AP REVIEWER
Ang salitang ekonomiks ay galing sa salitang oikos
at nomos, isang salitang Griyego na ang ibig
sabihin ay pamamahala ng tahanan.
Ang ekonomiks ay isang agham panlipunan
sapagkat: pinag-aaralan dito kung paano
nagtutulungan ang mga tao upang matugunan ang
kanilang material na pangangailangan at mapataas
ang antas ng kabuhayan.
May tatlong pangunahing katanungang sinasagot
ang ekonomiks.
 Ano ang mga produkto at serbisyong
kailangan ng lipunan?
 Paano lilikhain ang mga kailangang
produkto at serbisyo?
 Para kanino ang mga lilikhaing produkto at
serbisyo?
Ang kakapusan o scarcity ay
 Maaaring umiral sa mga pinagkukunang
yaman tulad ng yamang likas, yamang tao,
at yamang kapital.
 Nagkakaroon ng kakapusan sa mga ito
dahil limitado ang mga pinagkukunang
yaman at walang katapusan ang
pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat
mong isaalang-alang sa paggawa ng desisyon?
Opportunity cost ng desisyon
Bilang isang agham panlipunan, gumagamit ng
siyentipikong paraan sa pag-aaral ng ekonomiks.
Ibig sabihin nito ay: naglilikom at nagsusuri ng mga
datos o impormasyon upang makapagbigay ng
lapat o angkop na kongklusyon
Ano ang pinakamahalagang layunin ng ekonomiks
bilang isang agham panlipunan? Maitaas ang antas
ng pamumuhay ng lahat ng mamamayan sa isang
bansa.
Mahalaga at makabuluhan ang pag-aaral ng
ekonomiks para sa mga kabataan. Ano sa palagay
mo ang pinakamabuting maidudulot sa iyo ng
pagkakaroon ng kaalaman sa ekonomiks? Mapag-
aaralan ang mga gawi, kilos, at siyentipikong
pamamaraang makatutulong sa iyo sa
pagdedesisyong pangkabuhayan ngayon at sa
hinaharap.
Malaki ang bahaging ginagampanan ng ekonomiks
sa lipunan. Alin sa mga pangungusap ang
nagsasaad ng diwang ito?
Sa pamamagitan ng pag-aaral ng ekonomiks,
nakatutuklas ng paraan upang patuloy na tumaas
ang antas ng kita, empleyo, seguridad, at
kagalingang panlipunan ng mga mamamayan sa
isang bansa.
Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na
kahulugan ng Ekonomiks? Ito ay pag-aaral kung
paano matutugunan ng tao ang kaniyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa
harap ng kakapusan.
Sa pag-aaral ng Ekonomiks, pangunahing batayan
nito ang suliranin ng kakapusan. Bakit nararanasan
natin ang kakapusan?
Ito ay dahil sa walang katapusang
pangangailangan at kagustuhan ng mga tao kahit
limitado ang pinagkukunang-yaman.
Ang suliranin sa kakapusan ay bahagi na ng buhay
ng tao. Para maiwasan ang paglala ng suliraning
ito, kailangang magdesisyon ang lipunan batay sa
apat na pangunahing katanungan pang-ekonomiko.
Ang "tradisyonal na paraan o paggamit ng
teknolohiya" ay sumasagot sa aling katanungang
pang-ekonomiko?
Paano gagawin ang naturang produkto at serbisyo?
Bilang isang mag-aaral, bakit mahalagang pag-
aralan mo ang ekonomiks?
Makatutulong ito upang mahubog ang iyong pag-
unawa, ugali at gawi na magagamit mo para sa
iyong kinabukasan at paghahanap-buhay sa
hinaharap
Bilang bahagi ng lipunan, paano makatutulong ang
pag-aaral ng Ekonomiks?
