LESSON 2: TATLONG PANGUNAHING KATANUNGAN SA EKONOMIKS

Ang tatlong pangunahing katanungan sa ekonomiks ay: Anong mga produkto ang dapat likhain, paano ito gagawin, at para kanino
ito gagawin.

1. Anong mga produkto ang dapat likhain?

Ang tanong na ito ay tumutukoy sa mga produkto at serbisyong dapat na gawin ng isang ekonomiya, base sa pangangailangan at
kagustuhan ng mga tao. Ano ang mga bagay na dapat nating itutok ang mga yaman at pwersa ng produksyon?

Halimbawa:
Sa isang agraryanong bansa, tulad ng Pilipinas, maaaring mahalaga ang produksyon ng bigas, mais, at iba pang pangunahing
pagkain dahil ito ang pangunahing pangangailangan ng mga mamamayan.

2. Paano ito gagawin?

Ang tanong na ito ay nag-aalok ng mga pagpipilian sa paraan ng produksyon. Ano ang mga pamamaraan o teknolohiya na
gagamitin upang likhain ang mga produkto at serbisyo?

Halimbawa:
Sa industriyalisadong ekonomiya, maaaring gamitin ang mga makabagong makinarya at teknolohiya sa produksyon ng mga
produkto. Halimbawa, sa halip na gumawa ng mga bagay sa kamay, maaaring gamitin ang mga automated na makina para
mapabilis at mapabuti ang produksyon.

3. Para kanino ito gagawin?

Ang tanong na ito ay nauugnay sa pamamahagi ng mga produkto sa mga tao sa lipunan. Sino ang makikinabang sa mga produkto
at serbisyo na ginagawa?

Halimbawa:
Sa isang lipunan na may malalim na agwat ng kita, ang mga produktong de-luxe tulad ng mamahaling kotse o alahas ay maaaring
maiangkop para sa mayayaman, samantalang ang mga pangunahing pangangailangan tulad ng pagkain at gamot ay dapat
mapagtuunan ng pansin para sa mas nakararaming tao.

Sa pamamagitan ng pagsagot sa tatlong katanungang ito sa ekonomiks, natutukoy ng isang ekonomiya kung ano ang mga
pangangailangan ng kanilang lipunan, kung paano ito gagawin nang masinop at epektibo, at kung paano maipapamahagi nang
patas ang mga produkto at serbisyo para sa kabutihan ng lahat.

Ang mga tanong na "Anong mga produkto ang dapat likhain?", "Paano ito gagawin?", at "Para kanino ito gagawin?" ay mahalaga
sa ekonomiks dahil sila ang nagtutulong-tulong na gumuhit ng mga gabay sa mga desisyon ukol sa pagmamahala ng yaman,
produksyon, at distribusyon ng mga produkto at serbisyo sa isang lipunan. Narito ang mga kahalagahan ng mga tanong na ito:

1. Guiding Resource Allocation (Gabay sa Alokasyon ng Yaman): Ang unang tanong, "Anong mga produkto ang dapat
likhain?", ay tumutulong sa pagtukoy kung aling mga pangunahing pangangailangan at kagustuhan ng lipunan ang dapat
bigyan ng prayoridad sa pag-aalok ng yaman at pwersa ng produksyon. Ito ang nagbibigay-direksyon sa kung saan dapat
ilaan ang limitadong mga mapagkukunan.

2. Efficient Production (Epektibong Produksyon): Ang pangalawang tanong, "Paano ito gagawin?", ay tumutukoy sa
pamamahala ng produksyon upang masiguro ang epektibong paggamit ng mga mapagkukunan. Ito'y nagtutuon sa pagpili
ng mga pamamaraan at teknolohiya na magreresulta sa pinakamahusay at pinakaepektibong paraan ng produksyon.

3. Equitable Distribution (Pantay-Pantay na Distribusyon): Ang pangatlong tanong, "Para kanino ito gagawin?", ay nag-
aalok ng mga mekanismo at prinsipyo para sa tamang distribusyon ng mga produkto at serbisyo sa iba't ibang sektor ng
lipunan. Ito'y nagpapahalaga sa pagkakaroon ng pantay-pantay na pagkakataon at pagbabahagi ng mga benepisyo.

