जलदेयकांची ऍक्वा BILLING प्रणाली

विदयार्थिनिचे नाव :- श्रीम. शोभा हेमांग पटेल

पाठयक्रमाचे नाव :- एल्. एस्. जी. डी. (डी. एल्. पी. )

अभ्यासक्रम वर्ष :- २०२२-२३

हजेरी पट क्रमांक :- 50

1
 जलदेयकांची ऍक्वा BILLING प्रणाली

विदयार्थिनिचे नाव :- श्रीम. शोभा हेमांग पटेल

पाठयक्रमाचे नाव :- एल्. एस्. जी. डी. (डी. एल्. पी. )

अभ्यासक्रम वर्ष :- २०२२-२३

हजेरी पट क्रमांक :- 50

2
3
 मार्गदर्शन

मी श्रीम. शोभा हेमांग पटेल, येथे नमूद करु इच्छिते की, लोकल

सेल्फ गव्हर्नमेंट डिप्लोमा २०२२-२३ या अभ्यासक्रमासाठी "जलदेयकांची

ऍक्वा बिलिंग प्रणाली" हा विषय के स स्टडी म्हणून निवडला असून

त्याबाबत श्रीम. शशिकला पाटील, प्रशासकीय अधिकारी आर/ उत्तर यांनी

मला मोलाचे मार्गदर्शन के ले. त्याबद्दल मी त्यांची त्रुणी आहे. तसेच

या विषयाबाबतची काही माहिती इंटरनेट द्वारा देखील संकलीत करण्यात

आली आहे.

4
 प्रमाणपत्र

असे प्रमाणित करण्यात येते की, "जलदेयकांची ऍक्वा बिलिंग

प्रणाली" या विषयावरील के स स्टडी (लोकल सेल्फ गव्हर्नमेंट डिप्लोमा

२०२२-२३) अभ्यासक्रमांतर्गत विद्यार्थी श्रीम. शोभा हेमांग पटेल यांनी माझे

मार्गदर्शन व नियंत्रणाखाली के ले असून ही के स स्टडी आवश्यक त्या

दर्जाची के लेली आहे.

मार्गदर्शकाचे नाव

(श्रीम. शशिकला पाटील )

प्रशासकीय अधिकारी आर/ उत्तर

5
 प्रस्तावना

बृहन्मुंबई महानगरपालिके च्या सर्वात जुन्या विभागांपैकी एक, हायड्रोलिक अभियंता

विभागाद्वारे पुरवल्या जाणाऱ्या सर्वात प्राचीन नागरी सेवांपैकी एक पाइप पाणीपुरवठा आहे.
त्याची स्थापना MMC कायदा 1888 च्या कलम 73A अंतर्गत करण्यात आली. हायड्रोलिक
अभियंता विभागाचे मुख्य उद्दिष्ट मुंबईतील नागरिकांना पाणी आणि संबंधित सेवा चालवणे,
देखरेख करणे आणि प्रदान करणे हे आहे. मुंबईच्या पाणी वितरण व्यवस्थेत सातत्याने
सुधारणा आणि सुधारणा करण्याच्या महत्त्वाच्या कामासाठीही ते कटिबद्ध आहे. मुंबईसाठी
पाणी पुरवठा 7 वेगवेगळ्या तलावांमधून के ला जातो आणि नागरिकांना वितरित करण्यापूर्वी
IS 10500 : 2012 मध्ये निर्दिष्ट के लेल्या पिण्याच्या पाण्याच्या मानकांनुसार 4-वॉटर
ट्रीटमेंट प्लांटमध्ये प्रक्रिया के ली जाते. हे पाणी 2-मास्टर बॅलन्सिंग जलाशय, 27- सेवा
जलाशयांमधून संपूर्ण मुंबई शहरात आणि संपूर्ण शहरात पसरलेल्या 6000 किमी लांबीच्या
वितरण नेटवर्क द्वारे वितरित के ले जाते. मुंबईच्या जटिल पाणी पुरवठा व्यवस्थेचे आणखी
एक वैशिष्ट्य आहे की जवळजवळ संपूर्ण पाणी पुरवठा वितरण विशिष्ट भूभागामुळे
गुरुत्वाकर्षणाने होते.

