‫ريسک و مديريت ريسک‬

‫دکتر سيدمحمدمهدي ميرمعزي‬

‫‪mahdi.mirmoezzi@yahoo.com‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫برنامهريزی پاسخگويي‬
‫به ريسک‬ ‫‪8‬‬
‫(بخش اول)‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫بخش اول‪ :‬استراتژيهاي برخورد با ريسکهاي از نوع تهديد‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫مقدمه‬
‫مراحل پیشین فرآيند مديريت ريسک‪ ،‬بر روی شناسايي عوامل ريسک و درك و ارزيابي عدم قطعيتهايي‬
‫كه در صورت وقوع‪ ،‬هدفهای پروژه را تحت تأثیر قرار ميدهند‪ ،‬تمركز داشت‪ .‬بديهي است كـه تشخيص‬
‫مشکل‪ ،‬پيشنياز درمان بوده و شناسايي و درك ريسکها به خودی خود نميتواند منجر به از میان رفتن آنها‬
‫گردد‪ .‬از اين رو در صورتي كه فرآيند مديريت ريسک منتهي بـه اقدامي نگردد‪ ،‬بيفايده و منجر به هدر رفتن‬
‫هزينه و زمان خواهد شد‪ .‬بنابراين تصمیمگیری دربارة نحوة پاسخگويي به ريسک‪ ،‬يکي از ارکان مديريت‬
‫ريسک است‪ .‬وضعیت ريسک در معرض پروژه و کاهش يا افزايش تهديدها و فرصتهای منتج از آن‪ ،‬بستگي‬
‫به ميزان اثربخشي پاسخها دارد‪ .‬بنابراين ضروری است كه توجه كافي به برنامهريزی پاسخگويي به ريسک‬
‫صورت پذيرد‪ .‬در اين بخش از فصل هشتم‪ ،‬ابتدا بـه بررسي فرآيند "برنامهريزي پاسخگويي به ريسک"‬
‫پرداخته و سپس انواع رويکردهاي پاسخگويي به ريسکهای منفي (تهديدها) معرفي ميشوند‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -1‬اطالعات الزم براي پاسخ گويي به ريسک‬
‫پیش از آغاز فرآيند "برنامهريزی پاسخگويي به ريسک"‪ ،‬وجود اطالعات پيشنياز زير ضروری است‪:‬‬
‫‪ )1‬فهرست نهايي ريسکهاي شناسايي شده و نتايج ارزيابي آنها؛ در اين فهرست‪ ،‬هر ريسک از نظر‬
‫احتمال وقوع‪ ،‬اثر‪ ،‬نتیجه ارزيابي‪ ،‬منشأ و ناحیـة متـأثر پروژه‪ ،‬طبقهبندی شده باشد‪ .‬درصورت وجود محدوديت‬
‫زماني برای برنامهريزی پاسخگـويي بـه ريـسک‪ ،‬بهتـر است ابتدا به تهديدها و فرصتهای مهم و اولويتدار‬
‫پرداخته شود‪.‬‬
‫‪ )2‬فهرست ذينفعان پروژه؛ ذينفعان كلیدی پروژه ميتوانند به عنوان مسئول پاسخگويي به ريسکها مطرح‬
‫شده و متعهد شوند در زمان بروز تهديد يا فرصت‪ ،‬در محدودة مسئولیتهای خود‪ ،‬پاسخگو باشند‪.‬‬