Nakatutulong ito upang maintindihan ang mga
mahahalagang usaping pang- ekonomiya
Sa Market Economy, ito ang nagtatakda kung
gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili at kung
gaano rin karami ang malilikhang produkto at
serbisyo ng mga prodyuser. Presyo
 AP REVIEWER
Ang sistemang pang-ekonomikong ito ay
sumasagot sa unang katanungang pang-
ekonomiko batay sa puwersa ng pamilihan. Market
Economy
Sa Command economy, ang ekonomiya ay nasa
ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon
ng: Pamahalaan
Bakit kailangang isaalang-alang ang paggamit at
paglinang ng lahat ng pinagkukunang-yaman ng
bansa?
Upang makamit ng tao ang pinakamataas na antas
ng kasiyahan at kapakinabangan mula rito.
Alin sa sumusunod ang mithiin ng bawat sistemang
pang-ekonomiya?
Makaagapay ang lipunan sa mga suliranin at kung
paano episyenteng magagamit ang
pinagkukunang-yaman ng bansa.
Sa iba't ibang sistemang pang-ekonomiya na
umiiral sa mundo, anong katangian na
nakapagbubukod-tangi sa sistemang mixed
economy na siyang dahilan upang ito ang
ginagamit ng mas nakararaming bansa?
Hinahayaan dito ang malayang pagkilos ng
pamilihan subalit maaaring manghimasok o
makialam ang pamahalaan sa mga usaping
nauukol pangangalaga ng kalikasan, katarungang
panlipunan, at pagmamay-ari ng estado.
Alin sa sumusunod ang may pinakawastong
interpretasyon sa kasabihang, "There isn't enough
to go around," ni John Watson Howe?
May limitasyon ang mga pinagkukunang-yaman
kaya't hindi ito sasapat sa pangangailangan ng tao.
Papaano mo gagampanan ang iyong tungkulin
bilang kasapi ng pangkat kung ikaw ay kabilang sa
Market economy?
Malaya akong makakakilos ayon sa sariling
kagustuhan o interes nang hindi pinakikialaman ng
pamahalaan.
Ang sistemang pang-ekonomiko ay sumasagot sa
apat na pangunahing pang- ekonomikong
katanungan. Alin sumusunod ang sumasagot sa sa
katanungang: "Ano-anong produkto at serbisyo ang
gagawin?" Tradisyon, Kultura at Paniniwala
Piliin sa mga sumusunod ang tamang paraan ng
pagpapasiya ng market economy: Ito ay alinsunod
sa pansariling interes ng nagtitinda at mamimili.
Alin sa mga sumusunod ang nagpapatunay na may
naiibang katangian ang lupa bilang salik ng
produksiyon? Itinuturing ito na fixed o takda ang
bilang
Anong proseso ng produksiyon ang nagpapalit-
anyo ng produkto? Pagsasama-sama ng mga salik
upang makabuo ng output o produkto
Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa
kabayaran sa paggamit ng capital sa proseso ng
produksiyon? Interes
Paano nakatutulong ang paggamit ng makinarya sa
produksiyon? Mas magiging mabilis ang paglikha
ng mga produkto
Mga katangiang taglay ng isang entrepreneur?
 puno ng inobasyon
 maging malikhain
 handang makipagsapalaran sa kahihinatnan
ng negosyo
Paano mo masasabi na kakambal ng paggawa ang
kapital? Kaakibat ng lakas at galing sa paggawa
ang kalidad at dami ng kapital
Bakit itinuring ang lupa na pangunahing salik ng
produksiyon? Dito nagmumula ang raw materials
na kinakailangan sa pagbuo ng bagong produkto.
Saan nanggaling ang kakayahan at kahusayan ng
isang taong nagtatrabaho? Paggawa
Alin sa mga sumusunod ang kita ng entrepreneur
matapos magtagumpay ang pakikipagsapalaran ng
negosyo? Tubo o Profit
Alin sa mga sumusunod ang input sa pagbuo ng
mesa at silya? Kagamitan, makinarya,
manggagawa at kahoy
Alin sa mga pahayag sa ibaba ang nagpapatunay
sa pagkakaiba ng produksiyon at pagkonsumo?
Ang produksiyon ay proseso ng pagsasama-sama
ng mga salik upang makabuo ng produkto at ang
pagkonsumo ay pagbili at paggamit ng produktong
magbibigay ng kapakinabangan sa tao.
