Professional Documents
Culture Documents
Tổng hợp điều khiển cho hệ bám điện cơ trên cơ sở phương pháp
Backstepping kết hợp điều khiển trong chế độ trượt
Tóm tắt Backstepping với điều khiển trong chế độ trượt cho
Bài báo trình bày phương pháp tổng hợp bộ điều phép dễ dàng tổng hợp cấu trúc mặt trượt [6, 7]
khiển cho đối tượng điện cơ. Hệ truyền động cơ khí 2. Nội dung chính
khi xét đến động học của động cơ chấp hành một 2.1 Xây dựng mô hình
chiều đây là hệ phi tuyến bậc 3. Luật điều khiển được Xét mô hình hệ điện cơ có cấu trúc trong Hình 1. Ta
xây dựng trên cơ sở thuật toán Backstepping kết hợp xây dựng mô hình biểu diễn toán học cho hệ thống
với điều khiển trong chế độ trượt. Xét bài toán điều bao gồm :
khiển động cơ một chiều. Thuật toán tổng hợp được - Phương trình động lực học chuyển động phần cơ
kiểm chứng mô phỏng trên Matlab-Simulink - Phương trình động học của động cơ chấp hành
VCCA-2011
68
Hội nghị toàn quốc về Điều khiển và Tự động hoá - VCCA-2011
bằng một hàm trơn thì ta cũng có thể xét như một Kb Ru 1
thành phần không xác định của hệ thống. x3 x2 x3 u (11)
Lu Lu Lu
Các thành phần ảnh hưởng đến mô men quán tính
Trong hệ thống cơ khí truyền động quay còn có sự trong đó, K Ki Kct
tham gia của các thành phần chuyển động khác, mà Trong bài báo này, chúng tôi xin trình bày thuật toán
các thành phần này sẽ ảnh hưởng đến mô men quán tổng hợp luật điều khiển khi xét đến các thành phần
tính tương đương quy đổi về đầu trục quay của cơ cấu không xác định chính xác của mô men cản quy đổi về
công tác. Đồng thời, sự không đồng trục của các cơ trục cơ cấu công tác M . Giả thiết rằng thành phần
cấu quay cũng ảnh hưởng đến mô men quán tính, không xác định này là hàm khả vi. Thông qua các
J eq J eq 0 J (3) bước biến đổi ta có thể đưa thành phần không xác
định này về phương trình cuối cùng. Khi đó ta có thể
Giả thiết thành phần J eq 0 được xác định, J là thành
xây dựng luật điều khiển chế áp chúng.
phần không xác định chính xác được trong quá trình Bài toán đặt ra là tổng hợp quy luật của giá trị điện áp
chuyển động của góc quay, nhưng ta biết được giá trị đặt vào phần ứng của động cơ một chiều để giá trị góc
giới hạn cực đại của nó. đầu ra bám sát theo giá trị góc đầu vào x1 x1d , với
dw giả thiết giá trị góc đầu vào là hàm trơn theo thời gian
( J eq 0 J) M ct M c (4)
dt (có tồn tại đạo hàm đến bậc 3). Giả thiết đo lường đầu
Như vậy, các thành phần cản trở chuyển động của cơ ra ta đo được giá trị góc trên cơ cấu công tác.
cấu góc quay mang tính không xác định là: 2.2 Tổng hợp điều khiển
dw Với mục tiêu so sanh để tìm ra ưu nhược điểm của
M Mc J (5) phương pháp tổng hợp Backstepping, và
dt
Backstepping khết hợp với điều khiển trong chế độ
dw
J eq 0 M ct M trượt ta xét bài toán bám sát cho hệ bậc 3 tổng quát có
dt dạng:
Phương trình mô men điện từ sinh ra bởi động cơ x1 f1 ( x1 ) x2 (12)
chấp hành, động cơ điện một chiều kích từ nam châm
vĩnh cửu: x2 f 2 ( x1 , x2 ) x3 (13)
M dc Ki iu (6) x3 f3 ( x1 , x2 , x3 ) bu (14)
trong đó, M dc - mô men điện từ sinh bởi động cơ chấp y x1 (15)
hành; K i - hệ số phụ thuộc kết cấu động cơ; iu - dòng Trong đó: các hàm phi tuyến khả vi mô tả động học
hệ thống và tín hiệu đo được.
điện phần ứng của động cơ.
Bài toán điều khiển được đặt ra như sau: Tổng hợp
Khi quy đổi về trục quay cơ cấu công tác thông qua
điều khiển để hệ là ổn định tiệm cận theo thuật toán
hộp đổi tốc, ta có mối quan hệ giữa mô men công tác
Backstepping [5]
và mô men điện từ như sau: M ct Kct M dc Bước 1:
trong đó, K ct - hệ số quy đổi giữa mô men điện từ và Định nghĩa biến mới: z1 x1 . So sánh với các bước
mô men trên trục cơ cấu công tác.
