‫طرح بهداشت‪ ،‬ایمنی و محیط زیست‬

‫بنیاد علوم کاربردی رازی‬

‫‪HSE PLAN‬‬
‫‪Applied Sciences Razi Foundation‬‬

‫نگارنده‪ :‬فرشاد کفایی‬

‫تابستان ‪95‬‬
 ‫مقدمه‬
‫طرح ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست (‪ )HSE PLAN‬مستندی است ک‪B‬ه کلی‪B‬ه پیمانک‪B‬اران و ش‪B‬رکت ه‪B‬ای‬
‫ذینفع موظفند در زمان برگزاری مناقصه یا انجام ممیزی به عنوان بخشی از پیشنهاد فنی خود ب‪BB‬ه کارفرم‪BB‬ا‬

‫‪2‬‬
‫یا شرکت های رده باال ارائه نمایند‪ HSE PLAN .‬مدرکی زنده و پویا است ک‪B‬ه بای‪B‬د در تم‪B‬ام ط‪B‬ول م‪B‬دت‬
‫اجرای پیمان مورد بازنگری قرار گیرد‪ .‬الزامی است که کلیه پیمانک‪BB‬اران و ش‪BB‬رکت ه‪BB‬ای دینف‪BB‬ع در هنگ‪BB‬ام‬
‫شروع پروژه های گوناگون در شرکت نس‪B‬بت ب‪B‬ه ارائ‪B‬ه ‪ HSE PLAN‬اق‪BB‬دام نماین‪B‬د ک‪B‬ه توس‪B‬ط کارش‪B‬ناس‬
‫ایمنی و بهداشت آن شرکت تهیه و تدوین می گردد‪ .‬در این طرح اهداف و تعهدات ش‪BB‬رکت در قب‪BB‬ال مس‪BB‬ائل‬
‫ایم‪BB‬نی (‪ ، )Safety‬بهداش‪BB‬ت (‪ )Health‬و محی‪BB‬ط زیس‪BB‬ت (‪ )Environment‬مط‪BB‬رح می ش‪BB‬وند و همچ‪BB‬نین‬
‫اطالعات ایمنی و بهداشت شرکت در اختیار کارشناسان ایمنی و بهداش‪BB‬ت ش‪BB‬رکت ه‪BB‬ای رده ب‪BB‬اال ق‪BB‬رار می‬
‫گیرد‪.‬‬

‫هدف‬
‫اهداف شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی در قبال مسائل ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست ( ‪ )HSE Plan‬به‬
‫شرح ذیل می باشند‪:‬‬
‫‪.1‬حفظ و صیانت از سالمت پرسنل در قبال حوادث و بیماری های شغلی‬
‫‪.2‬ارتقاء سطح سالمت شاغلین با استقرار نظام بهداشت‪ ،‬ایمنی و محیط زیست مطابق با استانداردها‬
‫‪.3‬آموزش و آگاه سازی پرسنل شرکت در زمینه های ایمنی و بهداشت شغلی‬
‫‪.4‬صیانت از محیط زیست و تالش در جهت حفظ منابع زیست محیطی‬

‫دامنه کاربرد‬
‫این طرح در کلی‪BB‬ه محی‪BB‬ط ه‪BB‬ای ک‪BB‬اری ش‪BB‬امل آزمایش‪BB‬گاه پلیم‪BB‬ر‪ ،‬کوانتوم‪BB‬تری‪ ،‬مت‪BB‬الوگرافی‪ ،‬ش‪BB‬یمی‪ ،‬تس‪BB‬ت‬
‫خوردگی‪ ،‬کارگاه مکانیک و کارگاه آماده سازی اولیه نمونه ها الزم االجرا می باشد‪.‬‬

‫تعاریف‬
‫شرکت‪ :‬بنیاد علوم کاربردی رازی‬
‫کارکنان‪ :‬به کلیه افرادی اطالق می شود که به صورت رسمی یا پیمانی در شرکت اشتغال دارند‪.‬‬
‫خطر‪ :‬منبع‪ ،‬وضعیت و یا اقدامی که دارای پتانسیل آسیب به صورت مص‪BB‬دومیت‪ ،‬بیم‪BB‬اری و ی‪BB‬ا خس‪BB‬ارات‬
‫مالی و یا ترکیبی از آن ها باشد‪.‬‬
‫شناسایی خطر‪ :‬فرآیند شناسایی تشخیص وجود یک خطر و تعریف خصوصیات آن‬
‫ریسک ایمنی‪ :‬ترکیبی از احتمال رخداد یک اتف‪BB‬اق خطرن‪BB‬اک و وخ‪BB‬امت مص‪BB‬دومیت‪ ،‬بیم‪BB‬اری ی‪BB‬ا خس‪BB‬ارت‬
‫وارده که می تواند به موجب آن اتفاق پدید آید‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ایمنی‪ :‬درجه دوری از خطر‬
‫رویداد‪ :‬اتفاق مرتبط با کار که به موجب آن یک مصدومیت‪ ،‬بیماری (صرف نظر از وخ‪BB‬امت آن)‪ ،‬م‪BB‬رگ‬
‫و یا خسارت به اموال رخ داده یا بتواند رخ دهد‪.‬‬
‫حادثه‪ :‬یک حادثه رویدادی است که منجر به مصدومیت‪ ،‬بیماری‪ ،‬مرگ و یا خسارت به اموال شود‪.‬‬
‫شبه حادثه‪ :‬رویدادی که به موجب آن مصدومیت‪ ،‬بیماری یا مرگ و میر یا خسارت ب‪BB‬ه ام‪BB‬وال رخ نده‪BB‬د‪،‬‬
‫به عنوان یک "شبه حادثه"‪" ،‬شبه سانحه"‪ " ،‬ختم ب‪BB‬ه خ‪BB‬یر" ی‪BB‬ا رخ‪BB‬داد خطرن‪BB‬اک م‪BB‬ورد اش‪BB‬اره ق‪BB‬رار می‬
‫گیرد‪.‬‬
‫بیماری شغلی‪ :‬شرایط قابل تشخیص و نامطلوب جسمی یا ذهنی (روحی) که از یک فعالیت کاری و محیط‬
‫کار ناشی می شود و یا بر اثر آن فعالیت‪ ،‬محیط کار بدتر می شود‪.‬‬
‫محیط زیست‪ :‬محیطی شامل هوا‪ ،‬آب‪ ،‬خاک‪ ،‬منابع طبیعی‪ ،‬گیاهان‪ ،‬ج‪BB‬انوران‪ ،‬انس‪BB‬ان ه‪BB‬ا و رواب‪BB‬ط متقاب‪BB‬ل‬
‫بین آن ها که سازمان در آن فعالیت می کند‪ ،‬این محیط از سازمان تا کل دنیا را شامل می شود‪.‬‬
‫جنبه محیط زیستی‪ :‬بخشی از فعالیت ها یا محصوالت یا خدمات یک س‪BB‬ازمان ک‪BB‬ه بتوان‪BB‬د ب‪BB‬ا محی‪BB‬ط زیس‪BB‬ت‬
‫تاثیر متقابل داشته باشد‪.‬‬
‫پیامد محیط زیستی‪ :‬هر تغییری در محیط زیست مطلوب یا نامطلوب‪ ،‬ک‪BB‬ه تم‪BB‬ام ی‪BB‬ا بخش‪BB‬ی از آن ناش‪BB‬ی از‬
‫جنبه های محیط زیستی یک سازمان می باشد‪.‬‬
‫ریسک محیط زیستی‪ :‬ترکیبی از احتمال رخ‪B‬داد ی‪B‬ک جنب‪B‬ه زیس‪B‬ت محیطی و وخ‪B‬امت پیام‪B‬د ناش‪B‬ی از آن‪،‬‬
‫خواه این پیامد به صورت تدریجی رخ دهد و یا فاجعه بار باشد‪.‬‬
‫طرف ذینفع‪ :‬فرد یا گروهی که به عملکرد ‪ HSE‬سازمان مرتبط می شود یا از آن تاثیر می پذیرد‪.‬‬
‫عدم انطباق‪ :‬برآورده نشدن یک الزام‪ ،‬یک عدم انطباق می تواند هر گونه انحراف از موارد زیر باشد‪:‬‬
‫استانداردهای کاری‪ ،‬دستورالعمل های تخصصی‪ ،‬روش های اجرایی‪ ،‬الزامات قانونی‬

‫الزامات قید شده در طرح ‪HSE‬‬

‫اقدام پیشگیرانه‪ :‬اقدامی که برای حذف علت یک عدم انطباق بالقوه انجام می پذیرد‪.‬‬
‫اقدام اصالحی‪ :‬اقدامی که به منظور حذف یک عدم انطباق کشف شده صورت می پذیرد‪.‬‬
‫پاسخگوئی‪ :‬مسئولیت نهایی افراد در دامنه اختیارات ایشان که توسط "شرح شغل" آن ها تعریف می شود‪.‬‬
‫این موضوع اختیارات تعویض شده به رده های پایین تر چه به صورت موقت و یا دائمی را نیز ش‪BB‬امل می‬
‫شود‪.‬‬
‫آلودگی هوا‪ :‬گازها‪ ،‬بخارات و ذرات معلقی که به صورت زائد در هوا رها می شوند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫صالحیت‪ :‬توانایی انجام یک کار مشخص مطابق با استانداردهای کاری‬
‫طرح اقتضایی‪ :‬یک طرح از پیش برقرار شده برای کاهش اثرات ناشی از بروز یک وضعیت غیر معمول‬
‫را که پتانسیل ایجاد آسیب را داشته باشد‪.‬‬
‫م‪HH‬وقعیت اض‪HH‬طراری‪ :‬ی‪BB‬ک م‪BB‬وقعیت اض‪BB‬طراری منتج از ی‪BB‬ک حادث‪BB‬ه عم‪BB‬ده می باش‪BB‬د‪ .‬وس‪BB‬عت م‪BB‬وقعیت‬
‫اضطراری بستگی به نوع و میزان رویداد به وقوع پیوسته دارد‪ .‬به دنبال آن‪ ،‬تع‪BB‬داد س‪BB‬ازمان ه‪BB‬ایی ک‪BB‬ه در‬
‫این وضعیت درگیر می شوند و وسعت مقابله با وضعیت اضطراری‪ ،‬بستگی به شدت حادثه دارد‪.‬‬
‫عوامل بالقوه آسیب رسان‪ :‬به شرایط یا اعمال ناایمنی گفته می شود که پتانسیل ایجاد یک حادثه را در ب‪BB‬ر‬
‫داشته باشد‪ .‬به عبارت دیگر یک فاکتور حادثه محسوب می شود که در صورت جمع ش‪BB‬دن ب‪BB‬ا ی‪BB‬ک ی‪BB‬ا چن‪BB‬د‬
‫عامل دیگر حادثه به وجود می آید‪.‬‬

‫خط مشی‬
‫بنیاد علوم کاربردی رازی‬
‫خط مشی سیستم مدیریت ‪HSE‬‬
‫شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی فعال در زمینه ارائ‪BB‬ه خ‪BB‬دمات آزمایش‪BB‬گاهی و پژوهش‪BB‬ی‪ ،‬ب‪BB‬ا اس‪BB‬تعانت از‬
‫خداوند متعال و پشتوانه نیروی انسانی متخصص و ماهر‪ ،‬با ایج‪B‬اد تفک‪B‬ر فرآین‪B‬د گ‪B‬را‪ ،‬گ‪B‬امی بلن‪B‬د در جهت‬
‫بهبود کیفیت خدمات خود‪ ،‬رضایت مندی مشتریان‪ ،‬بهبود عملکرد زیس‪BB‬ت محیطی‪ ،‬ایم‪BB‬نی‪ ،‬بهداش‪BB‬ت حرف‪BB‬ه‬
‫ای و سالمت کارکنان برداشته است‪ ،‬بدین منظور اقدام به استقرار سیستم مدیریت ‪ HSE‬در س‪BB‬طح ش‪BB‬رکت‬
‫نموده و خود را ملزم و متعهد به اصول زیر می داند‪:‬‬
‫‪.1‬تالش در جهت حفظ و ارتقاء سالمت کارکنان شرکت‬
‫‪.2‬تامین امکانات ایمنی و بهداشتی در محیط های کاری‬
‫‪.3‬توجه به منابع زیست محیطی و اطالع رسانی در جهت حفظ و نگهداری آن ها‬
‫‪.4‬پیشگیری از وقوع بیماری های شغلی و بروز حوادث ناشی از کار‬
‫‪.5‬در نظر گرفتن آیین نامه ها و دستورالعمل های ‪OHSAS 18001‬‬
‫به منظور دستیابی به اصول باال‪ ،‬این شرکت سیستم مدیریت ‪ HSE‬را در کلیه سطوح به اج‪BB‬را درآورده و‬
‫به طور مداوم خود را نسبت به بهبود مس‪B‬تمر و اثربخش‪B‬ی این سیس‪B‬تم متعه‪B‬د می دان‪B‬د‪ .‬همچ‪B‬نین ش‪B‬رکت در‬
‫ابتدای هر سال نسبت به تعیین اهداف ایمنی و بهداشت و محیط زیست در راستای این خط مشی اقدام نموده‬
‫و با بازنگری از طریق پایش‪ ،‬اندازه گیری و تحلیل میزان تحقق اهداف ایم‪BB‬نی‪ ،‬بهداش‪BB‬تی و محی‪BB‬ط زیس‪BB‬تی‬
‫تعریف شده را بررسی می کند‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫اینجانب با اعتقاد کامل و عزمی راسخ از این سیستم پشتیبانی نموده و از یکایک همکاران ش‪BB‬رکت انتظ‪BB‬ار‬
‫دارم ض‪BB‬من درک ص‪BB‬حیح آن‪ ،‬در جهت ب‪B‬رآورده س‪B‬اختن و حف‪B‬ظ خواس‪B‬ته ه‪B‬ای اس‪B‬تاندارد سیس‪B‬تم م‪B‬دیریت‬
‫‪ HSE‬تالش نموده و در جایگاه سازمانی خویش جهت بهبود مستمر آن کوشش نمایند‪.‬‬

‫مدیر شرکت‬
‫هدف گذاری‬
‫ما باید از طریق اهداف ذیل به خط مشی ‪ HSE‬دست یابیم‪:‬‬
‫‪.1‬برگزاری آموزش های مرتبط با مباحث ‪ HSE‬پرسنل به میزان ‪ 4‬ساعت در ماه‬
‫‪.2‬انجام عملیات آزمایشگاهی و فنی مطابق با اسانداردها و دستورالعمل های ایمنی با کمترین م‪BB‬یزان ب‪BB‬روز‬
‫خطر‬
‫‪.3‬کاهش میانگین عدد ریسک خطرات و عدد ارزیابی جنبه به میزان ‪ 20‬درصد‬
‫‪.4‬کاهش نرخ شاخص های مربوط به حوادث (‪)FSI‬به حداقل میزان‬
‫‪.5‬تکمیل و تدارک تجهیزات مرتبط با ‪ HSE‬در شرکت مطابق نیازسنجی انجام شده‬

‫مسئولیت ها‬
‫مدیر شرکت‬
‫وی مسئولیت های کلی در قبال مسائل ‪ HSE‬را بر عهده دارد که شامل موارد ذیل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬پیگیری تهیه تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز‬
‫‪.2‬نظارت بر حسن اجرای دستورالعمل ها و آیین نامه های ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست‬
‫‪.3‬دریافت گزارش های روزانه مرتبط با مسائل ایمنی و بهداشت کار از کارشناس ایمنی و بهداشت شرکت‬
‫‪.4‬تخصیص منابع مالی جهت تهیه تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت‬
‫‪.5‬انجام مشورت در جهت تعیین نوع و کیفیت تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت‬
‫‪.6‬پیگ‪BB‬یری نیازه‪BB‬ای ‪ HSE‬مط‪BB‬رح ش‪BB‬ده از س‪BB‬وی کارش‪BB‬ناس ایم‪BB‬نی و بهداش‪BB‬ت ش‪BB‬رکت و اق‪BB‬دام در جهت‬
‫برطرف نمودن آن ها‬
‫‪.7‬نظارت بر عملکرد کارشناس ایمنی و بهداشت شرکت‬
‫‪.8‬شرکت در جلسات کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار و مشارکت فعال در مباحث مطرح شده در جلسات‬

