4.

Bản chất, đặc trưng của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:
1
BẢN CHẤT
Theo lênin, bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có 3 nội dung sau:
 Bản chất chính trị của nền dân chủ XHCN là sự lãnh đạo chính trị của giai cấp
công nhân, thực hiện quyền lực của nhân dân;nhất nguyên chính trị do ĐCS
lãnh đạo;nhân dân lao động có quyền giới thiệu đại biểu tham gia bộ máy chính
quyền; đóng góp ý kiến, tham gia công việc quản lý nhà nước...
 Bản chất về kinh tế: Là việc thực hiện chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ
yếu và việc thực hiện chế độ phân chia lợi ích chủ yếu theo kết quả lao động.
Bản chất là được bộc lộ một cách đầy đủ và rõ ràng nhất là qua một quá trình
ổn định chính trị, phát triển sản xuất và nâng cao đời sống của toàn xã hội.
 Bản chất về tư tưởng và xã hội: Là sự kết hợp hài hòa trong lợi ích giữa các cá
nhân, tập thể với lợi ích của toàn xã hội. Đồng thời, nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa cũng lấy nền tảng là hệ tư tưởng Mác Lênin và hệ tư tưởng của giai cấp
công nhân với mọi hình thái ý thức xã hội.
 Bản chất về văn hóa: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa kế thừa, phát huy những
tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc. Nhân dân chính là người làm chủ
những giá trị văn hóa tinh thần, có quyền được nâng cao trình độ văn hóa và
phát triển theo định hướng cá nhân. Nhìn chung, dân chủ là thành tựu văn hóa,
quá trình sáng tạo và khát vọng về tự do sáng tạo và phát triển của con người.
2
ĐẶC TRƯNG:
1. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là nền dân chủ có tính lịch sử:
Tất cả các nền dân chủ đều có nguồn gốc lịch sử, phát triển dựa trên các tiền đề
chính trị và mối quan hệ với cơ sở kinh tế - xã hội tương ứng. Quyền lợi chính trị
cơ bản của giai cấp công nhân chi phối và quyết định đến bản chất, hình thức và
phương thức thực thi quyền lực chính trị chủ yếu của nền dân chủ. Nền dân chủ xã
hội chủ nghĩa ra đời được coi là kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh giành lại chính
quyền của giai cấp công nhân, thành lập bộ máy nhà nước của giai cấp vô sản dưới
sự lãnh đạo của đảng cộng sản, và xác lập hệ thống các nội dung quy định chủ yếu
mang tính chính trị, bảo đảm quyền lực chính trị thuộc về giai cấp công nhân và
nhân dân lao động.
2. Bản chất giai cấp của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:
Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là một nền dân chủ của giai cấp công nhân và đại
diện cho phần đông nhân dân lao động. Sự xuất hiện của nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa đánh dấu sự suy vong của chủ nghĩa tư bản. Khi chủ nghĩa tư bản đi đến hồi
kết, chủ nghĩa cộng sản được xây dựng, gắn liền với quyền dân chủ thực sự của
nhân dân, với trọng tâm là liên minh của giai cấp công nhân và đại đa số quần
1
https://luatvietnam.vn/linh-vuc-khac/dan-chu-la-gi-883-94376-article.html
2
https://bancanbiet.vn/noi-dung-va-cac-dac-trung-cua-nen-dan-chu-xa-hoi-chu-nghia/
 chúng nhân dân lao động. Động lực xã hội tạo ra và là chủ thể của nền dân chủ xã
hội chủ nghĩa là sự tham gia ngày càng tăng của khối liên minh của đại đa số quần
chúng nhân dân lao động, ngày càng trở thành nền tảng của giai cấp công nhân.
3. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa thể hiện tính dân tộc, vừa thể hiện tính nhân
loại:
Nền dân chủ mang tính dân tộc được lý giải là nền dân chủ được xây dựng trên cơ
sở văn hóa xã hội chủ nghĩa với nội dung tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nền
dân chủ xã hội chủ nghĩa còn cần trở nên phổ thông trên tất cả các quốc gia dân
tộc, ngay từ khi ra đời trong từng quốc gia dân tộc, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
đã là nền dân chủ mang tính phổ biến, tính nhân loại.
4. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là hình thái dân chủ cuối cùng trong lịch sử:
Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là sản phẩm của cuộc cách mạng giành lại chính
quyền từ tay giai cấp thống trị những người thực hiện chế độ sở hữu tư nhân, có
quyền lợi chính trị đối lập với quyền lợi của đại đa số nhân dân lao động, phù hợp
với lợi ích chính trị chính đáng của dân tộc và của toàn xã hội.