मुंबईची पाणीपुरवठा यंत्रणा ही जगातील सर्वात मोठी आणि टोकियोनंतर आशियातील

दुसरी सर्वात मोठी यंत्रणा आहे. भांडु प वॉटर ट्रीटमेंट सुविधा ही आशियातील एकाच ठिकाणी
अशी सर्वात मोठी (क्षमता) सुविधा आहे. MCGM 2200mm ते 5500mm व्यासाचे
भूगर्भातील पाणी पुरवठा बोगदे वापरते आणि एकू ण 100 किमी लांबीचे कच्चे / प्रक्रिया
के लेले पाणी पोहोचवते. 250 पाणीपुरवठा झोनमध्ये पाणी पुरवठा नियमित करण्यासाठी
दररोज 1000 पेक्षा जास्त व्हॉल्व्ह चालवले जातात.

राष्ट्रीय नियमांनुसार MCGM परिचालन मर्यादेत लोकसंख्येला पाणी वाटप

करण्यासाठी महानगरपालिका वचनबद्ध आहे. प्रत्येक कनेक्शनधारकाला दररोज पुरवल्या
जाणाऱ्या पाण्याची गुणवत्ता भारतीय मानक ISI 10500:2012 चे पालन करते.

6
 हायड्रोलिक अभियंता विभागाद्वारे प्रदान के लेल्या अनेक नागरिक सेवा आहेत.
त्यापैकी महानगरपालिके च्या महसुलाशी व पाण्याचा वापर करणाऱ्या नागरिकांशी निगडित
अशी जलदेयके विभागात वापरली जाणारी जलदेयकांची संगणकीय प्रणाली याबाबत आपण
माहिती करून घेणार आहोत.

मेसर्स ए बी. एम ही महानगरपालिके च्या जलदेयक विभागातील जलदेयक प्रणाली

वर नियंत्रण ठे वणारी तसेच महानगरपालिके स आवश्यक असणाऱ्या सुधारणा करण्यास
जबाबदार अशी एक कं पनी आहे. सर्वप्रथम महानगरपालिके च्या जलदेयक विभागातील
कामकाजाकरिता ऍक्वा बिलिंग सिस्टम (ABS) ही प्रणाली वापरात होती. तद्नंतर ऍक्वा
सुपर बिलिंग प्रणाली मध्ये कार्य सुरु झाले. सद्यस्थितीत ऍक्वा प्रॉडक्ट बिलिंग प्रणाली ही
कार्यरत आहे.

पाणी शुल्क नियम पुस्तकावर जल आकार नियमावली आधारीत ऍक्वा प्रॉडक्ट ही

जलदेयक प्रणाली वापरून पाणी शुल्काची बिले तयार के ली जातात. दर
व्यावसायिक/घरगुती/औद्योगिक, गट कोड आणि दर कोड या श्रेण्यांनुसार आहेत जे
कनेक्शनचा प्रकार, कनेक्शनचा उद्देश, वापराचे निर्देशक आहेत. वापरल्या जाणाऱ्या
पाण्यावर प्रति किलोलिटर दर आकारला जातो. वापरलेल्या प्रमाणानुसार बिले मासिक किं वा
त्रैमासिक तयार के ली जातात. पाणी शुल्काची बिले छापून तयार के ली जातात आणि
ग्राहकांच्या पत्त्यावर पोस्ट के ली जातात.

7
 संकल्पना

नागरिकांना त्यांच्या मालमत्तेला वेळेवर आणि किफायतशीर पद्धतीने पाण्याचे

कनेक्शन देण्यासाठी महानगरपालिका वचनबद्ध आहे. तसेच जलजोडणीधारकांना सर्वोत्कृ ष्ट
सेवा देण्यासाठी आणि त्यांना देत असलेल्या सेवांबद्दल ग्राहक समाधानी आहेत याची खात्री
करण्यासाठी देखील महानगरपालिका वचनबद्ध आहे. याकरिता नागरिकांना व
महानगपालिका कर्मचाऱ्यांना वापरण्यास सोपी व सुलभ अशी जलदेयक प्रणाली तयार
करण्यात आली आहे. जलजोडणीधारकांच्या अपेक्षा पूर्ण करण्यासाठी महानगरपालिका
वेळोवेळी सदर प्रणाली सुधारण्याचा आणि अपग्रेड करण्याचा प्रयत्न करते.
महानगरपालिके चे उद्दिष्ट सातत्यपूर्ण सेवा प्रदान करणे आहे. ज्यामुळे जलजोडणीधारकांचे
नेहमीच समाधान सुनिश्चित होते.

