Arkusz drugi 29

Arkusz drugi

Informacje dla uczniów

• Przeczytaj uważnie teksty, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nimi.
Odpowiadaj tylko własnymi słowami, chyba że w zadaniu polecono inaczej.
• Na ostatniej stronie zamieszczona jest lista lektur obowiązkowych.

PRZECZYTAJ TEKST I WYKONAJ ZADANIA.

Aleksander Fredro
Zemsta

AKT TRZECI

Pokój Rejenta.
SCENA PIERWSZA
Rejent siedzi przy stoliku i pisze. Dwóch mularzy1 przy drzwiach stoi.

REJENT, MULARZE REJENT

REJENT Bili przecie,
Mój majstruniu, mówcie śmiało, Mój majstruniu.
Opiszemy sprawę całą; MULARZ
Na te ciężkie nasze czasy Niewyraźnie.
Boskim darem takie basy2. REJENT
Każdy kułak spieniężymy:
3
Czegóż jeszcze wam nie stało?
Że was bito, wszyscy wiemy. Bo machano dosyć raźnie.
MULARZ MULARZ
Niekoniecznie. Ot, szturknięto4 tam coś mało.

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
30 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

DRUGI MULARZ REJENT

Któż tam za to skarżyć zechce! Nie, serdeńko?
REJENT MULARZ
Lecz kto szturka, ten nie łechce? Ach, nie.
MULARZ REJENT
Ha! Zapewne. Przecie
REJENT Znak, drapnięcie?
A więc bije? MULARZ
MULARZ pomówiwszy z drugim
Oczywiście. Znajdziem może.
REJENT REJENT
Komu kije A drapnięcie, pewnie wiecie,
Porachują kości w grzbiecie, Mała ranka, nic innego.
Ten jest bity — wszak to wiecie? MULARZ
A kto bity, ten jest zbity? Tać, tak niby.
Co? REJENT
MULARZ Mała, wielka,
Ha! dobrze pan powiada, Jednym słowem, rana wszelka
Ten jest zbity. Skąd pochodzi?
REJENT MULARZ
Więc was zbili, Niby… z tego…
To rzecz jasna, moi mili. REJENT
MULARZ Z skaleczenia.
Ta, już jakoś tak wypada. MULARZ
REJENT Nie inaczej.
napisawszy REJENT
Skaleczyli? Mieć więc ranę tyle znaczy,
MULARZ Co mieć ciało skaleczone:
A, broń Boże! Że zaś raną jest drapnięcie,

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 31

Więc zapewnić możem święcie, Stary Cześnik, jęty szałem,

Że jesteście skaleczeni, Strzelał do mnie.
Przez to chleba pozbawieni. MULARZ
MULARZ Nie widziałem.
O! to znowu… REJENT
REJENT Wołał strzelby.
Pozbawiony DRUGI MULARZ
Jesteś, bratku, i z przyczyny, Nie słyszałem.
Że ci nie dam okruszyny — MULARZ
pisze Wołał wprawdzie: „Daj gwintówki!” —
Zatem, zatem skaleczeni, Lecz chciał strzelać do makówki.
Przez to chleba pozbawieni, REJENT
Z matką — żoną — czworgiem dzieci. Do makówki… do makówki…
MULARZ No, no, dosyć tego będzie —
Nie mam dzieci. Świadków na to znajdę wszędzie —
DRUGI MULARZ Nie brak świadków na tym świecie,
Nie mam żony. Teraz chodźcie — bliżej! bliżej! —
REJENT Znakiem krzyża podpiszecie. —
Co? nie macie? — nic nie szkodzi — Michał Kafar trochę niżej —
Mieć możecie — tacy młodzi. Tak, tak — Maciej Miętus — pięknie! —
MULARZ Za ten krzyżyk będą grosze,
Ha! A Cześniczek z żółci pęknie.
DRUGI MULARZ MULARZ
Tać prawda. Najpokorniej teraz proszę,
REJENT Coś z dawnego nam przypadnie.
napisawszy REJENT
Akt skończony. Cześnik wszystko będzie płacił.
Teraz jeszcze zaświadczycie, MULARZ
Że nastawał na me życie. Jakoś, panie, to nieładnie…

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
32 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

REJENT Idź, serdeńko, bo cię trzepnę.

