„Edukacja kobiety ciężarnej niepełnosprawnej ruchowo”

Twórcy:
• Gabriela Adamska,
• Elwira Bernacka,
• Aleksandra Frąckowiak-Węda,
• Anna Domin-Bujara,
• Małgorzata Grieger.

1. Cel.
• Wykształcenie wśród pacjentek właściwych nawyków związanych z własną
pielęgnacją po porodzie oraz pielęgnacją noworodka,
• Kształtowanie wśród pacjentek zachowań prozdrowotnych,
• Ułatwienie funkcjonowania po porodzie oraz odnalezienie sposobów na łatwiejsze
radzenie sobie z opieką nad dzieckiem,
• Przekazanie informacji dotyczących porodu w szpitalu oraz opieki po jego
opuszczeniu,
• Nauka z korzystania z dostępnych udogodnień dla osób niepełnosprawnych oraz
metod poszukiwania pomocy,
• Zachęcenie do karmienia piersią oraz nauka radzenia sobie z pierwszymi problemami
jakie niesie ze sobą połóg,
• Wykształcenie wśród pacjentek umiejętności pozwalających im na samodzielne
sprawowanie opieki nad sobą oraz noworodkiem,
• Nauka właściwego przygotowania się do porodu w danej placówce medycznej.

2. Odbiorca.
• Pacjentki ciężarne niepełnosprawne ruchowo w okresie od 21 tygodnia ciąży do 31
tygodnia ciąży,
• Pacjentki ciężarne niepełnosprawne ruchowo od 32 tygodnia ciąży.

3. Metody
• Spotkania w formie warsztatów,
 • Wykłady,
• Prezentacje multimedialne,
• Filmy dydaktyczne,
• Szkolenia,
• Dyskusje oraz rozmowy.

4. Środki dydaktyczne
• Plakat (zachęcający do wzięcia udziału w warsztatach)
Dodatkowo na spotkaniach:
• Prezentacje multimedialne ukazujące dane zagadnienie dotyczące konkretnego
spotkania, broszury,
• Materiały dydaktyczne w postaci: lalek imitujących noworodki, ubranka, pieluszki,
wanienki, środki higieniczne stosowane podczas pielęgnacji noworodka itp.,
• Torby oraz rzeczy imitujące pierwszą wyprawkę dla mamy i dziecka do szpitala,
• Materiały w postaci papierowej: dokumenty rozpatrywane oraz omawiane w czasie
zajęć,
• Filmy, prezentacje, zdjęcia.

5. Wielkość grupy.
Dwie grupy zajęciowe od 5 do 8 osób.
Grupa 1 - Pacjentki ciężarne niepełnosprawne ruchowo w okresie od 21 tygodnia ciąży do 31
tygodnia ciąży.
Grupa 2 - Pacjentki ciężarne niepełnosprawne ruchowo od 32 tygodnia ciąży.

6. Czas spotkania.
Grupa 1 – spotkania raz w tygodniu, trwające od 1 godziny do 2 godzin.
Grupa 2 – spotkania dwa razy w tygodniu, trwające po 1,5 godziny.

7. Zakres tematyczny.
Proponowany program edukacyjny obejmuje tematykę związaną z:
• Utrzymaniem dobrego samopoczucia, przekonywaniem o bezpieczeństwie własnym i
bezpieczeństwie noworodka podczas porodu,
• Kształceniem właściwych podstaw wobec własnego zdrowia,
 • Edukacją w zakresie opieki nad noworodkiem,
• Edukacją pacjentki o korzyściach płynących z karmienia piersią,
• Edukacją pacjentki w zakresie urządzenia otoczenia pacjentki i dziecka tak, aby
opieka nad noworodkiem była łatwiejsza,
• Edukacją pacjentki w zakresie znalezienia poradni POZ, która będzie spełniała
wymogi odnośnie pomocy osobą niepełnosprawnym ruchowo (infrastruktura
dopasowana do potrzeb osób niepełnosprawnych),
• Edukacją w zakresie pierwszej pomocy noworodka,
• Informacją o dostępnych formach pomocy prawnej i finansowej pomocy matce,
dziecku, rodzinie oraz podstawowych normach prawa rodzinnego i opiekuńczego,
• Rozmową na temat wyboru szpitala, w którym pacjentka będzie rodziła, tak aby był
on właściwie przystosowany do danych potrzeb osoby niepełnosprawnej,
• Edukacją w zakresie przygotowania rzeczy potrzebnych do zabrania ze sobą do
szpitala,

