Wes-Kaap Onderwysdepartement

Direktoraat: Kurrikulum VOO

VERBRUIKERSTUDIES
GRAAD 11

Hersieningspakket – (Kwartaal 1 – 2023)

ONDERWERPE
Vesels en stowwe (Weke 7 en 8)

Hierdie hersieningspakket sluit in:

• 'n Oorsig van die werk van Kwartaal 1

• Hersieningsoefeninge of aktiwiteite van die werk van Kwartaal nr. 1
• Hersieningsoefeninge of aktiwiteite van belangrike terminologie
• Uitleg van die finale teorie-eksamen vir die vak
• Aktiwiteite en eksamenvrae vir hersiening

1| Bladsy
Inleiding:

Geagte Graad 11-leerder

Welkom by Verbruikerstudies! Hierdie vak sal jou leer hoe om 'n verantwoordelike
verbruiker te wees. Hierdie hersieningspakket sal fokus op die werk wat vir Kwartaal
1 beplan word volgens 2023 – 2024 ATP. Dit sal jou help om die voltooide inhoud te
hersien en behoort jou te help om beter te presteer in toetse en eksamens.

Werk hierdie pakket deeglik deur en geniet dit! Sterkte met jou studies.

Ek wens jou sukses toe in al jou pogings.

2| Bladsy
DOEL: Die doel van hierdie afdeling is vir jou om die werk wat in die
tweede kwartaal om jou te help om die sleutelkonsepte te verstaan
en om jou die geleentheid te bied om die vereiste standaard te
vestig en hoe om die fundamentele kennis toe te pas om die vrae
goed te beantwoord.

Die goedgekeurde handboeke:

OXFORD SUKSESVOL
FOKUS

Uitleg van die finale teorie-eksamenvraestel vir graad 11

Vesels en Weefselsasook Voedsel en Voeding sal deel vorm van die teorie-
eksamen.

Die tabel hieronder gee 'n aanduiding van die uitleg van die finale teorievraestel:

INHOUD PUNTETOEKENNING
AFDELING A – Kort vrae
Vraag 1 Kort vrae (alle onderwerpe) 40
AFDELING B - Langer vrae
Vraag 2 Die Verbruiker 40
Vraag 3 Kos en voeding 40
Vraag 4 Kleredrag -
Vesels en Weefsels 20
Ontwerpelemente en -beginsels
Vraag 5 Behuising 20
Vraag 6 Entrepreneurskap 40
Totaal 200

Om jou te help om die werk te bestudeer en te hersien, kan jy na die laaste afdeling
van hierdie hersieningspakket blaai om deur vorige eksamenvrae te werk wat jou
kennis oor die werk van kwartaal 1 sal toets.

3| Bladsy
LET OP die volgende: Elke hoofonderwerp het sub-onderwerpe en
relevante konsepte.
• Bestudeer die onderwerp as 'n EENHEID en moenie enige sub-onderwerpe en
relevante, verwante konsepte uitlaat nie.
• Kry afskrifte van vorige eksamenvraestelle en oefen gereeld hoe om die
verskillende tipes vrae in 'n vraestel te beantwoord.
• Maak gebruik van inligting in die goedgekeurde handboeke wanneer u die
vraestel beantwoord.

Nuttige wenke vir die skryf van die Verbruikerstudie-vraestel

• LEES vooraf deur die vraestel om die vraag te skryf/beantwoord.
• Lees die INSTRUKSIES van ELKE vraag of subvraag.
• In die geval van langer vrae, lees die inligting in 'n gevallestudie, scenario,
inligtingstekskassie, ens. MET BEGRIP.
• Ken en verstaan hoe om AKSIE/INSTRUKSIONELE werkwoorde te interpreteer.
• Neem die PUNTETOEKENNING van elke vraag/subvraag in
oorweging.
• Gee aandag aan taalgebruik en vermy die gebruik van 'SLANG' of 'SMS-
Language'.
• Skryf netjies en leesbaar.
• Na voltooiing van die vraestel, lees weer deur jou antwoorde/antwoorde en
maak seker dat jy AL die vrae probeer het.
• Aangesien onderwerpe geïntegreer kan word, veral in die langer vrae wat
hoër orde vrae kan wees, maak gebruik van die TRIM en PEEL tegniek
wanneer die vraag beantwoord word.

