ÔN THI MÔN LSD

Contents
1. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. 2
2. Đảng ra đời là kết quả của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lenin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước? Đưa phong trào yêu nước vào có ảnh hưởng
đếnbản chất giai cấp công nhân không,vì sao?.................................................4
3. Sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược 1939-1945..........................................5
4. CMT8 là kết quả quá trình lãnh đạo chỉ đạo của Đảng? Phê phán quan điểm cho rằng CMT8 là ăn may. 6
5. Chứng minh độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn duy nhất đúng (trái quan điểm Bắc Âu?). Nội dung đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa
ở Miền Bắc (đặc điểm, đường lối, thành tựu)...................................................7
7. Ý nghĩa thắng lợi của kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Miền Nam.......10
8. Làm rõ tính độc lập, tự chủ, sáng tạo thể hiện qua đường lối tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng được Đại hội III của Đảng đề ra 11
9. Đặc điểm cả nước khi bước vào thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội. Nội dung đường lối chung cách mạng cả 11
10.Làm rõ yêu cầu khách quan của công cuộc đổi mới (chứng minh đổi mới là khách quan). Nội dung đường lối đổi mới được Đại hội VI thông qua. 12
11. Phân tích 5 bài học lớn về sự lãnh đạo của Đ. SGK T 423. Rút ra bài học cho sinh viên. 13
12. Phân tích 4 bài học của ĐH6.....................................................................15
13. Cơ sở để thực hiện mục tiêu CNH – HDH ở ĐH8? SGK 285..................16
14. Hoàn cảnh, nội dung,ý nghĩa bản Cương Lĩnh chính trị đầu tiên. So sánh bản cương lĩnh với Luận cương chính trị? 16
15. Tình hình VN khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ. Nội dung, ý nghĩa sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược CM của Đảng qua 3 hội nghị Trung ương ( HNTW6 -
1939, 7-1940, 8-1941)?...................................................................................17
16: Hoàn cảnh lịch sử và nội dung đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1946-1954? 18
17: Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa đường lối cách mạng Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng tháng 9/1960 đề ra? 19
18. Quan điểm của Đảng CSVN về Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam hiện nay? Phân tích quan điểm 1 “Công nghiệp hoá gắn với Hiện đại hoá và Công
nghiệp hoá - Hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên môi trường ( hoặc quan điểm 2 ” Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá gắn với phát triển
kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế” ) ?.........................................20
19: Nội dung cơ bản của định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triểu kinh tế thị trường ở Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X (2006) của Đảng CSVN
đề ra?...............................................................................................................22
20: Chủ trương của Đảng CSVN về xây dựng nhà nước Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay 22
21: Quan điểm chỉ đạo của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa giai đoạn hiện nay? 23
22: Chủ trương, chính sách lớn của Đảng CSVN về mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện nay? 24
23. Đảng Cộng sản Việt Nam là gì? Vì sao Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là một tất yếu lịch sử? (4 điểm) 24
24. Anh/Chị hãy phân tích chủ trương hoà hoãn của Đảng Cộng sản Việt Nam trước ngày toàn quốc kháng chiến (19/12/1946) và rút ra bài học cho cách mạng Việt
Nam hiện nay. (6 điểm)...................................................................................25
Ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập”, khai sinh ra nước Việt Nam
Dân chủ Cộng Hòa, một nhà nước non trẻ vừa mới ra đời đã phải đương đầu với nhiều khó khăn và kẻ thù hơn bao giờ hết. Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực
hiện một số chính sách hòa hoãn,...................................................................25
25. Phân tích, chứng minh làm rõ vì sao cuộc kháng chiến tổ quốc lại nổ ra vào tối ngày 19 sáng ngày 20/12/1964 27
I. Bối cảnh lịch sử dẫn đến chủ trương phát động toàn quốc kháng chiến27
II. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ..........................................................28
III. Ý nghĩa của Ngày toàn quốc kháng chiến..........................................28
26. phân tích làm rõ nội dung đường lối kháng chiến chống Thực dân Pháp xâm lược Đảng từ năm 1945-1954 28
I. Chủ trương xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng (1945 - 1954)28
II. Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và xây dựng chế độ dân chủ nhân dân (1946 - 1954). 30
27. Anh (chị) hãy nêu và phân tích ý nghĩa con đường cứu nước giải phóng dân tộc mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Đảng ta đã nhấn mạnh “…đây là sự lựa chọn của
chính lịch sử, sự lựa chọn đã dứt khoát từ năm 1930 với sự ra đời của Đảng ta” (văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần 7, nxb Sự Thật H. 1991 trang 109)? Liên hệ về
con đường cách mạng hiện nay ở nước ta?.....................................................33
27. Anh (chị) hãy cho biết sự vận dụng đúng đắn sáng tạo học thuyết chủ nghĩa Mac- Lenin về Đảng Cộng sản; sự phát triển của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta
trong việc thành lập ĐCSVN? Liên hệ với xây dựng chỉnh đốn Đảng hiện nay là nhiệm vụ then chốt? 35
28. CM tháng 8/1945 có phải là "cánh cửa chính trị khép hờ" không hay là khoa học và nghệ thuật "chớp thời cơ" trong lãnh đạo tổng khởi nghĩa của Đảng ta? bằng
sự hiểu biết về lịch sữ Đảng hãy cho biết nhận định nào là đúng hay sai?.....38
29. Vì sao Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Việt Nam được 20 năm, nhưng lại phải đi tìm con đường tiến lên Chủ nghĩa xã
hội?..................................................................................................................40
30. Vai trò của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong việc thành lập Đảng cộng sản việt nam? 41
I. Vai trò của Lãnh tụ trong chuẩn bị về tư tưởng chính trị....................41
II. Vai trò của Lãnh tụ trong việc chuẩn bị về tổ chức cho thành lập Đảng41
31. Nội dung cơ bản, ý nghĩa lịch sử Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng (2-1930)? Điểm khác của Luận cương chính trị tháng 10/1930 so với Cương lĩnh chính trị
đầu tiên của Đảng? Câu 6 điểm......................................................................42
32. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung cơ bản và ý nghĩa Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941) của Đảng Cộng sản Đông Dương? 43
33. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa Chỉ thị "Kháng chiến ‒ Kiến quốc” ngày 25/11/1945 của Đảng cộng sảnĐD? 44
34. Nguyên nhân cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ và nội dung đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1946-1954 của Đảng? 45

2
 36. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa đường lối kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Đảng LĐViệt nam thể hiện trong Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 11(3-
1965) và lần thứ 12(12-1965)?........................................................................47
37. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung cơ bản và ý nghĩa đường lối đổi mới của Đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (12-1986) của Đảng. 47
38. Nội dung Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt nam (Cương lĩnh năm 1991 và 2011) 49
35. Tình hình Việt Nam sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954. Nội dung, ý nghĩa đường lối cách mạng Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng
LĐViệt nam(tháng 9/1960) đề ra?..................................................................51

1. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là nhân tố quyết định thắng lợi của cách
mạng Việt Nam.
a. Những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh
đạo của Đảng
Hơn 7 thập kỷ qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân ta
đã vượt qua một chặng đường đấu tranh cách mạng cực kỳ khó khăn, gian khổ
nhưng đã giành được những thắng lợi rất vẻ vang:
Một là, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và việc thành lập nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hoà nay là nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
đã mở ra một kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa
xã hội.
Hai là, thắng lợi của các cuộc kháng chiến oanh liệt để giải phóng dân tộc, bảo
vệ Tổ quốc, góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì
hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Ba là, thắng lợi của sự nghiệp đổi mới và từng bước đưa đất nước quá độ lên
chủ nghĩa xã hội. Trải qua nhiều tìm tòi, khảo nghiệm, tổng kết sáng kiến của
nhân dân, Đảng ta đã đề ra và lãnh đạo thực hiện đường lối đổi mới, xây dựng
chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc phù hợp với thực tiễn Việt Nam và bối cảnh
quốc tế mới.
Với những thắng lợi giành được trong thế kỷ XX, nước ta từ một nước thuộc địa
nửa phong kiến đã trở thành một quốc gia độc lập, tự do, phát triển kinh tế theo
con đường xã hội chủ nghĩa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng
quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở
thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Đất nước ta từ một nền kinh tế
nghèo nàn, lạc hậu đã bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá.
Những thắng lợi đó bắt nguồn từ nhiều nhân tố, trong đó nhân tố hàng đầu quyết
định làsự lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của Đảng ta- Đảng Cộng sản Việt
Nam do Chủ tịch HồChí Minh sáng lập và rèn luyện - một Đảng cách mạng thực
sự vì nước, vì dân, ngoài lợiích đó Đảng không có lợi ích nào khác. Giành độc
lập cho dân tộc, tự do hạnh phúc chonhân dân là mục tiêu lý tưởng của Đảng. Vì
vậy, vượt lên mọi thách thức, trong phong babão táp, Đảng ta vẫn kiên định
vững vàng không xa rời mục tiêu lý tưởng, không run sợtrước kẻ thù, không
nhụt chí trước những khó khăn chồng chất, không hạ thấp vị trí tiênphong chiến
đấu và trách nhiệm của người lãnh đạo, người tổ chức mọi thắng lợi củacách
mạng, một lòng một dạ phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
b. Đường lối cách mạng đúng đắn và sáng tạo của Đảng - nhân tố hàng đầu
bảo đảmvai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.
Đảng lãnh đạo trước hết và chủ yếu bằng cương lĩnh, đường lối, bằng chủ
trương, chính sách của Đảng. Đường lối chính trị đúng là cơ sở để đoàn kết
thống nhất ý chí và hành động của toàn Đảng, toàn dân, tạo nên sức mạnh của
Đảng và của cách mạng.
Đường lối chính trị đúng đắn nghĩa là đường lối đó phải phản ánh được xu thế
vận động của lịch sử, đồng thời phù hợp với nguyện vọng và lợi ích chân chính
của đa số nhân dân. Sức mạnh của Đảng chính là sự đồng tình ủng hộ của nhân
dân, mà sự đồng tình và tin cậy của nhân dân đối với Đảng trước hết nhờ có
đường lối đúng đắn của Đảng.
Đường lối cách mạng của Đảng có vai trò to lớn trong việc thống nhất về chính
trị, tưtưởng và tổ chức, củng cố niềm tin vào Đảng, ngăn chặn và đẩy lùi những
3
khuynh hướngsai lầm về chính trị và tư tưởng làm cho Đảng ngày càng vững
mạnh.
Sở dĩ Đảng ta có đường lối chính trị đúng đắn vì: Đảng có một nền tảng lý luận
vững chắc, một lý luận tiên phong dẫn đường, đó là chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh như Lênin đã nói: "Không có lý luận cách mạng không có
phong trào cách mạng..." Chỉ Đảng nào có được một lý luận tiên phong hướng
dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong. Trong suốt quá
trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã nắm vững, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa
Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn của cách mạng Việt Nam để
đề ra đường lối đúng đắn phù hợp với sự phát triển của lịch sử, phù hợp với
nguyện vọng của nhân dân. Hơn thế nữa, Đảng ta luôn quán triệt sâu sắc quan
điểm cách mạng là sáng tạo, chân lý là cụ thể. Vì vậy, trong lãnh đạo Đảng ta
luôn ý thức vận dụng một cách độc lập, sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam. Một
trong những bài học được Đảng ta rút ra là phải luôn luôn xuất phát từ thực tiễn,
tôn trọng thực tế, kết hợp nhuần nhuyễn sự kiên định về nguyên tắc với sự linh
hoạt, sáng tạo về phương pháp, đó là điều kiện đảm bảo sự lãnh đạo đúng đắn
của Đảng. Mọi sự giáo điều, chủ quan duy ý chí, xa rời thực tiễn cũng như xa
rời các nguyên tắc, mục tiêu cơ bản của cách mạng thì sẽ dẫn đến nguy cơ sai
lầm, làm mất sự lãnh đạo của Đảng.
Để đảm bảo vai trò lãnh đạo của mình, Đảng luôn quan tâm tới việc xây dựng
đội ngũcán bộ, đảng viên của Đảng có phẩm chất, đạo đức cách mạng và năng
lực công tác, thậtsự là những chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai
cấp công nhân.
Mỗi đảng viên của Đảng phải luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và
bảo vệ lợiích chính đáng, hợp pháp của nhân dân, trung thành với lợi ích của
giai cấp và của dântộc, một đời hy sinh phấn đấu vì lý tưởng của cách mạng và
lợi ích của nhân dân
Để giữ vững vai trò lãnh đạo, phải xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư
tưởng và tổchức, thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, lấy tự phê bình và phê
bình làm vũ khí đấutranh để làm cho Đảng ngày càng vững mạnh. Đồng thời,
luôn củng cố, giữ vững và tăngcường sự đoàn kết trong Đảng, đảm bảo sự nhất
trí cao về mục tiêu lý tưởng của Đảng, để làm cho Đảng ngày càng vững mạnh,
đủ sức lãnh đạo cách mạng. Trong quá trình lãnhđạo, bên cạnh những ưu điểm,
trong Đảng cũng còn những yếu kém, thậm chí có lúc sailầm, khuyết điểm, song
điều quan trọng, Đảng đã sớm phát hiện ra những yếu kém củamình. Đảng công
khai tự phê bình nhận khuyết điểm trước nhân dân, quyết tâm sửa chữavà sửa
chữa có kết quả. Vì vậy, Đảng vẫn được nhân dân tin yêu, thừa nhận là đội
tiênphong chính trị, người lãnh đạo duy nhất của dân tộc. Thực tiễn lịch sử đã
khẳng địnhrằng: ở nước ta, ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam, không có lực lượng
nào khác có đủ sứcmạnh lãnh đạo cách mạng. Với tất cả tinh thần khiêm tốn của
người cách mạng, chúng tavẫn có quyền tự hào nói rằng: Đảng ta thật vĩ đại.
Học tập, nghiên cứu để hiểu biết về quá trình đấu tranh cách mạng và truyền
thống củaĐảng không phải chỉ để tự hào về Đảng, mà quan trọng hơn là thanh
niên cần nâng caohơn nữa niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, ra sức phấn đấu
thực hiện đường lối, chủtrương của Đảng, để công cuộc đổi mới giành thắng lợi
to lớn hơn. Trên những vị trí côngtác, lao động và học tập của mình, thanh niên
phải góp phần tích cực vào công tác xâydựng, bảo vệ Đảng, góp phần làm cho
Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh; ra sứchọc tập, rèn luyện phấn đấu để
trở thành những đảng viên của Đảng, đem tài năng và sứctrẻ cống hiến cho sự
nghiệp của Đảng, làm cho những thành tựu và truyền thống củaĐảng ngày càng
phát triển và phong phú hơn.
2. Đảng ra đời là kết quả của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lenin với phong
trào công nhân và phong trào yêu nước? Đưa phong trào yêu nước vào có
ảnh hưởng đếnbản chất giai cấp công nhân không,vì sao?
a. Đảng ra đời là kết quả của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lenin với phong
trào côngnhân và phong trào yêu nước
Xuất phát từ những luận điểm của Mác và Ăng-ghen về đảng vô sản, Lênin đã
phát triểnhoàn chỉnh học thuyết về đảng cộng sản, trong đó bao gồm lý luận cơ
bản về sự ra đờicủa đảng cộng sản: đảng cộng sản là sản phẩm của sự kết hợp
giữa chủ nghĩa xã hội khoahọc và phong trào công nhân; lý luận này dựa trên ba
căn cứ, phản ánh quá trình pháttriển khách quan của xã hội:
Đảng cộng sản xuất hiện trên cơ sở phong trào công nhân: Đảng cộng sản chỉ
xuất hiệntrong những điều kiện lịch sử nhất định dưới sự tác động của những
quy luật khách quancủa xã hội, cụ thể là tác động của những quy luật tư bản chủ
nghĩa. Những quy luật kháchquan này đã tạo ra những nhân tố chủ quân nhằm
thay thế chế độ tư bản chủ nghĩa bằngchế độ xã hội mới cao hơn. Nhân tố chủ
quan đó trước hết là giai cấp công nhân có giácngộ và được tổ chức lại, đủ khả
nang để lật đổ chế độ tư bản và xây dựng xã hội cộng sảnchủ nghĩa.
4
Muốn cho đảng cộng sản có thể ra đời, cần phải có sự tồn tại của học thuyết
Mác –Lênin: Theo Lênin, phong trào công nhân không thể thắng lợi nếu như
không có lý luận cách mạng khoa học. Học thuyết Mác-xít xuất hiện bên ngoài
phong trào tự phát củacông nhân, mặt khác nó đã ra đời như là kết quả phá triển
khách quan và tất yếu của tưtưởng cách mạng. Nó đã xuất hiện từ cơ sở tư tưởng
và khoa học, được vun đắp bởi cácnhà đại diện của giới trí thức cách mạng.
Theo V. Lênin với Tuyên ngôn của đảng cộngsản, chủ nghĩa Mác đã trở thành
thế giới quan hoàn chỉnh của giai cấp công nhân.
Đảng cộng sản ra đời là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa
học vàphong trào công nhân: Sự kết hợp giữa lý luận cách mạng khoa học và
phong trào côngnhân là một quá trình tất yếu của việc thành lập đảng. Từ giai
cấp công nhân, đã xuất hiệnđội tiên phong của mình; những phần tử tiên tiến
này tập hợp thành tổ chức chính trị,thành đảng cộng sản.
Người dân Việt Nam yêunước nên ngay khi Pháp xâm lược nhân dân Việt Nma
ko ngừng đứng lên đấu tranh vìtinh thần yêu nước, trong đó có rất nhiều phong
trào tiêu biểu: phong trào cần vương,phong trào nông dân yên thế, con đuờng
cứu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh,khởi nghĩa yên bái...... tất cả
những phong trào đó đều là phong trào yêu nước. Đặc biệtđại diện cho tinh thần
yêu nước rõ nhất là của Nguyễn Ái Quốc, chính người đã có ýtưởng ra đi tìm
đường cứu nước cho dân tộc chỉ vì xuất phát từ lòng yêu nước, ko muốndân tộc
mãi nằm trong kiếp lầm than. Và từ tinh thần yêu nước người đã tìm thấy
conđường cứu nước, con đường chủ nghĩa mác le nin - cách mạng tháng 10 nga.
Người đãtìm mọi cách để truyền chủ nghĩa ấy vào trong nước. Qua một khoảng
thời gian dài nỗlực truyền bá, chủ nghĩa mác len nin ở nước ta đã hài hòa cùng
phong trào yêu nước và đisâu vào phong trào công nhân. Xuất phát từ yêu cầu
đó, 3 tổ chức cộng sản: Đông DươngCộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng,
Đông Dương Cộng sản Liên đoàn đã ra đời,sau hợp nhất lại thành một tổ chức
là Đảng Cộng sản Việt Nam.
b. Đưa phong trào yêu nước vào có ảnh hưởng đến bản chất giai cấp công
nhân không.
Nguyễn Ái Quốc đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lenin khi đưa PTYN trở
thànhmột trong ba yếu tố kết hợp dẫn đến việc hình thành Đảng Cộng sản Việt
Nam. Lý doNgười đưa PTYN vào là vì:
Chủ nghĩa yêu nước là giá trị tinh thần trường tồn trong lịch sử Viêt Nam có vai
trò rấtlớn và là nhân tố chủ đạo quyết định thắng lợi của sự nghiệp chống giặc
ngoại xâm củadân tộc ta. Ở Việt Nam, phong trào yêu nước có trước phong trào
công nhân.
Khi giai cấp công nhân ra đời và có phong trào đấu tranh thì phong trào yêu
nướckhông bài xích mà kết hợp được ngay với phong trào công nhân. Cơ sở của
sự kết hợp ấylà do ở nước ta tồn tại mâu thuẫn cơ bản giữa toàn thể nhân dân
Việt Nam với bọn đếquốc và tay sai. Chính vì thế, các phong trào đều có yêu
cầu chung, mục tiêu chung.
Đầu thế kỷ 20, nông dân Việt Nam chiếm khoảng 95% dân số. Phong trào đấu
tranh củanông dân chống ngoại xâm và bè lũ tay sai đã có một bề dày truyền
thống. Do điều kiệnlịch sử chi phối, đến những năm 20 và 30, ở Việt Nam
không có công nhân nhiều đời,công nhân Việt Nam xuất thân chủ yếu trực tiếp
từ những nông dân không có ruộng =>Giai cấp nông dân Việt Nam là bạn đồng
minh tự nhiên với giai cấp công nhân.
Phong trào yêu nước Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ 20 ghi dấu ấn to lớn
bởi vaitrò của tầng lớp trí thức. Hàng loạt các tổ chức yêu nước ra đời trong
những năm 20 màthành viên và cả những người lãnh đạo đều là trí thức. Họ
mang một bầu nhiệt huyết yêunước, thương nòi, căm thù bọn cướp nước và bọn
bán nước. Nhạy cảm với thời cuộc, họđón nhận những luồng gió mới, cả những
ảnh hưởng của các trào lưu dân chủ tư sản, cảtư tưởng XHCN qua các sách báo.
Ảnh hưởng hay không: Đảng là kết quả kết hợp CNMLN-PTCN-PTYN nhưng
Đảng không phải là toàn bộ giaicấp công nhân, toàn bộ nhân dân, toàn bộ dân
tộc mà chỉ là đội tiền phong của giai cấpCN, của ND và DT. Hồ Chí Minh đã có
những phát kiến sáng tạo, phản ánh mối quan hệbiện chứng giữa bản chất giai
cấp công nhân với tính dân tộc và tính nhân dân của Đảngnhưng không xóa
nhòa ranh giới giữa giai cấp hay bản chất của Đảng. Và dù tất cả giaicấp trong
xã hội đều hướng đến mục tiêu chung là giải phóng dân tộc nhưng giai cấpcông
nhân vẫn là giai cấp lãnh đạo cách mạng, đội tiên phong của toàn dân tộc.
3. Sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược 1939-1945.
a. Chuyển hướng chỉ đạo chiến lược 1939-45
Hoàn cảnh lịch sử:
Trong nước :
5
 Ngày 28-9-1939, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định cấm cộng sản, đóng
cửa các tờbáo và nhà xuất bản, cấm hội họp và tụ tập đông người.
Thực dân Pháp thi hành chính sách thời chiến rất tàn bạo, thủ tiêu quyền tự do,
dân chủgiành được trong thời kỳ 1936-1939…
Lợi dụng Pháp đầu hàng Đức, ngày 22-9-1940 phát xít Nhật tấn công Lạng Sơn
rồi đổbộ vào Hải Phòng.
Ngày 23-9-1940, Pháp ký hiệp định đầu hàng Nhật.
Mâu thuẫn giữa dân tộc ta với đế quốc, phát xít Pháp – Nhật trở nên gay gắt hơn
baogiờ hết.
Thế giới: Tháng 9-1939, chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ. Chính phủ Pháp
thi hànhbiện pháp đàn áp lực lượng dân chủ trong nước và phong trào cách
mạng ở thuộc địa.Mặt trận nhân dân Pháp tan vỡ. Đảng Cộng sản Pháp bị đặt ra
ngoài vòng pháp luật.Tháng 6-1940, Chính phủ Pháp đầu hàng Đức.
Chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược:
Chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược được từng bước hoàn chỉnh qua
ba hộinghị: Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 6 (11-1939) mở
đầu sự chuyểnhướng.+ Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 7 (11-
1940) tiếp tục bổ sung nộidung chuyển hướng+ Hội nghị Ban chấp hành Trung
ương Đảng lần thứ 8 (5-1941)hoàn chỉnh nội dungchuyển hướng
Nội dung cơ bản chuyển hướng chỉ đạo chiến lược: + Đưa nhiệm vụ giải phóng
dân tộc lên hàng đầu: mâu thuẫn chủ yếu ở nước ta đòi hỏiđược giải quyết cấp
bách là mâu thuẫn giữa dân tộc ta với bọn đế quốc, phát xít Pháp-Nhật. Ban
Chấp hành Trung ương quyết định tạm gác khẩu hiệu “Đánh đổ địa chủ,
chiaruộng đất cho dân cày” bằng khẩu hiệu “Tịch thu ruộng đất của bọn đế quốc
và Việt gianchia cho dân cày nghèo”, “Chia lại ruộng đất công cho công bằng và
giảm tô, giảmtức”…+ Thành lập Việt Nam Độc lập đồng minh (còn gọi là Việt
Minh) để đoàn kết, tập hợp lựclượng cách mạng nhằm mục tiêu giải phóng dân
tộc thay cho hình thức mặt trận trước đó;đổi tên các hội phản đế thành hội cứu
quốc. + Xác định xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm
của Đảng vànhân dân ta trong giai đoạn hiện tại; ra sức phát triển lực lượng cách
mạng (bao gồm lựclượng chính trị và lực lượng vũ trang), xúc tiến xây dựng căn
cứ địa cách mạng. + Xác định phương châm và hình thái khởi nghĩa ở nước ta:
lãnh đạo cuộc khởi nghĩatừng phần trong từng địa phương giành thắng lợi mở
đường cho một cuộc tổng khởinghĩa to lớn.+ Chú trọng công tác xây dựng Đảng
nhằm nâng cao năng lực tổ chức và lãnh đạo củaĐảng, đồng thời chủ trương gấp
rút đào tạo cán bộ cho cách mạng và đẩy mạnh công tácvận động quần chúng.
=> Đường lối giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, nhận thức nhiệm vụ giải
phóng dântộc lên cao hơn hết thảy, tập hợp rộng rãi mọi người Việt Nam yêu
nước trong Mặt trậnViệt Minh, xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng ở
cả nông thôn và thành thị, xâydựng căn cứ địa cách mạng và lực lượng vũ trang,
nâng cao hơn nữa năng lực tổ chức vàlãnh đạo của Đảng là tinh thần chung của
quá trình chuyển hướng chỉ đạo chiến lược.
Ý nghĩa: - Quá trình chuyển hướng chỉ đạo chiến lược được hoàn chỉnh góp
phần giải quyết mụctiêu hàng đầu của cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc,
đưa đến những chủ trương, sựchỉ đạo đúng đắn để thực hiện mục tiêu đó.- Sự
chuyển hướng chỉ đạo chiến lược giúp cho nhân dân ta có đường hướng đúng để
tiếnlên giành thắng lợi trong sự nghiệp đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập cho
dân tộc và tựdo cho nhân dân.- Sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng
giúp công tác chuẩn bị giành độc lập dântộc diễn ra sôi nổi ở khắp các địa
phương trong cả nước, cổ vũ và thúc đẩy mạnh mẽphong trào cách mạng của
quần chúng vùng lên đấu tranh giành chính quyền. + Lực lượng cách mạng đã
tích cực xây dựng các tổ chức cứu quốc của quần chúng, đẩynhanh việc phát
triển lực lượng chính trị và phong trào đấu tranh của quần chúng. + Đảng đã chỉ
đạo việc vũ trang cho quần chúng cách mạng, từng bước xây dựng lựclượng vũ
trang nhân dân làm cơ sở đưa tới sự ra đời của Việt Nam Giải phóng quân
saunày. + Đảng Cộng sản Đông Dương cũng chỉ đạo việc lập các chiến khu và
căn cứ địa cáchmạng, tiêu biểu là căn cứ Bắc Sơn – Vũ Nhai và căn cứ Cao
Bằng.
4. CMT8 là kết quả quá trình lãnh đạo chỉ đạo của Đảng? Phê phán quan
điểm cho rằng CMT8 là ăn may.
a. CMT8 là kết quả qt lãnh đạo của Đảng
Chủ trương của Đảng: Coi trọng công tác xd đảng; Chỉ thị Pháp – Nhật bắn
nhau, xácđịnh Nhật là kẻ thù của CMVN; Phát động tổng khởi nghĩa giành
chính quyền trong 15ngày.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám có nhiều nguyên nhân, trong đó nhân tố
hàng đầulà sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh. Sự lãnh đạo
đó trước hết là sựhoạch định đúng đắn Cương lĩnh, đường lối cách mạng. Ngày
6
28-1-1941, lãnh tụ NguyễnÁi Quốc - Hồ Chí Minh trở về nước. Người đã cùng
Trung ương Đảng phát triển, bổ sungđường lối giải phóng dân tộc, được nêu bật
tại Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (5-1941) doNguyễn Ái Quốc chủ trì. Nêu cao
ngọn cờ giải phóng dân tộc, đặt quyền lợi của bộ phận,của giai cấp dưới lợi ích
và sự tồn vong của quốc gia, dân tộc. Tập hợp, đoàn kết rộng rãitoàn dân tộc,
phát triển lực lượng chính trị trong Mặt trận Việt Minh, từ đó xây dựng,phát
triển lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng. Đi từ khởi nghĩa từng phần
đếnTổng khởi nghĩa giành chính quyền, xây dựng Nhà nước cộng hòa dân chủ
Việt Nam.Chú trọng phát triển tình thế cách mạng và nắm bắt thời cơ. Xây dựng
Đảng vững mạnhbảo đảm sự thống nhất nhận thức và hành động trong toàn
Đảng. Nội dung cơ bản đó củađường lối tiếp tục được phát triển sáng tạo, cụ thể
hóa tại Hội nghị Thường vụ Trungương (2-1943), Chỉ thị của Ban Thường vụ
Trung ương Đ.C.S.Đ.D Nhật - Pháp bắn nhauvà hành động của chúng ta” (12-3-
1945) và nhất là Hội nghị toàn quốc của Đảng ở TânTrào - Tuyên Quang (14 -
15-8-1945). Đường lối cách mạng đúng đắn đã dẫn dắt phongtrào cách mạng
của toàn dân tộc phát triển mạnh mẽ bảo đảm đi đến thắng lợi.
Thứ hai, Đảng biết coi trọng phát triển lực lượng, chủ động nắm bắt thời cơ, dự
đoánđược tình hình, biết địch, biết ta trăm trận trăm thắng và quan trọng là Đảng
và Bác Hồbiết tập hợp được khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong nhân dân cả
nước. Khi biết caotrào kháng Nhật cứu nước dấy lên thành cao trào trong cả
nước và dự đoán Nhật sẽ hấtcẳng Pháp khỏi Đông Dương để tranh dành quyền
lợi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọitoàn dân “Giờ quyết định cho vận mệnh
dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứngdậy đem sức ta mà tự giải
phóng cho ta”. Hồ Chí Minh cùng các nhà lãnh đạo TrườngChinh, Phạm Văn
Đồng, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Lương Bằng phân tích sâu sắc tìnhhình trong
nước và chiến tranh thế giới thứ II để đi đến khẳng định: “Lúc này thời cơthuận
lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải
kiênquyết giành cho được độc lập”.
Lúc đó, Quân Nhật ở Đông Dương rệu rã. Chính phủ thân Nhật Trần Trọng Kim
hoangmang. Ngày 13/8/1945 TƯ Đảng và Tổng bộ Việt Minh lập UB khởi
nghĩa toàn quốc, raquân lệnh số 1, chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa
trong cả nước Chiều ngày16/8/1945 một đơn vị quân giải phóng do Võ
Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào tiến vềgiải phóng thị xã Thái Nguyên mở đầu
cho CM tháng tám. Từ 14 đến 18/8/1945 có 4 tỉnhgiành được chính quyền:
Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam. Ngày19/8/1945 Hà
Nội giành được chính quyền. Ngày 23/8 ta giành chính quyền ở Huế. Ngày 25/8
ta giành chính quyền ở Sài Gòn. Ngày 28/8 hầu hết các địa phương trong cả
nướcgiành được chính quyền. Như vậy, chỉ trong vòng 15 ngày (từ 14/8 đến
28/8/1945) tổngkhởi nghĩa tháng Tám đã thành công trong cả nước. Lần đầu
tiên trong cả nước chínhquyền về tay nhân dân. Ngày 30/8 vua Bảo Đại thoái vị.
Ngày 2/9/1945 tại quảng trườngBa Đình chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính
phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn độc lập khaisinh nước Việt Nam dân chủ Cộng
hòa.
Việc giành chính quyền thành công trọn vẹn trong nửa cuối tháng 8-1945 là mẫu
mựctuyệt vời về nghệ thuật chớp thời cơ và do đó đã ngăn chặn được nguy cơ
mới đe dọa vậnmệnh của dân tộc. Chính sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của
Trung ương có ý nghĩaquyết định toàn cục, đồng thời cần phải nhấn mạnh tới
tính chủ động, sáng tạo, tinh thầntrách nhiệm cao của đảng bộ các địa phương,
của những cán bộ, đảng viên tiêu biểu. Chỉvới gần 5.000 đảng viên, Đảng đã
lãnh đạo hơn 20 triệu đồng bào cả nước làm nên chiếncông có ý nghĩa lịch sử và
thời đại. Lịch sử mãi mãi ghi công những cán bộ, đảng viênkiên trung cùng sự
hy sinh, chiến đấu của toàn dân. Sự vùng dậy của cả một dân tộc vìđộc lập, tự
do với những người cộng sản dẫn đầu mãi mãi là hình tượng cao đẹp của
cuộcCách mạng Tháng Tám.
b. Phê phán quan điểm CMT8 là ăn may
Thực tế lịch sử cho thấy không bao giờ có sự ăn may nào cả, thắng lợi của Cách
mạngtháng Tám là kết quả tất yếu từ sự chủ động, sáng tạo của Đảng Cộng sản
Việt Nam vàlãnh tụ Hồ Chí Minh.
Kể từ mùa Xuân năm 1930, sau hơn 9 năm ra đời, mặc dù có những giai đoạn
cáchmạng Việt Nam phải trải qua những khó khăn, thách thức khó lường, Đảng
Cộng sản ViệtNam đã từng bước khẳng định uy tín, sức ảnh hưởng và năng lực
lãnh đạo của một chínhđảng cách mạng.