8. Sposób realizacji.

SZCZEGÓŁOWY PLAN ZAJĘĆ

SPOTKANIE PIERWSZE

CZĘŚĆ I - ROZMOWA, DYSKUSJA

• Pomoc w doborze placówki medycznej najlepiej przystosowanej dla pacjentki z
niepełnosprawnością ruchową z uwzględnieniem osobistych potrzeb osób biorących
udział w spotkaniu.

Przerwa: 15 minut

CZĘŚĆ II – WARSZTATY, ĆWICZENIA

• Wspólne przygotowanie torby do szpitala, pomoc w wyborze rzeczy najbardziej
potrzebnych zarówno dla pacjentki jak i noworodka.
SPOTKANIE DRUGIE

CZĘŚĆ I EDUKACJA

• Edukacja pacjentki w zakresie laktacji. Przestawienie:

⎯ Odpowiednich pozycji do karmienia dla kobiety niepełnosprawnej ruchowo,
⎯ Rozmowa na temat zakupu rzeczy niezbędnych podczas karmienia piersią,
⎯ Pokaz akcesoriów używanych podczas karmienia piersią ( laktatory, wkładki
laktacyjne, kapturki, maści na poranione brodawki).

Przerwa: 15 minut

CZĘŚĆ II PREZENTACJA, DYSKUSJA

• Pokaz prezentacji stworzonej przez Instytut Matki i Dziecka pt. ,,Dlaczego powinnam
karmić piersią”,
• Omówienie prezentacji oraz rozmowa jakie trudności mogą spotkać pacjentkę podczas
karmienia piersią:
⎯ Bolesne, poranione brodawki,
⎯ Brodawki wklęsłe,
⎯ Nieprawidłowe przystawianie dziecka do piersi,
⎯ Nawał pokarmu,
• Przedstawienie metod radzenia sobie z problemami podczas karmienia piersią.

SPOTKANIE TRZECIE

CZĘŚĆ I EDUKACJA, ĆWICZENIA

• Edukacja na temat przebiegu porodu siłami natury w aspekcie pacjentki

niepełnosprawnej ruchowo:
⎯ Poszczególne etapy porodu,
⎯ Symptomy zbliżającego się porodu,

Przerwa: 15 min
CZĘŚĆ II EDUKACJA, ĆWICZENIA

• Edukacja w zakresie przebiegu i wyglądu cięcia cesarskiego oraz przedstawienie

przebiegu pierwszych godzin po cięciu cesarskim.

SPOTKANIE CZWARTE

CZĘŚĆ I EDUKACJA, ROZMOWA, ĆWICZENIA

• Edukacja w zakresie opieki nad noworodkiem:
⎯ Kosmetyki niezbędne dla noworodka,
⎯ Ubranka oraz akcesoria niezbędne do opieki nad noworodkiem,

Przerwa: 15 minut

CZĘŚĆ II WARSZTATY

• Rzeczy niezbędne kobiecie niepełnosprawnej ruchowo do opieki nad noworodkiem,

SPOTKANIE PIĄTE

CZĘŚĆ I EDUKACJA
• Pierwsza pomoc u dziecka:
⎯ Spotkanie z ratownikiem medycznym,
⎯ Przekazanie broszur informacyjnych,