4| Bladsy
TRIM en SKIL-tegniek:

TRIMdie vraag wanneer jy probeer om dit te beantwoord:

T= Bepaal die onderwerp van toepassing op die vraag

R= Bepaal die beperkings/beperkings van die instruksie
ek= Bepaal die instruksie van die vraag/subvraag
M= Bepaal die puntetoekenning van die vraag/subvraag

SKILis die tegniek wat gebruik word om toerantwoord/reaksie te formuleer:

P= maak 'n punt
E= soek bewyse om die beperkings van die vraag te bepaal
E= verduidelik jou punt op grond van die bewyse
L= skakel na die punt in die slot van jou antwoord/antwoord

LET WEL:jou onderwyser sal hierdie tegniek in meer besonderhede behandel, asook
die onderrigwerkwoorde en die betekenis van daardie onderrigwerkwoorde.

5| Bladsy
Oorsig van die werk in kwartaal 1

Die werk wat in kwartaal 1 behandel moet word, sluit in Ontwerpelemente en -

beginsels; Vesels en Weefsels.
Die tabel hieronder sal vir jou 'n aanduiding gee van die kerninhoud wat gedek
moet word:

VESELS en STOF

Inhoud
Stof eienskappe om aan estetiese en funksionele behoeftes vir spesifieke
eindgebruike te voldoen:
• Visuele en tasbare eienskappebv drapering kwaliteit; kleurvastheid
• Duursaamheidbv sterkte; skuur weerstand; pilling; weerstand teen sonlig
• Troosbv elastisiteit; dimensionele stabiliteit; absorpsievermoë; hittebehoud
• Onderhoudbv. krimp reaksie op water en skoonmaak chemikalieë en
prosedures; reaksie op hitte (water en stryktemperatuur)
vlekweerstand/vlekvrystelling; kreuk- en rimpelweerstand.
Stofafwerkings voldoen aan estetiese en funksionele behoeftes vir spesifieke
eindgebruike:
• Afwerkings wat die werkverrigting van materiaal verander, bv.
vlamvertrager; statiese beheer; vlek en grondvrystelling; antibakteriese;
waterdig en waterafstotend; kreukelbestand; drup droog

Dit is veral belangrik dat jy seker maak dat jy deur al hierdie werk werk en dat jy die
belangrike terminologie van elke onderwerp ken

6| Bladsy
HERSIENING:Vesels en Weefsels
DOEL: Die doel van hierdie afdeling is dat u die werk wat in die eerste gedoen is,
hersien kwartaal sodat jy deur die belangrike konsepte kan werk.

Volg hierdie stappe:

1- Bestudeer die volgende bladsye uit die handboek vir hierdie hoofstuk:
▪ Oxford-handboek: Bladsye 131 tot 140.
▪ FOKUS- handboek: Bladsye 144 tot 156.

2- Bestudeer die belangrike terminologie en doen die kort aktiwiteit oor die terme.

TERMINOLOGIE (Vesels EN Weefsels)

DOEL: Die doel van hierdie afdeling is dat jy die belangrike definisies van die
tweede kwartaal se werk uit die kop en om dit te hersien. Maak seker dat jy

ken en verstaan al die definisies hieronder:

DEFINISIES VIR VESELS EN STOF

AKTIWITEIT 1
Terminologie: Definisie

Vesel

stof

Stof eiendom

Esteties

Funksioneel

Visueel

Taktiel

7| Bladsy
Duursaamheid

Troos

Onderhoud

Stof Voorkoms

Stof handvatsel

Stof drapeer

Stof tekstuur

Stof prestasie

AKTIWITEIT 2

Noudat jy die oorkoepelende terminologie bestudeer het, beskryf/definieer elk van

die volgende terme wat betrekking het op die spesifieke oorkoepelende
terminologie:

