Πτώση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η απώλεια του Μάτζικερτ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την διετία 1068 - 1069 ο Ρωμανός Δ΄ ξεκίνησε εκστρατείες εναντίον του Σελτζούκου
πολέμαρχου Αλπ Αρσλάν, είναι εκπληκτικό το ότι παρά την κακή κατάσταση του στρατού,
είχε κάποιες επιτυχίες στα μέτωπα. Παρ΄ όλα αυτά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τους
Τούρκους όπως επιθυμούσε, δηλαδή σε μάχη εκ παρατάξεως. Ο βασικός στόχος των
Τούρκων ήταν η Αίγυπτος, βάσει θρησκευτικών διαφορών με τους Φατιμίδες, και όχι
η Βυζαντινή αυτοκρατορία. Στην πορεία όμως ο Αλπ Αρσλάν αναγκάστηκε για διάφορους
λόγους να στραφεί κατά του Ρωμανού, ο οποίος προσπαθούσε να επανακτήσει
την Αρμενία και να εξασφαλίσει τα ανατολικά σύνορα. Ο Σελτζούκος Σουλτάνος Αλπ
Αρσλάν επιτέθηκε σε Βυζαντινές περιοχές και κατέλαβε το σημαντικό Βυζαντινό
κάστρο Μαλαζγκίρτ αλλά ο Ρωμανός του έκανε προσφορά να το ανταλλάξει με την Ιεράπολη
στην Συρία που είχε κατακτήσει πριν από τρία χρόνια.[41]
Την άνοιξη του 1071 και ενώ ο αυτοκράτορα συνέχιζε τις διαπραγματεύσεις με τον Αλπ
Αρσλάν για το Μάτζικερτ προχώρησε με έναν μεγάλο στρατό σε εκστρατεία για να
ανακαταλάβει το κάστρο.[42] Ο στρατός ήταν απείθαρχος και λεηλατούσε τις γύρω περιοχές, ο
Ρωμανός Δ΄ προσπάθησε να επιβάλει μεγαλύτερη πειθαρχία αλλά οι Γερμανοί μισθοφόροι
επαναστάτησαν.[43] Με την ελπίδα ότι ο Αλπ Αρσλάν δεν θα βρισκόταν στο Μάτζικερτ ο
Ρωμανός αποφάσισε να διαιρέσει τον στρατό του, το ένα υπό το στρατηγό Ιωσήφ
Ταρχανειώτη θα έκανε επίθεση στην Χαλάτα που βρισκόταν υπό την κατοχή των Τούρκων.
[44]
Ο αυτοκράτορας βάδισε με το κύριο σώμα του στρατού του για το Μάτζικερτ που
ανακατέλαβε σύντομα.[45] Την ίδια στιγμή ένας μεγάλος Τουρκικός στρατός έφτασε στο
Μάτζικερτ, ο Ρωμανός Δ΄ έδωσε εντολή στον στρατό του που βρισκόταν στην Χαλάτα να
ενωθεί μαζί του αλλά ένας άλλος Τουρκικός στρατός εμφανίστηκε και τους ανάγκασε να
δραπετεύσουν, εξαφανίστηκε στην Μαλάτεια.[46] Ο Βυζαντινός στρατός εξασθένησε
περισσότερο όταν οι μισθοφόροι από το Ουζέ αποστάτησαν στους Τούρκους.[47]
Η μάχη του Μάτζικερτ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικαΟ Σουλτάνος Αλπ Αρσλάν πατάει
συμβολικά τον λαιμό του Ρωμανού Δ΄, Γαλλική μικρογραφία του 15ου αιώνα.
Ο Αλπ Αρσλάν έκανε προτάσεις για ειρήνη στον Ρωμανό με ευνοϊκούς όρους αλλά ο
αυτοκράτορας τις απέρριψε όλες και ετοιμάστηκε για μάχη που πραγματοποιήθηκε τελικά στις
26 Αυγούστου 1071.[48][49] Η μάχη κράτησε μία ολόκληρη μέρα χωρίς νικητή, ο Ρωμανός
διέταξε τότε ένα τμήμα του στρατού του που βρισκόταν στο κέντρο να επιστρέψει στο
στρατόπεδο.[50] Η διαταγή αυτή παρεξηγήθηκε, ο Ανδρόνικος Δούκας γιος του Καίσαρα
Ιωάννη Δούκα βρήκε την ευκαιρία να προδώσει τον αυτοκράτορα, διέδωσε ότι σκοτώθηκε ο
Ρωμανός και αποχώρησε με 30.000 άντρες.[51] Οι Τούρκοι άρχισαν να πιέζουν σκληρά το
Βυζαντινό στρατόπεδο σε αρκετά πλεονεκτική θέση. Όταν ο αυτοκράτορας έμαθε τι συνέβη
προσπάθησε με κάθε τρόπο να κερδίσει το χαμένο έδαφος, αποφασίζοντας να πολεμήσει
μόνος του μέχρι το τέλος.
Φόρεσε την πανοπλία του και έγδυσε το ξίφος εναντίον των εχθρών, σκότωσε πλήθος από
αυτούς, άλλους τόσους έτρεψε σε φυγή.[52]. Εν συνεχεία όμως εκείνοι, που έβαλαν εναντίον
του τον αναγνώρισαν και τον περικύκλωσαν. Τότε πληγωμένος γλιστράει από το άλογο και
πιάνεται αιχμάλωτος.[53] Ο αυτοκράτωρ των Ρωμαίων οδηγείται δορυάλωτος στους εχθρούς
και το στράτευμα διαλύεται. Λίγοι ήταν αυτοί που διέφυγαν.[54] Οι περισσότεροι είτε πέρασαν
δια στόματος μαχαίρας είτε αιχμαλωτίσθηκαν.[55]