जर सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित असतील तर ग्राहकांचे अर्ज प्राप्त झाल्यापासून नवीन

कनेक्शन देण्याची प्रक्रिया 15 कामकाजाच्या दिवसांत पूर्ण के ली जावी. अर्जदारास युनिक
आयडेंटिफिके शन (IDN) वापरून पोर्टलवर त्याच्या अर्जाची स्थिती तपासता यावी, यादृष्टीने
ऍक्वा प्रॉडक्ट प्रणालीची रचना के लेली आहे. नवीन पाणी कनेक्शनची प्रक्रिया इंटरनेटवर
ऑनलाइन के ली जाते. नवीन कनेक्शनसाठी आवश्यक कागदपत्रांची यादी देखील पोर्टलवर
प्रदान के ली आहे.

महानगरपालिके चे एक धोरण आहे ज्यात प्रत्येक पाणी जोडणी मीटर असणे आवश्यक
आहे; तथापि, काही नोंदणीकृ त अनमीटर कनेक्शन्स आहेत, मुख्यत्वेकरून आयलँड सिटीमध्ये,
ज्यासाठी मीटर्ड कनेक्शनमध्ये रूपांतरित होण्याची शक्यता तपासली जात आहे. सध्या
अशा मीटर नसलेल्या जोडण्यांना मालमत्ता कराच्या टक्के वारीप्रमाणे जलदेयक प्रणालीद्वारे
आकारण्यात येत आहे.

महानगरपालिके चे मीटर निरीक्षक बिलिंग सायकलच्या आधारे मासिक किं वा त्रैमासिक

आधारावर मीटरचे वाचन करतात. कोणत्याही कारणास्तव, ग्राहकांचे मीटर रीडिंगसाठी
अॅक्सेस करण्यायोग्य नसल्यास किं वा सदोष किं वा खराब झाल्यास, मीटर निरीक्षक
ग्राहकांच्या मीटरची स्थिती परिभाषित करतात आणि अंदाजानुसार बिले वाढवली जातात.
पाण्याच्या वापराची गणना करण्याची अंदाज पद्धती एका मीटरच्या स्थितीनुसार आणि सक्षम
अधिकाऱ्याच्या मान्यतेनंतर आणि संबंधित प्रक्रियेनंतर भिन्न असते.
8
 जल विभागाचा पदानुक्रम

1. हायड्रोलिक अभियंता (HEWW)

2. DY. हायड्रोलिक अभियंता (DY.HEWW)

3. कार्यकारी अभियंता वॉटर वर्क्स (EEWW)

4. सहाय्यक अभियंता वॉटर वर्क्स (AEWW)

5. प्रशासकीय अधिकारी (जलमापके )

6. दुय्यम अभियंता (SE)

7. कनिष्ठ अभियंता (जेई)

8. मीटर पर्यवेक्षक (MS)

9. मीटर निरीक्षक (MI)

10. हेड क्लर्क

11. लिपिक

9
ऍक्वा प्रॉडक्ट प्रणालीतील HE विभागाची कार्यक्षमता

1. विशिष्ट नियम "पाणी शुल्क नियम" या स्वरूपात दस्तऐवजीकरण

के ले जातात.

2. हा दस्तऐवज प्रत्येक नागरिकासाठी उपलब्ध आहे.

3. वापरकर्ते किं वा नागरिकांचे व्यावसायिक, घरगुती आणि औद्योगिक

असे C/D/I व्यापकपणे वर्गीकरण के ले जाते.

4. हे वर्गीकरण 9 श्रेणींमध्ये विभागले गेले आहे जसे की WRLY,

CRLY, BPT, CGOVT, BEST, MCGM, खाजगी, इतर.

5. या श्रेण्या वेगवेगळ्या दरांसह गट कोडमध्ये पुन्हा विभक्त के ल्या

आहेत.