1. Visuele en tasbare eienskappe

• Drapering kwaliteit
• Kleurvastheid
2. Duursaamheid
• Sterkte
• Skuur weerstand
• Pilling
• Sonlig weerstand

8| Bladsy
3. Troos
• Elastisiteit
• Dimensionele stabiliteit
• Hittegeleiding
• Hittebehoud

4. Onderhoud
• Krimp weerstand teen water
en skoonmaakmiddels
• Prosedure reaksie op hitte
(water en stryk temperature)
• Vlekweerstand/vlekvrystelling
• Kreuk- en rimpelweerstand

9| Bladsy
AKTIWITEIT 3

1. Afwerkings wat die werkverrigting

van materiaal verander
• Flamvertragende afwerkings
• Statiese beheer
• Vlek en grondvrystelling
• Antibakteriese afwerkings
• Waterdigte en
waterafstotende afwerkings
• Kreukelbestande afwerkings
• Drup-droë afwerkings

AKTIWITEIT 4

STOF EN VESEL EIENDOMME

1. Verduidelik hoekom visuele en tasbare eienskappe belangrik is wanneer

materiaal gekies word om 'n skemerkelkie rok te maak.

2. Verduidelik die kwaliteit van die drapering onder die volgende opskrifte:
2.1 Definisie van drapering kwaliteit.
2.2 Voorbeelde van materiaal met die beste drapering kwaliteit.
2.3 Voorbeelde van kledingstukke waarvoor stowwe met 'n goeie
draperingkwaliteit gebruik sal word.
3. Verduidelik die termkleurvastheid.
4. Verduidelik waarom werksoorpakke gemaak moet word van materiaal wat
goeie duursaamheid het
eiendomme.

5. Verduidelik hoe 'n stof vir sterkte getoets kan word, sal belangrik wees.

6. Lys artikels/kledingstukke waarin sterkte belangrik sal wees.

7. Noem dele van klere wat meer geneig is tot skuur.

8. Verduidelik wat pilling is en noem twee stowwe waar pilling kan voorkom.

9. Stel artikels voor wat sonligbestand moet wees.

10| Bladsy
Tyd om te oefen! – Werk deur vorige vraestelle:

Hierdie deel van die hersieningspakket sluit verskeie oefenvrae oor die hoofstuk
(Vesels en stowwe) in sodat jy deur vorige vraestelle kan werk wat jou kennis van die
werk sal toets. Doen jou bes en die eindeksamen sal maklik wees!

Antwoord die volgende vrae.

EKSAMENVRAE OOR VESELS EN STOF:

1. Pas elke beskrywing van die gewenste eienskappe van huishoudelike

tekstiele in Kolom A by die korrekte term uit Kolom B.

KOLOM A BESKRYWINGS KOLOM B BEPALINGS

1 Spesiale behandelings ontwikkel om krimping A Absorbeervermoë
te verminder
2 Die voorkoms van klein balletjies vesel op die B Hitte bestand
oppervlak van 'n stof
3 Stoffe vir tafeldoeke moet nie styf en swaar C Dimensionele
wees nie, maar moet in sagte voue oor die stabiliteit
tafel val
4 Handdoeke en vadoeke moet vog kan D Kleurvastheid
verwyder en die voorwerp droog laat.
5 Stof moet die oorspronklike kleur behou en nie E Sanforised
vervaag of van kleur verander nie
6 Katoen en linne word nie deur hoë F Vlekbestand
temperature beïnvloed nie
7 Behandeling wat dikwels gebruik word op G Drapeerbaarheid
materiaal wat vir stoffering en matte gemaak
word, aangesien hierdie huishoudelike
tekstiele waarskynlik mors absorbeer en vlekke
raak
8 Dit verwys na die vermoë van 'n stof om sy H Pilling
grootte en vorm te behou nadat dit gewas is
(8)

11| Bladsy
2 Verduidelik die volgende terme:
2.1.1 Kleurvastheid (2)
2.1.2 Hittegeleiding (2)

3 3.1 Verduidelik waarom afwerkings op materiaal toegepas word.

