KẾT CẤU CHƯƠNG

2.1 Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2 Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.3
2.3 Nội dung đối thoại xã hội trong QHLĐ
 2.1. Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.1.1. Khái niệm và hình thức

Đối thoại xã hội bao gồm tất cả các hình thức thương
lượng, tham khảo ý kiến hay đơn giản chỉ là sự trao
đổi thông tin giữa đại diện Chính phủ, đại diện
NSDLĐ, đại diện NLĐ về những vấn đề cùng quan tâm
liên quan tới chính sách kinh tế xã hội.
 2.1. Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.1.1. Khái niệm và hình thức

Đối thoại xã hội là hoạt động tương tác Thương

của các đối tác xã hội nhằm thực hiện lượng

ba hoạt động cơ bản:

Đối thoại
Trao đổi XH
thông tin

Tư vấn/ tham
khảo
 2.1. Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.1.2. Vai trò

Vai trò
Vai trò
Vai trò của của Vai trò của
của
ĐTXH đối ĐTXH đối ĐTXH đối
ĐTXH đối
với NLĐ với với QHLĐ
với xã hội
NSDLĐ
 2.1. Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong
QHLĐ
2.1.3. Phân loại ĐTXH

❖ Phân loại theo cấp tiến hành

ĐTXH cấp ĐTXH cấp ĐTXH cấp

doanh nghiệp địa phương ngành

ĐTXH cấp ĐTXH cấp

quốc gia quốc tế
 2.1. Khái niệm và vai trò của đối thoại xã hội trong QHLĐ
2.1.3. Phân loại ĐTXH

❖ Phân loại theo cách thức tổ chức

ĐTXH ĐTXH
trực tiếp gián tiếp
 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.1. Trao đổi thông tin

❖ Khái niệm

Trao đổi thông tin là hình thức ĐTXH được thực hiện khi một
bên đối tác công bố, thông báo, đưa ra những thông tin mới có
liên quan, tác động đến các bên đối tác khác, trong đó các đối
tác nhận tin có nhiệm vụ thực hiện, phối hợp thực hiện.
 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.1. Trao đổi thông tin

❖ Quy trình trao đổi thông tin

Xác định thông tin cần trao đổi

Xác định đối tượng trao đổi thông tin

Triển khai trao đổi thông tin

Sử dụng thông tin

 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.2. Tư vấn/tham khảo

❖ Khái niệm

Tham vấn là một quá trình mà giới chủ tìm hiểu ý

kiến của những NLĐ, một cách trực tiếp hoặc qua
các đại diện của họ về những vấn đề cụ thể, nhưng
vẫn giữ quyền ra quyết định về các vấn đề này.
 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.2. Tư vấn/tham khảo

❖ Quy trình tư vấn/tham khảo

Bước 1
• Xây dựng kế hoạch tư vấn/tham khảo

Bước 2 • Triển khai thực hiện tư vấn/tham khảo

Bước 3
• Sử dụng thông tin trong tư vấn/tham khảo

Bước 4
• Đánh giá kết quả tư vấn/tham khảo
 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.3. Thương lượng

❖ Khái niệm

Thương lượng là hình thức đối thoại được thực hiện khi
đại diện của các bên đối tác cùng tham gia, thảo luận,
thống nhất về các vấn đề liên quan trực tiếp đến họ, đề ra
các biện pháp thực hiện các vấn đề đó hoặc đạt được thỏa
thuận dẫn tới cam kết của các bên liên quan.
 2.2. Hình thức đối thoại xã hội trong QHLĐ

2.2.3. Thương lượng

❖Quy trình thương lượng

Ghi chép và lưu trữ hồ sơ

Kết thúc thương lượng

Tiến hành thương lượng

Chuẩn bị thương lượng

 2.3. Nội dung đối thoại xã hội trong QHLĐ
2.3.1. Nội dung đối thoại xã hội cấp doanh nghiệp

Lương, thưởng, phụ Điều kiện làm việc, Hợp đồng lao
cấp; bảo hiểm xã hội, an toàn vệ sinh LĐ; động
bảo hiểm y tế Chế độ làm việc,
nghỉ ngơi;