6. सुमारे 450 गट आणि 77 दर कोड उपस्थित आहेत.

7. हे HE विभागाच्या परिपूर्ण फ्रे मवर्क मुळे कोणत्याही प्रकारचा डेटा

किं वा अहवाल ओळखण्यास सक्षम करते.

10
 ऍक्वा लॉगिन स्क्रीन

हे पृष्ठ ऍक्वा प्रॉडक्ट बिलिंग प्रणाली साठी लॉगिन स्क्रीन आहे.

लॉगिन स्क्रीन पोर्टल मध्ये एक प्रवेश बिंदू आहे. लॉगऑन पृष्ठावर आपला
ऍक्वा युझर आयडी आणि पासवर्ड एंटर करून सबमिट बटणावर क्लिक के ले
की यशस्वी प्रमाणीकरण झाल्यावर, ऍक्वा प्रॉडक्ट प्रणाली Portal वर लॉगऑन
होते आणि वापरकर्त्याच्या अधिकृ ततेनुसार सेवांमध्ये प्रवेश करता येतो.

11
 ऍक्वा लॉगिन स्क्रीन
मुखपृष्ठ

हे पृष्ठ ऍक्वा प्रॉडक्ट साठी मुख्यपृष्ठ आहे. या मुख्यपृष्ठावर, ऍक्वा

प्रॉडक्ट चे सर्व मॉड्यूल्स पाहू शकतो. मुखपृष्ठावरून > येथे क्लिक करून
थेट अनेक वैशिष्ट्ये पाहू शकतो.

12
 ऍक्वा लॉगिन आयडी निर्मिती

नवीन आयडी तयार करण्याची प्रक्रिया

नवीन ऍक्वा लॉगिन आयडी करीता वापरकर्त्याने EE मीटरच्या मंजुरी

पत्रासह बदल विनंती फॉर्म भरणे आवश्यक आहे. सदर कागदपत्रे ऍक्वा
सेकं डरी सपोर्ट टीम (WDC) ला ईमेलद्वारे विनंती पाठवावी लागते. विहीत
नमुन्यात खालील माहिती भरणे अनिवार्य आहे.

संपूर्ण नाव

कर्मचारी आयडी

पदनाम

मॉड्यूल

मूळ स्थान

अधिकृ त ईमेल आयडी

संपर्क क्र इत्यादी

13
ऍक्वा प्रॉडक्ट मध्ये समाविष्ट असलेल्या कार्यपद्धती
1. मीटर वाचन प्रक्रिया

2. बिलिंग प्रक्रिया

3. कलेक्शन

4. पुरवणी देयकांची निर्मिती (चालान्स)

5. विवाद नोंदणी आणि तोडगे

6. कनेक्शन कटऑफ आणि रिस्टोरेशन

7. सुधारित देयकांची निर्मिती

8. बिल रद्द करणे

9. ऑनलाइन पेमेंट गेटवे

10.MIS अहवाल

11.अनामत रक्कम इत्यादी

14
 बिलिंग

Billing मध्ये Billing Report व Supplementary Bill हे दोन टॅब

आहेत.

Billing Report - या टॅब मधून बनविलेले चालान्स व संदर्भित

अधिदानाचा अहवाल, जलदेयके व त्यांचे अधिदान असा एक्ट्रातीत एकत्रित
तपशील, देयकांच्या दुरुस्तीमुळे तयार झालेले क्रे डिट नोट्स वा डेबिट नोट्स,
निर्गमित करावयाची प्रलंबित देयकांचा अहवाल, फ्लॅट नमूद असलेल्या देयकांचा
वापर दर्शविणारा अहवाल (Telescopic Consumption) प्राप्त होतो.

15
 Supplementary Bill – या टॅब चा वापर चालान्स बनविण्याकरिता
के ला जातो. महसूल आणि ठे व अशा दोन प्रकारचे चालान्स बनवू शकतो.
महसूल अंतर्गत जलजोडणी तोडणे, जलमापक काढणे, नवे वा जुने जलमापक
बसविणे, स्क्रु टिनी करणे, टँकर, Extra Sewerage Charges, Misuse
Charges, माहितीचा अधिकार इत्यादींकरीता शुल्क वा चार्जेस आकारणे, तसेच
ठे व अंतर्गत अनामत रकमेचा भरणा अशी अनेक प्रकारची चालान्स बनवू
शकतो.