3.2 Noem VIER afwerkings wat 'n stof se voorkoms sal verander. (4)

4 Bespreek die redes waarom sokkies dikwels met 'n antibakteriese afwerking
behandel word (4)

5 Bespreek waarom 'n rimpelbestande afwerking op 'n 100% katoen Chino

aangebring sal word
maar nie na 'n 100% polyester broek nie. (3)

6 Verduidelik 'n rede waarom absorberende materiaal nie statiese elektrisiteit

opbou nie. (3)

7 Vergelyk waterdigte en waterafstotende afwerkings soos dit in materiaal gebruik

word.
Tabuleer jou antwoord soos volg:

Waterdigte afwerking Waterafstotende afwerking

(4)

12| Bladsy
HERSIENING: Ontwerpelemente en -beginsels
DOEL: Die doel van hierdie afdeling is dat u die werk wat in die eerste gedoen is,
hersien kwartaal sodat jy deur die belangrike konsepte kan werk.

Volg hierdie stappe:

1- Bestudeer die volgende bladsye in die handboek vir hierdie hoofstuk.

▪ Oxford-handboek: Bladsye 102 tot 124.
▪ FOKUS- handboek: Bladsye 101 tot 133.
2- Bestudeer die belangrike terminologie en doen die kort aktiwiteit oor die
terme.
3- Werk deur die oefen- en eksamenvrae.

Kleur teorie:

▪ Kleurterminologie, eienskappe, klassifikasie en kenmerke.

▪ Die kleurwiel en kleurkombinasies.

Ontwerpelemente en -beginsels:

▪ Ontwerpelemente: lyn, vorm, vorm, ruimte, kleur en tekstuur.•Ontwerpbeginsels:

proporsie, balans, ritme, harmonie, beklemtoning Toepassing van
ontwerpelemente en -beginsels:
▪ Die elemente en beginsels van ontwerp om gewenste effekte te bereik wanneer
klere gekies word, met inagneming van liggaamsvorms, groottes en styl.
▪ Toepassing van kennis om verbruikers te adviseer oor die aankoop van
kledingstukke.

Toepassing van ontwerpelemente en -beginsels:

▪ Die elemente en beginsels van ontwerp om gewenste effekte in interieurontwerp

vir woon- en werkruimtes te bereik, om aan estetiese behoeftes te voldoen. Sluit
die keuse van meubels in.
▪ Toepassing van kennis in die advisering van verbruikers oor binne-ontwerp
probleemareas

13| Bladsy
TERMINOLOGIE (ONTWERPELEMENTE EN BEGINSELS)

DOEL: Die doel van hierdie afdeling is dat jy die belangrike definisies van die eerste
term se werk uit jou kop bestudeer en hersien. Maak seker dat jy al die definisies
hieronder ken en verstaan:

DEFINISIES VIR ONTWERPELEMENTE

Kleur
• Ons sien die kleur van 'n voorwerp wanneer wit lig op sy oppervlak skyn.
• Kleure kan geel, rooi, pienk, wit, blou, ens.

Kleur
• Naam Dit is die naam wat aan die kleur gegee word, bv. “rooi”.
Intensiteit
• Dit verwys na hoe helder of dof 'n kleur is, en dit word gewoonlik verkry deur 'n
kleur met sy komplementêre kleur te meng.
Komplementeer

• Dit is kleure wat goed kombineer en lyk goed saam.

Primêre kleure

• Dit is blou, rooi en geel. Dit word gebruik om sekondêre kleure te meng.

Sekondêre kleure
• Dit is kleure wat verkry word deur primêre kleure met mekaar te meng.
• Dit sluit pers, groen en oranje in.

Tersiêre kleure
• Dit is wanneer 'n primêre kleur en 'n sekondêre kleur saam gemeng word
om ander kleure te verkry.
Waarde
• Dit verwys na hoe lig of donker die kleur is.
Tints
• Dit word verkry wanneer wit by die kleurnaam gevoeg word.
Skakerings
• Dit word verkry wanneer swart by die kleurnaam gevoeg word.

