синџирот е
заменета со глутаминска киселина
Овој Hb e нестабилен и во услови
на хипооксија полимеризира
Полимерите го прават еритроцит крут,
ја менуваат неговата форма во срп и
водат до хемолиза
Српестата форма на Er доведува до
оклузија на малите крвни садови и
инфарктација на ткивата
 Таласемија (медитеранска анемија)
Генетска мутација на гените кои ја контролираат синтезата на Hb, поради што е намалена или отсатна
синтезата на еден од п.п. синџири:
- α таласемија
- β таласемија
Коскената срж компензаторно
создаваHbА2 или HbF
Еритроцитите се сплеснати
во форма на мета
Животот на еритроцитите клетки мета (target cells)
е скусен
 Порфирии
Генетско/стекнато пореметување на метаболизмот
на порфиринот и неговиот краен производ-хем
 недостасуваат разни ензими за синтеза на хемот
меѓупродуктите (порфириногени) се акумулираат
тие во интеракција со О2 од воздухот и сончевата
светлина формираат активни радикали (R )
R ги оштетуваат клетките на кожата, црниот дроб,
рскавиците
Кожата е кафена, тенка и испукана, со рани и лузни,
деформитети на рскавици (нос, уши)
Сончевата светлина- контраиндикација кај
порфирија
Латентната форма може да стане акутна под дејство
на : вируси (хепатитис), алкохол, барбитурати,
некои АБ, сулфонамиди итн.
 Животен век на Еr
Животниот век на еритроцитите е од 100-120 дена
,,Стареењето” се должи на губиток на ензимите потребни
за добивање енергија , неопходна за одржу-вање на
формата и свитливоста на клеточната мембрана
Кртата и кршлива клеточна мембрана на старите
еритроцити, пука , при спорото минување низ
капиларите ( како низ сито) во црвената пулпа на
слезенката (фрагментација на Еr)
Оштетените Еr ги фагоцитираат RES клетките на
коскената срж, слезенката и црниот дроб
При разградување на Er, од нив се ослободува Нb и
настанува негово разградување
Разградба на еритроцитите
Метаболизам на билирубинот