Giữa lúc lực lượng cách mạng và phản cách mạng, giữa dân tộc ta và bọn Anh,
Mỹ,Tưởng, Pháp đang diễn ra cuộc chạy đua giành lấy quyền làm chủ Việt Nam
và ĐôngDương từ tay Nhật thì chúng ta nhờ đã tích cực chuẩn bị từ trước về
mọi mặt, luôn trong tư thế sẵn sàng tổng khởi nghĩa, bám sát tình hình để chớp
thời cơ. Do vậy, chỉ trongvòng hai tuần lễ, chúng ta đã lật ngược được tình thế,
thay đổi số phận từng bị Pháp, Nhậtthống trị và các nước thắng trận trong thế
chiến thứ hai đã “an bài”, thành một nước độclập, có chủ quyền; đồng thời,
7
chúng ta cũng làm cho nhân dân thế giới thấy rằng, “nhândân Việt Nam không
phải chỉ riêng mình mà chiến đấu mà còn vì hoà bình, dân chủ vàđộc lập trên
thế giới mà chiến đấu”.
Nếu đặt cuộc Cách mạng tháng 8/1945 của Việt Nam trong bối cảnh khu vực,
thế giới lúcbấy giờ và trong tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam, chúng ta càng
thấy sự vĩ đại, càngkhâm phục tài năng, tính sáng tạo của Đảng, đứng đầu là
Chủ tịch Hồ Chí Minh và sứcmạnh đại đoàn kết, ý chí quyết tâm của cả dân tộc
Việt Nam được kết tinh từ mấy ngànnăm văn hiến. Với nhận thức ấy, chúng ta
có đầy đủ cơ sở lịch sử khách quan để khẳngđịnh rằng, thắng lợi vĩ đại của Cách
mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam không thể là“một sự ăn may”.
5. Chứng minh độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn
duy nhất đúng (trái quan điểm Bắc Âu?). Nội dung đường lối cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở Miền Bắc (đặc điểm, đường lối, thành tựu)
a. Chứng minh độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn
duy nhất đúng
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, nước ta đứng trước cuộc khủng hoảng về
đường lốicứu nước và giải phóng dân tộc. Chính trong điều kiện đó, Nguyễn ái
Quốc - Hồ ChíMinh đã ra đi tìm đường cứu nước. Sau khi bắt gặp chủ nghĩa
Mác - Lênin, Người tìmthấy cơ sở lý luận chắc chắn cho con đường cứu nước,
giải phóng dân tộc. Đó là conđường cách mạng vô sản. Bác Hồ khẳng định: Chỉ
có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộngsản mới giải phóng được các dân tộc bị áp
bức: "Cách mạng giải phóng dân tộc phải pháttriển thành cách mạng xã hội chủ
nghĩa thì mới giành được thắng lợi hoàn toàn". "Muốncứu nước và giải phóng
dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vôsản". Tư tưởng
đó đã được Đảng ta khẳng định, được cả dân tộc hưởng ứng và đi theo.Đó là sự
lựa chọn của lịch sử Việt Nam, của toàn dân tộc Việt Nam.
Sự lựa chọn này dựa trên cơ sở:
Chỉ có chủ nghĩa xã hội - chủ nghĩa cộng sản mới triệt để giải phóng giai cấp,
giảiphóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người khỏi ách áp bức bóc
lột, đem lạicuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, đem lại vị trí làm chủ chân chính
cho người lao động.Chủ nghĩa xã hội xóa bỏ triệt để chế độ chiếm hữu tư nhân
tư bản chủ nghĩa về tư liệusản xuất, là nguồn gốc sinh ra tình trạng người bóc
lột người, xác lập chế độ công hữu vềtư liệu sản xuất chủ yếu, cơ sở kinh tế đảm
bảo cho nhân dân lao động thoát khỏi đóinghèo, hướng tới cuộc sống ấm no,
hạnh phúc, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, vănminh, tạo điều kiện giải
phóng và phát triển con người toàn diện. Độc lập dân tộc là điềukiện tiên quyết
để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở đảm bảo vữngchắc
cho độc lập dân tộc.
Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga năm 1917 thắng lợi mở ra một
thời đạimới, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm
vi toàn thế giới.Tính tất yếu của thời đại mới đã tạo khả năng và điều kiện để
các dân tộc đi lên chủ nghĩaxã hội, đem lại những nhận thức mới trong quan
niệm và giải pháp giải quyết vấn đề giảiphóng dân tộc một cách triệt để.
Sức mạnh và thành tựu của chủ nghĩa xã hội, tính ưu việt của chế độ xã hội chủ
nghĩađã thức tỉnh nhân loại, tạo khả năng đoàn kết các dân tộc để giữ gìn hòa
bình, đẩy lùinguy cơ chiến tranh huỷ diệt, buộc chủ nghĩa tư bản phải điều chỉnh
chính sách có lợi chongười lao động; tạo khả năng hiện thực cho các nước lạc
hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xãhội.
Trong hơn 7 thập kỷ xây dựng chủ nghĩa xã hội, Liên Xô và các nước xã hội chủ
nghĩađã đạt thành tựu quan trọng: Sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, xây dựng
cơ sở vật chấtvới quy mô và trình độ hiện đại, đảm bảo ngày càng tốt hơn về vật
chất và tinh thần củanhân dân. Từ một nước Nga nghèo nàn và lạc hậu, sau một
thời gian xây dựng đã trởthành một cường quốc của thế giới, đạt được bước tiến
lớn trong nghiên cứu khoa học,chinh phục vũ trụ, có tiềm lực quân sự và quốc
phòng hùng mạnh… tạo điều kiện chophong trào giải phóng dân tộc phát triển.
Hàng trăm nước đã giành được độc lập dân tộcgóp phần quyết định vào cuộc
đấu tranh của nhân dân thế giới và hòa bình, độc lập dântộc, dân chủ và tiến bộ
xã hội.
Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong hơn 70 năm qua dưới sự lãnh đạo của
Đảng đãkhẳng định tính đúng đắn của sự lựa chọn đó.Nhưng lịch sử loài người
đã không đi theo con đường thẳng tắp và phong trào cách mạngcũng không
tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm, thậm chí có những thất bại hoặc thoái
trào.Nhưng quan trọng hơn là từ trong sai lầm, khuyết điểm đó, tìm ra những
nguyên nhân, rútkinh nghiệm để đưa phong trào cách mạng tiến lên. Đó mới là
một thái độ nghiêm túc,đúng mực.
Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ do nhiều
nguyên nhânmà nguyên nhân trực tiếp là Đảng Cộng sản phạm những sai lầm
nghiêm trọng về đườnglối chính trị, tư tưởng và tổ chức bắt đầu từ sự phản bội
8
của người lãnh đạo chủ chốt; chủnghĩa đế quốc can thiệp vừa tinh vi, vừa trắng
trợn, thực hiện "diễn biến hòa bình" ở LiênXô và các nước Đông Âu. Sự đổ vỡ
đó không có nghĩa là sự sụp đổ của học thuyết vềchủ nghĩa xã hội, không phải là
sự sụp đổ của phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới, bởi vìhiện nay một số nước
xã hội chủ nghĩa vẫn đang tiếp tục đứng vững và phát triển. Nghịquyết Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã chỉ rõ: "Lịch sử thế giới đangtrải
qua những bước quanh co, song loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ
nghĩaxã hội vì đó là qui luật tiến hóa của lịch sử".
Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ do nhiều
nguyên nhânmà nguyên nhân trực tiếp là Đảng Cộng sản phạm những sai lầm
nghiêm trọng về đườnglối chính trị, tư tưởng và tổ chức bắt đầu từ sự phản bội
của người lãnh đạo chủ chốt; chủnghĩa đế quốc can thiệp vừa tinh vi, vừa trắng
trợn, thực hiện "diễn biến hòa bình" ở LiênXô và các nước Đông Âu. Sự đổ vỡ
đó không có nghĩa là sự sụp đổ của học thuyết vềchủ nghĩa xã hội, không phải là
sự sụp đổ của phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới, bởi vìhiện nay một số nước
xã hội chủ nghĩa vẫn đang tiếp tục đứng vững và phát triển. Nghịquyết Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã chỉ rõ: "Lịch sử thế giới đangtrải
qua những bước quanh co, song loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ
nghĩaxã hội vì đó là qui luật tiến hóa của lịch sử".
Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, bên cạnh những thành tựu,
chúng tacũng còn có khuyết điểm, yếu kém, những vấp váp sai lầm. Đảng ta đã
sớm nhận thức ranhững thiếu sót, khuyết điểm và tự nhận khuyết điểm trước
nhân dân, đã sửa chữa và sửachữa có kết quả, đem lại lòng tin của nhân dân với
Đảng. Đảng đã khởi xướng và lãnhđạo công cuộc đổi mới toàn diện vì chủ
nghĩa xã hội, với quyết tâm và trí tuệ của toànĐảng, sự tham gia tích cực của
nhân dân, công cuộc đổi mới ở nước ta trong hơn 17 nămqua đã thu được những
thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng, khẳng định đường lối đổimới là đúng
đắn. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định: "Chủ nghĩaxã
hội trên thế giới, từ những bài học thành công và thất bại cũng như từ khát vọng
và sựthức tỉnh của các dân tộc có điều kiện và khả năng tạo ra bước phát triển
mới. Theo quyluật tiến hóa của lịch sử, loài người nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa
xã hội"
Xét trên cơ sở lý luận và thực tiễn, cả tình hình trong nước và kinh nghiệm quốc
tế, muốnthay đổi căn bản cuộc sống của người lao động từ kiếp nô lệ làm thuê
trở thành ngườilàm chủ, không có con đường nào khác ngoài con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội. Mọi conđường khác đều không được nhân dân ta chấp nhận.
Vì vậy, hơn lúc nào hết, chúng ta cầnkiên định vững vàng với mục tiêu, lý tưởng
mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn là conđường đi lên chủ nghĩa xã hội.
b. Đặc điểm miền Bắc khi bước vào thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.
Đặc điểm miền Bắc khi bước vào thời kỳ quá độ lên cnxh
Sau khi hòa bình được lập lại, miền Bắc hoàn toàn được giải phóng. Tuy
nhiên, miền Bắcbước vào khôi phục kinh tế trong điều kiện có nhiều khó khăn.
143.000 ha ruộng đất bịbỏ hoang, hàng trăm ngàn gia đình không có nhà ở, hàng
chục vạn người không có việclàm, nhiều tệ nạn do xã hội cũ để lại còn hoành
hành, phần lớn xí nghiệp ngừng hoạtđộng, hàng hoá khan hiếm. Nhiệm vụ trước
mắt là tiếp quản những vùng giải phóng theoquy định của Hiệp định Giơnevơ.
Việc tiếp quản đó bước đầu thuận lợi, nhân dân ta đãlàm chủ hoàn toàn Thủ đô
từ ngày 10-10-1954. Hướng đấu tranh chủ yếu của nhân dânmiền Bắc thời kỳ
này là chống âm mưu của địch dụ dỗ, cưỡng ép đồng bào ta di cư vào Nam.
Trong hoạt động này, do chậm phát hiện và chưa thấy hết âm mưu thâm độccủa
Mỹ- Pháp, nên gần một triệu người miền Bắc đã bị cưỡng ép di cư vào Nam.
Xuất phát từ đặc điểm của miền Bắc, trong đó, đặc điểm lớn nhất là từ một nền
kinh tếnông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không trải qua giai
đoạn phát triển tưbản chủ nghĩa, Đại hội III xác định rằng, cuộc cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở miền Bắc làmột quá trình cải biến cách mạng về mọi mặt. Đó là
quá trình đấu tranh gay go giữa haicon đường, con đường xã hội chủ nghĩa và
con đường tư bản chủ nghĩa trên tất cả cáclĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng,
văn hóa và kỹ thuật nhằm đưa miền Bắc từ một nềnkinh tế chủ yếu dựa trên sở
hữu cá thể về tư liệu sản xuất tiến lên nền kinh tế xã hội chủnghĩa dựa trên sở
hữu toàn dân và sở hữu tập thể, từ nền sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn xãhội chủ
nghĩa. Cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội về kinh tế
đượcxem là hai mặt của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về quan hệ sản xuất,
hai mặt này cóquan hệ mật thiết, tác động qua lại và thúc đẩy lẫn nhau cùng
phát triển. Công nghiệp hóaxã hội chủ nghĩa được xem là nhiệm vụ trung tâm
trong suốt thời kỳ quá độ ở nước tanhằm xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của
chủ nghĩa xã hội. Cùng với cuộc cách mạngxã hội chủ nghĩa về kinh tế, phải
tiến hành cuộc cách mạng tư tưởng và văn hóa, nhằmthay đổi cơ bản đời sống tư
9
tưởng, tinh thần và văn hóa của toàn xã hội phù hợp với chếđộ xã hội mới xã hội
chủ nghĩa.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng đã đề ra đường lối
chung trong thời kỳquá độ lên chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc nước ta là: Đoàn kết
toàn dân, phát huytruyền thống của nhân dân ta và đoàn kết với các nước xã hội
chủ nghĩa đưa miền Bắctiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã
hội, xây dựng đời sống ấm no,hạnh phúc ở miền Bắc và củng cố miền Bắc trở
thành cơ sở vững mạnh cho cuộc đấutranh thống nhất nước nhà.
Thành quả và những hạn chế của miền Bắc trong quá trình xây dựng
chủ nghĩa xã hộitừ năm 1954 đến năm 1975
Đã xây dựng được cơ sở vật chất – kỹ thuật ban đầu của chủ nghĩa xã
hội. Trong côngnghiệp, đã có những cơ sở đầu tiên của các ngành công nghiệp
nặng quan trọng như:điện, than, cơ khí, hoá chất, luyện kim… Một số ngành
công nghiệp nhẹ đã được xâydựng. Trong nông nghiệp, nhiều công trình thuỷ
lợi được xây dựng, bảo đảm tưới, tiêucho hàng chục vạn héc-ta đất canh tác. Đã
có những cố gắng bước đầu trong việc áp dụngmột số thành tựu mới về khoa
học – kỹ thuật tạo ra cho nông nghiệp những chuyển biếnlớn: tăng năng suất và
tăng vụ, đảm bảo lương thực, thực phẩm trong chiến tranh.
Cơ cấu xã hội – giai cấp đã có sự thay đổi lớn. Các giai cấp bóc lột đã bị
xoá bỏ. Giai cấpcông nhân đã trưởng thành cả về số lượng và chất lượng. Giai
cấp nông dân đã trở thànhgiai cấp nắm giữ quyền sở hữu tập thể tư liệu sản xuất
chủ yếu – ruộng đất.
Khồi liên minh công nông được củng cố trên cơ sở mới. Tầng lớp trí
thức xã hội chủnghĩa được tăng cường. Xã hội miền Bắc đã trở thành xã hội của
những người lao độngbình đẳng. Các thành phần dân tộc chung sống trên tinh
thần đoàn kết, hoà hợp dân tộc vìsự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ nghĩa xã
hội. Sự nhất trí về chính trị và tinh thần trongxã hội ngày càng được củng cố.
Sự nghiệp giáo dục, văn hoá, y tế phát triển nhanh. Hoạt động văn hoá,
nghệ thuật cũngphát triển trên nhiều mặt với nội dung phong phú, góp phần xây
dựng cuộc sống mới vàcon người mới trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước và
xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong những năm chiến tranh, sản xuất vẫn được duy trì, có mặt tiếp tục
phát triển.Những nhu cầu thiết yếu về đời sống của nhân dân được bảo đảm. Đói
rét, dịch bệnhkhông xảy ra, an ninh chính trị và trật tự xã hội được giữ vững.
Tuy mức sống còn thấpvà có nhiều khó khăn, nhưng mọi người đều vững lòng
tin tưởng và tham gia tích cực vàosự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ nghĩa xã
hội. Và còn thực hiện xuất sắc vai trò hậuphương lớn đối với tiền tuyến lớn,
đóng góp sức người sức của cùng nhân dân miền Namđánh thắng đế quốc Mỹ
xâm lược, đồng thời hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc tế đối vớicách mạng Lào và
cách mạng Campuchia.
Đặt vào hoàn cảnh lịch sử lúc đó, thì những thành tựu mà nhân dân ta đã
đạt được là rấtlớn.
Song, nền kinh tế miền Bắc cũng bộc lộ những khó khăn, yếu kém. Sau
hơn 20 năm xâydựng chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế miền Bắc còn mang nặng
tính chất sản xuất nhỏ, cơ sởvật chất – kỹ thuật còn thấp kém, 80% lực lượng
lao động xã hội vẫn là lao động thủcông. Năng suất lao động rất thấp. Tổng sản
phẩm xã hội và thu nhập quốc dân chưa bảođảm được nhu cầu cơ bản của đời
sống nhân dân và nhu cầu tích luỹ để xây dựng chủnghĩa xã hội.
Tình hình đó cộng với nhịp độ dân số tăng nhanh (gấp đôi so với 20
năm trước) làm chonền kinh tế gặp khó khăn gay gắt.Nguyên nhân khó khăn:
xuất phát từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, sản xuất nhỏ làphổ biến đi lên
chủ nghĩa xã hội, lại phải đương đầu với cuộc chiến tranh ác liệt, quy môlớn kéo
dài.
Đảng ta đã phạm những thiếu sót, khuyết điểm bắt nguồn từ nhận thức
còn giản đơn,nóng vội, duy ý chí, chịu ảnh hưởng của mô hình xây dựng chủ
nghĩa xã hội của cácnước khác, không tính toán đầy đủ đến hoàn cảnh và điều
kiện cụ thể của nước ta, muốnđi nhanh lên chủ nghĩa xã hội, muốn xoá bỏ ngay
các thành phần kinh tế khác trong khisản xuất còn thấp kém, ngăn chặn sự phát
triển kinh tế hàng hoá.
Ý nghĩa của thành quả xây dựng chủ nghĩa xã hội từ 1954- 1975
Khẳng định chủ trương đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội ngay sau
khi miền Bắchoàn toàn giải phóng là phù hợp với yêu cầu phát triển của cách
mạng miền Bắc và yêucầu phát triển chung của cách mạng cả nước. Điều đó đã
chứng minh tính đúng đắn, sángtạo của Đảng ta trong việc đề ra và chỉ đạo
đường lối tiến hành đồng thời hai chiến lượccách mạng ở hai miền: Cách mạng
xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộcdân chủ nhân dân ở miền
Nam, nhằm thực hiện mục tiêu chung đánh thắng đế quốc Mỹxâm lược giải
10
phóng miền Nam, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trên cảnước,
thống nhất Tổ quốc và đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Với tiềm lực của mình, miền Bắc đã xứng đáng là căn cứ địa của cách
mạng cả nước, làmtròn nhiệm vụ của hậu phương lớn, chi viện cho tiền tuyến
lớn miền Nam đánh thắng đếquốc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam.
7. Ý nghĩa thắng lợi của kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Miền Nam.
Ý nghĩa thắng lợi: Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nhân dân ta
đã đánh thắng kẻ thù lớnmạnh và hung hãn nhất của loài người tiến bộ trong thế
kỷ 20, giành độc lập hoàn toàncho Tổ quốc Việt Nam yêu quý, chấm dứt vĩnh
viễn ách thống trị kéo dài 115 năm củachủ nghĩa thực dân trên đất nước ta.
Nhân dân ta gạt bỏ được trở ngại lớn nhất trongcuông cuộc hoàn thành cách
mạng dân tộc, dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất đấtnước, tiến lên CNXH.
Do đó, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mangnhiều ý nghĩa
sâu sắc.
Đối với nhân dân ta:
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đánh dấu bước ngoặt rất
cơ bản,quyết định của con đường cách mạng mà Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã vạch ra từtrong Chính cương vắn tắt năm 1930 - Con đường độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tựdo, ấm no, hạnh phúc.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là kế tục thắng lợi Cách
mạngtháng 8-1945, phát huy thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp (1945-1954), là trận đánh quyết định nhất của cuộc chiến đấu 30 năm
(1945-1975) gian khổ, ácliệt, giành lại và giữ vững nền độc lập tự do, thống
nhất Tổ quốc. Từ đây, cả dân tộc tatiến vào kỷ nguyên mới: Độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội, đẩy lùi nghèo nàn, lạc hậu,tạo lập cuộc sống ấm no, hạnh
phúc, công bằng, dân chủ, văn minh.
Qua cuộc chiến đấu và chiến thắng, Đảng ta, nhân dân ta, quân đội ta, cả dân tộc
ta vàmỗi người Việt Nam được rèn luyện cả về phẩm chất và tài năng, càng
nhận thức sâu sắchơn, đúng đắn hơn vị trí, khả năng và sức mạnh của mình
trong thời đại mới.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã nâng vị thế chính trị
của ViệtNam trên thế giới lên một tầm cao mới và là niềm tự hào của mỗi người
dân trong thế kỷXX và mai sau.
Đối với thế giới:
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta là một
thắng lợitiêu biểu của lực lượng cách mạng thế giới, góp phần thúc đẩy mạnh
mẽ cuộc đấu tranhcủa nhân dân thế giới vì độc lập, hòa bình, dân chủ và tiến bộ
xã hội.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã đập tan cuộc phản công
lớnnhất, kể từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, của chủ nghĩa đế quốc vào trào
lưu cáchmạng của thời đại mà mũi nhọn là phong trào giải phóng dân tộc, mở
đầu sự phá sản củachủ nghĩa thực dân kiểu mới trên toàn thế giới
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước làm sáng tỏ tính hiện thực,
tínhphổ biến của xu thế phát triển của loài người tiến bộ, góp phần động viên cổ
vũ các dântộc dũng cảm, kiên cường giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và
CNXH, thực hiện côngcuộc giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng
con người và trực tiếp góp phần tolớn vào công cuộc giải phóng dân tộc của
nhân dân hai nước láng giềng Lào và Campuchia anh em.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là biểu tượng mới về sức
mạnhcủa cách mạng thế giới, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại,
làm tiêu tanhuyền thoại về sức mạnh của đế quốc Mỹ.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã nêu bật một chân lý:
Trongthời đại ngày nay, một dân tộc nước không rộng, người không đông, kinh
tế kém pháttriển, song dân tộc ta đã đoàn kết chặt chẽ và đấu tranh kiên quyết
dưới sự lãnh đạo củamột đảng mác xít-lêninít, có đường lối và phương pháp
cách mạng đúng đắn, nắm vữngngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH, kết hợp chặt
chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thờiđại thì hoàn toàn có thể đánh bại mọi
thế lực xâm lược.
8. Làm rõ tính độc lập, tự chủ, sáng tạo thể hiện qua đường lối tiến hành
đồng thời hai chiến lược cách mạng được Đại hội III của Đảng đề ra
Trên cơ sở phân tích tình hình và đặc điểm nước ta, Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IIIcủa Đảng xác định nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn
mới: Một là, đẩymạnh cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc. Hai là, tiến hành
cách mạng dân tộc dânchủ nhân dân ở miền Nam, thực hiện thống nhất nước
nhà, hoàn thành độc lập và dân chủtrong cả nước. Cách mạng ở miền Bắc và
cách mạng ở miền Nam thuộc hai chiến lượckhác nhau, song trước mắt đều
11
hướng vào mục tiêu chung là giải phóng miền Nam, hòabình, thống nhất đất
nước.
Đại hội còn xác định vị trí, vai trò, nhiệm vụ cụ thể của từng chiến lược cách
mạng ở mỗimiền. Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc giữ vai trò quyết
định nhất đối với sự pháttriển của toàn bộ cách mạng Việt Nam và đối với sự
nghiệp thống nhất nước nhà. Cáchmạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam
giữ vai trò quyết định trực tiếp đối với sựnghiệp giải phóng miền Nam khỏi ách
thống trị của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai, thựchiện hòa bình thống nhất nước
nhà, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dântrong cả nước.
Đại hội chủ trương kiên quyết giữ vững đường lối hòa bình để thống nhất nước
nhà, vìchủ trương phù hợp với nguyện vọng và lợi ích của nhân dân cả nước ta
cũng như củanhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới. Song ta phải luôn luôn đề
cao cảnh giác, chuẩn bịsẵn sàng đối phó với mọi tình thế. Nó thể hiện tinh thần
độc lập, tự chủ của Đảng ta.Đường lối trên phản ánh đúng quy luật vận động
của cách mạng ở từng miền và chungcủa cả nước trong giai đoạn 1954-1975,
loại hình cách mạng này chưa từng được nhà lýluận chính trị nào đề cập đến
cũng như chưa từng xuất hiện trong lịch sử cách mạng thếgiới. Như vậy, một
Đảng thống nhất lãnh đạo một đất nước tạm thời bị chia cắt, tiến hànhđồng thời
hai chiến lược cách mạng khác nhau ở hai miền là nét độc đáo và đặc điểm
lớnnhất của cách mạng nước ta.
9. Đặc điểm cả nước khi bước vào thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.
Nội dung đường lối chung cách mạng cả
a. Đặc điểm cả nước khi bước vào thời kỳ quá độ đi lên cnxh nước được Đại
hội IV thông qua.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng đã nêu lên ba đặc điểm lớn của
đất nướckhi bước vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Một là, sau 20 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc chúng ta đã đạt được
nhiềuthành tựu: xoá bỏ giai cấp bóc lột, xác lập quan hệ sản xuất xã hội chủ
nghĩa, xây dựngđược cơ sở bước đầu của nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, đời
sống vật chất và tinh thầncủa nhân dân được cải thiện. Tuy nhiên sản xuất nhỏ
vẫn là đặc điểm chủ yếu của nềnkinh tế miền Bắc. Miền Nam vừa thoát ra từ
một xã hội thuộc địa kiểu mới, kinh tế về cơbản vẫn còn là sản xuất nhỏ. Vì vậy,
nước ta vẫn đang ở trong quá trình từ một xã hội mànền kinh tế còn phổ biến là
sản xuất nhỏ tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạnphát triển tư bản
chủ nghĩa.
Hai là, cả nước hoà bình độc lập, thống nhất đang tiến lên chủ nghĩa xã hội với
nhiềuthuận lợi cơ bản: tinh thần cách mạng đang lên sau khi giành thắng lợi vĩ
đại, nhân dân tacần cù thông minh, sáng tạo, tha thiết với độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, có ĐảngCộng sản lãnh đạo, có sự ủng hộ chí tình của các nước xã
hội chủ nghĩa và có những điềukiện về lao động, tài nguyên phong phú… Bên
cạnh đó cũng gặp nhiều khó khăn do hậuquả của chiến tranh và các tàn dư của
chủ nghĩa thực dân mới gây ra.
Ba là, hoàn cảnh quốc tế có nhiều thuận lợi, song cuộc đấu tranh “ai thắng ai”
giữa cáchmạng và phản cách mạng còn diễn ra rất gay go phức tạp. Các thế lực
phản cách mạngquốc tế có nhiều âm mưu, hành động tinh vi thâm độc chống
phá phong trào cộng sảnquốc tế.
b. Nd đường lối chung: Báo cáo đã xác định đường lối chung của cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở nước ta là: “Nắmvững chuyên chính vô sản, phát huy quyền làm
chủ tập thể của nhân dân lao động, tiếnhành đồng thời ba cuộc cách mạng: cách
mạng về quan hệ sản xuất, cách mạng khoa học- kỹ thuật, cách mạng tư tưởng
và văn hoá, trong đó cách mạng khoa học kỹ thuật là thenchốt; đẩy mạnh công
nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của cả thời kỳquá độ lên chủ
nghĩa xã hội; xây dựng chế độ làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa; xây dựngnền
sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền văn hoá mới, xây dựng con người
mớixã hội chủ nghĩa; xoá bỏ chế độ người bóc lột người, xoá bỏ nghèo nàn và
lạc hậu; khôngngừng đề cao cảnh giác, thường xuyên củng cố quốc phòng, giữ
gìn an ninh chính trị vàtrật tự xã hội; xây dựng thành công Tổ quốc Việt Nam
hoà bình, độc lập, thống nhất và xãhội chủ nghĩa; góp phần tích cực vào cuộc
đấu tranh của nhân dân thế giới vì hoà bình,độc lập dân tộc, dân chủ và chủ
nghĩa xã hội”.
10.Làm rõ yêu cầu khách quan của công cuộc đổi mới (chứng minh đổi mới
là khách quan). Nội dung đường lối đổi mới được Đại hội VI thông qua.
a. Chứng minh đổi mới là khách quan
Từ cuối những năm 70, đầu những năm 80 của thế kỷ XX, thế giới đã diễn ra
những biếnđổi to lớn, sâu sắc. Nhiều nước xã hội chủ nghĩa lâm vào khủng
hoảng kinh tế - xã hộitrầm trọng. Các nước tư bản chủ nghĩa, do điều chỉnh,
thích ứng và sử dụng những thànhquả của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ
12
hiện đại nên đã vượt qua được những khókhăn, kinh tế có bước tăng trưởng
đáng kể. Để thoát khỏi tình trạng khủng hoảng, cải tổ,cải cách và đổi mới đã trở
thành xu thế khách quan ở nhiều nước xã hội chủ nghĩa.
Ở Việt Nam, sau khi thống nhất đất nước, chúng ta phải đứng trước nhiều khó
khăn,thách thức mới. Tư tưởng chủ quan, say sưa với thắng lợi, nóng vội muốn
tiến nhanh lênchủ nghĩa xã hội trong một thời gian ngắn, việc bố trí sai cơ cấu
kinh tế, cộng với nhữngkhuyết điểm của mô hình kế hoạch hóa tập trung quan
liêu, bao cấp bộc lộ ngày càng rõ,làm cho tình hình kinh tế - xã hội rơi vào trì
trệ, khủng hoảng: lạm phát, ngăn cản pt khoahọc công nghệ, tạo ra 1 lớp ng thụ
động, coi trọng nền kt trao đổi bằng vật. Nước ta lại bịcác thế lực thù địch bao
vây, cấm vận; chiến tranh biên giới Tây Nam và biên giới phíaBắc gây ra…
Cuối những năm 70, ở một số địa phương bước đầu có những tìm tòi, thử
nghiệm cáchlàm ăn mới, đưa ra những lời giải đáp cho những vấn đề do thực
tiễn đặt ra. Ví dụ: xóa bỏcơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, chế độ tem phiếu;
thực hiện các nghị quyết 6, 7, 8; chuyển hẳn công tác quản lý hợp tác xã sang
hạch toán kinh tế và kinh doanh xã hội chủnghĩa;... Qua những thành công bước
đầu đạt được trong quá trình tìm tòi, thử nghiệm đó,Đảng và nhân dân ta càng
nhận thấy để xây dựng chủ nghĩa xã hội hiệu quả hơn thì sựthay đổi là cần thiết.
Thực trạng của đất nước lúc bấy giờ đặt ra một yêu cầu khách quan và bức thiết
là phảiđổi mới sự lãnh đạo của Đảng, phải có những quyết sách khoa học để ổn
định tình hìnhkinh tế - xã hội của đất nước, vượt ra khỏi khủng hoảng để tiến
lên.
b. Nd đổi mới
Công tác tư tưởng phải được tiến hành toàn diện nhưng phải tuân theo các
nguyên tắc:
Thực hiện công cuộc đổi mới có nghĩa là thay đổi phương thức, chiến lược đi
lên chủnghĩa xã hội, nhưng không xa rời mục tiêu xã hội chủ nghĩa, mà thực
hiện mục tiêu ấybằng phương thức, chiến lược mới.
Tiếp tục thực hiện mục tiêu xã hội chủ nghĩa thì tất yếu phải giữ vững vai trò
lãnh đạocủa Đảng Cộng sản, không chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối
lập, vì đây là nhân tố tiên quyết để thực hiện mục tiêu xã hội chủ nghĩa.
Tiếp tục thực hiện mục tiêu xã hội chủ nghĩa và giữ vững vai trò lãnh đạo của
ĐảngCộng sản thì tất yếu phải lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin làm nền tảng tư
tưởng, bởi chủnghĩa Mác - Lê-nin không chỉ là nền tảng tư tưởng của Đảng, mà
còn là cơ sở để xâydựng hệ tư tưởng của toàn xã hội và nhờ đó mới có thể thực
hiện được mục tiêu xã hộichủ nghĩa.
Giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với Nhà nước và xã hội nói
chung,nhất là đối với lực lượng vũ trang (quân đội và công an). Đảng phải lãnh
đạo toàn diện,tuyệt đối và trực tiếp lực lượng vũ trang.
Hội nhập quốc tế, nhưng độc lập về chính trị, giữ vững chủ quyền quốc gia, tiếp
tụcthực hiện con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Công cuộc đổi mới cần có những bước đi thích hợp để bảo đảm vừa đổi mới,
vừa ổnđịnh. Đổi mới phải bắt đầu từ lĩnh vực kinh tế, sau đó đến đổi mới về
chính trị. Ngaytrong đổi mới kinh tế cũng đi từ đổi mới lĩnh vực nông nghiệp rồi
đến các lĩnh vực khác.
Đổi mới tư duy lý luận: Khắc phục bênh chủ quan duy ý chí; Nhận thức đầy đủ
nhữngđặc trưng quy luật... của thời kỳ quá độĐổi mới cơ cấu kinh tế: Nền kinh
tế nhiều thành phần là đặc trưng của thời kỳ quá độ;Gồm kinh tế XHCN, tiểu sx
hh TB thương nghiệp, TBNN, kinh tế tự nhiênĐổi mới vai trò quản lý điều
hành KT-XH của nhà nc: NN quản lý điều hành KT-XHbằng chính sách, luật
pháp; Hoàn thiện bộ máy phù hợp với quá trình chuyển đổi cơchế.
