Soạn bài Ngôn chí

1. Đề tài, thi liệu, thể loại của văn bản.

- Đề tài: Thiên nhiên

- Thi liệu: cảnh thiên nhiên trước am trúc - nơi yên tĩnh, bữa cơm có
dưa muối, áo mặc gấm là, nước trong, ao thưởng trăng, vườn hoa, đêm
tuyết rơi.

- Thể loại: thơ thất ngôn bát cú Đường luật biến thể (xen lẫn câu lục
ngôn giữa các câu thất ngôn)

2. Hình tượng thiên nhiên và tâm trạng của nhân vật trữ tình.

- Thiên nhiên: yên bình, thanh tĩnh, nên thơ, vừa giản dị vừa thanh cao

+ Khung cảnh nhìn từ một am trúc thanh bình, tách rời khỏi
những ồn ào của cuộc sống.

+ Cảnh vừa nên thơ (có ao trong để ngắm trăng, có hoa, có tuyết rơi
trong đêm), vừa giản dị (hình ảnh đất cày, ruộng vườn được cày cuốc).

- Tâm trạng nhân vật trữ tình:

+ Nhàn nhã, thanh thản: thả mình tận hưởng cuộc sống điền viên.

+ Hài lòng với cuộc sống, dù ăn cơm với dưa muối, mặc áo the.

+ Lãng mạn, thi sĩ: ngắm trăng, ngắm tuyết, làm thơ, ngâm thơ.

3. Các yếu tố nghệ thuật đặc sắc.

- Câu thơ sáu chữ xen giữa các câu thơ bảy chữ, đặt ở dòng thứ tư.

- Kết hợp hài hoà từ Hán Việt và Thuần Việt

- Sự kết hợp các các hình ảnh thơ giản dị, gần gũi, mang đậm hơi thở
của cuộc sống và những hình ảnh thơ tinh mĩ, ước lệ, thể hiện tâm hồn
của thi sĩ.

- Ngôn ngữ dân dã, mang giọng điệu của lời ăn tiếng nói hàng ngày
trong dân gian (cơm ăn dầu có dưa muối).

4. Vẻ đẹp tư tưởng, tâm hồn của tác giả.

- Sự giao hòa trọn vẹn với thiên nhiên và cuộc sống đời thường được
thể hiện rõ nét qua hồn thơ Nguyễn Trãi. Thiên nhiên trong thơ ca ông
có những bức tranh lụa xinh xắn, phảng phất trong phong vị thơ
Đường, lại có những bức tranh bình dị, dân dã của một vùng quê thanh
bình. Qua đó thể hiện rõ tấm lòng luôn suy nghĩ, trăn trở vì nước vì dân
của Nguyễn Trãi cũng như tâm hồn lãng mạn, nghệ sĩ của một vị tác
gia.