Ngoài những đặc trưng trên, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa còn có một số đặc điểm
khác như:

 Lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

 Kết hợp giữa dân chủ và tập trung dân chủ.
 Nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là một chế độ xã hội tiên tiến, mang lại lợi ích cho toàn
thể nhân dân. Nó đã được chứng minh qua thực tiễn ở nhiều quốc gia trên thế giới.

TRÊN THẾ GIỚI

Hiện nay:

Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa đang phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự trỗi
dậy của chủ nghĩa tư bản toàn cầu, sự bất bình đẳng gia tăng và biến đổi khí hậu. Tuy
nhiên, nó vẫn là một hệ thống chính trị và kinh tế quan trọng trên thế giới, được nhiều
quốc gia lựa chọn.

Dưới đây là một số ví dụ về các quốc gia đang áp dụng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:

 Trung Quốc – Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (từ 1/10/1949)3

3
https://nghiencuuquocte.org/2016/09/05/dan-chu-cua-trung-quoc/.
 1. Lịch sử: Trung Quốc là một quốc gia xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). ĐCSTQ đã đưa ra hệ tư tưởng chính
thức của mình dựa trên chủ nghĩa xã hội khoa học.

2. Chính trị: ĐCSTQ tin rằng bản thân nó là người đại diện cho nhân dân. Hiến
pháp Trung Quốc nói rằng các nhà lập pháp của đất nước được chọn thông qua
“các cuộc bầu cử dân chủ”, và các doanh nghiệp nhà nước “thực hành quản lý
dân chủ thông qua đại hội công nhân viên chức”.

3. Cải cách: Từ cuối năm 1978, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã tiến hành cải
tổ nền kinh tế từ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung kiểu Xô viết sang nền
kinh tế hướng thị trường hơn nhưng vẫn trong khuôn khổ kiểm soát của Đảng.

4. Mục tiêu: Trung Quốc có mục tiêu trở thành “một quốc gia xã hội chủ nghĩa
hiện đại thịnh vượng, dân chủ, tiên tiến và hài hòa về văn hóa” vào giữa thế kỷ
21.

Tuy nhiên, dù có nhiều khó khăn và thách thức, nhưng nhân dân Trung Quốc
vẫn kiên định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa.

 Việt Nam – Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (từ 2/9/1945)4
Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam có những đặc điểm sau:

1. Lịch sử: Chế độ dân chủ nhân dân ở Việt Nam được xác lập sau Cách mạng
Tháng Tám năm 1945. Đến năm 1976, tên nước được đổi thành Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam.

https://www.qdnd.vn/quoc-te/doi-song/xay-dung-thanh-cong-chu-nghia-xa-hoi-
dac-sac-trung-quoc-trong-ky-nguyen-moi-521103.
https://cand.com.vn/binh-luan-quoc-te/xay-dung-dat-nuoc-trung-quoc-xa-hoi-
chu-nghia-hien-dai-ve-moi-mat-i671156/.
4
https://lytuong.net/dan-chu-xa-hoi-chu-nghia-o-viet-nam/.
https://tapchicongsan.org.vn/nghien-cu/-/2018/817155/phat-huy-dan-chu-xa-
hoi-chu-nghia-o-viet-nam-hien-nay.aspx.
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-cong-nghiep-ha-noi/
chu-nghia-xa-hoi/phan-i-chu-nghia-xa-hoi/73868066.
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-su-pham-ky-thuat-
thanh-pho-ho-chi-minh/chu-nghia-khoa-hoc-xa-hoi/phan-tich-van-de-dan-chu-
xa-hoi-chu-nghia-o-viet-nam-lien-he-thuc-tien/26621746.
 2. Chính trị: Đảng Cộng sản Việt Nam là chính đảng cầm quyền duy nhất của
giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam. Đảng được dẫn dắt bởi các tư tưởng
của Marx, Engels, Lenin và Hồ Chí Minh.

3. Cải cách: Từ Đại hội VI của Đảng (năm 1986), Việt Nam đã đề ra đường lối
đổi mới toàn diện đất nước và nhấn mạnh phát huy dân chủ để tạo ra một động
lực mạnh mẽ cho phát triển đất nước.

4. Bản chất: Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ Việt Nam, vừa là
mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển đất nước². Dân chủ gắn liền với kỷ
luật, kỷ cương và phải được thể chế hóa bằng pháp luật, được pháp luật bảo
đảm².

5. Thực hiện: Việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là thực
hiện dân chủ trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cần phù
hợp với đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hóa, đạo đức của xã hội Việt Nam, và gắn
với hoàn thiện hệ thống pháp luật.

 Cuba – Cộng hòa Cuba (từ 1/1/1959)5

1. Lịch sử: Cuộc cách mạng Cuba dưới sự lãnh đạo của Fidel Castro đã lật đổ
chế độ độc tài của Batista vào ngày 1/1/1959, thiết lập Nhà nước công nông
đầu tiên ở Tây bán cầu. Sau cách mạng, Fidel đảm nhiệm chức vụ Thủ tướng
của chính phủ lâm thời.