Đổi mới chính sách VH-XH: Xác định mục tiêu, VH-Xh phải phù hợp yêu cầu
và khảnăng; Phát huy yếu tố con người, phục vụ con người làm mục tiêu cao
cảĐổi mới cơ chế quản lý kinh tế: Xóa bỏ cơ chế kế hoạch hóa tập trung, quan
liêu, baocấp; Chuyển sang cơ chế hạch toán kinh doanh XHCNĐổi mới chính
sách đối ngoại hợp tác quốc tế: Củng cố các quan hệ với các nướcXHCN và các
nước khác; Thu hút đầu tư nước ngoài, khuyến khích Việt kiều về đầutưĐổi
mới sự lãnh đạo của Đảng: Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng; Nâng
caotrình độ lý luận, năng lực thực tiễn, đổi mới công tác căn bảnĐổi mới về
quốc phòng an ninh: Đề cao cảnh giác, tăng cường QPAN, chủ động trongmọi
tình huống
Bối cảnh thực hiện đường lối đổi mới: Nền KT chưa ra khỏi khủng hoảng, lạm
phátcao, đời sống nhân dân khó khăn; Trật tự an ninh, tiêu cực xã hội phức tạp,
đạo đức xãhội xuống cấp; Kết quả đổi mới chưa đủ để cũng cố nềm tin của ND
đối với CNXH;Lợi dụng quân tình nguyện vào cứu DT Cămpuchia để cô lập
Việt Nam; Quan hệVN– TQ trở nên căng thẳng sau chiến tranh biên giới và biển
đông; Các thế lực thùđịch, phản động ra sức chống phá Việt Nam.
13
11. Phân tích 5 bài học lớn về sự lãnh đạo của Đ. SGK T 423. Rút ra bài học
cho sinh viên.
1. Độc lập dân tộc theo nghĩa chung là quyền tự chủ, tự quyết của dân tộc
- quốc gia đối với vận mệnh của dân tộc mình. chủ nghĩa xã hội có bản
chất là một xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản
xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp; đời sống của nhân
dân ngày càng được cải thiện về mặt vật chất lẫn tinh thần, giàu có, ấm
no; về phương diện chính trị thuộc về nhân dân, dưới sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản; vềphương diện xã hội là xây dựng xã hội dân chủ, công
bằng, văn minh; về phương diện văn hoá là giữ gìn phát huy bản sắc
dân tộc và tiếp thu các giá trị văn hoá tiến bộ, phù hợp của nhân loại; về
phương diện quốc tế là quan hệ hợp tác, hữu nghị, đấu tranh vì hoà
bình, công bằng, tiến bộ xã hội, cùng chia sẻ với cộng đồng thế giới các
thách thức mang tính toàn cầu. Độc lập dân tộc và hạnh phúc cho nhân
dân chính là bản chất của chủ nghĩa xã hội. Mục tiêu của chủ nghĩa xã
hội chính là hệ giá trị độc lập, tự do, hạnh phúc thông qua giải phóng
dân tộc và giải phóng giai cấp, thực hiện các mục tiêu của chủ nghĩaxã
hội là phát triển con người và xã hội, cá nhân lẫn cộng đồng. 1930 –
1945, độc lập dân tộc lànhiệm vụ trọng tâm trước hết, Và để đạt được
mục tiêu chủ nghĩa xã hội, trước tiên phải giành độc lập dân tộc. vừa
kháng chiến, vừa kiến quốc 1945 – 1954, Đảng ta xác định chiến lược
của cách mạng là bảo vệ độc lập dân tộc với tinh thần “Tổ quốc trên
hết”, “Dân tộc trên hết”. Đối với nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội,
Đảng chủ trương tiến hành từng bước, sát với tiến trình thực hiện nhiệm
vụ chống đế quốc và phục vụ chống đế quốc. ủng cố chính quyền cách
mạng, chống giặc đói, giặc dốt, không ngừng nâng cao nội lực cách
mạng. 1954 – 1975, Đảng chủ trương tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ
chiến lược cách mạng là cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và
cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam. 1975, độc lập dân tộc, thống
nhất Tổ quốc là điều kiện để tiến lên chủ nghĩa xã hội, tăng cường sức
mạnh của chủ nghĩa xã hội để củng cố độc lập dân tộc. Xây dựng chủ
nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là hai nhiệm vụchiến
lược có quan hệ chặt chẽ với nhau. Như vậy, độc lập dân tộc là điều
kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ
sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc. Độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội luôn được Đảngta xác định là nhiệm vụ quan trọng trong
mọi giai đoạn cách mạng. Trong mỗi giai đoạn, tùy vào đặc điểm, tình
hình, Đảng ta có thể chủtrương tập trung thực hiện nhiệm vụ độc lập
dân tộc hoặc chủ nghĩa xã hội hoặc song hành cả hai.
2. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai của Đảng (tháng 2/1951),
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Phải củng cố mối quan hệ giữa Đảng và
quần chúng". "Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng chứ không phải
là sự nghiệp của cá nhân anh hùng". Nhờ sức mạnh toàn dân mà có
được thắng lợi vẻ vang của Cách mạng tháng Tám năm 1945 mở ra thời
đại mới trong lịch sử dân tộc dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN. Bước vào
công cuộc đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam đặt lên hàng đầu bài học
“Lấy dân làm gốc”: ây dựng, phát triển kinh tế - xã hội với chất lượng,
hiệu quả cao chăm lo cải thiện đời sống của nhân dân. Nhấn mạnh lợi
ích, sáng kiến, nguyện vọng của nhân dân là nguồn gốc của đường lối
đổi mới. Cũng chính nhân dân là người tích cực hưởng ứng, thực hiện
đường lối đổi mới và manglại lợi ích cho chính mình. Tổ chức, hướng
dẫn, động viên cao độ sức dân để làm lợi cho dân.
3. Đại đoàn kết Nguồn sức mạnh giúp dân tộc Việt Nam vượt qua những
khó khăn, thử thách để dựng nước và giữ nước. Đường lối chiến lược
nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhiệm vụ của Đảng:Lấy mục
tiêu chung làm điểm tương đồng, đồng thời bảo đảm lợi ích riêng của
mỗi giai cấp, tầng lớp, bộ phận, cá nhân khôngtrái với lợi ích chung của
dân tộc, đất nước. Chú trọng xây dựng các hình thức tổ chức Mặt trận
dân tộc thống nhất, đa dạng hóa các hình thức tổ chức tập hợp quần
chúng. Nêu cao vai trò các đoàn thể nhân dân, các hội quần chúng, nghề
nghiệp. Khi mới ra đời, Đảng đã nhận thấy động lực cách mạng từ
quảng đại quần chúng và xác định nhiệm vụ tổ chức, tập hợp, đoàn kết,
coiđây là chiến lược xuyên suốt, nhất quán, là cội nguồn sức mạnh trong
mọi thời kỳ cách mạng. Sách lược vắn tắt của Đảng năm 1930 đã ghi rõ:
Đảng phải thu phục đại bộ phận và làm cho giai cấp công nhân đóng vai
trò lãnh đạo dân chúng, thu phục đại bộ phận và làm cho giai cấp nông
dân, đồng thời phải hết sức liên lạc với tiểu tư sản, trí thức, trung nông,
Thanh niên, Tân Việt,… để kéo họ đi vào phe vô sản giai cấp. Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ XII khẳng định: “Đại đoàn kết dân tộc là
đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, làđộng lực và nguồn lực
14
 to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường khối đại đoàn kết
toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức do Đảnglãnh đạo”.
4. Phương pháp cách mạng vừa là khoa học lãnh đạo vừa là nghệ thuật
lãnh đạo trong việc tổ chức, xây dựng các lực lượng và sử dụng các
hình thức đấu tranh. Thực tế lịch sử phong trào cách mạng của thế giới
và Việt Nam cho thấy phương pháp cách mạng là yếu tốquan trọng làm
nên thắng lợi. Phương pháp cách mạng là cách thức để tổ chức thực
hiện đường lối đạt hiệu quả, là sản phẩm tư duy của người lãnh đạo,
nhưng luôn khởi phát từ yêu cầu khách quan, bị chế định bởi những
điều kiện lịch sử - cụ thể. Sai lầm về mặt phương pháp cách mạng có
thể gây tổn thất, đẩy lực lượng cách mạng vào thế khó khăn, bỏ lỡ cơ
hội phát triển, thậm chí gặp thất bại tạm thời. Trong tiến trình lịch sử
dân tộc, Đảng ta đã thực hiện phương pháp cách mạng đúng đắn và sáng
tạo. Phương pháp cách mạng luôn được thực hiện đúng quy luật, thuận
lòng dân và phù hợp thời đại. Trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, Đảng
ta lựa chọn các phương pháp: Phát huy vai trò, sức mạnh của quần
chúng nhân dân; Tôn trọng quy luật khách quan, xuất phát từ thực tiễn,
đổi mới toàn diện,đồng bộ, có bước đi và hình thức thích hợp; Tranh thủ
thời cơ, đẩy lùinguy cơ, thách thức trong xây dựng chủ nghĩa xã hội;
Phát huy sức mạnh tổng hợp. Trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ,
Đảng Cộng sản Việt Nam đã sử dụng đúng đắn, linh hoạt một số
phương pháp cách mạng chủ yếu như sau: phương pháp sử dụng bạo lực
cách mạng của quần chúng đấu tranh chống bạo lực phản cách mạng;
phương pháp thắng từng bước; phương pháp phát huy sức mạnh tổng
hợp.
5. Câu 1.
6. Bài học sinh viên: mình là những chủ nhân tương lai của đất nước, đất
nước đang trông chờ rất nhiều ở việc học tập và rèn luyện của sinh viên.
Việc học tập các môn chuyên ngành là điều cần thiết, song nếu chỉ có
kiến thức chuyên ngành sinh viên sẽ bị lạc hậu về mặt lý luận, vì việc
học tập các môn khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh giúp họ
nắm bắt được những kiến thức cơ bản, kết hợp với việc liên hệ thực
tiễn, từ đó có tư duy độc lập, đúng đắn, hành động phù hợp trong cuộc
sống, qua đó sinh viên có được phương pháp tiếp cận, nắm bắt thông
tin, kiến thức một cách hiệu quả. tích cực tham gia học tập nâng cao
trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng trong sáng. thanh
niên cần tích cực học tập và tự học tập để nâng cao trình độ văn hóa,
chuyên môn, khoa học, kỹ thuật và tay nghề. thanh niên cần tích cực
học tập và tự học tập để nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, khoa
học, kỹ thuật và tay nghề.
Đại hội 6 đến nay đã bổ sung và phát triển về CNH, hội nhập quốc tế. Phân
tích 1 quan điểm về công nghiệp hóa.
12. Phân tích 4 bài học của ĐH6.
Một là, trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng phải quán triệt tư tưởng “lấy
dânlàm gốc”. Đây là bài học xuyên suốt trong thời kỳ đổi mới, là sự tiếp nối
truyềnthống của lịch sử dân tộc ta. Tuy nhiên, từ thực tiễn công cuộc đổi mới,
Đảng tangày càng nhận thức sâu sắc, đầy đủ hơn về nội dung, ý nghĩa của bài
học này. Sựnghiệp đổi mới bắt đầu từ những sáng kiến của quần chúng nhân
dân, vì lợi ích củanhân dân, phù hợp với mong muốn, lợi ích của nhân dân, được
nhân dân đồng tìnhủng hộ: Đường lối ấy hình thành trên cơ sở phát huy tinh
thần độc lập, tự chủ, tổngkết những kinh nghiệm sáng tạo của nhân dân, của các
cấp, các ngành, hợp quyluật, thuận lòng người, nên nhanh chóng đi vào cuộc
sống.
Hai là, Đảng phải luôn luôn xuất phát từ thực tế, tôn trọng và hành động theo
quyluật khách quan. Đảng Cộng sản Việt Nam lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm
nền tảngtư tưởng, lấy chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử
làm phươngpháp hoạt động. Tuy nhiên, không phải không có lúc Đảng rơi vào
bệnh chủ quanduy ý chí, vì lẽ đó dẫn đến khủng hoảng kinh tế - xã hội trong
thập kỷ 80 của thếkỷ XX. Từ sự khủng hoảng đó, một trong những bài học kinh
nghiệm quan trọngđược rút ra trong suốt thời kỳ đổi mới là Đảng phải xuất phát
từ hiện thực kháchquan, tôn trọng và hành động theo các quy luật khách quan.
Để khắc phục đượckhuyết điểm, chuyển biến được tình hình, Đảng ta trước hết
phải biến hóa nhậnthức, thay đổi tư duy. Phải nhận thức đúng đắn và có những
hành vi tương thíchvới mạng lưới hệ thống quy luật khách quan, trong đó những
quy luật đặc trưngcủa chủ nghĩa xã hội ngày càng chi phối can đảm và mạnh mẽ
phương hướng tăngtrưởng chung của xã hội . Thực tế xây dựng chủ nghĩa xã hội
trong những năm quacho thấy, do xuất phát từ hiện thực khách quan, hành động
theo các quy luật kháchquan, Đảng đã lãnh đạo nhân dân giành được những
15
thắng lợi vĩ đại. Việc Đảng talãnh đạo chuyển từ thể chế kinh tế kế hoạch sang
kinh tế thị trường định hướng xãhội chủ nghĩa, chuyển từ chế độ đơn sở hữu
sang đa sở hữu, chuyển từ hệ thốngchuyên chính vô sản sang hệ thống chính trị
xã hội chủ nghĩa, thực hiện đa dạnghóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế... chính
là tôn trọng và hành động theo cácquy luật khách quan. Và nhờ vậy, đất nước đã
có những sự thay đổi vượt bậc trên nhiều mặt. Bài học này không chỉ có tác
dụng hiện nay, mà còn có tác dụng chỉ đạotrong suốt quá trình cách mạng. Bởi
thực tiễn luôn vận động, điều đó đòi hỏi nhậnthức của con người, đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước phải thay đổi đểđáp ứng yêu cầu của thực tế.
Ba là, phải biết kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong điều
kiệnmới. Trong hàng loạt sự nghiệp cách mạng của mình, tất cả chúng ta phải
đặc biệtquan trọng, coi trọng phối hợp những yếu tố dân tộc bản địa và quốc tế,
những yếutố truyền thống lịch sử và thời đại, sử dụng tốt mọi năng lực để mở
rộng quan hệthương mại, hợp tác kinh tế tài chính và khoa học, kỹ thuật với bên
ngoài để tiếnhành công cuộc kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội và luôn luôn
làm tròn nghĩavụ và trách nhiệm quốc tế của mình so với các nước bạn. Bên
cạnh đó, tinh thầnchủ đạo là phải chủ động, tích cực, dự báo đúng tình hình, bảo
vệ vững chắc độclập, chủ quyền, lợi ích quốc gia dân tộc, vận dụng đến mức cao
nhất những yếu tốcủa bối cảnh quốc tế cho sự phát triển đất nước.
nhiều mặt. Bài học này không chỉ có tác dụng hiện nay, mà còn có tác dụng chỉ
đạotrong suốt quá trình cách mạng. Bởi thực tiễn luôn vận động, điều đó đòi hỏi
nhậnthức của con người, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước phải thay
đổi đểđáp ứng yêu cầu của thực tế.Ba là, phải biết kết hợp sức mạnh dân tộc với
sức mạnh thời đại trong điều kiệnmới. Trong hàng loạt sự nghiệp cách mạng của
mình, tất cả chúng ta phải đặc biệtquan trọng, coi trọng phối hợp những yếu tố
dân tộc bản địa và quốc tế, những yếutố truyền thống lịch sử và thời đại, sử
dụng tốt mọi năng lực để mở rộng quan hệthương mại, hợp tác kinh tế tài chính
và khoa học, kỹ thuật với bên ngoài để tiếnhành công cuộc kiến thiết xây dựng
chủ nghĩa xã hội và luôn luôn làm tròn nghĩavụ và trách nhiệm quốc tế của mình
so với các nước bạn. Bên cạnh đó, tinh thầnchủ đạo là phải chủ động, tích cực,
dự báo đúng tình hình, bảo vệ vững chắc độclập, chủ quyền, lợi ích quốc gia dân
tộc, vận dụng đến mức cao nhất những yếu tốcủa bối cảnh quốc tế cho sự phát
triển đất nước.
Những quan điểm về CNH được đề ra? SGK T287
13. Cơ sở để thực hiện mục tiêu CNH – HDH ở ĐH8? SGK 285
Năm 1996, Đại hội VIII nhận định: Nhiệm vụ đề ra cho chặng đường đầu của
thời kỳ quá độ là chuẩn bị tiền đề cho công nghiệp hóa đã cơ bản hoàn thành
cho phép chuyển sang thời kỳ mới. Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Tại Đại hội VIII, Đảng ta xác định: Nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân ta
trong thời kỳ mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc mà nhiệm vụ trung
tâm là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ở đây công nghiệp
hóa, hiện đại hóa theo quan niệm hiện đại mà Đảng ta xác định là: Quá trình
chuyển đổi một cách căn bản và toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ và quản lý kinh tế xã hội từ sử dụng lao động thủ công là chính sang sử
dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với phương tiện, phương pháp tiên
tiến, hiện đại dựa trên sự phát triển của công nghiệp và khoa học công nghệ, tạo
ra năng suất lao động xã hội cao.
14. Hoàn cảnh, nội dung,ý nghĩa bản Cương Lĩnh chính trị đầu tiên. So
sánh bản cương lĩnh với Luận cương chính trị?
Hoàn cảnh lịch sử:
- Cuối năm 19292, Nguyễn Ái Quốc từ Xiêm về Trung Quốc, Người trụ trì
hội nghị hợp nhất Đảng tại Hương Cảng Trung Quốc. Ngày 24-2-1930, thống
nhất các tổ chức cộng sản thành một chính Đảng duy nhất.
- Hội nghị thảo luận và thông qua các văn kiện Chính cương văn tắt Sách
lược vắn tắt và điều lệ vắn tắt của Đảng các văn kiện hợp nhất thành Đảng Cộng
sản Việt Nam
Nội dung bản cương lĩnh:
- Phương hướng chiến lược: Làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa
cách mạng để tiến tới xã hội cộng sản
- Nhiệm vụ:
+ Về chính trị: đánh đổ đế quốc thực dân Pháp và bọn phong kiến làm cho
đất nước Việt Nam được hoàn toàn độc lập, lập chính phủ công nông binh, tổ
chức quân đội công- nông.
+Về kinh tế: thủ tiêu các thứ quốc trái, thu hết sản nghiệp lớn của đế quốc
giao cho chính phủ công nông binh làm quản lý, tịch thu ruộng đất của đế quốc
làm của công và giao cho dân cày nghèo, mở mang công nghiệp và nông
nghiệp, miễn thuế cho dân cày nghèo, thi hành luật làm 8 giờ
16
 + Về văn hóa, xã hội: dân chúng được tự do tổ chức, nam nữ bình quyền,
phổ thông giáo dục theo hướng công nông hóa.
- Lực lượng cách mạng: bao gồm công nhân, nông dân là lực lượng cách
mạng chính, phải hết sức lôi kéo tiểu sư sản, trí thức, trung nông; đối với phú
nông trung, tiểu địa chủ và tư sản dân tộc chưa rõ mặt phản cách mạng thì lợi
dụng, ít nhất là trung lập họ.
- Phương pháp cách mạng: Cách mạng Việt Nam phải sử dụng phương
pháp bạo lực cách mạng.
- Lãnh đạo cách mạng: Giai cấp vô sản là lực lượng lãnh đạo cách mạng
Việt Nam. Đảng là đội tiên phong của giai cấp vô sản.
- Quan hệ của cách mạng Việt Nam với phong trào cách mạng thế giới:
cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới, phải đoàn kết với
các dân tộc bịáp bức và giai cấp vô sản thế giới, nhất là giai cấp vô sản Pháp.
Ý nghĩa:
- Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng đã phản ánh đầy đủ những quy
luật vận động, phát triển nội tại và khách quan của xã hội Việt Nam. Đápứng
yêu cầu cơ bản và cấp bách của nhân dân ta, đồng thời phù hợp với xu hướng
phát triển của thời đại.
- Cương lĩnh thành ngọn cờ đoàn kết cách mạng toàn Đảng, toàn dân, là vũ
khí sắc bén của những người cộng sản Việt Nam trước mọi kẻ thù là cơ sở
đường lối, chủ trương của cách mạng Việt Nam trong hơn 80 năm qua.
- Cương lĩnh thể hiện sự nhận thức, vận dụng đúng đắn, chủ nghĩa Mác-
leenin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam.
Luận Cương chính trị
Hoàn cảnh:
- Tháng 4/1930, đồng chí Trần Phú được Quốc tế cộng sản cử về Việt Nam
hoạt động, được bổ sung vào Ban Chấp hành Trungương cùng ban Thường vụ
chuẩn bị cho Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hàn Trungương họp Đảng. Từ
ngày 14 đến 11/101930, Ban Chấp hành Trungương lần thứ nhất tại Hương
Cảng (Trung Quốc), thống nhất đổi tên Đảng cộng sản Việt Nam thành Đảng
Cộng sản Đông Dương, thông qua Luận cương chính trị do Trần Phú, Tổng Bí
thư của Đảng soạn thảo.
Nội dung luận cương chính trị:
- Luận cương chính trị đã phân tích đặc điểm, tình hình xã hội thuộc địa
của phong kiến và nêu lên những vấn đề cơ bản của cách mạng dân quyền ở
Đông Dương do giai cấp công nhân lãnh đạo. Phân tích mâu thuẫn gay gắt giữa
nhân dân Việt Nam với địa chủ phong kiến và để quốc
- Phương hướng chiến lược của cách mạng Đông Dương lúc đầu là cuộc
"cách mạng tư sản dân quyền” có tính chất thổ địa và phản đế. Sau khi cách
mạng tư sản dân quyền thắng lợi sẽ tiếp tục phát triển bỏ qua thời kỳ tư bản mà
đấu tranh thẳng lên con đường xã hội chủ nghĩa.
- Nhiệm vụ cách mạng: xóa bỏ tàn tích phong kiến và đánh đổ đế quốc chủ
nghĩa Pháp, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập. Hai nhiệm vụ đó có quan
hệ khăng khít với nhau. Trong đó “văn đề thổ địa cách mạng là cái cốt của cách
mạng tư sản dân quyền".
- Lực lượng cách mạng: vô sản và nông dân là lực lương cách mạng chính,
trong đó vô sản lãnh đạo cách mạng. Bỏ qua, phủ nhận vai trò của tư sản, tiểu tư
sản địa chủ và phú nông
- Vai trò của Đảng "điều kiện cốt yếu cho sự thắng lợi của cuộc cách
mạngở Đông Dương là cần phải có một Đảng Cộng sản”. Đảng phải có kỳ luật
tập trung, mật thiết liên lạc với quần chúng và được vũ trang bởi chủ nghĩa Mac
Lenin
- Phương pháp cách mạng vũ trang bạo động, theo khuôn phép nhà binh.
- Quan hệ quốc tế cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế
giới vì thế giai cấp vô sản Đông Dương phải gắn bó với giai cấp vô sản thế giới
trước hết là vô sản Pháp Liên hệ với phong trào cách mạngở nước thuộc địa, nửa
thuộc địa
Ý nghĩa:
- Luận cương đã vạch ra được nhiều vấn đề căn bản của cách mạng Việt
Nam mà Chính cương vắn tắt và Sách lược văn tắt đã nêu ra, tuy nhiên vẫn còn
tồn tại một số hạn chế Luận cương không nêu ra được mâu thuẫn chủ tiếu của
xã hội Việt Nam là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam và đế quốc Pháp không
đặt nhiệm vụ chống đế quốc, giải phóng dân tộc lên hàng đầu, chí đánh giá đúng
vai trò cách mạng của giai cấp tiểu tư sản, tự săn dân tộc
So sánh:
17
 +Luận cương của Trần Phú có một số điểm khác với Cương lĩnh
- Không nhận thấy mâu thuẩn chủ yếu trong xã hội thuộc địa nữa phong
kiến, nên chưa xác định giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu đã quá nhấn
mạnh về đấu tranh giai cấp, về cách mạng ruộng đất và chủ nghĩa quốc tế.
- Quá nhấn mạnh về vai trò và lực lượng cách mạng của công nông , chưa
chú ý đúng mức đến vai trò và khả năng cách mạng của các giai cấp và các tầng
lớp nhân dân và tầng lớp khác để có chính sách liên minh thích hợp.
15. Tình hình VN khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ. Nội dung, ý nghĩa
sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược CM của Đảng qua 3 hội nghị Trung
ương ( HNTW6 -1939, 7-1940, 8-1941)?
a. Hoàn cảnh lịch sử:
Tháng 9/1939 chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ. Ở nước Pháp, các thế lực
phát xít lên nắm chính quyền, đưa nước Pháp và các nước thuộc địa của Pháp
lao vào chiến tranh.
VN là thuộc địa của Pháp , phải gánh chịu hậu quả của chiến tranh. Cụ thể:
+ Kinh tế: thực dân Pháp thi hành chính sách kinh tế thời chiến nhằm vơ
vét nguồn nhân lực, vật lực, tài lực để ném vào chiến tranh.
+ Chính trị: Pháp tiến hành chinh sách khủng bố trắng nhằm tiêu diệt
phong trào cách mạng và Đảng cộng sản Đông Dương.
+ Quân sự: chúng ra lệnh, tổng động viên, bắt thanh niên Đông Dương đi
lính, chết thay cho lính Pháp.
+ Văn hóa - xã hội: Pháp đẩy mạnh tuyên truyền, bảo vệ hi sinh cho Pháp.
Những chính sách trên của Pháp đã làm cho mâu thuẫn giữa nhân dân
Đông Dương với thực dân Pháp hết sức gay gắt đòi hỏi phải được giải quyết.
Đặt ra yêu cầu Đảng phải điều chỉnh lại đường lối CM cho phù hợp với bối cảnh
lúc này.
Trước yêu cầu trên, nội dung của sự chuyển hướng chỉ đạo của chiến lược
cách mạng của Đảng được thể hiện qua 3 hội nghị trungương: HNTW6 (11-
1939), HNTW7 (11-1940) và HNTW8 (5-1941).
b. Nội dung:
- Hội nghị Trung ương 6:
+ Khẳng định 2 nhiệm vụ chiến lược của CM là chống đế quốc, chống
phong kiến không thay đổi nhưng đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc, chống đế
quốc lên hàng đầu. Nhiệm vụ chống phong kiến thực hiện từng bước. Do đó,
tạm gác khẩu hiệu “đanh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày nghèo”, thay
bằng khẩu hiệu “tịch thu ruộng đất cuả bọn đế quốc Việt gian chia cho dân cày
nghèo”.
+ Thành lập mặt trận phản đế Đông Dương thay cho mặt trận dân chủ
nhằm mở rộng hơn nữa khối đoàn kết dân tộc.
+ Xúc tiến xây dựng lực lượng vũ trang, tổ chức đấu tranh vũ trang chuẩn
bị khởi nghĩa.
+ Chuyển mạnh phong trào CM từ thành thị về nông thôn, rừng núi giúp
Đảng viên và Đảng hoạt động bí mật.
- Hội nghị Trung ương 7:
+ Hội nghị khẳng định chủ trương điều chỉnh chiến lược của hội nghị 6 là
đúng đắn, tiếp tục thực hiện.
+ Hội nghị bàn về phương pháp đấu tranh vũ trang, bầu bổ sung nhân sự
cho trungương Đảng.
- Hội nghị Trung ương 8:
+ Hội nghị xác định chống đế quốc giải phóng dân tộc là nhiệm vụ cao cả
duy nhất của nhân dân và Đảng ngay lúc này.
+ Thành lập mặt trận Việt Minh thay cho mặt trận dân tộc giải phóng, mặt
trận phản đế Đông Dương nhằm tập trung mội tầng lớp nhân dân không phân
biệt giàu nghèo giai cấp, tầng lớp trong 1 mặt trận thống nhất rộng rãi.
+ Thúc tiến xây dựng mở rộng căn cứ địa CM và đặc biệt quan tâm ct xây
dựng đó, đào tạo cán bộ.
+ Xúc tiến khởi nghĩa, coi khởi nghĩa gianh chính quyền là nhiệm vụ cần
thiết của cả dân tộc trong giai đoạn hiện tại.
c. Ý nghĩa:
- HNTW6 mở đầu cho chủ trương chuyển hướng chủ đạo chiến lược cách
mạng của Đảng.
18
 - HNTW7 phát triển và đến HNTW8 thì chủ trương này được kiện toàn với
chủ trương thành lập mặt trận Việt Minh đấu tranh cho độc lập dân tộc là ngọn
cờ để nhân dân ta đanh đuổi Pháp và Nhật.
- Chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Đảng, thể
hiện tinh thần độc lập tự chủ, sáng tạo của Đảng ta nhằm vào mục tiêu số 1 của
cách mạng nước ta. Đồng thời, nó là cơ sở để Đảng ta đề ra nhiều chủ trương cụ
thể nhằm đạt mục tiêu đó.
- Chủ trương chuyển hướng chủ đạo cách mạng của Đảng đặt nhiệm vụ
giải phóng dân tộc lên hàng đầu, đã tập hợp rộng rãi mọi lực lượng, mọi người
VN yêu nước trong mặt trận Việt Minh để có lực lượng làm tổng khởi nghĩa
cách mạng tháng 8 thắng lợi.
- Chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng đặt nhiệm vụ
giải phóng dân tộc lên hàng đầu, là ngọn cờ dẫn đường cho nhân dân ta tiến len
giành thắng lợi trong sự nghiệp đánh Pháp đuổi Nhật, giành độc lập dân tộc và
tự do cho nhan dan
16: Hoàn cảnh lịch sử và nội dung đường lối kháng chiến chống thực dân
Pháp xâm lược 1946-1954?
- Hoàn cảnh lịch sử:
Với dã tâm xâm lược nước ta một lần nữa, Pháp đã có những hành động
trắng trợn, vi phạm các điều đã kí kết với chính phủ ta như: hiệp định Sơ bộ (6-
3), tạm ước (14- 9). Sau khi được đưa quân ra miền Bắc , Pháp đã có những
hành động như: đánh chiếm Hải Phòng, Lạng Sơn, tước vũ khí ở Hà Nội.
Mặc dù chúng ta đã nhân nhượng với Pháp, nhưng chúng ta càng nhân
nhượng, Pháp càng lấn tới, đến lúc chúng ta không thể nhân nhượng được nữa,
toàn Đảng toàn dân ta quyết tâm kháng chiến quốc bùng nổ để bảo vệ nền độc
lập dân tộc của mình. Đêm 19-12-1946, cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ.
Đường lối toàn quốc kháng chiến của Đảng được thể hiện tập trung trong 3
văn kiện: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh; Chỉ thị
toàn dân kháng chiến của trungương Đảng; Tác phẩm: “Kháng chiến nhất định
thắng lợi” của đồng chí Trường Chinh.
- Nội dung đường lối kháng chiến:
+ Tính chất của đường lối kháng chiến: Là cuộc chiến tranh tiến bộ vì tự
do, độc lập, dân chủ và hòa bình, cuộc kháng chiến có tính chất dân tộc giải
phóng và dân chủ mới, là cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân VN.
+ Phương châm của đường lối kháng chiến: tiến hành cuộc chiến tranh
nhân dân, thực hiện kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình
là chính.
* K/c toàn dân: thể hiện qua lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ
tịch HCM “bất ký đàn ông đàn bà không chia tôn giáo, đảng phái, dân tốc, bất
kỳ người già người trẻ, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân
Pháp”, thực hiện mỗi người dân thành chiến sĩ đánh giặc, mỗi đường phố làng
mạc trở thành pháo đài.
* K/c Toàn diện: tức là đánh giặc trên tất cả các mặt từ kinh tế, chính trị,
văn hóa, quân sự, ngoại giao.
+ Kinh tế: thực hiện xây dựng kinh tế tự cung tự cấp, tập trung phát triển
nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, công nghiệp quốc phòng.
+ Chính trị: thực hiện đoàn kết toàn dân, đoàn kết với nhân dân yêu chuộng
tự do hòa bình trên thế giới.
+ Quân sự: thực hiện vũ trang toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân
dân, tiêu diệt địch, giải phóng nhân dân và đất đai. Thực hiện du kích chiến, tiến
lên vận động chiến, đánh chính quy.
+ Văn hóa: xóa bỏ văn hóa thực dân phong kiến, xây dựng nền văn hóa dân
chủ mới theo 3 nguyên tắc: dân tộc, khoa học và đại chúng.
+ Ngoại giao: thực hiện thêm bạn bớt thù, biểu dương thực lực, sẵn sàng
đàm phán nếu Pháp công nhận Việt Nam độc lập.
* Kháng chiến lâu dài: chống âm mưu đánh nhanh thắng nhanh của Pháp
để có thời gian phát huyưu thế mạnh của ta như: thiên thời địa lợi nhân hòa, lâu
dài để chuyển hóa tương quan lực lượng từ chỗ ta yếu hơn địch đến chỗ ta mạnh
hơn địch và đánh thắng địch.
* Dựa vào sức mình là chính: tự cấp, tự túc về mọi mặt vì ta bị bao vây tứ
phía, chưa được nước nào giúp đỡ nên phải tự lực cánh sinh. Khi nào có điều
kiện sẽ tranh thủ sự giúp đỡ của các nước, xong lúc đó cũng không đượcỷ lại.
19
 * Triển vọng k/c: mặc dù lâu dài, gian khổ, khó khăn song nhất định thắng
lợi.
- Ý nghĩa: Đường lối k/c công bố sớm cho thấy sự chủ động, không bất ngờ
trước tình hình đã có tác dụng đưa cuộc k/c nhanh chóng đi vàoổn định, phát
triển đúng hướng, từng bước đi tới thắng lợi cho dân tộc Việt Nam.
