‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫‪Introduction of computer‬‬
‫د کمپیوټر پیژندنه‬
‫کمپیوټر د ‪ compute‬التیني کلمې نه اخیستل شوی چې معنا یې محاسبه ده‪.‬‬
‫کمپیوټر یو بریښناییز ماشین دی چې د یوزر څخه ډیټا ان پوټ پواسطه کمپیوټر ته داخلوي پروسیس‬
‫کوي یې او نتیجه یې بیرته د اوټ پوټ پواسطه یوزر ته ورکوي‪.‬‬
‫?‪What is data‬‬
‫ډیټا خام مواد دي چې د عملیی یا پروسیس لپاره کمپیوټر ته ورکول کیږي‪.‬‬
‫لکه ‪2+2‬‬
‫?‪What is information‬‬
‫‪ Information‬یا معلومات هغه ډیټا ده چې کمپیوټر یې د پروسیس تر سره کولو څخه وروسته مونږ‬
‫ته راکوی لکه‪2+2=4 :‬‬
‫د کمپیوټر تاریخچه ‪History of computer‬‬
‫په شپږمه میالدي پیړۍ کې د ابکاس په نوم یو کمپیوټر جوړ شو‪.‬‬
‫بیا په ‪ 1642‬م کال کې د پاسکال په نوم یو عالم یو ماشین جوړ کړه چې د جمعې او تفریق عملیی یې‬
‫تر سره کولی شوی چې دغه کمپیوټر فنر ته ورته شکل لرلو‬
‫وروسته بیا په ‪ ۱۹‬میالدي پیړۍ کې د کمبریج پوهنتون استاد چارلېس بابیچ ‪ Charles Babbage‬یو‬
‫ماشین احتراع کړه چې اولین کمپیوټر ونومول شو‬
‫دغه کمپیوټر د ‪ defiance engine‬په نوم یادیده چې الندې خصوصیات یې لرل‬
‫د معلوماتو داخلونکې الې ‪input‬‬ ‫‪.1‬‬
‫د معلوماتو خارجونکې الې ‪out put‬‬ ‫‪.2‬‬
‫عملیی اجرا کونکې الې ‪processer‬‬ ‫‪.3‬‬
‫او د کنټرول واحد ‪CPU‬‬ ‫‪.4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫‪ Basic‬د کمپیوټر اساي وظیفې‪:‬‬ ‫‪function of computer‬‬

‫د عملیی تر سره کولو لپاره معلومات اخلي یعنې ‪input‬‬ ‫‪)1‬‬
‫په اخیستل شوو معلوماتو عملیه تر سره کوي ‪processer‬‬ ‫‪)2‬‬
‫ډیټا ځان سره زخیره کولی یا ساتلی شي‪Store data .‬‬ ‫‪)3‬‬
‫‪out put‬‬ ‫معلومات مونږ ته راکولی شي‬ ‫‪)4‬‬

‫‪ Use‬د کمپیوټر د استعال ځایونه‪:‬‬ ‫‪of computer‬‬

‫د ډیټا ساتلو لپاره‪ :‬کمپیوټر کې مونږ کولی شو چې هر رقم ډیټا د دایم لپاره وساتو‬ ‫‪.I‬‬
‫د کمپیوټر پواسطه مونږ د ټولې دنیا سره ارتباط ساتلی شو‪.‬‬ ‫‪.II‬‬
‫د تعلیم په برخه کې ترې استفاده کولی شو‪.‬‬ ‫‪.III‬‬
‫د کمپیوټر نه په دفترونو کې د اداري کارونو لپاره استفاده کولی شو‪.‬‬ ‫‪.IV‬‬
‫کمپیوټر مونږ په بانکونو‪ ،‬مارکیټونو او تجارتي برخو کې استعمالولی شو‪.‬‬ ‫‪.V‬‬
‫په دولتي او نظامي برخو کې هم د کمپیوټر څخه استفاده کولی شو‪.‬‬ ‫‪.VI‬‬
‫د سپورت په برخه کې تری هم استفاده کولی شو‪.‬‬ ‫‪.VII‬‬
‫د مطبعو او چاپ خانو کې ترې هم استفاده کولی شو‪.‬‬ ‫‪.VIII‬‬
‫د ساعت تیرۍ لپاره ترې هم کولی شو استفاده وکړو‬ ‫‪.IX‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫د کمپیوټر ډولونه‬
‫د ډیټا پروسیس له مخې‬
‫‪ Analog .A‬انالوګ کمپیوټر‪ :‬معلق او پیچلې کمپیوټرونه دي چې ډیټا د سیګنال په شکل اخلي‪ .‬او پروسیس کوي‬
‫یې یعنې قوي کارونو لپاره استعمالیږي لکه‪ :‬د هوا حاالت معلومول‪ ،‬ولټاژ معلومول‪ ،‬حرارت درجې معلومول‪.‬‬
‫‪ :Digital computer .B‬هغه کمپیوټرونه دي چې ډیجیټل ډیټا پروسیس کوي یعنې ‪ binary number‬باندې کار‬
‫‪0,1‬یا اعداد او حروفو باندې کار کوي‬ ‫کوي لکه‬
‫‪ :Hybrid computer .C‬دغه کمپیوټر د ډیجیټل او انالوګ کمپیوټرونو څخه ترکیب شوی دی‪.‬‬