Przerwa 15 minut

CZĘŚĆ II ĆWICZENIA
• Inscenizacja pomocy dziecku w sytuacji zadławienia, zakrztuszenia, utraty
przytomności i zatrzymania krążenia.
SPOTKANIE SZÓSTE

INDYWIDUALNE SPOTKANIE Z PACJENTKAMI W WARUNKACH DOMOWYCH

• Pomoc w ułożeniu mebli noworodka,

• Pomoc w wyborze miejsca do kąpieli,
• Pomoc w wyborze miejsca do karmienia,
• Rozmowa na temat odnalezienia się w nowej przestrzeni podczas wykonywania
obowiązków związanych z opieką nad dzieckiem.

SPOTKANIE SIÓDME

CZĘŚĆ I ROZMOWA, DYSKUSJA

• Rozmowa z pacjentkami odnośnie emocji występujących w okresie okołoporodowym

oraz w czasie połogu,
• Spotkanie z psychologiem,

Przerwa: 15 min

CZĘŚĆ II ĆWICZENIA

• Nauka sposobów na relaksację:

⎯ Ćwiczenia oddechowe,
⎯ Aromaterapia,
⎯ Muzykoterapia,
⎯ Umiejętność przedstawienia swoich problemów drugiej osobie.

SPOTKANIE ÓSME

CZĘŚĆ I EDUKACJA, DYSKUSJA

 • Edukacja pacjentki w zakresie finansowej i prawnej pomocy matce i dziecku:
⎯ Spotkanie z pracownikiem urzędu miasta,
⎯ Spotkanie z pracownikiem MOPS – u ,

Przerwa: 15 min

CZĘŚĆ II ROZMOWA

• Rozmowa na temat wyboru poradni POZ, która będzie dostosowana dla kobiety
niepełnosprawnej ruchowo z noworodkiem.

9. Ewaluacja
• Poproszenie pacjentek o wyrażenie opinii na temat korzyści jakie wyniosły z
przeprowadzonych zajęć w formie ankiety.

10. Literatura
• Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu
organizacyjnego opieki okołoporodowe, Warszawa, dnia 11 września 2018,
• Chapman V., Charles C. Prowadzenie porodu, PZWL Wydawnictwo Lekarskie
Warszawa, 2010,
• Bałanda A. Opieka nad noworodkiem, PZWL Wydawnictwo Lekarskie Warszawa,
2023,
• Iwanowicz-Palus G. Alternatywne metody opieki okołoporodowej, PZWL
Wydawnictwo Lekarskie Warszawa, 2022,
• Bień A. Opieka nad kobietą ciężarną, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa,
2022.
 Zapraszamy na specjalne
warsztaty!

Nasza szkoła rodzenia po raz kolejny

zaprasza na warsztaty skierowane do
szczególnych pacjentek - ciężarnych
niepełnosprawnych ruchowo.

Na naszych spotkaniach przybliżymy wam wszystkie potrzebne

informacje związane z ciążą, porodem, połogiem oraz opieką nad
noworodkiem, a następnie w sposób praktyczny nauczymy jak
radzić sobie z wyzwaniami jakie niesie ze sobą nowa rola, w którą
wkraczacie - bycie mamą.
Wspólnie zatroszczymy się o wasz komfort i wygodę podczas tego
wymagającego czasu.

Razem przeżyjmy
tą wspaniałą
podróż!
 SKUTECZNE KARMIENIE
PIERSIĄ
Mleko jest źródłem energii i składników odżywczych. Według
Światowej Organizacji Zdrowia zaleca się kobietom wyłączne
karmienie piersią do ukończenia przez dziecko 6 miesiąca
życia. Efektywne karmienie piersią oznacza, że dziecko
otrzymuje odpowiednią ilość pokarmu, a skuteczne
zakończenie karmienia powoduje uczucie rozluźnienia piersi u
kobiety, przynosząc równocześnie zadowolenie i spokój
dziecku.