17: Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa đường lối cách mạng Việt Nam
do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng tháng 9/1960 đề ra?
a. Hoàn cảnh lịch sử
 Về tình hình thế giới:
- Thuận lợi:
+ Hệ thống XHCN tiếp tục lớn mạnh cả về kinh tế, quân sự, khoa học – kĩ
thuật, nhất là của Liên Xô.
+ PT giải phóng dân tộc tiếp tục phát triển ở châu Á, châu Phi và khu vực
Mỹ Latinh.
+ PT hòa bình, dân chủ lên caoở các nước tư bản CN.
- Khó khăn:
+ Đế quốc Mỹ có tiềm lực kinh tế, quân sự hùng mạnh, âm mưu bá chủ thế
giới với các chiến lược toàn cầu phản CM.
+ TG bước vào thời kỳ chiến tranh lạnh, chạy đua vũ trang giữa hai phe
XHCN và tư bản CN, xuất hiện sự bất đồng trong hệ thống XHCN, nhất là giữa
Liên Xô và TQ.
 Về tình hình trong nước
Tình hình VN sau Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết (1954):
- Thuận lợi:
+ Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, làm căn cứ địa vững chắc cho cả
nước.
+ Thế và lực đã lớn mạnh hơn sau 9 năm kháng chiến.
+ Có ý chí độc lập thống nhất Tổ quốc của nhân dân từ Bắc chí Nam.
- Khó khăn:
+ Đế quốc Mỹ trắng trợn phá hoại việc thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ, nhảy
vào miền Nam nước ta nhằm chia cắt lâu dài đất nước ta. Đất nước ta bị chia
làm 2 miền với 2 chế độ chính trị khác nhau.
- Miền Bắc làm CM CNXH, nền KT nghèo nàn, lạc hậu.
- Miền Nam tiếp tục công cuộc CM dân tộc dân chủ nhân dân, trở thành
thuộc địa kiểu mới của Mỹ.
Trong hoàn cảnh đó, Trungương Đảng đã họp nhiều hội nghị chuyên đề
bàn về đường lối cách mạng của Việt Nam, của cách mạng mỗi miền. Đến tháng
9/1930 Đảng triệu tập Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 3 tại Hà Nội nhằm đưa ra
những quyết định mới về chiến lược cách mạng nhằm thống nhất đất nước.
b. Nội dung
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9/1960) đã xác định:
* Nhiệm vụ chung:
“Tăng cường đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh giữ vững hòa bình,
đẩy mạnh CMXHCN ở miền Bắc, đồng thời đẩy mạnh CM dân tộc dân chủ
nhân dân ở miền Nam, thực hiện thống nhất nước nhà, trên cơ sở độc lập và dân
chủ, xây dựng một nước VN hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu
mạnh, thiết thực góp phần tăng cường phe XHCN và bảo vệ hòa bình ở Đông
Nam Á và TG”.
* Nhiệm vụ của mỗi miền:
+ CM XHCNở miền Bắc: có nhiệm vụ xây dựng miền Bắc trở thành căn cứ
địa vững mạnh, hậu phương lớn để cung cấp sức người sức của cho tiền tuyến
miền Nam đánh thắng đế quốc Mỹ.
+ CM dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam: có nhiệm vụ đánh thắng đế
quốc Mỹở miền Nam, hoàn thành nốt công cuộc CM dân tộc dân chủ nhân dân,
bảo vệ miền Bắc XHCN.
* Vị trí và vai trò của mỗi miền:
+ CM XHCN ở miền Bắc: có vai trò quyết định nhất (do có nhiệm vụ xây
dựng tiềm lực và bảo vệ căn cứ địa của cả nước, hậu thuẫn cho CM miền Nam,
chuẩn bị cho cả nước đi lên CNXH về sau) đối với công cuộc chống Mỹ cứu
nước, giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
20
 + CM dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam: có vai trò quyết định trực
tiếp trong công cuộc chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ
quốc.
* Mối liên hệ của CM 2 miền:
+ Mỗi miền đều có nhiệm vụ khác nhau, vai trò, vị trí khác nhau nhưng cả
hai miền có mối liên hệ mật thiết với nhau bởi vì cả hai miền đều có chung 1
mục tiêu: hòa bình, độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, cùng đi lên xây dựng
CNXH.
+ Cả 2 miền đều do 1 Đảng duy nhất lãnh đạo, 1 quân đội thống nhất tiến
hành.
* Con đường thống nhất đất nước: Tiến hành đồng thời hai chiến lược cách
mạng, Đảng kiên trì con đường hòa bình thống nhất theo tinh thần Hiệp nghị
Giơ-ne-vơ, sẵn sàng thực hiện hiệp thương tổng tuyển cử hòa bình thống nhất
VN.
* Triển vọng của CMVN: Là cuộc đấu tranh gay go, gian khổ, phức tạp và
lâu dài nhưng nhất định thắng lợi, đất nước thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.
c. Ý nghĩa
- Việc tiến hành đồng thời 2 cuộc cách mạng là sự vận dụng đúng đắn và
sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác- Lênin trong điều kiện cụ thể ở Việt Nam.
- Nhờ vào việc nắm vững đường lối này mà Đảng đã phát huy được sức
mạnh cả nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
- Đây là 1 hình thái đặc biệt của đường lối giương cao ngọn cờ độc lập dân
tộc và CNXH trong quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng. Thể hiện sự độc
lập, tự chủ, sáng tạo của của Đảng trong việc xử lý những vấn đề không có tiền
lệ lịch sử, vừa đúng với thực tiễn, vừa hợp với lợi ích của nhân loại và xu thế
của thời đại.
18. Quan điểm của Đảng CSVN về Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt
Nam hiện nay? Phân tích quan điểm 1 “Công nghiệp hoá gắn với Hiện đại
hoá và Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức,
bảo vệ tài nguyên môi trường ( hoặc quan điểm 2 ” Công nghiệp hoá - Hiện
đại hoá gắn với phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc
tế” ) ?
a. Khái niệm:
CNH - HĐH là Quá là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các
hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và quản lý kinh tế xã hội từ sử dụng
lao động thủ công là chính sang sử dụng phổ biến sức lao động với công
nghệ, phương tiện, phương pháp tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển
công nghiệp và tiến bộ khoa học - công nghệ, tạo ra năng suất lao động xã
hội cao.
b. Mục tiêu
*Mục tiêu cơ bản lâu dài của CNH, HĐH là cải biến nước ta thành một
nước CN có cơ sở vật chất – kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ
sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời
sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng, an ninh vững chắc, dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, văn minh.
*Mục tiêu đến năm 2020: Đại hội X (4-2006) của Đảng xác định: Đẩy
mạnh CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức để sớm đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển và cơ bản trở thành một nước CN theo hướng hiện đại.
c. Quan điểm CNH - HĐH
1. CNH gắn với HĐH và CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức,
bảo vệ tài nguyên môi trường.
2. CNH, HĐH gắn với phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và
hội nhập kinh tế quốc tế.
3. Phát huy nguồn lực con người là yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh
và bền vững.
4. Phát triển Khoa học và công nghệ là nền tảng, động lực của CNH, HĐH.
5. Phát triển nhanh và bền vững; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển
VH, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội.
21
 d. Phân tích quan điểm:
1. “CNH gắn với HĐH, CNH- HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo
vệ tài nguyên môi trường”
- CNH gắn với HĐH:
+ Khoa học và công nghệ có bước phát triển nhảy vọt, tác dộng đến mọi
lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội. Vì vậy, công nghiệp hóa phải gắn với hiện
đại hóa.
+ Để làm được những điều này thì ta phải tiếp thu những thành tựu khoa
học kĩ thuật trên thế giới, sáng tạo ra những sản phẩm khoa học và công nghệ
mới, đồng thời vận dụng thành quả vào Việt Nam cho phù hợp để phát huy triệt
để nhữngứng dụng của khoa học.
- CNH- HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên môi
trường:
+ Kinh tế tri thức là nền kinh tế trong đó sự sản sinh, phổ cập và sử dụng tri
thức giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra của cải, nâng cao
chất lược cuộc sống. Trong nền kinh tế đó, những ngành kinh tế có tác động lớn
đến sực phát triển dựa nhiều vào tri thức, dựa nhiều vào thành tựu của khoa học,
công nghệ.
+Trong thời đại ngày nay, cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật hiện đại
đang nổ ra như vũ bão, kinh tế tri thức ngày càng có vai trò nồi bật trong quá
trình phát triển lực lượng sản xuất, hơn nữa xu thế hội nhập và tác động của quá
trình toàn cầu hóa đã tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức đối với đất nước.
Trong bối cảnh đó, chúng ta cần gắn CNH-HĐH với việc phát triển nền kinh tế
tri thức.
+ Để làm được điều này thì chúng ta cần phải tiếp thu những thành tựu mới
của khoa học công nghệ, vận dụng vào quá trình sản xuất, quan tâm các ngành
kĩ thuật dựa trên công nghệ cao như công nghệ thông tin, công nghệ sinh
học… , Vì vậy chúng ta không cần phải phát triển một cách tuần tự từ kinh tế
nông nghiệp lên kinh tế công nghiệp rồi mới phát triển kinh tế tri thức mà chúng
ta có thể tận dụng lợi thế của nước đi sau để đồng thời tiến hành CNH, HĐH
gắn với phát triển kinh tế tri thức.
+ Bảo vệ, sử dụng hiệu quả tài nguyên quốc gia, cải thiện môi trường tự
nhiên:
• Tăng cường quản lý tài nguyên quốc gia. Quan tâm đầu tư vào lĩnh vực
môi trường, khắc phục tình trạng xưống cấp môi trường. Ngăn chặn các hành vi
hủy hoại và gây ô nhiễm môi trường; thực hiện nguyên tắc người gây ô nhiễm
phải xử lý ô nhiễm hoặc chi trả cho việc xử lý ô nhiễm.
• Từng bước hiện đại hóa công tác nghiên cứu, dự báo khí tượng – thủy
văn, chủ động phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn.
• Xử lý tốt mối quan hệ giữa tăng dân số, phát triển kinh tế và đô thị hóa
với bảo vệ môi trường, bảo đảm phát triển bền vững.
• Mở rộng hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên
thiên nhiên, chú trọng lĩnh vực quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên nước.
2. “CNH- HĐH gắn với phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và
hội nhập kinh tế quốc.”
Khác với CNH thời kỳ trước đổi mới được tiến hành trong nền kinh tế kế
hoạch hóa tập trung, lực lượng làm CNH chỉ có nhà nước, trong thời kỳ đổi
mới, CNH được tiến hành trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN với
sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò
chủ đạo.
Phương thức phân bố các nguồn lực để công nghiệp hóa cũng được thực
hiện bằng cơ chế thị trường. Cơ chế này giúp khai thác có hiệu quả mọi nguồn
lực trong nền kinh tế mà còn sử dụng chúng có hiệu quả để đẩy nhanh quá trình
CNH, HĐH đất nước.
CNH - HĐH ở nước ta hiện nay diễn ra trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh
tế, tất yếu phải hội nhập và mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế. Điều này nhằm thu
hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài, thu hút công nghệ hiện đại, kinh nghiệm quản
lý tiên tiến của thế giới nhằm sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển.
Hội nhập kinh tế quốc tế còn nhằm khai thác thị trường thế giới để tiêu thụ sản
phẩm mà nước ta có nhiều lợi thế, có sức cạnh tranh cao. Qua đó giúp nước ta
phát triển kinh tế nói chung và CNH, HĐH nói riêng nhanh hơn, hiệu quả hơn.
19: Nội dung cơ bản của định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triểu kinh
tế thị trường ở Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X (2006) của
Đảng CSVN đề ra?
Đại hội IX của Đảng tháng 4 -2001 xác định xây dựng nền kinh tế thị
trường định hướng XHCN là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kì
22
quá độ lên chủ nghĩa xã hội , đó là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận
hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa
Kế thừa tư duy của đại hội IX, đại hội X và XI của Đảng đã làm rõ hơn về
nội dung cơ bản của định hướng XHCN trong phát triển kinh tế thị trườngở
nước ta, thể hiện ở 4 tiêu chí:
- Về mục đích phát triển: Mục tiêu của kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở nước ta nhằm thực hiện dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh giải phóng mạnh mẽ lực lượng sản xuất và không ngừng nâng
cao đời sống nhân dân, đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo, khuyến khích mọi người
vươn lên làm giàu chính đáng, giúp đỡ người khác thoát nghèo và từng bước
khá giả hơn. Mục tiêu này được thể hiện rõ mục đích phát triển kinh tế vì mọi
người, mọi người đều được hưởng những thành quả phát triển , đây thể hiện sự
khác biệt với mục đích tất cả vì lợi nhuận, phục vụ lợi ích của nhà nước tư bản,
bảo vệ và phát triển chủ nghĩa tư bản
- Về phương hướng phát triển: Phát triển nền kinh tế với nhiều hình thức sở
hữu, nhiều thành phần kinh tế nhằm giải phóng mọi tiềm năng, mọi thành phần
kinh tế trong mỗi cá nhân và mọi vùng miền, phát huy tối đa nội lực để phát
triển nhanh nền kinh tế. Trong nền kinh tế nhiều thành phần, kinh tế nhà nước
giữ vai trò chủ đạo, là công cụ chủ yếu để nhà nước điểu tiết nền kinh tế, định
hướng cho sự phát triển vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ văn minh.
- Về định hướng xã hội và phân phối: Thực hiện tiến bộ và công bằng xã
hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển, tăng cường kinh tế gắn
kết chặt chẽ và đồng bộ với phát triển xã hội, văn hóa, giáo dục và đào tạo giải
quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người hạn chế tác động
tiêu cực của kinh tế thị trường. Trong lĩnh vực phân phối định hướng xã hội chủ
nghĩa được thể hiện qua chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu
quả kinh tế, phúc lợi xã hội, đồng thời để huy động mọi nguồn lực kinh tế cho
sự phát triển, chúng ta còn thực hiện phân phối theo mức đóng góp và các nguồn
lực khác.
- Về quản lý: Phát huy vai trò quyền làm chủ xã hội của nhân dân, bảo đảm
vai trò quản lý, điều tiết nền kinh tế của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
dưới sự lãnh đạo của Đảng. Tiêu chí này thể hiện sự khác biệt cơ bản giữa kinh
tế thị trường tư bản chủ nghĩa và kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
nhằm phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của kinh tế thị trường, bảo
đảm quyền lợi chính đáng của con người.
Tóm lại, những tiêu chí trên vừa thể hiện tính định hướng xã hội chủ nghĩa
của nền kinh tế thị trường nước ta, vừa thể hiện sự khác biệt cơ bản giữa nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.
20: Chủ trương của Đảng CSVN về xây dựng nhà nước Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay
Chủ trường Xây dựng NNPQXHCN là sự khẳng định và thừa nhận NNPQ
là 1 tất yếu lịch sử.
NNPQ không phải là 1 sản phẩm riêng của XHTBCN mà là tinh hoa sản
phẩm trí tuệ của xã hội loài người, của nền văn minh nhân loại mà Việt Nam
cần tiếp thu và học tập.
Nhà nước pháp quyền không phải là một kiểu hay một chế độ Nhà nước,
mà đó là một cách thức tổ chức và phân công quyền lực Nhà nước.
Trong hệ thống chính trị thì nhà nước đóng vai trò trụ cột, xây dựng
NNPQXHCN vững mạnh mới đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân và giữ
vững sự lãnh đạo của Đảng đối với đất nước và xã hội.
- Đặc điểm cơ bản của NNPQVN:
+ Một là, Nhà nước pháp quyền VN XHCN là nhà nước của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
+ Hai là, trong nhà nước pháp quyền VNXHCN, quyền lực nhà nước là
thống nhất, có sự phân công rành mạch và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan
nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
+ Ba là, nhà nước pháp quyền VNXHCN được tổ chức và hoạt động trên
cơ sở Hiến pháp, pháp luật và đảm bảo các hiến pháp, các đạo luật giữ vị trí tối
thượng trong điều chỉnh các quan hệ thuộc tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội.
+ Bốn là, nhà nước pháp quyền VNXHCN luôn tôn trọng và bảo đảm
quyền con người, quyền công dân, nâng cao trách nhiệm pháp lí giữa nhà nước
với công dân, tiến hành dân chủ đồng thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật.
23
 + Năm là, nhà nước pháp quyền VNXHCN là nhà nước do Đảng CSVN
duy nhất lãnh đạo, đồng thời bảo đảm sự giám sát của nhân dân và sự phản biện
xã hội của MTTQVN và các tổ chức thành viên của mặt trận.
- Biện pháp xây dựng NNPQXHCN:
+ Hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng tính cụ thể, khả thi của các quy định
trong văn bản pháp luật, xây dựng và hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát tính
hợp hiến hợp pháp trong các hoạt động và quyết định của các cơ quan công
quyền
+ Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của quốc hội, hoàn thiện cơ chế
bầu cử, nhằm nâng cao chất lượng đại biểu quốc hội, đổi mới quá trình xây
dựng luật, giảm mạnh việc ban hành pháp lệnh, thực hiện tốt hơn nhiệm vụ
quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và chức năng giám sát tối cao.
+ Đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới tổ chức và hoạt động của chính
phủ theo hướng xây dựng cơ quan hành pháp thống nhất, thông suốt hiện đại.
+ Xây dựng hệ thống cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ
nghiêm minh, bảo vệ công lí, quyền con người, tăng cường cơ chế giám sát,
đảm bảo sự giám sát của nhân dân đối với hoạt động tư pháp.
+ Nâng cao chất lượng hoạt động của hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân
các cấp, đảm bảo quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong quyết định và tổ
chức thực hiện những chính sách trong phạm vi được phân cấp.
21: Quan điểm chỉ đạo của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa
giai đoạn hiện nay?
Theo nghĩa rộng: VHVN là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do
cộng đồng các dân tộc VN sáng tạo ra trong quá trình dựng nước và giữ nước.
Theo nghĩa hẹp: văn hóa là đời sống tinh thần của xã hội, là hệ các giá trị
truyền thống, lối sóng, là năng lực sáng tạo của 1 dân tộc, là bản sắc của 1 dân
tộc, là cái phân biệt dân tộc này với dân tộc khác.
- Quan điểm chỉ đạo:
+ Một là, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là
động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế.
+ Hai là, nền văn hoá Việt Nam là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc.
+ Ba là, nền văn hóa VN là nên văn hóa thống nhất mà đa dạng trong cộng
đồng các dân tộc VN.
+ Bốn là, xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp chung của toàn dân
do Đảng lãnh đạo, trong đó đội ngũ tri thức giữ vai trò quan trọng:
+ Năm là, giáo dục và đào tạo cùng với khoa học công nghệ được coi là
quốc sách hàng đầu.
+ Sáu là, văn hóa là 1 mặt trận, xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp
cách mạng lâu dài đòi hỏi phải có ý chí cách mạng và sự kiên trì thận trọng.
- Phân tích quan điểm 2:
+ Tiên tiến là yêu nước và tiến bộ với nội dung cốt lõi là lý tưởng độc lập
dân tộc và CNXH theo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm mục
tiêu tất cả vì con người. Tiên tiến không chỉ về nội dung tư tưởng mà cả trong
hình thức biểu hiện, trong các phương tiện chuyển tải nội dung
+ Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị văn hóa, truyền thống bền vững
của cộng đồng các dân tộc Việt Nam được vun đắp qua lịch sử hàng nghìn năm
đấu tranh dựng nước và giữ nước. Bản sắc dân tộc được thể hiện trong tất cả các
lĩnh vực của đời sống xã hội nhưng được thể hiện sâu sắc nhất là trong hệ giá trị
của dân tộc, đó là những gì nhân dân quan tâm, là niềm tin mà nhân dân cho là
thiêng liêng bất khả xâm phạm. Bản sắc dân tộc phát triển theo sự phát triển của
dân tộc, vì vậy cần xây dựng và hoàn thiện các giá trị và nhân cách con người
Việt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH.
+ Giữ gìn bản sắc dân tộc phải đi liền với với loại bỏ những cái lạc hậu, lỗi
thời , phong tục tập quán và lề thói cũ, vừa mở rộng giao lưu, tiếp thu tinh hoa
văn hóa nhân loại.
- Phân tích quan điểm 4:
+ Mọi người VN phấn đấu vì dân giàu nước mạnh, dân chủ công bằng, văn
minh đều tham gia sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa nước nhà.
+ Công nhân, nông dân, tri thức là nền tảng khối đại đoàn kết toàn dân,
cũng là nền tảng của sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa dưới sự lãnh của
Đảng, quản lí của nhà nước,
24
 + Đội ngũ tri thức gắn bó với nhân dân, giữ vai trò quan trọng trong sự
nghiệp này, sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa do đảng lãnh đạo và nhà
nước quản lí, nhân dân làm chủ.
22: Chủ trương, chính sách lớn của Đảng CSVN về mở rộng quan hệ đối
ngoại, hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện nay?
Công tác đối ngoại là một mặt trận quan trọng ngang hàng với các mặt trận
kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa. Ngay từ trong cương lĩnh đầu tiên, Đảng đã
khẳng định: cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới
Quan hệ quốc tế nhằm tranh thủ ngoại lực, phát huy sức mạnh dân tộc kết
hợp với sức mạnh thời đại trong thời kì mới để phát triển đất nước
Đoàn kết quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau, bình
đẳng cùng có lợi, đoàn kết quốc tế là một trong những bài học thắng lợi của
cách mạng Việt Nam.
- Một số chủ trương, chính sách lớn về mở rộng quan hệ đối ngoại và hội
nhập kinh tế quốc tế:
 Đưa các quan hệ quốc tế đã được thiết lập vào chiều sâu, ổn định
bền vững.
 Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế theo lộ trình phù hợp
 Bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật và thể chế kinh tế cho phù
hợp
 Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả hiệu lực của bộ
máy nhà nước
 Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm
trong hội nhập kinh tế quốc tế
 Giải quyết tốt các vấn đề văn hóa, xã hội và môi trường trong quá
trình hội nhập
 Giữ vững và tăng cường quốc phòng an ninh trong quá trình hội
nhập
 Phối hợp chặt chẽ đối ngoại của Đảng, ngoại giao nhà nước và đối
ngoại nhân dân, chính trị đối ngoại và
 Đổi mới hoạt động của hệ thống chính trị
23. Đảng Cộng sản Việt Nam là gì? Vì sao Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời
là một tất yếu lịch sử? (4 điểm)
Ngày 3 tháng 2 năm 1930, Đảng Cộng Sản Việt nam do Hồ Chí mình
thành sáng lập nên, là một mốc son lịch sử đánh dấu bước ngoạt lớn của cách
mạng Việt nam. Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công
nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt
Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao
động và của dân tộc.Mục đích của Đảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập,
dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, cuối cùng là chủ nghĩa cộng
sản.
Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng, kim chỉ nam cho hành động, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân
tộc, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu
thế thời đại và thực tiễn của đất nước để đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối
cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.
Đảng Cộng Sản Việt Nam Đảng CSVN là Đảng cầm quyền tại Việt Nam
theo hiến pháp; đồng thời là chính Đảng duy nhất được phép hoạt động tại
Việt Nam; tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chịu sự giám
sát của nhân dân; dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; đoàn kết và lãnh đạo
nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng. Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị,
đồng thời là một bộ phận của hệ thống ấy. Đảng lãnh đạo, tôn trọng và phát
huy vai trò của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
*Vì sao Đảng Cộng Sản ra đời là một tất yếu?
o Hoàn cảnh lịch sử dẫn đến sự ra đời của Đảng là một tất yếu lịch sử:
Từ nửa Từ sau thế kỷ XIX, các nước tư bản Âu-Mỹ có những chuyển biến
mạnh mẽ trong đời sống kinh tế-xã hội. Chủ nghĩa tư bản phương Tây chuyển
nhanh từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền (giai đoạn đế
quốc chủ nghĩa), đẩy mạnh quá trình xâm chiếm và nô dịch các nước nhỏ,
yếu ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ-Latinh, biến các quốc gia này thành
thuộc địa của các nước đế quốc. Trước bối cảnh đó, nhân dân các dân tộc bị
áp bức đã đứng lên đấu tranh tự giải phóng khỏi ách thực dân, đế quốc, tạo
thành phong trào giải phóng dân tộc mạnh mẽ, rộng khắp, nhất là ở châu Á.
Trong bối cảnh đó, thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917
25
không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản đối với
các nước tư bản, mà còn có tác động sâu sắc đến phong trào giải phóng dân
tộc ở các thuộc địa; cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động trên thế giới, dẫn tới sự ra đời của hàng loạt các
đảng cộng sản. Tình hình đó đòi hỏi phải có một tổ chức quốc tế đứng ra lãnh
đạo, tập trung sức mạnh của phong trào ở tất cả các quốc gia, dân tộc.Tháng
3-1919, Quốc tế Cộng sản III, do V.I.Lênin đứng đầu, được thành lập. Quốc tế
Cộng sản không những vạch đường hướng chiến lược cho cách mạng vô sản
mà cả đối với các vấn đề dân tộc và thuộc địa, giúp đỡ, chỉ đạo phong trào
giải phóng dân tộc.
Ở xã hội Việt Nam chịu xự thống trị của thực dân Pháp.Về chính trị: thực
dân Pháp tước bỏ quyền lực đối nội và đối ngoại của chính quyền phong kiến
nhà Nguyễn. Về kinh tế: thực dân Pháp tiến hành cướp đoạt tài nguyên và xây
dựng hệ thống phục vụ cho chính sách khai thác thuốc địa bằng cách bốc lột
sức lao động của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.Về văn hóa, thực
hiện chính sách ngu dân, duy trì các hủ tục lạc hậu. Một bộ phận địa chủ câu
kết với thực dân Pháp và làm tay sai đắc lực cho Pháp trong việc ra sức đàn
áp phong trào yêu nước và bóc lột nông dân. Giai cấp nông dân chiếm số
lượng đông đảo nhất (khoảng hơn 90% dân số), đồng thời là một giai cấp bị
phong kiến, thực dân bóc lột nặng nề nhất. Do vậy, ngoài mâu thuẫn giai cấp
vốn có với giai cấp địa chủ, từ khi thực dân Pháp xâm lược, giai cấp nông dân
còn có mâu thuẫn sâu sắc với thực dân xâm lược
o Sự ra đời của Đảng là kết quả của quá trình lựa chọn con đường cứu
nước:
Cuốc đấu tranh chống Pháp xâm lược, giành độc lập dân tộc diễn ra liên tục
mạnh mẽ, nhưng các phong trào đều lần lượt thất bại vì không đáp ứng được
những yêu cầu khách quan của sự nghiệp giải phóng dân tộc.Trong khi phong
trào yêu nước theo khuynh hướng chính trị khác nhau đều bế tắc về đường lối
thì khuynh hướng vô sản thắng thế: Phong trào dân tộc đi theo khuynh hướng
vô sản.
Bởi vì, khi chưa có Đảng Cộng sản lãnh đạo, giai cấp công nhân chỉ có thể
đấu tranh tự phát, đấu tranh vì mục đích kinh tế, vì cơm ăn áo mặc, cải thiện
sinh hoạt, chứ không phải đấu tranh với tư cách là một giai cấp nhằm thực
hiện sứ mệnh lịch sử của mình. Chỉ khi nào giai cấp công nhân đạt tới trình
độ tự giác bằng việc tiếp thu lý luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa
Mác – Lênin thì mới đưa cuộc đấu tranh tự phát lên cuộc đấu tranh tự giác,
đấu tranh chính trị, đấu tranh với tư cách là một giai cấp để thực hiện sứ
mệnh lịch sử của mình. Muốn vậy, điều kiện quan trọng trước tiên là giai cấp
công nhân phải tự xây dựng lên chính đảng chính trị của mình, đó là Đảng
Cộng sản.Sự ra đời của Đảng là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-
Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước của nhân dân Việt
Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh là hiện thân trọn vẹn nhất cho sự kết hợp đó, là
tiêu biểu sáng ngời cho sự kết hợp giai cấp và dân tộc, dân tộc và quốc tế, độc
lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội.Sự thành lập Đảng là quy luật của sự vận
động củ phong trào công nhân từ tự phát thành tự giác.
Các phong trào đấu tranh từ 1925-1929 chứng tỏ giai cấp công nhân đã
trưởng thành và dần trở thành một lực lượng độc lập,Tình hình khách quan
đòi hỏi phải có một Đảng lãnh đạo. Bên cạnh đó, ba tổ chức cộng sản ra đời
là Đông dương cộng sản Đảng, An Nam Cộng Sản Đảng và Đông Dương
cộng sản liên đoàn đã thúc đẩy sự phát triển của phòng trào cách mạng. Ngày
3/2/1930 thống nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng Sản Việt Nam.
24. Anh/Chị hãy phân tích chủ trương hoà hoãn của Đảng Cộng sản Việt
Nam trước ngày toàn quốc kháng chiến (19/12/1946) và rút ra bài học cho
cách mạng Việt Nam hiện nay. (6 điểm)
Ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay
mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập”, khai sinh ra
nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa, một nhà nước non trẻ vừa mới ra đời đã
phải đương đầu với nhiều khó khăn và kẻ thù hơn bao giờ hết. Đảng và Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã thực hiện một số chính sách hòa hoãn, nhân nhượng với kẻ
thù .
*Tại sao Đảng ta lại chủ trương hòa hoãn?
Chiến tranh là cuộc đọ sức toàn diện về mọi mặt của các phe tham chiến,
trước hết là đọ sức về kinh tế.Trong khoản thời gian này nước ta đang phải
trải qua thời kì khủng hoảng trầm trọng.Kinh tế kiệt quệ,sản xuất bị trì trệ,
ngân khố quốc gia trống rỗng, nạn đói năm 1945 làm gần 2triệu người chết
chưa khắc phục xong; bên cạnh đó “giặc đói”, “giặc dốt”,”giặc ngoại xâm”
đang đe dọa vận mệnh quốc gia.
Cách mạng vừa thành công , chính quyền nhân dân vừa ra đời , nhân dân
26
ta chưa đủ thời gian xây dựng lực lượng vũ trang chính quy để bảo vệ nền
độc lập vừa giành được. Khi đối mặt với kẻ thù vừa xây dựng lại vừa phải
chiến đấu, không tối ưu được hiệu quả vừa chống thù trong lẫn giặc ngoài.
Bên ngoài: Ở miền bắc, 20 vạn quân Tưởng do Mỹ giật dây vào tước vũ
khí quân đội Nhật, thật ra là xâm lược nước ta và quyết tâm đánh đổ Chính
phủ Việt Minh, cho một chính phủ bù nhìn thân Mỹ - Tưởng lên thay. Ở miền
nam, Anh ủng hộ thực dân Pháp đánh chiếm lại Nam Bộ và miền Nam Trung
Bộ, đồng thời có kế hoạch chiếm lại cả Ðông Dương. Dựa vào thế chủ, bọn
phản cách mạng trong nước, bọn thân Mỹ, thân Tưởng, thân Pháp ra sức phá
hoại, hoành hành. Theo sau bọn đế quốc là một là một lũ tay sai với nhiều
đảng phái phản độnglăm le lật đổ chính phủ Việt Nam dân chủ Cộng Hòa, lập
lại chính uyền tay sai và cướp nước ta một lần nữa.Cùng một lúc phải đối đầu
với nhiều kẻ thù, phải biết phân hóa kẻ thù ra. Việc hòa với Tưởng là hòa với
một kẻ thù trực tiếp nguy hiểm, nhưng không phải kẻ thù chính để phân hóa,
cô lập, tập trung lực lượng đấu tranh bằng biện pháp quân sự chống kẻ thù
chính. Còn hòa với Pháp là hòa ngay với kẻ thù chính để loại bớt một kẻ thù
trực tiếp nguy hiểm và tranh thủ trạng thái không có chiến tranh để xây dựng
đất nước, chuẩn bị lực lượng đối phó với một cuộc chiến tranh lớn nếu kẻ thù
cố tình gây ra. Đó là một điều khá đặc biệt được đặt ra và giải quyết trong
một hoàn cảnh lịch sử đặc biệt.
*Nội dung hòa hoãn:
Để làm thất bại âm mưu “diệt Cộng, cầm Hồ, phá Việt Minh” của quân
Tưởng và tay sai, Đảng, Chính phủ Hồ Chí Minh chủ trương thực hiện sách
lược “triệt để lợi dụng mâu thuẫn kẻ thù, hòa hoãn, nhân nhượng có nguyên
tắc” với quân Tưởng; đề ra nhiều đối sách khôn khéo đối với có hiệu quả với
các hoạt động khiêu khích, gây xung đột vũ trang của quân Tưởng; thực hiện
giao thiệp thân thiện, ứng xử mềm dẻo, linh hoạt với các yêu sách của quân
Tưởng và các tổ chức đảng phái chính trị tay sai thân Tưởng, nhất là số cầm
đầu Việt Quốc, Việt Cách. Nhằm gạt mũi nhọn tiến công của kẻ thù, ngày
11/11/1945 Đảng ta tuyên bố tự giải tán, rút vào hoạt động bí mật, chỉ để một
bộ phận hoạt động công khai dưới danh hiệu Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở
Đông Dương. Những chủ trương và biện pháp trên đã từng bước vô hiệu hóa
các hoạt động phá hoại, làm thất bại âm mưu “Diệt cộng cầm Hồ”, “Hoa quân
nhập Việt”, lật đổ chính quyền cách mạng Việt Nam của Tưởng Giới Thạch.