‫‪6‬‬
 ‫کارشناس ایمنی و بهداشت‬
‫‪.1‬تشکیل جلسات کمیته های حفاظت فنی و مطرح نمودن مشکالت ایمنی و بهداشت موجود در شرکت‬
‫‪.2‬انتخاب نوع و تعداد تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز شرکت‬
‫‪.3‬نظارت بر حسن استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در حین انجام کار‬
‫‪.4‬پیگیری اندازه گیری عوامل زیان آور در محیط کار و مستندسازی نتایج حاصل از آن‬
‫‪.5‬پیگیری معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای پرسنل شرکت‬
‫‪.6‬بازرسی روزانه از محل های کاری و حصول اطمینان از ایمن بودن محیط کار‬
‫‪.7‬ارائه صورت جلسات کمیته حفاظت فنی ماهیانه به مرکز بهداشت و اداره کار و امور اجتماعی‬
‫‪.8‬برگزاری کالس های آموزشی مرتبط با مباحث ‪ HSE‬بر حسب نیازهای آموزشی و ارائه مدرک‬
‫‪.9‬تهیه و ارائه دستورالعمل های ایمنی و بهداشت کار‬
‫‪.10‬تهیه و ارائه برگه های ایمنی مواد (‪ )MSDS‬به واحدهای آزمایشگاهی‬
‫‪.11‬مکاتبه طرح ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست‬
‫‪.12‬ارائه مشاوره مرتبط با اطفای حریق‪ ،‬ایمنی برق‪ ،‬کمک های اولیه‬
‫‪.13‬نظارت بر حسن اجرای دستورالمل ها و آیین نامه های ایمنی و بهداشت در شرکت‬
‫‪.14‬تذکر و برخورد قانونی با افرادی که اصول ایمنی و بهداشتی را در محیط کار رعایت نمی کنند‪.‬‬
‫‪.15‬بازنگری اهداف ‪ HSE‬شرکت و اعمال تغییر به اقتضای شرایط‬
‫‪.16‬ارائه پیشنهاد و راهکار در جهت بهبود شرایط ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست شرکت‬
‫‪.16‬انجام ارزیابی ریسک به روش متداول در شرکت برای مشاغل موجود در شرکت مربوطه‬

‫سایر پرسنل‬
‫‪.1‬رعایت نمودن تمامی اصول ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیست در محیط کار‬
‫‪.2‬گزارش دادن هر گونه مغ‪B‬ایرت ایم‪B‬نی‪ ،‬بهداش‪B‬ت و محی‪B‬ط زیس‪B‬ت در محی‪B‬ط ک‪B‬ار ب‪B‬ه کارش‪B‬ناس ایم‪B‬نی و‬
‫بهداشت شرکت‬

‫‪7‬‬
‫‪.3‬ارائه راهکار و پیشنهاد ایمنی و بهداشت به کارشناس ایمنی و بهداشت ش‪B‬رکت در جهت بهب‪B‬ود وض‪B‬عیت‬
‫محیط کار‬
‫‪.4‬استفاده کردن از تمامی تجهیزات حفاظت فردی ارائه شده توس‪BB‬ط کارش‪BB‬ناس ایم‪BB‬نی و بهداش‪BB‬ت ش‪BB‬رکت و‬
‫آشنایی از طرز استفاده از آن ها‬
‫‪.5‬همکاری در جهت انجام ارزیابی ریسک‪ ،‬اندازه گیری های عوامل زی‪BB‬ان آور و غ‪BB‬یره توس‪BB‬ط کارش‪BB‬ناس‬
‫ایمنی و بهداشت شرکت‬
‫‪.6‬عدم استفاده از مواد مخدر‪ ،‬دخانیات و نوشیدنی های الکلی‬

‫چارت سازمانی‬
‫چارت سازمانی شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪8‬‬
 ‫نظافت چی‬

‫نگهبان‬
‫مدیر اجرایی‬
‫انباردار‬

‫مسئول آشپزخانه‬

‫مدیر روابط عمومی‬ ‫مسئول پذیرش‬

‫مدیر عامل‬ ‫مدیر فنی‬ ‫سرشیفت‬ ‫تکنسین ها‬
‫مسئول ارتباطات داخلی‬
‫مدیر منابع انسانی‬
‫کارشناس ‪HSE‬‬

‫مسئول آزمایشگاه‬ ‫متخصصان‬

‫مدیریت ریسک و جنبه ‪HSE‬‬

‫‪.1‬شناسایی و ارزیابی خطرات‬
‫شناسایی خطرات و جنبه های مرتبط با کار در آزمایشگاه‪ ،‬در مرحله اص‪BB‬لی انج‪BB‬ام عملی‪BB‬ات یع‪BB‬نی تجه‪BB‬یز‬
‫آزمایشگاه‪ ،‬اجرای عملیات و پایان عملیات انجام می گیرد‪ .‬ریسک های مرتبط با خطرات شناس‪BB‬ایی ش‪BB‬ده و‬
‫جنبه های مربوطه توسط تیمی متشکل از پرسنل واحد ‪ HSE‬پروژه و پرسنل با تجربه هر واح‪BB‬د و مط‪BB‬ابق‬
‫با روش اجرایی مربوطه ارزیابی خواهد گردید‪ .‬به منظور شناس‪BB‬ایی‪ ،‬ثبت خط‪BB‬رات و ارزی‪BB‬ابی و م‪BB‬دیریت‬

‫‪9‬‬
‫ریس‪BB‬ک ه‪BB‬ا از روش اج‪BB‬رایی شناس‪BB‬ایی و ارزی‪BB‬ابی مخ‪BB‬اطرات ایم‪BB‬نی و بهداش‪BB‬تی ‪ JSA‬اس‪BB‬تفاده می گ‪BB‬ردد‪.‬‬
‫خطرات عمده مرتبط و قابل پیش بینی مرتبط با فعالیت های کاری در پروژه ب‪BB‬ا روش ه‪BB‬ایی نظ‪BB‬یر ‪ JSA‬و‬
‫استفاده از چک لیست های بازرسی و بازدید از آزمایشگاه ها و کارگ‪BB‬اه ه‪BB‬ا و ن‪BB‬یز مش‪BB‬اهده س‪BB‬وابق ح‪BB‬وادث‬
‫گذشته و مصاحبه با کارکنان با تجربه استخراج می گردد اما خط‪BB‬رات عم‪BB‬ده و ذاتی این ش‪BB‬رکت‪ ،‬خط‪BB‬رات‬
‫مرتبط با فعالیت های ذیل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬تست های مخرب‬
‫‪.2‬تست های غیر مخرب‬
‫‪.3‬فعالیت های آزمایشگاهی‬
‫‪.4‬تراشکاری‬
‫‪.5‬دریل کاری‬
‫‪.6‬سنباده زنی‬
‫‪.7‬برشکاری سرد‬
‫‪.8‬حمل و نقل وسائل و تجهیزات‬

‫روش ارزیابی ریسک آنالیز ایمنی شغل (‪)JSA‬‬

‫روش ارزیابی ریسک آنالیز ایمنی شغل (‪ )JSA‬یکی از روش ه‪BB‬ایی اس‪BB‬ت ک‪BB‬ه در آن جنب‪BB‬ه ه‪BB‬ای ایم‪BB‬نی و‬
‫بهداش‪BB‬تی ش‪BB‬غل م‪BB‬ورد نظ‪BB‬ر م‪BB‬ورد آن‪BB‬الیز و تحلی‪BB‬ل ق‪BB‬رار می گ‪BB‬یرد‪ .‬روش ‪ ،JSA‬روش مطالع‪BB‬ه دقيق و‬
‫سيستماتيك جهت شناسايي و ارزيابي خط‪BB‬رات موج‪BB‬ود يا ب‪BB‬القوه در ه‪BB‬ر فرآين‪BB‬د يا ش‪BB‬غل مي باش‪BB‬د‪ .‬در اين‬
‫روش‪ ،‬شغل به مراحل پی در پی شكسته مي شود‪ ،‬سپس خطرات هر مرحله شناسايي و ع‪BB‬دد ريس‪BB‬ك آن ه‪BB‬ا‬
‫به دست مي آيد و در نهايت راه حل هاي كنترلي ارائه مي گردد‪ .‬همچنین این روش به دیگر نام های ‪JHA‬‬
‫)‪ (Job Hazard Analysis)، SJA (Safe Job Analysis‬و )‪ THA (Task Hazard Analysis‬نیز‬
‫معروف است‪.‬‬
‫هدف اصلي از اجراي اين تكنيك‪ ،‬يافتن روشي ايمن جهت انجام شغل و پيشگيري از حوادث مي باشد و با‬
‫استفاده از اين روش مي توان نيازهاي آموزش ايمني كاركنان را تع‪BB‬يين نم‪BB‬ود‪ .‬همچ‪BB‬نین از روش ‪ JSA‬مي‬

‫‪10‬‬
‫توان در تدوين يك برنامه مديريت ايمني و پيشگيري ازحوادث بهره جست و از آن جهت انتخاب تجه‪BB‬یزات‬
‫حفاظت فردي مورد نياز مي توان استفاده كرد‪.‬‬
‫تشکیل تیم ‪JSA‬‬
‫آناليز ايمني شغل بايد توسط يك تيم انجام شود‪ .‬ابتدا تيمي متشكل از يك سرپرست‪ ،‬يك تکنسین ب‪BB‬ا تجرب‪BB‬ه و‬
‫يك كارشناس ايمني و بهداشت جهت انج‪BB‬ام اين تكنيك ب‪BB‬راي شناس‪BB‬ايي و ارزيابي خط‪BB‬رات ه‪BB‬ر ش‪BB‬غل بايد‬
‫تشكيل گردد‪.‬‬
‫مراحل اجرا‬
‫مراحل اجرای ‪ JSA‬به ‪ 4‬مرحله زير تقسيم می شود‪:‬‬
‫‪.1‬شكستن شغل به مراحل پی در پی‬
‫پس از انتخاب يك شغل‪ ،‬مراحل مختلف انجام آن شغل مشخص و براي هرشغل يك فرم ‪ JSA‬تكميل گردد‪.‬‬
‫‪.2‬شناسايي خطرات موجود در هر مرحله‬
‫در اين مرحله خطرات موجود يا بالقوه مرتبط با هر شغل شناسايي و تعيين می شوند‪.‬‬

‫‪.3‬ارزیابی ریسک‬
‫به منظور اولويت بندي ريسك ها و اقدامات كنترلي در اين مرحله خطرات شناس‪BB‬ايي ش‪BB‬ده طبق‪BB‬ه بن‪BB‬دي می‬
‫شوند‪ .‬جهت انجام اين مرحله‪ 2 ،‬پارامتر بايد مشخص گردند‪:‬‬
‫‪-‬احتمال وقوع يك حادثه (‪)Probability‬‬
‫‪-‬شدت پيامد آن (‪)Severity‬‬
‫سپس جداول شدت و احتمال وقوع حادثه در هم ادغام می شوند تا ماتريس ريسک بدست آيد‪ ،‬در نهايت بر‬
‫اساس شاخص ريسك تصميم گيري می شود‪ .‬عدد ريسك با استفاده از فرمول زير محاسبه می گردد‪:‬‬
‫شدت پيامد حادثه * احتمال وقوع حادثه = ريسك‬
‫‪.4‬ارائه اقدامات کنترلی‬
‫بر اساس ارزيابي ريسك ها و اولويت بندي آن ها اقدامات كنترلي ارائه می گردد‪ .‬با توج‪BB‬ه ب‪BB‬ه طبق‪BB‬ه بن‪BB‬دي‬
‫ريسك ها مي توان مطمئن شد كه اقدامات كنترلي به صورت موثر اعمال مي شوند‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫فرآیند انجام ‪JSA‬‬

‫‪12‬‬
 ‫جدول ‪ :1‬طبقه بندی شدت حادثه‬
‫تعریف‬ ‫طبقه‬ ‫نوع خطر‬
‫مرگ و میر‪ ،‬از بین رفتن سیستم‬ ‫‪1‬‬ ‫فاجعه بار‬
‫جراحات‪ ،‬بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیستم شدید است‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫بحرانی‬
‫جراحات‪ ،‬بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیستم کوچک است‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مرزی‬
‫جراحات‪ ،‬بیماری های شغلی یا آسیب های وارده به سیس‪BB‬تم خیلی کوچ‪BB‬ک‬ ‫‪4‬‬ ‫جزئی‬
‫‪13‬‬
 ‫است‪.‬‬

‫جدول ‪ :2‬سطح احتمال وقوع خطر‬

‫توصیف خطر‬ ‫سطح خطر‬ ‫احتمال وقوع‬
‫به طور مکرر اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫‪A‬‬ ‫قریب به یقین‬
‫در طول عمر یک سیستم چندین بار رخ می دهند‪.‬‬ ‫‪B‬‬ ‫احتماال‬
‫گاهگاهی در طول عمر سیستم رخ می دهند‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ممکن‬
‫احتمال وقوع آن در طول عمر سیستم خیلی کم است‪.‬‬ ‫‪D‬‬ ‫بعید‬
‫احتمال وقوع آن در طول عمر سیستم آنقدر پ‪BB‬ایین اس‪BB‬ت ک‪BB‬ه می‬ ‫‪E‬‬ ‫نادر‬
‫توان در حد صفر فرض کرد‪.‬‬

‫جدول ‪ :3‬ماتریس ارزیابی ریسک‬

‫جزئی (‪)4‬‬ ‫مرزی (‪)3‬‬ ‫بحرانی (‪)2‬‬ ‫فاجعه بار (‪)1‬‬ ‫شدت خطر‬
‫احتمال وقوع‬
‫‪A4‬‬ ‫‪A3‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫مکرر (‪)A‬‬
‫‪B4‬‬ ‫‪B3‬‬ ‫‪B2‬‬ ‫‪B1‬‬ ‫محتمل (‪)B‬‬
‫‪C4‬‬ ‫‪C3‬‬ ‫‪C2‬‬ ‫‪C1‬‬ ‫گاه به گاه (‪)C‬‬
‫‪D4‬‬ ‫‪D3‬‬ ‫‪D2‬‬ ‫‪D1‬‬ ‫خیلی کم (‪)D‬‬
‫‪E4‬‬ ‫‪E3‬‬ ‫‪E2‬‬ ‫‪E1‬‬ ‫غیر محتمل (‪)E‬‬

‫جدول ‪ :4‬معیارهای تصمیم گیری بر اساس شاخص ریسک‬

‫طبقه بندی ریسک‬ ‫معیار ریسک‬
‫‪1A, 1B, 1C, 2A, 2B, 3A‬‬ ‫غیر قابل قبول‬
‫‪1D, 2C, 2D, 3B, 3C‬‬ ‫نامطلوب‬
‫‪1E, 2E, 3D, 3E, 4A, 4B‬‬ ‫قابل قبول ولی با نیاز به تجدید‬
‫نظر‬
‫‪4C, 4D, 4E‬‬ ‫جزئی‬

‫نمونه ای از برگه کاری ‪JSA‬‬

‫کنترل های مورد‬ ‫کنترل های موجود‬ ‫سطح ریسک‬ ‫شدت‬ ‫احتمال وقوع‬ ‫خطرات‬ ‫شغل‬
‫نیاز‬

‫‪14‬‬
 ‫برگه کار آنالیز ایمنی شغل‬
‫شغل‪ :‬تست خوردگی‬
‫تاریخ‪23/04/95 :‬‬ ‫آنالیز کننده‪ :‬فرشاد کفائی‬
‫تاریخ‪25/04/95 :‬‬ ‫ارزیابی‪ :‬فرشاد کفائی‬
‫تاریخ‪28/04/95 :‬‬ ‫تصدیق کننده‪ :‬فرشاد کفائی‬

‫کنترل های‬ ‫سطح کنترل های‬ ‫شدت‬ ‫احتمال‬ ‫خطرات‬ ‫شغل‬

‫مورد نیاز‬ ‫موجود‬ ‫ریسک‬ ‫وقوع‬
‫‪- 4A‬دس‪BBBBBBB‬تکش ‪-‬ماسک تنفسی‬ ‫‪4‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪-‬شستش‪BB‬وی نمون‪BB‬ه ب‪BB‬ا ‪-‬بخارات استون‬
‫نیتریل‬ ‫‪-‬میست استون‬ ‫استون‬

‫‪-‬ماس‪BBBBBBBB‬ک ‪-‬تعبیه شیلد قابل‬ ‫‪-‬بخ‪BBBBBBBBBBBBB‬ارات‬ ‫‪-‬روشن کردن هود‬

‫تنظیم‬ ‫تنفسی‬ ‫‪4B‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪B‬‬ ‫ش‪BB‬یمیایی موج‪BB‬ود‬
‫‪-‬افزایش قدرت‬ ‫در محفظ‪BBBBBBBBBBB‬ه‬
‫‪15‬‬
 ‫مکش هود‬ ‫عملیاتی‬
‫‪-‬افزایش قدرت‬ ‫‪-‬هود‬ ‫‪2D‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪-‬ق‪BB‬راردادن نمون‪BB‬ه در ‪-‬بخارات ‪H2S‬‬
‫‪-‬ماس‪BBBBBBBB‬ک مکش هود‬ ‫محلول ‪H2S‬‬
‫تنفسی‬
‫‪-‬دس‪BBBBBBB‬تکش‬
‫نیتریل‬
‫‪-‬افزایش قدرت‬ ‫‪-‬هود‬ ‫‪2D‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪-‬ب‪BB‬یرون آوردن نمون‪BB‬ه ‪-‬بخارات ‪H2S‬‬
‫‪-‬ماس‪BBBBBBBB‬ک مکش هود‬ ‫از محلول ‪H2S‬‬
‫تنفسی‬
‫‪-‬دس‪BBBBBBB‬تکش‬
‫نیتریل‬

‫در كليه خطرات شناسايی شده موارد ذيل مورد توجه قرار می گيرند‪:‬‬
‫‪.1‬پرسنل و ذينفعان مرتبط با فعاليت تست خوردگی‬
‫‪.2‬تجهيزات مورد استفاده در فعاليت تست خوردگی‬
‫‪.3‬تاثير افراد و تجهيزات بر روی محيط زيست (آب‪ ،‬خاک و هوا)‬
‫در طول مدت عملیات تست خوردگی تم‪B‬امی پرس‪B‬نل هم‪B‬واره ب‪B‬رای ش‪B‬ناخت و اص‪B‬الح و ب‪B‬ه روز رس‪B‬انی‬
‫خطرات به عنوان يک وظيفه در هر زمان ممكن تشويق خواهند شد‪.‬‬