Na żądanie
W pierwszych miesiącach życia
dziecko powinno jeść tyle razy i tak
długo, jak chce.
Opróżnienie piersi na żądanie,
stymuluje produkcję kolejnego
pokarmu.
Optymalna przerwa między
karmieniami 2 - 3 godziny (licząc od
początku poprzedniego karmienia).
Aktywowanie
Wczesne oznaki głodu
Dziecko należy przystawiać do piersi w
momencie, gdy okazuje wczesne oznaki
głodu.
Obserwuj noworodka i poznaj jego
sygnały, które mówią o potrzebie posiłku.
Symptomy wczesnego głodu to m.in.
zwiększona aktywność, niespokojny
odruch szukania, otwieranie buzi,
wysuwanie języka i układanie go w
charakterystyczny do ssania sposób.
Z kolei płacz i odchylanie główki do tyłu to
późny objaw głodu dziecka – wtedy dużo
trudniej jest go uspokoić i przystawić do

dziecka piersi!

Rozwiń z kocyka, delikatnie obracaj

na boki,
Przewiń,
Zdejmij ciepłe ubranie,
Masuj stopy, dłonie, całe ciało,
Karm w kontakcie „ skóra do skóry”,
Pobudzaj rynienkę podnosową,
Aktywuj w trakcie jedzenia wzdłuż
linii żuchwy.
 Przepełnione piersi
Uczucie przepełnionych piersi to znak, że najwyższa pora nakarmić
dziecko. Opóźnienie karmienia może doprowadzić do
niebezpiecznych dla laktacji dolegliwości – zastoju lub zapalenia
gruczołu piersiowego!

Czas karmienia

Najedzone dziecko najczęściej samo wypuszcza

Karmienie nocne
Karmienie piersią w nocy
pomaga utrzymywać laktację na
odpowiednim poziomie.
Ponadto nocny pokarm ma
więcej składników, które dbają o
rozwój mózgu i całego układu
nerwowego.
Dodatkowo karmienie w nocy
zapewnia potrzebną dla regulacji
snu melatoninę, która uspokaja,
rozluźnia i zmniejsza nasilenie
kolek.
pierś. Opróżnienie piersi powinno zajmować
minimum 10 minut. Jednak tak naprawdę czas
efektywnego karmienia jest inny dla każdego
niemowlęcia i zależy od wymienionych wcześniej
czynników. Przeciętna liczba karmień w
początkowym okresie życia dziecka wynosi 8-12
karmień na dobę (w tym 1-2 w nocy). Ssanie
dziecka składa się z 2 faz:
Początkowa (trwa ok. 1 minuty) – następują
wtedy ruchy ssące nie odżywcze, które
powodują wypływ pokarmu.
Ssanie odżywcze – ruchy ssące, którym
towarzyszy charakterystyczny i rytmiczny
odgłos przełykania, ilość takich zassań wynosi
10-30.

Technika karmienia
Pozycja matki i sposób przystawiania dziecka jest kluczowa, aby karmienie było efektywne i przebiegało
bez zakłóceń dla obu stron. Wypracowanie własnej, skutecznej techniki karmienia wymaga czasu. Już
od pierwszych chwil należy przykuć jej najwięcej uwagi. Na technikę karmienia składają się:

Wygodna pozycja do karmienia – stabilna i zapewniająca dziecku łatwy dostęp do piersi.

Skuteczne ssanie – brodawka jest na granicy podniebienia twardego z miękkim, język obejmuje
pierś od dołu i razem z policzkami wykonują płynne ruchy góra – dół.

Chwytanie piersi – usta dziecka otaczają brodawkę oraz jej otoczkę (ciemniejszą część piersi), a
wargi są wywinięte na zewnątrz
 Odciąganie pokarmu
laktatorem
Power
Pumping 1.Przez 10 minut
odciągaj pokarm
z jednej piersi.

2.Przez 10 minut
odciągaj pokarm z
jednej piersi.