Ano ang materyal na gawa ng tao na ginagamit sa
produksiyon? Makinarya at teknolohiya
 AP REVIEWER
Sino sa mga ekonomistang nabanggit ang
nagsasabing "mahalaga ang inobasyon para sa
isang entrepreneur?" Joseph Schumpeter
Alin sa apat na mga salik ng produksiyon ang
tumutukoy sa kalakal na nakalilikha ng bagong
produkto? Kapital
Saan nanggagaling ang lupa, lakas-paggawa,
kapital at kakayahang entrepreneur bilang mga
salik ng produksiyon? Sambahayan
Bakit nagkakaiba ang paraan at dahilan ng
pagkonsumo? Magkakaiba ang katangian ng mga
nakakaapekto dito
Sa anong salik ng pagkonsumo nakakaapekto ang
mga kalamidad? Mga inaasahan
Alin sa mga sumusunod ang nagsasaad na ang tao
ay hindi naapektuhan ng demonstration effect?
Hindi sumusunod sa uso
Bakit nakakaapekto ang pagkakaroon ng utang sa
pagkonsumo ng tao? Nababawasan ang kanyang
kakayahan na makabili ng produkto
Kapag pinag-uusapan ang pagkonsumo, bakit mas
mainam na kunti lang ang utang? Tumataas ang
kakayahang kumonsumo
Paano nakakaapekto ang kalamidad sa pagtaas ng
konsumo? Nagkakaroon ng kakulangan sa supply
ng produkto
Sino ang may akda ng aklat na, "The General
Theory of Employment, Interest, and Money" na
inilathala noong 1936? John Maynard Keynes
8. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga nakasaad
sa aklat na pinamagatang "The General Theory of
Employment, Interest, and Money" na inilathala
noong 1936:
 malaki ang epekto ng kita sa konsumo
 kapag lumalaki ang kita lumalaki din ang
kakayahang kumonsumo
 kapag lumiliit ang kila lumiliit din ang
kakayahan kumonsumo
Anong salik ang nakakaapekto sa pagkonsumo na
kinabibilangan ng mga anunsiyo sa radyo,
telebisyon, pahayagan, at maging sa internet at iba
pang social media? Demostration effect
Alin sa mga sumusunod ang halimbawa ng mga
inaasahan na kabilang sa mga salik na
nakakaapekto sa pagkonsumo? Kalamidad
Alin sa mga sumusunod ang nagpalabas ng
karapatan ng mga mamimili upang maging gabay
sa kanilang transaksiyon sa pamilihan? Department
of Trade and Industry
Sa paanong paraan mo maitataguyod ang
karapatan sa tamang impormasyon? Pag-aralan
ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami at
komposisyon sa produkto
Ito ay nagtataglay ng karapatan sa katalinuhan at
kaalaman na kinakailangan upang makagawa ng
hakbanging makatutulong sa mga desisyong
pangmamimili. Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa
Pagiging Matalinong Mamimili
Aling batas ang nangangalaga sa kapakanan ng
mamimili? Republic Act 7394
Tumutukoy sa karapatang maipahayag ang interes
ng mga mamimili sa paggawa at pagsakatuparan
ng mga patakaran at batas ng pamahalaan.
Karapatang Dinggin
Ang mga sumusunod ay tungkulin ng mamimili.
 Mabatid ang kahihinatnan ng ating
kapaligiran bunga ng hindi wastong
pagkonsumo
 Magtatag ng samahang mamimili upang
magkaroon ng lakas at kapangyarihang
maitaguyod at mapangalagaan ang ating
kapakanan
 Makatiyak na ang kapakanan ng mamimili
ay lubusang isaalang-alang sa paggawa at
pagpapatupad ng anumang patakaran ng
pamahalaan
Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa pagiging
listo at mausisa tungkol sa kung ano ang gamit,
halaga, at kalidad ng mga paninda at paglilingkod
na ating ginagamit? Mapanuring Kamalayan
Bakit mahalaga ang batas na nangangalaga sa
karapatan ng mamimili? Nagbibigay-proteksiyon ito
sa mga mamimili laban sa mga panganib sa
pagkonsumo
 AP REVIEWER
Ito ay tumutugon sa reklamo laban sa pagbebenta
ng di-wastong sukat o timbang ng mga gasolinahan
at mga mangangalakal ng Liquified Petroleum Gas.