2. Chính trị: PCC là chính đảng cầm quyền duy nhất của giai cấp công nhân và
nhân dân Cuba. Đảng được dẫn dắt bởi các tư tưởng của José Martí, các tư
tưởng chính trị của Mác, Ăngghen và Lênin.

3. Kinh tế: Cuba đã từng bước điều chỉnh các chính sách kinh tế, đối ngoại phù
hợp với tình hình mới. Nhờ tăng cường quan hệ kinh tế, thương mại với các
nước Mỹ - Latinh; bình thường hóa quan hệ thương mại với các nước châu Âu;
thúc đẩy trao đổi kinh tế với Trung Quốc, Ấn Độ,... kinh tế Cuba đã từng bước
phục hồi và dần thoát khỏi kỳ khó khăn.

4. Cải cách: Từ năm 2008, Cuba bắt đầu triển khai tiến trình cải cách "cập nhật
hóa" mô hình phát triển nhằm tạo đột phá mới đối với nền kinh tế Cuba.

5
https://special.nhandan.vn/cuba-xahoichunghia/index.html.
https://ttdn.vn/nhin-ra-the-gioi/cuba-kien-dinh-sang-tao-ly-luan-ve-con-duong-
di-len-chu-nghia-xa-hoi-21232.
https://tuyengiao.vn/cuba-kien-dinh-con-duong-chu-nghia-xa-hoi-4823.
  Lào – Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (từ 2/12/1975)6

1. Lịch sử: Lào là một quốc gia xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng
Nhân dân Cách mạng Lào. Lào độc lập vào năm 1953 và chế độ quân chủ bị
chấm dứt vào năm 1975.

2. Chính trị: Đảng Nhân dân Cách mạng Lào là chính đảng cầm quyền duy nhất
của giai cấp công nhân và nhân dân Lào. Đảng được dẫn dắt bởi các tư tưởng
của Marx và Lenin.

3. Cải cách: Từ năm 1986, Lào đã tiến hành cải cách kinh tế, giảm tập trung và
khuyến khích kinh tế tư nhân.

4. Kinh tế: Kinh tế Lào là một nền kinh tế đang phát triển với thu nhập thấp,
với một trong những quốc gia có bình quân thu nhập đầu người hàng năm thấp
nhất trên thế giới và một trong các nước kém phát triển nhất.
Tuy nhiên, dù có nhiều khó khăn và thách thức, nhưng nhân dân Lào vẫn kiên
định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa.

NHỮNG TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI THẾ GIỚI

1. Tác động tích cực:

Giảm bất bình đẳng: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa hướng tới một xã hội công bằng,
nơi mọi người đều có cơ hội phát triển tiềm năng của bản thân. Hệ thống này đã giúp
giảm bớt bất bình đẳng trong xã hội ở nhiều quốc gia.

Nâng cao đời sống: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa chú trọng vào việc đảm bảo các nhu
cầu cơ bản cho người dân như giáo dục, y tế, nhà ở. Nhờ đó, đời sống của người dân ở
các quốc gia áp dụng hệ thống này được cải thiện đáng kể.

Thúc đẩy hòa bình: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa đề cao hòa bình, hợp tác và cùng
phát triển. Các quốc gia áp dụng hệ thống này thường có quan hệ ngoại giao tốt đẹp
với các nước khác và đóng góp tích cực vào việc giải quyết các tranh chấp quốc tế.

2. Tác động tiêu cực:

6
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-ngoai-thuong/chu-nghia-xa-hoi-khoa-hoc/cnxh-o-
lao-btvn-tim-hieu-ve-xhcn-o-lao-va-phan-tich-su-phat-trien-cua-no/68762308.
https://hocluat.vn/lao-co-phai-la-nuoc-xa-hoi-chu-nghia-khong/.
Giảm hiệu quả kinh tế: Trong một số trường hợp, việc can thiệp quá nhiều của nhà
nước vào nền kinh tế có thể làm giảm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và kìm
hãm sự phát triển kinh tế.

Thiếu tự do: Ở một số quốc gia, việc áp dụng hệ thống dân chủ xã hội chủ nghĩa đi
kèm với việc hạn chế các quyền tự do cá nhân.

Tương lai:Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vẫn là một hệ thống chính trị và kinh tế quan
trọng trên thế giới. Tuy nhiên, nó cần được cải thiện để thích ứng với những thay đổi
của thời đại. Các quốc gia áp dụng hệ thống này cần tìm ra một sự cân bằng giữa việc
đảm bảo công bằng xã hội và thúc đẩy hiệu quả kinh tế.