16
 कलेक्शन

कलेक्शन खालील प्रकारे के ले जाऊ शकते:

• MCGM च्या 24 प्रभाग कार्यालयांच्या CFC मध्ये (रोख/चेक/डीडी)

• पेमेंट गेटवे (बिल डेस्क, ITZ नेट बँकिं ग)

• नेट बँकिं ग (अॅक्सिस बँक, IDBI बँक, SBI

कलेक्शन नियम

बिलांची निवड :

 सिंगल CCN सिंगल बिल / एकाधिक बिले

 एकाधिक CCN सिंगल बिल / एकाधिक बिले

पेमेंट मोड :

 रोख

 चेक / डीडी

 रोख धनादेश / डीडी

पैसे भरण्याची पध्दत :

 भाग पेमेंट

 पूर्ण पेमेंट

 जादा पेमेंट
17
सूचना :

 कोणत्याही थकबाकीशिवाय आगाऊ पेमेंट

 एकू ण २४ वॉर्डांपैकी MCGM च्या कोणत्याही प्रभागातून नागरिक पेमेंट

करू शकतात.

 CFC काउं टरच्या CRE ला जलदेयकांचे कलेक्शन अधिकृ तता देण्यात

आली आहे.

 CRE एका वेळी जास्तीत जास्त 9 CCN पेमेंट घेऊ शकते.

 पुरवणी बिल डीडी / रोख द्वारे घेतले जाणे आवश्यक आहे आणि दोन्हीचे
संयोजन देखील प्रणालीद्वारे स्वीकारले जाते.

18
 हेल्पडेस्क (Helpdesk)

1. Bulletin Board

Helpdesk → Bulletin Board

Bulletin Board मध्ये ऍक्वा प्रॉडक्ट प्रणालीत होणा-या सुधारणा,

सुधारीत चार्जेस, नवीन परिपत्रके इत्यादी बाबतची माहिती प्राप्त होते.

19
2. Help Desk Info

Helpdesk → Help Desk Info

Help Desk Info मध्ये जलजोडणीधारकांसंबंधी महिती,

जलजोडणीची माहिती, फॅ मिली लिंकचा तपशील, जलमापकाची महिती,
जलमापक वाचनाचा तपशील, सन 2001 पूर्वी निर्गमित झालेल्या
देयकांचा तपशील, भरणा झालेल्या देयकांच्या पावतीचा तपशील, अनामत
रक्कम वा इत्तर ठे वींबाबतची महिती, समायोजनेचा तपशील,
परताव्याबाबतची महिती इत्यादी सर्व प्रकारची प्राप्त होते. यामुळे
चौकाशी करीता आलेल्या ग्राहकांना त्यांच्या शंकांचे निरसन करणे, हवी
असलेली माहिती मिळवून देणे सहज शक्य होते.

20
Help Desk → Bill details after 2001 → Action

21
3. KYC Updation

Helpdesk → KYC Updation

KYC Updation मधून ग्राहकांचे भ्रमणध्वनी क्रमांक, इमेल आयडी

अद्ययावत करता येतात. जेणेकरुन नवीन देयके निर्गमित झाल्यावर
त्वरीत ग्राहकांना त्याबाबतची सूचना त्यांच्या अद्ययावत भ्रमणध्वनी व
इमेल आयडी वर येते. जर पोस्टाने देयके मिळण्यास विलंब झाला
तरीही या माहितीच्या आधारे ग्राहक विहीत वेळेते देयकांचे अनुदान करु
शकतात विलंब आकार टाळू शकतात.

22
 4. New Water Connection Application Status

Helpdesk → New Water Connection Application Status

New Water Connection Application Status मध्ये ग्राहकांच्या नवीन

घेतलेल्या जलजोडणीची सद्यस्थिती दर्शविली जाते.

23
 5. View Meter Info

Helpdesk → View Meter Info

View Meter Info मधून जलमापकाची साईज, जलमापक क्रमांक,

जलमापक मेक म्हणजेच तो कोणत्या कं पनीची आहे, जलमापकाची मालकी
कोणती आहे (Private / AMR), सदर जलमापक कोणत्या जलजोडणी
क्रमांकाला बसविलेला आहे इत्यादी सर्व महिती प्राप्त होते.