‫‪ )3‬تعيين آستانة پذيرش ريسکها در پروژه؛ آستانه ريسک به عنوان مبنايي برای نحوة پاسخگويي بـه‬
‫ريسک خواهد بود‪ .‬آستانة قابل قبول ريسک‪ ،‬همچنین مبنايي برای اندازهگیری اثربخشي پاسخها نیز هست‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -2‬ضرورت تعيين راهبرد (استراتژي) پاسخ گويي به ريسک (‪)Response Strategy‬‬
‫رويکرد ساده (سنتي)‪ :‬در اين رويکرد‪ ،‬مدير ريسک پروژه‪ ،‬واكنشها و اقـدامات الزم را از ابتدا به طور تفصيلي‬
‫تدارك ميبیند‪ .‬اين رويکرد ميتواند منجر به انجام فعالیتهای متعددي شود كه ممکن است اثربخشي مناسب‬
‫را نداشته باشند‪.‬‬
‫رويکرد اصولي‪ :‬رويکرد اصولي در دو مرحلهاي صورت ميپذيرد‪ .‬ابتدا استراتژي مناسب برای برخورد با يک‬
‫ريسک خاص اتخاذ ميشود‪ ،‬سپس تاکتيکهايي که منجر به اتخاذ پاسخ مناسب خواهند شد برای اجرا‬
‫انتخاب و طراحي ميگردند‪ .‬بدين ترتیب از پاسخهای پراکنده و ناراستا با اهداف كه حتي ممکن است آثار‬
‫يکديگر را خنثي كنند‪ ،‬جلوگیری ميشود‪ .‬به اين ترتیب اطمینان حاصل خواهد شد كه همة پاسخها در يک‬
‫راستاي مـشخص بوده و از كارهای بيهوده و دوباره کاريها پرهیز ميشود‪.‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -2‬ضرورت تعيين راهبرد (استراتژي) پاسخ گويي به ريسک (ادامه)‬
‫هیچ استراتژیای "بهتـرين" نیست بلکه استراتژی برخورد با هر ريسک بايد با توجه به ويژگيهاي آن در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬برخي از ريسکها ممکن است احتیاج به ترکيبي از استراتژيها و پاسخهاي چندگانه داشته‬
‫باشند‪ ،‬حال آنکه برخي ديگر ممکن اسـت تنهـا احتیـاج بـه يک استراتژي و يک پاسخ داشته باشند‪.‬‬
‫عوامل مرتبط برای تصمیمگیری در مورد اتخاذ استراتژی پاسخگويي به ريسک عبارتند از‪:‬‬
‫• نوع و طبيعت ريسک‬
‫• شدت تأثير ريسک‬
‫• قابليت مديريت و قابليت اصالح ريسک براي کاهش و کنترل آن‬
‫• منابع در دسترس‬
‫• ميزان اثر بخشي هزينهاي‬
‫• ميزان اثربخشي استراتژي‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي‬
‫استراتژیهای اصلي برای برخورد با تهديدها (ريسکهای منفي) در چهار دسته زير قرار دارند‪:‬‬