Byleś wasze nic nie stracił. MULARZ
MULARZ we drzwiach
Tum pracował… Ależ przecie…
REJENT REJENT
popychając ich ku drzwiom zamykając drzwi
Idźże z Bogiem, Bądźcie zdrowi!
Bo się poznasz z moim progiem. Dobrzy ludzie, bądźcie zdrowi!
MULARZ wracając
Tu zapłata, każdy powie… Czapkę przedam, pas zastawię,
REJENT A Cześnika stąd wykurzę […].
popychając ku drzwiom

Aleksander Fredro, Zemsta, Warszawa 2005.

1
mularz – tu: murarz.
2
basy – ślady na ciele od plag, cięgi.
3
kułak – cios, kuksaniec.
4
szturkać – szturchać.

ZADANIE 1. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1.–3.
Tekst ten jest utworem

1. rymów.
A. lirycznym,
o czym świadczy m.in.
2. didaskaliów.
obecność
B. dramatycznym,
3. wykrzyknień.

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 33

ZADANIE 2. (0–1)
W takim samym znaczeniu jak w przytoczonym fragmencie słowo scena
zostało użyte w zdaniu

A. Znanym utworem zawierającym sceny batalistyczne jest Iliada.

B. W scenie drugiej aktor śpiewa przejmującą pieśń żałobną.
C. W renesansie stosowano scenę obrotową i zapadnię.
D. Mariusz wielokrotnie robił Ani sceny zazdrości.

ZADANIE 3. (0–1)
Uzupełnij zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.
W zacytowanym fragmencie Rejent A/B poprzez C/D.

A. troszczy się o murarzy. C. skłonienie ich do złożenia fałszywych zeznań.

B. manipuluje murarzami. D. życzenie im zdrowia.

ZADANIE 4. (0–2)
Jakimi cechami wykazał się Rejent w końcowej części przytoczonej rozmowy
z murarzami? Wybierz dwie cechy spośród podanych w poniższej ramce
i uzasadnij swój wybór.

rozwaga skąpstwo zawziętość gościnność męstwo optymizm

Cecha 1.:...........................................................................................................................
Uzasadnienie wyboru:.....................................................................................................
..........................................................................................................................................
Cecha 2.: . .........................................................................................................................
Uzasadnienie wyboru:.....................................................................................................
..........................................................................................................................................

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
34 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

ZADANIE 5. (0–1)
Z całej Zemsty wynika, że ulubionym powiedzeniem Rejenta były słowa

A. Hej! Gerwazy! daj gwintówkę! Niechaj strącę tę makówkę.

B. Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba.
C. A to plaga, boska kara – Do mnie młoda, do mnie stara.
D. Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby.

ZADANIE 6. (0–1)
Uzupełnij zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.
Wypowiadane przez Rejenta słowo majstrunio jest A/B, utworzonym za pomocą
formantu C/D .

A. zgrubieniem. C. -unio.
B. zdrobnieniem. D. -strunio.

ZADANIE 7. (0–1)
Mój majstruniu, mówcie śmiało,
Opiszemy sprawę całą;
Na te ciężkie nasze czasy
Boskim darem takie basy.
Każdy kułak spieniężymy:
Że was bito, wszyscy wiemy.

a) W powyższej wypowiedzi Rejenta bezosobową formą czasownika jest forma

A. opiszemy.
B. mówcie.
C. wiemy.
D. bito.

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 35

b) Podaj dwa wyrazy z powyższej wypowiedzi Rejenta, w których doszło do upodob-

nienia pod względem dźwięczności.
....................................................................................................................................

ZADANIE 8. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Czasowniki bić i zbić, użyte w zdaniu: A kto bity, ten jest zbity?, to czasowniki
A. dokonany i niedokonany.
B. przechodni i nieprzechodni.
C. w stronie czynnej i biernej.
D. w czasie teraźniejszym i przyszłym.