24
 ऍक्वा प्रॉडक्ट जलदेयके प्रणाली द्वारे GAP असाइनमेंट

ऍक्वा बिलिंग सिस्टममध्ये, GAP नियुक्त करण्यासाठी मॅन्युअल

प्रक्रिया करावी लागत असल्यामुळे पूर्णपणे मानवी निर्णयावर अवलंबून
असे. परिणामी, मानवी त्रुटीची शक्यता आढळायची.

परंतु ऍक्वा प्रॉडक्ट सिस्टीममध्ये, सर्वात योग्य GAP पर्यंत

पोहोचण्यासाठी खालील पॅरामीटर्स मानले जातात.

1. वर्तमान मीटर स्थिती

2. अंतिम बिल सायकलची मीटर स्थिती

3. अंतिम बिल सायकलचा GAP कोड

4. AQ8 व्यवहार (असल्यास)

ऍक्वा प्रॉडक्ट जलदेयके प्रणाली द्वारे GAP कोडच्या असाइनमेंटसाठी जे

लॉजिक तयार के ले गेले आहे, त्यापासून खालीलप्रमाणे फायदे मिळाले आहेत.

1. बिलिंग क्रियाकलापासाठी आवश्यक वेळेत कपात

2. AEWW च्या कामाचा भार कमी करणे

3. GAP चे तार्कि क आणि त्रुटी-मुक्त असाइनमेंट

25
 Gap Codes (अंतर कोड)

अ Gap Gap Code दर्शविण्याचे कारण

नु Code
क्र चे नाव
1 NOG No Gap, Reading accepted
2 AJA Date X, Date Y, Reading X, Ready Y ( last 12
months MOK reading – Current meter reading – last
other than MOK – NOG gap code consumption)
3 COR Date X(Cut-off), Date Y(Restore), Date X and Y
(Previous Base)
4 C10 Enter Reading , [10 days consumption]
5 MRA Meter Replaced Actual + Actual (Actual of pervious
meter + actual of new meter restored)
6 C01 Enter Reading , [1 day water requirement ]
7 MRF 7Meter Replaced Actual + Previous (New Meter
reading used as base for the earlier period +Actual of
new meter)

26
 मीटर स्थिती

अ मीटर मीटर स्थिती दर्शविण्याचे कारण

नु स्थिती चे
क्र नाव
1 MOK Meter is OK - reading is acceptable
2 MOT Meter is Ok and Turn over - reading is acceptable
3 NAT No Access Temporary to Meter site
4 NAP No Access Permanent meter is buried
5 RNR Reading Not Reliable
6 MMR Meter Maintenance Required ( Glass Broken, dial dirty)
7 PER Personnel Related (staff not available)
8 TPR Tampered meter (Penalty)
9 RVS Reverse running of meter
10 NOM NO Meter ( replaced by pipe )
11 MLS Meter Less Connection
12 EXM Exchange Meter if Faulty

27
 मीटर रीडिंग
Meter Reading: Meter → Meter Reading → fill the data →
Proceed → Save

28
 मीटर रीडिंग

बिलांची वारंवारता:

 बिलांच्या छपाईवरील भार कमी करण्यासाठी, असे सूचित के ले

जाते की उपभोगाच्या मूल्यावर अवलंबून मासिक बिले आणि
त्रैमासिक बिले असतील. ही त्रैमासिक बिले 3 महिन्यांत तयार
होतील.

 मासिक बिले (M) – जास्त वापर

 त्रैमासिक बिले (A, B, C)

 त्रैमासिक बिल GPR (फ्रिक्वेंसी C)

जलदेयकांचे वितरण:

• WDC ने डेटा सीडी मध्ये रूपांतरित के ला आणि तो GPO

(जनरल पोस्ट ऑफिस) मध्ये वितरित के ला.