‫الف) استراتژي اجتناب (‪ :)Avoid‬حذف عدم قطعیت‬

‫ب) استراتژي انتقال (‪ :)Transfer‬انتقال مالکیت يا مسئولیت ريسک به شخص ديگر‬
‫پ) استراتژي کاهش (‪ :)Mitigate‬كاهش احتمال يا تبعات ريسک‪ ،‬تا حد پايینتر از آستانة ريسک قابل پذيرش‬
‫ت) استراتژي پذيرش (‪ :)Accept‬تشخیص‪ ،‬شناخت و پذيرش ريسکهای باقیمانده و طـرحريـزی راهكارهـا و‬
‫اقـداماتي بـرای كنترل و پايش آنها‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫استراتژي اجتناب‬ ‫استراتژي انتقال‬ ‫استراتژي کاهش‬ ‫استراتژي پذيرش‬

‫ضعیف كردن ارتباط‬

‫قطع ارتباط‬

‫ضعیف كردن ارتباط‬

‫قطع ارتباط‬

‫انتقال‬
‫روی اهداف‬ ‫روی اهداف‬ ‫روی اهداف‬ ‫روی اهداف‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي اجتناب‬
‫استراتژی اجتناب به دنبال حذف عدم قطعيت و در نتیجه از میان برداشتن تهديد است (مانند شورشهای‬
‫كارگری)‪ .‬البته از میـان برداشتن كامل عدم قطعیت از پروژه‪ ،‬نه ممکن است و نه هدف استراتژی اجتناب از‬
‫ريسک ميباشد‪ .‬لیکن برخـي از تهديدها را ميتوان به طور مستقيم يا غيرمستقيم‪ ،‬حذف كـرد‪ .‬پاسـخ‬
‫اجتنـاب از نوع مستقيم‪ ،‬به دنبال شکستن ارتباط منشأ ‪ -‬ريسک بوده (مانند تامین خواستههای كارگران)‪،‬‬
‫در حالیکه پاسخ اجتناب غيرمستقيم‪ ،‬قطع ارتبـاط بـین ريسک ‪ -‬تأثير را مد نظر دارد (مانند تدارك نیروی‬
‫انساني اضافي)‪.‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫• شفاف كردن خواستههای پروژه‬
‫• تعريف هدفهای پروژه‬ ‫استراتژي اجتناب (ادامه)‬
‫• جمعآوری اطالعات بیشتر‬
‫نمونه يک پاسخ اجتناب از نوع مستقيم‪ :‬برخي از ريـسکها ناشي از نبود دانش هستند‪.‬‬
‫• بهبود ارتباطات در پروژه‬
‫• انجام تحقیق‪ ،‬مدلسازی يا توسعه‬ ‫با اين نوع ريسکها (تهديدها)‪ ،‬ميتوان به صورت مستقيم با اقداماتي مانند مـوارد روبرو‬
‫• كسب تخصص (ارتقاء آموزش يا جذب نیرو)‬ ‫موجبات حذف عدم قطعيت را فراهم کرد‪:‬‬

‫• تغییر در محدودة پروژه به منظور خارج كردن‬

‫بخشهای دارای ريسک‬
‫• اتخاذ يک رويکرد شناخته شده به جای يک‬ ‫پاسخهاي اجتناب از نوع غير مستقيم‪ ،‬به دنبال اين هستند که پروژه به گونهاي متفاوت انجام گردد تا در‬
‫رويکرد نوآورانه‬ ‫صورت بروز ريسک‪ ،‬تأثير منفي آن از پروژه دور شود‪ .‬مثالهايي از آن ميتواند شامل موارد زير باشد‪:‬‬
‫• استفاده از فناوری و يا روشهای تجربه شده‬
‫به جای نوگرايي‬
‫• در نظر گرفتن ضرايب اطمینان در طراحي پروژه‬

