"Dalawang Daan Patungo sa Pag-ibig"

Isinulat ni: Dadang, Christen Honely B.

Ako ay namumuhay ng tahimik at payak na buhay. Isang araw,

dumating si Mark sa aking buhay. Siya ay isang guwapo at mapagmahal
na lalaki na nakakaramdam ng pagkalinga sa akin. Sa kanya,
natagpuan ko ang ligaya at kabuuan na matagal ko nang hinahanap.

Mark: "Aking sinta, mahal na mahal kita. Magkasama tayo sa bawat

sandali at maglakbay sa daigdig ng pag-ibig."

Ako: "Mark, ikaw rin ang nagbibigay ng saya at kasiyahan sa aking

buhay. Ngunit hindi ko maitago ang katotohanan na may isang taong iba
na minamahal ako."

Dumating si Liam, isang matamis at malambing na lalaki na

ipinaramdam sa akin ang mga ligaya na hindi ko alam na posible. Ang
kanyang pag-ibig ay bumuo ng isang bagong kahulugan sa aking puso.

Liam: "Aking sinta, kapag kasama kita, ang mundo ay nagiging mas
maganda. Hindi ko kailangan ng kahit sino pa, ikaw lang ang aking
kailangan."

Ako: "Liam, ikaw ang nagpapakita sa akin ng mga emosyon at pag-ibig

na hindi ko alam na posible. Ngunit hindi ko maitago ang katotohanan
na may isang taong iba na minamahal ko."Ang aking puso ay nabaon sa
kalituhan at pag-aalinlangan. Ako ay nalilito kung sino sa kanila ang
dapat kong piliin. Sa bawat isa sa kanila, nakita ko ang iba't ibang mga
katangian at emosyon na hindi ko matanggal sa aking isip.

Ako: "Paano ko malalaman kung sino sa kanila ang dapat kong piliin?
Paano ko malalaman kung sino ang tunay na mahal ko?"Naglakad ako

1
sa hardin at tumigil sa ilalim ng puno ng saging. Nang biglang lumitaw si
Lolo Miguel, isang matandang matalino at mapagpayapa..

Lolo Miguel: "Anak, ang pag-ibig ay hindi laging madaling desisyon.

Dapat kang makinig sa iyong puso at pag-alinlangan. Ang sagot ay
matatagpuan sa iyong sarili."

Sa tulong ni Lolo Miguel, sinimulan kong sulyapan ang aking

sarili. Tinanong ko ang aking mga pangarap, mga kasiyahan, at ang pag-
ibig na nararamdaman ko para sa bawat isa sa kanila. Napagtanto ko na
ang pag-ibig ay hindi lamang tungkol sa ibang tao, ngunit tungkol din sa
aking sarili. Kailangan kong pag-aralan kung alin sa kanila ang
magpapahalaga sa aking kaligayahan at kung sino ang magpapakita sa
akin ng tunay na pagmamahal.

Ngunit sa wakas, ako ay napagod. Hindi ko na kayang mamili.

Inilahad ko ang aking kalagayan sa mga lalaki at hiniling na
maintindihan nila ang aking kalituhan.

Ako: "Mark, Liam, hindi ko alam kung sino sa inyo ang dapat kong piliin.
Hindi ko kayang mamili at magdulot ng sakit sa isa sa inyo. Hindi ko
kayo gustong masaktan."

Mark: "Mahal ka namin pareho, at handa kaming tanggapin ang

desisyon mo. Sa huli, ang mahalaga ay ikaw at ang kaligayahan mo."

Liam: "Aking sinta, hindi namin hahayaang magdusa ka sa pagitan

naming dalawa. Kung ano ang magpapasaya sa iyo, susuportahan
namin."

Napagtanto ko na ang tunay na pag-ibig ay hindi nagdidikta ng

mga pagsisikip at paghihiwalay. Ang pag-ibig ay hindi tungkol sa
limitasyon at pagpipilian. Ang pag-ibig ay tungkol sa kalayaan at

2
pagkakataon. Napagpasyahan kong hawakan ang aking kalayaan at
humakbang sa landas ng pag-ibig na walang takot. Pinili ko ang sarili
ko, ang aking kaligayahan, at ang kung sino ang magpapaligaya sa aking
puso.

Sa huli, natagpuan ko ang sagot sa aking kalituhan. Napagtanto

ko na ang tunay na pag-ibig ay hindi lamang tungkol sa ibang tao, kundi
tungkol din sa pagmamahal sa sarili. Ang pag-ibig ay tungkol sa
pagkakaroon ng kaligayahan, pagkakataon, at pag-akma sa paglago at
pagbabago. Nagpatuloy ang aking buhay, kasama ang dalawang lalaki
na nagbigay sa akin ng pagmamahal at suporta. Hindi ko na kailangang
mamili, dahil ang pag-ibig ay hindi isang laro ng pagsusunud-sunuran.
Sa halip, ito ay isang biyaya na dapat pahalagahan at pag-ingatan.

Ako ay nagpatuloy sa aking paglalakbay sa daigdig ng pag-ibig. Sa

bawat sandali, aking pinanghahawakan ang katotohanan na ang tunay
na pag-ibig ay nasa aking sarili. Ito ay isang biyaya na ibinigay sa akin
upang hatiin at ibahagi sa mundo.

3
 Social Media

Isinulat ni: Dinoy, Charlene

Masaya Ang my Kasama sa Buhay dahil malongkot Ang mag-isa

pero Ang Tanong paano ba Tayo makakasiguro na Ang atung mapipilit
ay Siya Yung nararapat para saatin?

Noong buwan nang setyembre taong dalawang libo't labing-

walo, humiling Ako sa Dios nang makakasama sa Buhay, habang ako'y
nag scroll sa Facebook Nakita ko sa friend request Ang pangalan nang
Isang tao sa pinaka una sa lishatan Kaya Siya Yung na accept ko. Nang
naging kaibigan kami sa Facebook halos araw-araw kaming nag
papalitan nang message sa messenger, nagkakaintindihan kaming
dalawa at Masaya kaming kausap Ang isat isa. Nakalipas Ang mahigit
Isang buwan nanligaw Siya saakin at Ako Naman sinagot Siya agad
agad, naging kami sa buwan nang oktubre labing-isa taong dalawang
libot labing-isa.

Ngunit my dumating saamin na pagsubok dahil Hindi naman

lahat nang relasyun ay perperto. Sa buwan nang December ay nag
hiwalay kami sa kadahilanan Hindi kami magkapareha nang religion,
Namimiss ko Siya Araw Araw dahil Hindi kami nag papalitan nang
mensahi na. Dumaan Ang Isang linggo at nag mensahe Ako sa kanya na
di ko pala Kaya, Kaya nag desisyun akong ipagpatuloy Ang aming
relasyun at nag paalam Ako sa pastor ko nang pormal at pinaintindi ko
Ang aking damdamin at naintindihan nman Ako.

Dumating Ang Isang taon nang aming relasyun at nag desisyun

Siya na mag resign sa Qatar at Magkita sa aming anibersaryo. Habang
nag aantay Ako sa airport ay di ko maintindihan Ang kaba dahil ito Ang
aming unang pagkikita, Ang likot nang aking mga mata na tela ba puno

4
nang sabik Ang aking puso na sa wakas Makikita ko na Rin Ang taong
minahal ko sa social media at hinintay nang Isang taon. Habang
papalabas na Siya sa airport Ang puso Koy tela gustong gusto na siyang
mayakap ngunit nag pipigil Ako Kasi Kasama ko Ang aking Kapatid at
mga pinsan.

Habang nasa jeep ay di ko mapigilang tumitig sa kanya at ganun

din Naman Siya na tela ba'y sa mga kisap nang mata ay puno nang pag-
ibig. Purong talagalog Siya at Ako naman ay bisaya. Habang naka
bakasyun Siya sa Lugar namin Ang Araw Araw Ko'y puno nang pag-ibig
na tela'y ayaw ko nang humiwlay sa kanya. Na sana'y sa pag gising Ko'y
Mukha na sana niya Ang bubungad, na gusto ko sanang kayakap Siya
sa pag tulog at hawak Ang kamay ngunit hindi pwede Kasi dapat kasal
Muna.

Natapus Ang kanyang bakasyun at umuwi nang maynila at nag

apply sa bansang Saudi Arabia. Malongkot Ako sa pag uwi niya at Lalo
na sa pag apply muli niya sa ibang bansa, ngunit ano nga ba Ang
magagawa ko kundi Ang umiyak nalang. Pinangako niya saakin na sa
pag balik niya ay papakasalan niya Ako . Nag antay Ako nang matagal at
minahal ko Siya Araw Araw kahit malayu kami sa isat isa at nag darasal
Ako sa Panginoon na Siya na Ang huli at magiging asawa ko na halos
Araw Araw ko Siya dinasal at Hiniling sa Panginoon.

Dumating Ang dalawang taong pag aantay ko at natapos niya

Ang Isang kontrata at mag babakasyun Siya ulit saamin ,pero iba na sa
Oras na ito dahil sa pag uwi niya ay kasal na namin. Hindi Muna Siya
dumiretso saamin ngunit Doon Siya dumiretso sa maynila Doon sa
bishop namin at nag paalam Siya tungkol saamin at pumayag ito .
Dumaan Ang mga Araw at nakarating na Siya Dito sa Mindanao at
dalawa kaming nag prepare nang kasal namin .

5
 Habang dumating na Ang Araw nang aming kasal napaiyak Ako
habang nag susuot nang puting bistida nang pang kasal dahil sa wakas
Yung hinintay Kong tao at hiningi sa Dios ay magiging asawa kuna . Sa
Oras nang aming kasal habang nag lalakad sa altar papalapit sa kanya
ako'y puno nang emosyon habang diretso Ang tingin sa kanya na tela'y
ako'y bingi na Siya lang Ang nagpapansin ko Hindi kuna naring Ang
sinasabi nang organizer namin dahil sa kanya lang Ako naka fucos na
puno nang emosyon . Habang malapit na Ako sa kanya Nakita ko Ang
ngiti sa mga labi niya na my kasamag luha sa mga mata niya .

Tumatak sa puso't isip ko Ang sinabi nang pastor na nag kasal

saamin na " magiging perfect Ang pagsasama niyo kung tatalian ito nang
pag-ibig" at "Hindi nagkukulang Ang pag-ibig kung my pag-ibig kayu
Hindi magkukulang Ang pagsasama niyo" "magiging bless Ang pag-
sasama niyo dahil sa pag-ibig " " mabuti Ang pag-ibig" . Natapos Ang
aming kasal na puno nang pag-ibig na galing saamin dalawa at sa mga
bisita .

Natapos Ang dalawang buwan na bakasyun nang aking asawa at

Ayan nanaman maiiwan nanaman Ako, Ang longkot nang aking nadama
dahil this time asawa kuna Siya. Nang nasa airport pinigilan ko Ang
aking mga Luha ganun din Siya, habang papasok na Siya sa loob Ang
sakit nang aking nadama at iba ito sa nauna kung pag hahatid sa kanya
sa airport dahil this time mas masakit na dahil nakasama kuna Siya
bilang mag asawa. Habang papasok na Siya diretso lang Ang lakad niya
nang walang pag lingon. At kami Naman ay sumakay na sa sasakyan.

Sa pag uwi namin sa bahay pag pasok ko sa kwarto humagulgol

Ako nang iyak, umabot halos Isang buwan Ang pag iyak ko dahil naalala
ko ang aking asawa, mga yakap niya saakin at mga bonding namin, Lalo
na sa pag gising ko Mukha niya Ang kaharap ko, ngunit ika nga back to
realidad na kami social media ulit. Sa ngayun Isang taon magihit na

6
kaming malayo sa isat isa mahirap man pero kinakaya namin ito para sa
hinaharap namin at sa magiging mga anak namin sa pag dating nang
panahon.

” TAMIS NG PAGMAMAHALAN ”
ISINULAT NI: JINKY GALLANO

Isang umaga, nagising si Jinky na puno ng pag-asa at kasiyahan sa

puso. Matapos ang ilang taong paghihintay, dumating na sa wakas ang
taong matagal na niyang pinapangarap na makasama sa buhay. Siya ay
si Alex, isang guwapong binata na may pusong puno ng pagmamahal at
kasiyahan.

Noong una silang magkakilala, agad na nabighani si Jinky sa

kanyang pagsasalita at kakaibang aura. Mula noon, hindi niya alam
kung paano niya mapapanatiling lihim ang pagtibok ng kanyang puso
tuwing nakikita si Alex. Subalit sa halip na magpatangay siya sa
kanyang nadarama, laging nasa isip ni Jinky na dapat niyang
paghandaan ang tamang panahon para isugod ang anumang pag-ibig na
maaaring mabuo sa pagitan nila.

Nagdaan ang ilang buwan ng pagsasama nila, at unti-unting

naging malapit na ang dalawa. Patuloy na nagpapalitan sila ng mga
kuwento, pangarap, at mga pagtawa. Naramdaman ni Jinky sa tuwing
kasama si Alex na parang hindi na siya kumikilos bilang kanyang sarili,
kundi isang mas nagsisimula siyang maging totoo sa kanyang sarili.

7
 Ngunit may isang pagkakataon na biglang nag-iba ang takbo ng
kanilang pagkakaibigan. Nang minsang masaktan si Alex sa kanyang
trabaho, bigla siyang nagka malalim na lungkot at pag-aalinlangan. Si
Jinky ay hindi nag-atubiling alalayan siya, buong pusong nagbigay ng
suporta at nagparamdam ng pagmamahal.
Sa pag-aakala ni Jinky ngunit hindi napag-usapan, tuwing gabi
ay sa kanyang bahay sila nag-uusap tungkol sa mga pinagdaraanan nila
sa buhay.
Hindi inaasahan ni Jinky na sa dami ng kanilang mga pag-uusap
at pagtatangi sa isa’t isa, hindi niya namamalayan na unti-unti nang
nahuhulog ang kanyang damdamin para kay Alex. Nang malaman
niyang ang nararamdaman niya ay siyang tinatawag na pag-ibig,
nagkaroon ng kaba at takot sa puso ni Jinky. Una, hindi niya alam kung
paano haharapin at ipapahayag ang nais niyang sabihin kay Alex.

Subalit sa isang pagkakataon, kusa na lang ibinuka ni Jinky ang

kanyang puso. Tinapunan niya ng lakas ang kanyang loob upang
sabihin kay Alex ang kanyang nararamdaman.

Nang bigkasin niya ang mga salitang, “Mahal kita, Alex,” may
bahid na takot at labis na pag-asang kumalat sa mukha ng binata.

Sa pag-aakalang may masasaktan siya, naguluhan si Jinky sa

naging reaksyon ni Alex. Ngunit walang anumang pagluluksa o pag-iwas
na ipinakita si Alex. Sa halip, sinagot siya ng mga salitang, “Jinky, alam
mo ba kung gaano na kita kamahal bago pa man ako umamin sayo?”

Napawi ang kaba sa dibdib ni Jinky ng marinig niya ang salitang

iyon. Naroon ang ligaya at kasiyahan sa kanyang puso na matagal na

8
niyang hinintay. Sa pag-ibig na hindi inaasahan at malalim na pag-
aaruga, nagpatuloy ang kwento ng pag-ibig ni Jinky at Alex.

Ang kanilang pagmamahalan ay tumagal at nagpatuloy sa

maraming taon. Nagkaroon sila ng mga pagsubok at hamon, ngunit
hindi nawalan ng pag-asang makayanan lahat ng ito. Buong tapang,
nagtagumpay ang kanilang pag-ibig sa kabila ng mga kahirapan.

Si Jinky at Alex ay muling nagpatunay na ang wagas na pag-ibig

ay walang kinikilingan at hindi naglalaho, kung ito ay tunay at sinsero
sa piniling kahalintulad. Sa kwento nilang ito, natutuhan nila na oras
ngumiti at magmamahal nang buong puso, ngunit hindi dapat
malimutan na handa rin silang harapin ang mga pagsubok ng buhay.

9
 “Ako at Siya”
Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Sa buhay pag-ibig, maraming nauugnay diyan, maraming gustong

magkaroon niyan. Gustong mahanap yung isang taong pupuno at
kukumpleto sa sarili niya. Taong handang mahalin ka, kung ano man o
sino kaman. At taong magpapatibok ng puso natin at masasabing “It’s
the One.” Pero masasabi mo bang puro kaligayahan lang sa pag-ibig?
Diba’t darating din ang puntong masasaktan ka. Mahirap at masakit
man pero, kailangan mo yung tanggapin. Bawat tao ay may kanya-
kanyang kwento ng pag-ibig. May masasaya at mayroon ding
malulungkot. May mga di-malimot na pangyayari samantalang sa iba
naman ay masalimuot. Gayunpaman, masasabi nating ang pag-ibig ay
isa sa pinaka-masarap na pakiramdam na maaring maranasan
ninuman. Nakakakilig, nakakaaliw, at nakakakaba. Ilan lamang iyan sa
mga emosyong naidudulot ng pag-ibig sa atin. Bawat naman isa sa atin
ay naghahangad na makatagpo ng isang tao na tapat at totoo. Isang
taong magpaparamdam sa ating kung gaano tayo kahalaga at tutulong
upang mahubog pa natin ang ating pagkatao. Taong magiging dahilan
para lubusan natin maunawaan ang tunay na kahulugan ng salitang
“kaligayahan”. Ngunit masasabi ba nating pagdating sa pag-ibig ay puro
na lang kaligayahan? Hindi ba’t darating din ang oras na kailangan mo
ring masakatan. Ito ay pagkabigo sa ating buhay na hindi natin
inaasahan na magdadala sa atin ng labis na kalungkutan. Bahagi na ito
ng ating buhay. Gaano man kasakit, gaano man kasaklap, tanggapin na
lamang natin at matuto tayong tumayo sa sarili nating mga paa.

Noong akoy nasa high school pa, may mga lalaki na akong naging
kasintahan. Pero ang ganong pag ibig ay para lamang itong "puppy love",
ito ay nababase lamang sa panandaliang kasiyahan at ito'y hindi
masasabing seryosong relasyon. Ito ay madalas na nararamdaman pag
nagkakaroon tayo ng mga “crush”. Madalas din ito ay naka basi lamang

10
sa panlabas na katauhan ng isang tao. Ganyan ako noon, ni isa wala
akong sineryoso, kung baga happy-happy lang. Dahil strikto yung mga
magulang ko kapag pag-ibig na ang pinag-uusapan kaya takot ako no'n.
Nung akoy naging ika-10 ito'y buwan nang Agosto, mga unang linggo
yata sa buwan na yan. Araw noon nang aming barangay. At mayroong
mga paligsahan na idinaraos, mga pagdiriwang at iba pang mga
kagigiliwan at kasiyahan, at meron pa ngang disco noon. Kinadalasan,
kasama ko yung mga pinsan ko, at kami sumali sa isang paligsahan,
hindi ko na maalala kung ano yun.

Kinabukasan, sa paaralan, isa sa mga pinsan ko ang lumapit sa

akin at sinabi nya meron daw manghingi nang mobile number ko. At
sinabihan ko kung sino, subalit hindi niya kilala ang pangalan pero yung
mukha parang pamilyar daw. Lumapit lang daw sa kanya at nag tanong
na kung pwede ba raw mang hingi nang number ko. At tumanggi ako
noon dahil hindi ko kilala at hindi ko basta-basta ibigay yung number ko
at baka kidnaper pa nga, yun ang nasa isip ko. Sa susunod na araw at
nandiyan naman yung pinsan ko, na bumalik daw yung lalaki at nasaan
naba daw yung number ko. Napa isip ako noon at may plano ako, yun ay
ang samahan ko yung pinsan ko kapag tapos na yung klase namin at
puntahan yung lalaki na nang hingi ng number ko. At yun nga sumama
ako, at itinuro nang pinsan ko kung saan naka pwesto yung lalaki na
kumausap sa kanya tuwing hapon, dahil tuwing hapon lang daw sila
magkita nang ilang beses. At yung nga papunta na kami sa lugar na yun
at nakita ko na yung lalaki. Hindi ko pa sya nakikita dati at first time ko
pa lang syang nakita. Hindi naman sa kaputian at kagawapohan yung
lalaki pero may histura namn sya pero akoy natatakot naman baka
kidnaper o ano. Umiwas na kami at wala siyang malay na dumaan na
kami sa kanyang harapan.

11
 Kinagabihan, may nag message sa akin sa “facebook”, at nag "hi"
sakin, at hindi ko agad nireplyan. Inistalk ko muna, at laking gulat ko at
sya pala yung lalaki na kumausap sa pinsan ko na humingi ng number
ko. Nag dalawang isip ako, rereplyan ko ba o hindi, dahil takot ako sa
kanya, at first time ko palang siyang nakita. Nag desisyon na akong
replyan nalang sya, at yun nga nagkakilalahan kami. Grabi ang bilis
nyang maka sagot, kada padala ko nang mensaheng sagot ko sa kanya,
ay nakita nya kaagad kung baga naka abang palagi, tagal ko kasing
sumagot sa kanya kung baga hindi ako intersado sa kanya. Napakahaba
na nang usapan namin, iwan koba kung saan-saan na napunta ang
aming usapan na yun. Sa pag-uusap namin, nalaman ko na sya pala
isang inhinyerong studyante sa isa sa mga paaralan sa syudad ng
Cagayan de Oro. Kinalaunan nga tinanong nya ako na kung gusto ko
raw ba nang mga guhit dahil bibigyan daw niya ako. Sabi ko naman na
"oo" kahit hindi ko naman gusto. Kinabukasan, may inihatid sa akin na
isang sobre at ang laman nito ay drawing na si “Doraemon”, at alam
kung siya yong nag padala nito. Maganda naman yung guhit pero hindi
ko ito na gustohan at ibinigay ko nalang sa mga kaklase ko. Sa
sumunod na araw, ayon na naman may envelope na naman at yung
laman ay guhit ng isang mata hindi ko naman ma pinahalagahan yung
guhit. Sa sumunod na araw na rin. Ako'y nag taka kung bakit wala nang
sobre na inihatid sa akin. Wala lang ako no'n. Isang gabi nag mensahe
siya sa akin at sabi nya na may gusto raw sya sa akin at pwede ba daw
na manligaw. Ako'y natulala kung seryoso ba ito. Dahil hindi nga ako
nag siseryoso pag dating sa pag ibig. Gayon paman sinabihan ko sya na
pwede pero strikto yung magulang ko pag dating sa mga ganyan,
mahirap na kapag nalaman ng magulang ko na pumasok ako sa mga
ganyan.

Lumipas ang isang buwan, nalaman ko na huminto siya sa

kanyang pag-aaral dahil mahirap daw lalo na sa tuition nya. At bumalik

12
naman sya pero ibang kurso na. Palagi na kaming nag nag-uusap sa
“messenger”, may mga matatamis na salita na ang namumuo. May mga
pa pa ingat-ingat na at iba pa. Hanggang may isang araw na may
inihatid sa akin, alam kung sa kanya yung, at ito'y isang kahon, nagtaka
ako kung anong laman at hindi ko naman kaarawan. Pag bukas ko
laking gulat ko isang pabango na bilog ang lalagyan at napaka bango
nito. Itoy na gustohan ko dahil napaka bango nito at parang sosyal yung
nilagyan. Dumaan pa ang mga araw, may natanggap na namn ako itoy
nasa mala gift bag. Pag bukas ko, isang damit yung kulay ay yung
paborito kung kulay at mukhang ito'y mamahalin. Hindi ko napansin na
bawat pinapadala niya sa akin ay meron pala itong maliit na mensahe
hindi kona maalala. Pagka-gabi ay nagpadala siya sa akin ng mensahe
kung nagustohan ba ko raw yung ibinigay nya sa akin, sabi ko naman
sobra. At parang may tumitibok na sa aking puso at hindi ko ito ma
explain. Sa tagal-tagal na namin nag-uusap kahit ilang buwan palang
may nararamdan na ako sa kanya. Pero hindi ko naman ito ipinapakita
sa kanya. Siya kasi yung tipong lalaki na manliligaw na idinadaan sa
galaw hindi sa salita. Lumipas pa ang mga buwan at malapit na akong
mag tapos sa highschool at mag senior high school na sa sunod na taon.
Siya ay nag sisikap padin, hindi ko na ma alala yung mga bagay na
ginawa niya para akin. Hindi ko sya sinagot kaagad dahil baka ito'y biro
lang. Siya ay napakabuting lalaki at maalalahanin sa tuwing akoy may
lagnat sa klase pinapadalhan niya ako nang gamot at mga pagkain.
Halos araw-araw yun hangga't hindi pa ako gumaling. Minsan tinanong
ko sarili ko na "siya na ba?"

Sa taong 2019 akoy nag senior high school na, at siya ay mag
babalik eskwela na rin sa kursong Kriminolohiya sa parehong
eskwelahan. Sa taon na yun, makakapunta na siya sa loob nang campus
namin. Halos araw-araw siyang bumisita sa akin tuwing wala siyang
pasok. Medyo na-iilang paka kami sa isa't-isa at nahihiya, pero sa

13
dumaan pang mga araw ay okay naman nawala na yung hiya at ilang
namin. Halos walong buwan na panliligaw niya sa akin ay sinagot ko na
siya. Dahil hindi biro ang kanyang mga ginagawa at pinahahalagahan ko
naman yung mga kabutihang bagay na ginawa niya sa akin. Nag-sisi nga
ako na ibinigay ko sa iba yung mga drawing niya. At yun sinagot ko na
siya, dahil mahal ko na din siya, napaka grabi talaga ang reaksyon sa
mga lalaki kapag ganyang mga eksina. Tuwang-tuwa sya sa sinabi ko at
hindi nga siya makapaniwala. At sa mga dumaang mga buwan ay
nalaman ito nang aking pamilya. Hinigpitan na ako at malimit na yung
pag gamit nang phone ko. At binabawalan na akong makipagkita at
makipag-usap sa kanya. Ngunit hindi ko pa rin siya hiniwalayan kasi
alam ko naman na siya ay napakabuting tao at may hangarin sa buhay.
Lumipas ang ilang buwan tinanggap na rin ng aking pamilya ang aming
relasyon, basta kami ay mag aral ng mabuti. Lumipas ang ilang taon at
hito na kami masayang-masaya, at patuloy na kinakamit ang aming mga
pangarap.

14
 “DI AKALAING PAGMAMAHALAN”

Isinulat ni: Ledesma, Abigail Concepcion R.

Minahal ka naba o hindi kaya nagmahal kana ba? Pano kung

sabihin nating nagmahal ka nga ngunit hindi naman masuklian ang
pagmamahal mo. Simulan natin ang isang kwento nang isang babaeng
nagmahal at kung saan patungo ang kanyang kwento nang pag-ibig.

“Liliane!"na patigil ako sa paglalakad nang marinig ko ang pagtawag sa

aking pangalan ng aking mga kaibigan. Tumatakbo sila patungo sa akin
kaya kumonot ang aking noo akala mo naman talagang iiwan ko sila.

"Oh, agang aga ang ingay niyo" tumawa lang sila bilang tugon. Habang
naglalakad kami papunta sa silid aralan namin ay nakasalubong namin
ang pinaka okay pinakacrush ko na si Lucas Gabriel pangalan palang
mala-anghel na pano nalang kaya ang pagmumukha nitong kahit
tigyawat ay mahihiyang tumubo. "baaaal"sigaw ko at dali daling
pumunta sa kanya siguro kayo ay nagtataka bakit hindi ako nahihiya,
ako kasi yung klase na babae na hindi na kailangan pang magpaligoy-
ligoy nasa modernong taon na tayo hindi na uso yung harana harana
kung pwede nga akoa ang magharana sa kanya eh.

Nakatingin lang ito sa akin kaya dali-dali kung kinuha yung tinahi kung
'scarf' at nakangiting binigay iyon sa kanya. "Ako nag tahi nyan, wag na
wag mong itry na ibasura malalaman ko talaga yun dahil magsasabi
yang kapatid mo" proud na sabi ko sa kanya. Si lucas ay kapatid ng

15
kaibigan kung si Devon kaya siya silbi yung tagaulat sa akin kung ano
pinaggagawa ng mahal ko. "Oh siya bal una na ako, babye see you later"
sabay kindat kung sabi sa kanya at pumunta na sa kaibigan ko, narinig
ko naman ang kansyawan ng mga kaibigan niya kaya mas napangiti ako
lalo. "Ngiting aso nayan lily ah baka maulol kana" pabirong sabi ni Daisy
isa sa kaibigan ko silbe tatlo kaming magkakaibigan ako, si devon, at si
daisy. napatingin naman ako kay devon ng magsalita ito, "ano ba nakita
mo sa kapatid ko ako nagsasabi sayo lily ah, ayaw kung masaktan ka
kasi hindi ko alam ano mangyayare kapatid ko yun eh" napangiti naman
ako sa sinabi niya si devon kasi yung mother figure sa amin tatlo kaya
inakbayan ko silang dalawa. "Hindi ko alam ano mangyayare sa akin
kung wala kayo kaya mahal na mahal ko kayo eh" kaya pagkasabi ko
nun sa kanila ay inirapan nila akong dalawa kaya nagtawanan kaming
tatlo.

Nandito na kami sa gym kung saan may practice sa basketball sila

lucas. Siya ang captain syempre at ako? Syempre dahil wala naman
akong talent sa sayawan kaya kahit napakadaming gawain ay nag
pakabida-bida ako at kinuha ang pagiging manager nila. Pero kahit
ganun napaka okay sa akin dahil kahit man lang ganun ay
namamasdan ko ang aking pinakamamahal. Busy ako sa ginagawa kung
letter para sa susunod na laro na magaganap ng may tumawag sa akin.
Napabuntong hininga ako ng napansin ko si britney ang tumatawag sa
akin, britney o what they called ‘feeling queen bee’ yes, you heard it right
feeling siya ang pinakamagandang babae sa paaralan na ito kasi siya
ang captain ng cheerleading squad hindi dahil sa kagandaghan na taglay
nito kundi sa pera ng ama rito na nagbibigay nang fund sa sports since
ito ang karibal ko kay lucas. “What?” sigaw ko dzuh alangan ako ang
pupunta hindi naman ako ang may kailangan sa kanya. “Are you done
with the letter na ba?” mataray na tanong nito ngunit tumango lang ako
bilang tugon.