Chính phủ Việt Nam đồng ý việc đảm bảo cung cấp lương thực, thực phẩm
cần thiết cho 20 vạn quân đội Tưởng khi ở Việt Nam và nhân nhượng cho
quân Tưởng được sử dụng đồng tiền Quan kim, Quốc tệ song hành cùng
đồng bạc Đông Dương. Sau khi bầu cử thành công, Hồ Chí Minh chấp
nhận mở rộng thành phần đại biểu Quốc hội, đồng ý bổ sung thêm 70 ghế
Quốc hội không qua bầu cử cho một số đảng viên của Việt Cách, Việt Quốc;
cải tổ, mở rộng thành phần Chính phủ liên hiệp với sự tham gia của nhiều
nhân sĩ, trí thức, người không đảng phái và cả một số phần tử cầm đầu tổ
chức phản động tay sai của quân Tưởng, trong đó có nhiều ghế Bộ trưởng
quan trọng. Những nhân nhượng đó đã gây ra những khó khăn, phức tạp mới
và là những điều ta không muốn. Nhưng trước tình thế sống còn của độc lập
dân tộc, của chính quyền cách mạng, thì sự nhân nhượng cùng những biện
pháp đấu tranh khác để đạt tới hòa hoãn là điều cần thiết.
Từ đầu năm 1946, thực dân Pháp và Tưởng Giới Thạch mưu tính kế
hoạch đưa quân Pháp ra miền Bắc làm nhiệm vụ giải giáp quân Nhật, thay thế
cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước. Ngày 28/02/1946, Hiệp ước Trùng
Khánh giữa Pháp và Tưởng đã được kí kết. Trước sự thay đổi nhanh chóng,
phức tạp của tình hình, Thường vụ Trung ương Đảng, Hồ Chí Minh đã nhận
định, đánh giá âm mưu, ý đồ chính trị của Pháp và Tưởng và ra bản Chỉ thị
Tình hình và chủ trương, ngày 3-3-1946. ”20 và chủ trương tạm thời “dàn hòa
với Pháp”, nhân nhượng về lợi ích kinh tế, nhưng đòi Pháp phải thừa nhận
quyền dân tộc tự quyết của Việt Nam, “lợi dụng thời gian hòa hoãn với Pháp
để diệt bọn phản động bên trong, tay sai Tàu trắng, trừ những hành động
khiêu khích ly gián ta với Pháp”21, thúc đẩy nhanh quân Tưởng về nước, bớt
đi một kẻ thù nguy hiểm. Ngày 6-3-1946, tại Hà Nội Chủ tịch Hồ Chí Minh
thay mặt Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký với đại diện Chính phủ
Cộng hòa Pháp Pháp tại Hà Nội là J.Xanhtơny (Jean Sainteny) bản Hiệp định
sơ bộ. Hiệp định sơ bộ nêu rõ: Chính phủ Pháp công nhận Việt Nam là một
quốc gia tự do, có chính phủ, nghị viện, tài chính và quân đội riêng nằm
trong Liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp; về phía Việt Nam
đồng ý để 15.000 quân đội Pháp ra miền Bắc thay thế 20 vạn quân đội Tưởng
rút về nước và sẽ rút dần trong thời hạn 5 năm; hai bên sẽ tiếp tục tiến hành
đàm phán chính thức để giải quyết mối quan hệ Việt-Pháp. Ngày 14/9/1946,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký với M.Mutê (Marius Moutet) đại diện Chính phủ
Pháp một bản Tạm ước 14-9 tại Mácxây (Pháp), đồng ý nhân nhượng thêm
27
cho Pháp một số quyền lợi kinh tế, văn hóa ở Việt Nam; hai bên cam kết đình
chỉ chiến sự ở Nam bộ và tiếp tục đàm phán. Nhưng chúng ta càng nhân
nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới. Chúng ta không thể chấp nhận tối hậu
thư như đòi giải giáp Quân đội Quốc gia, đòi trao toàn bộ quyền lực cai quản
đất nước ta cho Pháp. Toàn dân ta đã đứng lên kháng chiến.
*Kết quả và ý nghĩa của chủ trương hòa hoãn:
Hòa với Tưởng, ta phá được âm mưu của chúng định dùng vũ lực lật đổ
chính quyền cách
mạng, lập chính quyền của bọn tay sai. Việc cho bọn tay sai Tưởng tham gia
chính quyền nhà nước vừa phá được luận điệu tuyên truyền “Việt Minh, cộng
sản độc quyền”, phá được sức ép đòi Chính phủ ta phải từ chức, chúng cũng
không thực hiện được ý đồ phá hoại, tiến tới giành chính quyền bằng biện
pháp chính trị, ngoại giao. Việc Hòa với Tưởng ta có điều kiện để tập trung
lực lượng chống Pháp, cuộc hòa hoãn này đối với Pháp là một bất lợi. Pháp
coi Tưởng và ta như đồng mình với nhau để ngăn chặn mưu đồ của Pháp, hơn
một năm quân Tưởng đóng quân trên đất nước ta.Kết quả cuối cùng kẻ địch
không thực hiện được dã tâm của chúng, trái lại, ta thực hiện được mục tiêu
chiến lược là giữ vững độc lập, giữ vững chính quyền.
Nhờ sách lược hòa hoãn, nhân nhượng với thực dân Pháp, mà gần một
năm tạm hòa bình, đã cho chúng ta thời giờ để xây dựng lực lượng căn bản,
đặc biệt việc ký Hiệp định Sơ bộ 6/3 và Tạm ước ngày 14/9 là được xem là
những phương thuốc hồi sinh cho Nam Bộ và miền Nam Trung Bộ. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã từng nói nói “Chúng ta cần hòa bình để xây dựng nước nhà,
cho nên chúng ta đã ép lòng mà nhân nhượng để giữ hòa bình”. Trong hoàn
cảnh đó hòa hoãn, nhân nhượng tuy là vấn đề sách lược, nhưng lại là một chủ
trương lớn, có ý nghĩa chiến lược.
*Thực tiễn bài học rút ra cho cách mạng Việt nam hiện nay:
Sự nhân nhượng có thể ít, có thể nhiều. Có khi đã nhân nhượng lần này, lại
phải tiếp tục nhân nhượng lần khác. Nhưng nhất thiết phải có điểm dừng.
Vượt quá điểm dừng ấy là phạm vào nguyên tắc cách mạng. Bao giờ cũng
vậy, trạng thái hòa bình là điều kiện thuận lợi nhất để xây dựng đất nước và
bảo vệ đất nước, nhưng không phải hòa bình với bất cứ giá nào.Nhân nhượng
nhiều hay ít phụ thuộc trước hết vào so sánh lực lưỡng giữa ta và địch, đồng
thời cũng do kết quả tài năng đấu tranh của ta. Mỗi cuộc hòa hoãn có hoàn
cảnh khác nhau nên sự nhân nhượng cũng khác nhau. Vấn đề là phải xem xét
nhân nhượng như vậy có phản ánh đúng tương quan lực lượng đôi bên
không? Những nhân nhượng đó có vi phạm nguyên tắc cách mạng hay
không? Độc lập, thống nhất cũng chính là ngọn cờ để tập hợp lực lượng toàn
dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, chống kẻ thù xâm lược. Chính nhờ Đảng
ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng sách lược linh hoạt hòa hoãn, nhân
nhượng với kẻ thù, giữ vững nguyên tắc chiến lược mà cách mạng đã vượt
qua những thử thách hiểm nghèo, giành thắng lợi từng bước, đưa cách mạng
cả nước tiến lên, vững chắc đi tới thắng lợi hoàn toàn.
25. Phân tích, chứng minh làm rõ vì sao cuộc kháng chiến tổ quốc lại nổ ra
vào tối ngày 19 sáng ngày 20/12/1964
Toàn quốc kháng chiến là cách gọi để nói tới sự kiện ngày 19 tháng 12
năm 1946, khi cuộc chiến đấu giữa Quân đội Pháp và Chính quyền Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa bùng nổ tại bắc vĩ tuyến 16, tức là toàn Việt Nam..
I. Bối cảnh lịch sử dẫn đến chủ trương phát động toàn quốc kháng chiến
1. Tình hình thế giới và trong nước sau Cách mạng tháng 8 năm 1945
Sau Chiến tranh thế giới lần thứ II, chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống
trên thế giới. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà ra đời (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)
đã tác động, cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các
thuộc địa; làm cho các thế lực đế quốc và bọn phản động quốc tế hết sức lo sợ,
tìm mọi cách chống phá hòng thủ tiêu Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông
Nam Á. Mỹ công khai ủng hộ, giúp đỡ Pháp quay lại xâm lược Việt Nam và
Đông Dương.
2. Chủ trương cứu vãn hòa bình của Đảng và Chính phủ nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa Với dã tâm cướp nước ta một lần nữa, ngày 23-9-
1945 được sự giúp đỡ của quân Anh, thực dân Pháp nổ súng gây hấn ở Sài
Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Đông Dương lần thứ hai. Trước tình
hình đó, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh tìm các biện pháp đấu
tranh mềm dẻo nhằm duy trì hòa bình, giữ vững độc lập dân tộc, thống nhất Tổ
quốc. Chúng ta đã chủ động đàm phán với Pháp để tránh cuộc chiến tranh, giữ
hòa bình cho cả hai dân tộc, giữ độc lập tự do cho Tổ quốc, rồi ký Hiệp định sơ
bộ ngày 6-3-1946, sau đó ký Tạm ước ngày 14-9-1946. Chủ tịch Hồ Chí Minh
28
còn gửi thư tới nguyên thủ các nước Anh, Mỹ, Liên Xô và các thành viên của
Liên hợp quốc, nêu rõ thiện chí hoà bình, mong mỏi Liên hợp quốc chấp nhận
những yêu cầu chính đáng của Việt Nam để duy trì hoà bình. Đồng thời, Người
liên tục gửi thư cho Chính phủ, Quốc hội, Thủ tướng Pháp và cử phái viên đến
gặp người cầm đầu Pháp ở Đông Dương, tìm cách cứu vãn hoà bình, tránh
cuộc chiến tranh đổ máu. Nhưng giới cầm quyền thực dân đã khước từ mọi nỗ
lực cứu vãn hòa bình của chúng ta.
Chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới. Bất chấp
những thiện chí hòa bình của Việt Nam, trong các ngày 15 và 16-12-1946,
quân Pháp nổ súng gây hấn nhiều nơi ở Hà Nội. Ngày 17-12- 1946, chúng cho
xe phá các công sự của ta ở phố Lò Đúc, rồi gây ra vụ tàn sát đẫm máu ở phố
Hàng Bún và phố Yên Ninh. Ngày 18-12-1946, tướng Môlie gửi cho ta hai tối
hậu thư đòi chiếm đóng Sở Tài chính, đòi ta phải phá bỏ mọi công sự và
chướng ngại trên các đường phố, đòi để cho chúng làm nhiệm vụ giữ gìn trị an
ở Hà Nội. Chúng tuyên bố nếu các yêu cầu đó không được Chính phủ Việt
Nam chấp nhận thì quân Pháp sẽ chuyển sang hành động chậm nhất là sáng
ngày 20-12-1946.
Vậy là kẻ thù đã đặt dân tộc Việt Nam trước hai con đường: một là khoanh tay,
cúi đầu trở lại nô lệ; hai là đấu tranh đến cùng để giành lấy tự do và độc lập.
Tình thế đó buộc Đảng, Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân ta
không có lựa chọn nào hơn là cầm vũ khí đứng lên chiến đấu, phát động cuộc
kháng chiến toàn quốc để bảo vệ độc lập dân tộc.
II.Kháng chiến toàn quốc bùng nổ
Mặc dù chủ trương của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh là tìm mọi
cách ngăn chặn chiến tranh, cứu vãn hòa bình nhưng kẻ địch chủ trương gây
chiến. Không còn lựa chọn nào khác, ta phải dùng chiến tranh chính nghĩa
chống lại chiến tranh phi nghĩa.
Lời kêu gọi nhấn mạnh, mỗi người dân Việt Nam, dù “bất kỳ ai” cũng đều có
điểm tương đồng “hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên cứu nước, cứu nhà”.
Đồng thời, thể hiện rõ đường lối kháng chiến của Đảng ta, tinh thần tự lực
cánh sinh, độc lập, tự chủ “Ai cũng phải ra sức cứu nước”.
III. Ý nghĩa của Ngày toàn quốc kháng chiến
Việc nổ súng phát động toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1946 giữa
Thủ đô là trường hợp hiếm thấy trong lịch sử chiến tranh, thể hiện nghệ thuật
khởi đầu cuộc chiến tranh cách mạng thật chủ động, quả cảm và sáng tạo. 70
năm đã qua nhưng khí thế bất khuất, hào hùng của quân dân Hà Nội mở màn
toàn quốc kháng chiến đã trở thành bất tử; là giá trị vĩnh cửu của niềm tin tất
thắng; ý thức sâu sắc về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; sự
nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước dẫu trải qua muôn vàn khó
khăn, gian khổ nhưng nhất định sẽ thắng lợi. Bao trùm hơn tất cả, quyết định
ấy góp phần khẳng định cho đường lối chính trị, đường lối quân sự độc lập, tự
chủ, đúng đắn, sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương trong cuộc đụng đầu
lịch sử với thực dân Pháp.
26. phân tích làm rõ nội dung đường lối kháng chiến chống Thực dân Pháp
xâm lược Đảng từ năm 1945-1954
I. Chủ trương xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng (1945 - 1954)
1. Hoàn cảnh Việt Nam sau cách mạng Tháng Tám 1945
Thuận lợi:
 Với thắng lợi của cách mạng Tháng Tám, nước Việt Nam dân chủ
Cộng hoà ra đời, Đảng ta đã trở thành Đảng lãnh đạo chính quyền
trong cả nước.
 Nhân dân ta có truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh kiên
cường bất khuất chống ngoại xâm. Truyền thống đó càng được phát
huy khi nhân dân ta đã thực sự trở thành người làm chủ đất nước,
thực sự được hưởng thành quả do cách mạng đem lại, nên có quyết
tâm cao độ trong việc xây dựng và bảo vệ chế độ mới.
 Sau chiến tranh thế giới thứ II, chủ nghĩa xã hội đã trở thành một hệ
thống thế giới, phong trào giải phóng dân tộc phát triển trở thành một
dòng thác cách mạng; phong trào dân chủ và hoà bình cũng đang
vươn lên mạnh mẽ. Về cơ bản và lâu dài thì tình hình ấy có lợi cho
cách mạng Việt Nam.
Khó khăn:
 Chính quyền Nhà nước vừa ra đời còn non trẻ chưa được củng cố
vững chắc. Lực lượng vũ trang cách mạng đang trong thời kỳ hình
29
 thành, các công cụ bạo lực khác chưa được xây dựng.
 Nền kinh tế nước ta bị kiệt quệ sau nhiều năm chiến tranh. Tài chính,
kho bạc chỉ còn 1,2 triệu đồng Đông Dương (một nửa rách nát), ngân
hàng Đông Dương vẫn đang nằm trong tay tư bản Pháp. Bên cạnh đó,
bọn Tưởng Giới Thạch mang tiền quan kim và quốc tệ sang tiêu ở
Việt Nam gây rối loạn thị trường.
 Văn hoá: 95% dân số mù chữ, các tệ nạn xã hội mà chế độ cũ để lại
còn nặng nề.
 Chính trị:
o Ở miền Bắc (từ vĩ tuyến 16 trở ra): Gần 20 vạn quân Tưởng
lũ lượt vào miền Bắc. Sau lưng chúng là bọn Việt Quốc, Việt
Cách với âm mưu thủ tiêu chính quyền cách mạng, đưa bọn
tay sai lập chính quyền bù nhìn và thực hiện chính sách cứơp
bóc nhân dân Việt Nam.
o Ở Miền Nam (từ vĩ tuyến 16 trở vào): Trên một vạn quân
Anh cũng mượn tiếng là vào tước vũ khí của Nhật, nhưng kỳ
thực là chúng mở đường cho thực dân Pháp cướp lại nước ta.
Ngày 23/9/1945 dưới sự yểm trở của 2 sư đoàn thiết giáp
Anh, Pháp đã nổ súng tấn công Sài Gòn, chính thức xâm lược
nước ta lần thứ 2.
Trên đất nước ta lúc này còn có khoảng 6 vạn quân Nhật đang chờ lệnh
giải giáp nhưng một số quân Nhật đã thực hiện lệnh của quân Anh, cầm súng
với quân Anh, dọn đường cho quân Pháp mở rộng vùng chiếm đóng ở miền
Nam. Chưa bao giờ, cùng một lúc cách mạng Việt Nam phải đối phó với nhiều
kẻ thù như thời điểm này. Chúng có thể mâu thuẫn với nhau về lợi ích kinh tế
nhưng đều thống nhất với nhau trong âm mưu chống cộng sản, thủ tiêu chính
quyền cách mạng, xoá bỏ thành quả mà cuộc Cách mạng Tháng Tám vừa
giành được.
2. Chủ trương của Đảng ta
Tình hình khó khăn trên đặt ra trước mắt Đảng và nhân dân ta những
nhiệm vụ nặng nề và cấp bách. Chúng ta vừa phải xây dựng và củng cố chính
quyền cách mạng ở các cấp, vừa phải khôi phục kinh tế, giải quyết nạn đói,
nạn thất học, vừa phải đấu tranh với các thế lực thù địch để bảo vệ chính quyền
cách mạng và khẳng định vị thế của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Ngày 25/11/1945 Ban chấp hành trung ương Đảng ra chỉ thị “Kháng
chiến kiến quốc” vạch ra con đường đi lên cho cách mạng Việt Nam trong giai
đoạn mới.
Về chỉ đạo chiến lược: Đảng xác định mục tiêu của cách mạng Việt
Nam lúc này vẫn là dân tộc giải phóng, khẩu hiệu lúc này là “Dân tộc trên hết,
Tổ quốc trên hết”, nhưng không phải là giành độc lập mà là giữ vững độc lập.
Về xác định kẻ thù: Phân tích âm mưu của các đế quốc đối với Đông
Dương, Ban chấp hành trung ương nêu rõ: “Kẻ thù chính của ta lúc này là thực
dân Pháp xâm lược, phải tập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng. Vì vậy phải
lập mặt trận dân tộc thống nhất chống thực dân Pháp xâm lược; mở rộng mặt
trận Việt Minh nhằm thu hút mọi tầng lớp nhân dân, thống nhất mặt trận Việt -
Minh - Lào chống Pháp xâm lược; kiên quyết giành độc lập tự do - hạnh phúc
dân tộc…”.
Về phương hướng nhiệm vụ: Đảng nêu lên bốn nhiệm vụ chủ yếu và
cấp bách cần khẩn trương thực hiện là:
 Củng cố chính quyền cách mạng.
 Chống thực dân Pháp xâm lược.
 Bài trừ nội phản.
 Cải thiện đời sống nhân dân.
Những biện pháp cụ thể để thực hiện những nhiệm vụ trên: Xúc tiến
bầu cử Quốc hội, thành lập chính phủ chính thức, lập hiến pháp, củng cố chính
quyền nhân dân; động viên lực lượng toàn dân, kiên trì kháng chiến, tổ chức và
lãnh đạo cuộc kháng chiến lâu dài; kiên trì nguyên tắc thêm bạn bớt thù, thực
hiện khẩu hiệu “Hoa - Việt thân thiện” đối với quân đội Tưởng Giới Thạch và
“Độc lập về chính trị, nhân nhượng về kinh tế” đối với Pháp.
Tóm lại: Những chủ trương trên đây của Ban chấp hành trung ương
Đảng được nêu trong bản chỉ thị “Kháng chiến kiến quốc” ra ngày 25/11/1945
đã giải quyết kịp thời những vấn đề quan trọng về chỉ đạo chiến lược và sách
lược cách mạng trong tình thế mới vô cùng phức tạp và khó khăn của nước
Việt Nam dân chủ cộng hoà vừa mới khai sinh.
30
Kháng chiến và kiến quốc là tư tưởng chiến lược của Đảng, của Chủ tịch Hồ
Chí Minh nhằm phát huy sức mạnh đoàn kết dân tộc, quyết tâm đẩy mạnh
kháng chiến chống thực dân Pháp, bảo vệ và xây dựng chế độ mới.
II.Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và xây dựng chế
độ dân chủ nhân dân (1946 - 1954).
Ngay sau cách mạng tháng Tám, trong chỉ thị "Kháng chiến kiến
quốc" Đảng ta đã khẳng định kẻ thù chính của dân tộc ta là thực dân Pháp xâm
lược. Trong quá trình chỉ đạo cuộc kháng chiến ở Nam Bộ, trung ương Đảng
và Hồ Chí Minh đã chỉ đạo kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự với ngoại giao
để làm thất bại âm mưu của Pháp định tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam.
Ngày 19/10/1946 thường vụ trung ương Đảng mở Hội nghị Quân sự
toàn quốc lần thứ nhất, do Tổng Bí thư Trường Chinh chủ trì. Xuất phát từ
nhận định "không sớm thì muộn, Pháp sẽ đánh mình và mình cũng nhất định
phải đánh Pháp". Hội nghị đã đề ra những chủ trương, biện pháp cụ thể cả về
tư tưởng và tổ chức để quân dân cả nước sẵn sàng bước vào cuộc chiến đấu
mới. Trong chỉ thị Công việc khẩn cấp bây giờ ra ngày 5/11/1946, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã nêu lên những việc có tầm chiến lược, toàn cục khi bước vào
cuộc kháng chiến và khẳng định lòng tin vào thắng lợi cuối cùng.
Đường lối toàn quốc kháng chiến của Đảng được thể hiện qua 3 văn kiện chính
là: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chí Minh (20/12/1946), Chỉ thị
“Toàn dân kháng chiến” của trung ương Đảng (22/12/1946) và tác phẩm
“Kháng chiến nhất định thắng lợi” của đồng chí Trường Chinh (9/1947).
1. Nội dung đường lối:
Mục đích kháng chiến: Là để tiếp tục sự nghiệp cách mạng tháng Tám, đánh
thực dân Pháp xâm lược, hoàn thành giải phóng dân tộc, giành độc lập và
thống nhất thật sự cho Tổ quốc.
Tính chất kháng chiến: Cuộc kháng chiến của ta là chiến tranh nhân dân,
chiến tranh chính nghĩa. Vì vậy, cuộc kháng chiến của ta có tính chất dân tộc
giải phóng và dân chủ mới.
Chính sách kháng chiến: "Liên hiệp với dân tộc Pháp, chống phản động thực
dân Pháp. Đoàn kết với Miên - Lào và các dân tộc yêu chuộng tự do, hoà bình.
Đoàn kết chặt chẽ toàn dân, thực hiện toàn dân kháng chiến ...phải tự cấp, tự
túc về mọi mặt".
Nhiệm vụ kháng chiến:
 Đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược để giành độc lập và thống nhất thật
sự cho dân tộc.
 Trong quá trình kháng chiến không thể không thực hiện những cải
cách dân chủ, tiến hành từng bước chính sách ruộng đất của Đảng
nhằm bồi dưỡng sức dân, củng cố khối liên minh công nông, phân
hoá cô lập kẻ thù.
 Không chỉ đấu tranh cho ta mà còn bảo vệ hoà bình thế giới.
Phương châm tiến hành kháng chiến: Tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân,
thực hiện kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mạnh là
chính.
 Kháng chiến toàn dân: Là toàn dân đánh giặc, lấy lực lượng vũ
trang, có ba thứ quân làm nòng cốt… "Bất kỳ đàn ông, đàn bà không
chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, bất kỳ người già, người trẻ. Hễ là
người Việt Nam đứng lên đánh thực dân Pháp", thực hiện mỗi người
dân là một chiến sỹ, mỗi làng xóm là một pháo đài.
 Kháng chiến toàn diện: Đánh địch về mọi mặt chính trị, quân sự,
kinh tế, văn hoá, ngoại giao. Trong đó:
o Kháng chiến về chính trị: Thực hiện đoàn kết toàn dân, tăng
cường xây dựng Đảng, chính quyền, các đoàn thể nhân dân;
đoàn kết với Miên, Lào và các dân tộc yêu chuộng tự do, hoà
bình.
o Kháng chiến về quân sự: Thực hiện vũ trang toàn dân, xây
dựng lực lượng vũ trang nhân dân, tiêu diệt địch, giải phóng
nhân dân và đất đai, thực hiện du kích chiến tiến lên vận
động chiến, đánh chính quy, là "triệt để dùng du kích, vận
động chiến. Bảo toàn thực lực, kháng chiến lâu dài. vừa đánh
vừa võ trang thêm, vừa đánh vừa đào tạo thêm cán bộ".
o Kháng chiến về kinh tế: Phá hoại kinh tế địch như đường
giao thông, cầu, cống, xây dựng kinh tế tự cung tự cấp, tập
trung phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp
31
 và công nghiệp quốc phòng theo nguyên tắc: “Vừa kháng
chiến vừa xây dựng đất nước”.
o Kháng chiến về văn hoá: Xoá bỏ văn hoá thực dân, phong
kiến, xây dựng nền văn hoá dân chủ mới theo ba nguyên tắc:
dân tộc, khoa học, đại chúng.
o Kháng chiến về ngoại giao: Thực hiện thêm bạn bớt thù,
biểu dương thực lực. "Liên hiệp với dân tộc Pháp, chống
phản động thực dân pháp", sẵn sàng đàm phán nếu Pháp công
nhận Việt Nam độc lập.
 Kháng chiến lâu dài: Là để chống âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh
của Pháp, để có thời gian để củng cố, xây dựng lực lượng, nhằm
chuyển hoá tương quan lực lượng từ chỗ ta yếu hơn địch đến chỗ ta
mạnh hơn địch, đánh thắng địch.
 Kháng chiến dựa sức mình là chính, trước hết phải độc lập về
đường lối chính trị, chủ động xây dựng và phát triển thực lực của
cuộc kháng chiến, đồng thời coi trọng viện trợ quốc tế.
 Triển vọng kháng chiến: Mặc dù lâu dài, gian khổ, khó khăn, song
nhất định thắng lợi.
Nhận xét: Đường lối kháng chiến của Đảng với những nội dung cơ bản như
trên là đúng đắn và sáng tạo, vừa kế thừa được kinh nghiệm của tổ tiên, đúng
với các nguyên lý về chiến tranh cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, vừa
phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ. Đường lối kháng chiến của Đảng
được công bố sớm đã có tác dụng đưa cuộc kháng chiến từng bước đi tới thắng
lợi vẻ vang.
Thực hiện đường lối kháng chiến của Đảng, từ năm 1947 đến năm 1950, Đảng
ta chỉ đạo cuộc chiến đấu giam chân địch trong các đô thị, củng cố các vùng tự
do lớn, đánh bại cuộc hành quân lớn của địch lên Việt Bắc; lãnh đạo đẩy mạnh
xây dựng hậu phương, tìm cách chống phá thủ đoạn "lấy chiến tranh nuôi
chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt" của thực dân Pháp. Thắng lợi
của chiến dịch Biên giới cuối năm 1950 đã giáng một đòn nặng nề vào ý chí
xâm lược của địch, quân ta giành được quyền chủ động chiến lược trên chiến
trường chính Bắc Bộ.
Đầu năm 1951, trước tình hình thế giới và cách mạng Đông Dương có nhiều
chuyển biến mới. Nước ta đã được các nước xã hội chủ nghĩa công nhận và đặt
quan hệ ngoại giao. Cuộc kháng chiến của nhân dân ba nước Đông Dương đã
giành được những thắng lợi quan trọng. Song lợi dụng tình thế khó khăn của
thực dân Pháp, đế quốc Mỹ đã can thiệp trực tiếp vào cuộc chiến tranh Đông
Dương. Điều kiện lịch sử đó đã đặt ra yêu cầu bổ sung và hoàn chỉnh đường
lối cách mạng, đưa cuộc chiến tranh đến thắng lợi.
Tháng 2/1951, Đảng cộng sản Đông Dương đã họp đại hội đại biểu lần thứ II
tại Chiêm Hoá - Tuyên Quang. Đại hội đã nhất trí tán thành Báo cáo chính trị
của Ban chấp hành Trung ương do Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày và ra Nghị
quyết tách Đảng cộng sản Đông Dương thành ba đảng cách mạng để lãnh đạo
cuộc kháng chiến của ba dân tộc đi đến thắng lợi. ở Việt Nam, Đảng ra hoạt
động công khai lấy tên là Đảng lao động Việt Nam. Báo cáo hoàn thành giải
phóng dân tộc, phát triển dân chủ nhân dân, tiến tới chủ nghĩa xã hội do Tổng
Bí thư Trường Chinh trình bày tại Đại hội của Đảng lao động Việt Nam đã kế
thừa và phát triển đường lối cách mạng trong cương lĩnh chính trị đầu tiên của
Đảng thành đường lối cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Đường lối đó
được phản ánh trong chính cương của Đảng lao động Việt Nam.
2. Nội dung của Chính cương Đảng lao động Việt Nam:
Tính chất xã hội Việt Nam có ba tính chất: Dân chủ nhân dân một phần thuộc
địa nửa phong kiến. Ba tính chất đó đang đấu tranh lẫn nhau, nhưng mâu thuẫn
chủ yếu lúc này là mâu thuẫn giữa tính chất dân chủ nhân dân và tính chất thuộc
địa. Mâu thuẫn đó đang được giải quyết trong quá trình kháng chiến của dân tộc
Việt Nam chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.
Đối tượng cách mạng Việt Nam có hai đối tượng:
 Đối tượng chính: chủ nghĩa đế quốc xâm lược lúc này là đế quốc Pháp
và bọn can thiệp Mỹ.
 Đối tượng phụ: phong kiến, cụ thể là phong kiến phản động.
Nhiệm vụ cách mạng:
 Đánh đuổi bọn đế quốc xâm lược, giành độc lập và thống nhất thật sự
cho dân tộc.
 Xoá bỏ những di tích phong kiến và nửa phong kiến, làm cho người
32
 cày có ruộng.
 Phát triển chế độ dân chủ nhân dân gây cơ sở cho chủ nghĩa xã hội.
 Ba nhiệm vụ khăng khít với nhau. Song nhiệm vụ chính là hoàn thành
giải phóng dân tộc.
Động lực của cách mạng gồm: Công nhân, nông dân, tiểu tư sản, tư sản dân
tộc. Ngoài ra còn có những thân sĩ (địa chủ) yêu nước và tiến bộ. Những giai
cấp, tầng lớp và phần tử đó họp lại thành nhân dân, mà nền tảng là công nông,
lao động trí óc. Giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng.
Sắp xếp loại hình cách mạng: Đảng ta căn cứ vào 3 loại hình cách mạng của
Lênin (cách mạng giải phóng dân tộc, cách mạng tư sản kiểu mới và cách
mạng vô sản) gọi cách mạng Việt Nam là cách mạng dân tộc, dân chủ, nhân
dân.
Phương hướng tiến lên của cách mạng dân tộc, dân chủ, nhân dân: Cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân nhất định sẽ tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đây là
một quá trình lâu dài và đại thể trải qua ba giai đoạn:
 Giai đoạn thứ nhất, nhiệm vụ chủ yếu là hoàn thành giải phóng dân
tộc.
 Giai đoạn thứ hai, nhiệm vụ chủ yếu là xoá bỏ những di tích phong
kiến và nửa phong kiến, thực hiện triệt để người cày có ruộng, phát
triển kỹ nghệ, hoàn chỉnh chế độ dân chủ nhân dân.
 Giai đoạn thứ ba, nhiệm vụ chủ yếu là xây dựng cơ sở cho chủ nghĩa
xã hội, tiến lên thực hiện chủ nghĩa xã hội
 Ba giai đoạn ấy không tách rời nhau, mà mật thiết liên hệ, xen kẽ với
nhau.
Giai cấp lãnh đạo và mục tiêu của Đảng: "Người lãnh đạo cách mạng là giai
cấp công nhân. Đảng lao động Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân và
của nhân dân lao động Việt Nam. Mục đích của Đảng là phát triển chế độ dân
chủ nhân dân, tiến lên chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, để thực hiện tự do,
hạnh phúc cho giai cấp công nhân, nhân dân lao động và tất cả các dân tộc đa
số, thiểu số ở Việt Nam
Chính sách của Đảng: có 15 chính sách lớn nhằm phát triển chế độ dân chủ
nhân dân, gây mầm mống cho chủ nghĩa xã hội và đẩy mạnh kháng chiến đến
thắng lợi.
Quan hệ quốc tế: Việt Nam đứng về phe hoà bình và dân chủ, phải tranh thủ
sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân thế giới, của Trung
Quốc, Liên Xô, thực hiện đoàn kết Việt - Trung - Xô và đoàn kết Việt - Miên -
Lào.
Đường lối, chính sách của Đảng ta đã được bổ sung, phát triển qua các hội nghị
trung ương tiếp theo.
Tại hội nghị trung ương lần thứ nhất (3 - 1951), Đảng ta đã nhấn mạnh chủ
trương phải tăng cường hơn nữa công tác chỉ đạo chiến tranh, củng cố và gia
cường quân đội chủ lực, củng cố bộ đội địa phương và dân quân du kích; gia
cường việc lãnh đạo kinh tế tài chính, thực hiện việc khuyến khích, giúp đỡ tư
sản dân tộc kinh doanh và gọi vốn của tư nhân để phát triển công thương
nghiệp, tích cực tham gia phong trào bảo vệ hoà bình thế giới, củng cố Đảng về
tư tưởng, chính trị, tổ chức.
Nghị quyết hội nghị trung ương lần thứ hai (họp từ 27/9/1951 đến ngày
5/10/1951), đã nêu lên chủ trương đẩy mạnh cuộc kháng chiến trên cơ sở thực
hiện tốt ba nhiệm vụ lớn là:
 Ra sức tiêu diệt sinh lực địch, tiến tới giành ưu thế quân sự.
 Ra sức phá âm mưu thâm độc của địch là lấy chiến tranh nuôi chiến
tranh, dùng người Việt đánh người Việt.
