NGUỒN GỐC

Xoan singing is a precious intangible cultural heritage of the Land of the Ancestors,
associated with the worship of Hung Kings, a belief originating from the Vietnamese
practice of ancestor worship. According to researchers, the Xoan singing heritage of Phu
Tho and the Hung King worshiping belief are two but one, linked together. The belief of
worshiping Hung Vuong exists and is promoted thanks to the ritual of Xoan singing.

The original Xoan villages in Phu Tho province all originated from ancient villages in the
center of the ancient Van Lang country, so Xoan singing still preserves many historical
and cultural elements of the dawn of nation-building era.

The origin of Xoan singing has many legendary explanations set in the time when the
Hung Kings built the country, according to which Xoan singing was held in the spring to
welcome the new year, not only to sing, but also to pray. God gives favorable rains,
peaceful winds, lush crops, full houses, prosperous people, a peaceful country and
people, and praise to King Hung... However, according to some music researchers, Xoan
singing appeared in Around the 15th century (ie the post-Le dynasty), Xoan lyrics had the
same characteristics as the form and literature of the 15th century, meaning that the
shape was not fixed, including both seven-syllable forms and interspersed six word
sentences

DỊCH

Hát Xoan là di sản văn hóa phi vật thể quý báu của vùng Đất Tổ, gắn liền với
việc thờ cúng Hùng Vương, một tín ngưỡng bắt nguồn từ việc thực hành thờ
cúng tổ tiên của người Việt. Theo các nhà nghiên cứu, di sản hát Xoan Phú Thọ
và Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương tuy hai mà một, gắn kết với nhau. Tín
ngưỡng thờ cúng Hùng Vương tồn tại và phát huy được là nhờ trong nghi thức
có hát Xoan.

Các làng Xoan gốc ở tỉnh Phú Thọ đều có nguồn gốc từ những ngôi làng cổ ở
trung tâm nước Văn Lang xưa, vì vậy hát Xoan còn bảo lưu nhiều yếu tố lịch sử,
văn hóa của thời đại bình minh dựng nước.

Nguồn gốc của Hát Xoan có nhiều cách giải thích bằng huyền thoại được đặt
vào thời các Vua Hùng dựng nước, theo đó hát Xoan được tổ chức vào mùa
Xuân để đón chào năm mới, không chỉ để ca hát, mà còn là để cầu trời cho mưa
thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhà nhà no đủ, nhân khang vật thịnh, quốc
thái dân an và chúc tụng Vua Hùng… Tuy nhiên, theo một số nhà nghiên cứu âm
nhạc, hát Xoan xuất hiện vào khoảng thế kỷ XV (tức là đời hậu Lê), lời ca Xoan
có những đặc điểm như hình thức, văn chương của thế kỷ XV, nghĩa là hình thể
chưa cố định, vừa gồm các thể thất ngôn, vừa xen kẽ những câu 6 tiếng.

THỂ LOẠI HÁT XOAN (typical)

Xoan singing is a type of ritual and customary folk song, also known as
communal house singing or "Khuc mon dinh," a multi-element art form including
music, singing, and dancing that serves the religious needs of the community. .

Xoan singing has dozens of different melodies in the social life of the Van Lang -
Hung Vuong era, divided into three main parts: Ritual singing, Qua cac singing
and love-making singing (hoi singing). Ritual singing includes songs: Singing to
greet the King, inviting the King, Drum Spears, Firecrackers, Incense Poems,
Closing the crowd.

Singing qua cach includes 14 songs (qua is a song; ca is a singing form, singing
style): Kieu giang cach; Idle way; Trang Mai Cach; The fish and buffaloes are
cultivated in a rotten manner; Opposite way; Interspatial gyrus; Xoan tho cach;
Lower the way; Falling in time; Eastern style; Four seasons separate; The boat
rowed away; Four ways of people; Play in ways.

Xoan's music is performed music with all forms of singing: spoken singing,
recitative singing, reciting poetry and songs; There are female choruses, male
choruses, group choruses, antiphonal singing, multi-vocal singing, chasing
singing, interwoven singing, lead singing and response singing. Regarding
musical nuances, Xoan music has both serious and leisurely voices, strong and
energetic rhythms, and graceful and lyrical voices.

Dance and singing performances are usually in a certain order. Opening are 4
ritualistic performances, containing prayers, blessings, and production
descriptions. Next is the singing part (also known as ca ca). After the singing
part, there will be performances of folk nature with bold lyrical content, with the
appearance of folk songs, love love songs, and military drum singing. Each
consecutive performance here is often associated with dance movements and
formations, or tableau-like performances such as: Singing girls, giving up,
begging for favors, riddles, charades, cheating, singing dum, fishing... The vitality
of Xoan singing lies in the combination of ritual singing and love singing, which
lasts for a long time and is loved by many generations.
DỊCH

Hát Xoan là loại hình dân ca nghi lễ, phong tục, còn gọi là hát cửa đình hay
“Khúc môn đình,” là hình thức nghệ thuật đa yếu tố gồm ca nhạc, hát, múa phục
vụ nhu cầu tín ngưỡng của cộng đồng.