‫‪.2‬جنبه های زيست محيطی‬

‫جنبه های زيست محيطی عمده مرتبط و قاب‪B‬ل پيش بينی مرتب‪B‬ط ب‪B‬ا فع‪B‬اليت ه‪B‬ای ك‪B‬اری در عملی‪B‬ات تس‪B‬ت‬
‫خوردگی به صورت خالصه شامل موارد ذيل می باشد‪:‬‬
‫جنبه های آالينده شامل‪:‬‬
‫‪.1‬آلودگی آب ناشی از فاضالب های شیمیایی آزمایشگاه ها‬
‫‪.2‬آلودگی هوا ناشی از بخارات شیمیایی مکش شده توسط هود‬
‫‪.3‬آلودگی خاک ناشی از پسماندهای شیمیایی‬
‫جنبه های تخريبی ناشی از‪:‬‬
‫‪.1‬تخريب پوشش گياهی اطراف ناشی از ورود بخارات شیمیایی به هوا‬
‫‪..2‬فرسايش خاک ناشی از تماس با فاضالب و پسماندهای شیمیایی‬

‫‪16‬‬
 ‫جنبه های مصرفی شامل‪:‬‬
‫‪.2‬مصرف انواع مواد شیمیایی‬
‫‪.2‬مصرف آب‬

‫الزامات قانونی و استانداردها‬

‫اين ش‪BB‬ركت ب‪BB‬ا ش‪BB‬ناخت الزام‪BB‬ات و ق‪BB‬وانين ملی و منطق‪BB‬ه ای در عملی‪BB‬ات آزمایش‪BB‬گاهی از رع‪BB‬ايت آن ه‪BB‬ا‬
‫اطمينان حاصل خواهد نم‪B‬ود‪ .‬همچ‪B‬نين ب‪B‬ا ايج‪B‬اد و تبعيت از ‪ HSE PLAN‬و ال‪B‬زام اف‪B‬راد ب‪B‬ه رع‪B‬ايت آن‪،‬‬
‫سيستم های مجوز كار‪ ،‬بازرسی ها‪ ،‬آناليز ايمنی شغلی‪ ،‬مميزی ها و جلسات منظم ‪ HSE‬در پروژه‪ ،‬روش‬
‫های اجرايی و دستورالعمل های ايمنی و بهداشتی و سيس‪BB‬تم ارتباط‪BB‬ات درون و ب‪BB‬رون س‪BB‬ازمانی مرتب‪BB‬ط ب‪BB‬ا‬
‫‪ HSE‬از رعايت چنين الزامی اطمينان حاصل خواهد كرد‪ .‬اين شركت خود را به كليه الزام‪BB‬ات من‪BB‬درج در‬
‫قرارداد با كارفرما متعهد دانسته و كليه الزامات فوق را برای خود الزم االجرا می داند‪.‬‬
‫واحد ‪ HSE‬شرکت مسئوليت اجرای اين بند را ب‪BB‬ر عه‪BB‬ده داش‪BB‬ته و گ‪BB‬زارش ه‪BB‬ايی را از وض‪BB‬عيت انطب‪BB‬اق‬
‫فعاليت ها در پروژه با الزامات و قوانين به صورت شش ماهه تهيه و ب‪BB‬ه م‪BB‬ديريت پ‪BB‬روژه ارائ‪BB‬ه می نمايد‪.‬‬
‫سوابق اين گزارشات به صورت ساليانه به كارفرما گزارش می گردد‪.‬‬
‫كليه شرکت های ذینفع موظفند از الزامات و مفاد مرتبط با ‪ HSE‬تبعيت نموده و در اجرای آن ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور‬
‫دستيابی و اجرای كامل به الزامات قرارداد همك‪BB‬اری نماين‪BB‬د‪ .‬ق‪BB‬وانين و مق‪BB‬ررات مرب‪BB‬وط ب‪BB‬ه زمين‪BB‬ه فع‪BB‬اليت‬
‫كارفرما بايد شناسايی شده و ليست گردد‪ .‬ارتباط آن ها با ريسک و جنبه و نيز دستورالعمل كن‪BB‬ترلی مرتب‪BB‬ط‬
‫ذكر شود‪ .‬در صورتيكه الزم است كليه افراد ذينفع در سايت از قوانين خاص‪BB‬ی ب‪B‬ه ص‪BB‬ورت عم‪B‬ومی تبعيت‬
‫كنند در اين بخش به آن اشاره می شود‪ .‬به عنوان مثال‪:‬‬
‫‪.1‬كليه افرادی كه قصد ورود ب‪B‬ه محی‪B‬ط آزمایش‪B‬گاه و کارگ‪B‬اه ه‪B‬ا را دارن‪B‬د‪ ،‬الزم اس‪B‬ت دوره ه‪B‬ای ايم‪B‬نی و‬
‫بهداشت كار برگزار شده توسط شركت را گذرانيده باشند‪.‬‬
‫‪.2‬استعمال دخانيات و روشن نمودن آتش در كليه مكان ها ممنوع است‪.‬‬
‫‪.3‬كليه تجهيزات جدید قبل از استقرار در شرکت می بايست به تایيد واحد ‪ HSE‬كارفرما برسد‪.‬‬
‫‪.4‬پرسنل شرکت بدون دريافت و الصاق كارت تردد‪ ،‬حق تردد و ورود را نخواهند داشت و ‪...‬‬
‫فهرست قوانين و مقررات ‪ HSE‬مرتبط با فعاليت های آزمایشگاهی به شرح جدول ذيل می باشد‪:‬‬

‫‪17‬‬
 ‫توضيحات‬ ‫مسئول‬ ‫مرجع قانونی‬ ‫عنوان دستورالعمل‬ ‫عنوان فعاليت‬ ‫رديف‬
‫پايش‬ ‫مربوطه‬
‫تمامی مراحل‬ ‫مسئول‬ ‫آیین نامه قوانین و‬ ‫دستورالعمل ایمنی و‬ ‫كار با مواد‬ ‫‪1‬‬
‫کاری می بایست‬ ‫‪HSE‬‬ ‫مقررات ایمنی در‬ ‫بهداشتی کار با مواد‬ ‫شیمیایی در‬
‫مطابق با استاندارد‬ ‫آزمایشگاه‬ ‫شیمیایی‬ ‫آزمایشگاه‬
‫متودهای مربوطه‬
‫و همچنین توسط‬
‫افراد آموزش دیده‬
‫انجام شوند‪.‬‬
‫انبار نمودن مواد‬ ‫مسئول‬ ‫آیین نامه قوانین و‬ ‫دستورالعمل های‬ ‫انبارش مواد‬ ‫‪2‬‬
‫شیمیایی می بایست‬ ‫‪HSE‬‬ ‫مقررات ایمنی در‬ ‫ایمنی انبار کردن‬ ‫شیمیایی‬
‫مطابق‬ ‫آزمایشگاه‬ ‫مواد شیمیایی‬
‫دستورالعمل های‬
‫ایمنی انجام شوند و‬
‫همچنین مکان‬
‫انبارش مطابق با‬
‫استانداردها بنا شده‬
‫باشد‪.‬‬
‫دفع پسماندهای‬ ‫مسئول‬ ‫راهنمای نحوه‬ ‫دستورالعمل های‬ ‫دفع پسماندهای‬ ‫‪3‬‬
‫شیمیایی مطابق با‬ ‫‪HSE‬‬ ‫صحیح امحاء مواد‬ ‫زیست محیطی‬ ‫شیمیایی‬
‫الزامات و قوانین‬ ‫شیمیایی‬ ‫مدیریت دفع پسماند‬
‫مدیریت دفع‬
‫پسماندها و با‬
‫نظارت کارشناس‬
‫‪ HSE‬انجام پذیرد‪.‬‬

‫صالحيت آموزش و آگاهی‬

‫‪.1‬صالحيت‬
‫صالحيت ‪ HSE‬پرسنلی كه فعليت های بحرانی ‪ HSE‬را به انجام می رسانند تعيين شده و مورد ارزيابی‬
‫قرار می گيرند كه به شرح ذيل می باشد‪:‬‬

‫‪18‬‬
‫مدير شرکت‪ :‬تعهد نسبت به اجرای موضوعات ‪ HSE‬ش‪BB‬رکت‪ ،‬ت‪BB‬امين من‪BB‬ابع م‪BB‬الی و انس‪BB‬انی جهت اج‪BB‬رای‬
‫رويه های ‪HSE‬‬
‫سرپرست كارگاه‪ :‬حمايت از موضوعات ايمنی‪ ،‬بهداشتی و محيط زيس‪BB‬ت‪ ،‬هم‪BB‬اهنگی جهت اج‪BB‬رای برنام‪BB‬ه‬
‫های ‪HSE‬‬
‫مسئول ‪ HSE‬شرکت‪ :‬توانايی در تدوين دستورالعمل های كاری ‪ ،HSE‬انجام شناسايی و ارزيابی ريس‪BB‬ک‬
‫های ‪HSE‬‬

‫‪.2‬آموزش‬
‫به منظ‪B‬ور تحق‪B‬ق فرآين‪B‬د آم‪B‬وزش و ارتق‪B‬اء س‪B‬طح آگ‪B‬اهی و دانش اف‪B‬راد در فع‪B‬الیت ه‪B‬ای آزمایش‪B‬گاهی اين‬
‫شركت‪ ،‬از روش های اجرايی آموزش تبعيت می نمايد‪ .‬شركت موظف است كليه پرسنل تحت امر خ‪BB‬ود را‬
‫در خصوص موضوعات ‪ HSE‬و همچنين مقررات و دستورالعمل های مربوطه آموزش دهد‪.‬‬
‫قبل از شروع عملیات‪ ،‬شركت موظف است ليستی از مشاغل مورد نياز در شرکت را تهيه و شرح‬ ‫‪‬‬
‫وظايف مرتبط با ‪ HSE‬را برای آن ها تعيين نمايد‪ .‬ش‪BB‬ركت موظ‪BB‬ف اس‪BB‬ت ش‪BB‬رح وظ‪BB‬ايف و ح‪BB‬داقل‬
‫معيارهای صالحيت مورد نياز برای استخدام تخصص های مورد نياز در شرکت را قبل از شروع‬
‫عملیات تعيين نموده و پس از ثبت در فرم شناسنامه شغل و تاييد مدير پروژه ب‪BB‬ه تص‪BB‬ويب كارفرم‪BB‬ا‬
‫برسد‪.‬‬
‫ارزيابی صالحيت كليه كاركنان توسط شركت و بر اساس معيارهای مصوب كارفرما انجام خواهد‬ ‫‪‬‬
‫شد‪ .‬شركت موظف است سوابق اين ارزيابی ها را به منظور ارائه ب‪BB‬ه كارفرم‪BB‬ا در بازرس‪BB‬ی ه‪BB‬ا و‬
‫مميزی های وی نگهداری نمايد‪.‬‬
‫كارفرما در ارزيابی های دوره ای و بازرسی ها‪ ،‬صالحيت پرسنل (شامل توانايی ها‪ ،‬مه‪BB‬ارت ه‪BB‬ا‬ ‫‪‬‬
‫و دانش) و ميزان انطباق آن ها را با شرح وظايف آن ها بررسی می نمايد‪.‬‬
‫در صورت عدم احراز حداقل ش‪B‬رايط م‪B‬ورد نياز كارفرم‪B‬ا‪ ،‬ش‪B‬ركت آم‪B‬وزش ه‪B‬ايی را ب‪B‬ه منظ‪B‬ور‬ ‫‪‬‬
‫ارتقاء صالحيت پرسنل برنامه ريزی و اجرا خواهد نمود‪ .‬بدين منظ‪B‬ور واح‪B‬د ‪ HSE‬ب‪B‬ا اس‪B‬تفاده از‬
‫سوابق ارزيابی صالحيت كاركنان در بدو اس‪BB‬تخدام‪ ،‬اق‪BB‬دام ب‪BB‬ه اج‪BB‬رای دوره ه‪BB‬ای آموزش‪BB‬ی خواه‪BB‬د‬
‫نمود‪.‬‬
‫شركت موظف است آموزش هايی را كه به منظور ارتقاء سطح شايستگی پرسنل انج‪BB‬ام می گ‪BB‬ردد‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫مطابق با ماتریس نياز سنجی آموزشی مطابق پيوست اجرا نمايد‪.‬‬
‫ماتريس نيازسنجی آموزش نشان دهنده آموزش های مورد نياز هر فرد با توجه ب‪B‬ه وظ‪B‬ايف محول‪B‬ه‬ ‫‪‬‬
‫و فعاليت هايی است كه وی انجام می دهد‪ .‬اين ماتريس به ص‪BB‬ورت س‪B‬اليانه در جلس‪B‬ه كميت‪B‬ه ايم‪B‬نی‬
‫بازنگری می گردد‪ .‬واحد ايمنی‪/‬واحد آموزش پس از تصويب اين ماتريس با برنامه ريزی مناس‪BB‬ب‬
‫اقدام به اجرای برنامه های آموزشی در زمان مناسب می نمايد‪.‬‬
‫به كليه كاركنان تازه استخدام شده شرکت قبل از شروع به كار‪ ،‬آموزش های الزم و مرتبط با شغل‬ ‫‪‬‬
‫مطابق با اين ماتريس ارائه خواهد شد‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫برنامه ريزی دوره های آموزشی با توجه به ماتريس نيازسنجی انجام ش‪BB‬ده و پس از تاييد م‪BB‬ديريت‬ ‫‪‬‬
‫پروژه توس‪B‬ط واح‪B‬د آم‪B‬وزش ش‪B‬ركت‪ ،‬ب‪B‬ا همك‪B‬اری واح‪B‬د ‪ HSE‬ش‪B‬رکت اج‪B‬را خواه‪B‬د ش‪B‬د‪ .‬برنام‪B‬ه‬
‫آموزشی مي بايست به اطالع كارفرما برسد‪.‬‬
‫سوابق مربوط به برگزاری كليه دوره های آموزشی و ب‪BB‬ازآموزی ه‪BB‬ا (ش‪BB‬امل ليس‪BB‬ت اف‪BB‬راد ش‪BB‬ركت‬ ‫‪‬‬
‫كننده نتايج ارزيابی ها و احتماال گواهينامه های آموزشی) نگهداری خواهد شد‪.‬‬
‫اثر بخشی كليه دوره های آموزشی حداكثر ‪ 1‬م‪B‬اه پس از برگ‪B‬زاری دوره توس‪B‬ط م‪B‬دير مس‪B‬تقيم ه‪B‬ر‬ ‫‪‬‬
‫يک از پرسنل سنجيده و در فرم اثربخشی آموزشی به واحد ايمنی‪/‬آموزش عودت داده می شود‪.‬‬
‫كليه بازديدكنندگان از كارگاه قب‪B‬ل از بازديد از س‪B‬ايت در جلس‪B‬ات ت‪B‬وجيهی ايم‪B‬نی ش‪B‬ركت خواهن‪B‬د‬ ‫‪‬‬
‫نمود‪ .‬مسئوليت برگزاری اين جلسات بر عهده واحد ‪ HSE‬شركت‪/‬كارفرما می باشد‪.‬‬
‫كاركنان شركت بايد آموزش ه‪BB‬ای ايم‪BB‬نی‪ ،‬بهداش‪BB‬تی و زيس‪BB‬ت محيطی تع‪BB‬يين ش‪BB‬ده از ط‪BB‬رف واح‪BB‬د‬ ‫‪‬‬
‫مرتبط ‪ HSE‬شركت را ب‪B‬ه ص‪BB‬ورت كام‪B‬ل بگذرانن‪B‬د‪ .‬اين آم‪B‬وزش ه‪B‬ا ح‪B‬داقل بايد ش‪B‬امل خط‪B‬رات‬
‫مرتب‪BB‬ط ب‪BB‬ا محيط ك‪BB‬ار‪ ،‬مق‪BB‬ررات و آيين نام‪BB‬ه ه‪BB‬ا‪ ،‬دس‪BB‬تورالعمل ه‪BB‬ای ك‪BB‬اری و نت‪BB‬ايج ع‪BB‬دول از‬
‫دستورالعمل ها و قوانين و مقررات و نحوه آمادگی و مقابله با شرايط اضطراری می باشد‪.‬‬

‫‪-1-2-1‬آموزش نيروهای جديدالورود‬

‫كليه نيروهای جديدالورود پيش از ورود به سايت‪ ،‬دوره ه‪BB‬ای ‪ HSE‬مرب‪BB‬وط ب‪BB‬ه ق‪BB‬وانين س‪BB‬ايت و همچ‪BB‬نين‬
‫مرتبط با کار خود گذرانده و س‪BB‬وابق مرب‪BB‬وط ب‪BB‬ه آن نگه‪BB‬داری ش‪BB‬ود‪ ،‬در غ‪BB‬ير اين ص‪BB‬ورت بايد از ورود و‬
‫شروع به كار ايشان در سايت جلوگيری شود‪.‬‬
‫اين آموزش ها می تواند شامل موارد ذيل باشد‪:‬‬
‫قوانين استفاده از تجهيزات حفاظت فردی‬ ‫‪‬‬
‫قوانين مرتبط با مجوزهای انجام عمليات‬ ‫‪‬‬
‫قوانين مرتبط با تردد در سايت و محل های مجاز برای تردد‬ ‫‪‬‬
‫موارد مرتبط با شرايط اضطراری در سايت و وظايف افراد در زمان بروز اين شرايط‬ ‫‪‬‬
‫موارد مرتبط با مديريت پسماندها در سايت‬ ‫‪‬‬
‫اصول مرتبط با مسائل ‪ HSE‬خاص افراد‬ ‫‪‬‬
‫اصول استفاده از كپسول های اطفاء حريق و شناسايی انواع آتش‬ ‫‪‬‬