 Đẩy mạnh kháng chiến ở vùng tạm bị chiếm, củng cố và phát triển sức
kháng chiến đoàn kết. Tại hội nghị trung ương lần thứ tư (tháng 1 -
1953), vấn đề cách mạng ruộng đất được Đảng tập trung nghiên cứu,
kiểm điểm và đề ra chủ trương thực hiện triệt để giảm tô, chuẩn bị tiến
tới cải cách ruộng đất. Hội nghị cho rằng, muốn kháng chiến hoàn toàn
thắng lợi, dân chủ nhân dân thật thà thực hiện, thì phải thiết thực nâng
cao quyền lợi kinh tế và chính trị của nông dân, phải chia ruộng đất
cho nông dân. Hội nghị trung ương lần thứ năm (11 - 1953), Đảng
quyết định phát động quần chúng triệt để giảm tô và tiến hành cải cách
ruộng đất trong kháng chiến.
Như vậy ta có thể thấy trải qua quá trình lãnh đạo, tổ chức cuộc kháng chiến
kiến quốc, Đảng ta đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm quan trọng.
33
Thứ nhất, đề ra đường lối đúng đắn và quán triệt sâu rộng đường lối đó cho
toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện, đó là đường lối chiến tranh nhân
dân, kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài dựa vào sức mình là chính.
Thứ hai, kết hợp chặt chẽ, đúng đắn nhiệm vụ chống đế quốc với nhiệm vụ
chống phong kiến và xây dựng chế độ dân chủ nhân dân, gây mầm mống cho
chủ nghĩa xã hội, trong đó nhiệm vụ tập trung hàng đầu là chống đế quốc, giải
phóng dân tộc, bảo vệ chính quyền cách mạng.
Thứ ba, thực hiện phương châm vừa kháng chiến vừa xây dựng chế độ mới,
xây dựng hậu phương ngày càng vững mạnh để có tiềm lực mọi mặt đáp ứng
yêu cầu ngày càng cao của cuộc kháng chiến.
Thứ tư, quán triệt tư tưởng chiến lược kháng chiến gian khổ và lâu dài, đồng
thời tích cực, chủ động đề ra và thực hiện phương thức tiến hành chiến tranh
và nghệ thuật quân sự sáng tạo, kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại
giao, đưa kháng chiến đến thắng lợi.
Thứ năm, tăng cường công tác xây dựng Đảng, nâng cao sức chiến đấu và
hiệu lực lãnh đạo của Đảng trong chiến tranh.
27. Anh (chị) hãy nêu và phân tích ý nghĩa con đường cứu nước giải phóng
dân tộc mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Đảng ta đã nhấn mạnh “…đây là sự
lựa chọn của chính lịch sử, sự lựa chọn đã dứt khoát từ năm 1930 với sự ra
đời của Đảng ta” (văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần 7, nxb Sự Thật
H. 1991 trang 109)? Liên hệ về con đường cách mạng hiện nay ở nước ta?
- Giai cấp phong kiến địa chủ đầu hàng đế quốc, dựa vào chúng để áp bức
bóc lột nhân dân ta.
- Giai cấp nông dân: chiếm hơn 90% dân số, bị bần cùng hóa và phânhóa
sâu sắc.
- Các giai cấp mới xuất hiện: giai cấp tư sản (tư sản dân tộcvà tư sản mại
bản); giai cấp công nhân ra đời và trưởng thành; giai cấptiểu tư sản ngày càng
đông đảo.
* Xã hội Việt Nam có 2 mâu thuẫn cơ bản:
- Một là: Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc phápxâm
lược và bọn tay sai.
- Hai là: Mâu thuẫn giữa nhân dân Việt Nam chủ yếu là giai cấp nôngdân
với giai cấp địa chủ phong kiến. Hai mâu thuẫn trên gắn chặt với nhau. Trong đó
mâu thuẫn giữatoàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc pháp và tay sai là mâu
thuẫn chủyếu. Mâu thuẫn đó ngày càng trở nên sâu sắc và gay gắt.Giải quyết
các mâu thuẫn đó để mở đường cho đất nước phát triển là yêucầu cơ bản và bức
thiết của cách mạng nước ta lúc bấy giờ
Con đuờng cứu nuớc Việt Nam do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lựa chọn phù
hợp với yêu cầu phát triển của lịch sử cách mạng Việt Nam vì hai nguyên nhân
chủ yếu sau:
*Nguyễn Ái Quốc đi tìm con đường cứu nước trong hoàn cảnh phong trào
yêu nước Việt Nam đang khủng hoảng sâu sắc về đường lối.
- Sự sâm lược và thống trị của đế quốc Pháp không những làm cho dântộc
ta mất độc lập, chủ quyền mà còn kìm hãm nước ta trongvòng lạchậu.
- Mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc Pháp càng trở nên sâusắc.
- Đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược, giành lại nền độc lập của nước nhàlà
một đòi hỏi bức thiết của dân tộc ta.
- Ngay từ khi thực dân Pháp bắt đầu xâm lược nước ta, tuy phong tràoyêu
nước chống Pháp đã diễn ra mạnh mẽ liên tục nhưng đều khônggiành được
thắng lợi. Một trong những nguyên nhân thất bại là nhân dân ta chưa có một
đường lối cách mạng thích hợp với thời đại mới của lịchsử, thời đại đế quốc chủ
nghĩa và cách mạng vô sản, chưa có một lực lượng lãnh đạo có đủ điều kiện đưa
cách mạng giải phóng dân tộc đến thành công.
- Sau thất bại của các phong trào yêu nước theo các khuynh hướng chínhtrị
khác nhau, cách mạng nước ta đang lâm vào tình trạng khủng hoảngsâu sắc về
đường lối cứu nước. Vấn đề đặt ra lúc này: Cần phải tìm mộtcon đường cứu
nước khác với con đường Phong kiến và con đường dânchủ tư sản. Đó là một
đòi hỏi tất yếu của cách mạng Việt Nam đầu thếkỷ XX.
*Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn
- Ngày 5-6-1911 Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước cho dântộc.
Người sang Pháp, hướng về nơi có những tư tưởng tiến bộ “ Tựdo”, “Bình
đẳng”, “Bắc ái”. Người đị nhiều nước ở châu âu, châu mỹ,châu phi…người
muốn “xem xét” họ là như thế nào để trở về giúp đồng bào “cứu nước”.
34
 - Trong thời gian sống và lao động ở nước ngoài, người đã tham gia vàocác
hoạt động chính trị và phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và lao động
của nước, được tiếp tục với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.
- Trong thực tiễn đấu tranh, qua học tập và nghiên cứu các học thuyết cách
mạng khác nhau. Nguyễn Ái Quốc đã sớm nhận thức được nhữngchân lý về giai
cấp, dân tộc và thời đại. Người thấy rõ chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân là
nguồng gốc của mọi sự đau khổ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động ở
chính quốc cũng như ở thuộc địa. Người khâm phục các cuộc cách mạng tư sản,
nhưng người cho rằngnhững cuộc cách mạng này là “không đến nơi”, vì nó
không thực sự mang lại hạnh phúc cho nhân dân và quyết định: cách mạng Việt
Nam không thể đi theo con đường này.
- Cách mạng tháng 10 thắng lợi là một sự kiện đặt biệt quan trọng. Nómở
ra một thời đại mới lịch sử nhân loại, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới.
- Cách mạng tháng 10 có ý nghĩa quyết định đốivới sự phát triển tư tưởng
chính trị của Nguyễn Ái Quốc. Người đã tìm thấy ở đấy những tư tưởng mới chỉ
ra con đường giải phóng cho dân tộc bị áp bức trên thế giới.
- Việc Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu tán thành quốc tế III và thành lậpĐảng
CS Pháp năm 1920 khẳng định sự lựa chọn dứt khoát của người. Đứng hẳn về
phía cách mạng tháng 10 và quốc tế cộng sản.- Sự lựa chọn đó cũng là bước
quan trọng, khẳng định Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy con đường cứu nước đúng
đắn cho nhân dân ta. Đó là conđường giải phóng dân tộc theo chủ nghĩa Mác-
Lênin, kết hợp giải phóng dân tộc với giải phóng giai cấp công nhân, nhân
dân lao động và giải phóng toàn xã hội. Cốt lõi của con đường cứu nước của
Nguyễn Ái Quốc là độc lập tự do gắn liền với chủ nghĩa xã hội
- Đó là con đườngcứu nước đúng đắn nhất vì nó đáp ứng được những yêu
cầu khách quancủa sự ghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam và phù hợp với xu thế
phát triển của lịch sử.
Sự đúng đắn thể hiện ở những điểm sau:
- Đây là kết luận của chính lịch sử Việt Nam. Tất cả các con đường
cứunước do các lãnh tụ của các phong trào yêu nước tìm kiếm, thử nghiệmđều
không thành. Con đường dân tộc tư sản còn có thể đi đến thắng lợitại một số
nước thuộc địa. Tuy nhiên, ở VN, giai cấp tư sản dân tộc yếu ớt về kinh tế, què
quặt về chính trị, lại sinh sau giai cấp vô sản đã lớnmạnh nên không đủ sức
hướng đất nước theo con đường của họ. Cứunước, giải phóng dân tộc theo con
đường cách mạng vô sản là tất yếusau khi tất cả các con đường khác đều thất
bại.
- Trong lịch sử, dân tộc ta từng chiến thắng những kẻ địch mạnh hơn,nhưng
nay lại thất bại trước thực dân Pháp vì kẻ thù mới mạnh hơn ta vềtrình độ phát
triển, về vật chất, kỹ thuật. Chỉ riêng lực lượng dân tộc vàkho vũ khí truyền
thống không đủ sức chiến thắng. Đạt cuộc giải phóngdân tộc vào cùng quỹ đạo
cách mạng vô sản sẽ có sức mạnh tổng hợpcủa dân tộc – truyền thống, giai cấp,
quốc tế và thời đại để chiến thắngthực dân Pháp
- Con đường cứu nước mới là kết luận cuối cùng sau quá trình khảo
cứukhoa học, công phu của lãnh tụ thiên tài Nguyễn Ái Quốc
- Thực tế lịch sử VN đã kiểm chứng sự ra đời của ĐCSVN với cươnglĩnh
cứu nước đúng đắn đã chấm dứt cuộc khủng hoảng con đường cứunước, mở ra
bước ngoặt thắng lợi của CMVN. Từ khi trở thành người cộng sản, NAQ đã tích
cực chuẩn bị về chính trị, tư tưởng, tổ chức cho việc thành lập ĐCSVN. Đây là
sự chuẩn bị công phu, đồng thời có ý nghĩ đặc biệt đối với sự thắng lợi của
CMVN.
- Nguyễn Ái Quốc sinh ra và lớn lên trong thời đại có nhiều chuyển
biếnquan trọng. Trong hành trình đi tìm đường cứu nước, người đã có mặt
ở châu âu – trung tâm của những sự kiện lịch sử làm chấn động thế giới.
Được tiếp cận với những biến cố lớn của thời đại, trực tiếp tham gia
vào những hoạt động chính trị sôi nổi, được nghiên cứu lý luận đã giúp Nguyễn
Ái Quốc dần dần nhận thức được quy luật phát triển của lịch sửvà chân lý của
thời đại. Đặc biệt, luận cương của Lênin về vấn đề dântộc và vấn đề thuộc địa
đã mở ra cánh cửa để Người đi đến với chủnghĩa mác-Lênin và cách mạng vô
sản,- Năm 1920 tại đại hội Đảng xã hội Pháp vớiviệc bỏ phiếu tán thành ranhập
quốc tế cộng sản và thành lập Đảng cộng sản Pháp, người khẳngđịnh sự lựa
chọn dứt khoát: Đứng hẳn phía chủ nghĩa Mác-Lênin và quốc tế cộng sản.
35
27. Anh (chị) hãy cho biết sự vận dụng đúng đắn sáng tạo học thuyết chủ
nghĩa Mac- Lenin về Đảng Cộng sản; sự phát triển của Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Đảng ta trong việc thành lập ĐCSVN? Liên hệ với xây dựng chỉnh
đốn Đảng hiện nay là nhiệm vụ then chốt?
Trong công cuộc đổi mới, Đảng ta đã lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam chỉ đạo mọi hoạt động của toàn Đảng, toàn dân
và toàn quân ta. Từ Đại hội V, VI đến Đại hộiXI, Đảng và Nhà nước ta vận dụng
sáng tạo tư tưởng của Lênin trong Chính sách kinh tế mới, đề ra nhiều chủ
trương, đường lối đúng đắn trong việc sử dụng quan hệ hàng hóa - tiền tệ, tạo ra
các đòn bẩy kinh tế thúc đẩy kinh tế đất nước phát triển. Cho đến nay, các chủ
trương, đường lối lớn có ý nghĩa chiến lược của Đảng đã được thực hiện đạt kết
quả tốt. Một ví dụ điển hình là việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN trong suốt thời kỳquá độ và thực hiện cơ chế thị trường có sự quản lý
của Nhà nước. Chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở
nước ta là sự tiếp thu có chọn lọc thành tựu của văn minh nhân loại ,góp phần
làm giàu cho xã hội và nâng cao đời sống nhân dân. Đây cũng là sự lựa chọn tự
giác con đườngvà mô hình phát triển trên cơ sở quán triệt lý luận Mác-Lênin,
nắm bắt đúng quy luật khách quan vàvận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của
Việt Nam.Trong điều kiện hiện nay, kinh tế nước ta đang gặp khó khăn tạm thời
do tác động của suy giảm kinhtế toàn cầu, Đảng và Nhà nước ta vẫn xác định
phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, thựchiện cho bằng được mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đây cũnglà
mục tiêu xuyên suốt, trung tâm của những giải pháp điều hành nền kinh tế như
kiềm chế lạm phát,ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, đảm bảo
an sinh xã hội. Nhà nước ta luôn gắn phát triển kinh tế với giải quyết các vấn
đề xã hội, như thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, xóađói, giảm nghèo,…
Những nhóm giải pháp đó đã và đang phát huy tác dụng.Thế giới ngày nay đã
có nhiều biến đổi so với giai đoạn mà Lênin sống, nhưng cuộc đời hoạt
độngcách mạng của Lenin vẫn là tấm gương sáng ngời để những người cộng sản
chân chính trên toàn thếgiới phấn đấu học tập và noi theo. Đúng như Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã khẳng định trong tác phẩm
Đường Kách mệnh(1927): “ Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều,
nhưng chủ nghĩa chân chínhnhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa
Lênin''
Mặc dù các thế lực thù địch ra sức dùngcác thủ đoạn như diễn biến hòa
bình, hòng phá hoại các thành quả cách mạng, nhưng cũng không thểlàm thay
đổi xu thế tất yếu của xã hội loài người là nhất định đi lên CNXH, chủ nghĩa
cộng sản. Nhằm thiết thực kỷ niệm ngày sinh Lênin trong không khí toàn Đảng,
toàn dân, toàn quân ta tiếp tụcđẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; Đảng tavừa tổ chức thành công Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, có bước phát triển lớn về tư duy lýluận với
việc thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội (bổsung và phát triển năm 2011); Chiến lược phát triển kinh tế-xã
hội 2011-2020..., mỗi cán bộ, đảng viên chúng ta cần không ngừng phấn đấu
học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, trình độ chuyênmôn nghiệp vụ;
không ngừng trau dồi phẩm chất đạo đức cách mạng, tu dưỡng, rèn luyện bản
thântheo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; kiên quyết đấu tranh chống
lại những quan điểm sai trái, bảovệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác–Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại hiện nay; đẩy mạnhcông cuộc đổi mới, góp
phần đưa đất nước chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển vững chắctrong
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Liên hệ xây dựng chỉnh và đốn Đảng hiện nay là nhiệm vụ then chốt.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một bước phát triển mới của chủ nghĩa Mác -
Lênin, được vận dụng một cách sáng tạo vào thực tiễn giải phóng dân tộc và xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Điều cốt lõi của tư tưởngHồ Chí Minh là
độc lập dân tộc gắn liền với giải quyết xã hội và giải phóng con người. Trong
đó, vấn đề conngười là vấn đề lớn, được đặt lên hàng đầu và là vấn đề trung
tâm, xuyên suốt trong toàn bộ nội dung tư tưởngcủa Người.Tư tưởng Hồ Chí
Minh là một bước phát triển mới của chủ nghĩa Mác - Lênin, được vận dụng
một cáchsáng tạo vào thực tiễn giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội
ở Việt Nam. Điều cốt lõi của tư tưởngHồ Chí Minh là độc lập dân tộc gắn liền
với giải quyết xã hội và giải phóng con người.
Trong đó, vấn đề con người là vấn đề lớn, được đặt lên hàng đầu và là vấn
đề trung tâm, xuyên suốt trong toàn bộ nội dung tư tưởngcủa Người. Tin ở dân,
dựa vào dân, tổ chức và phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân, bồi dưỡng, đào
tạo và phát huy mọi năng lực của dân (ở từng cá nhân riêng lẻ và của cả cộng
đồng), đó là tư tưởng được Hồ Chí Minhvận dụng và phát triển trong toàn bộ sự
nghiệp đấu tranh cách mạng giành độc lập dân tộc cũng như xây dựngđất nước.
36
Tư tưởng đó cũng chính là nội dung cơ bản ủa toàn bộ tư tưởng về con
người của Hồ Chí Minh.Đối với Hồ Chí Minh, con người vừa tồn tại vừa tư
cách cá nhân, vừa là thành viên của gia đình và củacộng đồng, có cuộc sống tập
thể và cuộc sống cá nhân hài hòa, phong phú. Người đã nêu một định nghĩa về
conngười: "Chữ người, nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn. Nghĩa
rộng là đồng bào cả nước. Rộngnữa là cả loài người". Quan điểm đó thể hiện ở
chỗ Người chưa bao giờ nhìn nhận con người một cách chungchung, trừu tượng.
Khi bàn về chính sách xã hội, cũng như ở mọi nơi, mọi lúc, trong mọi hoàn
cảnh, Ngườiluôn quan tâm đến nhu cầu, lợi ích của con người với tư cách nhu
cầu chính đáng. Đem lại lợi ích cho con người chính là tạo ra động lực vô cùng
lớn lao cho sự nghiệp chung, vì nếu như những nhu cầu, lợi ích của mỗicá nhân
không được quan tâm thỏa đáng thì tính tích cực của họ sẽ không thể phát huy
được. Trong khi phê phán một cách nghiêm khắc chủ nghĩa cá nhân, Người viết:
"Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là"giày xéo lên lợi ích cá
nhân". Mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của
bản thânvà của gia đình mình". Trong quan điểm về thực hiện một nền dân chủ
xã hội chủ nghĩa, theo Người, phải làmột nền dân chủ chân chính, không hình
thức, không cực đoan, trong đó mỗi con người cụ thể phải được đảm bảo những
quyền lợi và nghĩa vụ của mình theo hiến pháp và pháp luật.
Con người, với tư cách là những cánhân, không tồn tại biệt lập mà tồn tại
trong mối quan hệ biện chứng với cộng đồng dân tộc và với các loàingười trên
toàn thế giới. Con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh không tồn tại như một
phạm trù bản thể luận có tính trừu tượnghóa và khái quát hóa, mà được đề cập
đến một cách cụ thể, đó là nhân dân Việt Nam, những con người lao độngnghèo
khổ bị áp bức cùng cực dưới ách thống trị của phong kiến, đế quốc; là dân tộc
Việt Nam đang bị đô hộ bởi chủ nghĩa thực dân; và mở rộng hơn nữa là những
"người nô lệ mất nước" và "người cùng khổ". Lôgíc pháttriển tư tưởng của
Người là xuất phát từ chủ nghĩa yêu nước để đến với chủ nghĩa Mác - Lênin,
đến với chủnghĩa quốc tế chân chính.
Theo lôgíc phát triển tư tưởng ấy, khái niệm "con người" của Hồ Chí Minh
tiếp cậnvới khái niệm "giai cấp vô sản cách mạng".
Người đề cập đến giai cấp vô sản cách mạng và sự thống nhất vềlợi ích
căn bản của giai cấp đó với các tầng lớp nhân dân lao động khác (đặc biệt là
nông dân). Người nhận thứcmột cách sâu sắc rằng, chỉ có cuộc cách mạng duy
nhất và tất yếu đạt tới được mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và
toàn thể nhân loại khỏi mọi sự nô dịch, áp bức. Toàn bộ các tư tưởng, lý luận
(chiếm mộtkhối lượng lớn trong các tác phẩm của Người) bàn về cách
mạng (chiến lược giải pháp; bàn về người cáchmạng và đạo đức cách mạng, về
hoạch định và thực hiện các chính sách xã hội; về rèn luyện và giáo dục
conngười v.v...) về thực chất chỉ là sự cụ thể hóa bằng thực tiễn tư tưởng về con
người của Hồ Chí Minh.Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, con người được khái
niệm vừa là mục tiêu của sự nghiệp giải phóng dântộc, giải phóng xã hội, vừa là
động lực của chính sự nghiệp đó.Tư tưởng đó được thể hiện rất triệt để và cụ
thểtrong lý luận chỉ đạo cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta.Trong lý luận về xây dựng chế độ mới, Hồ Chủ tịch đã
khẳng định xây dựng chế độ dân chủ nhân dângắn liền với việc thực hiện bước
tiến lên chủ nghĩa xã hội. Trong kháng chiến giải phóng dân tộc cần xây
dựngchế độ dân chủ nhân dân để đẩy mạnh công cuộc kháng chiến, đồng thời
tạo ra những tiền đề cho việc xây dựngchủ nghĩa xã hội; trong xây dựng chủ
nghĩa xã hội cần phải thực hiện chế độ dân chủ nhân dân, vì như Ngườinói:
"Đây là cuộc chiến đấu khổng lồ chống lại những cái gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để
tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi". Cuộc chiến đấu ấy sẽ không đi đến thắng lợi,
nếu không "dựa vào lực lượng của toàn dân".
Về chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh không bao giờ quan niệm hình thái
xã hội đó như một mô hình hoàn chỉnh, một công thức bất biến. Bao giờ Người
cũng coi trọng những điều kiện kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa khách quan.
Ngườichỉ đề ra những mục tiêu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội với
những bước đi thiết thực và những nộidung cơ bản nhất. Theo Người: "Nói một
cách tóm tắt, mộc mạc, chủ nghĩa xã hội trước hết là làm cho nhân dân lao động
thoát khỏi bần cùng, làm cho mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và
được sống đời hạnh phúc"; "Chủ nghĩa xã hội là nhằm nâng cao đời sống vật
chất và văn hóa của nhân dân" xây dựng chủ nghĩa xã hội tức là làm cho nhân
dân ta có một đời sống thật sung sướng, tốt đẹp. Người dạy xây dựng chủ nghĩa
xã hội phải thiết thực, phù hợp với điều kiện khách quan, phải nắm được quy
luật và phải biết vận dụng quy luật mộtcách sáng tạo trên cơ sở nắm vững tính
đặc thù, tránh giáo điều, rập khuôn máy móc. Sự sáng tạo đó gần gũi ,tương
đồng, nhất quán với luận điểm của Ăngghen: "Đối với chúng ta, chủ nghĩa cộng
sản không phải là trạngthái cần phải sáng tạo ra, không phải là một lý tưởng mà
hiện thực phải khuôn theo. Chúng ta gọi chủ nghĩa cộng sản là một phong trào
37
hiện thực, nó xóa bỏ trạng thái hiện nay". Vì vậy, không chỉ trong lý luận về
đấutranh giành độc lập dân tộc mà cả trong lý luận xây dựng chủ nghĩa xã hội
khi định ra những mục tiêu của chủnghĩa xã hội, trước hết, "cần có con người
xã hội chủ nghĩa", Hồ Chí Minh đã thể hiện nhất quán quan điểm về con người:
Con người là mục tiêu, đồng thời vừa là động lực của sự nghiệp giải phóng
xã hội và giải phóng chính bản thân con người.
Tấm lòng Hồ Chí Minh luôn hướng về con người. Người yêu thương con
người, tin tưởng con người, tinvà thương yêu nhân dân, trước hết là người lao
động, nhân dân mình và nhân dân các nước. Với Hồ Chí Minh,"lòng thương yêu
nhân dân, thương yêu nhân loại" là "không bao giờ thay đổi". Người có một
niềm tin lớn ở sức mạnh sáng tạo của con người. Lòng tin mãnh liệt và vô tận
của Hồ Chí Minh vào nhân dân, vào những conngười bình thường đã được hình
thành rất sớm. Từ những năm tháng Người bôn ba tìm đường cứu nước,
thâmnhập, lăn lộn, tìm hiểu thực tế cuộc sống và tâm tư của những người dân
lao động trong nước và nước ngoài. Người đã khẳng định: "Đằng sau sự phục
tùng tiêu cực, người Đông Dương ẩn giấu một cái gì đang sôi sục,đang gào thét,
và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm khi thời cơ đến". Tin vào quần chúng, theo
quan điểm của HồChí Minh, đó là một trong những phẩm chất cơ bản của người
cộng sản. Và đây cũng chính là chỗ khác căn bản, khác về chất, giữa quan điểm
của Hồ Chí Minh với quan điểm của các nhà Nho yêu nước xưa kia (kể cảcác
bậc sĩ phu tiền bối gần thời với Hồ Chí Minh) về con người. Nếu như quan điểm
của Hồ Chí Minh: "Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế
giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết toàn dân",thì các nhà Nho
phong kiến xưa kia mặc dù có những tư tưởng tích cực "lấy dân làm gốc", mặc
dù cũng chủtrương khoan thư sức dân", nhưng quan điểm của họ mới chỉ dừng
lại ở chỗ coi việc dựa vào dân cũng như một"kế sách", một phương tiện để thực
hiện mục đích "trị nước", "bình thiên hạ". Ngay cả những bậc sĩ phu tiền bối của
Hồ Chí Minh, tuy là những người yêu nước một cách nhiệt thành, nhưng họ
chưa có một quan điểmđúng đắn và đầy đủ về nhân dân, chưa có đủ niềm tin
vào sức mạnh của quần chúng nhân dân.
Quan điểm tin vào dân, vào nhân tố con người của Người thống nhất với
quan điểm của Mác, Ăngghen, Lênin: "Quần chúng nhân dân là người sáng tạo
chân chính ra lịch sử".
Tin dân, đồng thời lại hết lòng thương dân, tình thương yêu nhân dân của
Hồ Chí Minh có nguồn gốc sâuxa từ trong truyền thống dân tộc, truyền thống
nhân ái ngàn đời của người Việt Nam. Cũng như bao nhà Nhoyêu nước khác có
cùng quan điểm "ái quốc là ái dân", nhưng điểm khác cơ bản trong tư tưởng "ái
dân" của Người là tình thương ấy không bao giờ dừng lại ở ý thức, tư tưởng mà
đã trở thành ý chí, quyết tâm thực hiệnđến cùng sự nghiệp giải phóng giai cấp,
giải phóng dân tộc, giải phóng nhân loại cần lao, xóa bỏ đau khổ, áp bức bất
công giành lại tự do, nhân phẩm và giá trị làm người cho con người. ở Hồ Chí
Minh, chủ nghĩa yêunước gắn bó không tách rời với chủ nghĩa quốc tế chân
chính. Tình thương yêu cũng như toàn bộ tư tưởng vềnhân dân của Người không
bị giới hạn trong chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi mà nó tồn tại trong mối quan hệ
khăngkhít giữa các vấn đề dân tộc và giai cấp, quốc gia với quốc tế. Yêu thương
nhân dân Việt Nam, Người đồngthời yêu thương nhân dân các dân tộc bị áp bức
trên toàn thế giới. Trong sự nghiệp lãnh đạo cách mạng, Hồ ChíMinh luôn coi
trọng sức mạnh đoàn kết toàn dân và sự đồng tình ủng hộ to lớn của bè bạn khắp
năm châu, củacả nhân loại tiến bộ. Người cũng xác định sự nghiệp cách mạng
của nước ta là một bộ phận không thể tách rời trong toàn bộ sự nghiệp đấu tranh
giải phóng nhân loại trên phạm vi toàn thế giới.Tóm lại:
Quan niệm về con người, coi con người là một thực thể thống nhất của "cái
cá nhân" và "cái xã hội", con người tồn tại trong mối quan hệ biện chứng giữa
cá nhân với cộng đồng, dân tộc, giai cấp, nhân loại; yêu thương con người, tin
tưởng tuyệt đối ở con người, coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của
sự nghiệp giải phóng xã hội và giải phóng chính bản thân con người, đó chính là
những luận điểm cơ bản trong tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh. Xuất
phát từ những luận điểm đúng đắn đó, trong khi lãnh đạo nhân dâncả nước tiến
hành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, Hồ Chí Minh
luôn tin ở dân, hết lòng thương yêu, quý trọng nhân dân, biết tổ chức và phát
huy sức mạnh của nhân dân. Tư tưởng về con ngườicủa Người thông qua thực
tiễn cách mạng của Người thông qua thực tiễn cách mạng đã trở thành một
sứcmạnh vật chất to lớn và là nhân tố quyết định thắng lợi của chính sự nghiệp
cách mạng ấy.
Tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh dựa trên thế giới quan duy vật
triệt để của chủ nghĩa Mác -Lênin. Chính vì xuất phát từ thế giới quan duy vật
triệt để ấy, nên khi nhìn nhận và đánh giá vai trò của bảnthân mình (với tư cách
là lãnh tụ), Người không bao giờ cho mình là người giải phóng nhân dân. Theo
38
quanđiểm của Hồ Chí Minh, người cán bộ (kể cả lãnh tụ) chỉ là "đầy tớ trung
thành" có sứ mệnh phục vụ nhân dân,lãnh tụ chỉ là người góp phần vào sự
nghiệp cách mạng của quần chúng. Tư tưởng này đã vượt xa và khác về chất so
với tư tưởng "chăn dân" của những người cầm đầu nhà nước phong kiến có tư
tưởng yêu nước xưa kia.Và đây, cũng chính là điều đã làm nên chủ nghĩa nhân
văn cao cả ở Hồ Chí Minh, một chủ nghĩa nhân văn cộng sản trong cốt cách của
một nhà hiền triết phương Đông. Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng HồChí Minh làm nền
tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Tư tưởng về con người của Đảng
Cộng sảnViệt Nam nhất quán với tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh.
Sự nhất quán ấy được thể hiện qua đường lối lãnh đạo cách mạng và qua các
chủ trương chính sách của Đảng trong suốt quá trình Đảng lãnh đạo công
cuộcđấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong
sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, tư tưởng đó tiếp tục được Đảng ta quán
triệt vận dụng và phát triển. Con người Việt Nam đang là trung tâm trong "chiến
lược phát triển toàn diện"; đang là động lực của công cuộc xây dựng xã hội mới
với mục tiêu"dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi
lên chủ nghĩa xã hội".
28. CM tháng 8/1945 có phải là "cánh cửa chính trị khép hờ" không hay là
khoa học và nghệ thuật "chớp thời cơ" trong lãnh đạo tổng khởi nghĩa của
Đảng ta? bằng sự hiểu biết về lịch sữ Đảng hãy cho biết nhận định nào là
đúng hay sai?
Trả lời:
Nghệ thuật chớp thời cơ của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám 1945.
Bất cứ một cuộc cách mạng nào cũng đều phải biết tạo ra thời cơ và nắm
bắt thời cơ.Chính vì phát hiện được thời cơ, nắm bắt được thời cơ, biến thời cơ
thành sức mạnhvật chất, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã lãnh đạo thành
công cuộc Tổng khởinghĩa “long trời, lở đất” ngày 19-8-1945 một cách nhanh
gọn, ít tổn thất nhất, nhưng thành quả đạt được vô cùng to lớn. Cho đến nay, đã
64 năm trôi qua, bài học về lựa chọn thời cơ của Cách mạng Tháng Tám vẫn
còn nguyên giá trị...
Thời cơ là tình thế xuất hiện trong thời điểm nhất định có lợi nhất cho việc
chủ động pháthuy mọi sức mạnh để giành thắng lợi. Thời cơ đó có thể là do sai
lầm của đối phương, donăng động chủ quan tạo nên hoặc do khách quan đưa
đến. Thời cơ có thể qua đi rất nhanh,vì vậy khi thời cơ đến, phải nhạy bén nắm
bắt và phải kịp thời chớp lấy. Năm 1939, chiến tranh thế giới nổ ra. Năm 1940,
phát-xít Ðức tiến công nước Pháp, Pa-riđã thất thủ rơi vào tay quân Ðức, còn ở
Việt Nam, Nhật nổ súng đánh chiếm Lạng Sơn, hai đế quốc Nhật - Pháp tranh
nhau miếng mồi Ðông Dương. Phân tích về diễn biến cuộc chiến tranh giữa phe
phát-xít và Ðồng minh, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc khẳng định, thắng lợicuối cùng
sẽ thuộc về phe dân chủ và nhận định thời cơ giải phóng dân tộc đang đến
rấtgần, tình thế cách mạng sắp xuất hiện.Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
sớm nhìn thấy quy luật vận động cách mạng, dự báothời cơ cách mạng, chủ
động chuẩn bị lực lượng để sẵn sang khởi nghĩa khi thời cơ đến.