Hát Xoan có đến mấy chục làn điệu khác nhau trong đời sống xã hội thời đại
Văn Lang - Hùng Vương truyền lại, được chia làm ba phần chính: Hát nghi lễ,
hát quả cách và hát giao duyên (hát hội). Hát nghi lễ gồm các bài: Hát chào Vua,
mời Vua, Giáo trống, Giáo pháo, Thơ nhang, Đóng đám.

Hát quả cách gồm 14 bài (quả là bài; cách là hình thức hát, lối hát): Kiều giang
cách; Nhàn ngâm cách; Tràng mai cách; Ngư tiều canh mục cách; Đối dẫy cách;
Hồi liên cách; Xoan thời cách; Hạ thời cách; Thu thời cách; Đông thời cách; Tứ
mùa cách; Thuyền chèo cách; Tứ dân cách; Chơi dâu cách.

Ca nhạc của Xoan là ca nhạc biểu diễn với đầy đủ các dạng thức nhạc hát: hát
nói, hát ngâm, ngâm thơ và ca khúc; có đồng ca nữ, đồng ca nam, tốp ca, đối
ca, hát đa thanh, hát đuổi, hát đan xen, hát có lĩnh xướng và hát đối đáp. Về sắc
thái âm nhạc, nhạc Xoan vừa có những giọng nghiêm trang, thong thả vừa có
những điệu dồn đuổi khỏe mạnh, lại có những giọng duyên dáng, trữ tình.

Các tiết mục múa hát thường theo thứ tự nhất định. Mở đầu là 4 tiết mục có tính
nghi thức, mang nội dung khấn nguyện, chúc tụng, xen mô tả sản xuất. Tiếp theo
là phần hát cách (còn gọi là quả cách). Sau phần hát cách đến các tiết mục có
tính chất dân gian với nội dung đậm nét trữ tình, mang dáng dấp của các bài dân
ca, ví giao duyên, hát trống quân. Mỗi tiết mục nối tiếp nhau ở đây thường gắn
với những động tác và đội hình múa, hoặc lối diễn mang tính chất hoạt cảnh
như: Hát gái, bỏ bộ, xin huê, đố huê, đố chữ, gài huê, hát đúm, đánh cá… Sức
sống của hát Xoan chính là ở sự kết hợp của loại hình hát lễ nghi với hát giao
duyên, tồn tại lâu dài và được nhiều thế hệ yêu thích.

NGHỆ SĨ
Xoan singing is very strictly organized. People who sing
Xoan often live in neighborhoods and are organized into
wards. This is an amateur arts organization of people from
the same village, most of whom are related to each other.
The leader of a Xoan ward (or Xoan family) is called the
Boss. Mr. Trum is a person with experience in social work
and writing to lead a number of long songs written in
writing.The members call boys Kep and girls Dao. Each Xoan
ward has about 15 to 18 people. These villages with people
singing Xoan are loyal to the Xoan ward and the Xoan wards are
also friendly to each other. They consider each other as close as
brothers, but absolutely do not marry Xoan men and women
from the village

DỊCH
Hát Xoan có tổ chức hết sức chặt chẽ. Những người đi
hát Xoan thường sống cùng chòm xóm và tổ chức thành
phường. Đây là một tổ chức văn nghệ nghiệp dư của
những người cùng làng, phần lớn có quan hệ họ hàng với
nhau. Người đứng đầu một phường Xoan (hay họ Xoan)
gọi là ông Trùm. Ông Trùm là một người có kinh nghiệm
về nghề nghiệp xã giao và viết chữ để hát dẫn một số bài
dài được chép bằng văn tự.
Các thành viên thì gọi trai là Kép, gái là Đào. Mỗi phường
Xoan có khoảng 15 đến 18 người.Những làng có người đi
hát Xoan này nước nghĩa với phường Xoan và các
phường Xoan cũng nước nghĩa với nhau. Họ coi nhau
thân thiết như anh em, nhưng tuyệt đối đào kép Xoan
không được lấy nam nữ thanh niên của làng nước nghĩa.
TRANG PHỤC
Men wear shirts, turbans, and white pants; Women wear a
five-part shirt, a crow's beak scarf, a white blouse, a
camisole, a sash, a colorful bib, silk pants, and a sash.
 DỊCH
Nam mặc áo the, khăn xếp, quần trắng; nữ mặc áo năm thân, khăn mỏ quạ, áo
cánh trắng, yếm điều, thắt lưng bao, dải yếm các mầu, quần lụa, đeo xà tích.

NHẠC CỤ
Musical instruments in Xoan singing are simple bamboo beats and small
drums combined with traditional performance tools such as fans and
wine drums.
Dịch
Nhạc cụ trong hát Xoan là những phách tre, trống con rất đơn giản kết hợp với những dụng cụ
biểu diễn dân giã như quạt, nậm rượu