‫يک نمونه پاسخ اجتناب غيرمستقيم‪ :‬اگر پروژهاي در معرض ريسک تغييرات نرخ تبديل ارز باشد‪ ،‬با تغيير دادن واحد پول پروژه به يک واحد ديگر‪ ،‬اگر‬
‫هم ريسک اتفاق بيافتد‪ ،‬اين تهديد به طور مؤثري قابل مديريت خواهد شد‪.‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي انتقال‬
‫استراتژی انتقال ريسک به دنبال انتقال مالکيت و يا مسئوليت يک تهديد خاص بـه شخص يا گروه خارج از‬
‫سازمان است‪ .‬انتقال مسئولیت ريسک در معرض پروژه‪ ،‬برای بسیاری از سازمانها جذاب است و بسیاری نیز به‬
‫دنبال آن هستند كـه در هر جای ممکن از اين استراتژی استفاده كنند‪ .‬البته‪ ،‬اصليترين استفاده از استراتژی‬
‫انتقال‪ ،‬به ريسکهاي مالي محدود ميشود‪ ،‬چرا كه در صورت وقوع ريسک‪ ،‬پرداخت پول را ميتوان به گروههای‬
‫ديگر واگذار كرد‪ .‬همچنین ضـعف عملکرد پروژه و يا زمان از دست رفته پروژه را با اين استراتژی‪ ،‬اغلب‬
‫نميتوان جبران نمود مگر اينکه اثر ريسک به صورت مالي درآمده و دراينصورت‪ ،‬آن را انتقال داد‪.‬‬
‫شايان توجـه اسـت كـه انتقـال ريـسک تقريباً همیشه همراه با پرداخت بهايي بابت ريسک است و بايد هزينة‬
‫آن در برابر سودی كـه از انتقـال ريـسک بـه گروه ديگر به دست ميآيد برای طرفین‪ ،‬توجيهپذير باشد‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي انتقال (ادامه)‬
‫همانطور كه گفته شد‪ ،‬انتقال ريسک به معنای حذف تهديد از پروژه نیست‪ ،‬بلکه به طور ساده مسئوليت آنرا به‬
‫شخص ديگری واگذار ميكنیم‪ .‬بدينترتیب دريافت کنندة ريسکهای منتقل شده بايد قادر باشد كـه‬
‫ريـسکهـای تخـصيص داده شده را به طور واقعي مديريت كند‪ ،‬در غیراينصورت پروژه در معـرض تهديـدهای‬
‫كنتـرل نـشده متعددی قـرار خواهـد گرفت‪ .‬استراتژی انتقال ريسک در برخي از منابع با عنوان منحرف كردن‬
‫ريسک نیز ياد ميشود‪.‬‬
‫استراتژی انتقال يا انحراف به دو روش‪ :‬الف) استفاده از ابزارهاي مالي و ب) استفاده از قرارداد صورت‬
‫اساليد بعدی‬ ‫ميگیرد‪.‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي انتقال (انحراف) ريسک با استفاده از ابزارهاي مالي‬
‫ابزارهای مالي انتقال ريسک به دنبال انتقال تاثيرات ريسک به فرد ثالث هستند‪ .‬اين ابزارها‬
‫شامل بيمه‪ ،‬تضمينهای عملکرد و ضمانتها (گارانتـيها) و مـواردی از ايـن قبیـل است‪.‬‬
‫با استفاده از بیمه و با پرداخت حق بیمه‪ ،‬در صورتیکه ريسک رخ دهد‪ ،‬هر گونـه خـسارت مـالي توسـط بيمهگر‬
‫پرداخت ميشود و هیچ هزينة اضافي برای پروژه دربر نخواهد داشت‪ .‬استفاده از تـضمينهـا نیـز بـدين ترتیب‬
‫است كه يک يا دو طرف قرارداد پولي را در حساب مطمئني ذخيره ميکنند تا در صورت بروز هـرگونـه‬
‫اشکال يا خسارت‪ ،‬طرف زيان ديده بتواند از آن حساب برای جبران خسارت برداشت كند‪ .‬البته ضمانتنامهها‬
‫دارای مقرراتي هستند كه در صورت بروز ريسک‪ ،‬شرايط و نحوه جبران خسارات به طرف زيان ديده را مشخص‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي انتقال (انحراف) ريسک با استفاده از قرارداد‬
‫قرارداد وسیلهای برای انتقال مسئوليت ريسک اسـت‪ .‬برای مثال در قرارداد قيمت مقطوع (‪)Fixed Price‬‬