CẤP DOANH NGHIỆP

ĐỐI Nội dung đối thoại là các vấn đề gắn với đặc điểm
THOẠI hoạt độngcủa từng doanh nghiệp cụ thể được
XÃ HỘI cả người sử dụng lao động và người lao động quan tâm.
 2.3. Nội dung đối thoại xã hội trong QHLĐ
2.3.1. Nội dung đối thoại xã hội cấp ngành, địa phương
❖ Nội dung ĐTXH cấp địa phương thực hiện bằng cách tổ chức những buổi gặp
gỡ, các kênh đối thoại giữa lãnh đạo địa phương, NSDLĐ và NLĐ về các chính
sách của địa phương xoay quanh các vấn đề:
❖ Việc làm;
❖ An toàn vệ sinh lao động;
❖ An sinh xã hội;
❖ Phát triển nguồn nhân lực;
❖ Môi trường, …
❖ Nội dung ĐTXH cấp ngành thực hiện thông qua quá trình thương lượng/trao đổi
định kỳ hoặc bất thường giữa đại diện NSDLĐ và NLĐ về những vấn đề các bên
quan tâm gắn với đặc điểm hoạt động riêng của từng ngành cụ thể, như:
❖ Phân bổ nguồn nhân lực
❖ Tiêu chuẩn lao động khi xuất nhập khẩu;
❖ Lương;
❖ An toàn vệ sinh lao động, trách nhiệm xã hội,… của ngành.
 2.3. Nội dung đối thoại xã hội trong QHLĐ
2.3.2. Nội dung đối thoại xã hội cấp quốc gia
➢ Đối thoại xã hội cấp quốc gia được thực hiện với sự tham gia của đại
diện Chính phủ, đại diện NSDLĐ và đại diện NLĐ ở cấp quốc gia.
➢ Nội dung đối thoại cấp quốc gia thường xoay quanh các vấn đề xây
dựng, đổi mới các chính sách và điều chỉnh các vấn đề mang tính vĩ
mô về quan hệ lao động ở phạm vi quốc gia.
➢ Chính sách lao động liên quan đến điều kiện làm việc, an toàn lao động và những
vấn đề liên quan tới chính sách công nghiệp, kinh tế và xã hội có ảnh hưởng lớn
tới chính sách lao động;
➢ Những vấn đề liên quan tới việc cải thiện hệ thống, cách suy nghĩ và thực hiện
phát triển của quan hệ quản lý lao động;
➢ Những vấn đề liên quan tới những phương thức hỗ trợ các hoạt động nhằm tăng
cường hợp tác giữa ba bên liên quan.
➢ Những vấn đề liên quan tới quá trình thực hiện các phương thức nhằm đạt được
thỏa thuận trong ủy ban;
 2.3. Nội dung đối thoại xã hội trong QHLĐ
2.3.2. Nội dung đối thoại xã hội cấp quốc tế
Nội dung đối thoại cấp quốc tế thường xoay quanh các vấn đề mà các
bên cùng quan tâm như vấn đề về di chuyển lao động, chính sách mở
cửa thị trường lao động,…