tổng hợp trước thì z1 tương đương với e1 , giá trị
Theo mạch vòng phần ứng của động cơ ta có phương
trình cân bằng điện áp: bám sát là 0
di z1 f1 ( x1 ) x2 (16)
u Ru iu Lu u eb (7)
dt ta xem x2 như là tín hiệu điều khiển đầu vào của hệ
trong đó, iu - dòng điện phần ứng; u - điện áp phần (12) và được xây dựng có dạng a1 , đặt z2 là sai khác
ứng; Lu - điện cảm phần ứng; giữa điều khiển x2 thực và điều khiển mong muốn
Ru - điện trở phần ứng của động cơ; eb - sức điện a1 , z2 x2 a1
động do cuộn dây phần ứng sinh ra, eb Kb wroto Như vậy, có thể viết (16) trong hệ tọa độ trạng thái
diu mới như sau:
Lu Ru iu Kb w u (8) z1 f1 ( x1 ) a1 z2 (17)
dt
Đặt các biến trạng thái: Góc quay: x1 j ; tốc độ góc Trong bước này, mục đích của chúng ta là tìm điều
dj khiển 1 sao cho z1 0 .
x2 w , dòng điện phần ứng của động cơ 1 2
dt Xét hàm điều khiển Lyapunov có dạng: V1 z1
x3 iu , 2
Vi phân theo thời gian khi tính đến (17) ta được:
Ta có:
x1 x2 (9) V1 z1 z1 z1[ f1 ( x1 ) a1 z2 ]
K M V1 z1 ( f1 ( x1 ) a1 ) z1 z2
x2 x3 (10)
J eq 0 J eq 0 Khi chọn: a1 c1 z1 f1 ( x1 )
Suy ra:
VCCA-2011
69
Hội nghị toàn quốc về Điều khiển và Tự động hoá - VCCA-2011
f1 ( x1 ) z3 f3 ( x1 , x2 , x3 ) bu z1 c2 z2
a1 c1 z1 x1
x1 f 2 ( x1 , x2 ) f 2 ( x1 , x2 )
x1 x2
f1 ( x1 ) x1 x2
(c1 )( f1 ( x1 x2 )
x1 2
f1 ( x1 )
( f1 ( x1 ) x2 ) x1
trong đó, c1 là hằng số dương và khi đó vi phân của x12
hàm Lyapunov có dạng: f1 ( x1 ) f1 ( x1 )
(c1 )( x1 x2 )
V1 c1 z12 z1 z2 x1 x1
Dễ dàng thấy rằng, nếu z2 0 thì V1 c1 z12 và suy ra:
z3 ( x1 , x2 , x3 , z1 , z2 , z3 ) bu (20)
z1 sẽ hội tụ tiệm cận đến 0.
Trong đó
Bước 2:
Xét vi phân của sai số z2 x2 a1 là: z2 x2 a1 (.) f3 ( x1 , x2 , x3 ) z1 c2 z2
f1 ( x1 ) f 2 ( x1 , x2 ) f 2 ( x1 , x2 )
z2 f 2 ( x1 , x2 ) x3 (c1 )( f1 ( x1 ) x2 ) (18) x1 x2
x1 x1 x2
2
Tương tự bước 1, x3 được xem như điều khiển tác f1 ( x1 )
( f1 ( x1 ) x2 ) x1
x12
động lên hệ (18) và được xây dựng luật điều khiển a2
f1 ( x1 ) f1 ( x1 )
và sai khác z3 x3 a2 . (c1 )( x1 x2 )
x1 x1
Thế x3 z3 a2 vào (18) ta được:
z2 f 2 ( x1 , x2 ) z3 a2 Chọn
f1 ( x1 ) (19) 1 2
(c1 )( f1 ( x1 ) x2 ) V3 V2
z3 , Xét V3 V2 z3 z3
x1 2
và nhiệm vụ của luật điều khiển 2 là đảm bảo sao Chọn điều khiển:
bu z2 c3 z3 (.) (21)
cho z2 0 . Khi đó ta chọn hàm Lyapunov có dạng:
thì khi đó:
1 2 3
V2 V1 z2
2 V3 ci zi2 0, zi
i 1
V2 V1 z2 z2
Nhận xét: Khi ta chọn điều khiển có dạng (21) thì hệ
c1 z12 z1 z2 z2 [ z3 f 2 ( x1 , x2 ) (12-15) đảm bảo hội tụ tiệm cận. Tổng hợp điều khiển
f1 ( x1 ) theo (21) là phức tạp và khó khăn trong việc tính toán
a2 (c1 )( f1 ( x1 ) x2 )] và xác định các tham số trạng thái trên quan điểm
x1
thực hiện kỹ thuật luật điều khiển.