3.Ponownie zmień
pierś i odciągaj 10
4.Zmieniaj piersi co minut.
10minut, aż łączny
czas odciągania
wyniesie godzinę.
 Odciąganie pokarmu
laktatorem
Schemat
7-5-3
1.Odciągaj pokarm z
pierwszej piersi przez
7 minut, następnie z
drugiej.
2.Wróć do pierwszej
piersi i odciągaj
przez 5 minut. Zrób
to samo z drugą
piersią.

3.Zmień pierś i
następnie odciągaj
przez 3 minuty i
znowu zmień pierś.
 ODDECH PODCZAS PORODU

Dlaczego jest ważny?

·Dotlenia tkanki i chroni przed nadmiernym

odczuwaniem bólu i zmęczenia,
·Zapewnia odpowiednią ilość tlenu rodzącemu
się dziecku i wpływa na jego dobrą kondycję,
·Wpływa na rozluźnienie rodzącej zarówno
fizyczne jak i psychiczne.

Oddychanie torem przeponowym dostarcza 1500 do 2000 ml tlenu

do organizmu, dlatego jest korzystniejszy niż piersiowy, który
dostarcza tylko 500 ml tlenu. Cechą osobniczą kobiet jest
oddychanie torem piersiowym, dlatego niezwykle ważna jest
edukacja w zakresie oddychania torem przeponowym w trakcie
porodu.
Technika oddychania przeponowego podczas I
okresu porodu:

·Ułóż się wygodnie, połóż rękę na brzuchu i na klatce piersiowej,

·Zacznij brać wdech nosem,
·Najpierw ręka na brzuchu powinna się podnieść, następnie ta na klatce
piersiowej,
·Spokojnie wypuść powietrze ustami, aż brzuch opadnie. Wydech może
być dwukrotnie dłuższy niż wydech.

Technika oddychania przeponowego podczas

silniejszych skurczów:

·Technika oddychania przeponowego pozostaje bez zmian,

przyspieszona zostaje tylko częstotliwość oddechu na szczycie
skurczu, oddech jest spłycony, krótszy wdech i szybszy, dwa razy
dłuższy wydech.

Technika oddychania podczas

rodzenia się główki:

·Rodząca robi wdech powietrza przez nos,

aktywując przeponę, a następnie przy wydechu
robi cztery krótkie, szybkie wydechy przez usta.
Pielęgnacja rany
pooperacyjnej

Zmiana opatrunku
Powinna odbywać się codziennie lub co 2 dni z
zachowaniem wszelkich zasad higieny.
Ranę przemywaj roztworem soli fizjologicznej
lub preparatami na bazie oktenidyny
(Octenisept, Octenisan, Octenilin, Dentosept).
Nie sięgaj po wodę utlenioną! - posiada słabe
działanie antyseptyczne, a może powodować
podrażnienia i zaburzać proces gojenia się
rany.

Kąpiel
Przez pierwsze tygodnie po zabiegu rana
nie powinna być intensywnie moczona.
Najlepiej umyć się pod prysznicem.
Pamiętaj! Nie kieruj strumienia wody na
ranę i unikaj zbyt ciepłej wody.
Do mycia używaj mydła hipoalergicznego
lub zwykłego szarego mydła aby nie
generować dodatkowych podrażnień.

Ubiór
Ważne aby ubrania nie wywierały
dodatkowego ucisku na ranę.
Noś lekkie i w miarę możliwości
przewiewne rzeczy.
 Pielęgnacja rany
pooperacyjnej

Aktywność fizyczna
Po operacji nie wolno się przemęczać,
podnosić ciężarów i zbyt intensywnie ćwiczyć.
Może to skutkować rozejściem się rany.
Z drugiej strony brak ruchu może przyczyniać
się do powstawania zrostów w miejscu cięcia.
Dlatego pamiętaj o zachowaniu umiarkowanej
aktywności wraz z unikaniem przeciążenia na
tkanki rany.