16
Umabot ang ilang nabusy na ako sa mga gawain ko dahil malapit na ang
laro nila lucas at palagi akong may meeting na pinupuntahan sa ibang
mga paaralan upang malaman ang schedule ng laro ng aming groupo.
Papunta na ako kay lucas upang ibigay tong tubig na dala kumg ibibigay
sa kanya ng may naunang lumapit sa kanya at nag abot ng tubig. Ang
ganda, yun ang pumasok sa isip ko unang kita ko palang sa kanya.
Tinignan ko kung ano ang reaksyon ni lucas at mmas nagulat ako ng
ngumiti ito “thanks rinig kung sabi nito sa babae. Narinig ko nlang ang
kansyawan ng mga ka groupo nito ngunit hindi ko na narinig kung ano
pa mga sinasabi nila dahil tumalikod na ako at lumabas sa gym.
Nakatulala lang ako habang naglalakad papuntang cafeteria dahil
nandyun ang mga kaibigan ko hindi ko akalain na ako ay masasaktan
ng ganito pero pano nga ba hindi masaktan bata palang siya lang palagi
ang nasa isip ko. Nakita kung kumakaway ang mga kaibigan ko kaya
pilit akong ngumiti at naglakad na paounta sa kanila. Nag usap usap
lang kami habang kumakain ng may nagsalita sa likuran ko, “Hello
devon” napatigil ako ng marinig ko ang familiar na boses ng babae.
Parang nagulat naaman si devon at tumayo. Inaya ni devon sila rito at
hindi ako ngakakamali na nandun din sila lucas at ang mga kaibigan
nito. Nag uusap usap lang sila habang ako ay patuloy lamang na
kumakain kaya mas nauna akong natapos na kanila. Binulungan ko si
devon na uuna na ako sa kanila dahil may hindi pa ako natapos sa mga
gawain ko una tumutol pa ito ngunit kalaunan ay pinayagan narin ako.
Nagpaalam ako sa kanila pati narin sa babaeng diko kilala ngunit ito ang
nagawa ko na hindi ko akalaing nagawa ang hindi pagpansin at kahit
pagtingin kay lucas. Pumunta muna ako sa cr upang mag ayos dahil
haharap ako sa principal upang ibigay ang mga gaganapin sa aming
selebrasyon na gaganapin sa skwelahan. Simpling ayos lang ngunit sa
pag labas ko sa cr ay nagulat ako kung sino ang nasa labas at iyon ay si
lucas hindi ko alam kung ano reaksyon kung ngingitian ko ba o

17
papansin ngunit dahil sa kaba wala akong ibang nagawa kundi
lampasan siya ngunit nagsalita ito at mas lalong hindi natahimik ang
puso ko. “Where you going?” tatlong letra lang yun ngunit parang ang
sarap na sa tenga kung ito’y pakinggan. “Sa principal” maikli kung sagot
at Nagsimula na ako sa paglalakad ngunit pansin na pansin ko ang
presensya niya likod na sumusunod. Hanggang nakapasok sa office ay
nandun din siya ngunit pinabayaan ko na. Hanggang natapos ang pag
uusap ay nandun siya na para bang bodyguard ko. Naglalakad na ako
para kunin ang mga gamit ko ngunit diko na talaga mapigilan at
tinanong na siya, “Anong ginagawa moo?” ngunit hindi ito sumagot at
nagtitigan lang kami kaya ako na ang umunang sumuko at naglakad ng
mabilis pero hindi pa ako nakakalayo ay may humawak na sa braso at
parang nag slow-mo ang mga pangyayare. “Anong problema mo?” tanong
nito sa saakin ngunit sumagot lang ako ng wala at kinukuha ang braso
ngunit ang higpit ng hawak nito saakin “Pwede bang bitiwan mo ako?”
naiiritang sabi dahil sa kaba na nararamdam “ano muna ang problema
mo?” seryosong saad ni lucas kaya hindi ako nakapagtimpi at sinabing
“Ikaw! Ikaw ang problema ko, okay na?” sani ko habang natitig sa mga
mata nito “Gusto na kitang kalimutan ano bang problema dun?” dagdag
ko. Wala siyang imik ngunit hawak hawak niya parin ako, “ Minsan
nasabi kung ang hirap mong mahalin pero minahal parin kita, kahit ang
hirap mong intindihin, inintindi pa rin kita ganyan kita kamahal siguro
tanga ako kasi simula palang pagka-bata ikaw talaga eh hanggang
ngayon ikaw parin pero hindi mo parin ako nakikita” naiiyak kung sabi
rito “ at alam mo yung masakit lucas yung habang minamahal kita ay
may minamahal ka naring iba, kaya ayaw kung makasakit ng tao at
kahit hindi kaman akin ay papalayain na kita” Huling sambit ko bago
ako tumalikod at nag lakad palayo sa mahal ko.

Umabot ang ilang araw nagsimula na ang paligsahan sa aming paaralan

kahit hindi ko man gustuhin ay kailangan kung pumunta dahil may

18
gampanan ako bilang manager nila. Alam kung napapansin na ng mga
kaibigan ko ngunit sa ngayon ayaw muna nila ako makialaman at
hinayaan muna. Sa tatlong araw ay ito na ang huling araw ng mga
paligsahan at nasa gitna ng basketball court si licas at syempre nandun
din ang babae nakaupo sa unahan at ako nandito lang ako sa bench
kung saan kasama ko ang aking mga kaibigan bilang suporta narin sa
aming paaralan. Habang nanunuod ako nasa kay lucas lang ang
paningin ko. At meron akong naiisip pano humingi ako ng sign. At ang
naisip ko na sign ay tanga lang ang makakaisip kung maisho-shoot ni
lucas ang bola ito ang hudyat na titigilan kona talaga hindi lang
pakiramdam ko sa kanya kundi kakalimutab ko narin siya. Habang
pinapanuod ko siya pag nasa kanya ang bola ang parang hindi ako
makahinga pag naman ipinapasa niya ay nakakahinga ako ng maluwag
oo para akong tanga. Pero sa pag tira ni lucas ay parang nag slow mo
ang bola sa himpapawid papuntang ring at na ishoot ang bola.
Maraming nagtilian ngunit para akong bingi na tibok nang puso lamang
ang naririnig. At mas lalo akong nasaktan ng sa pagshoot niya ng bola
ay tumingin siya babae na nagpapahiwatig na “para sayo yun”. Kaya
hindi ko naiwasan na tumayo kaya nagtaka ang mga kaibigan ko at
nagtanong ngunit sabi ko uuna na ako at dali daling umalis dahil
nagsitulo na ang aking mga taksil na luha. At bawat hakbang ko ay
parang kaybigat dahil sa ko sa isip ko sa oras na makalabas ako rito ay
ang oras din iwawala na kita sa puso ko. Hanggang sa nakalabas ako ay
walang lucas akong nakita na humabol ngunit balit nga ba ako nito
hahabulin. Hindi ko alam kung san ako patungo basta hinayaan ko lang
ang paa ko kung ako dalhin nito. Hanggang napadpad ako sa rooftop.
Ang hangin nakaka refresh sa isip yung luha ko parang nililipad ng
hangin mala teleserye kung inyong titigan. Nandun ako ilang minuto
nakaupo habang nakatitig lamang sa mga ulap ng may biglang bumukas
ng pintoan na napakalas kaya ako ay napasigaw sa gulat at mas lalo

19
akong nagulat ng makita kong si lucas ito hingal na hingal at ang pawis
nito ang tumutulo na parang galing sa takbo pero galing naman talaga
siya sa takbo dahil basketball ang nilalaro nila. Naaaninag ko sa mukha
nito ang kunot nitong noo na para bang galit ano bang nangyare sa
lalaking ito. Nakatitig lang ito sa akin na parang lion at nanlaki ang
mata ko nag naglakad ito papunta sa akin kaya tinanong ko ito “a-anong
ginagawa mo rito?” nauutal ako sa bigkas at sinagot ako nito ng pabalik
“Ako dapat magtanong niyan sayo, ano ginagawa mo rito?” Seryosong
sabi nito kaya sinabi kong nagpapahinga lang ako. At sinagot ba naman
ako ng “Talaga, sa tirik na araw?” kaya nairita ako sa klase ng sagot nito
“pilosopo” bulong ko. Ngunit nag salita ulit si lucas “tanungin mo ko ulit
bakit ako nandito” nagulat ako ng umupo ito bigla at nilapit ang mukha
nito kahit gustuhin ko man ilayo ang mukha ko ay diko mmagawa dahil
DINGDING na ang likuran ko. Inilalaro ko siya saakin ngunit talagang
ang hirap at nakangisi pa ang g*go at mas nilalapit pa ang mukha nito
kaya tinanong ko nlang ito ulit “A-ano ba ginagawa mo rito diba may laro
ka, baka ano isipin ng babae mo dahil wala ka ron” pagalit kung sabi
para narin hindi mahalata ang kaba ko ngunit nagulat ako sa sagot nito.
“Kinukuha ko kasi ang mahal ko rito, nagtatampo eh” Oo tanga ako pero
hindi ako bobo para hindi malaman ibig sabihin nito. Hindi ako
nakaimik at napansin niya ata ito ang napabuntong hininga umupo ito
sa kilid ko ang tahimik tunog ng hangin lang ang naririnig ko. Kalaunan
kay umimik na ito. “Patawad, hindi ko kasi alam kung saan ako
magsisimula lahat ng ginagawa mo ay napapansin ko ngunit hindi ko
alam kung pa o ko ito iparamdam sa iyo. Ngunit ng marinig kung sinabi
mong lalayo kana ay natakot ako at mas lalo akong natakot nang
pagtalikod mo dahil nasa isip ko natalagang iiwan mona talaga ako”
mahabang saad nito “si ate angel, yun yung babaeng palaging kasama
ko na pinagseselosan mo ay pinsan namin galing ibang bansa ang palagi
siyang pumunta dito dahil aalis na siya ilang araw” napatingin ako bigla

20
sa sinabi niya nagselos ako sa pinsan ang tanga ko. “Anong nagseselos
hindi ah!” deny ko kaya tumawa ito “pinapatawad muna ako?” tanong
nito sinagot ko naman siya na wala siyang dapat ihingi ng tawad “no,
nasaktan kita dahil sa takot ko. Kaya lily papatawarin mo ba ako at
tatanggapin ulit ngunit ngayon ay bilang manliligaw na” napatingin ako
bigla sa kanya wait ang bilis ata kanina lang disidido na ako na
kalimutan siya tass ngayon kikilig kilig ako. “Sure kaba sa sinasabi mo?”
napakamot ito sa ulo nito “matagal ko ng gusto sabihin yan ngunit dahil
sa hiya at takot na mag iba pakikitungo mo kinimkim ko dahil akala ko
okay na na mahal mo ako at mahal din kita na ako lang ang
nakakaalam” hindi ko alam kung bakit ako naiyak at bigla na lang
siyang niyap at tumango. Napakasaya ko ng araw na yun dahil sa muli
nasuklian ang pagmamahal ko bumalik kami sa gym na may mga ngiti
sa labi.

Minsan sa pag-ibig kailangan mong sumugal. Ang sa pag-ibig

dapat hindi tayo nagpapadalos dalos sa ating mga desesyon sa buhay. At
ito ang aking kwento nagmahal at minahal.

21
 ” PINAGTAGPO PERO HINDI TINADHANA ”
ISINULAT NI: IVY JOY D. MAGSACAY

Minsan may binibigay ang panginoon, para makilala at hindi para

makasama” May mga pagkakataon na may nakikilala tayong isang tao
na minamahal natin ng sobra. Inaakala natin minsan na siya na talaga.
Wala tayong ideya na ipinakilala lang pala siya satin ng panginoon at
hindi para makasama sa habambuhay. Masakit diba? Umasa ka sa
bagay na walang kasiguraduhan. Pero bilang tao lang, kailangan nating
tanggapin na hanggang dun lang ang gusto at plano ng panginoon dahil
hindi siya ang para sayo at pwede namang wala pa sa tamang
pagkakataon. Malay natin, ipinakilala lang siya, para maging kadamay
mo sa ups and down ng buhay mo, isang kaibigan lang. Sabi nga nila,
“pinagtagpo pero hindi itinadhana”.

Ang kwentong ito ay patungkol sa dalawang tao na minsang

nagmahalan. Ang pangalan ng babae ay "Ana" na taga Cagayan de Oro
ako ay 18 na taong gulang, ako ay hindi katangkaran, maputi,

22
katamtaman lang ang katawan, at syempre maganda. Ako ay
kasalukuyang nagbabakasyon sa Bohol ngayon. Sa hindi inaasahang
pagkakataon nakilala ko ang lalaking nagngangalang "Marjun". Si
Marjun ay Isang matangkad na lalaki, mistiso, maskulado ang katawan,
medjo kulot ang buhok, may matangos na ilong, may pagkachinito ang
mga mata na kung ngumiti ay para kang dadalhin sa langit, sa madaling
salita si Marjun ay isang gwapong lalaki at isang lalaking tayp na tayp
ko.

Isang araw, habang naglalakad si ana sa gilid ng kalye ay nakabanggaan

niya ang matangkad at mabangog lalaki na si "Marjun".

Ana: aray! Tumingin ka nga sa dinadaanan mo!

Marjun: Sorry po, hindi ko ho sinadsya.

Nagpatuloy nalang sa paglalakad si ana at hindi na pinansin si Marjun.

Nang pag-uwi ni ana, papasok na sana siya sa kaniyang tinutuluan at
biglang may nakita siyang pamilyar na mukha, Isang matangkad
masuladong lalaki. Iyon pala ang nakabanggaan niya kanina.

Ana: ah, magkapitbahay pala kami. Ani niya sa kaniyang sarili.

Kinaumagahan lubas si ana upang maglakad-lakad sa daan, at muli

niyang nakita ang lalaking si Marjun. Huminto si ana sa paglalakad at
umupo sa labas ng convenient store. At biglang.

Marjun: Hi, nice to see you again. (Hindi makapagsalita si ana dahil
manghang mangha siya sa napaka gwapong mukha ng lalaki)

Marjun: okay ka lang? Sorry nga pala kahapon ha.

Ana: ah, yes! Okay na, okay na yun.

Marjun: Nakita kita kaninang umaga, magkapitbahay pala tayo? Nice.

23
Ana: ah, eh, nagbabakasyon lang ako sa tiyahin ko.

Marjun: Ah, oo nga pala Marjun by the way.

Ana: Ana. Malimit na sagot ni ana.

Nagkwentuhan ang dalawa sa labas ng convenient store. Lumipas ang

ilang araw ay naging magkaibigan sina ana at marjun. Hanggang
nahulog ang loob ni Marjun kay Ana dahil maliban sa maganda ito eh
may magandang kalooban din si Ana. Kaya nagtapat si Marjun sa
kaniyang nararamdaman at sinagot ito kaagad ni Ana sa pagkat may
pagtingin din si Ana kay Marjun. Dumaan ang ilang buwan at ang
dalawa ay patuloy na nagmahalan sa isa't isa. Ngunit tulad ng ibang
kuwento ng pag-ibig, may mga hamon na dumaan sa buhay nina Ana at
Marjun. Sa kanilang mga pangarap at mga direksyon na kanilang
gustong tahakin, hindi sila pareho ng landas na napili. Si Ana ay
gustong umuwi sa Cagayan de Oro at ipagpatuloy ang pag-aaral sa
kaniyang lungsod, habang si Marjun naman ay nagnanais na manatili si
Ana sa Bohol at nasi niyang magsama na sila ni Ana. Hindi maiiwasan
na sila ay magkaalitan at magkaroon ng malalim na usapan tungkol sa
kanilang kinabukasan. Nagsikap silang pag-usapan ang mga posibilidad
at mahanap ang isang paraan upang magkasama pa rin. Ngunit sa
kabila ng kanilang pagmamahalan, pareho silang alam na hindi nila
maaaring talikuran ang kanilang mga pangarap para sa isa't isa.

Ana: Ang labo na Marjun, hindi ko na alam kung saan pa ito pantangu,
palagi nalang tayong nag-aaway!

Marjun: so anong gusto mong sabihin?

Ana: Siguro tama sila ante, siguro hindi pa ito ang tamang panahon sa
lahat. I'm sorry Marjun, pero hindi ko pa talaga kayang magsama tayo sa
iisang bubong, gusto ko lang mag-aral.

24
Marjun: Pwede naman dito mo tapusin ang iyong pag-aaral diba?
Susuportahan kita!

Ana: Hindi lang yan ang point ko Marjun, hindi pa ako handa sa mas
seryosong relasyon! Alam mo naman ‘yon hindi ba? Sinabi ko naman
sayo lahat ah, pero a-a-alam mo pasensya na!

Sa huli, naging malungkot ang desisyon ng dalawa. Sinundan nila ang

kanilang mga gusto sa magkaibang direksyon. Pinutol nila ang kanilang
relasyon upang bigyan ng kalayaan ang isa't isa sa paghahangad ng
kanilang mga nais sa buhay. Ang paghihiwalay ay hindi naging madali
para kay Ana at Marjun. Nagdaan ang mga araw at mga linggo na
nagdulot ng lungkot at pangungulila sa bawat isa. Subalit sa paglipas ng
panahon, natutunan nilang tanggapin ang katotohanan na ang kanilang
paghihiwalay ay kinakailangan para sa kanilang mga gusto sa buhay. Si
Ana ay umuwi sa Cagayan de Oro at si Marjun naman ay nanatili sa
Bohol. Ngunit kahit sila ay nagkakahiwalay, ang alaala ng kanilang pag-
ibig ay mananatili sa kanilang mga puso. Pinangakuan nila ang isa't isa
na sa kabila ng paglayo at paghihiwalay, sila ay magiging tagasuporta at
magpapalakas sa bawat isa. Ang kwento ng pag-ibig nina Ana at Marjun
ay isang patunay na kahit ang pinakamalalim na pag-ibig ay maaaring
humantong sa paghihiwalay. Ngunit sa kabila nito, ang mga alaala at
mga pinagsamahan ay hindi malilimutan. Ang kanilang pag-ibig ay
maging daan upang palakasin ang kanilang mga pangarap at magdala
ng inspirasyon sa kanilang mga susunod na yugto ng buhay.

25
 “SA ISANG IGLAP, NAWALA ANG LAHAT”

Isinulat ni: Ruela Grace B. Medina

Lahat tayo sa mundo ay may taong itinadhana ngunit paano kong

yong minahal mo ay may nagmamay-ari na? At paano kong yong taong
iyon ay asawa ng kaibigan mo makapagpapatawad ka pa ba o
kakalimutan mo na lang ba ang inyong pinagsamahan. Mangingibabaw
ba ang galit o magpaparaya nalang?

Sina Mariposa at Irish ay matalik na magkaibigan. Si Mariposa ay may-

ari sa isang sikat na kainan sa lungsod ng Gingoog City at si Irish
naman ay isang waitress sa kainan nila Mariposa.

“Irish tapos mo na bang hugasan ang mga pinggan at maglilinis ng mga

kalat diyan” Sambit ni Mariposa.

“Opo, tapos ko ng linisin lahat, sige mauna na ako at meron pa akong

aasikasuhin sa bahay” sambit naman ni Irish.

Isang araw, nag-uusap-usap ang dalawa hinggil sa kanilang estado ng

relasyon.

26
“kamusta na pala kayo ni Manuel at bakit parang nag-iba ang
pakikisama niya sayo? Sabi ni Irish.

“Alam mo bang araw-araw kami nag aaway ni Manuel at nais niyang

makipaghiwalay sa akin pero hindi ko ito matanggap dahil marami
kaming pinagsasamahan dalawa, at kong sa tingin niya ay kadali-dali
lang yon para sa akin, nagkakamali siya”. Sambit ni Mariposa.

“lahat naman tayo ayaw natin mangyayari iyon, ngunit sa palagay ko

baka hindi na niya matiis ang pag-uugali mong nakakarindi minsan,
palagi mo kasi siyang pinagbabawalan sumama sa mga barkada niya at
tuwing nagpapaalam siya sayo palagi mo nalang siya sinisigawan”. Sabi
ni Irish

“kaibigan mo ba talaga ako o hindi”. Sabi ni Mariposa

“kaibigan, sinabi ko lang sayo kung ano ang nakikita ko sa pag-uugali

mo”. Sabi ni Mariposa

“kasi mas kinakampihan mo pa siya kaysa sakin, ako yong kaibigan mo,
alam mo may nararamdaman akong kakaiba na may-babae siya kaya’t
gusto niya makipaghiwalay sa akin.

Palagi na lang nag-aaway-away si Mariposa at ang kanyang asawang si

Manuel. Gusto ng kanyang asawa na mapawalang-bisa ang kasal nilang
dalawa, pero umurong.

Ito naman si Irish ay may nakilala sa dating app na ang pangalan ay

Junnel, hindi niya tunay na pangalan. Humingi ng tulong si Mariposa na
kapag nahuli niya ang kanyang asawa na may kasamang babae,
lulustayin niya ang kanyang pera, masira lang ang kabet ng kanyang
asawa. Todo-suporta rin si Mariposa kay Irish sa nakilala niyang lalaki
sa dating app.

27
“Irish isa lang talaga ang ma-iiadvise ko sayo na wag kang masayadong
madaling magtitiwala sa lalaking kausap mo ngayon, baka scam yan o
may asawa na yan makakasira ka ng pamilya”. Sabi ni Mariposa.

“Ano ka ba naman Mariposa, kahit ano naman ang naiisip mo, hindi
talaga ako magpapa scam kasi tulad rin ng sinabi mo baka may bahay
na, kaya dapat wag magtitiwala agad-agad”. Sabi ni Irish

“kapag nalaman ko na nilalaruan ka at sasaktan nang lalaking yon,

malilintikan talaga siya sakin tandaan mo yan”. Sabi ni Mariposa

Sa gabi, nagpadala ng mensahe si Junnel at nais niyang imbitahin ito na

mananghalian. Sa bandang alas dyes ng umaga, nailabas niya rin sa
wakas ang mga nakatagong magagarang damit sa kanyang aparador.
Tinawagan niya si Mariposa at sinabihan na magkikita sila ni Junnel, at
hindi makapaghintay si Mariposa para sa kanyang kaibigan.

Pagkatapos, napansin ni Mariposa ang kanyang asawa na nakaporma at

may lakad. Agad niya itong sinundan.

Nakarating na si Irish sa sinabing lokasyon ni Junnel, naghahanap siya

ng bakanteng mesa.

Nakarating na si Junnel, at sa wakas nagkita na silang dalawa. Laking

gulat niya lang nang tumambad sa kanya ang pamilyadong mukha, si
Manuel pala ito. Nais niyang umalis pero hinawakan siya ni Manuel at
nagpaliwanag. Napupusuan pala ni Manuel si Irish at nais niyang
hiwalayin ang kanyang asawa nang dahil sa kanyang ugali.

“Hindi ito maari, alam mo na pala kong sino ako, at alam mong kaibigan
ako ng asawa mo!”. Sabi ni Irish.

“Matagal na kitang gusto Irish, noong high school pa lamang tayo, pero
si Mariposa ang gusto ng magulang ko na pakakasalan ko at kapag hindi
ako susunod ay aalisin nila ang mga pamana nila sa akin, kaya

28
nagpakasal ako kahit wala akong gusto ni Mariposa, kaya nga gusto
kong makipaghihiwalay sa asawa dahil ikaw lang ang babaeng gustong-
gusto ko at minahal na higit pa sa buhay ko. Kaya akong nagpanggap na
Junnel para maipadama ang totoong pagmamahal na nararapat na
ibigay ko sayo sabay hawak kamay kay Irish”. Sabi ni Manuel

“At sa tingin mo tatanggapin ko ang pagmamahal na binigay mo sa akin,

kapag nalaman ito ng asawa mo at ngayon sirang-sira na ako sa asawa
mo dahil sa lintik na dating app na iyon, sana hindi nalang kita nakilala,
bitawan mo ako!”. Sabi ni Irish

Nakaalis na si Irish mula sa mahigpit na pagkakahawak ni Michael pero

sinalubong siya ng kanyang matalik na kaibigan na namumula na sa
galit. Sinampal niya si Irish at nag-eskandalo sa loob. At sinabi ni
Mariposa kay Irish “Walanghiya kang babae ka!!! Akala ko tunay kitang
kaibigan ngunit ahas ka pala!”. Sambit ni Mariposa.

Pinahiya pa si Irish sa maraming tao at kinaladkad palabas. At sinabi ni

Irish Kay Mariposa “Magpapaliwanag muna ako, hindi ko alam na asawa
mo pala ang ka chat ko.” “sana mapatawad mo ako, hindi ko talaga
alam. Sa kahihiyan, umalis si Irish na may punit sa kanyang damit.

Si Irish ay hindi na pumasok sa kainan ni Mariposa sapagkat alam niya

na tatanggalin siya. Nais ni Irish na humingi ng tawad at nagpaliwanag
sa kung ano ang tunay na nangyari pero hindi ito nakinig at tinanggap.
Nang dahil sa masaklap na pangyayari, naputol ang kanilang ugnayan
bilang isang matalik na kaibigan.

Maraming taon na nakalipas palaging dumadaan si Irish sa kainan ni

Mariposa upang humingi ng tawad, at kahit alam niyang mahirap
magpatawad sa ginawa niya ay palagi siya pumaparoon kahit hindi na
siya pinapansin ni Mariposa. Hanggang sa unti-unting na rin siya nitong
napapatawad ngunit ang kanilang relasyon ay hindi na kagaya dati na

29
may masayang usapan kapag nagkikita sila ngunit ngayon parang hindi
nakilala ang isat’isa.

ANG PAG-IBIG KOY IKAW

ISINULAT NI: JENNEFER D. MUGOT

Nang minsan ba'y nagmahal ka ng patago? Ninais mo ba ang mahalin ng

tao pinaka mamahal mo? Minsan mapaglaro Ang tadhana, may mga
panahon gusto natin ipilit at humingi nang pagkakataon upang
masmakasama pa Ang tao ating pinakamamahal . Ngunit pilit itong
inilalayo saatin sa kadahilanang panahon na Ang ating kalaban at
upang maging mas maging matatag dahil Ang tao mahal natin ay
magiging daan upang Makita natin Ang ating patutunguhan .

Ang pag-ibig man ay mapaglaro, mapanakit o dikaya nakakalito subalit

ang tunay na pag-ibig ay dadadaan sa lubak na daan upang malasap
Ang tunay na ganda at kasayahan .

30
Mapaglaro man Ang tadhana, pipiliin ko parin umibig Basta Siya Ang
bubuo at magbibigay liwanag sa mapuot at madilim kong buhay. Ang
nagbigay saakin Nang pag asa na maging maayos sa mga decision.
Ngunit paano sasaya Ang buhay binigyan nang Kulay at sigla ay bigla
nalang naglaho kasabay Ng pagbuhos Ng ulan .

Sa isang maulan at madilim na gabi, naglakad si Donnato patungo sa

isang maliit na kapehan. Sa isang sulok, may nakitang babae na
nakatayo, tila nahahalata ang lungkot sa kanyang mga mata.

DONNATO: (lumapit) Magandang gabi. Mukhang malungkot ka. May

problema ba?

BELLA: (nagpunas ng luha) Oo, may pinagdadaanan ako. Nawalan ako

ng kasintahan ko sa isang trahedya. Sinasabi nilang minsan daw,
nagtatagpo ang mga tao para sa isang layunin, pero minsan, mawawala
rin sila nang biglaan.

Si Donnato ay naantig sa kwento ni Sofia. Naparamdam niya ang

pagkausap ng babae. Sa mga sandaling iyon, nadama nila ang
kapanabikan na nag-uugnay sa kanilang dalawa.

Mula sa gabing iyon, nagsimula ang samahan ni Donnato at Bella.

Naging matalik silang magkaibigan at naglalakad sila nang magkasama,
kasabay ng pagbuhos ng ulan. Sa bawat paglakad, ibinahagi nila ang
kanilang mga pangarap at hinagpis.

BELLA: (nakangiti) Salamat sa pagpapalakas ng loob ko. Hindi ko

inakalang mayroon pa palang taong tulad mo na handang makinig at
umintindi.

31
DONNATO: (nag-aalala) Alam ko na hindi madali ang paglimot sa isang
pagkawala. Pero nandito ako para sa iyo. Hindi natin alam kung anong
mangyayari bukas, pero sabay nating haharapin ang hinaharap.

Habang tumatagal ang kanilang samahan, unti-unti ring lumalago ang

pag-ibig sa pagitan nina Donnato at Bella. Sa bawat pagkakataon na
nagkasama sila, nararamdaman nila ang kasiyahan at kaginhawahan sa
isa't isa.

DONNATO: (naglalakad nang hawak ang kamay ni Bella) Bella, mahal na

mahal kita. Hindi ko alam kung paano ko maipapaliwanag ang nadarama
ko, pero alam kong handa akong ipaglaban ka hanggang sa huli.

BELLA: (ngumingiti at umiiyak) Donnato, salamat sa pagmamahal na

ipinaparamdam mo sa akin. Hindi ko rin inaasahan na sa gitna ng
kawalan, magkakaroon pa ako ng bagong pag-asa.

DONNATO: Hindi ako makapaniwala na naging tayo. Parang kailan lang

ay hindi tayo magkakilala , Mahal na mahal kita Bella.

Sa isang tag-araw, sa panahong tila nagpasyang magpakasal sina Mateo

at Sofia, dumating ang kasukdulan. Isang trahedya ang nagdulot ng
biglaang paghihiwalay sa kanilang dalawa. Nasagasaan si Bella ng isang
malaking truck habang papatawid.

DONNATO: (nagmamadaling tumatakbo) Bella! Bella! Nasaan ka? Huwag

kang mawawala sa akin! Bell!

BELLA: (hindi makapaniwala) Donnato... hindi ko maabot ang mga salita

ko. Ito na ang wakas natin. Sabihin mo sa akin na hindi totoo ito.

Sa kasamaang-palad, nang dumating si Donnato sa dinaanan nilang

daan, natagpuan niya ang kasintahan niya na nakahiga nang walang

32
malay at naliligo sa sarili niyang dugo. Kasabay nito, biglang bumuhos
ang malakas na ulan, na tila nagpapahiwatig ng kasawian at lungkot.

Matapos ang trahedya, matagal nang nananatili sa puso ni Donnato ang

alaala ni Bella. Kahit na hindi na kasama sa pisikal na mundo,
nararamdaman niya ang pag-presensya ng babae sa bawat paghampas
ng ulan.

DONNATO: (naglalakad nang mag-isa) Bella, kahit wala ka na, ang puso
ko ay laging kasama mo. Patuloy kang nabubuhay sa mga alaala at
karanasan na ating pinagsamahan. Magiging matatag ako para sa ating
mga pangarap na hindi natupad.

Kasabay ng pagtulo ng bawat patak ng ulan, inaalaala ni Donnato ang

bawat alaala at kapanabikan na ibinahagi nila ni Bella. Ang pag-ibig na
minsan pinagtagpo pero namatay ang kasintahan at nananatiling bahagi
ng kanyang buhay, habang hinaharap niya ang kanyang mga pagsubok
at nagpapatuloy sa paglalakbay.

Sa kabila ng trahedya, natutunan ni Donnato na ang pag-ibig ay walang

katapusan. Kahit wala na si Bella sa pisikal na anyo, nararamdaman
niya ang kanyang pagmamahal sa bawat patak ng ulan, hangin na
humahaplos sa kanyang pisngi, at mga bituin na nagbibigay ng liwanag
sa gabi.

Ang pag-ibig nina Donnato at Bella ay hindi namatay. Ang kanilang

pagmamahalan ay nanatiling buhay sa puso ni Donnato habambuhay, at
patuloy itong nagbibigay ng inspirasyon at ligaya sa kanyang buhay.

33
 "PAGMAMAHALANG HINDI INAASAHAN"

Isinulat ni: Mugot, Mae

Nasa bahay lamang ako sa araw na iyon at walang ibang ginagawa,

hanggang sa naisipan kong buksan ang kinahihiligan kong laro online.
Ang larong mobile legends. Dahil nga'y naiinip na ako, agad kong
sinimulang mag laro. Ang larong 'di ko inaasahang iyong na pala ang
pagkakataon upang makilala at matagpuan ko ang lalaking paka
iingatan at mamahalin ako ng subra.