Energy Regulatory Commission
Alin sa sumusunod ang tumutukoy sa pagiging
makatuwiran? Sa pagpili ng isang produkto ay
isinaalang-alang ang presyo at kalidad nito
Ito ay may tungkuling magtatag ng samahang
mamimili upang magkaroon ng lakas at
kapangyarihang maitaguyod at mapangalagaan
ang ating kapakanan. Pagkakaisa
Aling karapatan ng mamimili ang tumutukoy sa
karapatang mapangalagaan laban sa
mapanlinlang, madaya na patalastas, mga etiketa
at iba pang hindi wasto at hindi matapat na
gawain? Karapatan sa Patalastasan
Situational
Maraming tao ang naapektuhan ang kanilang
kabuhayan dahil sa krisis dulot ng pandemya sa
COVID-19. Bilang mag-aaral, paano mo
matutulungan ang iyong pamilya sa pagharap ng
krisis sa ekonomiya?
Maging masinop sa paggasta ng iyong pera at
bilhin lamang ang pangunahing pangangailangan.
Mas pinili ni Fiona na mag-aral ng kanyang
leksiyon sa Ekonomiks kaysa sa manood ng K-
drama ng mga oras na iyon. Anong salik ng
matalinong pagdedesisyon ang tumutukoy sa
sitwasyon? Trade-off
Ngayong nasa Grade 9 na si Mergie ay lalo pa
siyang ginanahang mag-aral ng mabuti upang
makakuha ng average grade na 90 pataas dahil sa
pangakong mamahaling cellphone ng kanyang mga
magulang. Aling salik ng matalinong
pagdedesisyon ang inilalarawan sa sitwasyon?
Incentives
Nakaugalian na ni Ardie na pag-isipan muna nang
mabuti ang pagdesisyon sa isang bagay kung ito
ba may pakinabang sa kanya o wala. Ang
ginagawa ni Ardie ay isang halimbawa ng anong
konsepto ng matalinong pagdedesisyon? Marginal
Thinking
Kahit masama ang pakiramdam ni Ariel ay pinilit pa
rin niyang pumasok sa paaralan dahil
nanghihinayang siya sa maari niyang matutunan na
leksiyon. Ang sitwasyon ay isang halimbawa ng
aling konsepto ng matalinong pagdedesisyon?
Opportunity Cost
Masaya si Lydia sa kanyang napiling baonan dahil
maliban sa ito ay maganda at mura, eco-friendly
pa. Ang sitwasyon na ito ay isang halimbawa ng
anong konsepto ng matalinong pagdedesisyon?
Marginal Thinking
Bumili si Maria ng lipstick sa mall ngunit nang ito ay
kanyang ginamit naging sanhi ito ng pamamaga ng
kanyang labi. Anong karapatan ang dapat
ipaglaban dito? Karapatan sa Kaligtasan
Nagtitipid ka sa paggamit ng tubig at kuryente dahil
batid mong ang pag- aaksaya nito ay magdulot ng
kakulangan sa suplay at pagtaas sa presyo kung
saan maraming mga konsyumer ang lalong
mahihirapan sa buhay. Anong pananagutan ang
iyong nagampanan? Pagmamalasakit Panlipunan
Sumali si Nena sa isang organisasyon ng mga
mamimili sa kanilang barangay upang magkaroong
ng boses ang kanyang pangkat ukol sa mga usapin
sa karapatan ng mamimili. Anong tungkulin ang
ipinakita sa sitwasyong ito? Pagkilos
 AP REVIEWER

Isaisip

Mga mahahalagang kaalaman na dapat tandaan:

 Ang Ekonomiks ay isang agham panlipunan na tungkol sa paggamit at alokasyon o

pamamahagi ng mga kapos na pinagkukunang-yaman ng lipunan upang makalikha ng
pinakamahusay at de-kalidad na mga produkto at serbisyong makatutugon sa
paparaming pangangailangan at hilig ng tao sa paraang pinakamatipid at pinakamabisa.