ZADANIE 9. (0–2)
Którzy bohaterowie Zemsty Aleksandra Fredry występują w tej scenie?
Uzasadnij swoją odpowiedź.

R. Burzyński

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
36 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

ZADANIE 10. (0–1)

Podaj, kogo pokochały następujące postacie z lektur obowiązkowych.

Balladyna Goplana

Pan Tadeusz Ewa Horeszkówna

Quo vadis Marek Winicjusz

ZADANIE 11. (0–3)

Wyobraź sobie, że możesz skontaktować się z autorem wybranego utworu
literackiego. Zredaguj podziękowanie za jego napisanie. Wyjaśnij w nim, jaką
odegrał on rolę w Twoim życiu.
Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa,
ortograficzna i interpunkcyjna.

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 37

PRZECZYTAJ TEKST I WYKONAJ ZADANIA.

Leszek Kołakowski
O nicnierobieniu…

Zarówno lenistwo całkowite, jak też praca odczuwana zawsze jako nieszczę-
ście i kara pozostawiłyby nas na zawsze i niezmiennie na […] poziomie prymityw-
nym. Aby udowodnić choćby twierdzenie Pitagorasa, potrzebny był pewien wysiłek
tego mędrca i nigdy nie znalibyśmy twierdzenia Pitagorasa, gdyby kierowała nie-
przerwanie nami wszystkimi chęć uniknięcia jakiegokolwiek wysiłku. Z kolei praca
traktowana jako coś, do czego bicz nadzorcy nas przymusza, nie może być twórcza,
gdyby więc tak była nieodmiennie pojmowana, także twierdzenie Pitagorasa pozo-
stałoby nam nieznane.
Należy więc odróżnić zamiłowanie do próżniactwa totalnego od pomysłowego
oszczędzania sobie wysiłku. Ludzie wymyślili koło, łuk, igłę, pług i kilka innych jesz-
cze rzeczy, nieco bardziej skomplikowanych (ale te pierwsze były z pewnością dzie-
łem niezwykłego geniuszu). Wolno powiedzieć, że wszystko to były świetne płody
lenistwa, bo dzięki nim ileż fizycznego trudu można było zaoszczędzić! W tym sen-
sie cała nasza cywilizacja jest dziełem lenistwa. Wynalazki, które oszczędzają trudu
umysłowego, są już głównie wytworem naszego wieku, chociaż skromne i nadzwy-
czaj pożyteczne przyrządy tego rodzaju wymyślono jeszcze przed komputerami, na
przykład suwaki logarytmiczne i maszyny do liczenia.
Najoczywiściej nie jest prawdą, że ludzie chcieliby być wolni od wszelkich fizycz-
nych wysileń: po cóż by wymyślili sporty i różne gimnastyczne ćwiczenia, do któ-
rych nie zmusza ich życiowa konieczność? A jeśli nawet mamy ochotę, by przez cały
dzień leżeć na tapczanie, to i wtedy nie jest to zazwyczaj bezmyślne i całkiem próż-
niacze wylegiwanie, zawsze znajdujemy sobie jakieś zajęcia: ktoś czyta, ktoś pisze
listy albo dzienniki, ktoś gada ze znajomymi przez telefon, ktoś telewizję ogląda,
a ktoś ima się jakichś mniej lub bardziej absurdalnych rozrywek, np. rozwiązuje

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
38 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

krzyżówki. Również oglądanie telewizji czy słuchanie radia, choć bywa nieraz uwa-
żane za całkiem bierne zużycie czasu – i z tej racji właśnie z niepokojem się rachuje,
ile godzin spędzają na tym dzieci i młodzież – nie jest całkiem bierne: wymaga jakiejś
koncentracji. Nawet więc prawdziwi artyści lenistwa (a są tacy), którzy wymyślają
wszelkie możliwe preteksty do nicnierobienia, nie są przecież jak bezmyślne kłody.
Są wprawdzie nieproduktywni, nic na pozór albo bardzo niewiele przynoszą innym,
ale bynajmniej nie są wyzuci z ciekawości, z ochoty do uczenia się, choć niesyste-
matycznego i tylko zabawowego, z kontaktów z innymi ludźmi. Trzeba w każdym
razie odróżniać bezproduktywność od kompletnego bezwładu. […]
Nie lubimy jednakowoż – przynajmniej większość z nas – dyscypliny pracy i nie
lubimy pracy, która polega na monotonnym powtarzaniu tej samej czynności, nie-
wymagającej namysłu ani postanawiania.