34
Tahimik lamang akong naglaro nun, 'di nag rereply sa mga chat ng aking
mga kasama at ang pukos lang ay ang maipanalo ang laro upang
makapag dagdag ng star saaking rank. Ako namay nasiyahan dahil
naipanalo namin ang larong iyon, laking gulat ko nang biglang may nag
mensahe sakin dahil wala naman talaga akong ka-chat sa larong iyon
kaya agad ko itong tiningnan.

"Hi kuya" laman ng mensahe niya, Ako'y nagtataka bakit kuya ang
tinawag niya sakin, "Babae ako" reply ko naman habang natatawa.

Hindi ko pa mawari kung ano talaga ang totoong pangalan niya dahil
walang naka lagay o sinadya nyang di lagyan ng totoong pangalan ang
account na iyon. Simula nun, ay palagi na kaming magkasamang mag
laro. Maka lipas ang ilang araw, tinanong niya ang Facebook Account ko.

"Maari ko bang hingin ang Facebook Account mo?" mensahe nyang

tila nahihiya saakin. "Oo naman" sagot ko at binigay ito sa kanya.

Dahil nga'y palagi na kaming magkasamang mag laro, pareho kaming

na kampante sa isa't-isa. Tawagin nalang natin siya sa pangalang "Tiny",
mabait, maaalahanin, may respeto, at higit sa lahat, maaasahan. At ang
tawag niya naman saakin ay "May".

"Magandang umaga may, kumusta ka?" sabi niya, "Magandang

umaga rin, tiny! Okay lang" sagot ko.

Mapa laro man o sa messenger ay walang araw ma hindi niya ako

kinukumusta. Mas nakilala namin ang isa't-isa at maka lipas nga ang
ilang buwan, siya'y nagtapat na saakin.

"May, may gusto sana akong sabihin sayo" wika niya, "Bakit? anong
problema?" sagot ko na nagtataka kung ano nang nangyari sa kanya.
"Ako kasi ay nabighani na sa iyo, unang araw palang nung nakilala
kita" sabi niya, "h-ha?" lamang ang naisagot ko at walang ibang
nasabi dahil sa pagka bigla.

35
Lahat kasi nang gusto ko sa lalaki ay nasa kanya na, 'di ako maka
paniwala na ito'y natagpuan ko na. Nung una ay ako'y may pangamba
pa, dahil sa pamamagitan lamang ng cellphone ko siya nakilala. Pero
pinatunayan niyang karapat-dapat siya sakin at ako'y ni minsan ay
hindi niya binigo. Maka lipas nga ang ilang taon na panliligaw niya sakin
ay sinagot ko na, at kami ngayo'y masamang magkasama.

"Puntahan kita sainyo?" pabero niyang linya palagi saakin, "Sige ba,
iintayin kita" sagot ko naman parati.

Taga Bohol kasi siya at ako naman ay nasa Mindanao lang, mag aapat
na taon na kaming magkakilala, at magdadalwang taon nang
magkasintahan. Malayo kami sa isa't-isa at ni minsay walang nag sawa.
Ilang taon na ang lumipas at araw-araw mas napamahal kami sa isa't-
isa. Di nga maiiwasan ay napapatanong ang aming mga kakilala lalo na
ang aming mga magulang at kamag-anak nang parehong tanong.

"Kailan ba kayo magkikita?" tanong ng kaibigan ko, habang sinasabi

din niya saakin na iyon din ang tanong ng mga kaibigan niya.
"Mapagkakatiwalaan ba iyan? baka lokohin kalanv niyan" sabi ng
iilan sa mga nag aalala kong tiyahin. Sagot ko naman sa tuwing
natatanong ito saakin ay "Huwag po kayong mag alala, siniguro ko
pong hindi ako mabigo at masaktan, sapagkat siya'y kinilala ko
muna bago sagutin".

Kung ano man ang pinapayo saamin ng mga tiyohin, tiyahin at

magulang namin ay aming sinusunod, sapagkat alam namin saaming
sarili na may maraming bagay pa na hindi namin matutonan, at handa
naman kaming matuto. Kahit kami'y nagkakilala sa pamamagitan ng
cellphone lamang, nagmamahalan naman nang higit pa sa inaasahan.

36
 “KAIBIGAN O KA-IBIGAN”
ISINULAT NI: ALMIDA JANE A. PACHECO

Sa bawat araw na lumilipas, maraming pagkakataon ang mga taong

umibig ngunit may dalang sakit at poot sa huli. Sa pag iibigan natin
naranasan ang lahat ng emosyon at ito nagpatibay kung anong
nararamdaman natin sa araw na lumilipas.

“Ami!” Sigaw ng kaibigan ko.

37
Nandito ako sa aming silid-aralan, nagbabasa ng pocketbook. Walang
klase kaya naman malaya akong nakakababasa ng kwentong pagibig.
Hanggang sa sumigaw ang aking kaibigan ay nawala ang atensyon ko sa
aking binabasa.

“Ano ba’t ang ingay mo! Nagbabasa ako. Doon ka nga!” Sagot ko.

Siya si Eya. Malapit kong kaibigan na itinuring ko na ring kapatid. Oo,

magkaklase kami. Sa lahat ng bagay ay nagkakasundo kami at kung
may problema naman ay nagdadamayan. Kami ang magkaibigang
palaging nakadikit sa isa’t isa na kahit ang ibang mga tao ay
nagtatanong kung kambal nga ba kami.

“Halika dito sa labas! May transferee!” para siyang binudburan ng asin

at may patalon-talon pang sambit niya.

Lumapit ako sa kaniya at doon ko nakita ang kauna-unahang

nagpatibok ng aking puso sa buong buhay ko sa kolehiyo. Hindi ko
maipaliwanag ang aking nadarama noong nakita ko siyang palinga-linga
sa paligid na para bang may hinahanap at sa isip-isipan ko’y ‘sana ay
ako nalang ang kanyang hinahanap ng masimulan ko na ang aming
kwento sa pagiibigan’

Matangkad, moreno, matangos ang ilong, perpekto ang hugis ng mukha,

at may katamtaman ang kakisigan. Sa lahat ng gwapong nakikita ko sa
paaralang ito, siya lang ang bukod tanging bumihag ng mata at puso ko.
Talaga namang tinamaan ako ng husto at tinatawag ko itong ‘Love at
first sight’.

38
Kinabukasan, alas syete ng umaga ay pumasok na ako sa aming
paaralan. Napaaga ang aking pasok na kailanman hindi ko nagawa kasi
palagi akong late pumapasok. Gusto ko lang naman masilayan ang
lalaking baguhan sa aming paaralan at makipagkilala na rin kase feeling
close ako eh.

Kay gandang bungad nga naman sa aking ng umaga dahil nakita ko

siya’t nasilayan ang kanyang maamong mukha. Subalit hindi ko siya
malapitan at may nakaaligid sa kanyang mga kaibigan niya. Hindi
nalang ako tumuloy at pumasok na sa aming silid-aralan. Nakaupo lang
ako’t naghihintay sa aming guro at ni Eya. Nakaupo ako malapit sa
bintana kaya naman malaya akong tumatanaw sa labas na kung saan
nakikita ko ang ibang mga studyante naglalakad at nagtatambay sa
maliit naming parke kahit na umaga pa lamang. Doon ko rin nakita ang
lalaki na naglalakad kasama ang kaniyang kaibigan.

‘Ano kayang pangalan niya?’ sa isip ko. Tiningnan ko lang siyang

naglalakad nang sumigaw ang aking kaibigan ay napatingin ako sa
kaniya saglit. Pagbalik ng tingin ko sa aking tinitingnan kanina ay
bumilis ang tibok ng puso ko ng tumingin siya sa akin. Umiwas ako ng
tingin at siya rin namang pasok ng aming guro.

Lumipas ang ilang linggong pa-sulyap sulyap ko sa kaniya pag siya ay

aking nakikita hanggang sa naimbitahan kami ni Eya sa isa naming
kaibigan sa kaarawan niya at doon ko siya nakilala ng husto.

Shan. Nilapitan niya ako sa gabing iyon dahil naglaro raw sila ng mga
kaibigan niya ng truth or dare at sinabihan siya ng kaibigan niyang
lumapit sa isang magandang babae na nakikita niya. Napakabilis ng

39
tibok ng aking puso na animo’y may karerang nagaganap sa loob ko.
Nakilala ko siya ng husto at naging magkaibigan kami sa araw na iyon.

Palagi ko na siyang nakikita sa paaralan at may araw na nagsasabay

kami kasama si Eya na tahimik lang pag kasama namin si Shan. Hindi
ko alam ba’t parang lumalayo ang loob niya pag kasabay ko si Shan.
Parang umiiwas siya at kadalasan ay hindi siya sasabay at parati siyang
may dahilan. Sa mga araw na nagdaan ay naramdaman ko ang
pagkailang niya pag kami lang dalawa. Sa huli ay hindi ko kinaya ang
mga kilos niya at kinompronta ko siya.

“Anong problema? May nagawa ba kong mali sa’yo? Bakit parang

umiiwas ka sakin? Hindi naman tayo ganito dati ah?” Tanong ko.

Tumawa siya at sinabing “Wala naman ah, normal naman tayong

dalawa. Ano ka ba. Diyan ka na nga at may gagawin pa ako"
Paniniwalaan ko ba?

Umabot ng tatlong buwan ang pag iiwasan at pagkailang. Naging malapit

na kami sa isa't isa ni Shan. Alam kong may nararamdaman na siya
sakin at ganoon din ako. Masaya ako ngunit may humahadlang sa aking
kaligayahan. Nalaman ko nalang sa iba na may gusto si Eya kay Shan.
Kinausap ko siya at umiyak ako sa kaniyang harapan, ganon din siya.
Sa kadahilanang nilihim niya sa akin ang kaniyang nararamdaman at
pinaubaya niya si Shan sa akin. Noong sinabihan niya akong may
transferee at patalon-talon siyang sumigaw ay don pala nagsimula ang
pagtingin niya kay Shan. Hindi ko alam na parehas kaming nahumaling
sa isang lalaki lamang. Mapaglaro talaga ang tadhana.

40
Nong nalaman ko iyon, umiwas ako kay Shan. Masakit man isiping
mahal ko siya ngunit may mga bagay talagang kailangan mong lumayo
para sa ikabubuti ng lahat. Mahal ko si Shan ngunit mas mahal ko ang
aking kaibigan na tinuturing ko ng kapatid.

Lumipas ang taon, naging matibay ang aming pagkakaibigan ni Eya.

Wala ng sekretong naganap, walang iwasan at pagkailang, wala na ring
sakit ang naidulot ng pag ibig sa amin. Ang karanasan ko na iyon na
kahit ilang buwan lang ang tagal ay nagbigay aral sa akin na mas
mabuting masaktan sa ating nagustuhan at minahal na tao kaysa sa
masaktan sa kaibigang halos buong buhay mo ay nariyan sa iyong tabi.

"Mga Hiwaga sa Gubat ng Liwanag”

Isinulat ni: Dadang, Christen Honely B.

41
 Bawat hapon, isang malamig na hanging umaapaw ang
dumadalaw sa maliit na probinsya ng Dalayap. Ang mga kababalaghan
at misteryo ay lumiligalig sa buhay ng mga taong naninirahan dito. Sa
gitna ng makasaysayang gubat na ito, may mga lihim na pangyayari at
mga espiritung umaabot mula sa malalim na kaharian ng kababalaghan.

Johnny: "Nakakatakot talaga ang lugar na ito. May mga kwento akong
narinig tungkol sa mga kaluluwa na nakikita rito sa gabi."

Jinky: "Oo nga, Johnny. May mga kakaibang pangyayari na nangyayari

sa probinsyang ito. Sabi ng mga matatanda, may mga espiritu raw na
naglalakad sa mga kalsada sa gitna ng dilim."

Isang gabi, habang naglalakad sina Johnny at Jinky patungo sa

bahay ng mga lola nila, biglang tumila ang hangin at umitim ang paligid.
May mala-kababalaghan na liwanag na lumitaw sa harap nila.

Johnny: "Ano iyon?!"

Jinky: "Baka mga espiritu na sinasabi nila! Lumayo tayo!"

Ngunit ang mga liwanag na iyon ay tila ba humahawak sa kanila.

Dahan-dahan silang nilapitan ng mga ito at nagbago ang kulay ng
kanilang paligid. Pagkatapos ng ilang sandali, nawala ang liwanag at
bumalik sa normal ang paligid.

Johnny "Ano iyon? Bakit tayo hinawakan ng mga liwanag na iyon?"

Jinky: "Hindi ko alam, Johnny. Hindi ko alam kung ano ang nangyari."

Isang araw, sinubukan ni Johnny at Jinky na maghanap ng

kasagutan sa mga kababalaghan na kanilang natuklasan. Naglakad sila
patungo sa pinakamalalim na bahagi ng gubat na sinasabing tahanan ng
mga espiritu. Dumating sila sa isang malawak na kweba na napaliligiran
ng kahanga-hangang mga puno at halaman. Doon nila natagpuan si
Kuya Jhon Mar, isang matandang manggagamot na kilala sa lugar.

42
Johnny: "Kuya Jhon Mar, naghanap kami ng kasagutan sa mga
kababalaghan na nangyayari sa lugar na ito."

Jinky: "Sana po ay matulungan niyo kami."

Kuya Jhon Mar: "Mga bata, itong gubat na ito ay puno ng mga hiwaga at
lihim na hindi natin lubos na mauunawaan. Subalit, mayroong mga
ritwal at panalangin na maaaring magdulot ng kaluwagan sa inyong mga
puso."

Si Kuya Jhon Mar ay nagturo sa kanila ng mga ritwal at panalangin.

Iniharap niya rin ang isang malalim na kaalaman sa kaharian ng mga
kababalaghan.

Sina Johnny at Jinky ay sumailalim sa mga ritwal at panalangin na

itinuro ni Kuya Jhon Mar. Maraming gabi ang kanilang inilagi sa gubat,
naglakad, nagdasal, at nagbantay. Sa gitna ng kanilang mga pagsisikap,
unti-unti nilang natuklasan ang mga lihim na anyo ng kalikasan. Nakita
nila ang mga ibon na naglalakad at mga halaman na lumalakad.

Jinky: "Johnny, tingnan mo! Nakikita mo ba iyon? Mga ibong naglalakad

at mga halamang lumalakad!"

Johnny: "Oo! Ang galing! Ngayon ko lang nakita iyan!"

Habang sumasailalim sila sa mga ritwal, dumating ang

pagkakataon na makita nila ang isang makasaysayang prosesyon ng
mga espiritu. Nagmartsa sila ng malumanay, dala ang kahanga-hangang
ilaw na nagbibigay-liwanag sa kanilang landas.

Johnny: "Jinky, nakakamangha ang mga espiritu na ito. Mukhang sila

ay mapayapa at hindi nakakatakot."

Jinky: "Totoo iyon, Johnny. Hindi na ako natatakot sa kanila. Parang

sila'y mga kaibigan na nasa ibang mundo."

43
Habang nagpapatuloy sila sa kanilang paglalakbay, natuklasan nila ang
isang malaking puno na may mga nakasulat na salita.

Salita sa puno: "Ang mga kababalaghan ay kahanga-hangang yaman na

dapat pangalagaan at igalang. Sa pagsisikap na bigyang-lakas ang mga
ritwal at panalangin, ang mga hiwaga sa mundo ay magbubukas sa
inyo."

Sina Johnny at Jinky ay napasigaw sa tuwa at pasasalamat.

Nalaman nila na ang mga kababalaghan sa kanilang lugar ay hindi
dapat ikatakot, ngunit dapat ituring na biyaya at kaluluwa ng kanilang
probinsya. Habang naglalakad sila pauwi, napagtanto nila na ang mga
kababalaghan sa kanilang probinsya ay dapat pangalagaan at
ipagmalaki. Ang kanilang pag-ibig sa lugar na ito at ang mga hiwaga na
kanilang natuklasan ay naging pundasyon ng kanilang pagmamahal sa
isa't isa.

Johnny: "Jinky, salamat sa paglalakbay na ito. Hindi ko lang natuklasan

ang mga kababalaghan sa aming probinsya, ngunit natuklasan ko rin
ang aking pag-ibig sa iyo."

Jinky: "Johnny, ako rin ay nagpapasalamat sa ating paglalakbay na ito.

Sa gitna ng mga kababalaghan, natagpuan ko rin ang tunay na pag-ibig
sa iyo. Ang gubat ng liwanag ay nagdulot sa atin ng mga hiwaga at
nagpatibay sa ating pagsasama.

Sa mga susunod na taon, sina Johnny at Jinky ay nagpatuloy sa

pagpapalaganap ng mga ritwal at panalangin sa kanilang probinsya.
Binigyang-pugay nila ang mga kababalaghan at patuloy na ipinakita ang
pagmamahal at pag-aalaga sa kanilang tahanan.

44
 “HUSTISYA”

Isinulat ni: Dinoy, Charlene

Naranasan mo na bang makasaksi nang isang krimen sa harap

mo? Dahil ako narasan ko na. Ako si Carla isang dalagitang naninirahan
sa isang napaka tahimik na pook, nag aaral ako sa secondarya. Hindi
magulo ang aking buhay isa akong tahimik na babae at mahinhin, at
pangarap ko ay makatapos nang pag-aaral at maging isang ganap na
guro pag dating nang panahon. Ngunit nasira ito lahat dahil lang sa
pagka saksi ko sa isang krimen

Noong unang panahon ay my dalawang magkaibigan saamin na si

arnel at pedro, sila ay halos araw-araw nag lalasing. Silang dalawa ay my
mga asawa, mapagmahal naman silang dalawa sa kani-kanilang mga
asawa. Si pedro ay my Maganda at mabait na asawa halos nasa kanya
na lahat ang pangalan niya ay si Janice. Habang si arnel naman ay my
pangit na asawa at ubod nang sama ang ugali.

Isang araw habang naglalaba ang asawa ni pedro na si Janice sa

labas nang kanilang bahay ay dumaan itong si arnel, nakatitig siya sa
asawa ni Pedro na tela’y mula ulo hanggang baba ang tingin nito.
Napansin ito ni Janice at natakot si Janice sa oras na iyon kasi ang
tingin ni arnel ay kakaiba.

Arnel: Magandang umaga mareng seksi (nakatingin na may pagnanasa)

Janice: oy! pare anu ang iyung sadya (sumagot na my takot)
Arnel: Nanjan ba si pareng pedro?

45
Janice: Wala siya pare nasa bukid nag aararo, bakit?
Arnel: Mag iinum sana kami mare may dala akong alak at pulutan.
Janice: Hindi ako uminom pare bumalik ka nalang mamaya pag uwi ni
pare mo!

Nagalit si Arnel at hinatak niya si Janice sa loob nang bahay

dahil si Janice lang naman ang naiiwan sa bahay at wlang ibang tao
dahil walang anak si Janice pedro. Nag sisigaw si Janice ngunit Ngunit
dahil malayu ang mga kapit bahay ayhindi ito maririnig.

Janice: Pare maawa ka saakin kaibigan mo ang asawa ko! (Umiiyak at

nagmamakawa)
Arnel: Alam mo mare matagal na akong may gusto sayu kaya lagi akong
pumupunta dito at makipag-inum kay pedro dahil gusto kitang makita!
Janice: Walang hiya ka tinanggap ka naming sa bahay naming pinag
katiwalaan ka nang asawa ko! (Sinampal si arnel)

Mas nagalit si arnel at sinontok ang tiyan ni Janice kaya hindi

narin ito nakapalag, at doon na nga ginahasa ni arnel si Janice. Habang
ako naman ay papunta sa tindahan nila Janice dahil my tindahan sila
bibili sana ako nang tinapay. Habang ako’y palapit na sa bahay nila
Janice may narinig akong iyak nang babae kaya dali dali akong
pumunta sa likoran nila at bukas naman ang likod nang bahay nila. nag
lakad ako nang walang ingay sa pag akyat ko sa taas nasaksihan ko ang
pang hahalay ni arnel kay Janice kaya dali dali akong nag tago.

Nasaksihan ko ang panggagahasa ni Arnel kay Janice, tinakpan

ko ang aking bibig sa kadahilanang baka ako’y marinig dahil ako’y
umiiyak na sa nakita ko. Nabigla ako sa ginawa ni arnel dahil di pa ito
nakontento, pinagtataga niya siya Janice at namatay ito. Habang
nasaksihan ko ang lahat nakita ko ang mga luha sa mata ni Janice at
46
ang huling hininga niya ay rinig ko. Kaya lumabas ako at tumakbo at
nag sisigaw sa mga kapit bahay, si arnel naman ay kumaripas nang
takbo at di naabutan nang mga kapit bahay.

Dumating ang mga pulis at ang asawa ni Janice na si pedro na

subra ang Pagsisi kung bskit naging kaibigan niya si Arnel. Sinalaysay
ko ang lahat sa kanila ang nasaksihan ko. Umuwi ako saamin na tulala
at umiiyak simula noon nagkukulong nalang ako sa kwarto, umiiyak
dahil halos araw araw kong nkikita si Janice, halos araw araw
nagpaparamdam saakin. Mga iyak ni Janice nong araw na iyon naririnig
ko gabi gabi. humihingi nang tulong saakin si Janice kahit sa panaginip
ko. Na depressed ako at huminto sa pag-aaral, bihira kumain at lagging
puyat sa kadahilanang pag paparamdam saakin ni Janice araw araw.

Hanggang sa nag alala na ang mga magulang ang dinala nila ako
sa isang sikolohista dahil halos nabaliw na ako. Mahabang panahon
akong pina treatment nang mga magulang ko at nag bunga naman ang
pag balik balik ko sa sikolohista. lumipas ang limang taon at
nakakalimutan kuna ito, hindi ko narin nararamdaman si Janice. Sa
ngayun hindi kupa naabot ang aking mga pangarap na maging guro
dahil di pa ako ganap na magaling, pero alam ko balang araw
makakamit ko rin ang naudlot kong pangarap na maging isang ganap na
guro.

47
 ” ANG SIKRETO SA KAKAHUYAN ”

ISINULAT NI: JINKY GALLANO

Sa lungsod nang Puntod ay naninirahan ang batang si Nold. Siya

ay ang bunso sa tatlong magkakapatid, si Nold ay labing pitong gulang.
Ang kanilang bahay ay malapit sa kakahoyan dahil ay kanyang ama nito
ay nag-aalaga nang mga manok, Ang kanyang Ina Naman ay nagtatanim
upang may kalibangan. Si Nold ay nasa ika-walong bilang at nag-aaral
sa San-Sasimon. Mula sa kanilang bahay pamuntang paaralan ay
nilalakad niya lang ito. Ang Daan patungo sa kanilang bahay ay madamo
at maraming mga kahoy at, may mga kabithay rin sila pero Hindi gaano
kadami dulot na lamang na ito ay bukirin. Si Nold ay mahilig makipag
halobilo at makipag-usap sa kanyang kaibigan na kapitbahay niya. Ang
kanyang kaibigan ay Sina Pao at Boyo Ang kanilang bahay ay magka
dikit lang kumpara kay Nold na kung pumupunta siya sa kanila ay
kailangan niya pang lumakad nang 5minuto. Silang tatlong ay magkaka-
edad lang at magkaklase rin Lage silang naglalaro nag tagu-taguan
maliwanag ang buwan. Oras nang alas singko nang hapon ay pumunta
si Nold sa kanyang mga kaibigan, Mula sa kanila pamunta sakanyang
kaibigan ay ang Daan na tatahakin niya ay hindi pa gawa, madamohin
at tatatlo lang Ang poste nito kaya kung Minsan ay nag dadala sya nang
Ilaw dahil, hindi narin gaano ka lakas ang Ilaw nang poste. Si Nold ay
nakarating na sakanyang mga kaibigan at masaya silang nag paplanong
mag laro nang tagu-taguan. Silang tatlo ay nag plano maglaro sa
bandang alas syete nang Gabi. Nang napagmasdan na nang taltlo na
madilim-dilim na nagsimula na silang maglaro. Ang kanilang lalaroin ay
pulis dunggab kung saan Ang Taya Ang magiging pulis kapag Nakita
niya ang ibang kalaro ay magsasabi ito nang “Bang Pao” depende sa

48
pangalan nang tao na nakitaniya at, ang ibang Hindi Taya ay dapat
masasak sapamamagitan lamang nang paghawak sa pulis. At kung Ang
pulis ay Makita niya lahat Ang kalaro niya ay Ang Taya Naman Yung
unang Nakita niya pero, kapag nahawakan Ang pulis ay siya pa rin Ang
magiging Taya.

Napagdesisyonan nila na Taya si Nold at pumawag Naman siya.

Nold-“Pao at Boyo doon lang Tayo maglalaro sa ating Palaruan dahil may
mga kakahoyan at mas maganda kapag madilim-dilim”. Pao”Sige dahil
para narin Hindi kami madaling Makita. Pumunta sila sa kakahoyan at
nagsimula nang maglaro. Nold-‘Pagbilang ko nang labing dalawa ay
nakatago na kayu 1 2 3 4 5… .20”. Pagtapos niyang bumilang ay nag
simula na itong mag hanap sakanyang kaibigan. Sakanyang
paghahanap ay nakakarinig siya nang mga boses na Hindi niya saan
kung saan galing at, malamig na rin Ang simoy nang hangin kung saan
naka ramdam sya na nang takot. Pero nagpatuloy pa rin itong naghanap
Nold-“Bang Pao, Pao lumabas kana diyan sa likod nang kahoy dahil
Nakita na kita”. Si Nold ay naka ramdam nang lamig sa buong katawan
at pasimpleng pumunta kung saan Nakita niya si Pao. Sapagkat sa
pagpunta niya ay nakakita sya nang anino papalit sakanya, Dali Dali
siyang tumakbo kung saan may Ilaw. Sa kanyang paghahanap na
mahigit 3minuto ay naka ramdam na ito nang takot dahil sa Nakita
niyang anino na inikala niyay ito si Pao. Maya-maya ay lumabas si Pao
na nangiginig. Dali-dali itong pinuntahan ni Nold.

Nold-“Anong nangyari Pao bakit ka nangingimig”. Si Pao Naman ay

sumagot na nangingig Ang mga panga “Nagtago Ako sa kahoy nang
mangga, may narinig akong boses mo at dali-dali kung pinuntahon kung
saan galing ito. Sapagkat pag punta ko ay may Nakita akong batang
lalake na naka talikod. Sa pag lingon niya ay lubos akong natakot sa
itsurang aking Nakita dahil ito ay mag dugo sa Mukha, punit na punit
Ang kanyang damit at, kalahati lang Ang Nakita ko sakanyang Mukha

49
dahil naka tabon ang kanyang buhok”. Silang dalawa ay lubos Ang takot
na nadama at dali-daling hinananap si Boyo. Boyo-“ Saan naba ang
dalawang yun, kanina pa Ako pa ikot-ikot Dito at malamig narin Ang
simoy nang hangin”. Sa paglalakad ni Boyo ay nagtaka ito kung bakit
may Bata sakanilang pinaglalaroang Lugar kung saan sila lang tatlo ang
pumunta doon.

Boyo-“Magandang Gabi Bata maynakita kabang dalawang Bata?”. Ang

kanyang tinanungan ay nagturo sa direksyong pa kanan at sinunod
naman niya ito. Sa paglalakad niya ay Nakita niya si Nold na tinatahan
si Pao.

Boyo-“Ano bang nangyari sa inyu Akala koba maglalaro tayu? At bakit

naman nangiginig ka Pao?”. Sinabi ni Nold ang naranasan nila,
nakaramdam Naman nang takot si Boyo sa sinabi nila dahil maynaka
salubong din siyang Baga kanina pero,Hindi niya na sinabi ito dahil
baka mas matakot pa Ang ang dalawa-dali silang lumakad papauwi.
Kinabukasan ang tatlo ay pumasok na sa paaralan si Nold ay nag Bike
lang pamunta sa skwelahan. Nagkita-kita Ang tatlo at napag-usapan nila
ang nangyari sa kanilang paglalaro.

Pao”Nagtanong Ako saaking mga magulang tungkol sa Lugar na

pinuntahan natin kahapon. Sabi nang aking Ina na may Bata palang
pinatay at tinapon doon kaya na lamang Pala ay Hindi Tayo Pinapayagan
pumunta doon”. Bumalik ang tatlo sa silid aralan.

Simula noon, natutu na sila na making sa kanilang mga magulang.

50
 “Pamanang Bahay”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay matatakutin? Kasi ako ay Oo, Tayong mga Pinoy ay

mahilig sa mga kwentong bayan o kwentong matatanda tulad ng mga
kwentong kathang-isip, mga alamat at katatakutan. Marahil dahil ito ay
nakalakihan na natin. Pero ang pinakamabentang kwento sa lahat ay
kwento ng katatakutan. Kahit saang parte naman siguro ng mundo ay
sikat ito. Kanya- kanya man ng istorya, ngunit iisa lang ang nais nitong
ipabatid. Ang manakot. Ilan lang sa mga sikat na kwento ng katatakutan
sa Pilipinas ay ang kwento tungkol sa mga barang, mangkukulam,
manananggal, kapre, duwende, “white lady”, mga tiktik, aswang at
marami pang iba. Mayroon din namang kwento ng mga babaeng
nakaitim, pugot na ulo, paring namatay at mga ligaw na kaluluwa ng
sundalong namatay noong panahon ng giyera. Ang mga kwentong
katatakutan daw ay bahagi na ng kulturang Pilipino. Hindi raw dapat
mawala ito dahil bahagi ito kung paanong nilinang ng ating mga ninuno
ang pagiging malikhain nating mga Pilipino. Bukod rito, nahasa rin nito
ang kakayahan ng mga Pilipino sa pagkekwento o pagsasalaysay. Totoo
nga namang bukod sa natatakot at nalilibang tayo sa mga kwentong
kababalaghan, kinikiliti rin nito ang ating imahinasyon at kakayahang
magkwento.

Pag sinabing Lumang Bahay di mawawala yung mga kwentong

katatakutan, yung tinatawag nilang “Haunted House”. Maraming mga
pangyayari na nakakakilabot at nakakapanindig balahibo tungkol rito na
hindi maipaliwanag. May mga maririnig tayo na kung anu-ano na

51
makapag pakatakot sa atin. Masasabi nating hindi nalang tayo pumunta
o pumasok sa loob para alamin kung anong nangyayari doon. Kasi ikaw
lang yung kawawa tatakutin ka talaga nang todo ng mga nakatirang mga
elemento doon. Isa na rito ang multo. Minsan naka rinig na tayo na
kapag haunted house ay may mga multo na nakapaloob dyan. At kapag
pumasok ka dyan ay takotin ka talaga o papakitaan ka talaga ng mga
nakakatakot. Ayon pa sa ibang kwento may mga lumang bahay na hindi
ka talaga makalabas nito dahil sa lakas nang kapangyarihan nang
demonyo. Minsan doon kana mamatay sa loob. Kaya kung napaisipan
mong pumasok para maka diskubre sanay huwag nalang.

Sa lumang bahay ng lolo ko marami nang nagsasabing may mga di

maipaliwanag na pangyayare at mga kwentong nakakikilabot. Siguro
dahil din sa mismong bahay na yun namatay yung lola ko, bata pa ako
noon na naabutan ko yung lola ko. Lumipas ang ilang taon sa
pagkamatay ng lola ko ay lumipat kami galing syudad at doon na rin
kami tumira sa probinsya sa bahay ni lolo at lola dahil si lolo nalang isa
ang nakatira dun at kasama rin mga kapatid ko. Si papa ko kasi ang
nakatatanda sa lahat ng anak ni lolo kaya siya nalang ang namahala
don kasi matanda na yung lolo ko. Isang matiwasay at mapayapang
buhay namin doon kasi maraming mga punong kahoy at sariwa yung
mga hangin hindi katulad sa syudad na grabi yung init. Ang sarap talaga
mamuhay sa probinsya hindi maingay at wala kang maririnig na
malalakas na tugtugin. Kay naging tahimik ang buhay namin doon.