Ðảng chỉ đạo tích cực xây dựng lực lượng cách mạng trước hết tập trung
xây dựnglực lượng chính trị rộng khắp của quần chúng, đồng thời xây dựng
LLVT cách mạng. Ðểhoàn thành được nhiệm vụ đó, Ðảng quyết định thành lập
Mặt trận Việt Nam độc lập Ðồngminh (tức Việt Minh), đưa ra Chương trình Việt
Minh, kêu gọi nhân dân giương cao ngọncờ giải phóng dân tộc, tích cực chuẩn
bị lực lượng, đứng về phe Ðồng minh chống phát-xít. Ngày 9-3-1945, phát-xít
Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương, kéo theo đó là tình trạngkhủng hoảng
chính trị ở Việt Nam. Ngay lập tức Ban Thường vụ Trung ương Ðảng đã họpvà
đưa ra những nhận định khách quan về thời cơ khởi nghĩa đang đến rất gần và ra
Chỉ thị: "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Ðảng quyết định
phát động caotrào chống Nhật cứu nước.Ðến tháng 7-1945, phát-xít Ðức, Ý đã
bại trận trên chiến trường châu Âu. Ở châu Á, phát-xít Nhật đang trên đường
thất bại và sụp đổ. Dù đang bị ốm giữa rừng Tân Trào, Chủ tịchHồ Chí Minh
vẫn chỉ thị cho các đồng chí: "Lúc này thời cơ đã đến, dù hy sinh tới đâu,
dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được
độc lập"Khi phát-xít Nhật đầu hàng Ðồng minh (13-8-1945), Ðảng ta khẳng
định, tình thế cáchmạng đã xuất hiện, đây là cơ hội giải phóng dân tộc ngàn năm
có một: "Giờ quyết định chovận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào
hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải.
Vận dụng bài học nắm bắt thời cơ của Cách mạng Tháng Tám vào thời kỳ
mới:
39
 (QT) - Cách đây 65 năm, ngày 13/8/1945, được tin quân Nhật đầu hàng
Đồng minh, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã ngay lập tức thành lập
Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc. 23 giờ cùng ngày, Ủy ban chỉ huy lâm thời
Khu giải phóng công bố mệnh lệnh khởi nghĩa. Ủy ban khởi nghĩa ra Quân lệnh
số 1, nhấn mạnh: “Giờ tổng khởi nghĩa đã đến! Cơ hội có một cho quân dân Việt
Namcùng giành lấy quyền độc lập của nước nhà...Chúng ta phải hành động cho
nhanh với một tinh thầnvô cùng quả cảm, vô cùng thận trọng!...Cuộc thắng lợi
hoàn toàn nhất định sẽ thuộc về ta”.
Trong tất cả các cuộc cách mạng, đặc biệt là cách mạng giải phóng dân tộc,
vấn đề xác định thời cơ, chuẩn bị lực lượng cách mạng để chớp thời cơ khởi
nghĩa là những yếu tốhết sức quan trọng, quyết định thành công.Cuộc Tổng khởi
nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân trong Cách mạng Tháng Támnăm
1945 là minh chứng sinh động về sự nhạy bén trong nhận định và chỉ đạo chớp
thờicơ khởi nghĩa của Ðảng ta.Có thể nói, do nhận thức được tầm quan trọng
của thời cơ, Ðảng ta, đứng đầu là lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, ngay từ những năm
đầu thập niên 20 (thế kỷ 20), đã sớm đưa ra quan điểm về thời cơ cách mạng ở
Ðông Dương đang đến gần. Người viết: Ðằng sau sự phụctùng tiêu cực, người
Ðông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách
ghê gớm khi thời cơ đến. Bộ phận ưu tú có nhiệm vụ phải thúc đẩy cho thờicơ
đó mau đến. Ðến cuối năm 1939, chiến tranh thế giới lần thứ II nổ ra và lan rộng
khắp châu Âu. Tìnhhình thế giới và trong nước có những chuyển biến mau lẹ,
Hội nghị Trung ương Ðảng lầnthứ 7 (11-1940) đã được tổ chức tại Ðình Bảng
(Bắc Ninh), Hội nghị nhận định về thờicơ của cách mạng Việt Nam: Một cao
trào cách mạng nhất định sẽ nổi dậy. Ðảng phảichuẩn bị để gánh lấy cái sứ
mệnh thiêng liêng: Lãnh đạo cho các dân tộc bị áp bức ÐôngDương võ trang
bạo động giành lấy quyền tự do độc lập. Năm 1940, phát-xít Ðức tiến công nước
Pháp, Pa-ri đã thất thủ rơi vào tay quân Ðức, còn ở Việt Nam, Nhật nổ súng
đánh chiếm Lạng Sơn, hai đế quốc Nhật - Pháp tranh nhaumiếng mồi Ðông
Dương. Phân tích về diễn biến cuộc chiến tranh giữa phe phát-xít vàÐồng minh,
lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc khẳng định, thắng lợi cuối cùng sẽ thuộc về phe
dânchủ và nhận định thời cơ giải phóng dân tộc đang đến rất gần, tình thế cách
mạng sắpxuất hiện: Ấy là dịp tốt cho ta Nổi lên khôi phục nước nhà tổ tông.Trên
tinh thần đó, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 (5-1941) đánh giá,
tìnhhình thế giới, tình hình trong nước sẽ có những biến chuyển theo chiều
hướng Liên Xô và các nước Ðồng minh sẽ chiến thắng chủ nghĩa phát-xít, chính
quyền của phát-xít Nhậtlung lay, đổ nát; nhân dân ta bị bọn thực dân, phát-xít xô
đẩy vào thảm họa diệt vong, sẽ bước vào đường khởi nghĩa vũ trang và giành
thắng lợi bằng tổng khởi nghĩa. Hội nghịnhận định: Trong lúc này nếu không
giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, khôngđòi được độc lập, tự do cho
toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộcchịu mãi kiếp ngựa
trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòilại
được.Với quyết tâm phải giành cho được tự do, độc lập, Ðảng chỉ đạo tích cực
xây dựng lựclượng cách mạng trước hết tập trung xây dựng lực lượng chính trị
rộng khắp của quần.
Hưởng ứng lệnh Tổng khởi nghĩa, khắp nơi quần chúng đã đồng loạt
nổi dậy giành chính quyền. Với khí thế sục sôi, quyết liệt và nhanh chóng, chỉ
trong vòng hai tuần lễ, cuộc Tổng khởi nghĩa của nhân dân ta đã giành thắng lợi
hoàn toàn. Chế độ thuộc địa và chế độ quân chủ ngự trị trên đất nước ta đã bị lật
nhào.Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đánh dấu bước phát triển nhảy vọt
của cách mạng Việt Nam, mở rakỷ nguyên mới trong sự phát triển lịch sử dân
tộc, kỷ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng giai cấp công nhân và
nhân dân lao động, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã
hội.Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã để lại nhiều bài học quý báu,trong đó
có bài học Đảng ta đã kịp thời nắm bắt và tận dụng được thờicơ lịch sử, với
phương pháp cách mạng và tài tổ chức đầy mưu lược,vượt qua thách thức, chạy
đua với thời gian, lãnh đạo toàn dân nổi dậy giành lấy chính quyền; đồng thời,
đứng ở địa vị là chủ nhân của đấtnước Việt Nam mà tiếp đón quân Đồng minh
vào giải giáp quân Nhật. Với việc tiên đoán đúng thời cơ, chớp lấy thời cơ một
cách tài tình,khôn khéo, đã chứng minh sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta và
Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự quyết tâm, sẵn sàng của toàn dân, với lực lượng vũ
trang làm nòng cốt, có vai trò quyết định đối với thắng lợi của cuộcTổng khởi
nghĩa Tháng Tám.
Nghệ thuật chỉ đạo tài tình của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
việc chọn đúng thời cơ, ra quyết định Tổng khởi nghĩa đúng lúc, thểhiện cụ thể
trong Chỉ thị của Thường vụ Trung ương Đảng tháng 3/1945: “Nhật Pháp bắn
nhau và hành động của chúng ta” và bản Quân lệnh số 1 của Ủy ban khởi nghĩa
toàn quốc phát đi lúc 23 giờ 30 ngày13/8/1945, hiệu triệu toàn dân đứng lên
Tổng khởi nghĩa giành chínhquyền. Chọn thời điểm 13/8 để phát động Tổng
khởi nghĩa là vô cùngsáng suốt, bởi vì vào thời điểm đó, cách mạng đã lên đến
cao trào, lựclượng cách mạng đã lôi kéo được các tầng lớp trung lưu, lưng
40
chừng.Lúc đó quân Nhật bại trận, mất tinh thần cao độ, chỉ ngồi chờ quânđồng
minh tới tước vũ khí, ngụy quyền tay sai tan rã và đã tỏ thái độđầu hàng lực
lượng cách mạng. Thời cơ khởi nghĩa ngàn năm có mộtđó đã được lựa chọn một
cách chính xác trong khoảng 15 ngày trước khi quân Tưởng và quân Anh đổ bộ
vào Đông Dương. Nếu phát độngTổng khởi nghĩa sớm hơn, nhân dân ta sẽ tổn
hại nhiều xương máu.
Nếu phát động Tổng khởi nghĩa muộn hơn, khi quân đồng minh đã vào
Đông Dương thì cách mạng Việt Nam sẽ mất đi thế chủ động của mình và sẽ
gặp nhiều khó khăn khác. Cũng nhờ chọn đúng thời cơ mà sức mạnh của nhân
dân ta trong Cách mạng Tháng Tám đã được nhânlên gấp bội, đã tiến hành Tổng
khởi nghĩa thành công trong phạm vi cả nước trong thời gian ngắn. Thànhcông
của cuộc Tổng khởi nghĩa thể hiện sâu sắc sự nhạy bén, mẫn cảm cách mạng
của Đảng; biểu hiện tinh thần độc lập, tự chủ và sáng tạo của toàn Đảng, toàn
dân và toàn quân ta trong quá trình chuẩn bị vàtiến hành Tổng khởi nghĩa giành
chính quyền thắng lợi. Bài học về dự đoán chính xác thời cơ và nắm đúng thời
cơ trong những bước ngoặt lịch sử của Cáchmạng Tháng Tám năm 1945 cho
đến nay vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta
khởi xướng và lãnh đạo. Ngày nay, xu thế khu vực hóa và toàn cầu hóa kinh tế
ngày càng tăng mạnh.
Đồng thời, xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển cũng diễn ra mạnh mẽ
trên thế giới. Đó là những thời cơ mới tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho sự
phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Ởnước ta, đường lối, chính sách gần hai
mươi lăm năm đổi mới của Đảng và Nhà nước đã mang lại những thành tựu to
lớn, tạo điều kiện cho đất nước tiến lên theo xu thế phát triển chung của thời đại.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, vững bước đi lên con đườngxây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực hiện
đường lối phát triển kinh tế đất nước trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta chủ trương
tích cực và chủđộng hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Việc nước ta gia nhập Tổ
chức Thương mại Thế giới (WTO) làdấu mốc quan trọng trong tiến trình hội
nhập kinh tế quốc tế. Đó là kết quả của đường lối đối ngoại độclập, tự chủ, đa
phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Bước vào “sân chơi” WTO đã
mở ra cho đất nước ta những cơ hội, thuận lợi mới để phát triển kinh tế - xã hội,
đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa,hiện đại hóa đất nước, từng bước củng cố
và tăng cường tiềm lực quốc phòng, quân sự để bảo vệ vữngchắc Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa.
Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tất yếu nảy sinh
không ít khó khăn, thách thức mớicả trực tiếp và gián tiếp, tác động tiêu cực đến
việc bảo vệ độc lập chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc,giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa trong quá trình phát triển. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế
quốc tếhiện nay ở nước ta, cơ hội và thách thức luôn đan xen. Ngày nay, tuy
đất nước đã đạt được nhiều thành tựu mới trong quá trình chủ động hội nhập
vào nền kinh tế thế giới, nhưng vẫn đang phải đối mặt vớikhông ít nguy cơ và
thách thức, đặc biệt là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong
khuvực và trên thế giới và nguy cơ chệch định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên
cạnh đó, các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “diễn biến hòa
bình”, bạo loạn lật đổ đểchống phá cách mạng nước ta.
Vì vậy, đòi hỏi Đảng, Nhà nước ta và đối với mỗi tổ chức đảng, mỗi
cán bộ, đảng viên là phải tích cực nghiên cứu, vận dụng tốt những bài học lịch
sử trong Cách mạng ThángTám năm 1945 vào thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc, tranh thủ thời cơ, đẩy lùi nguy cơ. Thực hiện phát huy nội lực, nâng cao
hiệu quả hợp tác quốc tế, biết phân tích, dự đoán và biết chớp lấy thời cơ,
nắmchắc và tận dụng có hiệu quả thời cơ để mang lại lợi ích cho quốc gia, cộng
đồng, góp phần đẩy mạnh sựnghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Đó là thước đo bản lĩnh cách mạng, sự mẫn cảm vànguyên tắc lãnh đạo
của Đảng ta trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Kể từ Cách mạng
Tháng Tám thành công đến nay đã tròn 65 năm, cách mạng Việt Nam đã trải qua
nhiềugiai đoạn, nhiều bước ngoặt lớn với những thử thách vô cùng to lớn.
Nhưng dù ở giai đoạn nào, dù thửthách có to lớn đến đâu Đảng và Nhà nước ta
vẫn luôn biết dựa vào nhân dân, vì nhân dân mà chiến đấu,vì nhân dân mà phục
vụ, vượt qua mọi khó khăn thách thức để giành thắng lợi cho sự nghiệp cách
mạng.Với tinh thần và ý chí được khơi nguồn từ Cách mạng Tháng Tám, dưới
sự lãnh đạo của Đảng, toàn dân,toàn quân ta quyết tâm vượt qua thử thách, phấn
đấu thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, xây dựng thành công chủ nghĩa xã
hội trên đất nước ta.
29. Vì sao Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo cuộc Cách mạng xã hội
chủ nghĩa Việt Nam được 20 năm, nhưng lại phải đi tìm con đường tiến lên
Chủ nghĩa xã hội?
Gợi ý trả lời:
- Về lý luận:
41
+ Nhận thức là 1 quá trình từ thấp lên cao
+ Thực tiễn đến đâu tư duy đến đó
+ Cách mạng xã hội chủ nghĩa là 1 cuộc cải biến toàn diện
- Về thực tiễn:
+ Hoàn cảnh nước ta đang bị chia cắt 2 miền Nam - Bắc. Ở miền Bắc bấy giờ
đang xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong giai đoạn 1954 - 1975, khi đất nước
đang trong chế độ bao cấp, ta phải vừa xây dựng CNXH ở miền Bắc, vừa tập
trung nguồn lực để giải phóng miền Nam
+ Thực tiễn đòi hỏi Đảng phải tìm tòi để giải quyết những vấn đề: đất nước
khủng hoảng, nhiều nơi xé rào tìm cách
=> Tư duy đổi mới đó của Đảng được thể hiện từ Nghị quyết TW Đảng lần thứ
VI
30. Vai trò của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong việc thành lập Đảng cộng
sản việt nam?
I. Vai trò của Lãnh tụ trong chuẩn bị về tư tưởng chính trị
Năm 1911, trước cảnh nước mất, các phong trào yêu nước thất bại, Lãnh
tụ Nguyễn Ái Quốc sang phương Tây, nơi mà Người cho rằng có tư tưởng tự
do bình đẳng, khoa học kỹ thuật phát triển, tìm đường cứu nước, giải phóng
dân tộc. Qua cuộc sống thực tiễn và nghiên cứu các cuộc cách mạng điển hình
trên thế giới như cách mạng tư sản Pháp (1789), cách mạng tư sản Mỹ (1776)
và đặc biệt hướng đến tìm hiểu Cách mạng Tháng 10 Nga. Tháng 7 năm
1920, qua việc đọc “Sơ thảo luận cương những vấn đề dân tộc và thuộc địa”
của Lênin, Người chọn con đường cách mạng vô sản, theo chủ nghĩa Mác.
Từ cuối năm 1920, bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ của một chiến sĩ
II.
quốc tế vô sản, Lãnh tụ tích cực tìm hiểu chủ nghĩa Mác, vận dụng xây dựng
đường lối cách mạng Việt Nam. Đường lối này thể hiện qua các tác phẩm của
Người từ năm 1921 đến 1927, tiêu biểu là tác phẩm “Đường Kách Mệnh”
(1927), với nội dung như sau:
+ Con đường giải phóng dân tộc Việt Nam là cách mạng vô sản,
độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, con đường đi
lên của cách mạng Việt nam.
+ Chủ nghĩa đế quốc là kẻ thù chung của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động trên toàn thế giới, là kẻ thù trực tiếp nguy hại nhất
của nhân dân các nước thuộc địa.
+ Cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô sản
ở chính quốc có quan hệ chặt chẽ. Tuy nhiên, cách mạng thuộc địa
không phụ thuộc cách mạng chính quốc, mà có tính độc lập, có thể
thành công trước và hỗ trợ cho cách mạng chính quốc giành thắng lợi.
+ Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân trên nền tảng
là khối liên minh công nhân – nông dân, giai cấp công nhân giữ vai trò
lãnh đạo cách mạng.
+ Cách mạng giải phóng dân tộc tiến hành bằng bạo lực cách
mạng giành chính quyền, không thỏa hiệp.
+ Cách mạng giải phóng dân tộc phải có Đảng cộng sản lãnh đạo.
Đảng phải liên hệ mật thiết với nhân dân, tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ
từ nhân dân.
+ Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng vô sản thế
giới. Việt Nam phải tranh thủ sự ủng hộ cũng như ra sức đóng góp sức
mình vào phong trào chung của thế giới.
Những quan điểm trên được Lãnh tụ và những chiến sĩ cách
mạng tiên phong tích cực truyền bá về nước đầu thế kỉ XX, trở thành
ngọn cờ hướng đạo cho cách mạng Việt nam phát triển theo cách mạng
vô sản, là nhân tố quyết định dẫn đến việc thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam vào đầu năm 1930.
Vai trò của Lãnh tụ trong việc chuẩn bị về tổ chức cho thành lập
Đảng
Cuối năm 1924, sau thời gian học tập, làm việc tại quốc tế cộng sản-Liên
Xô, Lãnh tụ về Quảng Châu, Trung Quốc. Tháng 6-1925, Người lập Hội Việt
Nam Cách mạng Thanh niên (nòng cốt là Cộng sản Đoàn), ra báo Thanh niên
làm cơ quan ngôn luận. Hội hoạt động mạnh ở 3 lĩnh vực:
+ Mở lớp đào tạo cán bộ cách mạng, gửi cán bộ sang Liên Xô học…
42
 + Truyền bá chủ nghĩa Mác về Việt Nam (hướng chính là phong trào vô
sản hóa từ năm 1927)
+ Chuẩn bị các điều kiện quan trọng tiến tới thành lập Đảng
Dưới ảnh hưởng của Hội, cách mạng Việt nam phát triển mạnh theo con
đường vô sản. Cuối năm 1929, hình thành nên 3 tổ chức Cộng sản ở Việt nam
(Đông Dương cộng sản Đảng, An Nam cộng sản Đảng, Đông Dương cộng sản
Liên đoàn), nhưng 3 tổ chức này không đoàn kết, gây bất lợi cho phong trào
chung của cả nước. Trước tình hình đó, Lãnh tụ lấy tư cách là đại diện của
Quốc tế cộng sản triệu tập hội nghị hợp nhất. Hội nghị diễn ra từ 6-1 đến 7-2-
1930 tại Hương Cảng TQ, thống nhất thành lập Đảng cộng sản việt nam…
b. Ý nghĩa của việc thành lập Đảng
Đảng cộng sản việt nam ra đời là kết quả sự chuẩn bị công phu khoa
học của Lãnh tụ nguyễn ái quốc về tưởng chính trị và tổ chức. Đảng cộng sản
việt nam là sự kết hợp Chủ nghĩa Mác với phong trào công nhân và phong
trào yêu nước ở Việt nam.
- Đảng cộng sản việt nam ra đời đã chấm dứt sự khủng hoảng về đường
lối cứu nước ở Việt nam, chứng tỏ gccn Việt nam trưởng thành đủ sức lãnh đạo
CM.
- Đảng ra đời đưa cách mạng Việt nam thành bộ phận của cách mạng
thế giới. Đảng trở thành nhân tố cơ bản nhất phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp
sức mạnh thế giới làm nên những những thắng lợi của cách mạng Việt nam.
31. Nội dung cơ bản, ý nghĩa lịch sử Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
(2-1930)? Điểm khác của Luận cương chính trị tháng 10/1930 so với Cương
lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng? Câu 6 điểm
Hoàn cảnh ra đời: Hội nghị thành lập Đảng tháng 2/1930 (Hương Cảng,
TQ) đã thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt và Chương trình tóm
tắt do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc soạn thảo. Các văn kiện đó hợp thành Cương
lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng ta - Cương lĩnh Hồ Chí Minh.
a. Nội dung cơ bản:
Xác định phương hướng chiến lược của cách mạng Việt Nam là "làm
tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản"
TSDQCM là cuộc cách mạng tư sản kiểu mới do gccn lãnh đạo với mục
tiêu giành độc lập, giải phóng nhân dân lao động. Cuộc cách mạng giải phóng
dân tộc tiến lên chủ cộng sản là cuộc cm không ngừng gắn bó chặt chẽ.
Xác định những nhiệm vụ cụ thể của cách mạng:
- Về chính trị: đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến, làm
cho nước Nam được hoàn toàn độc lập, dựng ra Chính phủ công nông
binh và tổ chức quân đội công nông.
- Về kinh tế: tịch thu toàn bộ các sản nghiệp lớn của bọn đế quốc giao cho
Chính phủ công nông binh; tịch thu ruộng đất của bọn đế quốc làm của
công và chia cho dân cày nghèo, mở mang công nghiệp và nông nghiệp,
miễn thuế cho dân cày nghèo, thi hành luật ngày làm 8 giờ.
- Về văn hóa xã hội: dân chúng được tự do tổ chức, nam nữ bình quyền,
phổ thông giáo dục theo hướng công nông hoá.
Những nhiệm vụ trên bao gồm nội dung dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội,
nhưng nổi bật lên nhiệm vụ chống đế quốc gpdt
- Xác định lực lượng cách mạng, công-nông là gốc của cm, trí thức học
trò là bầu bạn của cm. Đối với các tầng lớp chưa rõ mặt phản cm như
trung-tiểu địa chủ, tư sản dân tộc…thì phải hết sức thu phục, hoặc trung
lập họ. đối với bộ phận đã rõ mặt phản cm như tổ chức Đại Việt…, thì
kiên quyết đánh đổ.
Như vậy, đại đoàn kết dân tộc là tư tưởng nổi bật trong việc xác định llcm của
Lãnh tụ, của Đả
- Phương pháp cách mạng: Cm giải phóng dân tộc phải tiến hành bằng
bạo lực cách mạng giành chính quyền, không thỏa hiệp
- Lãnh đạo cách mạng: Cmgpdt phải có Đảng cộng sản lãnh đạo. Đảng
phải vững mạnh về tổ chức, phải có đường lối khoa học, phải liên hệ
mật thiết với nhân dân, được nhân dân ủng hộ.
- Quan hệ quốc tế: Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng
thế giới, phải "liên kết với những dân tộc bị áp bức và quần chúng vô
sản trên thế giới nhất là với quần chúng vô sản Pháp".
b. Ý nghĩa của Cương lĩnh:
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là một cương lĩnh giải phóng
dân tộc đúng đắn và sáng tạo theo con đường cách mạng Hồ Chí Minh, phù hợp
với xu thế phát triển của thời đại mới, đáp ứng yêu cầu khách quan của lịch sử,
nhuần nhuyễn quan điểm giai cấp và thấm đượm tinh thần dân tộc vì độc lập tự
43
do, tiến hành cách mạng tư sản dân quyền và cách mạng ruộng đất để đi tới xã
hội cộng sản là tư tưởng cốt lõi của cương lĩnh này.
Nhờ sự thống nhất về tổ chức và cương lĩnh chính trị đúng đắn, ngay từ
khi ra đời Đảng đã quy tụ được lực lượng và sức mạnh của giai cấp công nhân
và của dân tộc Việt Nam. Đó là một đặc điểm và đồng thời là một ưu điểm
của Đảng, làm cho Đảng trở thành lực lượng lãnh đạo duy nhất của cách mạng
Việt Nam, sớm được nhân dân thừa nhận là đội tiền phong của mình, tiêu biểu
cho lợi ích, danh dự, lương tâm và trí tuệ của dân tộc.
c. Điểm khác của Luận cương tháng 10/1930 so với CLCTĐT.
Tháng 4/1930, đồng chí Trần Phú từ Liên Xô về nước hoạt động cách
mạng, được bầu vào BCHTW. Tháng 10/1930, Trần Phú triệu tập Hội nghị TƯ
Đảng lần thứ nhất (tại TQ), thông qua Luận cương chính trị của Đảng.
Luận cương chính trị tháng 10/1930 đã xác định nhiều vấn đề cơ bản về
chiến lược cách mạng. Nội dung của Luận cương cơ bản thống nhất với nội
dung được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng tháng 2/1930. Tuy nhiên,
Luận cương đã không nêu rõ mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Việt Nam thuộc địa,
không nhấn mạnh nhiệm vụ giải phóng dân tộc mà nặng về đấu tranh giai cấp
và cách mạng ruộng đất; không đề ra được một chiến lược liên minh dân tộc và
giai cấp rộng rãi trong cuộc đấu tranh chống đế quốc xâm lược và tay sai.
Nguyên nhân của những hạn chế đó là do nhận thức chưa đầy đủ về
thực tiễn cách mạng thuộc địa và chịu ảnh hưởng của tư tưởng tả khuynh, nhấn
mạnh một chiều đấu tranh giai cấp đang tồn tại trong Quốc tế cộng sản và một
số Đảng cộng sản trong thời gian đó.
32. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung cơ bản và ý nghĩa Hội nghị Trung ương 8
(tháng 5/1941) của Đảng Cộng sản Đông Dương?
 Hoàn cảnh lịch sử
- Năm 1939 chiến tranh thế giới lần thứ II bùng nổ, Pháp tham chiến, thi hành
chính sách tổng động viên thời chiến ở bóc lột nhân dân trong nước và
thuộc địa. Chính sách này đảy mâu thuẫn giữa nhân dân ĐD với Pháp hết
sức gay gắt…Đảng cộng sảnĐD đã họp HNTƯ 6(1939), VII (1940) chuyển
hướng chiến lược CM…
- Ngày 28/01/1941, sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, Lãnh tụ Nguyễn
Ái Quốc đã trở về nước để trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Từ
ngày 10 đến ngày 19/5/1941, Người triệu tập và chủ trì Hội nghị lần thứ 8
Ban Chấp hành Trung ương Đảng ở lán Khuổi Nặm, Pác Bó (Hà Quảng,
Cao Bằng). Tham gia Hội nghị có các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn
Thụ, Phùng Chí Kiên, Hoàng Quốc Việt cùng một số đại biểu của Xứ ủy
Bắc Kỳ, Trung Kỳ và đại biểu tổ chức Đảng hoạt động ở nước ngoài. Đồng
chí Trường Chinh được bầu làm Tổng Bí thư.
 Nội dung
Xét về tính chất và quy mô, Hội nghị Trung ương lần thứ 8 như một Đại
hội toàn quốc của Đảng. Nghị quyết Trung ương đã vạch ra những chiến lược
căn bản cho con đường cách mạng Việt Nam với những nội dung quan trọng.
Thứ nhất, nhấn mạnh mâu thuẫn chủ yếu đòi hỏi phải được giải quyết
cấp bách là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc phát xít Pháp – Nhật
bởi vì dưới hai tầng áp bức Nhật – Pháp, quyền lợi tất cả các giai cấp bị cướp
giật, vận mạng dân tộc nguy vọng không lúc nào bằng.
Thứ hai, khẳng định dứt khoát chủ trương phải thay đổi chiến lược đặt
nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, tạm gác nhiệm vụ cách mạng ruộng
đất. Để thực hiện nhiệm vụ đó, Hội nghị quyết định tiếp tục tạm gác khẩu hiệu
đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày thay bằng khẩu hiệu tịch thu ruộng
đất của đế quốc và Việt gian chia cho dân cày nghèo, chia lị ruộng đất công cho
công bằng, giảm tô, giảm tức.
Thứ ba, chủ trương giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng
nước ở Đông Dương, thi hành chính sách dân tộc tự quyết; sau khi đánh đuổi
Pháp – Nhật, các dân tộc trên cõi Đông Dương sẽ tổ chức thành liên bang cộng
hòa dân chủ hay đứng riêng tành lập một quốc gia tùy ý. Từ quan điểm đó, Hội
nghị quyết định thành lập ở mỗi nước Đông Dương một mặt trận riêng, thực
hiện đoàn kết từng dân tộc, đồng thời đoàn kết ba dân tộc chống kẻ thù chung.
Thứ tư, tập hợp rộng rãi mọi lực lượng dân tộc, không phân biệt thợ
thuyền, dân cày, phú nông, địa chủ, tư bản bản xứ, ai có lòng yêu nước thương
nòi đều có thể cùng nhau tham gia vào mặt trận Việt Minh cứu nước, giành độc
lập tự do cho dân tộc.
Thứ năm, chủ trương sau khi cách mạng thành công sẽ thành lập nước
Việt Nam Dân chủ cộng hòa theo tinh thần tân dân chủ, một hình thức nhà nước
của chung cả toàn thể dân tộc.
44
 Thứ sáu, Hội nghị xác định khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm - Ngoại xâm, nội phản tập trung chống phá Cqcm
của Đảng và nhân dân để khi thời cơ đến, với lực lượng sẵn có, ta có thể lãnh + Ở miền Bắc, 20 vạn quân Tưởng kéo vào Việt nam dưới danh nghĩa quân
đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương tiến tới tổng khởi Đồng Minh giải giáp vũ khí quân Nhật, nhưng thực chất muốn lật đổ chính
nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc. quyền cách mạng Việt nam, thành lập chính quyền tay sai cho quân Tưởng.
 Ý nghĩa Theo chân quân Tưởng là hai tổ chức phản động người Việt là Việt Quốc,
Việt Cách.
Hội nghị Trung ương lần thứ 8 và sự thay đổi chiến lược cách mạng của lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc và Trung ương Đảng trong việc giải quyết một cách đúng đắn + Ở Mn, quân Anh cũng với tư cách quân Đồng Minh vào giải giáp vũ khí
mối quan hệ giữa nhiệm vụ dân tộc và giai cấp, dân tộc và dân chủ trong điều quân Nhật, quân Anh đã hỗ trợ quân Pháp quay lại xâm lược Việt nam lần
kiện cụ thể của nước ta, chính là sự hoàn chỉnh nội dung các nghị quyết của Hội thứ hai.
nghị Trung ương lần thứ 6 và 7 trước đó. Sự thay đổi chiến lược một cách kịp + Trên lãnh thổ Việt Nam còn hơn 6 vạn quân Nhật, một bộ phận quân Nhật
thời, đầy sáng tạo của Hội nghị Trung ương lần thứ 8 đáp ứng được khát vọng ở miền Nam được quân Anh sử dụng chống phá cách mạng miền Nam, hỗ
độc lập, tự do của toàn dân tộc, phù hợp với bối cảnh cụ thể của cách mạng Việt trợ Pháp xâm lược Nam Bộ.
Nam, thực chất là sự trở lại với tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường của cách + Các tổ chức phản động trong nước (Đại Việt, …) cũng dựa vào quân đội
mạng Việt Nam đã được nêu ra trong Chánh cương, Sách lược vắn tắt từ đầu nước ngoài nổi lên chống phá chính quyền cách mạng.
năm 1930. Như vậy, Hội nghị Trung ương lần thứ 8 đã mở đường cho Cách
- Thực lực mọi mặt của nước Việt namDCCH đang trong thời kỳ cần
mạng Tháng Tám năm 1945 đi đến thắng lợi hoàn toàn ở Việt Nam.
củng cố, phát triển
+ Về chính trị: Việt Nam chưa có Chính phủ chính thức, chưa có Quốc hội,
33. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa Chỉ thị "Kháng chiến ‒ Kiến chưa có hiến pháp – pháp luật, …
quốc” ngày 25/11/1945 của Đảng cộng sảnĐD?
+ Về quân sự: lực lượng vũ trang cách mạng non trẻ, trang bị thô sơ, thiếu
a, Hoàn cảnh lịch sử Việt Nam sau CM T8/1945 kinh nghiệm chiến đấu,
● Thuận lợi + Về kinh tế: tiêu điều kiệt quệ, ngân sách trống rỗng, nạn đói đầu năm
chưa qua, nguy cơ nạn đói mới ập đến do lũ lụt, hán hạn kéo dài,
- Nhân dân Việt nam giành được chính quyền cm, Đảng cộng sản trở thành
+ Về văn hóa: trình độ dân trí thấp, hơn 90% mù chữ, tệ nạn xã hội nhiều.
đảng nắm chính quyền trên cả nước (đây là thuận lợi lớn nhất, mang tính
quyết định). + Về ngoại giao: Việt Nam chưa được nước nào trên thế giới công nhận đặt
quan hệ ngoại giao; Việt nam bị cô lập, bao vây.
- Nhân dân Việt nam đoàn kết, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ
tịch HCM. Khó khăn chồng chất khó khăn đặt chính quyền Cách mạng trước một
tình thế hiểm nghèo – “ngàn cân treo sợi tóc”. Đảng, Chủ tịch HCM đã nhanh
- Sau Thế chiến thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc, phong trào đi lên chủ
chóng hoạch định đường lối cách mạng phù hợp với tình hình mới. Chỉ thị “
nghĩa xã hội, phong trào vì hòa bình, tiến bộ trên thế giới phát triển mạnh
Kháng chiến-Kiến quốc” ngày 25/11/1945 của Đảng đã đáp ứng được hoàn
tạo thành những làn sóng cách mạng tấn công chủ nghĩa đế quốc.
cảnh trên.
● Khó khăn: b) Nội dung Chỉ thị “kháng chiến ‒ kiến quốc”

45
- Xác định tính chất của cách mạng Đông Dương vẫn là cuộc cách mạng
giải phóng dân tộc, tiếp tục sự nghiệp cách mạng Tháng 8/1945. Sự nghiệp
này chưa hoàn thành vì nước ta chưa hoàn toàn độc lập. Đề ra khẩu hiệu “Tổ
quốc trên hết, dân tộc trên hết.”