‫ميتوان به طور مؤثری ريسک مالي را به تأمين کننده يا مجري (‪ )Supplier‬منتقل كرد‪ .‬در قرارداد بازپرداخت‬
‫هزينه (‪ )Cost Reimbursable‬ريسک در سمت خريدار يا مشتري )‪ )Buyer‬باقي ميماند‪ .‬در ساير قراردادهـا نیز‬
‫ميتوان ريسک را به شکلهای مختلف بين طرفين قرارداد تقسيم كرد‪ .‬ريسکهاي خاص را ميتوان با‬
‫استفاده از يک نوع قرارداد‪ ،‬از پروژه دور نگه داشت‪ ،‬تا توسط هر يک از طرفهـای قرارداد تحمل شود‪ .‬راه ديگر‬
‫اين است كه در قراردادها‪ ،‬جريمه & تـشويق تعیـین شود كه به اين ترتیب‪ ،‬ريسک به سوی تأمين کننده يا‬
‫مجري منتقل ميشود‪ .‬از طريق قراردادهای مشاركت (‪ )Joint Venture‬يا همکاری (‪ )Partnership‬نیز ميتوان به‬
‫صورت مشخصي ريسک را بین طرفین تسهیم نمود‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي کاهش‬
‫هدف از استراتژی كاهش ريسک‪ ،‬کم کردن مقدار يا اثر ريسک (‪ )size of the risk‬در معرض بوده تا حدی كه‬
‫زير آسـتانة ريـسکپـذيری قـرار گیرد‪ .‬البته بايد پیش از تصمیم در مورد استراتژی كاهش‪ ،‬آستانه ريسکپذيری‬
‫به صـورت كامل تعريـف شـود‪ .‬سـطح ريسک قابل قبول با بیان شدت ريسک (زياد‪/‬متوسط‪/‬كم) و يـا بـا‬
‫استفاده از سیستم طبقهبندي احتمال – تأثير كه در "تحلیل كیفـي ريـسک"‬
‫بیـان شد‪ ،‬تعريف ميشود‪.‬‬
‫مقدار يک تهديد را ميتوان با کاهش احتمال وقوع آن يا کاهش ميزان تأثير‬
‫آن يـا هـر دو آنها كاهش داد‪ .‬پاسخهای پيشگيرانه بهتر از پـاسخ به منظور عالج بخشي هستند‪ ،‬چرا كه‬
‫ميتوانند منجـر به اجتناب از ريسک شوند‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي کاهش (ادامه)‬
‫• پاسخهای پيشگيرانه با منشأ ريسک مقابله كرده و به دنبال کاهش احتمـال وقـوع تهديـد هـستند‪.‬‬
‫هرگـاه نشانه و منشأهايي از يک ريسک را بتوان شناسايي كرد‪ ،‬ميتوان بـه نحـوی احتمـال وقـوع آنرا كـاهش‬
‫داد (مانند خطر كمبود سیمان) ‪ .‬البته در صورتیکه احتمال وقوع آن به صفر برسد‪ ،‬اين استراتژی در واقع يک‬
‫استراتژی اجتناب خواهد بود (مانند ساخت انبار سیمان)‪.‬‬
‫• در جايي كه نميتوان احتمال وقوع را كاهش داد (مانند سردی هوا)‪ ،‬استراتژی كاهش به دنبال مقابله با تأثير‬
‫نامطلوب ريسکها خواهد بود به طوری كه با آن تأثیراتي از ريسک كه تعيين کنندهي شدت آن ريسک‬
‫هستند‪ ،‬برخورد ميكند‪ .‬به طور طبیعي‪ ،‬اين برخوردها از نوع كاهش تاثیر روی اهداف هستند‪ .‬اقدام به موقع‬
‫برای محافظت در برابر بدترين تأثیرات ريسک‪ ،‬اين استراتژی را مؤثرتر خواهد نمود (مانند تدارك بخاری)‪.‬‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي پذيرش‬
‫• برخي از تهديدها پس از اتخاذ استراتژیهای اجتناب‪ ،‬انتقال يا كاهش‪ ،‬باز بـاقي خواهنـد مانـد‪.‬‬
‫• برخـي تهديدها را نميتوان به صورت پيشگيرانه‪ ،‬در محدودة پروژه و يا تواناييهای سازمان مقابلـه كـرد‪.‬‬
‫• برخي از ريسکها‪ ،‬ممکن است اتخاذ هرگونه پاسخي‪ ،‬در مقايسه با هزينـة تحمـل تـأثیر ريـسک‪ ،‬داراي‬
‫صرفة اقتصادي نباشد‪.‬‬
‫برای مثال ريسک تغییر مدير دولتي يا ريسک مرگ طرف ديگر قرارداد يا ريسک تغییر نیازها پس از تامین آنها‪...‬‬