Bata pa ako noon at mukhang wala pang alam at may isang araw
na nagkaisip ako na gusto ko marinig ko yung kwento tungkol sa bahay
ni lolo na aming tinitirhan ngayon dahil paborito ko mga nakakatakot na
pangyari. Noong wala pa kami doon mayroon na talagang nakakatakot
na pangyayari sa loob ng bahay sabi ng tyahin ko dahil magkapitbahay
lang kami ng tyahin ko kapatid ng papa ko. Kaya hindi pumayag na
tumira yung tyahin ko doon at si papa nalang. Pero nakatira sila doon

52
pero mga ilang linggo lang dahil hindi ila makaya ang mga pangyayari sa
loob nang bahay. Pero sa ilang araw namin na pag tira doon ay wala
kaming namatyagan na kung anong mga pangyayari. Siguro nga dahil
bago pa kami tumitira ay hindi pa ito nag paparandam sa amin.
Hanggang may isang araw noon may mga nagpaparamdam na sa bahay
ni lolo, pero yung mama ko hindi naniniwala, kasi hindi namin
namataan mismong tyahin pa ang naka saksi nito nito, sa parehong
araw at ayun dun sa kapitbahay namin yung gabi na yun ay may
naglalakad dun sa likod ng bahay, doon may poso, at minsan
nakakarinig sila ng maingay na para bang may gumagamit sa poso,
minsan naman naririnig nila yung ingay ng tsenelas na may naglalakad.
Ayon nga natatakot na ako noon pero si mama ayaw parin maniwala
kasi si papa noon may ilang araw pa ang uwi nya kasi driver kasi sya
noon ng sasakyan kaya’t kami lang ni mama ko ang naiwan sa bahay
kasin yung mga kapatid ko ay minsan pumunta doon sa bahay namin sa
syudad. Hanggang may isang gabi, tolog na kami noon at gulat nalang
kami dahil sa lakas nang hampas sa bubong namin, sabi ni mama baka
bunga lang yun nang niyog kasi maraming niyog ang nasa paligid ng
bahay ni lolo kaya’t binaliwala lang namin ito. Hanggat naulit naman
ang pangyayari meron nanaman na parang hinampas ang bubong namin
doon na kami nag panic ni takot na takot ako noon gayundin sa mama.
Lumabas kami nang bahay at pumunta kami doon sa bahay nang
tiyahin ko. Dahil takotakot na kami noon ni mama lalo na kami lang
dawala.

Ayon nga nag tanong kami ni mama sa tiyahin ko kung ano ba

talaga ang nangyayari sa loob nang bahay na aming tinitirhan. Sabi tyan
ko na meron daw mag paparamdam dyan baka raw espirito ng lola ko.
Dahil doon namatay yung lola ko sa mismong bahay na iyon. Nung
gabing iyon na kwento nya na ang karanasan niya sa bahay na yan
noong bago palang namatay si lola, basta kwentong katatakutan ready

53
na agad yung tenga ko kahit ako matatakotin. Ayon sa kwento ng tiyahin
ko, gabi daw nun habang gumagawa daw siya ng bibingka may tumawag
daw sa kanya, di siya sigurado kung kaninong boses yun pero ang alam
niya siya lang magisa nun sa bahay nila dahil hindi umuwi yung asawa
niya, at yung dalawa niyang anak hindi rin natulog dun sa bahay. Ang
akala ng tiyahin nakauwi na siguro yung panganay niyang anak, pero
nung lumabas siya wala nman daw tao sa sala nila, sguro natakot si
auntie nun kaya binabalewala na lang niya kunwari. Bago daw siya
natulog hinubad daw niya yung jacket niya pero nung nagising daw siya
ng madaling araw nagtaka daw siya na suot daw niya ito, basta ang alam
niya hinubad niya ito at sinampay sa sandalan ng upuan. Pati din mga
anak niya nakaranas din pero binabalewala lang daw nila ito, kaya cguro
ayaw maniwala ng tyahin ko pag nakarinig siya ng mga kwento ng
kapitbahay niya ay dahil natatakot siya. Kayat lumayas sila sa bahay na
yon at nag tayo ng kanilang sariling bahay.

Noong narinig namin iyon natakot na kami sobra at napaisip si

mama na huwag nalang kami tumira doon. At nung gabing iyon bumalik
kami bahay. At wala na ito nag paramdam. Siguro yung lola ko siguro
magagalit kapag may tumirang iba sa bahay. At gusto lang nya si lolo
lang din ang tumira doon yun lang hinala ko. Kinabukasan, mga
tanghali yata yun, sala namin at nasa labas si mama nakita ako ni
mama na may kausap daw ako subalit kami lang dalawa noon. Akala
nya nag lalaro lang ako. At noong tinanong niya ako kung sino daw
kausap ko sagot ko daw “Lola” at dun kinikilabutan si mama. At mula
nun ay lumayas kami sa bahay na iyon at nag tayo si papa ng bahay
kalapit sa bahay ni lolo at lola. At noong araw na wala na kami sa bahay
na iyon at doon na kami sa bagong bahay namin ay ni minsan wala na
kaming nararamdan na kung anong mga pangyayari na nakakakilabot at
nakakapanindig balahibo.

54
 ‘Sa Puno ng Mangga’

Isinulat ni: Ledesma, Abigail Concepcion R.

Isang normal na araw para sa amin. Matapos naming

maghapunan ay kaniya-kanya na kaming tuka sa mga gawain, katulad
ng paghuhugas Ng pinggan at paglatag ng higaan, tawagin niyo akong
geg, pagsapit nang 8pm ay sabay sabay kaming hihiga sa banig na
nilatag ng kapatid ko. Wala pa kaming kwarto noon at gasera lamang
ang nagsisilbing liwanag namin.Pagsapit nang 12 nang gabi,nagising ako
dahil sa matinding pagkauhaw,bumangon ako sa aking higaan at dahan
dahang tumayo. Napasilip ako sa Aming bintana na gawa sa kawayan at
tipikal na pambahay kubo,yong may tinutukuran pag binuksan.Madilim
Ang paligid ,ngunit nakita ko sa malaking Puno Ng mangga di kalayuan
sa aming bahay may mga taong may mga dalang
sulo/gasera,nagsasayawan sila,parang nagsasaya sila.Narinig ko rin Ang
tunog ng tambok pero Ang aking pinagtataka,bakit parang Hindi
nagigising Sina nanay ,tatay at mga kapatid ko.Mahimbing silang
natutulog.Nagtataka man ako pero di nilubayan ng aking paningin Ang
liwanag ,nagkakasayahan Ang mga tao ,Sa wari ko'y mga sundalo sila
pero hindi pinoy sapagkat di ko sila maintindihan.Nakaramdam ako ng
kilabot. Bumaba ako ng hagdan at uminom ang tubig at ng balikan ko
Ang bintana ay Wala na ang liwanag sa punong mangga at tahimik na.
Nagtaka ako at nangilabot sa aking nasaksihan kaya ikwenento ko
kinabukasan sa Lolo ko (Isang albularyo) sabi niya bukas daw Ang aking

55
3rd eye kaya ako ay tagtaka, at di raw buhay ang aking nakita. May mga
bagay daw na hindi nakikita nang normal nating mata. Ayon din sa Lolo
ko Ang mga Nakita ko ay mga sundalong hapon na namatay sa digmaan,
Ang puno Ng mangga ay may butas na parang tunnel na sa ilalim Ng
lupa ngunit nasira ito. Dito raw dati nagtatago Ang mga sundalo.

Dito sa amin ay maraming sabi sabi na ang unahan sa bahay namin ay

dating salvage area at dating tapunan ng mga na salvage noong panahon
ng Ikalawang Digmaan marami daw ang mga Bankay na nakalibilng sa
kinatatayuan ng aming bahay. Ang kwento rin ng aming lolo ay palagi
daw siyang may nakikitang mga taong parang nag rarally sa mangahan
minsan na ma'y isang paring pugot ang umiikot sa puno nang mangga at
minsan pupunta rito pero nawawala. Minsan nagpapakita rin daw ito sa
aking ama,at minsan din ay saaking ina at pati narin sa aking
nakakabata na kapatid ay hindi nakaligtas sa pag paparamdam pag
papasok ng niya daw sa kanyang kwarto ay nakita niya sa labas nang
bintana ang isang lalaking may dalang flag na nakatayo sa harap ng
puno ng mangga at may na ririnig siyang mga yabag ng paa na naka
Kadena minsan ma'y ang mga gamit sakanyang desk ay nag sisihulog
nalang bigla ng walang gumagalaw, sabi ko nga kina mama na umalis na
kami rito kasi baka ano ang mangyare ngunit matagal na raw sila rito at
hindi naman daw ito nananakit bagkus pinapakita lamang daw nito na
hindi lang tayong tao ang nakatera sa ating mundo marami gulad nang
engkanto kapre na makikita minsan na umuusok ang puno,at duwende.
Napaimbistigahan na ito sa mga eksperto ngunit mas sila ang mga ito ay
natakot at ayaw ng bumalik sa aming bahay Kahit ako nakalaramdam
ng kilabot tuwing pupunta ako sa eskwelahan kasi amin iyong
lalampasan habang papalapiy ako ay may sasalubong saiyo na malamig
na hangin ngunit walang hangin na dumadaan dahil kahit mga dahon ay
hindi nagsasayawan kaya ang ginagawa ko ay tumakbo nalang ako.

56
 Isang Gabi dahil nagabihan ako sa pag-uwi noon hindi naman ako
natatakot kasi makikita mo ang bahay muna nguniy dahil nga kailangan
ko pang lampasan ang puno ng mangga ay napakalaking challenge na
ito para saakin. Habang dahan dahan akong naglakad ay parang
nabibingi ka sa sobrang tahimik nang paligid ng bigla nalang may
nahulog galing sa puno at humangin nang malakas at napatingin ako sa
itaas ang malaking lalaking may dala dalang sigarilyong nagyoyosi at
mga taong puro dugo, walang ulo at iba pa ang nakikita ko kaya
napasigaw ako at nagtatakbo. Nakita kung nataranta ang aking mga
magulang kung anong nanyare raw ngunit umiiyak lang ako ng umiiyak
at ito lang ang nasabi ko sa kanila 'umalis na tayo rito"

Ngayong tapos na ako sa pag aaral limang tain na ang lumipas

hanggang ngayon ay hindi ko parin iyon nakakalimutan. Sa gabing iyon
pagka-umaga ay umalis na kami sa aming bahay at tumira sa bagong
bahay. Totoo nga ang sinabi nila na sa mundong ito hindi lang tayo ang
nandito marami tayo kung tayo hindi natin sila nakikita pero sila ay
nakikita tayo kaya tayo'y mag-ingat.

57
 " KWEBA "
ISINULAT NI: IVY JOY D. MAGSACAY

Sa isang madilim at tahimik na gabi, nagtipon ang grupo ng mga

kaibigan na sina Ivy, Jennefer, at Althea para magkwentuhan ng mga
nakakatakot na mga istorya. Sila ay nakaupo sa isang malapad na puno
sa gitna ng gubat, kung saan ang mga malalalim na lilim ay naglalakbay
sa paligid.

"Alam niyo, mayroon akong kwentong totoo na talagang nakakatakot,"

sabi ni Althea, na puno ng misteryo sa kanyang mga mata.

"Hay naku, Althea, huwag kang ganyan! Baka hindi na kami makatulog
mamaya," sabi ni Ivy, na may pangamba sa kanyang tinig.

"Tumahimik na kayo at pakinggan ang kwento ko. Isang araw, nagtungo

ako sa isang lumang bahay sa labas ng bayan. Sabi ng mga tao, ito raw
ay pinamamahayan ng isang kaluluwa ng isang babaeng namatay doon.
Hindi ako natakot at sinubukan kong pumasok."

"Grabe ka, Althea! Hindi ba delikado 'yon?" tanong ni Jennefer, na may

kabahayan sa kanyang mga mata.

"Sige na, ituloy mo na ang kwento mo," sabi ni Ivy, na may halong takot at
excitement.

58
"Nang pumasok ako sa bahay, biglang nagliwanag ang mga kandila at
narinig ko ang malalim na halakhak ng babae. Sa sobrang takot ko,
tumakbo ako palabas ng bahay at hindi na ako bumalik pa sa loob.
Hanggang sa ngayon, naririnig ko pa rin ang kanyang halakhak sa aking
mga panaginip," pagtatapos ni Althea, na may mala-kwento sa boses.

Napapikit si Ivy sa takot at pagsabing, "Naku, Althea, hindi ko alam kung

paano ako makakatulog ngayong gabi. Kasalasanan mo talaga 'to.

Binigyan ng pigil ni Jennefer ang kanyang takot at sinabi, "Hay nako!

huwag nang matakot, Ivy. Totoo man o hindi ang mga kwento na iyan,
ang mahalaga ay tayo ay magkasama at nagtutulungan."

Napangiti si Althea at sinabi, "Tama ka, Jennefer. Ang mga kwento na ito
ay nagsisilbing paalala na ang tunay na katatakutan ay matagpuan sa
mundo ng totoong buhay. Ang pagkakaisa at tulong-tulong natin ang
maglalayo sa atin sa anumang takot na maaaring harapin natin."

Nagpatuloy sila sa kanilang pag-uusap, nagpalitan ng mga kwento at

pagkakatawa. Hanggang sa gitna ng kanilang mga kuwentuhan, biglang
nagkaroon ng kakaibang ingay sa gubat. Ang mga dahon na
kumakalampag at malalakas na pagsipa ng hangin ay nagdulot ng
tensyon sa paligid.

"Ano 'yan? Ano ang kakaibang ingay na iyon?" tanong ni Ivy, na puno ng
pagkabahala, kaba at takot sa ekspresyon ng mukha.

"Hindi ko alam! Pero wala lang 'yon siguro yon. Sabi mi Jennefer.

"Hindi eh, parang kakaiba ang tunog na iyon eh! Sagot ni Ivy na puno ng
takot at pangamba ang mukha.

"Napakamatakutin mo talaga Ivy, para malaman natin hali'nat tignan

natin at alamin natin kung saan nanggagaling ang ingay na 'yon. Sabi ni
Althea.

59
Nagpalitan sila ng mga tingin at nagkumbinsihan na maghanap ng
pinagmulan ng kakaibang ingay. Sa pagkakabanggit ng ingay,
nadiskubre nilang ito ay galing sa malapit na kweba.

"Hindi ba't sabi ng mga tao na ang kweba na iyon ay sinasabing may
bahid ng kababalaghan? May kapre daw dyan sabi nila"! sabi ni
Jennefer, na may halo naaamoy na pagkabahala.

"Oo, Sabi pa nga nila nagsisigarilyo daw ang kapre tuwing gabi at
tumatawa daw ito ng malakas! Sagot ni Jennefer.

"Ayoko na dito!!!! Umalis na tayo, baka totoo talagang may kapre dyan!
Umuwi na tayo, hindi ko na kaya! Mamatay na ako sa takot!" Sabi ni Ivy

Hindi maipinta ang kanilang mga reaksyon. Ngunit buong tapang parin
nilang pinagdesisyunan na masuri ang kweba at pumasok sila ng
maingat. Sa kanilang paglalakbay, naramdaman nila ang lamig at lagim
ng kweba, na tila humahapit sa kanilang balat. Hindi na maipinta ang
kanilang mga mukha sa sobrang takot, lalong lalo na si Ivy sa pagkat
napakamatatatakutin nito.

Biglang may narinig silang hagikhikan sa malalim na bahagi ng kweba.

Pinaikot nila ang kanilang mga flashlight at natagpuan nila ang isang
grupo ng mga kabataang nagkukwentuhan ng mga nakakatakot na
kuwento.

"Salamat naman at hindi totoong kababalaghan ang nangyayari dito,"

sabi ni Althea, na may halong kaluwagan sa kanyang boses.

"Salamat panginoon! Akala ko mamatay na ako sa takot at nerbyos eh,

dyos ko po! Sabi naman ni Ivy.

"Napaka OA mo kasi mag-isip Ivy, ani ni Althea

60
"Ah talaga ba? Bakit nakot ka rin naman diba? Sabi ni Ivy Ky Althea.
Nagsagutan ang dalawa na parang mga bata.

"Tama na 'yan! Yan na naman ang pag-aawayan niyo! Para talaga

kayong mga bata kung mag-away, maliit na bagay pinapalaki. Sabi ni
Jennefer.

At napangiti si Jennefer at nagbigay ng isang matamis na ngiti. "Pero Ivy,

Iyan nga ang sinasabi ko sayo. Ang tunay na kababalaghan ay
matatagpuan sa mundo ng tunay na buhay. Ang katapangan natin at ang
pagtutulungan natin ang magbibigay-lakas upang harapin ang anumang
takot na maaaring harapin natin kaya tukalasin mo muna ang
katotohanan bago ka matakot ng husto, kasi may mga sabi-sabi na hindi
naman totoo, sabi-sabi nga diba?"

Pinaghati-hatian nila ang kanilang mga kuwento at patuloy sa kanilang

pagsasaya at pag-uusap. Sa kanilang mga pagsasama, natutunan nila
na ang tunay na katatakutan ay hindi nagmumula sa mga kwento ng
kababalaghan, kundi sa mga pangyayari sa buhay na nangangailangan
ng tapang at tulong mula sa mga taong malalapit sa kanila. Habang sila
ay naglalakad pabalik sa bayan, hindi nila maaaring maitago ang
kanilang mga ngiti at sigasig sa harap ng mga takot at kababalaghan na
kanilang natuklasan.

61
 “ANG ENGKANTO SA PUNONG MACAO”

Isinulat ni: Ruela Grace B. Medina

May mga pangyayari sa ating paligid na hindi maipaliwanag ng

Syensya at may mga bagay na mahirap paniwalaan lalong-lalo na kong
ito ba ay totoo o kathang isip lamang. Naniniwala ba kayo na mayroong
mga ibat’ibang elemento dito sa mundong ating ginagalawan na
nagpapakita o nagpaparamdam sa atin?

Sa bayan ng barangay Pook may isang malaking kahoy doon na

malapit sa Ilog na kung tawagin nila ay Macao. At ayon sa sabi-sabi ng
mga tao doon na matagal ng naninirahan ay ito daw ay kaharian ng mga
Engkanto. At ayon din sa kanila may taong nagngangalang Matabat siya
ay isang Engkanto na napakayaman nito marami siyang mga ginto’t
pilak sa kanyang kaharian at may magagandang anak na babae at nag
gwawapohang anak na lalaki.

Isang araw, habang napakalakas ang agos ng tubig sa ilog, may

isang babae doon na naglalaba na ang pangalan ay Sheena. Si Sheena
ay maganda, matangos ang ilong, napaka ningning ng kanyang mata at

62
mala purselana ang balat na parang bang kahit dahon ayaw nitong
dapuan.

“Sheena manghalian ka muna rito!” sigaw ng kanyang ina

“Tatapusin ko muna tong nilabhan ko para maibilad ko na po ito at

tsaka na po ako kakain”. Sabi ni Sheena

“Iwan mo una yan anak, para makakain kana mainit-init pa tong sabaw
na niluto ko”. At anak wag kang masyadong magpapasapit ng alas 4 ng
hapon, alam mo naman ang sabi sabi rito lumalabas daw mga Engkanto
tuwing alas 5, mauna na ako anak marami pa kasi akong gagawin sa
bahay, mag-ingat ka ha at ipapasundo ko nalang yong kapatid mo rito
para tulungan ka sa pagbuhat ng mga labahan mo”. Sabi ni Inay

Makalipas ng ilang oras habang nagliligpit na si Sheena para

maka-uwi na meron siyang nararamdaman kakaiba kaya dali-dali
niyang niligpit ang kanyang labahan at sinabing.

“Nasaan na ba yong kapatid ko bakit ang tagal niya!”.

Habang naglalakad si Sheena may Nakita siyang isang napaka among

mukha na lalaki sa tabi ng ilog kaya dali-dali niya itong pinuntahan at
kinausap.

“Pasensya na po sa abala, pero ngayon lang kasi kita Nakita rito, bago
kaba rito sa lugar namin?”. Sabi ni Sheena

“Matagal na po akong nakatira rito at palagi rin kita nakikita naglalaba

sa ilog”. Saad ni Chris

“Talaga ba! Saan ba yong bahay niyo?” sabi ni Sheena

“Diyan lang sa tabi-tabi”. Saad ni Chris

“Wala namang bahay na nakatira dito kasi napakatahimik na lugar na

ito. Maraming pumunta dito kapag malakas ang agos ng tubig upang

63
maglaba. O siya’y sige mauna na ako sayo baka hinanap na ako ng inay
ko”.

Si Chris ay matagal na palang napopusuan si Sheena ngunit natatakot

kasi siya na kapag nanligaw siya at nalaman na siya ay isang Engkanto
baka iwan siya nito. Si Chris ay isang anak ng napakayamang Engkanto
na si Matabat palagi siyang pumupunta sa ilog upang masilayan si
Sheena kasi noong una palang niya Nakita ay nabihag na ito. Alam ni
Chris na ang mga engkanto ay maaari ding umibig sa mortal. Pero hindi
dapat suklian ng pagmamahal, dahil ito ay nangangahulugan ng iyong
kamatayan. Dadalhin niya ang iyong kaluluwa sa kanilang mundo.

Alas 5 na nang makauwi na Sheena sa kanilang bahay at kinuwento

niya ang Nakita niya doon sa ilog na napaka among mukha ng isang
lalaki. Kaya agad siyang pinagalitan ng kanyang ina na walang dahilan,
kaya nagtataka si Sheena hanggang sa nagkwento ang kanyang ina.
Kapag napasyal ka sa ilog at may nakitang lalaki o babae na hindi
pangkaraniwang tao na nakatira sa baryo, ito ay pinaniniwalaang diwata
o engkantada na nang aakit. Mag aalok ito ng mga bagay o pagkain. Sa
mga ganitong pagkakataon, dapat huwag tanggapin ang anumang bagay
na magmumula sa kanila. Ang ibig sabihin kapag tinanggap mo ito ay
ang pagkuha nya din ng iyong kaluluwa bilang kapalit. Kapag ikaw ay
nagpunta sa gubat at may may narinig na boses ng mga nagkakantahan,
nagtatawanan, ito ay nangangahulugang sila ay may ginaganap na
kasiyahan. Sa mga ganitong pangyayari, dapat ay hayaan lang, wag
magtuturo o magbabanggit ng kahit ano tungkol sa mga narinig, nakita
o naramdamang kakaiba. Mas maigi din na bago magpatuloy sa
paglalakad, magbanggit ng paghingi ng permiso o sabihin lang ''tabi tabi
po, makikiraan po''.

Ang mga engkantada ay mahilig mang akit ng mga lalaking

nagagawi sa gubat. Minsan kapag ang lalaki ay tumanggi, siya ay

64
pinaparusahan, minsan nawawala sa sarili o di kaya naman
namamatay.

“Naku! Inay nakakatakot naman yon, at bakit po kayo nakakasiguro na

yong kausap ko ay isang Engkanto, hindi mo pa nga siya Nakita”. Saad
ni Sheena

“Basta wag ng matigas ang ulo. Kaya simula bukas huwag kanang
pumunta sa ilog! Nagkakaintindihan ba tayo!”. Opo lang ang naisagot ni
Sheena saka Pumasok ka kanyang Kwarto.

Palagi parin sumasagip sa isip na sheena yong kwento ng kanyang ina,

at dahil sa gusto niya itong malaman bumalik siya sa Ilog na hindi alam
nang kanyang ina at nakita niya yong puno ng macao. At naghinihintay
siya doon at nagbabasakali na Makita niya ang gwapong lalaking Nakita
niya noong nakaraang araw.

“Nasaan na kaya yong gwapong lalaking gusto ko siyang Makita at

makausap”.Saad ni Sheena sa kanyang sarili.

At Biglang may tumumbad ng isang anyo ng tao ka kaya sa laking gulat

niya ay nasampal niya ito ng malakas at nagalit ang lalaki sa kanya.
Hindi naman kagustuhan ni Sheena na masampal ang lalaki kaya
humingi siya ng tawad. Nagulat din yong lalaki sa pangyayari kaya
humingi din ito ng pasensiya. Makalipas ng ilang oras ng pag-uusap nila
inalok ito si Sheena ng lalaki ng mga bagay na sobrang ganda. Agad na
tumatak sa isipan ni Sheena ang sinabi ng kanyang ina. Kaya dali-dali
siyang nag-isip ng paraan para makauwi na at pinayagan din siya ng
lalaki. Ngunit ang hindi alam ni Sheena galit na pala yong lalaki sa
pagtanggi sa inalok.

“Bakit niya tinanggihan ang inalok ko sa kanya, puntahan ko kaya siya

upang bisitahin”. Saad ni Chris

65
Pumunta nga si Chris sa bahay ni Sheena at naabutan niya doon ang
ina at ang kapatid ni Sheena at dali-daling pinuntahan ni Sheena si
Chris at tinanong niya kong bakit siya naparito.

“Naparito ako upang bisitahin ka at ang iyong pamilya”. Saad ni Chris

At tinawag si Sheena ng kanyang ina at napatanong kong sino yong

lalaki saad ng kanyang ina sabi ni Sheena yun yong lalaki ikinuwento ko
sayo dati at pinapatuloy nila ito.

Makalipas ang ilang oras ng pag-uusap nila biglang merong nabanggit

ang in ani Sheena na hindi maganda para kay Chis.

“Mauuna na siguro ako dahil may naghihintay sakin sa labas”. Saad ni

Chris

Sinilip ito ng kapatid ni Sheena ngunit wala itong Nakita at sinabihan

niya nag kanyang ina sa napansin niya at tinanong ng kanyang ina si
Chris.

“Sino pala ang naghihintay sayo sa labas at ano kaba talaga?”. Tanong
ng kanyang ina

“Ano po ba sa tingin niyo”. Saad ni Chris

at bigla nalang itong lumitaw at nag-iba yong anyo sa harapan nila na

para bang ngayon lang ito Nakita sa buong buhay nila. At biglang
bumukas ang lahat ng pintuan at bintana at lumisan ito na parang bula.

Kinaumagahan dali-dali silang pumunta sa albularyo para humingi ng

tulong paano nila maalis si Chris sa pagsunod kay Sheena. At ang sabi
ng albularyo sa kanila putulin ang kanilang ugnayan at magagawa lang
yon sa pamamgitan ng pagtawag ni Sheena kay Chris kung saan sila
una nagkita at ang tanging gawin lamang ni sheena ay magpaliwanag
magkaiba sila ng mundo at hindi sila para sa isa’tisa. At nagawa nila yon
para sa ikatatahimik ni Chris at ikabubuti ni Sheena.

66
 SA BAHAY NI MARIE
ISINULAT NI: JENNEFER D. MUGOT

Ang hindi matahimik na mga kaluluwa ay maaaring may iba't ibang mga
kadahilanan at pinagmulan. Sa ilang mga paniniwala at kultura, ang
mga hindi matahimik na kaluluwa ay madalas na tinuturing na mga
kaluluwang hindi makapagpahinga o mga kaluluwang nababahala. May
ibang hindi matahimik na kaluluwa ay maaaring kaugnay sa mga hindi
maayos na kamatayan tulad ng pagiging biktima ng karahasan,
trahedya, o krimen. Ang mga hindi malutas na mga suliranin, poot, o
galit na mayroon sila bago ang kanilang kamatayan ay maaaring
magdulot ng patuloy na pagkabahala at hindi matahimik na kalagayan.
Ngunit paano kung ikaw ay mapadpad sa isang lugar at may mga sabi-
sabi patungkol sa mga kababalaghan na nangyayari at ang kaluluwang

67
naninirahan doon ay humingi nang tulog, nanaisin mo ba na tulungan
ito?

Sa isang mapanglaw na gabi, sa isang liblib na nayon, may isang lumang

tahanan na sinasabing sinasapian ng mga espiritu. Tinaguriang "Bahay
ng Kababalaghan," ito ay pinaniniwalaang may misteryosong kasaysayan
na kumukulo sa loob ng mga pader nito.

Isang malakas na bagyo ang nagdaan, at dahil sa malakas na hangin,

ang pintuan ng bahay ay biglang nagbukas mag-isa. Lahat ng mga tao
sa nayon ay takot pumasok sa bahay na iyon, subalit may isa Si Kevin,
isang matalinong estudyante ng kasaysayan, ay hindi natatakot sa mga
kwentong kababalaghan. Tinatangka niyang maunawaan ang lihim na
bumabalot sa bahay.

Nang pumasok siya sa bahay, napansin ni Kevin na kakaiba ang

atmospera. Ang bahay ay may malamig at makapigil-hiningang hangin
na tila bumubulong ng mga misteryo ng nakaraan. Bumaba siya sa
unang palapag at naglakad patungo sa lumang silid-aralan na napuno
ng alikabok at mga malalaking spiders web.

Sa isang tabi, may lumang talaarawan na natagpuan ni Miguel.

Hinawakan niya ito at binuksan ang mga pahina. Habang patuloy niyang
binabasa ang mga pahina ay nakaramdam siya ng sakit sa ulo ,
nasusuka at panglalamig. Sa hindi inaasahang pagkakataon ay bigla
siyang natumba at nag dilim ang kanyang paligid.

Madilim ang paligid nang biglang naglabasan ang kaluluwa ng isang

batang babae mula sa kanyang likuran.

Bata: "Sino ka? Bakit ka nandito sa aking bahay?" tanong ng batang

babae habang nagmamangha. Si Kevin ay nakaramdam ng kunting takot
ngunit nilabanan niya ito.

68
Kevin: "Ako si Kevin, isang studyante. Napadpad ako dito upang
makisilong. Paumanhin kung napasok ako sa iyong bahay nang hindi
inaasahan."

Bata: "Ah, isang studyante. Matagal na akong hindi nakakausap ng ibang

tao. Mag-isa lang ako rito mula pa noong ako ay nabubuhay pa."

Kevin: "Nakakalungkot naman iyon. Ano ang iyong pangalan? At bakit

ikaw nandito pa rin?"

Bata: "Ako si Marie. Nasawi ako dahil sa isang trahedya noong mga
panahong iyon. Hindi ko alam kung bakit hindi ako makalabas dito.
Pakiramdam ko'y ito ang tanging lugar na puwede kong tawaging
tahanan."

Kevin: "Paano kita matutulungan?"

Marie: "Sinasadya ko ba ang pagtakas sa mundong ito? Kailangan ko

sigurong matanggap na ako'y patay na. Ngunit, bago ko gawin iyon,
pakisamahan mo muna ako. Gusto ko lang ng kaunti pang kapanahunan
kasama ang isang tunay na tao."

Nakita ni Kevin ang kalungkutan sa mga mata ni Marie. Kaya't pinili

niyang manatili at makinig sa mga kuwento ng batang babae. Habang
nagkukuwento si Kevin, nagkakasundo sila at nagkakaroon ng malalim
na koneksyon.