Ta chọn: Backstepping – sliding mode control
a2 z1 c2 z2 f 2 ( x1 , x2 ) Kết hợp Backstepping – sliding mode control ta xét
f1 ( x1 ) một thuật toán chuyển từ hệ thống ban đầu về hệ mới
(c1 )( f1 ( x1 ) x2 ) theo biến sai số. Thủ tục chuyển đổi về hệ thống trong
x1
hệ tọa độ sai số trong bài toán bám sát. Quỹ đạo mang
f 2 ( x1 , x2 ) muốn x1d là đường cong trơn.
a2 z1 c2 z2 x1
x1 Bước 1:
f 2 ( x1 , x2 ) 2
f1 ( x1 ) Định nghĩa sai số e1 x1 x1d , ta xét vi phân theo
x2 ( f1 ( x1 ) x2 ) x1
x2 x12 thời gian của nó:
f1 ( x1 ) f1 ( x1 ) e1 x1 x1d f1 ( x1 ) x2 x1d (22)
(c1 )( x1 x2 )
x1 x1 trong đó, x2 xem như là điều khiển đầu vào và ta có
Ta nhận được: thể lựa chọn như sau:
2 x2 k1e1 f1 ( x1 ) x1d e2 (23)
V2 c1 z12 c2 z22 z2 z3 ci zi2 z2 z3
i 1 Trong đó, e2 sai khác giữa giá trị lựa chọn và giá trị
Bước 3: thực của x2 . Thế (12) vào (22) ta được:
Xét sai số z3 x3 a2 , ta có: z3 x3 a2 e1 k1e1 e2 (24)
Bước 2:
Từ (23) ta có: e2 k1e1 f1 ( x1 ) x1d x2
Xét vi phân của nó, ta có:
VCCA-2011
70
Hội nghị toàn quốc về Điều khiển và Tự động hoá - VCCA-2011
VCCA-2011
71
Hội nghị toàn quốc về Điều khiển và Tự động hoá - VCCA-2011
Phụ thuộc vào việc lựa chọn các hệ số c1 , c2 , c3 để có Bước 2: Tương tự bước 1, ta chọn v2 m2 signe2 với
được e1 0, e2 0, e3 0 . Tuy nhiên để xây dựng lựa chọn m2 e03 cũng sẽ xuất hiện chế độ trượt
luật điều khiển (35) trên thực tế gặp rất nhiều khó trên mặt trượt e2 0. Khi e2 0 thì từ điều khiển
khăn vì phải đo lường và đánh giá các tham số.
tương đương ta cũng có được đánh giá của e3 v2eq
Trong bài báo này chúng tôi đề xuất xây dựng luật
điều khiển có dạng: nhờ bộ lọc thông thấp có hằng số thời gian đủ nhỏ.
VCCA-2011
72
Hội nghị toàn quốc về Điều khiển và Tự động hoá - VCCA-2011
H. 2 Mô hình mô phỏng
(a) (b)
H. 3 Kết quả mô phỏng giá trị góc đặt và góc bám sát x1d , x1 :
(a) Khi tất cả các tham số đo được; (b) Khi chỉ đo được giá trị góc đầu ra.
[5] Jing Zhou, Changyun Wen : Adaptive
3. Kết luận backstepping control of uncertain systems,
Bài báo đã trình bày các bước tổng hợp luật điều Springer Verlag Berlin Heidelberg 2008
khiển hệ truyền động bám góc có tính đến thành phần [6] Краснова С. А., Уткин В. А., Каскадный
không xác định chính xác của mô hình, ma sát. Luật синтез наблюдателей состояния
điều khiển được tổng hợp theo (37) trong chế độ trượt динамических систем, Наука, Москва, 2006.
dựa trên bộ quan sát. Kết quả mô phỏng chứng minh [7] Lê Hồng Phương, Nguyễn Thanh Tiên, Tổng
tính bền vững của luật điều khiển. Với kết quả này, ta hợp điều khiển truyền động bám góc trên cơ sở
hoàn toàn có thể tổng hợp bộ điều khiển các hệ thống điều khiển trong chế độ trượt, Tạp chí Khoa học
bám sát với động cơ chấp hành một chiều trong các hệ và Kỹ thuật – số 138 (12-2010) Học viện KTQS.
truyền động súng pháo…
Nguyễn Thanh Tiên Sinh năm 1973. Nhận bằng Kỹ
Tài liệu tham khảo sư Điện – điện tử tại Học viện Kỹ thuật Quân sự năm
[1] Krstíc, M.; Kanellakopoulos I.; Kokotovíc, P.: 1995 và Thạc sỹ tự động hóa và điều khiển từ xa tại
Nonlinear and Adaptive Control Design. John Học viện KTQS năm 2004, và nhận bằng Tiến sỹ Kỹ
Wiley & Sons, Inc., New York 1995 thuật Điều khiển tại Viện các vấn đề về điều khiển –
[2] Khalil H. K., Nonlinear Systems, Prentice Hall, Viện hàn lâm khoa học Liên bang Nga năm 2008.
Hiện là giảng viên Khoa Kỹ thuật điều khiển – Học
2002.
viện KTQS.
[3] Slotine J. J. E., Li W., Applied Nonlinear
Control, Prentice Hall International, 1991. Nguyễn Trọng Thanh Sinh năm 1980. Nhận bằng
[4] Utkin V., Guldner J, Shi J., Sliding Mode Kỹ điện – điện tử tại trường Đại học Bách khoa Hà
Control in Electromechanical Systems, CRC nội 2006, và bằng Thạc sỹ tự động hóa tại Học viện
Press LLC, 1999. KTQS năm 2009. Hiện là giảng viên Trường cao đẳng
Điện tử Điện lạnh Hà nội
VCCA-2011
73