• जीपीओ प्रत्येक बिलाची प्रिंट आऊट घेते आणि नागरिकांना

पाठवते

• जर पत्ता दुरुस्त करण्याची कोणतीही समस्या असेल, तर ही

बिले ई-मीटरवर परत के ली जातात. ई-मीटर हे बिल संबंधित
प्रभागाकडे पाठवते. ही बिले एमआय (मीटर इन्स्पेक्टर) द्वारे
गोळा के ली जातात जे थेट साइटवर जातात आणि पत्त्याची
पुष्टी करतात.

29
 बिल मंजूरी:

जर पाणी मीटर कार्यरत असेल आणि रीडिंग स्वीकार्य असेल, तर

वास्तविक मोजलेले उपभोग आधार घेऊन बिलिंग चालू के ले जाते.

a. जर हा उपभोग आकडा शेवटच्या 3 रीडिंगच्या सरासरी वापराच्या ±

10% मर्यादेत असेल, तर बिल आपोआप मंजूर होईल.

b. जर हा वापर आकृ ती ± 10 % च्या पलीकडे असेल परंतु शेवटच्या

3 रीडिंगच्या सरासरी वापराच्या ± 20% मर्यादेत असेल तर तो
छाननी / मंजुरीसाठी AEWW यांना संदर्भित के ला जातो.

c. जर हा वापराचा आकडा शेवटच्या 3 रीडिंगच्या सरासरी वापराच्या

± 20% श्रेणीच्या पलीकडे असेल तर तो छाननी / मान्यता यासाठी
EEWW कडे संदर्भित के ला जातो.

b) आणि c) संदर्भात जर बिलिंग क्लर्क ला मीटर रीडिंग चुकीचे प्रविष्ट

के ले असल्याचे आढळल्यास वर्तमान मीटर रीडिंगमध्ये सुधारणा बिलिंग
क्लर्क द्वारे के ली जाऊ शकते. बिलाची स्थिती पुन्हा तपासली जाते
आणि प्रकरणानुसार a), b) किं वा c) म्हणून लागू के ली जाते.

बिलिंग दिवसांची मर्यादा

मासिक त्रैमासिक
20-34 85-105

Exceptional Report (अपवादात्मक अहवाल)

सर्व ध्वजांकित बिलांच्या अहवालाला Exceptional Report
(अपवादात्मक अहवाल) म्हणतात. बिलिंग मॉड्यूल वरून हा अहवाल घेतला
जातो.
Meter→ Reports→Exception Bill Report→Insert ward→Click on search

30
 AQ1 Form

Meter → Reports → AQ1 Reports

जलदेयके निर्गमित झाली की त्याच दिवशी AQ1 ची प्रत काढू न

लिपिकांनी संबंधित जलमापक निरीक्षकांना द्यावयाच्या असतात.
जेणेकरून, नजरचुकीने एखादे जलदेयक चुकीचे निर्गमित झाले तर ते
जलमापक निरीक्षकांनी त्याच वेळी तपासणी के ल्यास निदर्शनास येते व
योग्य ती सुधारणा करणे शक्य होते.

31
 स्वयंचलित मीटर रीडिंग (AMR)

MCGM ने दिनांक 31/10/2008 रोजी SCR 905, 906 आणि 907

अंतर्गत जुने वॉटर मीटर काढू न टाकण्यासाठी आणि स्वयंचलित मीटर रीडिंग
(AMR) सुविधेसह नवीन इलेक्ट्रॉनिक वॉटर मीटर बसवण्याचा ठराव पारित के ला
आहे. एमसीजीएमच्या या नवीन प्रकल्पामुळे बिल निर्मिती प्रक्रियेचा अधिक
वेळ वाचणार आहे. आता एक CCN नुसार बिलिंग प्रक्रिया के ली जाते जिथे
भविष्यात वापरकर्ता बाईंडरनुसार बिलिंग तयार करू शकतो.

1) शहर, पश्चिम आणि पूर्व उपनगरांमध्ये त्यांचा पुरवठा के ला जाईल.

२) फे ज I मध्ये, मालकी MCGM कोड 'M' ची असली तरी मीटरचे भाडे

आकारले जाणार नाही.

3) नवीन मालकी कोड बनविले आहेत, म्हणजे 'A' जेणेकरून या श्रेणीसाठी

कोणत्याही भाडे अर्जाशिवाय बिलिंग प्रक्रिया करता येते.