Leszek Kołakowski, O nicnierobieniu, [w:] tegoż: Mini–wykłady o maxi–sprawach.

Seria II, Kraków 1999.

ZADANIE 12. (0–1)

Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1.–3.

W tekście Leszka Kołakowskiego lenistwo postrzegane jest jako stan

wynalezienia koła, łuku,

1.
A. pozytywny, ponieważ igły i pługu.
według autora wymyślenia twierdzenia
2.
doprowadziło ono Pitagorasa.
B. negatywny, m.in. do biernego oglądania
3.
telewizji.

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 39

ZADANIE 13. (0–2)

Przeczytaj bajkę Ignacego Krasickiego Wół i mrówki i napisz, czyja
praca: wołu czy mrówek jest pracą twórczą w rozumieniu autora tekstu
O nicnierobieniu. Uzasadnij odpowiedź.

Ignacy Krasicki
Wół się śmiał widząc mrówki w małej pracy skrzętne;
Wtem usłyszał od jednej te słowa pamiętne:
„Z umysłu pracujących szacunek roboty!
Ty pracujesz, bo musisz; my mrówki – z ochoty”.

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

ZADANIE 14. (0–2)

Napisz, który bohater z lektury obowiązkowej wykonywał pracę, o jakiej
mowa w ostatnim akapicie: pracę, „która polega na monotonnym
powtarzaniu tej samej czynności, niewymagającej namysłu ani
postanawiania”. Odpowiedź uzasadnij.

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
40 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

ZADANIE 15. (0–1)

Z poniższej ramki wypisz wyrazy będące antonimami wyrazu lenistwo.

próżniactwo pracowitość leniwy wysiłek leń solidny nicnierobienie

....................................................................................................................................

ZADANIE 16. (0–1)

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Na podstawie akapitu trzeciego można powiedzieć, że cechą stylu, której nie można
przypisać powyższemu tekstowi, jest

A. używanie pytań retorycznych.

B. stosowanie celowych powtórzeń.
C. posługiwanie się kolokwializmami.
D. bezpośrednie zwracanie się do odbiorcy.

ZADANIE 17. (0–1)

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Cechą stylu, której nie można przypisać powyższemu tekstowi, jest

A. stosowanie powtórzeń.
B. obecność terminów naukowych.
C. posługiwanie się kolokwializmami.
D. występowanie równoważników zdań.

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63
 Arkusz drugi 41

ZADANIE 18. (0–1)

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Cząstkę nie piszemy razem w wyrazie nieproduktywni zgodnie z tą samą zasadą,

która obowiązuje w przypadku wyrazu
A. nieszczęście.
B. nieprzerwanie.
C. niewymagająca.
D. niesystematyczne.

ZADANIE 19. (0–1)

Uzupełnij zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

W akapicie pierwszym A/B tekstu uzyskana została za pomocą słów C/D.

A. zwięzłość. C. i nigdy.
B. spójność. D. z kolei.

ZADANIE 20. (0–20)

Wybierz jeden z tematów i napisz wypracowanie.

Temat 1.
Napisz charakterystykę wybranego bohatera z lektury obowiązkowej, który
rzetelnie wykonywał swoje obowiązki. Twoja praca powinna liczyć co najmniej
200 słów.

Temat 2.
Jako Marcin Borowicz napisz list do bohatera innego utworu literackiego,
w którym m.in. wspomnisz o tym, jak się czułeś w ważnej dla Ciebie chwili.

WWW.EGZAMIN.GURU
63699352556180
63
42 JĘZYK POLSKI EGZAMIN ÓSMOKLASISTY

W liście wykaż się dobrą znajomością obydwu utworów. Twoja praca powinna
liczyć co najmniej 200 słów.

Wypracowanie
na temat nr ..........

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

STARA DOBRA SZKOŁA

63699352556180
63