‫‪-1-2-2‬جلسات پيش از شروع عمليات‬

‫اين نوع آموزش بايد توسط مسئول ‪ HSE‬يا سرپرستان كارگاه ه‪BB‬ر روز ص‪BB‬بح قب‪BB‬ل از ش‪BB‬روع ب‪BB‬ه ك‪BB‬ار ب‪BB‬ه‬
‫موقع (سر وقت) برگزار شود‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‪.1‬مقدمه‬
‫توضيح اهداف از انجام كار‪ ،‬شناسايی و سازماندهی مراحل انجام كار‬ ‫‪‬‬
‫‪.2‬روش انجام كار‬
‫توضيح روش انجام كار مدون‬ ‫‪‬‬
‫تعيين اينكه هر گام چگونه بايد انجام شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تعيين و تشريح كليه اقدامات احتياطی الزم‪ ،‬لزوم اخذ پروانه انجام عمليات (‪ ،)Permit‬تس‪BB‬ت ه‪BB‬ای‬ ‫‪‬‬
‫الزم پيش از شروع به كار و غيره‬
‫شناسايی كليه دسترسی ها و خروجی های ايمن‬ ‫‪‬‬
‫‪.3‬محيط انجام كار‬
‫تاثيرپذيری از شرايط جوی در فضای باز محل انجام عمليات‬ ‫‪‬‬
‫لوازم حفاظت شخصی مورد نياز‬ ‫‪‬‬
‫كار در فضاهای سرپوشيده و بسته و احتياط های الزم در خصوص مواجه‪BB‬ه ب‪BB‬ا عوام‪BB‬ل زيان آور‬ ‫‪‬‬
‫محيط كار از قبيل مواجهه با گرما و رطوبت ش‪B‬ديد‪ ،‬گ‪B‬رد و غب‪B‬ار‪ ،‬فيوم ه‪B‬ا‪ ،‬س‪B‬ر و ص‪BB‬دا‪ ،‬ميادين‬
‫مغناطيسی‪ ،‬تهويه ناقص و يا عدم وجود تهويه‬
‫اطمينان از وجود روشنايی كافی در محل‬ ‫‪‬‬
‫‪.4‬خطرات و كنترل ها‬
‫مطرح كردن تمام حفاظت های مكانيكی و الكتريكی مورد نياز‪ ،‬تمامی الزامات قيد ش‪BB‬ده در پروان‪BB‬ه‬ ‫‪‬‬
‫انجام عمليات‬
‫اطمينان يافتن از انجام محدودسازی ها و جداسازی های مورد نياز برای دسترسی های ايمن‬ ‫‪‬‬
‫تاكيد بر اين موضوع كه هيچ فعاليتی نبايد پيش از ايمن سازی عمليات صورت پذيرد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫در جايی كه الزم باشد ارزيابی ريسک پيش از انجام عمليات صورت پذيرد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.5‬تجهيزات‬
‫اطمينان از اينكه تجهيزات صحيح در دسترس هستند و همچنين اين تجه‪BB‬يزات قاب‪BB‬ل اس‪BB‬تفاده و ايمن‬ ‫‪‬‬
‫هستند‪ .‬اين موضوع شامل تجهيزات ايمنی مورد نياز می باشد‪.‬‬
‫بازنگری تمام مواد مورد استفاده و مشخصات و استانداردهای مرتبط با آن ها‬ ‫‪‬‬
‫شناسايی هر گونه ماده شيميايی مورد استفاده‬ ‫‪‬‬
‫اطمينان از وجود و تفهيم برگه اطالعات ايمنی مواد شيميايی (‪)MSDS‬‬ ‫‪‬‬
‫وجود معارضات در هنگام انجام عمليات‬ ‫‪‬‬
‫شناسايی فعاليت های ديگری كه ممكن است در محل انجام عمليات انجام شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بررسی احتمال بروز تعارض در هنگام انجام عمليات‬ ‫‪‬‬
‫تشريح هر گونه اقدام پيشگيرانه ای كه بايد انجام شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تعامل با ساير شرکت ها‬ ‫‪‬‬
‫شناسايی ساير شرکت هایی كه فعاليتشان با فعاليت های شركت تداخل دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪21‬‬
 ‫شناسايی ماهيت فعاليت های ديگر شرکت های در تعامل‬ ‫‪‬‬
‫تشريح چگونگی اقدامات پيشگيرانه و كنترلی جهت ايمن سازی فعاليت ها‬ ‫‪‬‬
‫تشريح فعاليت های شركت برای ساير شرکت ها‬ ‫‪‬‬
‫موضوعات ديگر‬
‫به جز موادر ذكر شده در باال می توان موارد ديگری را نيز ب‪BB‬ر حس‪BB‬ب م‪BB‬ورد در هنگ‪BB‬ام آم‪BB‬وزش پيش از‬
‫شروع به كار مطرح نمود‪ .‬مثال حوادث شكل گرفته در حين انجام عمليات مش‪BB‬ابه‪ .‬نكت‪BB‬ه ای ك‪BB‬ه بايد ب‪BB‬ه آن‬
‫توجه شود اين است كه اين دوره بايد بس‪B‬يار كوت‪B‬اه ب‪B‬وده و ترجيح‪B‬ا از ‪ 15‬دقيق‪B‬ه تج‪B‬اوز نكن‪B‬د و بايد بط‪B‬ور‬
‫روزمره برای افزايش آگاهی كاركنان تكرار شوند و سوابق آن ثبت و نگهداری شود‪.‬‬

‫ارتباطات و مشاركت‬
‫برای موثر واقع شدن برنامه های ‪ HSE‬شركت‪ ،‬تعامل ط‪BB‬رفين در زمين‪BB‬ه ه‪BB‬ای ايم‪BB‬نی‪ ،‬بهداش‪BB‬ت و محيط‬
‫زيست ضروری است‪ .‬از آنجا كه ممكن است در مراحل قبل از ارائه پيشنهاد شرايط خاص ايمنی‪ ،‬بهداشت‬
‫و محيط زيست‪ ،‬به خوبی شناسايی و در رابطه با آن ها بحث نشده باشد‪ .‬لذا ايجاد ارتباطات موثر در ق‪BB‬الب‬
‫‪22‬‬
‫جلسات ‪ ،HSE‬دستورالعمل های ‪ HSE‬يا قوانين ‪ HSE‬مدون به منظور پيشرفت كار ض‪BB‬روری اس‪BB‬ت‪ .‬ب‪BB‬ه‬
‫اين منظور بايد ارتباطات موثری بين كارفرما‪ ،‬شركت و نيروهای تحت امر شركت برقرار گ‪BB‬ردد‪ .‬ش‪BB‬ركت‬
‫بايد روش های اجرايی را در زمينه ارتباطات و مشاركت به شرح ذيل در نظر بگيرد‪:‬‬
‫‪.1‬ارتباطات داخلی‬
‫به عنوان مثال نحوه گزارش دهی در خصوص خطرات مابين افراد سايت و واحد ‪ HSE‬مشخص‬ ‫‪‬‬
‫شود و يا مشاركت دادن ايشان در شناسايی مغايرت های ‪HSE‬‬
‫‪.2‬ارتباطات خارجی‬
‫ارتباط ب‪BB‬ا مراج‪BB‬ع ق‪BB‬انونی مثال نح‪BB‬وه ارتب‪BB‬اط ب‪BB‬ا س‪BB‬ازمان ق‪BB‬انون گ‪BB‬ذار جهت ب‪BB‬ه روزآوری ق‪BB‬وانين‬ ‫‪‬‬
‫مشخص شود‪.‬‬
‫ارتباطات با سایر شرکت ه‪B‬ا‪ ،‬ب‪B‬ه عن‪B‬وان مث‪B‬ال نح‪B‬وه ارائ‪B‬ه مغ‪B‬ايرت ه‪B‬ای ‪ HSE‬مرتب‪B‬ط ب‪B‬ا س‪B‬ایر‬ ‫‪‬‬
‫شرکت ها و چگونگی پيگيری جهت رفع آن ها‬
‫ارتباط با كارفرما مثال شركت در جلسات كارفرما و گرفتن پروانه انجام عمليات و ص‪BB‬دور توس‪BB‬ط‬ ‫‪‬‬
‫كارفرما‬

‫الف‪-‬ارتباطات داخلی در شرکت‬

‫نحوه برقراری‬ ‫زمان برقراری‬ ‫ارتباط گيرنده‬ ‫مسئول برقراری‬ ‫موضوع ارتباط‬ ‫رديف‬
‫ارتباط‬ ‫ارتباط‬
‫جلسات‬ ‫مطابق با بند ‪8‬‬ ‫كليه واحدها‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫شناسايی خطرات و‬ ‫‪1‬‬
‫حضوری‬ ‫(مديريت ريسك‬ ‫شرکت‬ ‫ارزيابی ريسک‬
‫و جنبه ‪)HSE‬‬
‫جلسه آموزشی‬ ‫مطابق با بند‬ ‫كليه واحدها‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫نيازسنجی آموزشی‬ ‫‪2‬‬
‫‪2-10‬‬ ‫شرکت‬
‫(آموزش)‬
‫حضوری‬ ‫مطابق با برنامه‬ ‫كليه واحدها‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫بازرسی ها‬ ‫‪3‬‬
‫‪23‬‬
 ‫بازرسی شركت‬ ‫شرکت‬
‫حضوری‬ ‫بر حسب نياز‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫كليه پرسنل‬ ‫ارائه پيشنهادات‬ ‫‪4‬‬
‫شرکت‬

‫ب‪-‬ارتباطات با خارج از پروژه‬

‫نحوه برقراری‬ ‫زمان برقراری ارتباط‬ ‫مسئول‬ ‫نام سازمان موضوع ارتباط‬ ‫رديف‬
‫ارتباط‬ ‫برقراری ارتباط‬
‫مكاتبه‬ ‫بر اساس بند ‪10‬‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫آموزش‬ ‫مركز‬ ‫‪1‬‬
‫(آموزش)‬ ‫شركت‬ ‫كاركنان‬ ‫آموزش‪/‬اساتيد‬
‫تلفنی‬ ‫بروز شرايط‬ ‫مشاهده كننده‬ ‫بروز شرايط‬ ‫سازمان های‬ ‫‪2‬‬
‫اضطراری‬ ‫اضطراری‬ ‫امدادی‬
‫مكاتبه‪/‬سايت‬ ‫بر اساس بند ‪9‬‬ ‫مراجع قانونی دريافت الزامات واحد ‪HSE‬‬
‫اينترنتی‪/‬حضو‬ ‫(الزامات قانونی‪،‬‬ ‫شرکت‬ ‫‪3‬‬
‫ری‬ ‫قراردادی و ساير‬
‫الزامات قابل كاربرد)‬
‫مكاته‬ ‫بر حسب نياز‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫مشاور ‪HSE‬‬ ‫مشاورين‬ ‫‪4‬‬
‫شرکت‬
‫حضوری‬ ‫بر حسب نياز‬ ‫واحد خريد‬ ‫خريد تجهيزات‬ ‫تامين كنندگان‬ ‫‪5‬‬
‫‪HSE‬‬
‫حضوری‪/‬‬ ‫پس از تاييد كنترل ها‬ ‫واحد ‪HSE‬‬ ‫ابالغ و اجراء‬ ‫سایر شرکت‬
‫مكاتبه‬ ‫توسط كارفرما‬ ‫شرکت‬ ‫كنترل های‬ ‫ها‬ ‫‪6‬‬
‫اداری و‬
‫عملياتی‬

‫ج‪-‬كميته ‪HSE‬‬
‫ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور مش‪BB‬اركت ك‪BB‬ارگران و كارفرمايان و نظ‪BB‬ارت ب‪BB‬ر حس‪BB‬ن اج‪BB‬رای مق‪BB‬ررات ‪ HSE‬در كارگ‪BB‬اه و‬
‫همچنين پيشگيری از حوادث و بيماری های ناشی از كار و بروز پيامدهای زيست محيطی نامطلوب‪ ،‬حفظ‬
‫و ارتقاء سالمتی كارگران و سالم سازی محيط های كاری و همچنين جهت رعايت آيين نامه كميته حف‪BB‬اظت‬
‫فنی و بهداشت كار‪ ،‬كميته ‪ HSE‬با رعايت ضوابط و مقررات مندرج در اين آيين نامه ها در كارگاه ه‪BB‬ای‬
‫كشور الزامی است‪ .‬عالوه بر اعضای ذكر شده در آيين نامه ف‪BB‬وق اف‪BB‬راد ديگ‪B‬ری ن‪B‬يز ب‪B‬ر حس‪B‬ب م‪B‬ورد می‬
‫توانند در اين كميته حضور يابند‪.‬‬
‫در اين قسمت از طرح اعم از جلسات برگزار شده درب‪B‬اره موض‪BB‬وعات ‪ HSE‬در پ‪B‬روژه ج‪B‬ای می گ‪B‬يرد‪.‬‬
‫انواع جلسات برگزار شده در پروژه حول موضوعات ‪ HSE‬شامل موارد ذيل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬جلسات آغاز كار‬
‫‪.2‬جلسات ارزيابی ريسک‬
‫‪24‬‬
 ‫‪.3‬جلسات گزارش دهی و تجزيه و تحليل حوادث‬
‫‪.4‬جلسات روزانه و ماهانه بازرسين ‪ HSE‬شركت و كارفرما‬
‫‪Tool Box Meetings .5‬‬
‫جلسات ارزيابی ريسک بايد توسط شركت قبل از آغاز ب‪BB‬ه ك‪BB‬ار‪ ،‬قب‪BB‬ل از ش‪BB‬روع عمليات اج‪BB‬رايی‪ ،‬قب‪BB‬ل از‬
‫برچيدن كارگاه و به صورت سه ماهه و در ه‪BB‬ر زم‪BB‬ان ك‪BB‬ه ض‪BB‬رورت دارد‪ ،‬برق‪BB‬رار ش‪BB‬ود‪ .‬اين جلس‪BB‬ات ب‪BB‬ه‬
‫منظور بازنگری در سيستم مديريت و كنترل ريسک های ‪ HSE‬پروژه‪ ،‬شناسايی ريسک های ‪ HSE‬جديد‬
‫از سوابق و از شرح فعاليت های سه ماهه آتی و تعيين راهكارهای كنترلی اين خطرات‪ ،‬تشكيل می شود‪.‬‬
‫الزم است جلسات روزانه بازرسين ‪ HSE‬شركت هر روز با استفاده از چك ليست های مدون انجام ش‪BB‬ود‪.‬‬
‫نتايج اين بازرسی ها بايد به صورت مكتوب به واحد مرتبط ‪ HSE‬كارفرما گ‪BB‬زارش ش‪BB‬ود‪ .‬آيتم ه‪BB‬ای ح‪BB‬ائز‬
‫اهميت كه به صورت معمول در اين جلسات مورد بحث و بررسی قرار می گيرد عبارت است از‪:‬‬
‫‪.1‬گزارش حوادث‬
‫‪.2‬فعاليت های در دست انجام در سايت‬
‫‪.3‬آموزش های ‪ HSE‬انجام شده در روز قبل و برنامه ريزی شده برای روز جاری‬
‫‪.4‬بازرسی های ‪ HSE‬و نتايج حاصله‬

‫موارد برنامه ريزی شده شركت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذيل می باشد‪:‬‬
‫برگزار كننده‬ ‫زمان برگزاری‬ ‫شركت كنندگان‬ ‫موضوع جلسه‬ ‫رديف‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫صبح هر روز و‬ ‫کلیه کارکنان‬ ‫جلسات روزانه قبل از‬ ‫‪1‬‬
‫شرکت‬ ‫قبل از شروع به‬ ‫شروع کار (‪ToolBox‬‬
‫کار‬ ‫‪)Meeting‬‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫ماهیانه‪/‬زمان وقوع‬ ‫اعضای کمیته‬ ‫جلسات کمیته ایمنی‬ ‫‪2‬‬
‫شرکت‬ ‫حوادث‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫به محض ورود به‬ ‫افراد تازه وارد‪،‬‬ ‫جلسات توجیهی‬ ‫‪3‬‬
‫شرکت‪/‬کارفرما‪/‬گ‬ ‫محوطه کارگاه‬ ‫بازدیدکنندگان‪،‬‬
‫روه بازدید ایمنی‬ ‫ناظرین‪ ،‬بازرسین‬
‫و ممیزان‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫هفتگی و ماهیانه‬ ‫نمایندگان شرکت ها‬ ‫جلسه با سایر شرکت ها‬ ‫‪4‬‬
‫شرکت‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫ماهیانه‬ ‫سرپرستان واحدها‬ ‫جلسات پیشرفته ماهانه‬ ‫‪5‬‬
‫شرکت‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫روز قبل و بعد از‬ ‫واحد ‪ HSE‬شرکت‬ ‫جلسات آموزش‬ ‫‪6‬‬
‫شرکت‬ ‫دوره آموزشی‬
‫واحد ‪HSE‬‬ ‫ممیزی‬ ‫ممیزان و واحئ‬ ‫ممیزی و بازرسی ها‬ ‫‪7‬‬
‫‪25‬‬
 ‫شرکت‬ ‫ممیزی شونده‬
‫کارفرما‬ ‫نمایندگان کارفرما و حداقل شش ماهه‪/‬بر‬ ‫بازرسی های کارفرما‬ ‫‪8‬‬
‫حسب ضرورت‬ ‫واحد ‪ HSE‬شرکت‬