- Xác định kẻ thù chính, Qua phân tích âm mưu, hành động của từng kẻ thù với
chính quyền cách mạng, Đảng xác định Pháp là kẻ thù chính vì:
+ Pháp đã xâm lược, thống trị Đông Dương hơn 80 năm qua, hiểu rõ, có
nhiều quyền lợi ở Đông Dương,…
+ Pháp được Mỹ, Anh giúp sức quay lại xâm lược Việt Nam, Đông Dương lần
thứ hai.
+ Trên thực tế, ngày 23/9/1945, gần 2 vạn quân Pháp đã tấn công xâm lược
Nam Bộ.
Do đó, toàn dân tộc phải tập trung sức mạnh vào chống Pháp
- Xác định 4 nhiệm vụ cấp bách:
+ củng cố chính quyền
+ chống thực dân Pháp ở Nam Bộ
+ bài trừ nội phản;
+ cải thiện đời sống nhân dân.
- Chỉ thị đề ra các biện pháp cụ thể:
Về chính trị, củng cố chính quyền cách mạng; xúc tiến cho tổng
tuyển cử bầu Quốc hội, lập chính phủ chính thức; xây dựng hiến
pháp của nước Việt Nam mới.
Về kinh tế, diệt giặc đói bằng cách tăng gia sản xuất, nhường cơm sẻ
áo, lá lành đùm lá rách; Phát động “tuần lễ vàng”, ủng hộ “quỹ độc
lập”.
Về văn hóa, diệt giặc dốt, bài trừ văn hóa ngu dân, xóa nạn mù chữ,
xây dựng nền văn hóa mới.
Về quân sự, động viên toàn dân tham gia kháng chiến, kháng chiến
lâu dài…
Về ngoại giao, cứng rắn về nguyên tắc nhưng mềm dẻo về sách
lược, với Tàu “Hoa-Việt than thiện”, với Pháp “độc lập về chính trị,
nhân nhượng về kinh tế”
c, Ý nghĩa của chỉ thị
Những quan điểm và chủ trương, biện pháp được Đảng nêu ra trong bản
Chỉ thị Kháng chiến – Kiến quốc đã giải đáp trúng những vấn đề cơ bản và cấp
bách của cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ, có tác dụng định hướng tư tưởng, soi
sáng con đường xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng trong giai đoạn đầy
khó khăn và phức tạp.
Thể hiện một quy luật của cách mạng Việt Nam sau cách mạng tháng
8/1945 là xây dựng chế độ mới phải đi đôi với bảo vệ chế độ mới. Đó cũng
chính là quy luật dựng nước gắn liền với giữ nước của dân tộc.
34. Nguyên nhân cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ và nội dung đường
lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1946-1954 của Đảng?
a. Nguyên nhân bùng nổ cuộc kháng chiến:
- Về phía Việt namDCCH
Sau Cách mạng tháng Tám, đứng trước những khó khăn lớn của đất nước
về chính trị, quân sự, kinh tế,… Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam đoàn
kết, hăng hái bắt tay vào xây dựng và kiến thiết đất nước.
Về ngoại giao, Việt nam thực hiện phương châm thân thiện, thêm bạn bớt
thù. Điều này thể hiện trong việc nhân nhượng với quân Tưởng (về chính trị,
kinh tế, văn hóa); đặc biệt với quân Pháp, Việt nam thực hiện độc lập về chính
trị, nhân nhượng về kinh tế - kí Hiệp định sơ bộ 6-3-1946 và Tạm ước 14-9-
1946 với Pháp, mong muốn giải quyết mối quan hệ với Pháp bằng hòa bình, ổn
định…
- Về phía Pháp
Quân Pháp cố tình xâm lược Việt Nam một lần nữa nên liên tục bội ước-
tiếp tục mở rộng chiến ở Nam Bộ và ngay sau khi đem quân ra miền Bắc, Pháp
đã đánh chiếm Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương,… đánh chiếm trụ sở Bộ
Tài chính; gửi tối hậu thư yêu cầu Việt nam giao quyền kiểm soát thủ đô Hà Nội
cho Pháp, giải tán lực lượng tự vệ HN. Nếu Việt nam không thực hiện yêu cầu
này, chậm nhất là sáng 20-12-1946, Pháp sẽ nổ súng hành động.
46
 Mọi cơ hội hòa bình không còn, Việt nam không thể tiếp tục nhân
nhượng, nhân nhượng là mất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng Đảng, Chính
phủ kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên tiến hành cuộc kháng chiến toàn quốc
bảo vệ dân tộc.
b. Nội dung đường lối toàn quốc kháng chiến:
- Cơ sở hình thành: Từ kinh nghiệm dựng nước và giữ nước của dân tộc. Và,
thể hiện tập trung trong 3 văn kiện: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của
chủ tịch Hồ Chí Minh; Chỉ thị toàn dân kháng chiến của Trung ương Đảng;
tác phẩm “Kháng chiến nhất định thắng lợi” của đồng chí Trường Chinh.
- Nội dung đường lối kháng chiến:
Xác định mục tiêu của cuộc kháng chiến là đánh bại thực dân Pháp xâm
lược, giành độc lập, tự do, thống nhất hoàn toàn cho đất nước.
Xác định tính chất của cuộc kháng chiến: là cuộc chiến tranh tiến bộ vì tự
do, độc lập, dân chủ và hòa bình nên cuộc kháng chiến có tính chất dân tộc
giải phóng và dân chủ mới, là cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt
Nam.
Phương châm tiến hành kháng chiến: tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân,
thực hiện kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình là
chính.
+ Kháng chiến toàn dân:
 Kctd là sự xác định tham gia kháng chiến là trách nhiệm, nghĩa vụ
của mọi người dân Việt nam. Điều này thể hiện rõ trong lời kêu
gọi toàn quốc kc của Chủ tịch HCM: bất kỳ đàn ông đàn bà
không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, bất kỳ người già người
trẻ, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp.
Kctd thực hiện mỗi người dân là một chiến sĩ đánh giặc, mỗi
đường phố làng mạc trở thành pháo đài.
 Kctd tạo sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc.
+ Kháng chiến toàn diện: tức là đánh giặc trên tất cả các mặt từ kinh
tế, chính trị, văn hóa, quân sự, ngoại giao.
 Kinh tế: thực hiện xây dựng kinh tế tự cung tự cấp, tập trung phát
triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, công nghiệp quốc
phòng.
 Chính trị: thực hiện đoàn kết toàn dân, đoàn kết với nhân dân yêu
chuộng tự do hòa bình trên thế giới.
 Quân sự: thực hiện vũ trang toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang
nhân dân, tiêu diệt địch, giải phóng nhân dân và đất đai. Thực hiện
du kích chiến, tiến lên vận động chiến, đánh chính quy.
 Văn hóa: xóa bỏ văn hóa thực dân phong kiến, xây dựng nền văn
hóa dân chủ mới theo 3 nguyên tắc: dân tộc, khoa học và đại
chúng’
 Ngoại giao: thực hiện thêm bạn bớt thù, biểu dương thực lực, sẵn
sàng đàm phán nếu Pháp công nhận Việt Nam độc lập.
 Kctd tạo sức mạnh trên tất cả các mặt trận trong cuộc kc của nhân
dân Việt nam.
+ Kháng chiến lâu dài:
 Pháp mạnh về vật chất, phương tiện chiến tranh hiện đại, nhưng
yếu vì tính phi nghĩa của việc đem quân đi xâm lược và do khoảng
cách địa lí nên Pháp muốn đánh nhanh thắng nhanh, tránh sa lầy…
 Việt nam thì yếu về vật chất, phương tiện chiến tranh, nhưng mạnh
về tinh thần…, nên Việt nam đánh lâu dài để có thời gian xây
dựng, tạo dần sự chuyển hóa tương quan về lực lượng, đồng thời
phá thế chiến lược đánh nhanh thắng nhanh của Pháp. Khi thực lực
mạnh, Việt nam sẽ đẩy mạnh các cuộc tấn công quy mô lớn đảy
Pháp vào thế thua, buộc Pháp phải ngồi vào bàn đàm phán kết thúc
ct lập lại hòa bình
+ Dựa vào sức mình là chính:
 Xuất phát từ thực tế Việt nam chưa được nước nào trên tg công
nhận, đặt quan hệ ngoại giao, và từ phong cách kháng chiến của dân
tộc trong lịch sử- bình tĩnh kiên cường một mình kháng chiến, nên
Đảng xác định dựa vào sức mình là chính trong kháng chiến chống
Pháp.
 Phương châm đề cao tự cấp, tự túc, chủ động linh hoạt trong kháng
chiến. Bên cạnh đó, Việt nam luôn đề cao và tranh thủ sự giúp đỡ
của các nước, kết hợp hiệu quả sức mạnh trong nước với sức mạnh
quốc tế.
47
 Xác định triển vọng kháng chiến: mặc dù lâu dài, gian khổ, khó khăn
song nhất định cách mạng Việt nam sẽ thắng lợi.
c. Ý nghĩa
Đường lối kháng chiến được công bố sớm cho thấy sự chủ động, không
bất ngờ trước tình hình đã có tác dụng dẫn đường, chỉ lối, động viên toàn Đảng,
toàn quân, toàn dân ta tiến lên.
Đường lối kháng chiến được nhân dân ủng hộ, hưởng ứng giúp cuộc
kháng chiến nhanh chóng đi vào ổn định, phát triển đúng hướng, từng bước đi
tới thắng lợi cho dân tộc Việt Nam.
36. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung và ý nghĩa đường lối kháng chiến chống
Mỹ cứu nước của Đảng LĐViệt nam thể hiện trong Hội nghị Trung ương
Đảng lần thứ 11(3-1965) và lần thứ 12(12-1965)?
a) Hoàn cảnh:
Để cứu vãn sự sụp đổ của chính quyền và quân đội Sài Gòn, từ giữa
năm 1965, đế quốc Mỹ đã chuyển sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục
bộ”, ồ ạt đưa quân viễn chinh vào miền Nam, đồng thời mở rộng cuộc chiến
tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc Việt Nam, nhằm
làm suy yếu miền Bắc và ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc cho cách mạng
miền Nam.
Chiến tranh lan rộng cả nước đã đặt vận mệnh dân tộc Việt Nam trước những
thách thức nghiêm trọng. Trước tình hình đó, Hội nghị lần thứ 11(3/1965), và
Hội nghị lần thứ 12 (12/1965) của Ban chấp hành Trung ương Đảng họp, đề ra
đường lối:
b) Nội dung
Quyết tâm và mục tiêu chiến lược: Đảng xác định mặc dù đế quốc Mỹ đưa vào
miền Nam hàng chục vạn quân viễn chinh nhưng quân Mỹ vào trong thế thua,
thế bị động nên so sánh lực lượng giữa ta và địch vẫn không có sự thay đổi lớn.
Việt Nam có đủ điều kiện và sức mạnh để đánh Mỹ và thắng Mỹ.
Với tinh thần “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, Đảng quyết định
phát động cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trong toàn quốc, coi chống
Mỹ, cứu nước là nhiệm vụ thiêng liêng của cả dân tộc từ Nam chí Bắc.
Mục tiêu chiến lược: Kiên quyết đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của đế
quốc Mỹ trong bất kỳ tình huống nào, nhằm bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền
Nam, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, tiến
tới thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà
- Phương châm chiến lược: Một là, tiếp tục đẩy mạnh cuộc chiến tranh
nhân dân chống chiến tranh cục bộ của Mỹ ở miền Nam, đồng thời phát
động chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của Mỹ ở miền Bắc.
Hai là, thực hiện kháng chiến lâu dài, dựa vào sức mình là chính, càng đánh
càng mạnh và cố gắng đến mức độ cao, tập trung lực lượng của cả hai miền
để mở những cuộc tiến công lớn, tranh thủ thời cơ giành thắng lợi quyết
định trong thời gian tương đối ngắn trên chiến trường miền Nam.
- Tư tưởng chỉ đạo và phương châm đấu tranh: Ở miền Nam, giữ vững và
phát triển thế tiến công, kiên quyết tiến công và liên tục tiến công; kiên trì
phương châm đấu tranh quân sự kết hợp đấu tranh chính trị, triệt để vận
dụng ba mũi giáp công, đánh địch trên cả ba vùng chiến lược. Ở miền Bắc,
chuyển hướng xây dựng kinh tế và quốc phòng trong điều kiện có chiến
tranh phá hoại; tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá
hoại của đế quốc Mỹ để bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, động viên sức
người sức của đến mức cao nhất chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam.
- Về mối quan hệ và nhiệm vụ cách mạng của hai miền: Trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, miền Nam là tiền tuyến lớn, miền Bắc là hậu phương lớn.
Phải nắm vững mối quan hệ giữa nhiệm vụ bảo vệ miền Bắc và giải phóng
miền Nam. Khẩu hiệu chung của nhân dân cả nước lúc này là “Tất cả cho
tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.
c) Ý nghĩa:
Nghị quyết Trung ương lần thứ 11 và lần thứ 12 năm 1965 nói trên thể hiện
tư tưởng nắm vững, giương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội, tiếp tục tiến hành đồng thời hai chiến lược của Đảng và quyết
tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ
quốc của dân tộc ta. Đó là đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn
diện, lâu dài, dựa vòa sức mình là chính trong hoàn cảnh mới, là cơ sở để
Đảng lãnh đạo đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đi đến thắng lợi
vẻ vang.
48
37. Hoàn cảnh lịch sử, nội dung cơ bản và ý nghĩa đường lối đổi mới của
Đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (12-1986) của Đảng.
a. Hoàn cảnh lịch sử
- ĐH VI của Đảng diễn ra tại HN từ 15 đến 18-12-1986, trong bối cảnh cuộc
cách mạng khkt đang phát triển mạnh, xu thế đối thoại trên thế giới đang
dần thay thế xu thế đối đầu. Đổi mới đã trở thành xu thế của thời đại. Liên
Xô và các nước xã hội chủ nghĩa đều tiến hành cải tổ sự nghiệp xây dựng
- Năm phương hướng lớn phát triển kinh tế là: Bố trí lại cơ cấu sản xuất;
chủ nghĩa xã hội.
- Việt Nam đang bị các nước đế quốc và thế lực thù địch bao vây, cấm vận và
ở tình trạng khủng hoảng kinh tế xã hội trầm trọng. Lương thực, thực phẩm,
hang tiêu dung khan hiếm, lạm phát tang lên 774% năm 1986. Các hiện
tượng tiêu cực, vi phạm pháp luật, vượt biên trái phép khá phổ biến. Đổi
- ĐH nhấn mạnh Tư tưởng chỉ đạo của chính sách kinh tế là giải phóng mọi
mới đã trở thành đòi hỏi bức thiết của đất nước.
b. Nội dung đường lối đổi mới
- ĐH nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá
thành tựu, nghiêm túc kiểm điểm, chỉ rõ sai lầm, khuyết điểm của Đảng
trong giai đoạn 1975-1986. Đó là những sai lầm nghiêm trọng kéo dài về
chủ trương, chính sách lớn, sai lầm về chỉ đạo chiến lược và tổ chức thực
hiện. Những sai lầm đó, đặc biệt trên lĩnh vực kinh tế là bệnh chủ quan duy
ý chí, lối suy nghĩ và hành động đơn giản, nóng vội, chạy theo nguyện vọng
chủ quan. Nguyên nhân của mọi nguyên nhân bắt nguồn từ những khuyết
điểm trong hạt động tư tưởng, tổ chức và công tác cán bộ của Đảng. ĐH rút
ra bốn bài học quý báu: Một là, trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng
phải quán triệt tư tưởng lấy dân làm gốc. Hai là, Đảng phải luôn xuất phát
từ thực tế, tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan. Ba là, phải
biết kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong đk mới. Bốn là,
chăm lo xây dựng Đảng ngang tầm với một ĐẢng cầm quyền đang lãnh đạo
nhân dân tiến hành cmxã hội chủ nghĩa.
- Thực hiện nhất quán chính sách phát triển nhiều thành phần kinh tế. Đổi
mới cơ chế quản lý, xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu, hành chính, bao cấp
chuyển sang hạch toán, kinh doanh, kết hợp kế hoạch với thị trường. Nhiệm
vụ bao trùm, mục tiêu tổng quát trong những năm còn lại của chặng
đường đầu tiên là: Sản xuất đủ tiêu dung và có tích lũy; bước đầu tạo ra
cơ cấu kinh tế hợp lý, trong đó đặc biệt chú trọng ba chương trình kinh tế
lớn là lương thực- thực phẩm, hang tiêu dung và hang xuất khẩu, coi đó là
sự cụ thể hóa nội dung cnh trong chặng đường đầu thời kỳ quá độ. Thực
hiện cải tạo xã hội chủ nghĩa thường xuyên với hình thức, bước đi thích
hợp, làm cho quan hệ sản xuất phù hợpvà llsx phát triển. Đổi mới cơ chế
quản lý kinh tế, giải quyết cho được những vấn đề cấp bách về phân phối,
lưu thông. Xây dựng và tổ chức thực hiện một cách thực, có hiệu quả các
chính sách xã hội. Bảo đảm nhu cầu củng cố quốc phòng và an ninh.
Điều chỉnh cơ cấu đầu tư và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa; Sử
dụng và cải tạo đúng đắn các thành phần kinh tế; Đổi mới cơ chế quản lý
kinh tế, phát huy mạnh mẽ động lực khkt; Mở rộng và nâng cao hiệu quả
kinh tế đối ngoại.
năng lực sx hiện có, khai thác mọi tiềm năng của đất nước, và sử dụng có
hiệu quả sự giúp đỡ quốc tế để phát triển mạnh mẽ llsx đi đôi với xây dựng
và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
 Tập trung vào chính sách xã hội bao trùm mọi mặt của đời sống
con người, với bốn nhóm chính sách là: Kế hoạch hóa dân số, giải
quyết việc cho người lao động. Thực hiện công bằng xã hội, bảo đảm
an toàn xã hội, khôi phục trật tự, kỷ cương trong mọi lĩnh vực xã hội.
Chăm lo đáp ứng các nhu cầu giáo dục, văn hóa, bảo vệ và tang cường
sức khỏe của nhân dân. Xây dựng chính sách bảo trợ xã hội.
 Đề cao cảnh giác, tang cường quốc phòng và an ninh của đất nước,
quyết đánh thắng kiểu chiến tranh ohas hoại nhiều mặt của địch, bảo
đảm chủ động trong mọi tình huống để bảo vệ Tổ quốc.
 Đổi mới công tác đối ngoại nhằm góp phần quan trọng vào cuộc đấu
tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ
nghĩa xã hội. Tăng cường tình hữu nghị và hợp tác toàn diện với Liên
Xô và các nước xã hội chủ nghĩa; bình thường hóa quan hệ với TQ vì
lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình ở Đông Nam Á và trên thế
giới. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, phấn đấu giữ
vững hòa bình ở Đông Dương, Đông Nam Á và trên thế giới, tang
cường quan hệ đặc biệt giữa ba nước Đông Dương.
49
  Đổi mới sự lãnh đạo của Đảng về tư duy, trước hết là tư duy kinh tế, đổi
mới về công tác tư tưởng. Đổi mới công tác cán bộ và phong cách làm
việc, giữ vững các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng…Đảng cần
phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động, thực hiện “dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra”, và tang cường vai trò quản lý của Nhà
nước để huy động lực lượng quần chúng.
c.Ý nghĩa
ĐH VI của Đảng là ĐH khởi xướng đường lối đổi mới toàn diện, đánh
dấu bước ngoặt phát triển mới trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Các
Văn kiện của ĐH mang tính khoa học và cách mạng, tạo bước ngoặt cho sự phát
triển của CmViệt nam. Yu nhiên, hạn chế của ĐH VI là chưa tìm ra những giải
pháp hiệu quả tháo gỡ tình trạng rối ren trong phân phối lưu thông.
38. Nội dung Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở Việt nam (Cương lĩnh năm 1991 và 2011)
a. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
do ĐH VII (1991) thông qua
- Hoàn cảnh: Đất nước sau hơn 4 năm đổi mới cơ bản ổn định nhưng chưa ra
khoi khủng hoảng kinh tế xã hội. Công cuộc đổi mới còn nhiều hạn chế, còn
nhiều vấn đề kinh tế xã hội nóng bỏng chưa được giải quyết.
- Nội dung
+ Tổng kết 5 bài học lớn: Cương lĩnh tổng kết 60 năm Đảng lãnh đạo CmViệt
nam, chỉ ra những thành công, khuyết điểm, sai lầm và nêu ra 5 bài học lớn:
● Nắm vững ngọn cờ đldt và chủ nghĩa xã hội
● Sự nghiệp cm là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân
● Không ngừng củng cố, tăng cường đoàn kết: đk toàn Đảng, đk toàn dân,
đk dân tộc, đk quốc tế.
● Kết hợp sức mạnh dân tộc với sm thời đại
● Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hang đầu bảo đảm thắng lợi
của cm VM
+ Nêu 6 đặc trưng cơ bản về xã hội chủ nghĩa mà Việt nam xây dựng:
● Do nhân dân lao động là người làm chủ
● Có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên llsx hiện đại và chế độ sở
hữu về các tư liệu sx chủ yếu
● Có nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc
● Con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo
năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc,
có đk phát triển toàn diện cá nhân.
● Các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau cùng
tiến bộ
● Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên thế
giới
+ ĐH nêu ra 7 phương hướng lớn xây dựng chủ nghĩa xã hội:
● Xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa
● Phát triển lực lượng sản xuất, cnh đất nước theo hướng hiện đại gắn
liền với pt một nền nông nghiệp toàn diện..
● Thiết lập từng bước quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa từ thấp đến cao
với đa dạng về hình thức sở hữu
● Phát triển nền kinh tế hang hóa nhiều thành phần theo định hướng xã
hội chủ nghĩa…
● Tiến hành cmxã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng và văn hóa…
50
 ● Thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc
● Thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ tổ quốc
+ Xác định thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt nam: là một quá trình
lâu dài, trải qua nhiều chặng đường với những định hướng lớn về chính sách
kinh tế, xã hội, quốc phòng-an ninh, đối ngoại. Mục tiêu tổng quát phải đạt tới,
khi kết thúc thời kỳ quá độ là xây dựng xong về cơ bản những cơ sở kinh tế của
chủ nghĩa xã hội, với kiến trúc thượng tầng về chính trị và tư tưởng, văn hóa
phù hợp, làm cho Việt nam trở thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh
+ Nêu rõ quan điểm về xây dựng hệ thống chính trị, xây dựng Nhà nước xã hội
chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; xây duwngjMawtj trận Tổ
quốc Việt nam và các đoàn thể nhân dân. Trong hệ thống chính trị, Đảng cộng
sản việt nam là một bộ phận và là tổ chức lãnh đạo hệ thống đó. Đảng lấy
cnMLN và tt HCM làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, lấy tập
trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản. Xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh về tư tưởng chính trị và tổ chức.
- Ý nghĩa:
Cương lĩnh năm 1991 đã giải đáp đúng đắn vấn đề cơ bản nhất của cm Việt nam
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội; đặt nền tảng đoàn kết, thống nhất
giữa tư tưởng với hành động, tạo ra sức mạnh tổng hợp đưa Việt nam tiếp tục
phát triển.
b. Cương lĩnh năm 2011 (bổ sung, phát triển Cương lĩnh 1991)
- Hoàn cảnh: Tình hình thế giới diễn biến phức tạp. Hòa bình hợp tác và phát
triển vẫn là xu thế lớn, nhưng chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, khủng
bố, tranh chấp lãnh thổ diễn biến phức tạp. Thiên tai, dịch bệnh, khủng
hoảng kinh tế toàn cầu, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu diễn ra
nghiêm trọng gtreen toàn thế giới. Các thế lực thù địch tiếp tục chống phá,
kích động bạo loạn, đẩy mạnh hoạt động “diễn biến hòa bình” chống phá
chế độ ta.
- Nội dung: Cương lĩnh năm 2011 bổ sung, phát triển nhận thức mới ở tiêu đề
và nội dung từng phần
+ Khẳng định 5 bài học kinh nghiệm lớn:
● Nắm vững ngọn cờ đldt và chủ nghĩa xã hội
● Sự nghiệp cm là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân
● Không ngừng củng cố tăng cường đoàn kết, đk toàn Đảng, đk toàn
dân,…
● Kết hợp sm dân tộc với sm thời đại, sm trong nước với sm quốc tế
● Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu qđ thắng lợi của cmViệt
nam
+ Xác định quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt nam trong bối cảnh mới diễn
biến phức tạp: Về đặc điểm, xu thế chung. Đánh giá về chủ nghĩa xã hội. Về
mô hình, mục tiêu, phương hướng cơ bản
+ Xác định những định hướng lớn về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội,
quốc phòn an ninh, đối ngoại
+ Về quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt nam
+ Chỉ rõ 8 phương hướng cơ bản xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt
nam:
● Đảy mạnh cnh, hđh đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức…
● Pt nền kttt định hướng xã hội chủ nghĩa
● Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc…
● Bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia…
● Thực hiện đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hòa bình, hữu nghị…
● Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đk toàn dân…
● Xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh
51
+ Về mô hình, mục tiêu, phương hướng cơ bản:
● Về văn hóa, xã hội
Trong các đặc trưng về mô hình chủ nghĩa xã hội ở Việt nam, so với
Cương lĩnh năm 1991, Cương lĩnh năm 2011 có bổ sung hai đặc trưng - Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển
bao trùm, tổng quát: toàn diện, thống nhất trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần
nhân văn, dân chủ, tiến bộ, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc.
● Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh Kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của cộng đồng các
dân tộc Việt nam, tiếp thu những tinh hao văn hóa nhân loại, xây
● Có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, vì lợi ích chân
và vì nhân dân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực
và thẩm mỹ ngày càng cao
+ Những định hướng lớn về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc
phòng…
- Con người là trung tâm của chiến lược phát triển văn hóa, là chủ thể
● Về kinh tế: phát triển. Xây dựng con người Việt nam giàu lòng yêu nước, có ý
. Phát triển nền kttt định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức thức làm chủ, có trách nhiệm công dân
sở hữu, nhiều tp kinh tế, hình thức tổ chức kinh doanh và hình thức
phân phối. Các tp kinh tế hoạt động theo pháp luật, đều là bộ phận hợp . Coi phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và
thành quan trọng của nền kinh tế, bình đẳng trước pháp luật, cùng phát công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát
triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh. Kinh tế nhà nước giữ vai triển. Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát
trò chủ đạo. Kinh tế tập thể không ngừng được củng cố và phát triển. triển của xã hội, nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại
Kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, phục vụ đắc lực sự
vững chắc của nền kinh tế quốc dân; kinh tế tư nhân là một trong những nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đảy mạnh xây dựng xã hội học tập,
động lực của nền kinh tế. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân học tập suốt đời
khuyến khích phát triển…
. Phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, thực hiện công nghiệp
hóa hiện đại hóa nhân nước gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài
nguyên môi trường; xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý, hiện đại, có hiệu
quả và bền vững, gắn kết chặt chẽ công nghiệp-nông nghiệp-dịch vụ.
Coi trọng phát triển các ngành công nghiệp nặng, công nghiệp chế tạo
có tính nền tảng và các ngành công nghiệp có; phát triển nông, lâm, ngư
nghiệp ngày càng đạt trình độ công nghệ cao…
. Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đồng thời chủ động, tích cực
hội nhập kinh tế quốc tế.

52

35. Tình hình Việt Nam sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954. Nội dung, ý
nghĩa đường lối cách mạng Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
III của Đảng LĐViệt nam(tháng 9/1960) đề ra?
a. Hoàn cảnh lịch sử
Trên thế giới, thuận lợi là hệ thống xã hội chủ nghĩa tiếp tục lớn mạnh
cả về kinh tế, quân sự, khoa học – kĩ thuật, nhất là Liên Xô. Phong trào giải
phóng dân tộc phát triển mạnh ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh. Phong
trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội lên cao ở các nước tư bản.
Khó khăn là đế quốc Mỹ có tiềm lực kinh tế, quân sự hùng mạnh, âm
mưu bá chủ thế giới với các chiến lược toàn cầu phản cách mạng. Thế giới bước
vào thời kỳ chiến tranh lạnh, chạy đua vũ trang; xuất hiện sự bất đồng trong hệ
thống xã hội chủ nghĩa, nhất là giữa Liên Xô và Trung Quốc.
Ở trong nước, tình hình sau Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 có mặt
thuận lợi là miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, làm căn cứ địa vững chắc cho
cả nước. Thế và lực của cách mạng đã lớn mạnh hơn sau 9 năm kháng chiến. Có
ý chí độc lập thống nhất Tổ quốc của nhân dân từ Bắc chí Nam.
Khó khăn là đế quốc Mỹ trắng trợn phá hoại việc thi hành Hiệp định
Giơ-ne-vơ, nhảy vào miền Nam nước ta nhằm chia cắt lâu dài đất nước ta. Đất
nước ta bị chia làm 2 miền với 2 chế độ chính trị khác nhau. Miền Nam do đế
quốc Mỹ và chính quyền tay sai kiểm soát. Trong khi đó kinh tế miền Bắc nghèo
nàn, lạc hậu, cơ sở vật chất kỹ thuật hầu như bị tàn phá.
Trong hoàn cảnh đó, Trung ương Đảng đã họp nhiều hội nghị chuyên đề
bàn về đường lối cách mạng của Việt Nam, của cách mạng mỗi miền. Đến tháng
9/1930, Đảng triệu tập Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 3 tại Hà Nội nhằm đưa ra
những quyết định mới về chiến lược cách mạng nhằm thống nhất đất nước.
b. Nội dung đường lối cách mạng
 Đường lối chung của cách mạng Việt Nam là “Tăng cường đoàn kết toàn
dân, kiên quyết đấu tranh giữ vững hòa bình, đẩy mạnh cách mạng xã hội
chủ nghĩa ở miền Bắc, đồng thời đẩy mạnh cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân ở miền Nam, thực hiện thống nhất nước nhà trên cơ sở độc lập và dân
chủ, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và
giàu mạnh, thiết thực góp phần tăng cường phe xã hội chủ nghĩa và bảo vệ
hòa bình ở Đông Nam Á và thế giới”.
 Nhiệm vụ của mỗi miền:
- CMxã hội chủ nghĩa ở MB:
Miền Bắc có hòa bình nhưng bị chiến tranh tàn phá nặng nề, đời sống
nhân dân khó khăn... Tiến hành CMxã hội chủ nghĩa nhằm phục hồi
kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, mang lại cuộc sống ấm no cho
nhân dân, xây dựng tiền đề cơ sở vật chất cho chế độ xã hội chủ nghĩa,
chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam để đánh Mỹ,
đuổi Ngụy. Do đó CMxã hội chủ nghĩaMB có vai trò rất quan trọng,
quyết định nhất tới toàn bộ sự nghiệp giải phóng, thống nhất đất nước.
- CMDTDCND ở MN
Đảng bộ, nhân dân miền Nam trực tiếp cầm vũ khí đánh đuổi Mỹ-Ngụy,
tạo thành bức thành đồng vững chắc bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa…
Do đó CMDTDCNDMN có vai trò quyết định trực tiếp sự nghiệp giải
phóng miền Nam, hoàn thành cuộc cách mạng DTDCND trên cả nước
 Vị trí và vai trò của mỗi miền:
- Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc có vai trò quyết định nhất do
có nhiệm vụ xây dựng tiềm lực và bảo vệ căn cứ địa của cả nước, hậu
thuẫn cho cách mạng miền Nam, chuẩn bị cho cả nước đi lên chủ nghĩa
xã hội về sau.
- Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam: có vai trò quyết định
trực tiếp trong công cuộc chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam,
thống nhất Tổ quốc.
 Mối quan hệ của cách mạng hai miền: mỗi miền đều có nhiệm vụ khác
nhau, vai trò, vị trí khác nhau nhưng cách mạng hai miền có mối quan hệ
mật thiết với nhau bởi vì đều có chung một mục tiêu: hòa bình, độc lập dân
tộc, thống nhất Tổ quốc, cùng đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Do một
đảng duy nhất lãnh đạo là Đảng LĐViệt nam…
53
 Tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng, Đảng kiên trì con đường hòa
bình thống nhất theo tinh thần Hiệp nghị Giơ-ne-vơ, sẵn sàng thực hiện hiệp
thương tổng tuyển cử hòa bình thống nhất đất nước. Tuy nhiên phải luôn đề
cao cảnh giác, chuẩn bị sẵn sàng đối phó với mọi tình thế. Nếu đế quốc Mỹ
và tay sai liều lĩnh gây ra chiến tranh hòng xâm lược miền Bắc thì nhân dân
cả nước sẽ kiên quyết đứng lên đánh bại chúng, hoàn thành độc lập và thống
nhất tổ quốc.
 Triển vọng của cách mạng: Là cuộc đấu tranh gay go, gian khổ, phức tạp và
lâu dài nhưng thắng lợi cuối cùng nhất định thuộc về nhân dân Việt Nam.
c. Ý nghĩa
Việc tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng là sự vận dụng đúng
đắn và sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác- Lênin trong điều kiện cụ thể ở Việt
Nam. Nhờ vào việc nắm vững đường lối này mà Đảng đã phát huy được sức
mạnh cả nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Đây là một hình thái đặc biệt của đường lối giương cao ngọn cờ độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng. Thể
hiện sự độc lập, tự chủ, sáng tạo của của Đảng trong việc xác định Con đường
thống nhất đất nước, xử lý những vấn đề không có tiền lệ lịch sử, vừa đúng với
thực tiễn, vừa hợp với lợi ích của nhân loại và xu thế của thời đại.

54