Matapos ang mahabang panahon, naramdaman ni Kevin na mayroon

siyang kakaibang tungkulin na ginagampanan. Sinabi niya kay Marie na
nararamdaman niyang ang kanyang pagdating ay may ibang dahilan.

Kevin: "Marie, nararamdaman kong ako ay narito upang tulungan ka.

Kailangan mong tanggapin ang katotohanan na ikaw ay patay na at
iwanan ang mundong ito. Sa ganitong paraan, magiging malaya ka na at
makakapagpatuloy sa susunod na buhay."

69
Marie: "Napakahirap gawin iyon, ngunit narinig ko na rin iyan mula sa
iba. Siguro, oras na nga para iwan ang aking lumang tahanan at
tanggapin ang paglipat sa ibang mundo."

Kevin: "Tatapusin natin ito ng magkasama. Ika'y aking gabay at

tutulungan kita sa iyong paglipat."

Kasama ang isa't isa, pinuntahan nila ang mga malalalim na bahagi ng
bahay, at tinulungan siyang harapin ang kanyang mga takot. Sa wakas,
narating nila ang dulo ng kanilang paglalakbay.

Marie: "Salamat, Kevin. Hindi ko malilimutan ang mga aral na natutunan

ko mula sa iyo. Ngayon, handa na akong harapin ang aking
kinabukasan."

Kevin: "Salamat rin sa iyo, Marie. Ikaw ay isang tapat na kaibigan at

nagpakita ka sa akin ng kahulugan ng tunay na pagtulong."

Habang hawak-hawak ang kamay ng isa't isa, sumampa sila sa

mahiwagang paglipat patungo sa susunod na yugto ng kanilang mga
buhay. Napamulagat si Kevin sa kanyang mahabang pagkatulog at
nasagi

ng kanyang mga mata ang litrato ng isang batang nagngangalang Sofia.

Hindi makapaniwala siya makapaniwala sa kanyang panaginip. Ngunit
sa alam niyang ginamit lang ang kanyang kaluluwa upang makatulong
kay Sofia.

Lumipas ang mga panahon ang mga pangyayari ay sariwa pa sa kanyang

isipan at ang panaginip na iyon ay nagmulat sa kanyang isip na may
mga kaluluwa nanghihingi ng tulog upang makamit ang liwanag.

Ang kanilang pagkakaibigan at pakikipagtulungan ay nag-iwan ng isang

mahalagang marka sa mga puso nila, isang marka na magpapatuloy sa
kanilang mga pagkakataon sa hinaharap.

70
Matapos ang karanasang iyon, hindi na nakalimutan ni Kevin ang mga
nagdaang pangyayari. Siya ay nagpatuloy sa pag-aaral ng kasaysayan ng
nayon at iba pang mga lugar na sinasabing misteryoso.

"ANG NUNO SA ILALIM NG AMING BAHAY"

Isinulat ni: Mugot, Mae

Masaya kaming naninirahan sa aming bahay at matagal narin kaming

nakatira rito, at habang tumatagal ay napansin ng aking ama na
lumalaki rin ang punso na nasa ilalim ng aming bahay.

Isang araw, tumawag ang kapatid ng ama ko dahil dito muna patirahin
ang kanyang sampong taong gulang anak na babae dahil pupunta sya sa
ibang bansa para mag trabaho, sabi naman ng papa ko "sige, aalagaan
naming mabuti ang anak mo".

71
Makalipas ang ilang oras ay dumating na ang batang babae na nag-
ngangalang Jenny, at medyo mahiyain pa ang bata dahil bago palang sya
saamin ngunit sabi ng papa ko

"Anak, bantayan mo yang maigi ha baka may mangyaring masama

dyan" sagot ko naman sa papa ko "opo Ama".

Makalipas ang ilang araw ay medyo nasasanay na si Jenny at medjo

masiyahin pala sya kapag nakilala muna talaga, masaya rin ako dahil
may binabantayan akong kamag-anak dahil naiinip ako kapag pupunta
na sa trabaho ang kuya at papa ko. Isang araw tanghaling tapat, nakita
ko si Jenny na pumunta sa ilalim ng aming bahay dahil sabi nya may
nahulog daw syang bagay.

Sabi ko naman sa kanya "mag-ingat ka ha, may nuno sa punso

dyan, mag tabi-tabi ka" sagot naman ni Jenny "opo ate".

Makalipas ang ilang minuto ay hindi pa rin nakakabalik si Jenny at

kinabahan ako dahil mag kukunin lang naman sya, bumaba muna ako
para tingnan kung nasaan na si Jenny at laking gulat ko ng may
kinakausap sya at nakaharap sa nuno ng punso at dali-dali ko syang
tinawag dahil baka may mangyaring masama sa kanya.

Sabi ko sa kanya "Jenny sinong kinakausap mo kanina "Sagot

naman ni Jenny "yung nuno sa punso po ate".

Gulat na gulat ako ng marinig iyon pero hindi ko nalang pinaniwalaan

ang bata dahil hindi naman ako naniniwala na merong nuno sa punso,
baka sabi-sabi lang nya. Binaliwala ko ang pangyayaring iyon at habang
tumatagal ay napapadalas na ang pag-punta ni Jenny sa ilalim.

Sinabihan ko sya ng "Jenny wag ka nang pumunta sa ilalim ng

bahay ha baka may mangyari saiyong masama" sagot naman ni
Jenny saakin "ate may mga kaibigan po ako doon" sagot ko naman

72
 sa kanya "huwag ka basta-basta pumupunta saan-saan, baka ano
pa mangyari sayo".

Lumakad na si Jenny na parang may halong lungkot na nadarama, alas

tres ngayon ng hapon at habang naghihintay kami na makauwi si papa
tinawag ko si Jenny dahil kakain kami ng manga, hindi sumasagot si
Jenny sa mga tawag ko sa kanya at para bang malungkot na may galit
talaga ang bata dahil sinabihan ko sya kanina. Hinanap ko si Jenny sa
ilalim ng aming bahay ngunit wala sya doon at kinabahan na ako dahil
baka lumayo ang bata, makalipas ang ilang minuto ay biglang dumilim
ang langit at dahan-dahang lumamig ang ihip ng hangin at na-babahala
na ako dahil hindi ko pa nahahanap si Jenny.

Makalipas ang ilang oras umuwi na ang papa ko at sabi ko sa kanya

na nawawala si Jenny, sagot naman nya saakin "hindi mo ba
binantayan ng ang bata? o baka pinagalitan mo at nagtago lang yun"
sagot ko sa kanya "ama, sinabihan ko lang naman sya na wag nang
pumunta sa ilalim ng ating bahay dahil may nuno sa punso doon"
sagot naman ng papa ko "bakit mo naman pinagsabihan?" sagot ko
naman na may halong takot "kase sabi nya saakin na may kaibigan
daw sya",

Noong oras na yun biglang nag nasarado ng malakas ang pinto namin at
lumakas ang hangin at laking gulat ng papa ko na nakita nya ang isang
dwendeng itim na para bang galit na galit.

Nataranta na ako at subrang takot na takot dahil sa malakas na hangin

at sabi ng papa ko na "patawarin mo kami nuno sa punso, hindi namin
sinasadya" laking gulat ko nalang na hindi na makahinga ang ama ko at
para bang may pumipigil sa hininga nya dali-dali akong pumunta sa
aming kapit bahay at humingi ng tulong dahil subrang takot ko na yung
oras na yun.

73
Sabi ng kapitbahay namin pinarusahan daw sya ng dwende at ipagamot
nalang daw sa sya albolaryo, buti nalang at may isang albolaryo ang
baranggay namin na si Mang Pedro, dali-dali kong pinuntahan at sinabi
sa kanya ang mga pangyayari at pupuntahan daw nya ang ama ko para
gamotin. Habang papunta na kami sa bahay ay nakita ko si Jenny na
walang malay sa gilid ng kalsada at natakot ako baka may nangyari sa
kanyang masama at dali-dali ko syang binuhat papunta ng aming
bahay.

Pagkarating namin sa bahay ay sinabihan ako ni Mang Pedro "may

naramdaman akong galit na galit na nuno sa ilalim ng bahay nyo"
Kinabahan ako noong oras na iyon dahil hindi ko inaasahang
mangyayari iyon at sabi ko kay Mang Pedro "kasalan ko ang lahat ng
ito mang Pedro, kung hindi ko pinagsabihan ang bata na wag na
pupunta sa ilalim ng bahay namin hindi magagalin ang itim na
dwende" sagot naman ni Mang Pedro saakin "ang sinabi ng bata
saiyo ay totoo ngunit ang nagagalit na dwende ay iba ito, itim na
dwende ito at masama ang ugali nito, gusto nyang patayin ang papa
mo".

Habang ginagamot ni Mang Pedro ang papa ko, nagising na si Jenny at

kinausap ko sya ng maayos,

"Jenny saan kaba galing?" sagot naman nya saakin "pumunta lang
po ako sa park dahil malungkot po ako" sagot ko naman sa kanya
"pasensya kana Jenny hindi na mauulit".

Tinawag ako ni Mang Pedro at sabi nya saakin na okay na ang tatay ko
at sabi nya saamin na ipagiba daw ang nuno sa punso para mawala ang
itim na dwende, wala na kaming magawa dahil yun lang ang ikabubuti
saaming lahat at giniba na nga ang nuno sa punso sa ilalim ng aming
bahay at umiyak na lang si Jenny dahil mawawalan na sya nang isang

74
kaibigang dwende. At mag mula noon ay payapa na kaming naninirahan
saaming bahay.

“SI ALI SA AMING BAKURAN”

ISINULAT NI: ALMIDA JANE A. PACHECO

Bata pa lang ako nang lumipat kami sa isang bayan sa Cagayan.

Nagkaroon ako ng isang kaibigang hindi ko alam kung saan nanggaling,
sumulpot nalang siya bigla noong naglalaro ako sa aming bakuran. Ali
ang kaniyang pangalan.

75
Mabait naman siya. May malaporselanang kutis at maamo ang kaniyang
mukha. Binibigyan niya ako ng mga pagkain. Kapag nagkakasugat ako
ay pinapagaling din niya gamit ang kaniyang mga kamay. Bata pa
lamang ako noon kaya wala akong alam na may mahika siyang taglay at
para sa akin naman ay ito ang nakakamangha sa buong buhay ko.
Tinutulungan din ako ni Ali kapag nakikipaglaro ako ng taguan sa ibang
mga bata. Lagi ko tuloy nahahanap ang mga kalaro ko. Basta ang
usapan lang naming dalawa ay ‘wag kong sasabihin kahit kanino ang
tungkol sa kanya. Kapag ginawa ko raw ‘yun ay hindi na s’ya kailanman
magpapakita sa akin.

Kahit sa exam ay tinutulungan niya ako ng tamang sagot. May isa pang
pangyayari na sinabi ni Ali ni ‘wag ko raw paalisin ang Papa ko kasi ang
sasakyang bus ng Papa ko ay maaaksidente. Pero ang bilin ni Ali saakin
ay ‘wag sasabihin na maaaksidente ang Papa ko sa bus kasi baka raw
bawiin ito ng tadhana sa ibang paraan. Namoblema ako kung paano ko
ililigtas ang Papa ko. Pero sa huli, naisipan din naming dalawa na
magsakitan-sakitan na lang ako sa tiyan para di umaalis si Papa.

Kinabukasan, nagkunwari ako na masakit ang aking tiyan. Aalis pa rin

sana si Papa dahil importante ang lakad niya, may project daw sa
construction site na tinatrabahuan niya, pero dahil nag-iiyak at
naglulupasay na ako sa sakit ay di na rin tumuloy si Papa.

Nung gabi, nagulat na lang ako nang ibalita sa TV na ang sasakyan

sanang bus ni Papa ay naaksidente nga sa highway. May mga namatay.
Nawindang tuloy ang aking buong pamilya dahil muntik na kaming
mawalan ng ama ng tahanan. Pagkatapos noon ay nagdasal kami.

“Salamat, Ali. Nang dahil sayo ay hindi naaksidente si Papa.”

76
“Walang anuman munting kaibigan. Ako’y nagagalak na matulungan ka”
saad nito.

Marami pang ibang bagay na ginawa si Ali sa amin. Gaya ng hindi kami
nauubosan ng bigas sa aming lagayan. Alam kasi ni Ali na walang-wala
kami at maliit lang sweldo ni Papa. Ngunit kapalit na iyon, ay lagi akon
kinukulit ni Ali na sumama na sa kanilang kaharian kasi ako ay tunay
niyang kaibigan. Sinasabi ko naman palagi na hindi pwede’t baka
pagalitan ako pag ako ay mawala at hindi ko kayang iwan ang aking
pamilya.

Minsan, nahuli ako ng aking mga magulang na may kinakausap sa

kusina. Palagi kong sinasabi kina Mama at Papa na kausap ko ang aking
kaibigan na sila ngunit pinapagalitan nila ako dahil wala naman akong
kausap at kung anu-ano nalang daw ang mga sinasabi ko.

Nagtampo si Ali sa pagsasabi ko sa aking mga magulang. Hindi na ito

nagpakita ng ilang araw. Napilitan akong puntahan si Ali doon sa unang
pagkikita namin, at iyon ay sa may malaking puno malapit sa bakuran
namin. Tinatawag ko si Ali ngunit hindi na siya nagpapakita. Nahuli
naman ako ni Mam na sumisigaw, pinalo at kinaladkad ako ni Mama
papasok ng bahay. Sinabi rin niya na puputulin ang malaking puno para
tumigil na ako sa aking kahibangan sa pakikipag-usap sa mga bagay na
hindi naman totoo. Umiyak ako kasi baka hindi ko na makikita si Ali
habang buhay at naniniwala talaga akong tao si Ali na taga malapit lang
sa bayan at kapay puputulin ang malaking puno ay baka hindi na kami
magkikita kasi palatandaan namin ang puno para magkita kami.

77
Nang pinutol ang malaking puno kinabukasan ay tumakbo ako para
patigilin sila sa kaniyang ginagawa. Pero walang pumansin sa akin.

Pagkagabihan, inapoy ako ng lagnat. Dinala ako sa ospital. Kasi

nagtataka na ang mga doctor kasi parang lahat na yata ng gamot ay
pinainom at tinarak sa akin ay hindi pa rin humuhupa ang lagnat ko.
Hindi ko alam baka dahil sa pag iyak ko noong pinutol ang puno.
Nagtagal ang aking lagnat kaya naman naghanap na si Mama at Papa ng
albularyo. Doon ko nalamang isang diwata si Ali at siya ay nagalit ng
putulin ang puno at husto rin siyang nagalit ng giniba ko ang pangako
kong huwag sabihin sa kanilang may kaibigan akong Ali ang pangalan.

Ang payo ng albularyo ay humingi ng kapatawaran sa sa pamamagitan

ng pag-alay ng mga prutas, manok na ginilitan ang leeg at isang bote ng
alak. Ginawa naman ito ng aking mga magulang. Pumunta kami sa
naputol na puno at inalay ang mga bitbit namin. Humingi rin ng tawad
sina Mama sa puno dahil ito’y pinutol at humingi rin ako ng
kapatawaran dahil nagiba ang pangako ko sa kaniya. Sana’y patawarin
niya ako’t huwag na niya akong bigyan ng lagnat.

“Ali, alam kong nandiyan ka. Patawad sa lahat. Mahal kita bilang
kaibigan.”

Pagbalik sa sa ospital ay may sakit pa rin ako. Umiyak ang aking

magulang dahil parang hindi naman daw naging epektibo at hindi ako
pinatawad. Pero kinabukasan ay nawala ang aking lagnat at masigla na
ako. Nagpasalamat ako kay Ali. Pinuntahan ko siya sa putol na puno.

Kinagabihan ay napanaginipan ko si Ali at pinatawad niya ako. Naglaro

kami sa aking panaginip ngunit nagpaalam na rin siya kalaunan kasi

78
hindi ko na siya makikita dahil bawal na siyang pumunta sa amin.
Hanggang doon nalang ang aming pagkakaibigan.

“Salamat ng marami sa iyo munti kong kaibigan dahil nagkaroon ako ng

kaibigan sa mundo niyo. Mag ingat ka sa lahat ng bagay. Paalam.”
Huling sabi niya at niyakap niya ako.

Ngayon, kolehiyo na ako at hinding-hindi ko yun makakalimutan. Bago

na ang aming tinitirhan. Pero pumunta pa rin ako sa dati naming bahay
upang matanaw ang putol na puno na ngayon ay malawak na pero may
palatandaan akong hingawaupang hindi ko makalimutan na may Ali sa
aking batang puso.

"Kulitan ng Buhay: Ang Kamalasan ni Kenz at Sherwin"

Isinulat ni: Dadang, Christen Honely B.

79
 Sa maliit na bayan ng Opol, may dalawang magkaibigan na sina
Kenz at Sherwin. Sila ang kilalang clown ng bayan dahil sa kanilang
kakulitan at katatawanan. Kung saan-saan sila nagpapakita, nagdadala
ng tuwa at tawanan sa mga taong nakapaligid sa kanila.

Kenz: "Sherwin, may bagong prank tayo ngayon! Siguradong tatalon sa

tuwa ang lahat!"

Sherwin: "Oo nga, Kenz! Tayo ang magiging kampeon ng kalokohan sa

bayan na ito!"

Sa kanilang paghahanda, nagtungo sila sa isang tindahan ng mga

joke items at mga kakaibang accessories na magagamit sa kanilang
panggugulat. Nagplano sila ng mga malalaking bentahe at kabaliwan na
siguradong magpapasaya sa mga tao.

Kenz: "Sherwin, ito na ang pinaka-malaking prank na gagawin natin!

Kakailanganin natin ang tulong ng buong bayan!"

Sherwin: "Ano iyon, Kenz?"

Kenz: "Magkakaroon tayo ng isang 'Larong Nakakalokong Taguan' kung

saan ang mga tao sa buong bayan ay magpapanggap na nakatago sa
loob ng mga sako ng bigas!"

Sherwin: "Hahaha! Tunog nakakatawa iyan, Kenz! Siguradong

magugustuhan iyan ng mga tao! Tara, umpisahan na natin ang
malaking paghahanda!"

Sa mismong araw ng prank, dumating ang mga tao ng San Roque

at nagdala ng mga sako ng bigas. Ang buong bayan ay puno ng tawanan
at kasayahan.

Kenz: "Simulan na natin ang laro! Magbilang ako ng sampu, tapos

magsisimula na tayo!"

Sherwin: "Sige, Kenz! Handa na akong tumakbo at magtago!"

80
Nagsimula na ang bilangan, at pagkatapos ng sampu...

Kenz: "Sampu na! Naglalaro na tayo!"

Dumukot si Kenz sa kanyang bulsa at nakuha niya ang isang

malaking kaldero ng tubig. Tumakbo siya papalapit sa isang sako ng
bigas kung saan naniniwala siyang may nagtatago.

Kenz: "Bukas na bukas... bago lumutang ang kaldero... BOOM!"

Ang tubig sa kaldero ay biglang lumabas, at napuno ang paligid ng

malalakas na tawanan at sigawan. Si Kenz ay nabasa ng tubig mula ulo
hanggang paa.

Sherwin: "Hahaha! Kenz, inabot mo ako! Pero hindi ako ang nasa sako
ng bigas!"

Nagpatuloy ang laro ng taguan at sunod-sunod ang mga

kalokohan na nagpapatawa sa mga tao. May mga nagkakaroon ng
mukha na may pintura, may sumisigaw ng biglang naglalabas na
langaw, at may nagtangkang magtago sa isang tasa ng kape. ng buong
bayan ay napuno ng kasiyahan at pagsasaya. Ang panggugulat nina
Kenz at Sherwin ay nagdala ng ngiti sa mga labi ng mga tao, kasabay ng
mga malalalim na tawa.

Kenz: "Sherwin, ang laki ng nagawa natin! Halos hindi ko mapigilan ang
sarili ko sa kakatawa!"

Sherwin: "Oo nga, Kenz! Pero hindi pa tapos ang kalokohan natin! Ano
ang susunod nating gawin?"

Kenz: "Iisipin natin ang susunod na adventure, Sherwin! Pero ngayon,

tayo muna ang mag-enjoy at magpasaya sa mga tao dito sa Opol!"

Ang buong araw ay puno ng kulitan, tawanan, at kalokohan. Ang

magkaibigan na sina Kenz at Sherwin ay patuloy na nagbibigay ng
kasiyahan sa mga tao ng Opol. Ngunit sa kabila ng kanilang mga

81
kalokohan, ang kanilang tunay na pagkakaibigan ay hindi nawawala. Sa
bawat tawanan at prank, palaging may pag-aalaga at suporta sa isa't isa.
Habang nagtatapos ang araw, sila ay nakatambay sa bayan at
pinagmamasdan ang ngiti sa mga mukha ng mga tao.

Kenz: "Sherwin, mahalaga sa atin ang mga tao sa bayan na ito.

Napapasaya natin sila sa pamamagitan ng ating katatawanan."

Sherwin: "Tama ka, Kenz. Ang tunay na saya ay nagmumula sa

pagbibigay ng ligaya sa iba. At iyan ang ating misyon!"

Ang gabi ay lumapit at unti-unti silang umuwi, bitbit ang mga alaala ng
mga ngiti at tawa ng mga tao. Ang bayan ng Opol ay matagal na
magiging bahagi ng mga kuwentong katatawanan nina Kenz at Sherwin.
Habang nasa daan pauwi, Kenz at Sherwin ay nagtawanan muli.

Sherwin: "Kenz, sa susunod na adventure natin, siguraduhin nating mas

magugulat at mas masasaya ang mga tao!"

Kenz: "Tama iyon, Sherwin! Ang buhay ay dapat puno ng tawanan at

ligaya! Maghanda na tayo para sa susunod na malaking kalokohan!"

At ang dalawang magkaibigan ay patuloy na naglakbay, nagdadala

ng katatawan at kasiyahan sa bawat lugar na kanilang pinupuntahan.
Sa bawat kalokohan at prank, sila ay patuloy na nagpapalawak ng
kanilang mundo ng katatawanan. Ang buhay ay sadyang mas maganda
at mas masaya kapag kasama nila ang isa't isa. Dahil sa kanilang
kakaibang kakayahan sa pagpapatawa at pagpapaligaya, naging malaki
ang epekto nila sa buhay ng mga tao sa San Roque. Sa kanilang
pangunguna, ang bayan ay naging mas maligaya, mas buhay, at puno
ng positibong enerhiya.

Sa tuwing sila'y magkasama, ang mundo ay parang isang

malaking perya. Ngunit sa likod ng mga katatawanan at kulitan, ang
dalawang magkaibigan ay tunay na nagpapahalaga at nagmamahalan.

82
Sila ay nagbibigay ng suporta sa isa't isa sa mga oras ng kalungkutan at
nagtutulungan sa bawat kalokohan na kanilang pinaplano.

Sa bandang huli, ang pagkakaibigan at pagmamahalan nina Kenz

at Sherwin ang tunay na nagbibigay ng kahulugan sa kanilang mga
kuwentong katatawanan. Hindi lamang sila tagapagpatawa para sa iba,
kundi nagbibigay rin sila ng inspirasyon at nagpapamalas ng halaga ng
tunay na pagkakaibigan.

At habang patuloy silang naglalakbay sa kanilang mundo ng

katatawanan, sinisiguro nila na ang kanilang mga kalokohan ay patuloy
na magdadala ng ligaya at kasiyahan sa mga tao. Dahil sa huli, ang
mundo ay nangangailangan ng mga taong handang magbigay ng ngiti at
tawa sa bawat sulok ng mundo.

“Ang Batang Pilyo”

Isinulat ni: Dinoy, Charlene

May isang batang lalaki na nagngangalang Miguel. Siya ay isang

malikot at palabiro na bata. Sa kanyang maliit na bayan, siya ang sentro

83
ng kalokohan at katuwaan. Hindi nagtatagal, kumalat ang balita sa
buong bayan tungkol sa isang bagong sirang imburnal na malapit sa
kanyang tahanan.

Isang umaga, habang naglalaro si Miguel sa labas ng kanilang

bahay, biglang napansin niya ang malaking "Bawal Tumawid" sign sa
tapat ng imburnal. Ang nakasulat na ito ay hindi niya nagustuhan. Nag-
isip siya ng isang malikot na plano upang gawing katawa-tawa ang
sitwasyon.

Nang dumating ang susunod na araw, naghanap si Miguel ng

malaking karton at mga pintura. Pinagbutihan niya ang pagpipinta ng
paborito niyang superhero, si Captain Kalokohan, sa harap ng sign.
Nilagyan niya ito ng malalaking salitang "Tawid Lang" sa ibaba.

Naghihintay siya nang may kahalintulad na dami ng

kalokohan sa kanyang puso. Matapos ang ilang oras, dumating ang
unang tao na dumaan sa imburnal. Ito ay ang matandang si Lola Rosa
na kilala sa buong bayan bilang mahigpit na sumusunod sa mga
patakaran. Nang makita niya ang imahen ni Captain Kalokohan at
salitang "Tawid Lang," hindi niya alam kung dapat siyang matawa o
mainis.

"Anak, ano itong ginawa mo?" sabi ni Lola Rosa, habang

pinupunasan ang mga luha sa kakatawa."Tita Lola, gusto ko lang na
kahit sa konting bagay, tayo'y maging masaya at magkasama-sama,"
sabi ni Miguel, na mahigpit na humahawak sa tiyan dahil sa tawa.

Mula noon, ang bayan ay sumisigla sa kalokohan ni Miguel.

Lahat ng mga tao, bata o matanda, ay pumunta sa imburnal na iyon at
nagpakalokohan gamit ang karton ni Captain Kalokohan. Minsan, ang
mga nars sa malapit na klinika ay gumuguhit ng mga pekeng sugat sa

84
kanilang mga braso, habang ang mga guro sa paaralan ay naglalaro ng
"Tawid Lang" na palo-palo sa mga mag-aaral.

Ang katawa-tawang imburnal na ito ay naging isang simbolo

ng kaligayahan at kasiyahan sa buong bayan. Ngunit sa likod ng mga
tawa at kalokohan, nais ng bata na ipaalaala sa mga tao na sa gitna ng
mga patakaran at limitasyon, maaari pa rin tayong maging malikhain at
magtanghal ng mga kabaliwan na nagdudulot ng ngiti sa ibang mga tao.

At sa bawat paglipas ng panahon, ang kuwentong ito ay

naging alaala ng kahalagahan ng katatawanan sa ating buhay. Dahil sa
isang simpleng pangloloko, naging matamis ang mga ngiti sa mga
mukha ng mga taong nagdaraan sa bayan ni Miguel.

85
 ‘’ KWELYONG PINOY ’’

ISINULAT NI: JINKY GALLANO

May dalawang pinoy na nag-uusap sa bus.

Pinoy 1: Pare, may alam kang joke?

Pinoy 2: Oo naman, eto oh. Ano ang sinabi ng labandera nung nakita
ang manginginom?

Pinoy 1: Ano?

Pinoy 2: “Eto na naman ang nalasing sa sudsod!”

Nagpatuloy ang kwento habang nagtatawanan ang dalawang Pinoy sa

bus. Nagkuwentuhan sila tungkol sa mga nakakatawang pangyayari sa
kanilang mga buhay.

Pinoy 1: Pare, alam mo ba yung beses na nalagas ang wig ko sa gitna ng

party?

Pinoy 2: Hindi pa! Anong nangyari?

Pinoy 1: Eto yun eh. Nakasayaw ako sa harap ng lahat ng tao nang
biglang natanggal yung wig ko. Agad-agad kong pinulot pero hindi ko na
ito matinag dahil puro tawanan na sila. Kinakalbo tuloy ako sa harap
nila!

Pinoy 2: Hahaha! Ang epic ng eksena mo pare! Saludo ako sa’yo dahil
may kasamang self-confidence sa gitna ng kahihiyan.

Pinoy 1: Tara, pare, gisingin mo ako pagdating natin sa baba, baka

malagpasan natin yung pupuntahan natin. Baka ma-“roundtrip” pa tayo
sa bus!

Pinoy 2: Aba’y wag kang mag-alala, pare! Bantay sarado ako sa baba.
Isang malakas na sampal lang sa’yo, siguradong gigising ka!

86
Nagpatuloy ang mga Pinoy sa kanilang kwentuhan hanggang sa bumaba
sila sa tamang lugar. Mula sa pagtatawanan, ang ngiti ay nagpatuloy sa
kanilang mga labi dahil sa mga nakakaaliw na kwento at kalokohan na
kanilang ibinahagi.

Katatawanan, tunay na kahanga-hanga. Sa pagbabahagi ng mga

nakakatawang kwento at pagtawanan natin ang mga kalokohan ng
buhay, ito ang nagbibigay ng ligaya at pampalakas-loob sa ating mga
Pinoy.

Isa pang kwentong katatawanan nangyari sa isang comedy bar.

Mayroong isang stand-up comedian na kilala sa kanyang mga

nakakatawang jokes. Sa gabing iyon, maraming tao ang nagpunta upang
mapasaya at mapangiti.

Nang matapos na ang ilang performances, ang stand-up comedian na si

Kuya Pedro ay dumating na sa stage upang magbigay ng kanyang
natatanging performance.

Kuya Pedro: Magandang gabi sa inyong lahat! Kumusta kayo dyan?

Mayroon akong joke para sa inyo. Ano daw ang tawag sa airplane na
walang wings?

Tao sa audience: Ano?

Kuya Pedro: E di “Ayr-plane!” Hahaha!

Narinig ang malakas na halakhak at palakpakan mula sa audience. Si

Kuya Pedro ay patuloy pa rin sa pagbibigay ng mga nakakatawang jokes
habang napapatawa ang lahat.

Kuya Pedro: Alam niyo ba kung bakit ang mga iho at iha ng lupon ay ang
pinakamaganda?

87
Tao sa audience: Bakit?

Kuya Pedro: Kasi sina Iho at Iha ng Lupon ang nagdadala ng sigla at
lakas! Hahaha!

Ang mga jokes ni Kuya Pedro ay nagpatuloy at patuloy na nagpapatawa

sa lahat.

Ngunit may isang beses na nagkamali si Kuya Pedro sa pagbitaw ng joke.

Kuya Pedro: Alam niyo ba kung bakit masasabi nating takaw-mata ang
ibang tao?

Tao sa audience: Bakit?

Kuya Pedro: Dahil sila ay “eyeballistic!” Uh… Eyeballistic!

Napatawa pa rin ang audience pero hindi tulad ng dati. Napansin ni

Kuya Pedro na may mali sa kanyang joke at napatawa sa sarili niya.

Kuya Pedro: Pasensya na, mga kaibigan! Pinaghalong English at Filipino

yung joke ko. Hindi ko alam kung anong nangyari! Hahaha!

Ang pagkakamaling iyon ay naging dagdag katatawanan sa comedy bar.

Ipinakita ni Kuya Pedro na kahit ang isang propesyonal na comedian ay
maaaring magkamali rin sa kanyang mga jokes.

Sa kwentong ito, natutunan natin ang kahalagahan ng pagpapatawa at

pagtanggap ng pagkakamali. Ang buhay ay dapat nating gawing masaya
at laging handa tayong magpatawa. Dahil sa katanungang “Bakit
kailangan natin ng katatawanan?” ang sagot ay para gawing mas
magaan at mas masaya ang ating mga araw.