‫لیستی از شرکت کنندگان در جلسات به انضمام صورت جلسه مربوطه تهیه و توسط واح‪BB‬د برگ‪BB‬زار کنن‪BB‬ده‬
‫تهیه خواهد شد و سوابق آن در آن واحد نگهداری خواهد شد‪.‬‬

‫ارتباط با کارفرما‬
‫کلیه ارتباطات ‪ HSE‬اعم از نامه نگاری ها‪ ،‬پیام ها‪ ،‬گزارشات و غیره از طریق مدیر شرکت یا کارفرم‪BB‬ا‬
‫صورت می گیرد‪ .‬مسئول ‪ HSE‬شرکت مستقیما با کارفرما در موارد الزم ارتب‪B‬اط برق‪B‬رار ک‪B‬رده و م‪B‬وارد‬
‫‪ HSE‬را مبادله می نمایند‪ .‬مسئول ‪ HSE‬به صورت ادواری جلساتی را ب‪BB‬ا کارفرم‪BB‬ا و ب‪BB‬ا حض‪BB‬ور مس‪BB‬ئول‬
‫اجرایی شرکت برگزار می نمایند‪ .‬در صورتی که کارفرما از عملکرد سیستم ایمنی‪ ،‬بهداشت کار و محی‪BB‬ط‬
‫زیست شکایتی کتبی و یا شفاهی داشته باشد‪ ،‬می توان‪BB‬د مس‪BB‬تقیما ب‪BB‬ه واح‪BB‬د ‪ HSE‬جهت بررس‪BB‬ی و رس‪BB‬یدگی‬
‫ارسال نمایند‪.‬‬

‫مستندات ‪ HSE‬و کنترل آن ها‬

‫مستندات موجود در شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذیل می باشند‪:‬‬
‫ویرایش‬ ‫مدت نگهداری‬ ‫تاریخ تصویب‬ ‫عنوان مدرک‬ ‫ردیف‬
‫اول‬ ‫‪ 3‬سال‬ ‫‪24/04/95‬‬ ‫خط مشی ‪HSE‬‬ ‫‪1‬‬
‫اول‬ ‫‪ 3‬سال‬ ‫‪26/04/95‬‬ ‫‪HSE PLAN‬‬ ‫‪2‬‬
‫اول‬ ‫‪ 3‬سال‬ ‫‪24/04/95‬‬ ‫روش اجرایی‬ ‫‪3‬‬
‫شناسایی و‬
‫ارزیابی ریسک‬
‫ایمنی و بهداشتی‬

‫‪26‬‬
 ‫کنترل عملیات‬
‫‪.1‬کنترل عملیات از دیدگاه ایمنی‬
‫‪-1-1‬دستورالعمل های مقابله با مخاطرات ایمنی خاص شرکت‬
‫ايمني مواد شیمیایی‬ ‫‪‬‬
‫ايمنی حریق‬ ‫‪‬‬
‫ايمنی برق‬ ‫‪‬‬
‫ايمنی ساختمان‬ ‫‪‬‬
‫ایمنی آزمایشگاه‬ ‫‪‬‬

‫‪.2‬کنترل عملیات از دیدگاه بهداشتی‬

‫‪-2-1‬مسائل مربوط به بهداشت عمومی در کارگاه‬
‫نمونه مواردی که در این بخش می تواند در شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی مطرح ش‪BB‬ود ب‪BB‬ه ش‪BB‬رح ذی‪BB‬ل‬
‫می باشد‪:‬‬
‫تاسیسات بهداشتی کارگاه‬
‫شامل ساختمان و تاسیسات کارگاهی است که در ارتباط با ت‪BB‬امین ش‪BB‬رایط بهداش‪BB‬تی محی‪BB‬ط ک‪BB‬ار مط‪BB‬رح می‬
‫باشند از قبیل‪ :‬ساختمان کارگاه‪ ،‬آزمایشگاه ها‪ ،‬سیستم روشنایی‪ ،‬تهویه‪ ،‬آب‪ ،‬فاضالب و زباله‪.‬‬

‫‪.3‬کنترل عملیات از دیدگاه زیست محیطی‬

‫‪-3-1‬مدیریت پسماند‬
‫راهنما‪ :‬پسماند یا زباله به مواد جامد‪ ،‬مایع و گاز (غیر از فاضالب) گفته می شود که به ط‪BB‬ور مس‪BB‬تقیم ی‪BB‬ا‬
‫غیر مستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولید کننده زاید تلقی می گردد‪.‬‬

‫پسماندها به پنج دسته تقسیم می شوند‪:‬‬

‫‪.1‬پسماندهای عادی‬
‫به پسماندهایی گفته می شود که به صورت معمول از فعالیت های روزمره انس‪BB‬ان ه‪BB‬ا تولی‪BB‬د می ش‪BB‬وند‪ .‬از‬
‫قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی حاصل از تخریب‬

‫‪27‬‬
 ‫‪.2‬پسماندهای پزشکی‬
‫به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها‪ ،‬مراک‪BB‬ز بهداش‪BB‬تی و درم‪BB‬انی و س‪BB‬ایر مراک‪BB‬ز‬
‫مشابه گفته می شود‪.‬‬

‫‪.3‬پسماندهای صنعتی‬
‫به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت های صنعتی و معدنی و امثال آن گفته می شود از قبی‪BB‬ل ب‪BB‬راده ه‪BB‬ا‪ ،‬آهن‬
‫آالت و ضایعات‪ .‬دسته بندی دیگری از نظر تفکیک زباله وجود دارد که به شرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪.1‬زباله تر‬
‫به آن دسته از پسماندها اطالق می شود که دارای خاصیت فساد پذیری هستند‪ .‬محاسبات نش‪BB‬ان داده از ه‪BB‬ر‬
‫تن پسماند یا ‪ %80‬مواد آلی که به صورت تلنب‪B‬ار دفن می ش‪B‬وند‪ 400 .‬م‪B‬تر مکعب گ‪B‬از گلخان‪B‬ه ای و ‪600‬‬
‫لیتر شیرابه رها می گردد که ‪ %99‬آلودگی های محل دفن را شامل می شود‪.‬‬
‫‪.2‬زباله خشک‬
‫این بخش از پسماندها به صورت تفکیک شده جمع آوری شود تمام‪BB‬ا قاب‪BB‬ل بازی‪BB‬افت می باش‪BB‬ند‪ .‬پس‪BB‬ماندهای‬
‫کاغذ‪ ،‬شیشه‪ ،‬فلز و پالستیک از این دسته اند‪.‬‬

‫‪.3‬پسماندهای غیر بازیافتی یا دفنی‬

‫پسماندهای غیر قابل بازیافت می باشند مانند کیسه های ج‪BB‬اروبرقی‪ ،‬دس‪BB‬تمال کاغ‪BB‬ذی و غ‪BB‬یره ک‪BB‬ه قبال دفن‬
‫می گردید‪ .‬برای بخشی از کیسه پالستیک یا مواد یکبار مصرف ک‪BB‬ه دارای ک‪BB‬ربن یع‪BB‬نی ان‪BB‬رژی می باش‪BB‬د‪،‬‬
‫در دهه گذشته یک روش ابداع شده است که پس از پردازش به روش کاهش حجم فیزیکی و بیولوژیکی به‬
‫عنوان جایگزین مواد سوختی در واحدهای خاصی مانند کارخانه های س‪BB‬یمان ب‪BB‬ه مص‪BB‬رف می رس‪BB‬د ی‪BB‬ا در‬
‫نیروگاه های خاصی تبدیل به انرژی برق می شود‪.‬‬
‫نمونه مواردی که در این بخش می توان مطرح نمود شامل‪:‬‬
‫‪.1‬مسئولیت ها که شامل مسئول اصلی مدیریت پسماند‪ ،‬مسئول نظارت بر تولید‪ ،‬مدیریت و دف‪BB‬ع پس‪BB‬ماندها‪،‬‬
‫مسئولیت تولیدکنندگان پسماند و مسئولین دفع پسماند می باشد‪.‬‬
‫‪.2‬نحوه شناسایی و تفکیک پسماندها‬
‫‪.3‬نحوه مدیریت پسماندهای عادی و صنعتی (بازیافت و استفاده مجدد‪ ،‬فروش‪ ،‬سوزاندن‪ ،‬دفع و یا انتق‪BB‬ال و‬
‫دفع توسط شرکت)‬

‫‪28‬‬
 ‫‪.4‬نحوه مدیریت‪ ،‬نگهداری و دفع پسماندهای ویژه‬

‫‪.4‬تجهیز کارگاه‬
‫راهنما‪ :‬عبارت است از اقدامات و تدارکاتی که باید به ص‪BB‬ورت م‪BB‬وقت ب‪BB‬رای دوره اج‪BB‬رای عملی‪BB‬ات انج‪BB‬ام‬
‫شود و تا آغاز و انجام دادن عملیات موضوع پیمان طبق سند و مدارک پیمان میسر می شود‪.‬‬
‫تجهیز کارگاه شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی شامل موارد زیر می باشد‪:‬‬

‫‪.1‬ساختمان پشتیبانی‬
‫آزمایشگاه ها‬ ‫‪‬‬
‫کارگاه ها‬ ‫‪‬‬
‫انبارها‬ ‫‪‬‬
‫تامین تجهیزات ایمنی و حفاظتی‬ ‫‪‬‬

‫‪.2‬ساختمان عمومی‬
‫دفاتر ثابت و متحرک (کانکس)‬ ‫‪‬‬
‫نحوه تامین تجهیزات مورد نیاز در شرکت و همچنین تجهیزات ایمنی و حف‪B‬اظت ف‪BB‬ردی ب‪BB‬ه ص‪BB‬ورت آم‪BB‬اده‬
‫سازی لیست سفارش و تایید توسط مدیریت ش‪B‬رکت و س‪B‬پس تهی‪B‬ه اب‪B‬زارآالت‪ ،‬تجه‪B‬یزات و وس‪B‬ایل حف‪B‬اظت‬
‫فردی از شرکت های بیرون و سپس حمل و جابجایی آن ها به داخل ش‪BB‬رکت مربوط‪BB‬ه و انب‪BB‬ارش آن ه‪BB‬ا در‬
‫انبار شرکت می باشد‪.‬‬

‫‪-4-1‬عالئم ایمنی‪ ،‬نشانه های خبری‪ ،‬موانع و هشدارها‬

‫راهنما‪ :‬عالئم ایمنی سطحی است از اس‪BB‬تاندارد متش‪BB‬کل از کلم‪BB‬ات‪ ،‬عب‪BB‬ارات و تص‪BB‬اویری ب‪BB‬رای هش‪BB‬دار و‬
‫اعالم خطر به کارگران یا سایر افرادی که به نح‪B‬وی در مع‪B‬رض خط‪B‬رات ب‪B‬القوه و بالفع‪B‬ل محی‪B‬ط ک‪B‬ار می‬
‫باشند یا حاوی توضیحاتی در مورد عواقب و پیامدهای حاصل از آن خطرات و یا بیانگر دستورالعمل های‬

‫‪29‬‬
‫ایمنی و آنان در زمینه چگونگی فرار از موقعیت ه‪BB‬ای خطرن‪BB‬اک ب‪BB‬وده ک‪BB‬ه این عالئم ب‪BB‬ه ص‪BB‬ورت دائمی و‬
‫گاهی به صورت موقت در قسمت های مختلف کارگاه و در حین پروسه های کاری نصب می شوند‪.‬‬

‫تقسیم بندی عالئم ایمنی‬

‫عالئم خطر و هشدار دهنده ها‬ ‫‪‬‬
‫عالئم بازدارنده‬ ‫‪‬‬
‫عالئم اطالعات و دستورالعمل های ایمنی‬ ‫‪‬‬
‫عالئم دستوری و الزام آور‬ ‫‪‬‬
‫عالئم مربوط به آتش نشانی‬ ‫‪‬‬

‫عالئم هشداردهنده مورد استفاده در شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی‬

‫عالمت هشدار خطر‬

‫‪30‬‬
 ‫عالمت مواد آتشگیر‬

‫عالمت مواد قابل انفجار‬

‫عالمت مواد سمی‬

‫‪31‬‬
 ‫مواد خورنده‬

‫مواد واکنش زا‬

‫تشعشع‬

‫‪32‬‬
 ‫‪-4-2‬تجهیزات حفاظت فردی‬
‫راهنما‪ :‬جهت پیشگیری از حوادث ناشی از عوامل زیان آور در محیط کار در کن‪BB‬ار م‪BB‬واردی چ‪BB‬ون خط‪BB‬ر‬
‫حریق‪ ،‬انفجار و غیره الزم است اقدامات کنترلی مناسبی در نظر گرفته شود‪ ،‬از این رو در راستای ح‪BB‬ذف‬
‫و کاهش خطرات به یکی از اولویت های سازمان های امروزی تبدیل ش‪BB‬ده اس‪BB‬ت‪ ،‬ام‪BB‬ا عل‪BB‬یرغم تالش ه‪BB‬ای‬
‫فراوانی که در این راستا صورت می گیرد‪ ،‬هیچ گ‪BB‬اه خط‪BB‬رات ب‪BB‬ه ط‪BB‬ور کام‪BB‬ل ح‪BB‬ذف نمی ش‪BB‬وند و احتم‪BB‬ال‬
‫بروز حوادث همواره وجود دارد‪.‬‬
‫حذف یاکاهش خطرات به طور کلی در سه مرحله (محل ایجاد‪ ،‬مسیر انتقال و محل دری‪BB‬افت) ص‪BB‬ورت می‬
‫گیرد‪ .‬تغییر در طراحی تجهیزات و نحوه انجام کار‪ ،‬حفاظ گذاری و ایزوله ک‪BB‬ردن تجه‪BB‬یزات و ‪ ...‬از جمل‪BB‬ه‬
‫فعالیت ها در راستای مواجهه با خطرات در محیط کار هس‪BB‬تند‪ .‬در این می‪BB‬ان اس‪BB‬تفاده از تجه‪BB‬یزات حف‪B‬اظت‬
‫فردی به عنوان آخرین عامل کاهنده شدت اثرات حادثه (به دنبال لحاظ نمدن تدابیر حفاظتی مناسب) اهمیت‬
‫خاص‪BB‬ی دارد‪ .‬تجه‪BB‬یزات حف‪B‬اظت ف‪BB‬ردی راحت نب‪BB‬وده و ب‪BB‬اعث ک‪BB‬اهش عملک‪BB‬رد اف‪BB‬راد می ش‪BB‬وند‪ .‬این اق‪BB‬دام‬
‫کنترلی به هیچ عنوان باعث حذف خطر نشده و در بسیاری از موارد پیامدهای ناش‪BB‬ی از مواجه‪BB‬ه ب‪BB‬ا خط‪BB‬ر‬
‫کاهش می دهد‪ .‬انتخاب صحیح‪ ،‬تجهیزات حفاظت فردی متناسب با نوع کار‪ ،‬استفاده درس‪BB‬ت از تجه‪BB‬یزات‪،‬‬
‫مراقبت و نگهداری مناس‪BB‬ب از جمل‪BB‬ه م‪BB‬واردی هس‪BB‬تند ک‪BB‬ه بای‪BB‬د در برنام‪BB‬ه ه‪BB‬ای حف‪BB‬اظتی و پیش‪BB‬گیرانه ه‪BB‬ر‬
‫سازمان در نظر گرفته شوند‪.‬‬
‫در شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی روش اجرایی شناسایی‪ ،‬تهیه‪ ،‬توزیع و م‪BB‬دت اس‪BB‬تفاده ب‪BB‬ه ش‪BB‬رح ذی‪BB‬ل‬
‫می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬شناسايی‬
‫تعيين و شناسايی نوع وسايل حف‪BB‬اظت ف‪BB‬ردی ب‪BB‬ه وس‪BB‬يله شناس‪BB‬ايی عوام‪BB‬ل زيان آور ف‪BB‬يزيكی و ش‪BB‬يميايی و‬
‫ارگونوميكی محيط كار و همچنين با استفاده از ليست مشاغل و خطرات آن ها انجام می شود‪ .‬به طور مثال‬
‫جهت انجام فعاليت های تراشکاری وسايل ذيل مورد نياز می باشند‪:‬‬
‫‪.1‬لباس کار (شامل پیراهن آستین کوتاه و شلوار)‬
‫‪.2‬ماسک فيلتر دار (‪)FFP2‬‬
‫‪.3‬گوشی ایمنی (‪)Earmuff‬‬
‫‪.4‬کفش ایمنی‬
‫‪.5‬عینک ایمنی (گاگل)‬
‫‪33‬‬
 ‫‪.2‬تامين‬
‫وسايل حفاظت فردی پس از تهيه ليست (شامل نوع و تعداد هر وسيله) توسط شركت سفارش داده می شود‬
‫و پس از آماده سازی‪ ،‬تجهيزات به داخل شركت حمل و جابجا می شوند و در واحد انبار انبارش می شوند‪.‬‬
‫‪.3‬توزيع‬
‫وسايل حفاظت ف‪BB‬ردی ب‪BB‬ا توج‪BB‬ه ب‪BB‬ه دس‪BB‬تورالعمل ه‪BB‬ا و آيين نام‪BB‬ه ه‪BB‬ای اس‪BB‬تفاده از تجه‪BB‬يزات (ن‪BB‬وع و م‪BB‬دت‬
‫استفاده) بين پرسنل شركت توزيع می شوند‪ .‬الزم به ذكر است كه تحويل هر گونه تجهيز در دفتر ثبت و به‬
‫امضاء کارمند می رسد‪.‬‬
‫‪.4‬كنترل‬
‫برخی از تجهيزات حفاظت فردی مانند گاگل های ايمنی‪ ،‬گوشی های خلبانی و ماس‪BB‬ک ه‪BB‬ای ك‪BB‬ارتريج دار‬
‫پس از تحويل از پرسنل به دقت چک و كنترل می شوند و در صورت سالم بودن مجددا مورد استفاده قرار‬
‫می گيرند‪.‬‬