14| Bladsy
Chroma
• Dit verwys na die suiwerheid of die intensiteit van die kleur.
Kleurwiel
• Dit is 'n visuele hulpmiddel wat ons help om te verstaan hoe die verskillende kleure
geskep word.
• Dit bestaan uit 12 kleure wat in 'n sirkel gerangskik is, en dit toon die verwantskappe
tussen die drie tipes kleure.

Warm kleure
• Dit is kleure soos rooi, geel en oranje.
Koel kleure
• Dit is kleure soos blou, groen en pers.
Lyn
• Dit is die mees basiese element van ontwerp, en dit kan horisontaal, vertikaal of
diagonaal gebruik word.
Waarde
• Dit verwys na die buitelyne van 'n vorm, en dit is plat en tweedimensioneel. Dit
bestaan uit twee of meer lyne wat aan mekaar heg.

Vorm
• 'n Kunselement wat tweedimensioneel, plat of beperk is tot hoogte en breedte.
Vorm
• Dit is 'n driedimensionele vorm, soos 'n kubus.
• 'n Kunselement wat volume omsluit en hoogte, breedte EN diepte insluit (soos in 'n
kubus, 'n sfeer, 'n piramide of 'n silinder). Vorm kan ook vryvloeiend wees.

Ruimte
• Dit is die leë ruimte tussen lyne en vorms. Te min spasie sal
laat 'n ontwerp baie beknop lyk, wat nie goed is nie.

Tekstuur
• Dit verwys na die kwaliteit van 'n voorwerp se oppervlak.
Visuele tekstuur
• Dit verwys na geïmpliseerde tekstuur. 'n Voorwerp se tekstuur kan anders lyk as hoe
dit voel.

15| Bladsy
Tasbare (aanraakbare) tekstuur
• Dit verwys na die werklike tekstuur en hoe dit voel wanneer dit aan jou hand of vel
raak.
Gladde tekstuur
• Dit lyk glad, weerkaats lig. Dit is baie gesofistikeerd, vroulik en formeel.
Ruwe tekstuur
• Dit lyk grof en absorbeer die lig. Dit is baie informeel en manlik, en dit laat
voorwerpe minder opvallend lyk.
Proporsie
• Dit verwys na die aangename verhouding tussen een gebied en 'n ander. Dit dui
op 'n vergelyking tussen die verskillende groottes, vorms, hoeveelhede, posisies en
massas van die verskillende voorwerpe.

Ontwerpbeginsels
Balans
Balans word verkry deur voorwerpe rondom 'n denkbeeldige sentrale punt te
groepeer sodat beide kante gelyke aandag kry.

Daar is drie tipes balans (radiale, simmetriese en asimmetriese balans).

Radiale balans
• Dit is wanneer verskillende voorwerpe rondom 'n sentrale punt gerangskik is.
Simmetriese / Formele Balans
• Dit is wanneer twee kante van 'n simmetriese ontwerp identies is, en hulle vorm 'n
spieëlbeeld van mekaar.
Asimmetriese/ Informele Balans
• Dit is wanneer twee kante van die ontwerp verskil, en hoewel die twee kante is
nie dieselfde nie, dit dra steeds dieselfde visuele gewig.
Ritme
• Dit skep die indruk van beweging. Dit kan verkry word deur herhaling, gradering,
progressie, afwisseling en deurlopende lyne.
Beklemtoning
• Klem word gebruik om die aandag op 'n voorwerp te vestig.
Harmonie
• Daar is harmonie wanneer al die elemente van die ontwerp saamgestel word
volgens die reëls en beginsels van ontwerp.

16| Bladsy
Aktiwiteit nr. 1: Ken jy jou definisies? – Ontwerpelemente en -beginsels

Noudat jy die definisies bestudeer het, probeer om te sien of jy dit kan neerskryf
sonder om na jou aantekeninge te kyk.