Dieta
Do codziennej diety warto wprowadzić
więcej produktów wysokobiałkowych oraz
produktów bogatych w witaminy,
minerały i kwasy omega-3.
Pamiętaj o właściwym nawodnieniu!
Wypijaj od 1,5 do 2 litrów wody dziennie.

Obserwacja rany
Obserwuj wygląd rany, jej brzegi oraz
zwracaj uwagę na to czy w ranie lub na jej
powierzchni nie pojawiają się: wycieki
ropne, zaczerwienienie, podrażnienie oraz
bolesność dotykowa.
W razie zauważenie niepokojących zmian
skontaktuj się z lekarzem prowadzącym
lub zgłoś się do placówki medycznej.
 DEPRESJA
POPORODOWA
Pojawia się u kobiet wkrótce po narodzinach dziecka i bardzo często nie
ma żadnej jasnej i oczywistej przyczyny. Pierwsze jej objawy mogą
pojawić się pomiędzy pierwszym a szóstym miesiącem po narodzinach
dziecka. Może trwać zarówno kilka tygodni, jak i niestety kilka miesięcy.

TO NIE TYLKO TY!

UWIERZ NIE JESTEŚ SAMA!
Ryzyko występowania depresji poporodowej wynosi
około 13−19%, jednak szacuje się, że aż u 40−80% kobiet
po porodzie występuje tak zwane przygnębienie
poporodowe (postpartum blues).
Wyniki badań Gavina i wsp. wykazały występowanie
ciężkiego epizodu depresji u 7,1% kobiet w pierwszych
trzech miesiącach po porodzie, natomiast przy
uwzględnieniu również epizodów łagodnej depresji
częstość ta wzrastała do 19,2%.

CZYM OBJAWIA SIĘ DEPRESJA POPORODOWA?

Ponad 40% chorych matek widzi u siebie objawy depresji,
mimo to nie podejrzewa u siebie tej choroby ani nie szuka
pomocy.

Ciąża i poród przebiegły pomyślnie, jesteś już w

domu, nie masz powodów do zmartwień, ale i tak nic,
łącznie z twoim dzieckiem, nie daje Ci radości i
szczęścia?
Jeśli zauważyłaś negatywną zmianę swojego nastroju po
porodzie, masz poczucie bycia złą matką, kiepsko
sypiasz i stałaś się bardziej emocjonalna niż zwykle-
skontaktuj się ze specialistą. Pozwól sobie pomóc!
CO MOŻE WYWOŁAĆ U CIEBIE DEPRESJĘ POPORODOWĄ?
Jest wiele czynników wywołujących depresję, oto kilka z nich:

• Gwałtowny spadek hormonów ciążowych,

• Komplikacje okresu poporodowego,
• Trudny przebieg ciąży,
• Nadmierna ilość obowiązków,
• Zła relacja z partnerem lub brak partnera,
• Brak wsparcia z strony rodziny,
• Nierozpoznana depresja podczas ciąży,
• Trudna sytuacja ekonomiczna,
• Przemęczenie i brak snu.

WSPÓLNIE DAMY RADĘ I ROZWIĄŻEMY PROBLEM!

Aby zapobiec depresji poporodowej:

• Zwolnij tempo,
• Prowadź zdrowy styl życia – odpowiednia dieta,
aktywność fizyczna,
• Zadbaj o swój dobry nastrój i relaksuj się jak
najwięcej,
• Pozwól sobie na popełnianie błędów, pamiętaj że
masz prawo nie wiedzieć,
• Jeśli czegoś nie wiesz – pytaj, jeśli potrzebujesz
pomocy – poproś o nią,
• Pozwól sobie na pomoc bliskich w codziennych
obowiązkach,
• Zadbaj o sen, kiedy twoje dziecko śpi, śpij i Ty,
• Nie bagatelizuj żadnych niepokojących objawów.

WIDZISZ PROBLEM? NIE CZEKAJ! POPROŚ O POMOC!

Zauważenie problemu i przyznanie się do niego to połowa sukcesu!