Tiêu chuẩn lao động

quốc tế về QHLĐ

Các quy tắc ứng xử và

các tiêu chuẩn khác
 TÌNH HUỐNG
BAN TƯ VẤN CẢI TIẾN DOANH NGHIỆP
Chương trình Làm việc tốt hơn (Better Work) là chương trình do tổ chức Lao
động quốc tế ILO và Tập đoàn Tài chính quốc tế (IFC) hợp tác thực hiện. Chương
trình bắt đầu khởi động từ tháng 8 năm 2006 nhằm cải thiện các hoạt động liên
quan đến lao động trong khu vực dệt may toàn cầu. Tại Việt Nam (BWV) chương
trình được bắt đầu từ năm 2009, với sự phối hợp của Bộ Lao đông Thương binh và
Xã hội, phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam.
Trong chương trình BWV, ban Tư vấn Cải tiến doanh nghiệp được gọi là PICC
(Performance Improvement Consultative Committee) là một bộ phận ở cấp độ
doanh nghiệp được thành lập với mục đích: Giúp doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn
lao động quốc tế và pháp luật lao động Việt Nam; Tăng cường mối quan hệ lao
động hài hòa ở nơi làm việc trên cơ sở xây dựng sự hợp tác tốt ở nơi làm việc
thông qua đối thoại và nâng cao năng suất lao động nhờ các mối quan hệ được cải
thiện và phát triển và nuôi dưỡng văn hóa cải tiến bền vững và xây dựng năng lực
trong nhà máy. Thành phần của PICC: Đại diện quản lý và đại diện công đoàn sẽ
luân phiên giữ chức chủ tịch PICC sau mỗi 6 tháng, phiên chủ tịch đầu tiên sẽ
thuộc về công đoàn. PICC gồm từ 8 – 16 thành viên, với số lượng đại diện quản lý
và đại diện công đoàn ngang bằng nhau, trong đó mỗi bên có tỷ lệ nam/nữ càng gần
với tỷ lệ nam/nữ của nhà máy càng tốt.
 TÌNH HUỐNG (tiếp)
Việc lựa chọn đại diện công đoàn tham gia PICC tuân theo các tiêu chí sau: Có thời
gian để cam kết tham gia vào quá trình của PICC; Đang là công đoàn viên hoặc sẵn lòng gia
nhập công đoàn trước buổi họp PICC lần đầu, mong muốn tham gia và cam kết vào quá
trình cải tiến, có năng lực phù hợp và kỹ năng chuyên môn hoặc xã hội, có uy tín và được
công nhân tin tưởng, có khả năng giải quyết vấn đề do chương trình Better Work đưa ra; Các
đại diện thuộc các nhóm: Nhóm 1 - Ban chấp hành công đoàn (BCHCĐ), tối đa 50% của các
vị trí công đoàn trong PICC, trong đó ít nhất 50% phải từ các bộ phận sản xuất trực tiếp.
Chủ tịch Công đoàn có thể tham gia vào PICC nếu được chọn theo cách trên. Nếu Chủ tịch
Công đoàn không tham gia trong PICC thì họ phải thường xuyên được các thành viên công
đoàn trong PICC cập nhật tiến trình và hoạt động của PICC để có thể đưa ra các quyết định
khi cần thiết. Nếu Công đoàn thấy hợp lý, thì tối đa một vị trí trong PICC từ BCHCĐ có thể
là quản lý của doanh nghiệp. Nhóm 2 - Công đoàn viên, ít nhất 50% của các vị trí công đoàn
trong PICC sẽ được lựa chọn từ người lao động của các đơn vị sản xuất trong doanh nghiệp.
Nếu một đơn vị sản xuất trong doanh nghiệp chưa được đại diện bởi một thành viên
BCHCĐ thì có thể đề cử một đại diện vào PICC. BCHCĐ sẽ chịu trách nhiệm về việc thực
hiện quy trình bổ nhiệm này. Trong trường hợp có nhiều đơn vị sản xuất và nhiều ứng cử
viên hơn số vị trí còn trống, BCHCĐ sẽ chọn đại diện Công đoàn của PICC trong số các ứng
cử viên được đề cử. Trong trường hợp nhà máy chưa có công đoàn, BWV sẽ cùng với ban
quản lý doanh nghiệp liên hệ Liên đoàn lao động Tỉnh (FOL) để thành lập công đoàn. Liên
đoàn lao động Tỉnh sẽ thành lập BCHCĐ lâm thời tại nhà máy trong vòng 2-4 tuần. BCHCĐ
lâm thời sẽ lựa chọn đại diện công đoàn tham gia ban PICC theo các tiêu chí trên.
 TÌNH HUỐNG (tiếp)
Việc lựa chọn thành phần đại diện quản lý tham gia PICC theo hình thức chỉ định tuân thủ
các tiêu chí sau: Có thời gian cam kết dành cho quá trình; Mong muốn tham gia và cam kết vào