Sa isang malawak na probinsya, mayroong isang lalaking

napakatagumpay sa kanyang propesyon bilang isang abogado. Si
Attorney Rico ang kanyang pangalan at siya ay kilala hindi lamang sa

88
kanyang katalinuhan kundi pati na rin sa kanyang napakataas na
success rate sa mga kaso na kanyang hinahawakan.

Isang araw, may dumating na isang malapit na kaibigan sa opisina ni

Attorney Rico, si Boboy.

Boboy: Attorney Rico, kailangan ko talaga ng tulong mo. May problema

ako sa aking negosyo, at kailangan ko ng isang magaling na abogado na
katulad mo.

Attorney Rico: Sure, Boboy! Ano ba ang problema?

Boboy: Eto kasi, nagkaproblema sa kontrata ko sa aking supplier. Hindi

nila sinunod ang mga napagkasunduan namin.

Attorney Rico: Okay, ibibigay mo sa akin ang mga dokumento at aalamin

ko ang magiging hakbang natin. Tatakbo tayo sa korte kung
kinakailangan.

Pagkatapos ng isang linggong pag-aaral ng abugasya, pagbabasa ng

dokumento, at pag-uusap kay Boboy, nangako si Attorney Rico na
tutulong siya sa kaibigan. Sinimulan ang proseso ng demanda at
paghahanda sa kaso.

Subalit, habang pinag-aaralan ni Attorney Rico ang mga detalye ng

kasong ito, napansin niya ang isang malaking disparidad sa dokumento
na nakuha ni Boboy mula sa kanyang supplier. Isang malaking
pagkakamali sa dokumento ang natuklasan niya, kung saan ang mga
detalye ng kontrata ay labag sa batas.

Attorney Rico: Boboy, mayroong isang isyu dito sa dokumento na

ipinakita mo sa akin. Napakalaking pagkakama Sakanilang pag-uwi ay
nagtataka ang tatlo kung bakit paulit-ulit na lamang sila na bumabalik
sa pwestong pinagkakitaan nila kanina. Boyo-“Ano ba Naman yan

89
pangatlong balik na natin Dito sa pwestong ito”. Silang tatlo ay
nangingig na sa takot at napag desisyonan ni Boyo na baliktarin nila
Ang kanilang mga soot na damit. Sa kanilang pag lakad papauwi ay may
nadinig silang kaluskos at dali-dali silang tumakbo papauwi. Naka uwi
na silang dalawa 3 sa kanilang mga bahay.

90
 “*Ngiting tunay”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Ang katatawanan ay may malaking papel sa mga magkakaibigan

dahil ito ang nagbibigay kulay at kasiyahan sa pagsasama. Ito ay
nagpapalakas ng samahan sa magkakaibigan sila ay ang tig-pasasaya at
kapag magtawanan ay nagpapalakas sa ugnayan ng mga
magkakaibigan. Kapag nagbibiro at nagtatawanan kami, nagiging mas
malapit at mas komportable kami sa isa’t isa. Nakababawas ng stress
dahil kapag magkakasamang tumatawa at nagpapatawa ay
nakakapagpabawas ng stress. Kapag may mga pagkakataon na
nahihirapan o napapagod ang isa sa amin, ang katatawanan ay
mabisang gamot na nagbibigay ng pag-asa at positibong enerhiya. At
Nagpapasigla at nagpapahaba ng buhay ang tawa ay likas na gamot sa
katawan. Kapag nagtatawanan ang grupo, nagiging mas aktibo at mas
masigla ang kanilang pakiramdam. Ang regular na pagtawa ay
nakakatulong din upang magkaroon sila ng mas malusog na
pamumuhay.

Nagbibigay ng mga magagandang alaala ang mga katatawanang

momentong ibinabahagi sa magkakaibigan ay bumubuo ng masayang
mga alaala. Kapag nagbalikan kami sa mga nakaraang karanasan na
nagpatawa sa amin, ito ay nagpapasaya at nagpapakilig sa aming puso.
Nagpapalawak ng pag-iisip ang pagiging malikhain sa pagbibigay ng mga
katatawanang biro at mga jokes ay nagpapalawak ng pag-iisip ng bawat
isa sa aming magkakaibigan. Ito ay nagpapalakas ng aming katalinuhan
at kakayahan sa pagharap sa mga hamong ibinibigay ng buhay.
Nagpapalakas ng tiwala at pagkakaisa kapag ang mga magkakaibigan ay
nagtitiwala at nagbibigay ng katatawanan sa isa’t isa, nagiging malakas
ang bawat ugnayan at nagkakaroon kami ng mas malaking pagkakaisa.
Ang pagbibigay ng tawa ay nagpapakita ng kanilang suporta at

91
malasakit sa bawat isa. Sa kabuuan, ang katatawanan ay isang
mahalagang elemento sa pagkakaibigan. Ito ang nagpapalakas ng
samahan, nagpapabawas ng stress, nagpapasigla, nagbibigay ng mga
magagandang alaala, nagpapalawak ng pag-iisip, at nagpapalakas ng
tiwala at pagkakaisa. Dahil dito, mahalagang alagaan at pagtuunan ng
pansin ang pagbibigay ng tuwa at ngiti sa mga magkakaibigan.

Isang araw, gusto kong ibahagi sa iyo ang isang nakakatawang

karanasan ng aking kaibigan na nagngangalang Nicole. Si Nicole ay
isang taong palabiro at palatawa, at laging handa siyang maghatid ng
kasiyahan sa mga taong nakapaligid sa kanya. Isang beses, nagplano
kaming magkakaibigan na magkaroon ng isang road trip. Siyempre,
hindi mawawala si Nicole sa aming grupo. Sa aming paglalakbay,
sinadyang magdala siya ng isang malaking cooler na puno ng mga
inumin at mga pampatanggal uhaw namin. Habang kami ay nasa gitna
ng aming biyahe, bigla kaming nagkaroon ng tawag ng kalikasan. Lahat
kami ay naghahanap ng isang kublihan sa kahabaan ng kalsada.
Gayunpaman, hindi namin inasahan na ang kublihan na aming napili ay
isang maliit na gubat na malayo sa kalsada. Naglakad kami nang
matagal, at ang aming pagod at uhaw ay lalong tumindi. Sa wakas,
natagpuan namin ang isang malaking puno na nagbibigay ng lilim.
Sinalubong kami ng isang malamig na simoy ng hangin mula sa ilalim
ng puno, kaya't nagpasya kaming magpahinga at mag-almusal. Ibinaba
ni Nicole ang kanyang malaking cooler at binuksan ito. Ngunit sa halip
na mga inumin at pampatanggal uhaw, ang mga laman ng cooler ay mga
nakakatawang props at mga kasuotan ng mga clown! Nagulat kami at
hindi namin alam kung ano ang nangyayari. Biglang umakyat si Nicole
sa isang malaking bato at sinimulang magbihis bilang isang clown.
Nagtakbuhan kami sa sobrang tawanan habang siya ay nagpapakaloko
sa ilalim ng puno. Ang mga wig, malalaking sapatos, at mga mukha ng
clown ay nagdulot sa amin ng isang nakakatawang pagtatanghal. Ang

92
pag-arte ni Nicole bilang isang clown ay tunay na nakakatawa.
Nagmukha siyang kabaliwan habang naglalakad sa paligid,
nagpapakalat ng kanyang mga kalokohan at mga biro. Ang aming mga
tiyan ay sumakit sa sobrang tawa. Ang kasiyahan at katatawanan na
hatid ni Nicole sa aming grupo ay nagbigay sa amin ng isang espesyal na
alaala.

Sa kabila ng aming uhaw at pagod, natanggal nito ang aming

pagkapagod at nagbigay sa amin ng mga tawa at ngiti. Sa araw na iyon,
natutunan namin na kahit na nasa gitna kami ng isang kaguluhan sa
paghahanap ng kublihan, ang biro at katatawanan ni Nicole ay nagdala
ng liwanag sa aming mga puso. Sa ilalim ng puno, naramdaman namin
ang tunay na kasiyahan at pagpapahalaga sa isa't isa. Habang ang iba
sa amin ay nagpapalit ng mga kasuotan ng clown na ibinigay ni Nicole,
hindi namin napigilan ang aming sarili na sumama sa kanyang
kalokohan. Isang isa, kami ay nagtransforma mula sa mga ordinaryong
tao patungo sa mga katawa-tawang clowns. Ang aming mukha ay
pumuti ng puti, at ang aming mga ilong ay napuno ng malalaking
pulbos. Naglakad kami sa paligid, nagpapakalat ng kasiyahan at
pagtawa sa bawat isa. Ang mga biro at mga hirit ay naglipana, habang
kami ay naglalaro ng mga katatawanang palaro na nagpapalakas ng
samahan at pagkakaibigan namin.

Ang buong karanasan na iyon ay hindi lamang nagdulot sa amin

ng mga nakakatawang alaala, ngunit nagpatibay din sa aming
pagkakaibigan. Sa ilalim ng puno, kami ay nagpalitan ng mga
kuwentong buhay, mga pangarap, at mga pang-aasar. Nagkaroon kami
ng oras na magmahalan at magpatawanan ng walang inhibisyon. Sa
bandang huli, habang kami ay naglalakad pabalik sa aming sasakyan,
kami ay pawang mga masayang clowns. Ang aming mga damit ay puno
ng mga pulbos at aming mga mukha ay basa sa mga kahihiyan. Ngunit
ang mga ngiti sa aming mga labi ay hindi matanggal. Ang katatawanan

93
ni Nicole ay nagpatunay sa amin na kahit sa gitna ng mga pagsubok at
mga kaguluhan, ang kahalagahan ng pagtawanan at pagpasaya ay hindi
dapat natin kalimutan. Ang karanasang iyon ay naghatid sa amin ng
isang malalim na pagkakaibigan na puno ng tawanan, kasiyahan, at
pagmamahalan. Mula noon, ang aming grupo ay hindi na mawawalan ng
anumang pagkakataon na magtagumpay ng mga katatawanan at mga
kalokohan. Ang kwentong ito ni Mark ang patunay na ang mga tunay na
kaibigan ay hindi lamang handang tumulong sa mga oras ng
pangangailangan, ngunit handa rin na magsilbing pinakamahusay na
tagasuporta at pinakamabisang tagapagpatawa.

94
 “Ang Aming Kasiyahan”

Isinulat ni: Ledesma, Abigail Concepcion R.

Noong isang bakasyon, nagkita-kita ang pamilya sa probinsya.

Kasama sa mga bisita ang pinsan kong si Miguel, na kilala sa pagiging
makulit at palabiro. Isang gabi, habang nagkukuwentuhan kami sa sala,
biglang nagpatugtog si Miguel ng isang kanta sa malakas na speaker.
Nagulat kami lahat dahil sobrang lakas ng tunog. Sabi ko, "Miguel, ibaba
mo naman yang volume, baka magising ang mga kapitbahay!" Sagot
niya, "Hindi yan, relax lang kayo. Hindi naman sila maririnig." Matapos
ang ilang minuto, hindi pa rin bumababa ang volume ng musika. Sabi
ko, "Miguel, sabi ko ibaba mo na!" Ngunit hindi niya pinansin ang hiling
ko. Nag-isip ako ng paraan para pigilan siya. Nakita ko ang remote
control ng speaker na naiwan sa may mesa. Isang malisyosong ngiti ang
lumitaw sa mukha ko. Humingi ako ng tulong sa aking kapatid na kunin
ang pansin ni Miguel. Sabay-sabay kaming nagtakbuhan palapit sa
speaker at biglang pinindot ko ang pindutan ng "pause" sa remote
control. Biglang tumahimik ang musika at napatingin si Miguel sa
speaker. Nagkatinginan kaming lahat, at biglang nagpuno ang sala ng
tawanan. “Naku, Miguel! Akala ko hindi maririnig ng mga kapitbahay?
Eh, halos buong lansangan yata ang narinig nun!" sabi ko, sabay tawa.

Napahiya si Miguel sa ginawa ko pero hindi siya nagalit. Nagtawanan

kami ng malakas at hanggang ngayon, tuwing nagkikita kami, laging
binabalikan namin ang nakakatawang pangyayaring iyon. Matapos ang
pangyayaring iyon, naging masatupag na kami sa pagbibiruan at

95
pagpapatawa kay Miguel. Hindi siya nagpatalo at sinagot ang mga biro
namin ng mga hirit at kalokohan niya.

Isang araw, habang kami ay naglalaro ng board games, biglang may

bumagsak na malakas na tunog mula sa kusina. Lahat kami ay
nagtawanan at nagtaka kung ano ang nangyari. Agad naming
pinuntahan ang kusina at doon namin nakita si Miguel na nakatapak sa
isang malaking kahon ng mga lata ng gatas na nabuksan. "Sino ba
naman ang nag-iwan ng kahon na ito sa gitna ng kusina?" tanong ni
Miguel habang nagpapalit ng mga pambahay. Lumingon kami sa isa't isa
at nagtawanan. Sinabi namin kay Miguel na baka siya ang nakalimutan
na maglinis ng kusina at natapakan niya ang kahon. Sa halip na mainis,
siya na mismo ang nagtawanan sa kanyang pagka-klutz. Hindi natapos
doon ang mga pangyayari. Habang naglalakad kami sa labas, sinadya
naming maglaro ng taguan. Si Miguel ang unang nagtago at kami naman
ay nagbilang ng sampu. Nang matapos ang aming pagbilang, sinimulan
na naming hanapin si Miguel. Habang kami ay naglalaro ng taguan,
nakarinig kami ng malakas na tawa mula sa kabilang sulok ng bakuran.
Agad naming tinungo ang tunog at doon namin nakita si Miguel na
nakatago sa likod ng isang malaking halaman. "Sobrang galing mo talaga
sa pagtatago, Miguel!" sabi ko, sabay sabing "Taga!" Nagulat si Miguel,
ngunit hindi siya nagpatalo. Sumabay siya sa aming tawanan at
nagpatuloy kami sa paglalaro. Ipinakita ni Miguel na kahit saan at kahit
anong kalokohan, handa siyang sumabak. Ang mga pangyayaring iyon
ay nagpatuloy sa buong bakasyon namin. Sa bawat okasyon at
pagkakataon, laging may kalokohan at katatawanan na dala ni Miguel.
Hindi lang siya ang nagbibigay ng tawa at saya sa aming pamilya, kundi
siya rin ang nagpapaalala sa amin na dapat nating palaging
ipahalagahan ang kasiyahan at magkaroon ng magandang samahan sa
bawat sandali.

96
Isang gabi, habang kami ay nag-uusap sa sala, biglang nawalan ng
kuryente sa buong bahay. Ang dilim ang bumalot sa paligid, at naging
tahimik ang lahat. Nagkatinginan kami ngunit hindi namin alam kung
ano ang dapat naming gawin. Bigla, narinig naming nag-iilaw ang
flashlight na hawak ni Miguel. Lumapit siya sa amin na may malaking
ngiti sa kanyang mukha. "Mga kaibigan, huwag kayong mag-alala! Ako
na ang magiging ilaw ng gabing ito!" sabi niya sabay pakita ng flashlight
sa mukha niya na parang sinasabi, "Superhero ako ngayon!" Napatawa
kami sa kanyang pagiging palabiro. Pero totoo nga, naging sagana sa
tawanan at kwentuhan ang gabing iyon. Nagbahagi kami ng mga
nakakatawang karanasan namin, at sa bawat tawanan, nawala ang
aming takot at pagkabahala sa kawalan ng kuryente. Habang naglalakad
kami sa ilalim ng kahit na bahagyang ilaw ng flashlight ni Miguel,
biglang naramdaman namin ang malamig na hangin na humampas sa
amin. Nagtawanan kami, nagkuwentuhan, at nangiti sa kabila ng
anumang kapaligiran na hindi pangkaraniwan. Matapos ang ilang
minuto, bumalik ang kuryente at nabalot na naman ng liwanag ang
aming bahay. Ngunit hindi namin malilimutan ang gabing iyon ng
tawanan, kasiyahan, at pagkakaisa na hatid ni Miguel. Simula noon, ang
mga kwentuhan at tawanan ni Miguel ay naging tradisyon sa tuwing
nagkakasama kami. Siya ang aming "Resident Comedian" na laging
nagbibigay ng ngiti sa aming mga labi. Ang pinsan kong si Miguel ay
hindi lang basta tagapagpasaya, siya rin ang nagpapaalala sa amin na
ang buhay ay dapat puno ng katatawanan, kasiyahan, at pagmamahal.
Sa bawat pagkakataon na kami ay nagkakasama, siguradong may mga
nakakatawang alaala at kwentong magpapasaya sa amin.

97
98
 " SIPON KID "

ISINULAT NI: IVY JOY D. MAGSACAY

Isang magandang umaga sa Bayan ng Ligaya Elementary School! Sa

isang araw na puno ng kasiyahan at nakakatawang pangyayari,
naglalaro sa isipan natin ang isang katatawanan kwento tungkol sa
batang lumabas ang sipon sa paaralan. Handa na ba kayong maglibot sa
mundo ng katatawanan? Tara, samahan niyo ako sa kuwento ni Benjie,
ang batang may sipon!

Si Benjie ay isang batang aktibo at laging puno ng enerhiya. Siya ang

pambihirang batang makakapagpatawa ng mga tao sa kanyang
paaralan. Mag-aapat na taon pa lamang siya, ngunit kilala na siya bilang
"Sipon Kid" ng paaralan. Sa bawat araw na dumaraan, nagtatampisaw
ang mga tao sa tawa sa mga kalokohang ginagawa niya.

Sa isang araw ng klase, habang nagtuturo ang guro, bigla na lamang

umubo si Juanito nang malakas. Sa sobrang lakas ng kanyang ubo,
natapon ang tissue niya at nagkalat ang sipon sa kanyang harap. At
kasunod nito ay nag "hatching" si Benjie at naghulat ang lahat sa
lumabas sa kaniyang ilong na napaka dilaw na sipon.

Guro: (tawa) Benjie, magingat ka naman! Natapon mo ang tissue mo! At

ang ilong mo diyosmiyo!

Benjie: (nagkukunwaring seryoso) Guro, sorry po. Na-execute ko lang ang

sipon dive sa maling oras.

Kaklase 1: (tawa) Sipon dive talaga, Benjie? Baka gusto mong sumali sa
Olympics ng sipon!

99
Kaklase 2: (tawa rin) Oo nga, Benjie! May score ba iyan? Gusto namin
makakita ng perfect 10!

Benjie: (natawa rin) Ayos lang, mga tropa! Ipapadala ko ang video ng
sipon dive ko sa mga judges para magbigay sila ng score!

Ang mga kaklase ni Benjie ay patuloy na nagbibiro tungkol sa kanyang

sipon. Ngunit sa halip na ma-offend, mas pinili ni Benjie na sumabay sa
biruan at patuloy na nagpatawa sa mga tao sa paligid.

Lumipas ang ilang araw, nasa loob na ng paaralan si Benjie nang biglang
mangamoy ng kahawig ng sinigang ang buong hallway. Nagulat ang mga
guro at mga estudyante. Sa pangunguna ni Guro Melody, ang
pinakamatanda sa lahat ng mga guro, agad na sinundan nila ang amoy
at dinala sila sa isang katakut-takot na eksena.

Doon nila natagpuan si Benjie, ang munting batang may sipon, na

nagkakamot ng ilong at ang sipon ay nagmumukhang tulo na ng sabaw
ng sinigang! Pati na rin ang kanyang mga kaibigan, sina Rico, Lisa, at
Emily, ay hindi nakapagpigil sa tawa. Ang sinigang na sipon ni Benjie ay
nagdulot ng malaking palaisipan sa mga guro. Ano nga ba ang dapat
nilang gawin?

Si Guro Melody, nang mahimasmasan mula sa kanyang katangahan, ay

napangiti at sinabing, "Well, mga bata, sa tingin ko mayroon tayong
pinakamainam na pangyayari para sa darating na linggo. Ito ay ang
'Pinakamasarap na Sipon Cook-off'! Lahat tayo ay magdadala ng iba't
ibang uri ng sabaw ng sipon, at ang magsisipon na may pinakamalasa at
pinakamaraming tao ang siyang mananalo!"

Isa-isang dumating ang araw ng cook-off. Malaking laro sa buong

paaralan. Ang mga mag-aaral ay handang ipamalas ang kanilang
kakayahan sa pagluto ng iba't ibang uri ng sipon. Naghahanda sila ng
sabaw ng sipon gamit ang mga pinagsama-samang sangkap na hindi mo

100
aakalain na puwedeng gamitin. May sinigang na sipon, adobong sipon,
at kahit dinuguan na sipon!

Dumating ang huling bahagi ng paligsahan, ang pagtatasa ng mga

hurado. Ipinakita nila ang kanilang mga mukhang mabaliw at
natatawang pagkatapos tikman ang iba't ibang mga sabaw ng sipon. Sa
huli, si Benjie, ang batang may sipon na puno ng kasiyahan, ang
nagwagi. Ang sinigang na sipon niya ang pinakamasarap at pinaka-
authentic sa lahat!

Rico: congratulations bespren! Good job ka talaga! HAHAHAHAHA

Lisa: Masarap siguro ang sipon mo Benjie, hahahahaha iba ka talaga

Samantala si Emily naman ay sukang suka sa pangyayari na may

halong nakakatawng reaksyon.

Benjie: oh ana Emily? Ayos ba? Sabay tawa ng mga kaibigan

Emily: Ewan ko sa Inyo! Lakas ng trip niyo, isama niyo na atung guro na
parang may saltik din hahahahaha

Lisa: hoy, baka marinig ka. Kaloka ka hahahaha

Rico: Mga baliw! sabay tawa HAHAHAHA

Lisa: oh may tissue ako dito oh baka gusto niyo! Pabirong sabi ni Lisa sa
kaniyang mga Kaibigan.

Emily: Ayuko na! Umalis si Emily at tumakbo papunta sa banyo.

Sa loob ng Ligaya Elementary School, ang pangalan ni Benjie ay muling

sinipi sa mga pader. Siya ay kilalang "Sipon Master" ng paaralan. Kahit
saan siya magpunta, lahat ay sumasalubong sa kanya ng ngiti at

101
kasiyahan. Ang sipon niya ay naging sagisag ng kasiyahan at samahan
ng buong paaralan.

Sa huli, hindi lang ito kwento tungkol sa batang lumabas ang sipon sa
paaralan, kundi isang alaala ng kasiyahan, pagtanggap, at kahalagahan
ng pagpapatawa sa mga simpleng bagay sa buhay. Ang sipon ni Benjie
ay nagdulot ng tawanan, samahan, at pag-ibig sa bawat isa sa Ligaya
Elementary School.

102
 “ANG MATAKAW NA SI PEDRO “

Isinulat: Ruela Grace B. Medina

Noong isang araw, may isang lalaking nagngangalang Pedro na sobrang

hilig sa pagkain. Hindi niya mapigilan ang sarili na hindi kumain ng
marami kahit saan siya magpunta. Kaya naman pinagsasabihan siya
palagi ng mga kaibigan niya na mag-ingat sa sobrang pagkain.

“Wag na wag niyo akong pagbabawalan kong ano ang kakainin ko!”.
Saad ni Pedro

“Hindi naman sa pagpinagbabawalan ka namin ang amin lang wag

masyadong kumain ng marami, sige baka pumutok iyang tiyan mo dahil
sa kabusogan”. Saad ni Lino sabay tumawa silang lahat.

“Grabe naman kayo sakin, alam niyo naman ito lang ang kaligayahan
ko”. Saad ni Pedro

“Alam mo bang yong kasabihan na kapag ang taong kain ng kain.”. saad
ni Lino

“Ano”. Sabi ni Pedro

“Ay TATABI parin!! HAHAHHAHHAH”. saad ni Lino sabay halakhak

“Ewan ko sa inyo basta ang gusto ang masusunod walang makakapigil

sa akin”. Sagot ni Pedro

Isang araw, nagplano ang mga kaibigan ni Pedro na magpunta sa isang

all-you-can-eat buffet. Excited na excited si Pedro dahil ito ang
pinakahinihintay niyang araw para makakain ng marami.

Sabi niya sa sarili, "Hinding-hindi ako bibitaw hangga't hindi ko

nauubos ang laman ng buffet!"

At narinig naman siya ng kaibigan niya.

103
“Pedro wagka namang masyadong kumain ng marami, sige ka! Baka
matae ka”. Sambit ni Lino

“Nakakadiri! ka naman, hindi maari mangyari sakin yon”. Sagot ni Pedro

“Sinabihan lang naman kita”. Saad ni Lino

“tama nang asaran nayan! para matigil natong kalokohan nato, buti pa
pumasok nalang tayo”. Saad isa nilang kaibigan.

Nagpunta sila sa buffet at agad na nagtungo si Pedro sa mesa ng

pagkain.

“Wow! napakasarap naman ang mga pagkain nila dito, marami talaga
akong pagkain na kukunin”. Sabi ni Pedro

Sinimulan niya ang kanyang paglalakbay sa mga lutuin, isang plato

pagkatapos ng isa. Ang mga kaibigan niya ay nagulat sa kanyang bilis at
kahusayan sa pagkain.

“Mauubos pa kaya ni Pedro ang mga pagkain na kinuha niya”. Saad ni

Lino

“Alam mo nababahala na ako sa mga pinagagawa niya baka pagalitan

siya nito kasi maraming pagkain yong kinuhaniya”. Sabi nang isang
kaibigan.

Isa-isang natapos ni Pedro ang mga pagkain na inihahain sa kanya.

Kahit na puno na ang kanyang tiyan, hindi siya tumigil. Kumuha pa siya
ng isa pang plato ng pagkain at sinimulan ulit kumain. Hanggang sa
wala nang natira sa buffet na hindi niya natikman. Napansin ito ng
manager ng buffet na nagulat sa kakayahan ni Pedro sa pagkain.

Lumapit siya kay Pedro at sabi, "kamusta, paano mo nagagawa 'yan?”

Sabi nang Manager Wala pa po akong nakitang kumakain ng ganito
karami sa buffet!"

104
Ngumiti si Pedro at sagot, "Eh, siguro po mas malaki lang talaga ang
tiyan ko kaysa sa pangkaraniwang tao!" Napatawa ang lahat sa sinabi ni
Pedro.

Ngunit sa kabila ng kanyang kakulitan, patuloy pa rin siyang

pinagsasabihan ng mga kaibigan na mag-ingat sa kanyang kalusugan.

“Pedro! Tumigil kana sa kakain kasi marami ka ng nalamon na mga

pagkain”. Saad ni Lino

“Pedro! mahiya ka naman hindi natin ito party umalis na tayo dito”. Sabi
sa isa nilang kaibigan.

Hanggang sa nahiya si Pedro sa kanyang pinangagawa na para bang

sumusobra na siya at napagtanto niya na dapat magbago san a siya.

Sa huli, natuto si Pedro na kahit gaano niya kamahal ang pagkain,

importante pa rin ang tamang pagkain at balanseng diet.

Mula noon, si Pedro ay nagkaroon ng mataas na kalidad na tiyan at

ginamit niya ang kanyang kakayahan sa pagkain para maging isang food
blogger. Naging paborito siya ng mga tao sa pagbibigay ng mga tips at
mga paboritong kainan. Ang kanyang kwentong nakakatawa ay naging
inspirasyon sa iba na tawanan ang kanilang sarili at mag-enjoy sa
simpleng kasiyahan ng buhay.

105
 KABALIWAN NG DALAWANG MAGKAIBIGAN
ISINULAT NI: JENNEFER D. MUGOT

Ang pagkakaroon ng tunay na kaibigan ay isang biyaya na mahalaga sa

buhay ng bawat isa. Ang isang kaibigan ay isang espesyal na tao na
nagbibigay sa atin ng suporta, kasiyahan, at kahulugan sa ating mga
karanasan sa buhay. Sila ang mga taong nariyan upang makinig sa ating
mga hinaing, magbahagi ng mga sandali ng kaligayahan, at tumulong sa
atin sa oras ng pangangailangan.

Ang magkaibigan ay nagbibigay sa atin ng isang kahalintulad na

pagkaunawaan, respeto, at tiwala. Sa kanila, nararamdaman natin ang
pagkakaroon ng isang mapagkakatiwalaang tagapagsalita at kasangga sa
lahat ng aspeto ng ating buhay. Sila ang mga taong handang sumalo sa
ating mga luha, maging kasama sa ating mga kalokohan, at magbigay ng
mga payo sa mga pagsubok na ating hinaharap. Ang tunay na
pagkakaibigan ay walang katapusan. Ipinapakita nila ang kanilang
pagmamahal at suporta sa kabila ng mga pagkakamali at kapintasan
natin. Hindi nila tayo hinuhusgahan o iniwan sa ating mga
pinakamahihirap na pagkakataon. Sa halip, tinutulungan tayo nilang
mabangon at ipinapakita ang tunay na kahalagahan ng pagmamahal at
pagkakaisa.

Sa isang maliit at tahimik na bayan, may dalawang magkaibigang lalaki

na nagngangalang Ikko at Nonoy. Mula pa noong kanilang pagkabata,
sila ay palaging magkasama at nakikipaglaro sa mga kalsada at bakuran
ng kanilang mga tahanan. Si Ikko at Nonoy ay magkaibigan na laging
nagkukwentuhan tuwing hapon.

Nonoy: Pare, napanaginipan ko kagabi na naglalakad ako sa gitna ng

kalsada, tapos biglang may lumabas na baboy!

106
Ikko: Talaga? Anong ginawa mo?

Nonoy: Sumigaw ako ng malakas na "Ei, baboy!" Sabi ng baboy,

"Hoy,Nonoy! Ako lang ‘to, si Ikko!"

Ikko: Hahaha! Nakakatawa nga iyan, pare! Pero sa atin dalawa ikaw
naman itong mukhang baboy ! ( habang tumatawa)

Isang umaga naisipan nila mag-shopping sa malapit na mall.

Nonoy: Pare, ba't andaming tao sa mall ngayon?

Ikko: Siguro kasi sale, pare. Lahat gustong makatipid.

Nonoy: Pero paano tayo makakatawid sa dami ng tao?

Ikko: Simple lang, pare. Dapat tayo ang maging center of attention.
Sumigaw tayo ng "Free Hugs!"

Halos ang mga tao sa mall ay halos nakatingin sa kanila dahil sa

napakalakas na sigaw. At habang sila ay dumadaan sa kalagitnaan nang
mga tao na bangga ni Nonoy ang isang babae na ubod ng ganda,
namangha siya sa babae.

Nonoy: Pare may anghel ! Sampalin mo ako ang ganda niya …( natulala
at naka ngiti)

Ikko: Hoy, Umayos ka! ( sabay sapal kay Nonoy)

Habang kinakaladkad ni Ikko si Nonoy ay panay ang tanong niya kung

kakilala ba ni Ikko ang babae. Ang babae palang iyon ay si Maria na
naging kaklase ni Ikko .

Ikko: Pare, sabihin mo na kay Maria na crush mo siya!

Nonoy: Hindi ko kaya, baka pagtawanan niya ako.

Ikko: Eh 'di sabihin ko na lang para sa'yo!

107
Nonoy: Talaga, pare? Salamat!

Ikko: (sumigaw) "Maria, may gusto sa'yo si Juan!"

Habang nagluluto sina Nonoy at Ikko ng hapunan nang biglang sumabog

ang ilaw sa kusina.

Nonoy: Pare, ano kaya ang nangyari?