‫در مجموع اين ريسکها با عنوان ريسکهاي باقيمانـده (‪ )Residual Risks‬شناخته ميشوند‪ .‬در چنین‬
‫شرايطي‪ ،‬ريسکهاي باقيمانده بايد مورد پذيرش قرار گیرند‪ .‬البته اين ريسکها نیـز بايـد مـديريت شوند‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي پذيرش (ادامه)‬
‫مدير پروژه بايد تهديدهای باقیمانده را تشخيص و مورد پذيرش قراردهد و پاسخهايي مناسب برای آنها‬
‫اتخاذ كند تـا پروژه را در برابر وقوع آنها محافظت كرده يا حداقل با شرايط پيشبيني شده‪ ،‬آنها را تحمل‬
‫نمايد‪.‬‬
‫دو روش پاسخ از نوع پذيرش‪ ،‬برای برخورد با تهديدهای باقیمانده وجود دارد كه ميتوان آنها را با عنـوانهـای‬
‫الف) پذيرش فعال (‪ )Active Acceptance‬و ب) پذيرش منفعل (‪ )Passive Acceptance‬دسته بندی كرد‪:‬‬
‫اساليد بعدی‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬

 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي پذيرش (ادامه)‬
‫پذيرش فعال‪ :‬معمولترين پاسخ از نوع پذيرش فعال‪ ،‬در نظر گرفتن مقادير اضافي به صورت ذخيره‬
‫(برنامهريزی اقتضايي ‪ )contingency planning‬برای زمان‪ ،‬هزينه يا منابع پروژه است‪ ،‬تا هم ريسکهای‬
‫شناخته شده و هم ريسکهايي كه در حال حاضر شناخته شده نیستند پوشش داده شوند‪ .‬البته بهتر است كه بین‬
‫اين دو نوع ريسک تمايز قايل شد‪ ،‬چراكه يکي مربوط به تهديدهای قابل پیشبیني (ناشناختههای شناختهشده‬
‫‪ )known unknowns‬است و ديگری مربوط به ريسکهای غیرقابل پیشبیني (ناشناختههای شناختهنشده‬
‫• برای ريسکهای قابل پيشبيني‪ ،‬ذخیره بايد به صورت يک بودجه تحمل ريسک‪ ،‬با انـدازهای بـه تناسـب‬ ‫‪ )unknown unknowns‬است‪.‬‬
‫تـأثیر آن تهديد باشد‪ .‬مقدار بودجة ريسک بايد در مقابل تهديدهای مشخصي تخصيص داده شوند و در مورد‬
‫شرايط مصرف کردن و دردسترس قرار گرفتن آن توافق شود‪.‬‬
‫• برای ريسکهای غيرقابل پيشبينـي‪ ،‬بايـد بـا تخـصیص مقـادير ذخيـرهاي‪ ،‬ريسک به صورتي پوشش‬
‫داده شود كه میزان عدم قطعیت باقیمانده در پروژه را منعکس كند اگرچه برآورد دقیـق ذخیره مشکل است و‬
‫ممکن است بیش از يک حدس قريب به يقين نباشد‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫‪ -3‬استراتژيهاي متداول براي پاسخگويي به ريسکهاي منفي (ادامه)‬
‫استراتژي پذيرش (ادامه)‬
‫پذيرش منفعل (غيرفعال)‪ :‬ساير پاسخهای عموميتر‪ ،‬ميتوانند بخشي از استراتژی پذيرش منفعل باشند كه‬
‫پروژه و سازمان را در برابر آثار تهديدهای پذيرفته شده محافظت ميكنند‪ .‬اين پاسخها شامل موارد زير است‪:‬‬

‫• ايجاد فرهنگ رشد آگاهي از ريسک در پروژه ‪ /‬سازمان‪.‬‬

‫• گنجاندن فرآيند مديريت ريسک در فرآيندهاي معمول پروژه‪ ،‬به همراه انجام بررسيها‪ ،‬تهيه گزارشها و بهروز رسانيهاي مستمر آنها‪.‬‬
‫• در منظر قرار دادن ريسکهاي شناسايي شـده و پاسـخهـاي توافـق شـده بـراي آنهـا در چرخه عمر پـروژه و توجه به فعاليتهايي‬
‫که در برنامه و بودجة پروژه براي آنها در نظر گرفته شده است‪.‬‬

‫با اينکه اين پاسخها قدری ماليم هستند ولي منجر به ايجاد فرهنگي ويژه برای مديران پروژهها خواهند شد تا‬
‫در صورت بروز ريسک‪ ،‬بتوانند از عهدة كار در شرايط عدم قطعیت برآمده و امکان پذيرش ريسکهای باقیمانده را‬
‫بدون ايجاد اخـتالل در انجـام پـروژه فـراهم كنند‪.‬‬
‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬
 ‫ادامه بحث در بخش دوم‬

‫مهدی میرمعزی‬ ‫دانشگاه علم و فرهنگ‬ ‫مديريت ريسک‬