1. Waarde van 'n kleur

2. Intensiteit van 'n kleur
3. Tint van 'n kleur
4. Primêre kleure
5 Skakering van 'n kleur
6. Ritme
7. Harmonie
8. Proporsie
9. Herhaling
10. Afwisseling
11. Radiale balans
12 Ruwe tekstuur
13. Visuele tekstuur

Tyd om te oefen! – Werk deur vorige vraestelle

Hierdie deel van die hersieningspakket bevat verskeie oefenvrae oor die

hoofstuk (Ontwerpelemente & -beginsels) wat jy deur vorige vraag kan werk

vraestelle wat jou kennis sal toets. Doen jou bes en die eindeksamen sal maklik wees!

17| Bladsy
VRAE OOR ONTWERPBEGINSELS & -ELEMENTE

1.1. Bestudeer die prente hieronder en beantwoord die vrae wat volg:

1.1.1. (a) Verduidelik hoe jy kledingstuk A sal aanpas om Klem te skep. (2)
1.1.2. (a) Identifiseer die tipe balans wat in prent B geïllustreer word. (1)
(b) Definieer die tipe balans wat op die rok weerspieël word. (2)
(c) Verduidelik hoe die balans op die kledingstuk toegepas is as
getoon in prent B. (5)
1.1.3. (a) Geboë lyne is in al drie die bogenoemde ontwerpe in prent gebruik
A, B en C.
(b) Noem die illusie en die effek wat deur hierdie tipe lyne geskep word.
(3)
1.1.3.1. (b) As rok A vertikale lyne gehad het, verduidelik die illusie wat sou
gewees het geskep (2)

18| Bladsy
1.2. Bestudeer die prentjie van 'n kamer hieronder en beantwoord die vrae wat
volg:

1.2.1. Verduidelik hoe ritme in hierdie kamer bereik word deur reëls te gebruik.
Verduidelik die effek wat dit op die kamer het. (3)
1.2.2. Identifiseer 'n ander manier waarop ritme in die kamer bereik is.
Verwys na die items in die kamer om die tipe ritme wat gebruik word, te
verduidelik. (3)
1.2.3. (a) Noem 'n groep kleure wat in 'n vertrek gebruik moet word
suid gerig.
(b) Gee 'n rede vir jou antwoord. (2)
(c) Noem twee kleure wat jy gebruik kan word om bogenoemde te
bereik. (2)
1.2.4. Definieer wat met komplementêre kleure bedoel word en gee TWEE
voorbeelde van komplementêre kleure. (3)

19| Bladsy
 2. Verduidelik wat die volgende kleurterme beteken:
2.1 Waarde
2.2 Intensiteit
2.3 Kleur naam
2.4 Kleurwiel
2.5 Skaduwee
2.6 Tint

3. Verduidelik die verskil tussen primêre, sekondêre en tersiêre kleure.

Gee TWEE voorbeelde van elk. (6)

4. Beskryf hoe die A-liggaam tipe lyk, en noem VYF riglyne op

wat hierdie mense in gedagte moet hou wanneer hulle klere koop. (8)

5. Beskryf hoe die V-liggaamtipe lyk, en noem VYF-riglyneaan (8)

wat hierdie mense in gedagte moet hou wanneer hulle klere koop.

6. Beskryf hoe die Reghoek-liggaam tipe lyk, en noemVYF (8)

riglyne oor wat mense in gedagte moet hou wanneer hulle klere koop.

7. Beskryf hoe die Ovaal-liggaam tipe lyk, en noem VYF riglyne (8)

oor wat mense in gedagte moet hou wanneer hulle klere koop.

8. Teken 'n kleurwiel en dui twee pare komplementêre kleure aan (4)

skemas. Maak seker dat jy die komplementêre kleure aandui.

9. Verduidelik hoe elk van die volgende probleme in 'n uur opgelos kan word
deur die ontwerpelemente en -beginsels te gebruik:

9.1. 'n Koel kamer (2)

9.2. 'n Kamer met hoë plafonne (2)

9.3. 'n Lang, klein kamertjie (2)

9.4. 'n Kamer wat oorvol is (2)

10. Johan het hulp nodig om sy sitkamer in te rig.

Hy wil 'n kalmte skep en ontspanne omgewing. Gee hom asseblief raad.

(2)

20| Bladsy