4. Addressing Scarcity (Pagsasagot sa Kakulangan): Ang lahat ng mga tanong ay nagmumula sa pagsusuri ng
kakulangan. Dahil sa limitasyon ng mga yaman at mapagkukunan, mahalaga na maunawaan kung paano haharapin ang
kakulangan upang matugunan ang pangangailangan ng lipunan.

5. Economic Growth and Development (Pagsulong at Pag-unlad ng Ekonomiya): Ang mga tanong na ito ay nagbibigay-
daan sa pag-unlad at paglago ng ekonomiya. Sa pamamagitan ng maayos na pag-aalok ng mga mapagkukunan, tamang
produksyon, at pantay-pantay na distribusyon, maaaring magresulta ito sa paglago ng kabuuang produksyon at
kaunlaran.

Sa sumakabilang dako, ang mga maling pagsagot sa mga tanong na ito o ang hindi wastong pagpaplano at pagpapatupad nito ay
maaaring magdulot ng mga suliranin tulad ng kawalan ng pagkakataon, kawalan ng suplay ng mahahalagang produkto, at hindi
pantay na pagkakataon sa lipunan. Kaya't mahalagang unawain at tugunan ang mga ito nang maayos para sa maayos at
makatarungang pagpapamahagi ng yaman at pag-unlad ng ekonomiya.
ACTIVITY 1: OPPORTUNITY COST/ AT COST/BENEFIT ANALYSIS

Scenario: Paggawa ng Desisyon sa Bakasyon

Matagal mo nang inipon ang pera para sa isang bakasyon, at ngayon ay may dalawang opsyon ka na magagamit. Ang iyong
layunin ay piliin ang opsyon na magpaparami ng kabuuang kasiyahan at kaligayahan mo habang iniisip ang opportunity costs at
ang mga gastos at benepisyo na konektado sa bawat pagpipilian.

Opsyong A: Beach Getaway

Gastos: 50,000 para sa mga biyahe at accommodation

Mga Benepisyo: Magagandang mga beach, mainit na panahon, water sports, pahinga
Tagal: 5 araw

Opsyong B: European Adventure

Gastos: 100,000 para sa mga biyahe at accommodation

Mga Benepisyo: Mayamang kasaysayan, mga karanasan sa kultura, sightseeing, iba't ibang mamahaling restaurant
Tagal: 8 araw

Panuto:
 Gumawa ng Cost/Benefit Analysis Table
 Sagutan ang mga sumusunod na katanungan

Mga Tanong:

1. Gamit ang konsepto ng opportunity cost, ano ang opportunity cost ng pagpili ng Opsyong A?

2. Sa pag-aalala sa parehong mga opsyon, ano ang mga salaping gastos at benepisyo na konektado sa bawat pagpipilian?

3. Paano mo ihahambing ang mga hindi-moneteryang gastos at benepisyo ng bawat opsyon, gaya ng halaga ng pahinga
kumpara sa mga karanasan sa kultura?

4. Isipin na napakahalaga sa iyo ang pahinga at pagkakaroon ng oras sa beach. Paano maaaring makaapekto ang personal
na preference na ito sa iyong desisyon, kahit na mas maraming karanasan sa kultura ang nag-aalok ng Opsyong B?

5. Sa konteksto ng mga opsyong ito, paano maaaring makaapekto ang konsepto ng sunk costs sa iyong proseso ng
paggawa ng desisyon?

6. Kung iisipin mo ang pangmatagalan o long-term na epekto ng desisyon na ito, tulad ng mga alaala at personal na pag-
unlad, paano mo isasama ang mga konsiderasyong ito sa iyong pagpili?

7. Paano maaaring magbago ang iyong desisyon kung mayroon ka pang karagdagang oras para sa bakasyon? Ano ang
mga karagdagang benepisyo na maaari mong makamit mula sa mas mahabang biyahe?

8. Isaalang-alang ang konsepto ng marginal utility. Paano maaaring makaapekto ang karagdagang mga araw sa Opsyong B
sa pangkalahatang kasiyahan na makukuha mo mula sa bakasyon?

9. Ano ang iba pang mga kadahilanan maliban sa ibinigay na impormasyon na maaaring makaapekto rin sa iyong proseso
ng paggawa ng desisyon?
ACTIVITY 2: OPPORTUNITY COST/ AT COST/BENEFIT ANALYSIS