Ikko: Siguro hindi na niya kinaya ang pressure. Stress-reliever ang

pagka-bulb!

Nonoy: Hahaha! Ikaw talaga, pare!

Kahit na halos kalukuhan at kamalasan ang nangyayari sa kanilang

dalawa ay masipag naman sila ngunit palagi lang naman kabaliwan ang
kanilang mga paguusap.

Nonoy: Pare, bakit ang bilis mo makaipon? Palagi kang may pera.

Ikko: Simple lang, pare. 'Pag may sweldo ako, nilalagay ko sa pitaka ko.
Pag walang pera sa pitaka, sa alkansya. Lagi akong may ipon!

Nonoy: Kaya pala! Eh 'di ako rin maglalagay ng alkansya sa pitaka ko!

May ginanap na Singing Contest sa Baryo at sumali sina Ikko at Nonoy

at sa hindi inaasahang pagkakataon may hindi magandang nagyari.

Ikko: Pare, kabahan ako. Hindi ako magaling kumanta.

Nonoy: Huwag kang mag-alala, pare. I'm here to back you up!

Ikko: Ah, salamat, pare. 'Wag lang masyadong malapit sa mikropono!

Habang kumakanta si Ikko ay bigla nalang siyang natumba at nawalan

nang malay. Dali daling tumakbo si Nonoy at humingi nang tulong, Ang

108
kanyang matalik na kaibigan pala ay may sakit sa puso. Ngunit kahit na
may iniindang karamdaman ay naging masaya parin sila Nonoy at Ikko .

Nonoy: Pare, may bago akong slogan. "Every day is a happy day!"

Ikko: Ganyan talaga dapat, pare! Kasi hindi mo alam kung kelan ka
makakarinig ng bagong biro ko!

Pasimpleng sinuntok ni Nonoy si Ikko sabay sabing,

Nonoy: Lumaban ka pare ha, iinom pa tayo ng kape .

Ikko: Oo naman, gusto ko pang tikman ang "brew-tiful blend" na kape

Nonoy: Pare, marami na tayong napagdaanan.

Ikko: Oo nga, pare. Kahit saan tayo magpunta, laging may kwento at
tawa.

Nonoy: Totoo iyan, pare. Kaya't tayo'y magkaibigan hanggang sa dulo!

Habang tanaw nila ang napakagandang langit na may mga ulap na

sumasayaw at ang mga ibong malayang lumilipad sa himpapawid.

Hindi lamang tayo natututo tungkol sa iba, kundi pati na rin sa ating
sarili. Ang mga magkaibigan ay nagsisilbing mga salamin na
nagpapakita sa atin ng mga bagay na hindi natin nakikita sa ating sarili.
Sa kanilang mga kasiyahan, pagkakamali at tagumpay, natututunan
natin ang mga aral na nagpapalawak sa ating pang-unawa at nagbibigay
ng kahulugan sa ating pagkatao.

Sa huli, ang pagkakaroon ng tunay na magkaibigan ay isang malaking

pribilehiyo. Sila ang mga taong nagbibigay sa atin ng kaligayahan, pag-
asa, at kasiyahan. Sa bawat sandaling kasama natin sila, nadarama
natin ang tunay na kahulugan ng pagmamahal at pagkakaibigan.

109
 "ANG TATLONG MAG-KAKAIBIGAN"

Isinulat ni: Mugot, Mae

Ako si Onyok, at meron akong dalawang kaibigan na ang pangalan ay

sila Boboy at Potpot, kaming tatlo at palaging palpak sa kahit ano. Isang
araw, pumunta kami sa skwelahan at nung malapit na kaming
makarating at biglang nadulas si Boboy at napunta pa sya sa maputik
na bahagi ng kalsada tawang-tawa kami kay Boboy dahil ang dumi ng
pwetan nya at hindi pa dyan nagtatapos ang kapalpakan naming
magkakaibigan.

Dahil madumi na si Boboy napag isipan nalang naming tatlo na umuwi

at samahan si Boboy sa kanila para magpalit ng damit, makalipas ang
ilang minuto ay nakapag palit na ng damit si Boboy. Naisipan naming
tatlo na hindi nalang papasok dahil nakakapagod mag lakad.

Pumunta nalang kami sa park at doon kami nag bibiroan, sabi ko sa

kanila "Ang yaman ng lolo ko boi, sa subrang yaman ng lolo ko limang
libo ang presyo ng napatayo nyang bahay" sagot naman ni Boboy "Ang
hirap naman ng lolo ko, yung lolo ko isang milyon ang presyo ng
napatayo nyang bahay" sagot ko naman kay Boboy "Wow ha" sagot
naman ni Potpot

"Ang hihirap naman ng lolo nyo, wala kayo sa lolo ko, yung lolo ko
isang daang milyong ang presyo ng napatayo niyang bahay" sagot
naman namin ni Boboy "Wow grabe naman, saan ba nakapagtayo ng
bahay ang lolo mo?" sagot naman ni Potpot sabay tawa "sa ilalim ng
tulay" sabay halakhak, loko-loko talaga tong si Potpot.

Matapos naming magtambay sa park ay umuwi na kami at habang

pauwi na kami ay tamang kanta-kanta lang kami habang naglalakad at
biglang nakasalubong namin ang mama ni Boboy.

110
 Tinanong kami "bakit wala kayo sa eskwelahan?" sagot naman
namin "tapos na po ang klase, kaya umuwi na kami kaagad" sagot
naman ng mama ni Boboy "loko-loko talaga kayo wala pa ngang alas
dose eh", sabay takbo kami ng mabilis at habang tumatakbo kami
nakaapak ako ng balat ng saging at bigla akong nadulas at
hinawakan ko si Potpot at hinawakan nya rin si Boboy at yun,
nadapa kaming tatlo.

Ngayong gabi may lakad kaming tatlo pero ang problema hindi
pinayagan si Potpot sa kanyang mama dahil gabi na ngunit ginawan
namin ng paraan, doon kami naghintay sa likod ng kanilang bahay at
hihintayin lang namin si Potpot hanggang dadaan na sya sa bintana.

Makalipas ang ilang oras nainip na kami kakahintay, at sa wakas ay

tinawag na kami ni Potpot, sabay sabing "salohin nyo ko ha" sabay
tawa nalang kami ni Boboy dahil may naisip na naman kaming
kalokohan

Dahan-dahang bumaba si Popot at ng meron na namang kapalpakang

nangyari biglang nasabit yung damit nya sa isang pako at hindi namin
abot kaya pinagtawanan nalang namin sya at habang tawang-tawa kami
sa kanya pinipilit nyang tanggalin ang sumabit na damit at biglaang
natanggal at nahulog si Potpot at sakto pang kami ang napurohan dahil
sinalo sya ng mga likod namin.

Lumakad na kami dahan-dahan dahil masakit yung mga likod namin at

pagdating namin sa Parke, ang daming mga babae. Sabi ko kay Boboy "
boy kung kaya mong kausapin at yayain mo sa date yung isang babae
na kulot ang buhok, bibilib na ako sayo" sagot naman ni Boboy "sige ba".

Lumakad si Boboy papunta sa babae at kinausap nya ito at

sinabihan lamang sya ng babae na "hindi kita kilala, at ang baho-
baho ng kili-kili mo, umalis ka nga, ang baho mo!" tawang tawa
kami ni Potpot sabay sabing "mabaho ka pala Boboy eh" sabi ni

111
 Potpot "ako na nga wala ka pala Boboy eh" pinuntahan kaagad ni
Potpot sabay sabing "hi miss, ako nga pala si Potpot ang mag-
papatuwid ng iyong kulot" sagot naman babae "paano mo mapa-
tutuwid to eh pinakulot ko nga, umalis ka ayoko sa corny", bumalik
na si Potpot na nalungkot at pinagtawanan nalang naming dalawa ni
Boboy sabay sabing "corny mo naman kase eh"

Ngayon ay kaarawan ni Potpot at nais naming surpresahin sya ng cake

at isang lechong manok pero wala kaming pera kaya bumili nalang kami
ng tig limang pisong cupcake sabay nilagyan ng kandila.

Habang papunta kami sa bahay ni Potpot sinabihan ako ni Boboy na

"bili tayo itlog pukpokin natin sa ulo ni Potpot" sabay tawa,"sige okay
yan" sagot ko naman.

Bumili kami ng dalawang itlog at dali daling pumunta sa bahay nila

Potpot at matapos ang ilang minuto ay nakarating na kami sa bahay ni
Potpot at tinago muna namin ang cupcake at itlog at tinawag muna
namin si Potpot, at pagkalabas nya sa pintoan ay binati namin sya nang
"Happy Birthday Potpot, sabay pinukpok sa ulo yung dalawang itlog"
sabi naman ni Potpot "kayo talaga napag-trippan nyo na naman ako ha"
sabay tawa kami ni Boboy.

Kaming tatlo ay matalik na kaibigan simula nung mga bata pa kami

hanggang lumaki na pero puro kalukohan ang nalalaman. Masipag
naman kami kaso sa tuwing kumakain at pagtulog lamang. Masaya ako
dahil meron akong mga kaibigang puro kalokohan lang ang laman dahil
walang pakialam kung anong gagawin.

Ngayon ay papasok muna kami sa skwelahan dahil para makapag

aral ng mabuti, makalipas ang ilang minuto ay pumasok na kami sa
aming swelahan at umupo ng magkatabi. Tapos pag pasok na ng
aming guro sabay bati namin kami nang "magandang araw teacher"
sabay upo.

112
Sabi ng teacher namin "kung sinong unang makasagot, unang makapag-
recess" at meron na namang naisip na kalokohan si Potpot, habang may
pinapasagot si teacher binato ni Potpot ang kanyang bag sa harap at
sabi ng teacher namin "sino ang nagbato sa bag na iyon?" sagot naman
ni Potpot na tuwang tuwa "Ako ma'am, oh byebye ma'am mag rerecess
na ako" na naka ngiting lumabas sa classroom. "Loko talaga tong si
Potpot madiskarte talaga sa buhay" napa tawa ako sabak kamot sa ulo.
Araw-araw, may bagong kalukohang naiisip ang mga kaibigan kong ito.
Halakhak lang talaga kami palagi sa tuwing nagkakasama.

113
 “LIBRO NI LOLA”
ISINULAT NI: ALMIDA JANE A. PACHECO

Nasa kalagitnaan ako ng biyahe pauwi na ng bahay mula sa paaralan.

Madilim na ang tinatahak kong daan ng ako’y naglalakad sa isang
eskeneta. Dahil narin siguro sa kadahilanang, maghahating-gabi na.
May party kasi saaming paaralan ng natapos ay niyaya ako ng mga
tropang ituloy ang party sa isang baybayin kaya napasarap at hating
gabi na nakauwi.

Hindi na sana ako uuwi sa amin at makitulog nalang sa aking kaibigang

malapit sa aming pinuntahan dahil medyo may kadiliman na nga. Sa
katunayan ay pinigilan ako ng aking lola. Sabi niya, sa mga oras daw
ganito, maraming nagpapakitang mga ligaw na kaluluwa sa daang may
malaking balete malapit lang sa amin.

Ayaw kong maniwala kay lola. Kwentong matanda lang naman ang mga
multo diba? Hindi dapat ako matatakot dahil lalaki ako. Kaya naman
hindi ko nalang iniisip yun.

Nasa kalagitnaan ako ng paglalakad ng may nakita akong matanda na

may dala-dalang mga gamit. Mabilis ang kaniyang lakad papunta sa
akin at kinilabutan ako sa kaniyang tingin sa akin na parang papatay o
kakainin niya ako ng buhay. Napuwing ako ng umihip ang hangin at pag
bukas ng aking mga mata ay nawala na parang bula ang kaninay
papalapit sa aking matanda. Namamalikmata lang siguro ako o dumaan

114
lamang siya sa akin. Ngunit noong humarap ako sa likod ay wala akong
nakitang matanda na naglalakad. Ako lang mag-isa at tahimik din ang
kapaligiran.

“Nababaliw na yata ako.” Saad ko sa aking sarili.

Laking gulat ko nalang pagharap ko sa aking lalakaran ay nakita ko ang

matanda. Yung matandang babae na nakita ko kanina, yung naglalakad
papalapit sa akin ay nasa harap ko na. Seryosong nakatingin sakin.
Yung mga tingin na para bang tutuklawin ako.

Nakadama ako ng kakaibang kilabot. Nagsitayuan na lahat ng balahibo

sa katawan ko. At ang mas ikinatakot ko pa ay nang maramdaman kong
nagsitayuan narin ang mga buhok ko sa batok. Sabi kasi ng mga
matatanda sa probinsya na kapag nagsitayuan daw ang mga balahibo sa
batok mo, ibig sabihin may mga masamang espiritu o elemento sa
paligid mo.

Maya-maya’y may napansin ako. Malapit na pala ako sa balete na

binabanggit sakin ni lola. Mas nakaramdam pa ako ng takot sa
katotohanang natuklasan ko. Malamig na aking mga kamay at
namumutla na ako. Mga ilang minuto rin ang nagdaan ng maramdaman
kong unti-unti nang ibinibuka nung matanda ang bibig niya. Hindi ko
magalaw ang aking paa para tumakbo. Parang dumikit ang aking mga
paa sa sementong kinatatayuan ko. Maya-maya pay naririnig ko na
siyang nagsasalita.

“Uhhhh” yun ang unang boses na lumabas sa bibig ng matanda.

Nakakatindig balahibo yung boses na yun. Parang sa mga napapanood

115
ko sa movie na mga nakakatakot at naiimagine ko talaga ang boses ng
matanda. Ganoong boses ang naririnig ko ngayon.

“Iho.” Nagsasalita na talaga siya. Yung boses niya ay sobrang lamig.

Nakakapanindig balahibo. Ngayon lang ako natakot sa tanang buhay ko.
Nababakla na yata ako.

“B-bakit p-o?” utal-utal kong tanong. Sadyang natatakot na talaga ako.

Gusto ko ng tumakbo ngunit may pumipigil sa akin. Hindi muna
nagsalita ang matanda ng ilang segundo at kapagkuwa’y may inilabas
siyang isang libro.

“I-iho. Nais ko sanang ipakita sayo ang li-librong ito.” Umubo pa siya at
parang hirap talaga siyang magsalita ngunit nakakakilabot talaga ang
kaniyang boses. Bigla akong nagulat sa pag-ubo niya ng malakas sa
aking harap. At dahil narin sa pagkagulat at pagkatakot ay kinuha ko
nalang yung libro.

“Na-nais ko sanang ipagbili sayo ang librong iyan. Kung pwede lang
sana.” Sabi niya.

Di ko na talaga kaya. Ako’y natatakot na. Napapaisip ako na kung

bibilhin ko ang librong ipinakita niya sa akin ay baka maglaho na siya
ng parang bula. Nakakatakot kasi talaga ang tono ng pagsasalita niya.
Isama mo pa ang itsura at ang suot niyang damit. Ang haba ng buhok
niya at kunot-kunot ang mukha at ang damit ay mas mahaba sa kanya
na animo’y pinaglipasan na ng panahon at ang dumi-dumi pa nito.

“Si-sige po. M-magkano p-po ba?”

116
“Dalawang libo lamang iho.”

Ang mahal naman nito kaysa mga ordinaryong presyo ng mga libro. Pero
dahil sa takot ko’y di na ako nang-usisa pa kung bakit ganon nalang
kamahal ang librong ito. Sa halip ay inabutan ko siya ng unang perang
nahablot ko mula sa wallet ko. Sa pakiwari ko’y limang libo ang perang
ibinigay ko.

“Ma-maraming salamat iho.” Umuubo siyang nagpapasalamat sa akin.

Ng ilang sandali ay hindi siya gumalaw o nagsalita man lang. Sa halip ay

tinitigan niya lang ako ng masama. Itinakip ko yung libro sa mukha ko
at pumikit. Di ko na kasi talaga makayanan. Natatakot ako sa anyo niya.
Bago pa ako maihi sa pantalon ko ay may sinabi siya.

“W-wag na wag mong bubuksan ang huling pahina ng librong yan.

Dahil, magsisisi ka. Binalaan na kita. Kaya wag mo akong sisisihin
kapag sinubukan mong tignan ang huling pahina.” Mahinang pagbulong
niya sa tenga ko.

Ang lamig ng boses at hininga niya. Para bang patay na siya. Pero hindi
ko siya tinignan. Nakatakip parin yung libro sa mukha ko. Maya-maya’y
tila parang tahimik na ang paligid. Napagdesisyonan kong tanggalin ang
libro mula sa pagkakatakip sa mata ko. Tinignan ko ang paligid pero
wala na siya. Lumuwag ang kanina pang naninikip na dibdib ko.

“Wala na siya. Sawakas!” Mahinang sambit ko sa sarili ko. Totoo nga,

nawala siyang bigla na parang bula.

117
Maya maya’y bigla kong naalala yung huling sinabi nung matanda. Sa
puntong ito ay nakadama ako ng kakaibang koryosidad. Alam kong
masamang ideya ang di sundin ang babala ng matanda pero nagtataka
talaga ako sa kung anong nakasulat sa likurang bahagi ng libro. Ano
kaya?
Noong una ay nagdadalawang isip pa ako pero kalaunay nagdesisyon
akong umpisahang buklatin ang libro hanggang sa makita ko ang huling
pahina.
Nasa kalagitnaan palang ako ng libro ng kinabahan ako ng sobra. Sa
palagay ko’y dapat di ko na tignan yung huling pahina. Pero naisip kong
‘naumpisahan ko na naman ito, tatapusin ko na lang.’Maya maya ay
narating ko na ang huling pahina.
Nagulat, nawindang at nanlaki ang mga mata ko sa nakita ko. Dapat
pala talaga’y sinunod ko ang babala nung matandang babae dahil,
pagkakita ko sa kung anong nakalagay sa huling pahina ay nagsisi ako
ng sobra.
Ang nakalagay kasi sa huling pahina ng libro ay…

“NATIONAL BOOKSTORE Php. 19.50 only!

118
 "Ang Kaluluwang Naglalakbay: Mga Kababalaghan sa Alubijid"

Isinulat ni: Dadang, Christen Honely B.

Sa malayo at tahimik na bayan ng Alubijid, nagliliwanag ang mga

kandila at naglalakad ang mga tao patungo sa sementeryo. Ito ay Araw
ng mga Patay, ang araw kung saan ang mga kaluluwa ng mga yumao ay
sinasabing bumabalik upang bisitahin ang mga buhay. Ngunit sa likod
ng mga tradisyon at pag-alala sa mga namayapa, may mga
kababalaghan at mga katatakutang nag-aabang sa mga lansangan at
mga puntod.

Jun: "Nakakatakot talaga ang Araw ng mga Patay, 'di ba? May mga
kwento akong narinig tungkol sa mga kaluluwa na naglalakad sa mga
kalsada tuwing ganitong panahon."

Liza: "Tama ka, Jun. Sinasabi rin nilang may mga multo na
nagsisilabasan sa sementeryo. Sana wala tayong masaksihan ngayong
gabi."

Habang naglalakad sila papunta sa sementeryo, ang mga tao ay unti-

unti nang nababalot ng dilim at katahimikan. Ang mga kandila lamang
ang nagbibigay-liwanag sa daan.

Liza: "Jun, may kakaiba akong nararamdaman. Parang mayroong

nakatutok na mga mata sa atin."

Jun: "Huwag kang mag-alala, Liza. Siguro ay masyado lang tayong

naging sabik sa mga kwento ng kababalaghan. Baka ito'y ating mga
imahinasyon lamang."

Ngunit ang kanilang kaba ay hindi mawala. Sa may kahabaan ng

kalsada, nakita nila ang isang matandang bahay na sinasabing
pinaglalagyan ng mga kulam at engkanto.

119
Liza: "Jun, tingnan mo ang bahay na iyon! Sinasabi nilang haunted
iyan!"

Jun: "Hala, Liza! Huwag nating pansinin iyan. Nagpapakabahala ka

lang."

Habang patuloy silang naglalakad, isang malamig na hangin ang biglang

umikot sa paligid. Bigla silang nagkatinginan at napansin nilang
nagbabago ang paligid nila.

Liza: "Jun, anong nangyayari? Parang iba na ang kalsada natin!"

Jun: "Ang dilim at katahimikan ay biglang naging kakaiba. Mayroon

tayong problema, Liza."

Nakaligtaan nilang sabihin na ang orasan ay biglang tumigil sa

pagtunog. Ang mga kandila ay nagdilim at ang mga anino ay unti-unting
lumalabas mula sa mga puno.

Liza: "Jun, hindi ko na kaya! Kailangan nating umalis dito!"

Jun: "Teka, Liza! Baka mas lalong maging delikado kung magmadali
tayo. Kailangan nating panatagin ang loob natin at mag-isip ng paraan."

Napagtanto nila na sila ay nasa gitna ng isang lugar na tila ba

hindi totoong parte ng Alubijid. Ang mga bahay at mga tanawin ay nag-
iba ang anyo at ang mga boses ay napapalitan ng mga nakakabinging
hiyaw.

Liza: "Jun, hindi ko na talaga kaya! Gusto ko na umuwi!"

Jun: "Liza, kailangan nating manatag. Mayroon tayong dalawang opsyon:

magpatuloy sa paglalakad o bumalik at hanapin ang daan natin pauwi."

Napagdesisyunan nilang patuloy na maglakad, subalit sa tuwing

sila'y maglalakad nang malapit sa mga puno, tila ba may mga kamay na
umaabot at nag-aanyong hahawakan sila.

120
Jun: "Liza, maging tapat sa akin. Huwag tayong lilingon o titigil.
Magpatuloy tayo sa paglalakad nang mabilis."

Liza: "O-o, Jun. S-susunod ako sa 'yo."

Sa kanilang pagpapakatapang, patuloy silang naglakad hanggang sa

makita nila ang isang maliwanag na liwanag sa dulo ng kalsada.

Jun: "Liza, tingnan mo! Mayroong liwanag sa dulo ng kalsada. Doon tayo
dapat pumunta!"

Liza: "Oo, Jun. Bilisan natin ang paglalakad!"

Habang sila'y papalapit sa liwanag, unti-unti nilang naramdaman

ang init at sigla ng araw. Ang mga tanawin ay bumalik sa normal at ang
mga boses ay napalitan ng mga kilos at usapan ng mga tao.

Liza: "Jun, nakabalik na tayo! Maraming salamat at tayo'y ligtas."

Jun: "Oo, Liza. Napakalaking kababalaghan ang ating naranasan. Siguro

ay hindi natin malilimutan ang gabi ngayong Araw ng mga Patay."

Pagbalik nila sa sementeryo, napagtanto nila na ang mga kandila

ay nagliwanag muli at ang mga tao ay nagpapatuloy sa kanilang pag-
alala sa mga namayapa. Habang sila'y umuupo at nagpapahinga, Jun at
Liza ay nagkwentuhan tungkol sa kanilang nakakatakot na karanasan.
Bagaman naranasan nila ang takot, napagtanto rin nila na ang
katapangan at pagkakaisa ang kanilang nagligtas sa kanila mula sa mga
kababalaghan ng Alubijid. Habang nagpapalakas ng loob at
nagtatawanan sila, nagsilbi itong paalala sa kanila na kahit sa mga
pinakamatakot na sitwasyon, ang tunay na kaibigan ay laging nandyan
upang suportahan at tulungan.

Sa huli, habang nakatingin sila sa mga tao na naglilibing sa

kanilang mga mahal sa buhay, nararamdaman nila ang halaga ng buhay

121
at ang kahalagahan ng pag-alala sa mga yumao. Bagaman may mga
kababalaghan sa bayan ng Alubijid tuwing Araw ng mga Patay, ito ay isa
ring pagkakataon upang maipamalas ang tapang at pagmamahal sa mga
kaibigan at mga minamahal sa buhay.

122
 “THIRD EYE”

Isinulat ni: Dinoy, Charlene

Naranasan nyo na ba magkaroon ng 3rd eye? Ako Oo, simula

Bata pa ako ay nakakakita at nakakaramdam na ako. Tahimik lang ako
na Bata noon ayaw ko sa magulo oh kaya maingay na lugar kaya lagi
lang akong nasa bahay oh kaya nagkukulong sa kwarto.

Hanggang sa isang araw may mga napapansin ako sa bahay

namin kahit Wala naman ibang tao kundi ako lamang, hanggang sa unti
unting may nagpapakita na sa akin na bigla nalang nawawala pero hindi
ko nalang ito pinapansin. Hanggang sa isang araw habang nakatingin
ako sa plorera nang bulaklak saaming lamesa ay my bigla nalang
lumitaw sa harapan ko na Isang napaka gandang batang babae na
kaidad ko lang noon. Wala akong nagawa sa mga oras na iyon kundi
tulala na lamang at naka tingin lang sa batang babae habang naka titig
ito sakin at ngumiti. Wala akong ibang tugon sa babae kundi ang
ngumiti nalang din sa kanya. Ako’y nabigla dahil ito’y biglang naglaho sa
harapan ko. Simula nong nakita ko yung magandang babae ay doon na
nagsimula ang mga ibat-ibang elementong nagpapakita at
nagpaparamdam saakin.

Dumating na ang araw na tumungtong na ako sa secondarya

at doon ko na naranasan ang mga subrang nakakatakot na mga
elemento, may mga dewindi, mga kaluluwa ng mga taong hindi
matahimik, white lady oh puting babae, kapri at marami pang iba. Ang
pinaka nakakatakot at pinaka ayaw kung makita sa lahat ay ang black
lady oh itim na babae na hanggang ngayon ay hindi ko makalimutan sa
lahat nang nakita ko. Sino ba naman ang Hindi matakot sa itim na
babae na sabi nila ito ay isang masamang elemento. Kaya sabi ko sa
sarili ko ito ang pinaka ayaw kong makita at magparamdam saakin.

123
 Hanggang sa dumating ang araw na nag desisyun kaming
bumisita mag anak sa lola naming namayapa na. Habang nasa
simenteryo na Kasama ang aking mga magulang, ang mga kapatid ng
magulang ko at ang tiyuhin kong isang pastor. dahil sa may 3rd eye nga
ako mabilis lang akong Maka ramdam nang mga kakaiba sa paligid
namin at doon nga may kakaiba akong naramdaman isang napakabigat
na aura na di ko maintindihan.

Sa oras na iyon ako’y di mapakali na tela’y lahat nang balahibo

ko ay tumindig. Kaya nilibang ko ang aking sarili at nag ikot-ikot sa
paligid, ngunit ang akala ko ay malilibang ako at makalimutan ang aking
naramdaman, ngunit iba ang aking nakita may napansin akong naka
tayu sa malaking kros ng simenteryo, ito ay isang babae na nakakatakot,
lahat nang suot ay itim at ang buhok ay mahaba ito ay tinatawag nilang
isang black lady.

Habang naka tingin ako sa kanya na naka tulala at siya nama’y

naka talikod, okay na sana iyon ngunit bigla itong humarap at tumingin
saakin, kaya ako’y kumaripas nang takbo at bumalik sa burol ng Lola ko
dahil nandoon rin ang aking pamilya. Sa mga oras na iyon ay kinausap
ko ang aking pamilya. Habang kinakausap ko sila ang babaeng itim
naman ay nka sunod saakin pinagmamasdan lang ako nang
nakakatakot na tingin.

Dahil sa kakaibang naramdaman ko sa simenteryo ay di talaga

ako mapakali dahil ang babaeng itim ay nakatingin parin saakin. Payo
nang tiyuhin ko na magdasal kaya ginawa ko ang sinabi nang tiyuhin
ko. Bigla itong tumakbo at dumaan sa harapan namin na subrang bilis
sa kadahilanang hindi kuna na sundan nang tingin kung saan ito
patungo. Tinanong ko ang aking tiyuhin kong nakita oh napansin niya
ba ang babaeng dumaan sa harapan naming, ngunit ang sagot niya ay
wala siyang napansin.

124
 Nong oras na iyon nag kwento ako sa kanila na ganoon na ang
aking pakiramdam sa lugar na iyon, sinabihan ko silang lahat na kami’y
umuwi na lamang at ginawa din naman nila ang sinabi ko Kasi alam nila
na nakakakita ako ng mga ingkanto at alam nila na may 3rd eye ako.

Pag karating sa bahay sinubukan kung matulog ngunit

napaka hirap dahil laman parin nang utak ko ang aking nakita.
Pumunta ako sa tiyuhin kung pastor at nagpapayo ako sa kanya at
nagpadasal. Sa mga oras na iyon nag disisyun na akong bumalik na sa
pagsisimba. Sa ngayun isa na akong pananampalataya, Oo
nakakaramdam parin ako pero sa ngayun nawala na yung mga takot ko
sa mga bagay na iyon dahil nakatatak na sa aking isipan at puso na my
Panginoon ako na siyang mag poprotekta saakin sa mga bagay na
kinakatakutan ko dati.

Napagtanto ko sa buhay na bakit ba ako natatakot dati sa mga

kaluluwang hindi naman nakakahawak, sa mga elementong dala ay
puro pananakot lamang. diba sa mga oras na iyon ay dapat ang
kinakatakutan ay ang hindi maligtas bagkos ako ay isang taong
maraming kasalanan. kaya napaisip ako na ang pinaka nakakatakot sa
buhay na ito ay ang walang pananampalataya at walang Dios sa buhay.
Nag papasalamat ako sa mga taong nagbigay lakas at tumulong saakin
upang ito’y aking malagpasan lalo na sa tiyuhin ko na siyang tumulong
saakin. Sa ngayun ako’y masaya at kasama na ang aking pamilya na
naglilingkod sa Panginoon.

125
 ‘’ ANG BABAE SA MANSYON ‘’

ISINULAT NI: JINKY GALLANO

Sa isang lugar na sinasabing puno ng kababalaghan at misteryo, may

isang lumang mansiyon na tanyag sa mga kuwento ng mga katatakutang
pangyayari. Sinasabing ang lugar na ito ay tinatahanan ng isang
kahiwagang nilalang na kilala bilang White Lady. Ito ang kuwento ng
isang magkaibigan na napagtagpo ang White Lady at ang kanilang pag-
uusap.

Siya ay si Isabella, isang mapusok na dalaga na palaging handa sa mga

kakaibang pakikipagsapalaran. Kasama niya ang kanyang kaibigan na si
Miguel, isang lalaking may tapang at walang takot. Nagpasya silang
suriin ang lumang mansiyon at talunin ang takot na naka-ugnay dito.

Isabella: (nagtatakang tumingin sa mansiyon) Miguel, hindi ba

nakakatakot dito? Sinasabing may White Lady sa loob ng bahay na ito.

Miguel: (mapangiti at palaisip) Isabella, hindi natin malalaman ang

katotohanan kung hindi natin susubukan. Kaya't sama-sama tayong
pumasok at suriin ang misteryong ito.

Naglakad sila papasok sa mansiyon, na nagbigay ng sariwang hangin na

nagpaparamdam ng kahiwagahan. Sa gitna ng mga kulob at maruming
kwarto, sila'y natagpuan ang isang babae na may mahabang puting
damit na nakatayo sa dulo ng isang silid.

Isabella: (nagtatakang tumitig) O-oh! Ikaw ba ang White Lady na

sinasabi nila?

White Lady: (nagkikindat at ngumingiti) Hindi lahat ng puting dama ay

kinakatakutan, aking mga bata. Ako'y naglalakad sa mundo upang
maghatid ng kapayapaan.