‫وسايل حفاظت فردی مورد استفاده توسط شركت بنیاد علوم کاربردی رازی‬
‫تجهيزات مورد استفاده توسط شركت به شرح ذيل می باشد‪:‬‬
‫مدت زمان استفاده‬ ‫نوع تجهيزات حفاظت فردی مورد نياز‬ ‫عنوان شغل‬ ‫رديف‬

‫‪34‬‬
 ‫‪ 1‬سال‬ ‫گوشی خلبانی‬ ‫تراشکاری‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 15‬روز‬ ‫ماسك فيلتردار (‪)FFP2‬‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫لباس كار‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫كفش ايمنی‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫عینک ایمنی‬
‫‪ 15‬روز‬ ‫ماسک فيلتردار (‪)FFP2‬‬ ‫برشكاری با اره نواری‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫لباس كار‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫كفش ايمنی‬
‫‪ 1‬سال‬ ‫عینک ایمنی‬
‫‪ 1‬سال‬ ‫گوشی خلبانی‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫لباس كار‬ ‫دریل کاری‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫كفش ايمنی‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫گوشی خلبانی‬
‫‪ 15‬روز‬ ‫ماسک فيلتردار (‪)FFP2‬‬
‫‪ 1‬سال‬ ‫عينک ايمنی (گاگل)‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫لباس كار‬ ‫سنباده كاری‬ ‫‪4‬‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫كفش ايمنی‬
‫‪ 1‬سال‬ ‫عینک ایمنی‬
‫‪ 15‬روز‬ ‫ماسک فيلتردار (‪)FFP2‬‬
‫‪ 6‬ماه‬ ‫لباس كار‬ ‫عملیات آزمایشگاهی‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 1‬سال‬ ‫كفش مخصوص‬
‫‪ 1‬هفته‬ ‫دستكش نیتریل‬
‫‪ 15‬روز‬ ‫ماسک فيلتردار (‪)FFP2‬‬

‫روش های اجرایی‬

‫راهنما‪ :‬فعالیت هایی که فقدان روش اجرایی مکتوب برای آن ه‪BB‬ا می توان‪BB‬د منج‪BB‬ر ب‪BB‬ه تخطی از خ‪BB‬ط مش‪BB‬ی‬
‫‪ HSE‬یا نقض الزامات قانونی یا معیارهای عملکرد گردد‪ ،‬بای‪BB‬د شناس‪BB‬ایی ش‪BB‬وند‪ .‬بای‪BB‬د اس‪BB‬تانداردها و روش‬
‫های اجرایی مدونی برای چ‪BB‬نین فع‪BB‬الیت ه‪BB‬ایی آم‪BB‬اده ش‪BB‬وند ت‪BB‬ا ب‪BB‬رای اطمین‪BB‬ان از یکپ‪BB‬ارچگی ف‪BB‬نی و انتق‪BB‬ال‬
‫اثربخش‪ ،‬چگونگی اجرای آن ها را (خواه توسط کارکنان شرکتی یا دیگران) تعریف کنند‪.‬‬
‫تمامی روش های اجرایی مکتوب‪ ،‬باید به طور ساده‪ ،‬صریح و قابل فهم بیان شوند و مسئولیت های افراد‪،‬‬
‫روش های استفاده و در جای مقتضی‪ ،‬معیاره‪B‬ا و اس‪B‬تانداردهای عملک‪B‬رد ک‪B‬ه بای‪B‬د ب‪B‬رآورد ش‪B‬وند را نش‪B‬ان‬
‫دهند‪.‬‬
‫برخی روش های اجرایی مورد نیاز به شرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪35‬‬
‫راهنما‪ :‬مجوزهای کار‪ ،‬برای مجاز کردن انجام فعالیت ها در موقعیت ه‪BB‬ای خطرن‪BB‬اک خاص‪BB‬ی از ک‪BB‬ار در‬
‫اماکن خطرناک مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬در تمام فعالیت ه‪BB‬ای غ‪BB‬یر اس‪BB‬تاندارد و خط‪BB‬ر آف‪BB‬رین قب‪BB‬ل از‬
‫شروع کار بایستی مجوز صادر شود‪ .‬به طور خالص‪BB‬ه مج‪BB‬وز ک‪BB‬ار ی‪BB‬ک گ‪BB‬واهی مکت‪BB‬وب اس‪BB‬ت ک‪BB‬ه توس‪BB‬ط‬
‫فردی مسئول ارائه می شود و گواه بر این مطلب است که انجام کاری معین توسط افرادی مشخص در یک‬
‫محل معین و در طی یک زمان معین‪ ،‬ایمن می باشد‪ .‬ضمنا در مجوز بیان می شود که چ‪BB‬ه اق‪BB‬داماتی انج‪BB‬ام‬
‫شده و یا باید انجام بگیرد تا به هنگام کار افراد از خطرات جلوگ‪BB‬یری ب‪BB‬ه عم‪BB‬ل آی‪BB‬د‪ .‬از این رو ی‪BB‬ک سیس‪BB‬تم‬
‫مجوز کار برای تضمین ایمنی با زمان‪ ،‬روش و محل کار ارتباط پیدا می کند‪ .‬به ط‪BB‬وری ک‪BB‬ه در آن اف‪BB‬راد‪،‬‬
‫خطرات و کارها شناسایی و کنترل می شوند‪ .‬مجوز کار بایستی فعالیت هایی نظ‪BB‬یر ک‪BB‬ار گ‪BB‬رم‪ ،‬ک‪BB‬ار س‪BB‬رد‪،‬‬
‫کار در فضای محصور‪ ،‬کار مرگبار‪ ،‬کار الکتریکی‪ ،‬جابجایی مواد خطرن‪BB‬اک‪ ،‬عملی‪BB‬ات حف‪BB‬اری‪ ،‬ک‪BB‬ار در‬
‫ارتفاع زیاد و ‪ ...‬را شامل و بر اساس اصول ذیل صادر شود‪:‬‬

‫جداسازی كافی باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫جداسازی بی خطر باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫خطرات مانده معلوم و قابل كنترل باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫دستگاه های كاری صريحا و به درستی شناسايی شده باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫دستورالعمل های مناسب برای انجام كار به كاركنان داده شده باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بدون كسب اجازه هيچگونه تغييری در مراحل انجام كار صورت نگيرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عمده مواردی كه در خصوص سيستم های مجوز انجام كار بايد به آن ها پرداخته ش‪BB‬ود‪ ،‬ب‪BB‬ه ش‪BB‬رح ذيل می‬
‫باشد‪:‬‬
‫‪.1‬مسئوليت ها‬
‫‪.2‬ساختار عمومی يک مجوز كار‬
‫‪.3‬انواع مجوزهای كار‬
‫‪.3-1‬مجوز كار گرم‬
‫‪.3-2‬مجوز كار سرد‬
‫‪.3-3‬مجوز ورود به فضاهای بسته‬
‫‪.3-4‬مجوز گودبرداری و خاک برداری‬
‫‪.3-5‬مجوز كار در ارتفاع‬
‫‪.3-6‬مجوز كار در با مواد راديواكتيو‬
‫‪.3-7‬مجوز كار با تجهيزات الكتريكی با ولت‍اژ باال‬

‫‪36‬‬
 ‫‪.2‬سيستم گزارش دهی‪ ،‬ثبت و بررسی حوادث و رويدادها‬
‫راهنما‪ :‬وقوع حوادث همه ساله باعث وارد آمدن خس‪BB‬ارت ه‪BB‬ای م‪BB‬الی‪ ،‬ج‪BB‬انی‪ ،‬زيس‪BB‬ت محيطی و اعتب‪BB‬اری‬
‫مختلف می شود‪ .‬صرف نظر از علت وقوع و نوع حوادثی كه ب‪BB‬ه وق‪BB‬وع می پيوندن‪BB‬د‪ ،‬بررس‪BB‬ی و تجزيه و‬
‫تحليل ح‪BB‬وادث يكی از مراج‪BB‬ع مهم ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور ت‪BB‬دوين برنام‪BB‬ه ه‪BB‬ای ايم‪BB‬نی در راس‪BB‬تای پيش‪BB‬گيری از وق‪BB‬وع‬
‫حوادث مشابه در سازمان هاست‪ .‬از اين رو برخورداری از يک سيس‪BB‬تم ج‪BB‬امع ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور گ‪BB‬زارش دهی‪،‬‬
‫بررسی‪ ،‬تحقيق و تجزيه و تحليل حوادث ضرورتی امكان ناپذير است‪ .‬اين سيستم بايد جوابگ‪BB‬وی نيازه‪BB‬ای‬
‫اطالعاتی و عملياتی برای كليه فعاليت های گزارش دهی‪ ،‬بررسی‪ ،‬تحقيق‪ ،‬تجزيه و تحليل جمع بندی نتايج‬
‫و درس های حادثه باشد‪.‬‬

‫دستورالعملی كه در اين مرحله از طرح می توان در نظر گرفت‪ ،‬شامل‪:‬‬

‫‪.1‬مسئوليت ها‬
‫‪.2‬طبقه بندی انواع حوادث ‪HSE‬‬
‫‪.3‬مواجهه با حوادث‬
‫‪.3-1‬اقدامات عمومی در مواجهه با حادثه‬
‫‪.3-2‬نحوه رويارويي با حادثه‬
‫‪.3-3‬اطالع رسانی اوليه حادثه به امور ‪HSE‬‬
‫‪.3-4‬امداد‪ ،‬نجات‪ ،‬كمک های اوليه و رسيدگی به آسيب ديدگان‬
‫‪.4‬اقدامات اختصاصی در مواجهه با حادثه‬
‫‪.5‬نحوه اطالع و ثبت حوادث و شبه حوادث‬
‫‪.6‬تحقيق حوادث‬
‫‪.7‬اقدامات قبل از انجام تحقيق و بررسی‬
‫‪.8‬هزينه های حادثه‬
‫‪.9‬جمع بندی اطالعات‬
‫‪.10‬تجزيه و تحليل حادثه و ريشه يابی علل وقوع‬

‫‪37‬‬
 ‫‪.11‬ارائه پيشنهادات كنترلی و اقدامات پيشگيرانه‬
‫سيستم ثبت و تجزيه و تحليل حوادث شركت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذيل می باشد‪:‬‬

‫روش اجرای كار در صورت بروز حادثه‪/‬رويدادهای جدی و آسيب رسان‬

‫‪.1‬پس از وقوع هر گونه حادثه‪/‬شبه حادثه‪/‬آسيب به اموال و تجهيزات‪ ،‬م‪B‬راتب س‪B‬ريعا ب‪B‬ه واح‪B‬د ‪ HSE‬و‬
‫سرپرست واحد‪/‬كارگاه شركت گزارش می گردد‪.‬‬
‫‪.2‬گ‪BB‬زارش حادث‪BB‬ه ظ‪BB‬رف م‪BB‬دت ‪ 24‬س‪BB‬اعت توس‪BB‬ط سرپرس‪BB‬ت واح‪BB‬د مربوط‪BB‬ه تهيه و در اختيار مراج‪BB‬ع‬
‫ذيصالح (اداره تامين اجتماعی) قرار می گيرد‪.‬‬

‫شركت‬ ‫‪HSE‬‬
‫شركت‬ ‫واحد‬
‫‪HSE‬‬ ‫واحد‬
‫افرادافراد‬
‫كمک‬ ‫كمک‬‫حادثه با‬ ‫‪.‬كنترل‬
‫حادثه با‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪.‬كنترل‬
‫حراست‬‫حراست‬ ‫ديده و‬ ‫آموزش‬
‫ديده و‬ ‫آموزش‬
‫جهت‬ ‫احتمالی‬ ‫مصدومين‬
‫مصدومين احتمالی جهت‬ ‫‪.‬اعزام‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪.‬اعزام‬
‫درمانی‪/‬درخواست‬
‫درمانی‪/‬درخواست‬ ‫مراكز‬ ‫مداوا به‬
‫مراكز‬ ‫مداوا به‬
‫نجات‬ ‫و‬ ‫امداد‬ ‫مراكز‬ ‫از‬
‫كمک از مراكز امداد و نجات‬ ‫كمک‬
‫سرپرست‬
‫سرپرست‬ ‫‪.‬همكاری با‬ ‫‪3 3‬‬
‫‪.‬همكاری با‬
‫گزارش از‬
‫گزارش از‬ ‫تهيهتهيه‬
‫واحد‪/‬كارگاه در‬
‫واحد‪/‬كارگاه در‬
‫حادثه‬‫حادثه‬

‫كميته ايمنی شركت‬

‫‪.1‬بررسی دقيق حادثه و تصويب اقدامات الزم به منظور جلوگيری از بروز مجدد‬
‫حادثه‬
‫‪.2‬اطالع رسانی به ساير واحدها در خصوص چگونگی و علل وقوع رويداد‬
‫‪38‬‬
 ‫‪.3‬ارائه گزارش كامل حوادث با ‪ LTI‬بيش از ‪ 7‬روز كاری به كارفرما ظرف‬
‫مدت يك هفته‬

‫‪.3‬بازرسی ‪HSE‬‬
‫راهنما‪ :‬يک بازرسی به طور معمول به صورت يک آزمون سازماندهی شده و با يک ارزيابی رسمی می‬
‫باشد‪ .‬اين عمل شامل اندازه گيری و يا تست هايی است كه بر روی ويژگی های معينی از يک موض‪BB‬وع يا‬
‫فعاليت اعمال می شود و نتايج آن معموال با استاندارد و يا الزامات مشخصی مقايسه می ش‪BB‬ود ت‪BB‬ا از تط‪BB‬ابق‬
‫اقدامات مورد بررسی با اهداف از پيش تعيين شده اطمينان حاصل شود‪.‬‬

‫انواع بازرسی های ‪ HSE‬شركت‬

‫بازرسی های انجام شده در شركت شامل موارد ذيل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬كار با مواد شیمیایی‬
‫‪.2‬كار در محیط ازمایشگاه‬
‫‪.3‬كار با دستگاه تراش‬
‫‪.4‬كار با دستگاه سنباده‬
‫‪.5‬كار با دستگاه اره نواری‬
‫‪.6‬کار با دستگاه دریل‬
‫‪.7‬انبارش مواد شیمیایی خریداری شده‬
‫‪.8‬ساماندهی كارگاه‬
‫‪.9‬وسايل حفاظت فردی‬
‫‪.10‬جنبه های زيست محيطی كار‬
‫‪.11‬سيستم های حمل و نقل و جابجايی بار‬
‫‪.12‬ماشين آالت‬
‫‪.13‬تجهيزات و ابزارآالت‬
‫‪.14‬جابجايی پرسنل‬
‫‪.15‬رويه های اجرای كار‬
‫‪.16‬بهداشت كار‬

‫‪39‬‬
 ‫‪.17‬انبار‬
‫‪.18‬آشپزخانه‪ ،‬ناهار خوری و سرویس های بهداشتی‬

‫در بازرسی های ‪ HSE‬می بايست به موارد ذيل اشاره داشت‪:‬‬

‫‪.1‬تيم بازرسی (نكته قابل توجه در اين قسمت‪ ،‬تاييد صالحيت افراد در تيم بازرسی در خص‪BB‬وص موض‪BB‬وع‬
‫مورد بازرسی می باشد)‪.‬‬
‫‪.2‬برنامه بازرسی (می تواند به صورت روزانه‪ ،‬هفتگی و ماهانه باش‪BB‬د)‪ ،‬ب‪BB‬ه عن‪BB‬وان نمون‪BB‬ه در اين ش‪BB‬ركت‬
‫جدول ذيل نيز ارائه می گردد‪:‬‬
‫استاندارد‪/‬رويه مرجع‬ ‫تواتر بازرسی‬ ‫توسط‬ ‫فعاليت‪/‬تجهيزات مورد‬
‫بازرسی‬
‫دستورالعمل ‪HSE‬‬ ‫روزانه‬ ‫اپراتور دارای‬ ‫تجهيزات حمل و جابجايی‬