‫د قیمت او سایز له مخې د کمپیوټر ډولونه‪:‬‬

‫‪ :Supper computer‬دا د تر ټولو غټ او تېز کمپیوټرې دي چې میلیونونه او ټریلینونه ډیټا په ثانیه‬ ‫‪)1‬‬
‫کې پروسیس کولی شي‪ .‬او تقریبا ْ تر زرو پورې پروسیسرونه لري دغه کمپیوټر د انجینرۍ برخه کې‪ ،‬د اټومي‬
‫انرژۍ ریسرچ برخه کې او همدارنګه نورو لویو کارونو لپاره استعمالیږي‪.‬‬
‫‪ )2‬میني فریم ‪ :mainframe computer‬دغه کمپیوټرې د سوپر په نسبت لږ کوچني‬
‫کمپیوټرونه دي‪ .‬دغه کمپیوټر په غټو ادارو کې لکه بانکونو کې استعمالیږي او په یو‬
‫وخت په کې یې ډیر کسان کارولی شي او دغه کمپیوټر کولی شي چې ډیره زیاته ډیټا‬
‫ځان سره وساتي‪.‬‬
‫‪ )3‬مایکرو یا پرسنل کمپیوټر ‪ : micro computer‬دغه کمپیوټر چې شخصي‬
‫کمپیوټر ورته هم وای کوچني کمپیوټرې دي چې په یو وخت کې ترې یو کس استفاده‬
‫کولی شي او د ویډیو ګانو کتلو لپاره افیس پروګرامونو لپاره همدارنګه د نورو‬
‫سافټویرو لپاره استعمالیږي‪ .‬لکه ‪laptop‬‬
‫‪ :Mini computer )4‬د کوچنیو کمپیوټرو څخه لږ لوۍ دي په متوسطو بانکونو او‬
‫کمپینیو کې ترې استفاده کیږي مناسب قیمت لري او ملټي پراسیسینګ سیستم لري‬

‫‪3‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫‪Advantage and disadvantage of computer‬‬

‫د کمپیوټر ګټې او تاوانونه‬

‫د کمپیوټر ګټې‪:‬‬
‫ډیر ښه سپیډ لري یعنی زر کولی شي چې زمونږ ډیټا تحلیل کړي‪.‬‬
‫کار ډیر په دقت سره تر سره کوي‪.‬‬
‫په زیاته اندازه ډیټا په کې ساتلی شو‪.‬‬
‫په عین وخت کې یې د مختلف قسم کارونو لپاره استعمالولی شو یعنې هر مسلک‬
‫لپاره استعمالیږي‪.‬‬
‫مصارف یې کم کړي دي‪ .‬او بل هیڅ قسم ستړیا نه لري‬
‫سټړیا او غلطي نه لري‬

‫د کمپیوټر زیانونه‬
‫‪ ‬بیکاري یې منځته راوړې ده‪.‬‬
‫‪ ‬زیات استعمال یې د صحت لپاره تاوان لري‪.‬‬
‫‪ ‬سایبیري جریمونه‪.‬‬
‫‪ ‬بعضې خلک یې د غلط کارونو لپاره استعمالوي لکه د غلطو ویډیو ګانو کتل‬
‫‪ ‬احساس نه لرل یعنې کمپیوټر په دې نه پوهیږي چې کوم کارونه په کوم وخت کې تر سره‬
‫کړي‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫د کمپیوټر برخې ‪parts of computer‬‬

‫‪Hardware‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Software‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Hardware‬‬
‫د کمپیوټر فزیکي برخې چې مونږ یې لمس کولی او هم لیدلی شو د هارډویر څخه عبارت‬
‫دي‪ .‬لکه موس‪ ،‬کیبورډ‪ ،‬مایکروفون‪ ،‬سکینر‪ ،‬پرینټر‪ ،‬الوډسپیکر‪ ،‬فلش‪ ،‬هارډیسک‪ ،‬سکرین‬
‫او داسې نور‪.....‬‬