बीएमसीने पुरवठा के ल्यावर, ऍक्वा प्रॉडक्ट जलदेयके प्रणाली मध्ये

खालीलप्रमाणे नमूद करावे लागतात.

 Meter Make as : AMR Actaris,AMR Arad,AMR Chetas &

AMR Itron.

 With Meter Ownership as AMR Municipal (In Meter Master

Module)

जेव्हा खाजगी पक्ष वरील मीटर वापरतो तेव्हा ऍक्वा प्रॉडक्ट जलदेयके
प्रणाली मध्ये खालीलप्रमाणे नमूद करावे लागतात.
 Meter Make as : Actaris, Arad, Chetas & Itron.
 मीटरची मालकी "खाजगी" म्हणून (मीटर मास्टर मॉड्यूलमध्ये)

32
 फॉर्म

 AQ1 - बिल वापर तपशील

 AQ2 - नवीन कनेक्शन

 AQ3 – चलान

 AQ4 - पावती

 AQ5 - देयक

 AQ6 - विवाद

 AQ8 - कट ऑफ व रिस्टोरेशन

 AQ11 - अनामत रक्कमेचे समायोजन

33
 AMENDMENT (AQ9)

सहाय्यक अभियंता जलकामे यांच्या लॉगिन मधूनच खालील नमूद

कारणांकरीता जलदेयके सुधारित करता येतात.

1. मीटर/ अतिरिक्त शुल्क दुरुस्ती

2. उपभोग दुरुस्ती

3. टेलिस्कोपिक दुरुस्ती:

1) मुख्य मीटर ब) कु टुंब मीटर

4. 31. 03. 2005 पूर्वी भरलेली बिले

उदाहरणे:

CR: क्रे डिट नोट

1. पेड के स: जर पक्षाने आधीच संपूर्ण मूळ बिल Rs. 500/- भरले

असेल तर अधिदान झाल्यावर देयक विभाग नंतर सुधारित जलदेयक
निर्गमित करू शकते. या प्रकरणात Rs. 200/- CR नोट निर्गमित
होईल आणि उर्वरित Rs. 300/- अतिरिक्त रक्कम जी आपोआप पुढील
देयकात समायोजित के ली जाते.

2. न भरलेले प्रकरण: जर देयकाची 500/- ची थकबाकी असेल तर

अधिदान झाल्यावर देयक विभाग नंतर सुधारित जलदेयक निर्गमित करू
शकते. या प्रकरणात Rs. 700/- CR नोट निर्गमित होईल.

34
 AMENDMENT (AQ9)

DR: डेबिट नोट

1. पेड के स: जर पक्षाने आधीच संपूर्ण मूळ बिल Rs. 500/- भरले

असेल तर अधिदान झाल्यावर देयक विभाग नंतर सुधारित जलदेयक
निर्गमित करू शकते. या प्रकरणात Rs. 200/- DR नोट निर्गमित
होईल.

2. न भरलेले प्रकरण: जर देयकाची 500/- ची थकबाकी असेल तर

अधिदान झाल्यावर देयक विभाग नंतर सुधारित जलदेयक निर्गमित करू
शकते. या प्रकरणात Rs. 700/- DR नोट निर्गमित होईल.
(500+200)

35
 विवाद नोंदणी आणि सेटलमेंट

o जेव्हा जलजोडणीधारकाला वाटतं की देयक कमी किं वा जास्त आहे,

तेव्हा तो सहाय्यक अभियंता जलकामे यांच्याकडे जातो.

o जलजोडणीधारकाने मूळ बिलाच्या देय तारखेपूर्वी येणे आवश्यक

असते.

o सहाय्यक अभियंता जलकामे जलजोडणीधारकाशी चर्चा के ल्यानंतरच

विवाद मिटवण्याचा निर्णय घेतात.

o जलजोडणीधारकाला मूळ बिलाच्या ५०% रक्कम भरावी लागते.

o जलजोडणीधारकाला सर्व थकबाकीची देयके भरावीच लागतात.

o सहाय्यक अभियंता जलकामे यांना बिले विवादित करण्याचा

अधिकार आहे.

उदाहरणार्थ

 चुकीचा उपभोग

 जास्त वापर

36
37