‫‪40‬‬
 ‫تجهيزات حمل و جابجايی‬ ‫صالحيت‪/‬نماينده ‪HSE‬‬ ‫بار‬
‫بار‬
‫دستورالعمل ‪HSE‬‬ ‫روزانه‬ ‫نماينده ‪HSE‬‬ ‫تجهيزات حفاظت فردی‬
‫تجهيزات حفاظت فردی‬
‫دستورالعمل بهداشت كار‬ ‫روزانه‬ ‫نماينده ‪HSE‬‬ ‫بهداشت كار‬
‫دستورالعمل های نظم و‬ ‫هفتگی‬ ‫انباردار‪/‬نماينده ‪HSE‬‬ ‫انبار‬
‫ترتيب در كارگاه ‪5S‬‬
‫دستورالعمل های ايمنی در‬ ‫روزانه‬ ‫نماينده ‪HSE‬‬ ‫رويه های اجرای كار‬
‫كار‬
‫دستورالعمل های حفاظت‬ ‫روزانه‬ ‫نماينده ‪HSE‬‬ ‫جنبه های زيست محيطی‬
‫محيط زيست‬
‫دستورالعمل ايمنی كار با‬ ‫همزمان با‬ ‫نماينده ‪HSE‬‬ ‫كار با مواد شیمیایی‬
‫مواد شیمیایی‬ ‫شروع كار‬
‫دستورالعمل های ایمنی کار‬ ‫روزانه‬ ‫نماينده ‪/HSE‬اپراتور‬ ‫کار با ابزارآالت‬
‫با تجهیزات و ابزارآالت‬ ‫دارای صالحيت‬

‫‪.3‬گزارش دهی انطباق و عدم انطباق ها و پيگيری جهت رفع آن ها‬

‫توجه‪ :‬جهت سهولت و يكسان سازی انجام بازرسی ها می توان چک ليست هايی را برای انج‪BB‬ام اين مقول‪BB‬ه‬
‫در نظر گرفت‪.‬‬

‫‪.4‬طرح های واکنش در شرایط اضطراری‬

‫راهنما‪ :‬عليرغم تمام تالش هايی كه در صنايع مختلف ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور ك‪BB‬اهش ح‪BB‬وادث ص‪BB‬ورت می گ‪BB‬يرد‪ ،‬ه‪BB‬ر‬
‫ساله حوادث زيادی جوام‪BB‬ع ص‪BB‬نعتی را تهديد می كن‪BB‬د‪ .‬ب‪BB‬ه ه‪BB‬ر ان‪BB‬دازه ك‪BB‬ه اق‪BB‬دامات پيش‪BB‬گيرانه در س‪BB‬طوح‬
‫مطلوبی قرار داشته باشد‪ ،‬غفلت از اقدامات واكنشی عواقب بسيار خطرناكی را به دنبال خواه‪BB‬د داش‪BB‬ت‪ .‬از‬
‫آنجا كه دستيابی به ايمنی ‪ 100‬درصد ممكن نمی باشد‪ ،‬در كنار اق‪BB‬دامات پيش‪BB‬گيرانه بايس‪BB‬تی ط‪BB‬رحی ب‪BB‬رای‬
‫مقابله با حوادث پيش بينی نشده و با وضعيت های اضطراری در سازمان وج‪BB‬ود داش‪BB‬ته باش‪BB‬د‪ .‬اين ح‪BB‬وادث‬
‫در صنايع مختلف باعث ايجاد خسارت عم‪B‬ده ب‪B‬ه محيط زيس‪B‬ت‪ ،‬تجه‪B‬يزات و آس‪B‬يب‪ ،‬نقص عض‪B‬و‪ ،‬از ك‪B‬ار‬
‫افت‪BB‬ادگی و م‪BB‬رگ اف‪BB‬راد می ش‪BB‬وند‪ .‬ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور ك‪BB‬اهش اث‪BB‬رات در اين گون‪BB‬ه ش‪BB‬رايط ك‪BB‬ه ب‪BB‬ه وض‪BB‬عيت ه‪BB‬ای‬
‫اضطراری موسومند‪ ،‬پيش بينی حوادث محتمل و برنامه ريزی جهت مقابله با آن ها اهميت حياتی دارد‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫شرايط اضطراری‬
‫در بر گيرنده وقايعی غير عادی است كه ايمنی‪ ،‬سالمت و يا آسايش عمومی افراد سازمان را تهديد كن‪BB‬د و‬
‫يا محيط زيست را به طور گسترده به خطر بيندازد‪ .‬اين موضوع می تواند باعث انح‪BB‬راف كلی س‪BB‬ازمان از‬
‫خط مشی گردد‪.‬‬

‫بحران‬
‫اگر وضعيت های اضطراری به درستی كنترل نشوند‪ ،‬ممكن است به خارج از محيط صنعتی سرايت كنند‬
‫و جامعه را نيز تحت تاثير قرار دهند‪ .‬در اين حالت وضعيت اضطراری حالت بحران يا فاجعه به خ‪BB‬ود می‬
‫گيرد و برنامه ريزی جامع تری می طلبد و می تواند به صورت ريش‪BB‬ه ای‪ ،‬خ‪BB‬وش ن‪BB‬امی س‪BB‬ازمان‪ ،‬آين‪BB‬ده و‬
‫فرآيند توليد آن تحت تاثير مطلوب قرار دهد‪.‬‬
‫با توجه به مطالب فوق الذكر به منظور پيشگيری از پيامدهای ناش‪B‬ی از ب‪B‬روز رويدادها‪ ،‬در نظ‪B‬ر گ‪B‬رفتن‬
‫طرح واكنش در شرايط اضطراری (‪ )Emergency Plan‬در ‪ HSE Plan‬الزامی است‪ .‬مواردی كه در‬
‫تدوين يک ‪ Emergency Plan‬بايد در نظر گرفته شود‪ ،‬موارد ذيل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬شناسايی انواع وضعيت های اضطراری‬
‫‪.2‬طرح ريزی كميته اضطراری‪ ،‬ساختار و وظايف آن‬
‫‪.3‬ارتباط با منابع خارجی‬
‫‪.4‬دستورالعمل های پيشگيری‪ ،‬مقابله و بازيابی‬
‫‪.5‬روابط عمومی و اطالع رسان‬
‫‪.6‬اطالعات مربوط به پرسنل‬
‫‪.7‬عمليات مقدماتی با اقدامات قبل از وقوع (طرح پيشگيری)‬
‫‪.7-1‬ارزيابی ريسک‪ ،‬تدوين مقررات و برنامه های ‪HSE‬‬
‫‪.7-2‬آموزش و تمرين‬
‫‪.7-3‬تدوين سناريوها و اجرای مانورهای اضطراری و بررسی گزارش ها‬
‫‪.7-4‬استقرار تجهيزات مناسب نظير خاموش كننده ها‪ ،‬آالرم ها و ‪...‬‬
‫‪.7-5‬خطوط تلفن و ارتباط اضطراری‬
‫‪.8‬اقدامات حين وقوع (مقابله)‬
‫‪.8-1‬نحوه اطالع از حادثه‬
‫‪.8-2‬ارسال تجهيزات‬
‫‪42‬‬
 ‫‪.8-3‬اعالم وضعيت‬
‫‪.8-4‬توقفات اضطراری‬
‫‪.8-5‬نجات و درمان‬
‫‪.8-6‬تخليه‬
‫‪.8-7‬اقدامات عمومی و اختصاصی مورد نياز‬
‫‪.9‬عمليات پس از وقوع (بازيابی)‬
‫‪.9-1‬تهيه گزارش حادثه (بررسی در محل)‬
‫‪.9-2‬پاكسازی محل حادثه‬
‫‪.9-3‬تشكيل جلسات كميته اضطراری‬
‫‪.9-4‬بازنگری روش ها و سناريوها‬
‫مواردی که باید در ارتباط با طرح واکنش اضطراری‪ ،‬به عنوان نمونه در نظر گرفته شود‪ ،‬شامل‪:‬‬
‫‪.1‬طرح ریزی اضطراری‬
‫‪.2‬انواع وضعیت های اضطراری‬
‫‪.3‬کمیته اضطراری‪ ،‬ساختار و شرح وظایف‬
‫‪.4‬ارتباط با منابع خارجی‬
‫‪.5‬دستورالعمل های آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری‬
‫‪.6‬روابط عمومی و اطالع رسانی در شرایط اضطراری‬
‫‪.7‬اطالعات مربوط به پرسنل در یک طرح واکنش اضطراری‬
‫‪.8‬عملیات مقدماتی با اقدامات قبل از وقوع (طرح پیشگیری)‬
‫‪.8-1‬ارزیابی ریسک‪ ،‬طرح ها و برنامه های ‪ HSE‬تدوین و بکارگیری مقررات ‪HSE‬‬
‫‪.8-2‬آموزش (کارکنان جدید‪ ،‬کارکنان قدیم‪ ،‬آموزش های اپراتوری)‬
‫‪.8-3‬مانورهای ایمنی و آتش نشانی‬
‫‪.8-4‬استقرار تجهیزات ایمنی و آتش نشانی (دستگاه های س‪BB‬نجش آالین‪BB‬ده ه‪BB‬ای محیطی‪ ،‬سیس‪BB‬تم آالرم گ‪BB‬از‪،‬‬
‫خاموش کننده های دستی و ‪)...‬‬
‫‪.8-5‬استقرار تجهیزات اعالم و اطفای حریق‬
‫‪.8-6‬تعیین خطوط تلفن اضطراری (خط آتش نشانی‪ ،‬ایمنی‪ ،‬اورژانس و بهداری)‬

‫‪43‬‬
 ‫‪.9‬اقدامات حین وقوع (طرح مقابله)‬
‫‪.9-1‬اطالع از حادثه اضطراری‬
‫‪.9-2‬ارسال تجهیزات ایمنی و آتش نشانی‬
‫‪.9-3‬اعالم وضعیت اضطراری‬
‫‪.9-4‬توقف اضطراری‬
‫‪.9-5‬نجات و درمان مصدومین و انجام کمک های اولیه‬
‫‪.9-6‬تخلیه اضطراری‬
‫‪.10‬فاز ‪ 3‬عملیات پس از وقوع (طرح بازیابی)‬
‫‪.10-1‬گزارش حادثه اضطراری (بررسی اولیه در محل)‬
‫‪.10-2‬پاکسازی محل حادثه‬
‫‪.10-3‬تشکیل جلسه کمیته اضطراری‬

‫‪ Emergency Plan‬شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی به شرح ذیل می باشد‪:‬‬

‫نحوه اعالم شرایط اضطراری‬
‫هر یک از کارکنان به محض مشاهده حادثه ای نظیر آتش سوزی‪ ،‬انفجار و غیره موظف هس‪BB‬تند موض‪BB‬وع‬
‫را با تماس تلفن اضطراری که در اماکن مختلف نصب گردیده است‪ ،‬اطالع دهند‪.‬‬

‫تخلیه پرسنل از محل حادثه‬

‫‪44‬‬
‫به محض دریافت خبر و یا اعالم آن توسط آژیر یا بلندگوها‪ ،‬کلیه پرسنل واحد مربوطه با همکاری مسئول‬
‫آن واحد یا کارگاه ها به وسیله عالئمی که نصب شده اس‪BB‬ت و راه ه‪BB‬ای خ‪BB‬روج را نش‪BB‬ان می ده‪BB‬د‪ ،‬از مح‪BB‬ل‬
‫حادث‪BB‬ه تخلی‪BB‬ه می ش‪BB‬وند و جهت مح‪BB‬افظت از خ‪BB‬ود و جلوگ‪BB‬یری از ت‪BB‬داخل در عملی‪BB‬ات اطف‪BB‬اء و ام‪BB‬داد و‬
‫آمارگیری در محل تجمع ایمن گرد هم می آیند‪.‬‬

‫نحوه مقابله با شرایط اضطراری‬

‫هنگام بروز شرایط اضطراری و وقوع حوادث‪ ،‬افراد واجد صالحیت و مورد تایی‪BB‬د واح‪BB‬د ‪ HSE‬اق‪BB‬دامات‬
‫الزم را انجام داده و سایر افراد بدون هماهنگی با واحد ‪ HSE‬نبایستی اقدامی نمایند‪.‬‬

‫تابلوهای راهنما و بازدیدهای دوره ای‬

‫به منظور پیشگیری از وقوع شرایط اضطراری از عالئم هشداردهنده مناسب در نقاط مختلف کارگاه ها و‬
‫شرکت استفاده می گردد‪ .‬مسئولیت تهیه و نصب این عالئم با مسئول ‪ HSE‬است‪.‬‬

‫پاکسازی محیط‬
‫پس از مهار حادثه باید محیط مربوطه کامال پاکسازی شود‪ .‬نحوه عمل در هر ی‪BB‬ک از ش‪BB‬رایط اض‪BB‬طراری‬
‫در دستورالعمل های مربوطه تشریح شده است‪.‬‬

‫تهیه گزارش‬
‫گزارش حادثه توسط سرپرست ‪ HSE‬کارگاه ی‪B‬ا دف‪BB‬تر مرک‪B‬زی تهی‪B‬ه ش‪B‬ده و ب‪B‬ه نماین‪B‬ده م‪B‬دیریت و نماین‪B‬ده‬
‫‪ HSE‬کارفرما ارائه می شود‪ .‬پس از وقوع ح‪BB‬وادث‪ ،‬کمیت‪BB‬ه حف‪BB‬اظت و ایم‪BB‬نی تش‪BB‬کیل جلس‪BB‬ه داده و ض‪BB‬من‬
‫بررسی گزارش تهیه شده توسط اعضای کمیته‪ ،‬پیشنهادات ارائه ش‪BB‬ده را م‪BB‬ورد بررس‪BB‬ی و تجزی‪BB‬ه و تحلی‪BB‬ل‬
‫قرار داده و مصوبات این جلسه توسط کمیته حفاظت و ایمنی پیگیری می گردد‪ .‬خروجی جلسات می توان‪BB‬د‬
‫اقدامات اصالحی و پیشگیرانه مورد نیاز مانند پیش بینی آموزش های الزم‪ ،‬تجهیزات مورد نی‪BB‬از‪ ،‬اص‪BB‬الح‬
‫دستورالعمل ها و انجام تمرینات دوره ای بیشتر باشد‪.‬‬

‫تمرین های دوره ای (مانور)‬

‫جهت آمادگی هر چه بیش‪BB‬تر در مقاب‪BB‬ل ش‪BB‬رایط اض‪BB‬طراری تمرین‪BB‬ات ادواری ه‪BB‬ر ش‪BB‬ش م‪BB‬اه ی‪BB‬ک ب‪BB‬ار و ب‪BB‬ا‬
‫هماهنگی کمیته حفاظت و ایمنی انجام می گیرد‪ .‬پس از هر تم‪B‬رین ف‪BB‬رم س‪B‬نجش م‪B‬یزان آم‪B‬ادگی در ش‪B‬رایط‬
‫اضطراری و مانورها توسط کمیته حفاظت و ایمنی تهیه می شود‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫آموزش‬
‫کلیه پرسنل درگیر در مهار و کنترل شرایط اض‪BB‬طراری بای‪BB‬د آم‪BB‬وزش ه‪BB‬ای الزم را دی‪BB‬ده و آم‪BB‬ادگی ک‪BB‬افی‬
‫برای مقابله با شرایط اضطراری را داشته باشند‪.‬‬

‫لیست تلفن های اضطراری‬

‫لیست تلفن های اضطراری افراد و سازمان هایی که در شرایط اضطراری الزم است به آن ها اطالع داده‬
‫شود‪ ،‬ثبت و در اماکن مختلف توزیع می گردد‪.‬‬

‫اقدامات بهداشتی در مواقع اضطراری‬

‫اقدامات بهداشتی خاص‪B‬ی ب‪B‬رای شناس‪B‬ایی و مقابل‪B‬ه ب‪B‬ا مش‪B‬کالت (مث‪B‬ل ش‪B‬یوع بیم‪B‬اری ه‪B‬ای واگ‪B‬یردار) در‬
‫شرایط اضطراری الزم است‪ .‬این اقدامات عالوه بر اقدامات بهداشتی معمول توس‪BB‬ط واح‪BB‬د ‪ HSE‬راه‪BB‬بری‬
‫می شود‪ .‬نظیر اطالع رسانی عمومی در کوتاه ترین زمان‪.‬‬
‫چکاب افراد مشکوک توسط پزشک‪ ،‬نظارت و بازرسی از قسمت های مختلف ب‪BB‬ر اس‪BB‬اس برنام‪BB‬ه تنظیمی‬
‫مدیریت شرایط خاص توسط واحد ‪ HSE‬و بخش پزشکی شرکت صورت پذیرفته و انجام ب‪BB‬رخی دیگ‪BB‬ر از‬
‫امور که با هدایت مدیریت انجام می پذیرد‪ .‬باید در هر زم‪B‬ان ک‪B‬ه الزم باش‪B‬د روش ه‪B‬ای اج‪B‬رایی آم‪B‬ادگی و‬
‫واکنش در وضعیت اضطراری خود را ب‪BB‬ه خص‪BB‬وص پس از وق‪BB‬وع ی‪BB‬ا وض‪BB‬عیت ه‪BB‬ای اض‪BB‬طراری‪ ،‬م‪BB‬ورد‬
‫بازنگری و تجدید نظر قرار داد و همچنین باید به طور ادواری ه‪B‬ر وقت ک‪B‬ه امک‪B‬ان پ‪B‬ذیر باش‪B‬د‪ ،‬این روش‬
‫های اجرایی را به آزمایش گذارد‪.‬‬