quá trình cải tiến; Nhiệt tình, có năng lực và giao tiếp tốt; Các quản lý kỹ thuật/ chuyên môn ở vị
trí phù hợp nhất để giải quyết các vấn đề nhận diện từ báo cáo đánh giá của BWV, ví dụ như:
Quản lý Nhân Sự, Quản lý Sản Xuất, Quản lý An toàn Lao động, và Quản Lý Tuân Thủ Xã Hội;
Cấu trúc bao gồm: Đại điện ban quản lý các cấp bậc khác nhau, bao gồm quản lý cấp trung, và các
tổ trưởng (không nhất thiết phải có đại diện quản lý cấp cao tham gia trực tiếp vào PICC, tuy
nhiên, họ cần được cập nhật về tiến độ của PICC và phải sẵn sàng ra quyết định khi cần thiết).
Hoạt động của mô hình PICC thuộc chương trình BWV được thực hiện như sau:
Mỗi bên (quản lý và công đoàn) sẽ cho chuyên viên tư vấn của BWV biết tên người làm
liên lạc chính trong các liên hệ giữa hai bên; Nhân viên/ tư vấn viên BWV sẽ tham dự dẫn dắt các
các cuộc họp với vai trò quan sát và cũng sẽ được PICC gửi biên bản buổi họp; Bất cứ thành viên
của PICC sẽ không chịu bất kỳ một hậu quả bất lợi nào từ việc tham gia vào PICC; Các thành viên
của PICC được doanh nghiệp hỗ trợ cho thời gian và các nỗ lực trong viêc tham gia các hoạt động
của PICC. Mỗi doanh nghiệp có thể xác định phương thức thích hợp để cung cấp các hỗ trợ này
cho các thành viên tham gia; Thành viên của PICC sẽ hoạt động với nhiệm kỳ hai năm, và sau đó
có thể được gia hạn thêm, tuân theo quy trình lựa chọn nêu trên. Những thành viên của ban PICC
rời ban PICC hoặc nghỉ việc tại doanh nghiệp giữa nhiệm kỳ sẽ được thay thế bằng thành viên
khác cho khoảng thời gian còn lại của nhiệm kỳ đó. Thành viên mới đó sẽ do hội đồng đã bổ
nhiệm thành viên rời công ty cử ra; Đại diện Better Work Việt Nam và tất cả các thành viên PICC
sẽ tôn trọng tính bảo mật của các quá trình và không chia sẻ thông tin về bất cứ vấn đề cụ thể nào
ra ngoài doanh nghiệp, trừ khi đã được PICC và ban quản lý doanh nghiệp cho phép.
 TÌNH HUỐNG (tiếp)
Các cuộc họp của PICC diễn ra theo trình tự:
- Chủ tịch PICC sẽ chỉ định một người ghi biên bản cuộc họp. Các bản thảo của biên bản
cuộc họp sẽ được gửi tới tất cả các thành viên PICC, doanh nghiệp và Chủ tịch Công đoàn
trong vòng 3 ngày sau cuộc họp. Biên bản này sẽ được cả đại diện phía Ban quản lý và
công đoàn/công nhân cho ý kiến trong vòng 3 ngày trước khi hoàn tất. Các biên bản sẽ
được ghi bằng tiếng Việt và được dịch sang tiếng Anh nếu cần và được xác nhận trong lần
họp PICC tiếp theo.
- PICC sẽ họp ít nhất mỗi tháng một lần để bàn về tiến trình thực hiện kế hoạch cải tiến và
lên kế hoạch các bước cải tiến bổ sung. Cũng không cần thiết phải có tư vấn viên BWV
thì doanh nghiệp mới tổ chức họp PICC.
- Trưởng Ban PICC (được BWV hỗ trợ nếu cần) sẽ chuẩn bị và gửi chương trình cho mọi
người trước cuộc họp và bảo đảm rằng các thành viên của PICC sẽ được thông báo một
khoảng thời gian hợp lý trước bất kỳ buổi họp nào.
- Tất cả các cuộc họp PICC nên có đầy đủ các thành viên PICC tham gia. Một cuộc họp
phải có sự tham gia của ít nhất 50% đại diện ban lãnh đạo và 50% đại điện công đoàn thì
mới tiến hành được.
- Các quyết định (đề nghị) thông qua tốt nhất bằng cách đạt được sự đồng thuận. Nếu
không đạt được sự đồng thuận, vấn đề sẽ tiếp tục được thảo luận trong cuộc họp tiếp theo,
trong đó các thành viên PICC có cơ hội tham khảo ý kiến các bên khác để tìm ra một giải
pháp được tất cả mọi người chấp thuận.
 TÌNH HUỐNG (tiếp)
Trách nhiệm của các bên đối với mô hình PICC:
Trách nhiệm của doanh nghiệp:
- Đảm bảo rằng tất cả thành viên PICC (các đại diện công đoàn và quản lý) được chi trả