 Ang pokus o diwa sa pag-aaral ng Ekonomiks ay kung paano tutugunan ang mga
suliranin at pangangailangan ng mga tao sa lipunan kaya't ito'y nabibilang sa agham
panlipunan. Sinusuri at tinatalakay sa agham na ito ang mga suliraning pangkabuhayan
lalung-lalo na iyong may kinalaman sa pagpapataas ng antas ng pamumuhay ng bawat
pamilya at ng buong bansa.
 Sa pag-aaral ng Ekonomiks, inuunawa ang mga konsepto at suliranin ng kakapusan at
paparaming pangangailangan at hilig-pantao, alokasyon, alternatibong desisyon, at
pamamahala ng mga gawaing pamproduksiyon at pangkalahatang kaunlaran.
 Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay nakatutulong upang magkaroon ng tamang
pagpapasiya at pagpili ang tao.
 Magagamit ang kaalaman sa Ekonomiks sa pag-unawa sa mga desisyon mula sa mga
pamimilian na mayroon ang pamilyang iyong kinabibilangan.
 Mapapayabong mo ang iyong pag-aaral sa pagtugon sa pangangailangan at
kagustuhan na maari mong magamit sa kaalaman mo sa alokasyon at pamamahala.
 Ang kaalaman mo sa Ekonomiks ay makatutulong sa pagbuo ng matalinong desisyon.
 Magagamit mo ang kaalaman sa Ekonomiks upang maunawaan ang mga
mahahalagang usaping ekonomiko ng bansa.
 Sa paggawa ng matalinong desisyon, mahalagang isaalang-alang at suriin ang trade-off,
opportunity cost, incentive at marginal thinking ng mga pamimilian o choices.
 Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng ibang bagay.
Ang opportunity cost ay tumutukoy sa halaga ng bagay o nang best alternative na
handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon. Ang incentives ay tumutukoy sa
pakinabang na makukuha o matatanggap mo kung pipiliin mo ang isang bagay. Ang
marginal thinking naman ay ang pagsuri ng isang indibidwal sa karagdagang halaga,
maging ito man ay gastos o pakinabang na makukuha mula sa gagawing desisyon.
 AP REVIEWER

 Mahalagang pag-aralan ang Ekonomiks dahil ang mga kaalamang matutunan mo rito ay
makakatulong sa iyong pagdedesisyon para sa kinabukasan at paghahanapbuhay sa
hinaharap.
 Mithiin ng bawat sistemang pang-ekonomiya na makaagapay ang lipunan sa mga
suliranin ng kakapusan at kung paano maayos na magagamit ang mga pinagkukunang-
yaman ng bansa.
 Bawat lipunan ay may sinusunod na sistemang pang-ekonomiya upang matugunan ang
mga suliraning nakapaloob sa produksiyon at alokasyon ng mga produkto at serbisyo.
 Sa Traditional Economy, ang anumang produkto na kanilang malilikha ay
ipamamahagi ayon sa kanilang pangangailangan at kung sino pang dapat gumamit.
 Sa Market economy, ang kalahok- konsyumer at prodyuser, ay kumikilos alisunod sa
pansariling interes na makakuha ng malaking pakinabang.
 Presyo ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili
at kung gaano rin karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga prodyuser.
 Sa Command economy, nasa komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan
ang planong nauukol sa pagsulong ng ekonomiya.
 Halimbawa ng mga bansang gumagamit ng Command economy ay ang North Korea at
Cuba.
 Ang Mixed economy ay may katangian na bunga ng pagsanib o kombinasyon ng
Command at Market economy.
 Sa sistemang pang-ekonomiya na Mixed economy ay nagpapahintulot sa mga
pribadong pagpapasya ng pribadong kompanya at indibidwal ngunit karamihan pa rin sa
mga desisyong pang-ekonomiya ay ginagabayan ng pamahalaan.