‫اقدامات اصالحی و پیشگیرانه‬

‫راهنم‪HH‬ا‪ :‬ب‪BB‬رای بهب‪BB‬ود مس‪BB‬تمر و اث‪BB‬ربخش وض‪BB‬عیت ایم‪BB‬نی‪ ،‬بهداش‪BB‬ت و محی‪BB‬ط زیس‪BB‬ت الزم اس‪BB‬ت اق‪BB‬دامات‬
‫اصالحی و پیشگیرانه مناسبی جهت رفع موارد عدم انطباق بالقوه و بالفعلی که ممکن است در سیستم بروز‬
‫کن‪BB‬د‪ ،‬تعری‪BB‬ف ش‪BB‬ود‪ .‬ش‪BB‬رکت بای‪BB‬د مس‪BB‬ئولیت و اختی‪BB‬ار را ب‪BB‬رای ش‪BB‬روع تحقی‪BB‬ق و اق‪BB‬دام اص‪BB‬الحی در م‪BB‬ورد‬
‫رویدادهای نامنطبق با الزامات مشخص مرتبط با سیستم مدیریت ‪ HSE‬و عملیات یا نتایج آن تعریف نماید‪.‬‬
‫موقعیت های عدم انطباق ممکن است به وسیله برنامه های پایش‪ ،‬از طریق ارتباط با کارکنان‪ ،‬پیمانکاران‪،‬‬
‫مشتریان‪ ،‬نهادهای دولتی یا جامعه یا از تحقیق و بررسی رویدادها شناسایی شوند‪ .‬شرکت بای‪BB‬د روش ه‪BB‬ای‬
‫اجرایی را برای چنین تحقیقات و اقدامات اص‪B‬الحی نگه‪B‬داری نمای‪B‬د‪ ،‬ک‪B‬ه ب‪B‬ه وس‪B‬یله آن م‪B‬دیریت وظ‪B‬ایف و‬
‫فعالیت های مرتبط‪ ،‬در مشورت با نماینده مدیریت باید‪:‬‬

‫‪46‬‬
 ‫طرف های مرتبط را آگاه کنند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سلسله عوامل و علت ریشه ای محتمل را تعیین نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫یک طرح اقدام با یک طرح بهبود ایجاد کند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اقدامات پیشگیرانه متناسب با ماهیت عدم انطباق آغاز نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫کنترل هایی را به کار گیرد تا اطمینان حاصل کند که همه اقدامات پیشگیرانه موثر واقع شده اند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫روش ه‪BB‬ای اج‪BB‬رایی را ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور یکپ‪BB‬ارچگی اق‪BB‬دامات چهت پیش‪BB‬گیری از تک‪BB‬رار مج‪BB‬دد‪ ،‬انتق‪BB‬ال‬ ‫‪‬‬
‫اطالعات تغییرات به کارکنان مربوطه و اعمال آن ها بازنگری کند‪.‬‬
‫عدم انطباق بالفعل‬
‫برآورد نشدن و یا انحراف از یک الزام مشخص و یا یک استاندارد‬

‫عدم انطباق بالقوه‬

‫احتمال برآورد نشدن و یا ایجاد انحراف از یک الزام مشخص و یا یک استاندارد در آینده‬

‫اصالح‬
‫اقدام برای اصالح موردی عدم انطباق شناسایی شده (اقدام سریع)‬

‫اقدام اصالحی‬
‫شناسایی علل اصلی و ریشه ای ایجاد عدم انطباق و ه‪BB‬ر گون‪BB‬ه اق‪BB‬دام ب‪BB‬ه منظ‪BB‬ور ح‪BB‬ذف آن و جلوگ‪BB‬یری از‬
‫بروز مجدد آن‪.‬‬

‫اقدام پیشگیرانه‬
‫شناسایی علل اصلی و ریشه ای عدم انطباق که احتمال بروز آن در آینده وجود داشته و هر گون‪BB‬ه اق‪BB‬دام ب‪BB‬ه‬
‫منظور حذف آن و جلوگیری از ایجاد عدم انطباق ممکن است در هر یک از بندهای طرح ایمنی‪ ،‬بهداش‪BB‬ت‬
‫و محیط زیست به وجود آید‪ .‬به عنوان مثال در نظر گرفته نشدن یک الزام قانونی‪ ،‬تعریف نشدن یک ال‪BB‬زام‬
‫قانونی‪ ،‬تعریف نشدن خط مشی‪ ،‬در نظر گرفته نش‪BB‬دن ش‪BB‬رح وظ‪BB‬ایف اف‪BB‬راد در زمین‪BB‬ه موض‪BB‬وعات ‪،HSE‬‬
‫عدم انجام صحیح رویه مجوز (پروانه)‪ ،‬انجام عملیات‪ ،‬عدم انجام صحیح عملیات کار در ارتفاع و غیره‪.‬‬
‫لذا جهت اطمینان از اثربخشی و بهبود هر یک از بندهای ذکر ش‪BB‬ده در ط‪BB‬رح ‪ HSE‬الزم اس‪BB‬ت بخش‪BB‬ی را‬
‫نیز تحت عنوان اقدامات اصالحی و پیشگیرانه در نظر بگیریم‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫بخش هایی که در این مرحله به عنوان نمونه می توان در نظر گرفت‪ ،‬به شرح ذیل می باشد‪:‬‬
‫‪.1‬مسئولیت ها‬
‫‪.2‬تعریف موضوع عدم انطباق و مشخص نمودن مشخصات کامل آن‬
‫‪.3‬مشخص نمودن روش و نحوه تعیین علل ریشه ای بروز عدم انطباق‬
‫‪.4‬نحوه تصمیم گیری در خصوص پذیرش و یا رد عدم انطباق‬
‫‪.5‬نحوه تعریف اقدام اصالحی و یا پیشگیرانه (در مورد اق‪BB‬دامات اص‪BB‬الحی و پیش‪BB‬گیرانه بای‪BB‬د ب‪BB‬ه این نکت‪BB‬ه‬
‫توجه شود که ممکن است تعریف اقدامات اصالحی و پیشگیرانه سبب ایج‪BB‬اد ریس‪BB‬ک در سیس‪BB‬تم گ‪BB‬ردد‪ ،‬ل‪BB‬ذا‬
‫الزم است در هنگام تعریف اقدام به مخاطرات احتمالی آن توجه شود)‪.‬‬
‫‪.6‬پیگیری اجرا و نحوه اطمینان از اثربخشی اقدامات تعریف شده‬

‫اصالح و توقف عملیات‬

‫راهنما‪ :‬چنانچه در حین اجرای پروژه‪ ،‬عملیات و شرایط ناایمن مشاهده گردد به نحوی که ایجاد مخاطرات‬
‫و یا جنبه هایی نماید که دارای پیامدی غیر قابل قبول برای شرکت و سایر پیمانکاران باش‪BB‬د‪ ،‬الزم اس‪BB‬ت ب‪BB‬ه‬
‫سرعت نس‪B‬بت ب‪B‬ه اص‪B‬الح م‪B‬وقعیت اق‪B‬دام مقتض‪B‬ی ص‪B‬ورت پ‪B‬ذیرد‪ .‬ب‪B‬دین منظ‪B‬ور الزم اس‪B‬ت ابت‪B‬دا عملی‪B‬ات‬
‫خطرناک متوقف شده و پس از رفع مغایرت به صورت موردی جهت پیشگیری از تکرار موارد مشابه در‬
‫صورت لزوم اقدامات اصالحی مطابق با رویه تعریف شده در باال در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫در ذیل نمونه ای از فرم توقف عملیات ارائه شده است‪.‬‬

‫تاریخ صدور‪:‬‬ ‫شماره‪:‬‬ ‫حکم توقف عملیات‬

‫کد پروژه‪:‬‬ ‫نوع عملیات‪:‬‬ ‫عنوان پروژه‪:‬‬
‫نام پیمانکار‪:‬‬ ‫مجری عملیات‪:‬‬ ‫واحد پروژه‪:‬‬
‫ساعت شروع توقف‪:‬‬ ‫تاریخ شروع توقف‪:‬‬ ‫محل اجرای عملیات‪:‬‬
‫مدیریت محترم پروژه‪/‬پیمانکار‪:‬‬
‫پیرو بازرسی به عمل آمده از عملیات اجرایی تحت امر جنابعالی‪ ،‬مواردی دال بر عدم رعایت ش‪BB‬رایط‬

‫‪48‬‬
 ‫ایمنی‪ ،‬بهداشت کار و یا الزامات زیست محیطی به شرح ذیل مشاهده گردیده است‪:‬‬
‫با در نظر گرفتن احتمال بروز جراحت‪ ،‬مرگ‪ ،‬خسارت سنگین به اموال شرکت و یا پیامد بارز زیست‬
‫محیطی‪ ،‬عملیات فوق الذکر متوقف می گ‪B‬ردد‪ .‬جهت ش‪B‬روع مج‪B‬دد این عملی‪B‬ات ش‪B‬رایط ذی‪B‬ل می بایس‪B‬ت‬
‫مهیا شود‪.‬‬
‫شرایط ایمنی‪ ،‬بهداشت کار و زیست محیطی مورد نیاز برای ادامه عملیات‪:‬‬
‫ن‪BBBB‬ام و امض‪BBBB‬اء ب‪BBBB‬ازرس امضاء در این قسمت ص‪BB‬رفا ب‪BB‬ه منزل‪BB‬ه اطالع رس‪BB‬انی و ابالغ حکم توق‪BB‬ف‬
‫عملیات می باشد‪.‬‬ ‫‪:HSE‬‬
‫ن‪BBB‬ام و امض‪BBB‬اء سرپرس‪BBB‬ت مج‪BBB‬ری نام و امضاء مدیر‪/‬سرپرست سایت‪:‬‬
‫عملیات‪:‬‬
‫مجوز رفع توقف‪:‬‬
‫با توجه به بررسی به عمل آمده در مورخ ‪ ....................‬ساعت ‪ ...........‬از محل اجرای عملیات‪ ،‬با‬
‫مشاهده رفع خطرات بارز و رعایت شرایط ایمنی‪ ،‬از عملیات رفع توقف شده و به مجری عملیات اجازه‬
‫داده می شود به فعالیت های خود ادامه دهد‪.‬‬

‫توضیحات‪:‬‬

‫نام و امضاء بازرس ‪:HSE‬‬

‫بازنگری‬
‫راهنما‪ :‬مدیریت ارشد شرکت باید در فواصل زم‪BB‬انی مناس‪BB‬ب‪ ،‬سیس‪BB‬تم م‪BB‬دیریت ‪ HSE‬و عملک‪BB‬رد آن را ب‪BB‬ه‬
‫منظور اطمینان از پیوستگی تناسب و اثربخشی آن بازنگری کند‪ .‬بازنگری باید به صورت ویژه به م‪BB‬وارد‬
‫ذیل بپردازد‪ ،‬ولی منحصرا به این موارد نیز نمی شود‪:‬‬
‫نیاز به تغییرات احتمالی در خط مشی و اهداف در پرتو تغییر شرایط و تعهد برای تالش در مس‪BB‬یر‬ ‫‪‬‬
‫بهبود مستمر‬
‫تخصیص منابع برای استقرار و نگهداری سیستم مدیریت ‪HSE‬‬ ‫‪‬‬
‫محل و ‪ /‬یا موقعیت ها بر پایه خطرات و ریسک های ارزیابی شده و طرحریزی اضطراری‬ ‫‪‬‬
‫دامنه بازنگری شامل شرکت و فعالیت ها‪ ،‬محصوالت و خدماتش با تمرکز ب‪BB‬ر سیس‪BB‬تم م‪BB‬دیریت ‪ HSE‬در‬
‫فعالیت های بحرانی ‪ HSE‬می باشد‪ .‬بن‪BB‬ابراین‪ ،‬ب‪BB‬ه عن‪BB‬وان مث‪BB‬ال ب‪BB‬ازنگری عناص‪BB‬ر سیس‪BB‬تم م‪BB‬دیریت ‪HSE‬‬

‫‪49‬‬
‫برای طراحی یک تاسیسات جدید‪ ،‬گستره اهداف ‪ HSE‬پروژه که نیازمن‪BB‬د اص‪BB‬الح می باش‪BB‬ند‪ .‬قض‪BB‬اوت در‬
‫خصوص این که آیا تخصیص منابع پروژه در رابطه با موضوعات ‪ HSE‬رضایت بخش بوده است یا خیر‬
‫و تعیین اینکه آیا توصیه های ممیزی با موفقیت اعمال شده است را بررسی خواهد نمود‪.‬‬

‫تعهد به اجرای طرح ‪HSE‬‬

‫راهنما‪ :‬در انتهای طرح ‪ HSE‬مدیر عامل شرکت تعهد خود را نسبت به اجرای موارد ذکر ش‪BB‬ده در ط‪BB‬رح‬
‫‪ HSE‬به صورت مکتوب اعالم می دارد‪ .‬در ذیل تعهدنامه شرکت بنیاد علوم کاربردی رازی نیز ارائه می‬
‫گردد‪:‬‬

‫شماره‪:‬‬ ‫تاریخ‪:‬‬ ‫تعهدنامه التزام به اجرای طرح ‪HSE‬‬

‫نوع فعالیت‪:‬‬ ‫نام شرکت‪/‬سازمان‪:‬‬

‫اسم‪/‬اسامی متعهدله(دارندگان حق امضاء اسناد تعهدآور)‪:‬‬

‫اینج‪BB‬انب ‪ /‬اینجناب‪BB‬ان ‪ ..................................................‬دارن‪BB‬دگان ح‪BB‬ق امض‪BB‬اء اس‪BB‬ناد تعه‪BB‬دآور از‬
‫شرکت ‪ /‬موسسه ‪ /‬کارگاه ‪ /‬شخص حقیقی ‪ ........................................‬بدین وسیله تعه‪BB‬د می نم‪BB‬ایم ‪/‬‬
‫می نماییم که مفاد طرح ایمنی‪ ،‬بهداشت و محیط زیس‪BB‬ت پ‪BB‬روژه ‪..................................................‬‬
‫و سایر قوانین کار و زیست محیطی جاری در ایران را در حین اجرای ق‪BB‬رارداد رع‪BB‬ایت نم‪BB‬ایم‪/‬نم‪BB‬اییم و‬
‫مسئولیت هر گونه حوادث ناشی از عدم رعایت موارد مذکور را بپذیرم ‪ /‬بپذیریم‪.‬‬
‫بر مبنای این تعهدنامه‪ ،‬هر گاه به واسطه عمل خود و ی‪B‬ا نف‪B‬رات تحت پوش‪B‬ش‪ ،‬در مح‪B‬ل اج‪B‬رای پ‪B‬روژه‬
‫حادثه ای رخ دهد و به ایشان یا اشخاص ثالث صدمه ای وارد گردد که نیاز ب‪BB‬ه ارائ‪BB‬ه خ‪BB‬دمات ف‪BB‬وری از‬
‫قبیل رسیدگی های پزشکی‪ ،‬جراحی‪ ،‬بستری شدن و ‪ ...‬داشته باش‪BB‬د و این خ‪BB‬دمات توس‪BB‬ط واح‪BB‬د ایم‪BB‬نی و‬
‫بهداشت محل پروژه انجام پذیرد‪ ،‬متعهد می گ‪BB‬ردم‪/‬می گ‪BB‬ردیم کلی‪BB‬ه هزین‪BB‬ه ه‪BB‬ای آن را متقب‪BB‬ل و پ‪BB‬رداخت‬

‫‪50‬‬
 ‫نمایم‪/‬نماییم‪.‬‬
‫همچنین متعهد می شوم‪ /‬می شویم هر گونه تغییری در طرح ‪ HSE‬م‪BB‬ذکور ب‪BB‬ه وج‪BB‬ود آم‪BB‬د‪ ،‬آن را اج‪BB‬را‬
‫نمایم‪/‬نماییم‪.‬‬
‫اینجانب‪/‬اینجنابان مسئولیت توجیه کلیه نفرات‪ ،‬پرسنل و پیمانکاران فرعی خود را بر عهده گرفت‪BB‬ه و در‬
‫صورت عدم رعایت موارد ایمنی و زیست محیطی از جانب ایشان‪ ،‬متعه‪BB‬د می گ‪BB‬ردم‪/‬می گ‪BB‬ردیم ت‪BB‬ا ه‪BB‬ر‬
‫گونه ضرر‪ ،‬زیان‪ ،‬جرائم و خسارات مالی و جانی احتمالی که توسط مراجع قانونی ذیصالح تع‪B‬یین و ی‪B‬ا‬
‫ازجانب اشخاص حقیقی و حقوقی متضرر‪ ،‬از کارفرما مطالبه گردد را جبران نمایم ‪ /‬نماییم‪.‬‬
‫تایی‪BBB‬د متعهدل‪BBB‬ه (دارن‪BBB‬دگان ح‪BBB‬ق امض‪BBB‬اء اس‪BBB‬ناد مهر شرکت تامین کننده‬
‫تعهدآور)‪:‬‬
‫امضا(ها)‪:‬‬ ‫نام(ها)‪:‬‬

‫‪51‬‬