‫‪ Important parts of hardware‬د هارډوېر مهې برخې‪:‬‬

‫‪ :Input‬هغه الې دي چې کمپیوټر ته پرې ډیټا داخلولی شو‪ :‬لکه موس‪ ،‬کیبورډ‪،‬‬
‫مایکروفون‪ ،‬سکینر‪ ،‬فلش‪ ،‬د ګیم ریموټ‪ ،‬کمره‪....‬‬

‫‪ :Out‬هغه الې دی چې کمپیوټر نه پرې پروسیس شوی ډیټا را ویستلی شو‪ :‬لکه‬ ‫‪put‬‬
‫پریټر‪ ،‬الوډ سپیکر‪ ،‬مانیټور یا سکرین‪ ،‬پراجیکټور‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫‪ :Storage‬هغه الې دي چې زمونږ ډیټا مخکې د پروسیس نه او هم وروسته د‬

‫پروسیس نه زخیره کوي لکه‪ :‬هارډیسک‪ ،‬ریم‪ ،‬روم‬
‫دغه ډیوایس په دوه ډوله دي‪.‬‬
‫‪Storage device‬‬

‫‪Primary storage‬‬ ‫‪Secondary storage‬‬

‫‪Ram, rom‬‬ ‫‪Hard disk, flash, CD‬‬

‫)‪RAM (Random access memory‬‬

‫هغه میموري ده چې ډیټا د موقت وخت لپاره ساتي‪ .‬د کمپیوټر بندلو سره ترې ډیټا له منځه‬
‫ځي‪.‬‬

‫)‪ROM (Read only memory‬‬

‫هغه میموري ده چې مونږ په کې څه ډیټا اضافه کولی او کمولی نشو یعنې اول نه پکې‬
‫معلومات ځای پرځای شوي وي مونږ یې صرف لوستلی شو‪.‬‬

‫‪Secondary memory‬‬
‫هغه میموري ده چې مونږ په کې خپل معلومات د دایم وخت لپاره ساتلی شو‪ .‬لکه‬
‫هارډیسک‪ ،‬فلش‪ ،‬میموري کارډ او سي ډي‬

‫‪ :Processer‬هغه الې دي چې د کمپیوټر په داخل کې ټولې عملیی ترسره‬

‫‪6‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬

Jawed ibrahimi computer learning center

:‫ تر منځ ارتباط ساتي لکه‬out put ‫ او‬input ‫ او د‬.‫کوي‬

CPU (central, process, unit)

:‫ درې برخې لري‬CPU ‫او‬
.‫ هغه ځای دې عملیي په کې تر سره کیږي‬:ALU (arithmetic and logic unit)
‫ هغه اله ده چې ټولې ترسره کیدونکي عملیی کنټرولوي‬:Control unit
.‫ هغه اله ده چې ډیټا په کې زخیره کیږي‬:Memory unit

Basic unite of measurements

‫د میموري د اندازه کولو اساسي واحدونه‬
1. 1024 byte = 1 kb kilobyte
2. 1024 kb = 1 MB megabyte
3. 1024 MB = 1 GB gigabyte
4. 1024 GB = 1 TB terabyte
5. 1024 TB = 1 PB petabyte
6. 1024 PB = 1 EB Exabyte
7. 1024 EB = 1 zb zettabyte
8. 1024 zb = 1yb yottabyte

7 preprayd By: Amin Zarghoon

‫‪Jawed ibrahimi computer learning center‬‬

‫سافټویر ‪Software‬‬
‫د کمپیوټر هغه برخې چې مونږ یې لیدلی شو خو لمس کولی یې نشو‪.‬لکه د کمپیوټر ټول‬
‫پروګرامونه‬
‫سافټویر په ډوه ډوله دی‪.‬‬
‫‪System software‬‬
‫هغه سافټویر دی چې د کمپوټر ټول هارډویر او سافټویرونه کنټرولوي چې د هغې نه بغېر‬
‫کمپیوټر کار نشي کولی لکه‪windows, Linux, Unix, :‬‬
‫لکه‪xp, vista, windows 8, windows 7, windows 10 :‬‬ ‫‪Windows‬مختلف شکلونه لري‬
‫‪Application software‬‬
‫هغه سافټویر دی چې د یو خاص کار لپاره استعمالیږي که کمپیوټر کې وي یا نه کمپیوټر کار‬
‫کولی شي لکه‪ :‬افیس پروګرام‪ ،‬ډیزاین پروګرام او داسې نور‪....‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪preprayd By: Amin Zarghoon‬‬