 Hindi lahat ng bagay sa paligid ay maaaring ikonsumo agad ng tao.
 May mga bagay na kailangan pang idaan sa proseso upang maging higit nakapaki-
pakinabang.
 Ang produksiyon ay proseso ng pagpapalit anyo ng produkto sa pamamagitan ng
pagsasama-sama ng mga salik.
 Ang lupa, bilang salik ng paggawa, ay fixed o takda ang bilang kaya't mahalaga ang
wastong paggamit nito.
 Ang likas na yaman at hilaw na sangkap ay dapat gawing produkto upang maging
kapaki-pakinabang.
 Ang lakas-paggawa ay tumutukoy sa kakayahan ng tao sa produksiyon ng kalakal o
serbisyo.
 AP REVIEWER

 Ang white-collar job bilang uri ng lakas-paggawa ay tumutukoy sa mga

manggagawang mas ginagamit ang isip kaysa lakas sa paggawa.
 Ang blue-collar job naman ay tumutukoy sa mga manggagawang may kakayahang
pisikal.
 Ang paggawa ng produkto o serbisyo ng mga manggagawa ang siyang tumutustos sa
pangangailangan ng mga tao.
 Kapital ang tawag sa kalakal na nakalilikha ng iba pang produkto.
 Ang pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa ay nakadepende sa lupa, lakas-paggawa
at kapital.
 Ang entrepreneurship ay tumutukoy sa kakayahan at kagustuhan ng tao na magsimula
ng negosyo.
 Entrepreneur naman ang tawag sa tagapag-ugnay ng naunang salik ng produksiyon
upang makabuo ng produkto o serbisyo.
 Ang innovation o patuloy na pagbabago ng entrepreneur sa kaniyang produkto o
serbisyo ay susi sa pagtamo ng pagsulong ng isang bansa.
 Ang produksiyon ang siyang tumutugon sa pangangailangan ng tao.
 Iba't ibang salik na nakakaapekto sa pagkonsumo
o Pagbabago ng Presyo (mas mataas ang pagkonsumo kung mababa ang
presyo samantalang mababa ang pagkonsumo kapag mataas ang presyo)
o Kita (habang lumalaki ang kita ng tao ay lumalaki rin ang kaniyang kakayahan
na kumonsumo)
o Mga Inaasahan (mga inaasahang mangyayari sa hinaharap ay nakaaapekto sa
pagkonsumo sa kasalukuyan)
o Pagkakautang (kapag maraming utang na dapat bayaran. maaaring maglaan ng
bahagi ng salapi pambayad dito)
o Demonstration Effect (impluwensiya ng mga anunsiyo sa radyo, telebisyon,
pahayagan, internet at iba pang social media)
 Binibigyan ng malawak na karapatan ng pamahalaan ang bawat mamimili sa
pamamagitan ng Consumer Act of the Philippines.
 Tungkulin ng mamimili ang pagiging responsable sa kanyang pamimili at
pagdedesisyon.
 Upang maging responsableng mamimili kinakailangang maitakda ang sarili niyang
pangangailangan at kagustuhan.
 Mahalagang magbayad ng wastong halaga ang mamimili para sa kanyang pagkonsumo.
 AP REVIEWER

 Pangunahin sa mga tungkulin ng Deparment of Trade and Industry o DTI ang pagtiyak
sa kalidad at kaligtasan ng mga produkto.
 Mahalagang sundin ng mamimili ang mga payong hakbangin sa pagkonsumo ng bilihin.
 Ang mga babala at paalala na nakatatak sa isang produkto ay kailangang basahin ng
mamimili bilang impormasyon.
 Sa usapin pa lamang ng pag-aanunsyo masusuri na may potensiyal na panganib na
maibubunga sa kanilang sarili ang pagkonsumo ng mamimili.
 Dapat ipakita natin ang pagmamahal sa bayan sa pamamagitan ng pagtangkilik sa mga
produktong gawa ng kapwa nating mga Pilipino at bilhin ang Likhang-Pilipino.
 Tandaan na ang pagkonsumo ng produktong dayuhan ay nakapagpababa ng kita ng
bansa.