đầy đủ cho thời gian để họ hoàn thành trách nhiệm, bao gồm thời gian tham gia huấn luyện,
chuẩn bị họp, tham vấn, họp và báo cáo cũng như nhận được đền bù thích hợp cho các công việc
họ đã bị bỏ lỡ trong khi tham gia PICC;
- Cung cấp địa điểm thích hợp tại nơi làm việc dành cho các buổi họp của PICC;
- Cho phép và động viên các thành viên của PICC có thể chuẩn bị và tham dự các buổi
họp của PICC trong giờ làm việc và trả lương đầy đủ;
- Cung cấp phiên dịch thích hợp nhằm giúp các thành viên PICC trong quá trình làm
việc, thảo luận nội bộ và triển khai, nếu cần thiết;
- Cung cấp cơ sở vật chất và cho phép đại diện công đoàn tham khảo ý kiến công nhân về
các vấn đề liên quan đến Kế hoạch Cải tiến và công bố các quyết định của PICC;
- Cho phép các thành viên của PICC được tiếp cận những thông tin ảnh hưởng tới chức
năng của PICC một cách hợp lý;
- Khuyến khích và biểu dương các thành viên PICC đã dành thời gian và công sức tham
gia cải tiến doanh nghiệp;
- Tôn trọng vai trò của Công đoàn cơ sở như tổ chức duy nhất đại diện và bảo vệ quyền
lợi hợp pháp của người lao động;
- Tiếp tục lấy ý kiến hoặc quyết định từ BCHCĐ cơ sở trong những vấn đề liên quan tới
người lao động. PICC sẽ không được sử dụng để thay thế vai trò của Công đoàn;
- Công bố thông tin về thành viên PICC, quyền và nghĩa vụ của họ để tất cả cấp quản lý
và công nhân có thể hiểu được quy trình và các hoạt động của PICC.
 TÌNH HUỐNG (tiếp)
Trách nhiệm của đại diện Công đoàn trong PICC: Tham gia các cuộc họp và trình bày quan điểm
của công nhân và các thành viên; Đảm bảo các thông tin liên quan đến thảo luận của PICC được chia sẻ
với BCHCĐ để các thành viên này có thể tham gia và đưa ra các quyết định; Kết hợp với BCHCĐ, tham
vấn với công nhân để thu thập ý kiến của họ liên quan đến các vấn đề đưa ra bởi PICC trước các cuộc họp
của PICC; Kết hợp với BCHCĐ, thông tin các kết quả của cuộc họp PICC đến công nhân và tất cả đoàn
viên trong các cuộc họp thường kỳ cũng như thông qua việc dán thông tin nơi công cộng (bảng tin) trong
khu vực làm việc; Tham vấn với công nhân ở các Ủy Ban có liên quan khác trong doanh nghiệp về các
nội dung chuyên môn, kỹ thuật đặc thù cho các nội dung thảo luận trong PICC; Tôn trọng tính bảo mật
của các quá trình của PICC và không chia sẻ thông tin về bất cứ vấn đề cụ thể nào ra ngoài DN, trừ khi đã
được PICC và ban quản lý doanh nghiệp cho phép.
Đến nay sau một thời gian triển khai dự án BWV ban tư vấn dự án tin tưởng rằng “PICC sẽ thực
sự góp phần trong việc thiết lập nền tảng vững chắc giúp cho việc cải tiến thành công tại các doanh
nghiệp”. Trong thực tế có một số nhà máy đã ghi nhận sự chuyển tiến tích cực sau khi tham gia dịch vụ
tư vấn của BWV. Tiêu biểu như nhà máy Lotus Textile & Garment Co, ban lãnh đạo nhà máy cho biết
chương trình đã giúp củng cố việc đối thoại trong nhà máy và giúp cho BCHCĐ biết cách làm tốt hơn vai
trò đại diện tốt hơn cho người lao động; Thông tin giữa quản lý và công nhân được củng cố đáng kể qua
nhiều kênh, tiêu biểu như hộp thư góp ý, cuộc họp định kỳ tháng giữa đại diện công đoàn và ban quản lý,
bộ phận nhận góp ý trong phòng nhân sự… Đây chính là những kênh thông tin giúp nhà máy xác định và
giải quyết thắc mắc một cách có hiệu quả.
Câu hỏi:
1. Phân tích đối thoại xã hội trong quan hệ lao động ở mô hình PICC thuộc chương trình BWV?
2. Nguyên nhân nào khiến cho ban tư vấn BWV tin tưởng rằng “PICC sẽ thực sự góp phần trong việc
thiết lập nền tảng vững chắc giúp cho việc cải tiến thành công tại các doanh nghiệp”?