126
Miguel: (nagulat at tuwang-tuwa) Talaga? Paano mo nagagawa iyon?

White Lady: (bumaba ang tingin at umupo sa isang upuan) Ako'y may
malungkot na kuwento, aking mga bata. Naging ako ang White Lady
dahil sa isang trahedya sa aking buhay. Naglalakad ako sa mundo
upang ipahiwatig na ang mga katulad kong espiritu ay hindi dapat
katakutan.

Isabella: (nag-aalinlangan) Pero bakit may mga nagsasabi na nakikita ka

bilang isang katatakutang nilalang?

White Lady: Ito ay dahil sa takot ng mga tao sa mga hindi nila
nauunawaan. Ang mga kuwento at paniniwala ay nagbigay-daan sa mga
haka-haka at pagkakamaling pinaniniwalaan ng marami.

Miguel: (naglalagay ng kamay sa dibdib) Kung gayon, ano ang layunin

mo sa paglalakad mo sa mundo?

White Lady: (ngumiti at tumango) Ang layunin ko ay mabago ang takot

sa kasiyahan at pag-asa. Gusto kong ipakita sa mga tao na ang
pagmamahal at pag-asa ay palaging umaaliw sa kanilang mga puso.

Isabella: (huminga ng malalim) Ito ay isang napakagandang misyon,

White Lady. Paano namin matutulungan sa iyo?

White Lady: (nakatingin sa kanila) Sa paghahatid ng mga kuwento at

mga karanasan na nagpapakita ng liwanag at pagmamahal, tayo'y
magkakaroon ng kapangyarihan na baguhin ang pananaw ng mga tao.
Sa ating mga salita at gawa, maaring magkaroon ng pagbabago.

Miguel: (nagniningning ang mga mata) Kaya't kami ay handang tumayo

at maging tagapagdala ng pag-asa at liwanag. Sa pamamagitan ng aming
mga kuwento, tayo'y magiging boses ng pagbabago.

127
Ang White Lady ay ngumiti sa kanila at nagbigay ng kanyang basbas.
Mula noon, sila ay naglakbay at nagbahagi ng mga kwento ng pag-asa at
pag-ibig sa mga tao. Ang bawat salita at galaw nila ay nagkaroon ng bisa,
nagtanghal ng mga pangyayari na nagpapakita ng liwanag sa dilim.

Sa paglipas ng panahon, ang takot sa White Lady ay naglaho. Sa halip,

ang mga tao ay dumating upang ipagdiwang ang kanyang presensya
bilang tagapagdala ng pag-asa. Si Isabella at Miguel ay patuloy na
naglalakbay, nagbahagi ng mga kuwento, at nagbigay-inspirasyon sa
mga puso ng mga tao.

Ang kuwento ng White Lady ay naging isang simbolo ng pagbabago

at pag-asa. Ipinakita nito na sa pagharap sa mga takot at kahiwagan,
ang pag-asa at pagmamahal ay laging magtatagumpay. At sa bawat
kuwento na ibinahagi, ang mundo ay puno ng mga kakaibang
pangyayari at mga espesyal na nilalang na nagbibigay-liwanag at pag-
asa sa puso ng mga tao.

128
 “Pamanang Bahay”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay matatakutin? Kasi ako ay Oo, Tayong mga Pinoy ay

mahilig sa mga kwentong bayan o kwentong matatanda tulad ng mga
kwentong kathang-isip, mga alamat at katatakutan. Marahil dahil ito ay
nakalakihan na natin. Pero ang pinakamabentang kwento sa lahat ay
kwento ng katatakutan. Kahit saang parte naman siguro ng mundo ay
sikat ito. Kanya- kanya man ng istorya, ngunit iisa lang ang nais nitong
ipabatid. Ang manakot. Ilan lang sa mga sikat na kwento ng katatakutan
sa Pilipinas ay ang kwento tungkol sa mga barang, mangkukulam,
manananggal, kapre, duwende, “white lady”, mga tiktik, aswang at
marami pang iba. Mayroon din namang kwento ng mga babaeng
nakaitim, pugot na ulo, paring namatay at mga ligaw na kaluluwa ng
sundalong namatay noong panahon ng giyera. Ang mga kwentong
katatakutan daw ay bahagi na ng kulturang Pilipino. Hindi raw dapat
mawala ito dahil bahagi ito kung paanong nilinang ng ating mga ninuno
ang pagiging malikhain nating mga Pilipino. Bukod rito, nahasa rin nito
ang kakayahan ng mga Pilipino sa pagkekwento o pagsasalaysay. Totoo
nga namang bukod sa natatakot at nalilibang tayo sa mga kwentong
kababalaghan, kinikiliti rin nito ang ating imahinasyon at kakayahang
magkwento.

Pag sinabing Lumang Bahay di mawawala yung mga kwentong

katatakutan, yung tinatawag nilang “Haunted House”. Maraming mga
pangyayari na nakakakilabot at nakakapanindig balahibo tungkol rito na
hindi maipaliwanag. May mga maririnig tayo na kung anu-ano na
makapag pakatakot sa atin. Masasabi nating hindi nalang tayo pumunta
o pumasok sa loob para alamin kung anong nangyayari doon. Kasi ikaw
lang yung kawawa tatakutin ka talaga nang todo ng mga nakatirang mga
elemento doon. Isa na rito ang multo. Minsan naka rinig na tayo na

129
kapag haunted house ay may mga multo na nakapaloob dyan. At kapag
pumasok ka dyan ay takotin ka talaga o papakitaan ka talaga ng mga
nakakatakot. Ayon pa sa ibang kwento may mga lumang bahay na hindi
ka talaga makalabas nito dahil sa lakas nang kapangyarihan nang
demonyo. Minsan doon kana mamatay sa loob. Kaya kung napaisipan
mong pumasok para maka diskubre sanay huwag nalang.

Sa lumang bahay ng lolo ko marami nang nagsasabing may mga di

maipaliwanag na pangyayare at mga kwentong nakakikilabot. Siguro
dahil din sa mismong bahay na yun namatay yung lola ko, bata pa ako
noon na naabutan ko yung lola ko. Lumipas ang ilang taon sa
pagkamatay ng lola ko ay lumipat kami galing syudad at doon na rin
kami tumira sa probinsya sa bahay ni lolo at lola dahil si lolo nalang isa
ang nakatira dun at kasama rin mga kapatid ko. Si papa ko kasi ang
nakatatanda sa lahat ng anak ni lolo kaya siya nalang ang namahala
don kasi matanda na yung lolo ko. Isang matiwasay at mapayapang
buhay namin doon kasi maraming mga punong kahoy at sariwa yung
mga hangin hindi katulad sa syudad na grabi yung init. Ang sarap talaga
mamuhay sa probinsya hindi maingay at wala kang maririnig na
malalakas na tugtugin. Kay naging tahimik ang buhay namin doon.

Bata pa ako noon at mukhang wala pang alam at may isang araw
na nagkaisip ako na gusto ko marinig ko yung kwento tungkol sa bahay
ni lolo na aming tinitirhan ngayon dahil paborito ko mga nakakatakot na
pangyari. Noong wala pa kami doon mayroon na talagang nakakatakot
na pangyayari sa loob ng bahay sabi ng tyahin ko dahil magkapitbahay
lang kami ng tyahin ko kapatid ng papa ko. Kaya hindi pumayag na
tumira yung tyahin ko doon at si papa nalang. Pero nakatira sila doon
pero mga ilang linggo lang dahil hindi ila makaya ang mga pangyayari sa
loob nang bahay. Pero sa ilang araw namin na pag tira doon ay wala
kaming namatyagan na kung anong mga pangyayari. Siguro nga dahil
bago pa kami tumitira ay hindi pa ito nag paparandam sa amin.

130
Hanggang may isang araw noon may mga nagpaparamdam na sa bahay
ni lolo, pero yung mama ko hindi naniniwala, kasi hindi namin
namataan mismong tyahin pa ang naka saksi nito nito, sa parehong
araw at ayun dun sa kapitbahay namin yung gabi na yun ay may
naglalakad dun sa likod ng bahay, doon may poso, at minsan
nakakarinig sila ng maingay na para bang may gumagamit sa poso,
minsan naman naririnig nila yung ingay ng tsenelas na may naglalakad.
Ayon nga natatakot na ako noon pero si mama ayaw parin maniwala
kasi si papa noon may ilang araw pa ang uwi nya kasi driver kasi sya
noon ng sasakyan kaya’t kami lang ni mama ko ang naiwan sa bahay
kasin yung mga kapatid ko ay minsan pumunta doon sa bahay namin sa
syudad. Hanggang may isang gabi, tolog na kami noon at gulat nalang
kami dahil sa lakas nang hampas sa bubong namin, sabi ni mama baka
bunga lang yun nang niyog kasi maraming niyog ang nasa paligid ng
bahay ni lolo kaya’t binaliwala lang namin ito. Hanggat naulit naman
ang pangyayari meron nanaman na parang hinampas ang bubong namin
doon na kami nag panic ni takot na takot ako noon gayundin sa mama.
Lumabas kami nang bahay at pumunta kami doon sa bahay nang
tiyahin ko. Dahil takotakot na kami noon ni mama lalo na kami lang
dawala.

Ayon nga nag tanong kami ni mama sa tiyahin ko kung ano ba

talaga ang nangyayari sa loob nang bahay na aming tinitirhan. Sabi tyan
ko na meron daw mag paparamdam dyan baka raw espirito ng lola ko.
Dahil doon namatay yung lola ko sa mismong bahay na iyon. Nung
gabing iyon na kwento nya na ang karanasan niya sa bahay na yan
noong bago palang namatay si lola, basta kwentong katatakutan ready
na agad yung tenga ko kahit ako matatakotin. Ayon sa kwento ng tiyahin
ko, gabi daw nun habang gumagawa daw siya ng bibingka may tumawag
daw sa kanya, di siya sigurado kung kaninong boses yun pero ang alam
niya siya lang magisa nun sa bahay nila dahil hindi umuwi yung asawa

131
niya, at yung dalawa niyang anak hindi rin natulog dun sa bahay. Ang
akala ng tiyahin nakauwi na siguro yung panganay niyang anak, pero
nung lumabas siya wala nman daw tao sa sala nila, sguro natakot si
auntie nun kaya binabalewala na lang niya kunwari. Bago daw siya
natulog hinubad daw niya yung jacket niya pero nung nagising daw siya
ng madaling araw nagtaka daw siya na suot daw niya ito, basta ang alam
niya hinubad niya ito at sinampay sa sandalan ng upuan. Pati din mga
anak niya nakaranas din pero binabalewala lang daw nila ito, kaya cguro
ayaw maniwala ng tyahin ko pag nakarinig siya ng mga kwento ng
kapitbahay niya ay dahil natatakot siya. Kayat lumayas sila sa bahay na
yon at nag tayo ng kanilang sariling bahay.

Noong narinig namin iyon natakot na kami sobra at napaisip si

mama na huwag nalang kami tumira doon. At nung gabing iyon bumalik
kami bahay. At wala na ito nag paramdam. Siguro yung lola ko siguro
magagalit kapag may tumirang iba sa bahay. At gusto lang nya si lolo
lang din ang tumira doon yun lang hinala ko. Kinabukasan, mga
tanghali yata yun, sala namin at nasa labas si mama nakita ako ni
mama na may kausap daw ako subalit kami lang dalawa noon. Akala
nya nag lalaro lang ako. At noong tinanong niya ako kung sino daw
kausap ko sagot ko daw “Lola” at dun kinikilabutan si mama. At mula
nun ay lumayas kami sa bahay na iyon at nag tayo si papa ng bahay
kalapit sa bahay ni lolo at lola. At noong araw na wala na kami sa bahay
na iyon at doon na kami sa bagong bahay namin ay ni minsan wala na
kaming nararamdan na kung anong mga pangyayari na nakakakilabot at
nakakapanindig balahibo.

132
 “Pamantasan sa Kadiliman”

Isinulat ni: Ledesma, Abigail Concepcion R.

Mayroong isang paaralan na tinaguriang "Pamantasan ng

Kadiliman." Ito ay isang matandang paaralan na mayroong malalawak
na silid-aralan, mahabang hallways, at isang napakalaking librarya.
Ngunit sa kabila ng kahalagahan ng edukasyon, mayroong mga kwento
ng katatakutan na naglalaro sa loob ng paaralan.

Ang kwentong ito ay tungkol sa isang guro na nagtuturo sa isa sa mga

lumang silid-aralan. Sinasabing ang guro na ito ay may kakayahang
makakita ng mga espiritu o multo. Isa raw araw, habang nagtuturo siya
sa klase, biglang nahulog ang kanyang tiza at nawala sa ilalim ng
lamesa. Nang yumuko siya upang kunin ito, biglang may kumakalabit sa
kanyang balikat. Nang lumingon siya, walang tao sa paligid. Sa mga
susunod na araw, patuloy na nagaganap ang mga kakaibang pangyayari
sa silid-aralan na iyon. Naririnig ang pagkaluskos ng mga paa sa sahig,
may mga upuan na biglang umaalog, at may mga boses na nagmumula
sa walang tao. Dahil sa mga karanasang ito, ang guro ay nagdesisyon na
lumipat sa ibang paaralan at hindi na bumalik sa "Pamantasan ng
Kadiliman."Ang isang mag-aaral na nawawala sa loob ng librarya.
Sinasabing may isang seksyon ng librarya na hindi pa natatanggap ng
liwanag sa loob ng maraming taon. Dahil sa kadiliman at katahimikan
nito, sinasabing nagiging tahanan ito ng mga kaluluwa ng mga yumao.
Isang araw, isang mag-aaral ang nawawala pagkatapos niyang pumasok
sa seksyong iyon. Ang mga guro at kapwa estudyante ay naghahanap sa
kanya ngunit hindi siya natagpuan. Matapos ang ilang araw ng
paghahanap, biglang nagparamdam ang nawawalang mag-aaral.
Naririnig nila ang kanyang mga hagulgol at tawag sa tulong mula sa loob
ng seksyon ng librarya. Ngunit kahit anong gawin nilang paghahanda,

133
hindi nila magawang buksan ang pinto. Sa huli, nawala ang mga tawag
at hagulgol ng mag-aaral at hindi na siya kailanman natagpuan.

Ang mga kwentong ito tungkol sa katatakutan sa loob ng paaralan ay

patuloy na pumupukaw sa imahinasyon ng mga tao. Bagamat hindi
natin masasabi kung totoo ang mga kwentong ito, nagdulot ito ng takot
at pangamba sa mga taong nag-aaral o nagtatrabaho sa "Pamantasan ng
Kadiliman."

Isang gabi, isang grupo ng mga mag-aaral ang nagpasyang magdala ng

mga kandila at pumasok sa silid-aralan na pinaniniwalaang higit na
pinamumugaran ng mga espiritu. Ang kanilang layunin ay upang
patunayan na walang katotohanan ang mga kwentong iyon at
mabawasan ang takot na nararamdaman nila. May isa sa kanila na
nagdala ng isang malaking tape recorder upang mairekord ang mga
tunog na kanilang maririnig.

Habang nasa loob sila ng silid-aralan, naramdaman nila ang biglang

paglamig ng hangin at nagmula ang mga kakaibang tunog mula sa
malalim na sulok ng silid. Naririnig nila ang malalakas na hagikhik, mga
malalalim na hininga, at mga banggaan ng mga bagay. Napuno ng takot
ang mga mag-aaral, ngunit patuloy pa rin sila sa kanilang misyon.

Nang biglang magpatuloy ang mga tunog at lalo pang lumakas,

naramdaman ng grupo ang isang malakas na hampas sa kanilang
likuran. Isang malamig na kamay na tila nagnanais silang hawakan. Sa
takot, lahat sila ay tumakbo palabas ng silid-aralan at isinara nila ang
pinto.

134
Nang lisanin nila ang paaralan, nagpatuloy ang mga tunog at hampas.
Ngunit pagkatapos ng ilang minuto, biglang tumahimik ang lahat.
Napabalikwas ang grupo nang biglang magsalita ang tape recorder na
dala nila. Sa tunog na iyon, malinaw na narinig nila ang isang boses na
nagsasabing, "Lumayas kayo... Lumabas kayo sa paaralan... Ito ay
aming teritoryo."

Natakot at nabigla ang grupo ng mga mag-aaral. Naisip nilang maaaring

totoo nga ang mga kwentong pinapalaganap tungkol sa paaralan na
iyon. Mula noon, hindi na nila pinasok ang nasabing silid-aralan at nag-
iingat silang maglakad sa mga hallway ng paaralan upang hindi
maabutan ng anumang kakaibang pangyayari.

Ang kwento ng takot sa loob ng "Pamantasan ng Kadiliman" ay patuloy

lamang dahil sabi nga nila ang paaralan na ito ay noon nagawa ng
sementeryo.

135
136
 " SA SEMENTERYO "
ISINULAT NI: IVY JOY D. MAGSACAY

Sa isang madilim at nakakatakot na sementeryo, kung saan ang mga

patay ay nakahimlay sa kanilang mga libingan, may isang lumang bahay
na pinaniniwalaan na tirahan ng isang naghihiganting patay. Ang lugar
na ito ay pinag-uusapan ng mga tao sa nayon bilang isang saksi ng
kahindik-hindik na mga pangyayari.

Isang araw, isang matapang na binata na nagngangalang Markos na

pumunta sa sementeryo upang dalawin ang kaniyang mahal sa buhay
na sumakabilang buhay na. Ngunit, sa hindi niya inaasahan nakita niya
ang Isang patay na lumalakad papalit sa kanya. Sa takot ni Markos
lumaki ang kaniyang mga mata, nanginginig, na halos hindi na
makagalaw sa kaniyang nakita na isang patay papalapit sa kaniya.
Napagtanto niya tama ang sabi-sabi ng mga tao na totoong may patay na
nagpakita sa sementeryong ito.

"S-si-sino ka? Tulong!!!!!! May patay!!! Tulong!! Sigaw ni Markos.

Ngunit walang ibang tao sa sementeryo, Tumakbo ng tumakbo si Markos

hindi niya namalayang may bato na kaniyang natapakan at siya
natumba at sa kadahilanang nawalan ng malay. Nang magising siya ay
malapit na ang gabie, nagpagdesisyonan niya na harapin ang
naghihiganting patay. Hindi siya natatakot at napuspos siya ng
pagkabatid at panggigilalas sa mga alamat at kwento tungkol sa patay
na ito. Tumapak siya nang malakas sa sementeryo, ang pag-iwas ng mga
puno't mga naglalakihang punungkahoy na tila bumabalot sa lugar ng
lungkot.

137
Sa gitna ng kanyang paglalakbay, napansin ni Markos na ang mga mga
tumba ay hindi pantay-pantay ang kalagayan. Ang mga ilan ay sira-sira
at lugmok sa lupa, habang ang iba naman ay tahimik na naghihintay ng
kanilang mga bisita. Nagpatuloy si Miguel sa paghahanap at hindi siya
napapagod sa paglakad sa mga madilim na daanan.

Hanggang sa isang bahay ngunitok na lumutang mula sa ilalim ng

malaking puno. Ito ang bahay na sinasabing pinaninirahan ng
naghihiganting patay. Walang takot na lumapit si Markos at binuksan
ang lumang pinto. Sa loob ng bahay, naroon ang isang lawa ng
katahimikan at kulay abo ang mga pader.

Biglang, lumitaw mula sa gitna ng lawa ng kadiliman ang isang figura ng

isang matandang lalaki. Ang kanyang mukha ay pinapagmasdan si
Markos, at ang kanyang mga mata ay nagliliwanag sa kawalang-
katiyakan.

"Sinusubukan mo akong hanapin, binata?" sabi ng matandang lalaki.

"Ano ang iyong layunin?"

"Lubos na paggalang at paghanga ang nagdala sa akin rito, Mang. Nais

kong malaman bakit ka nagpakita sa akin kanina," sagot ni Markos na
puno ng katapangan.

Napalunok ng malalim ang matandang lalaki at nagpasya na ibahagi ang

kanyang kuwento.

"Kahit ako ay isang patay na, hindi ako natatakot," sabi ng matandang
lalaki. "Noong ako'y nabubuhay pa, ako ay isang magsasaka na inapi ng

138
mayayamang panginoon. Tinadtad nila ako ng mga galos at
pinagpaguran ang aking pamilya."

"Ang aking panghuhusga sa mundong ito ay nagpatuloy pagkamatay ko,"

patuloy niya. "Pinili kong magtago dito, at sa tulong ng mga kapwa ko
patay, kami ay nanghimagsik laban sa mga mapang-abuso. Hanggang sa
ngayon, ako'y naglilingkod sa mga patay na nais magkamit ng
katarungan."

Napalunok si Markos sa kanyang mga kuwento at nadama ang sama ng

loob ng matandang lalaki. Ngunit sa kabila nito, hindi siya nagduda sa
kabutihan ng kanyang puso.

"Tunay na nararamdaman ko ang iyong poot at sakit, Mang," sabi ni

Markos. "Ngunit tandaan natin na hindi lahat ng buhay ay puno ng pang-
aapi. May mga tao ring nagpapakumbaba at nagmamahal sa kanilang
kapwa. Hindi ba't nararapat na magsilbing halimbawa tayo ng kabutihan
at pagmamahal?" Sana lang po, matutu tayong magpatawad at Sana po
hindi ka na mananakot ng mga tao sa sementeryo sa pagkat ang mga
taong iyong tinatakot dito sa sementeryo ay nais lang nilang dalawin ang
kanilang mga mahal sa buhay na kagaya mo sumakabilang buhay na.
Nais ko lang po ipaalala saiyo na, ang pagpapatawad lamang ang susi
upang makatawid sa saiyong paruruonan.

Ang matandang lalaki ay napatingin kay Markos, napaisip siya na tama

ang sinabi ng bata. Ang mga mata ng matandang lalaki ay na antig sa
mga salita ng bata at nagpagdesisyonan ng matanda na patawarin ang
lahat ng taong nang-api sa kaniya noon.

139
"Nakikita ko ang liwanag at kahapong hindi ko inaasahan," sabi ng
matandang lalaki.

Mula sa oras na iyon, nagbukas ang matandang lalaki sa posibilidad ng

pagbabago. Tinuruan ni Markos ang patay na lalaki tungkol sa
pagpapatawad at pagbibigay ng ikaliligtas sa kanyang kaluluwa. Sa
pamamagitan ng matapat na pakikinig at pagbabahagi ng pagmamahal,
nagkaroon ng pagbabago ang naghihiganting patay.

Mula noon, ang naghihiganting patay ay naging tagapagpayo at gabay

para sa mga namamahala sa sementeryo. Tinulungan niya ang mga
nangangailangan at pinasigla ang pagmamahal at pagkakaisa sa
komunidad ng mga patay.

Habang tumatagal, lumawak ang pag-asa at pagkakaintindi sa pagitan

ng mga patay at buhay na tao. Nagpatuloy ang mga kuwentuhan at mga
usapan, at ang sementeryo ay naging isang lugar ng pagbabahagi at pag-
unawa.

Ang kwento ni Markos at ang pakikipag-usap sa naghihiganting patay ay

nagpatunay na ang pag-ibig at pang-unawa ay may kakayahan na
baguhin ang kahit na ang pinakamalalim na poot at galit. Dahil sa
kanilang dalawang pagtutulungan, nabago ang takbo ng mga pangyayari
sa lugar na iyon, na ginawa itong isang tahanan ng pagmamahalan at
pag-asang hindi natitinag ng kamatayan.

140
 “ANG BABAE SA KABILANG KWARTO”

Isinulat: Ruela Grace B. Medina

Lahat naman tayo sa mundo ay may mga karanasan na katatakutan

na hindi natin malilimutan at dala dala parin natin hanggang ngayon.
Naniniwala ba kayo na may mga kaluluwang hindi matahimik at nandito
parin sila sa ating mundo at hindi makapunta sa liwanag dahil gusto
nila makamit ang hustisya na kanilang inasam-asam.

May isang abandonadong bahay na ilang taon na walang nakatira sa

bayan ng Samay. At ang kwento ng mga tao doon na may kakaibang
nangayayari at naririnig gabi-gabi na umiiyak na isang sanggol at
minsan may babaeng nagpapakita na para bang humingi ng tulong at
walang naglalakas loob ang mga tao na pumasok sa bahay na iyon.

Isang araw may isang pamilyang Cruz na naghahanap ng bahay na

matitirhan na mura lamang at napadpad sila sa bayan ng Samay. At
Nakita nila yong bahay na sa tingin nila ay mapapakinabangan at nong
nabili nila inayos at pinaganda nila ito. May mga nagsasabing
kapitbahay na sobrang nakakatakot ang bahay nayan ngunit hindi ito
binigyan nila ng pansin. At may isang babae na nagtanong.

“Kamusta yong pamamalagi sa bahay na iyon?” saad ng babae

“okay lang naman nakakatulog naman kami ng mahimbing” saad ng

Misis Cruz

“Wala ba kayong naririnig o nararamdaman sa pagtira niyo diyan”. Saan

ng isang babae

“Hindi naman kami naniniwala sa mga itinanong nila tungkol sa pagtira

naming sa bahay”.

Ngunit makalipas ng ilang buwan at araw, meron na silang napapansin

na kakaiba sa bahay na iyon na may umiiyak sa kabilang dako ng bahay

141
at akala nila yun lang mararanasan nila ngunit meron pa palang mas
Malala sa kanilang nararanasan.

Isang gabi habang naghuhugas ng pinggan si Mrs. Cruz meron siyang

narinig na may umiiyak sa bakanteng kwarto ng bahay at agad niya
itong pinuntahan at tignan kung anong meron bakit may umiiyak.
Ngunit pagdating niya doon wala namang umiiyak. At sinabi niya sa
kanyang sarili na baka guni-guni niya lang yon. At ng pabalik na siyang
upang tapusin ang ginagawa niya may napansin siyang lumabas sa
pintuan na parang isang babae at dahil na unahan na siya ng takot ay
tinawag niya ang kanyang asawa na si Mr. Cruz upang ipasara yong
pinto. at ng lumingon siya para puntahan ang kanyang asawa ay bigla
nagsara yong pinto kahit walang tao at napahinto siya sa kaba.

“Ano bang nangyayari sayo? Bakit takot na takot ka at nanlalamig”. Saag

ni mr. Cruz

“yong pinto bigla nalang nagsara kahit walang tao at kanina may marinig
akong iyak ng sanggol sa kabilang kwarto at nong pinuntahan ay wala
naman don”. Saad ni Mrs. Cruz

“Baka guni-guni mo lang yon, pagod ka kasi buong araw kaya ano
nalang pumapasok sa isip mo”. Saad ni Mr. Cruz

“may napansin talaga akong babae na lumabas sa kwarto kanina, kitang

kita ng dalawang mata ko at yong iyak nang sanggol rin, hindi ako
nababaliw o guni-guni dahil narinig at Nakita ko yon”. “paniwalaan mo
naman ako”. Sabay alis papasok sa kanilang kwarto at ang asawa niya
lang ang naiwan sa sala na wala pa rin napansin sa bahay na yon.

Kinaumagahan nagising na si Mrs. Cruz at may napansin siyang may

naliligo s banyo at akala niya ay asawa niya yon at hindi pinansin at
nagtungo sa kusina para maghanda ng agahan. Sa sandaling iyon ay
biglang bumukas ang pintuan, at yon pala ay ang kanyang asawa na

142
galling pag jojoging tinanong niya ang kanyang asawa kong naligo ba
siya bago mag jogging, ngunit kinabahan siya sa sagot nito.

“Hindi, Mahal plano ko kasing mag jogging bago ako maligo, bakit
mahal?”Saad ni Mr.Cruz

“Wala naman, meron kasi akong narinig na may naliligo sa banyo, akala
ko kasi ikaw yon”.

“yan ka na naman Mahal! umagang umaga kahit ano-ano na lang yang

naririnig mo baka galing sa kapitbahay natin yun”.

Mahirap man paniwalaan ang mga bagay na nagaganap sa loob ay

parang unti-unti na rin siya naniniwala sa mga sinasabi ng kanyang
kapitbahay. Kaya napag isipan niyang mag tanong tanong sa kapitbahay
sa totoong nangyayari sa bahay na iyon.

“Ikaw po ba si Lina yong nagsabi sa akin noon na may kakaibang

nangyayari sa bahay namin”.

“Oo ako nga, bakit? May nararamdaman ka na bang kakaiba sa bahay

na iyon, naniniwala ka na bas a sinasabi ko”. Saad ni Lina

“mahirap panilawalaan pero parang ganoon na nga, at kong nanaisin

niyo po maari ko bang malaman kung ano talaga nagyari sa pamilyang
nakatira roon”. Saad ni Mrs.Cruz

At doon nalaman ni Mrs Cruz ang trahedyang nangyari sa mag-ina na

binugbog ng kanyang asawa at ang paglunod nito sa sariling nilang anak
dahil sa paggamit ng ipinagbabawal na gamot kaya nagawa yon ng
asawa niya.

At nang makauwi siya ng kanilang ay agad niya itong ikinuwento ng

trahedyang naganap mismo sa bahay na ito, at para magkaroon ng
hustisya ang pagkamatay ng mag-ina benedisyonan nila ang buong
bahay at ipinagdarasal ang mga ito para matahimik na ang kanilang

143
kaluluwa at makapunta na sa liwanag. Paglipas ng mga taon
nakagawian na ng mag-asawang na pumunta sa himlayan nito at
magbigay ng dasal at mga bulaklak. Simula noon wala na
nagpaparamdam at naririnig mula sa bahay na yon.

144
 KATAPUSAN NG ASWANG
ISINULAT NI: JENNEFER D. MUGOT

Sabi nila ang ating mundo ay hindi lamang isang maganda at liwanang
ng kabutihan ang nagpapalaganap.Meron din mga bagay na nagtatago
sa dilim ang iba naman ay ibinahagi ang kanilang buhay at kalukuwa sa
dilim upang maghiganti. Ngunit ang kadiliman at paghihiganti ay
mayroong kasukdulan. Pero kailangan din natin isipin na bago tayo
gumawa nang kilos at mga disesyon upang hindi natin pagsisihan sa
huli. Dahil mundo natin maraming mga akala, tulad nang akala natin
ang tao mahalaga saatin ay hindi naka sakit nang iba at dahil sa
kasalanan nagawa mayroong taong nasaktan at nabalot ng kadiliman.

Sa isang maliit at liblib na baryo, may isang matandang babae na

sinasabing may kapangyarihan bilang isang mangkukulam. Siya ay
kinatatakutan ng mga tao sa lugar dahil sa kanyang kakayahan na
manggambala at manakit ng sinuman na nagtatapang-tapangan.

Ang kanyang pangalan ay Meranda o kilala bilang Lola Menda. Siya ay

isang matandang balo na naninirahan sa isang malapit na kubo na
halos kulay itim ang mga kurtina. Ang lugar na ito ay itinuturing na
lugar ng dilim at kababalaghan. Simula noong namatay ang kanyang
asawa ay naging mailap si Menda sa mga tao at ginagantihan nang lubos
ang sinuman ang nagkasala sa kanya at sa kanyang asawa.

Isang gabi, sina Alejandro at Josefa, dalawang magkaibigang matapang

at palaban, nagdesisyon na subukan ang kanilang lakas laban kay Lola
Magdalena. Nagtungo sila sa bahay ng matanda, puno ng katapangan at
pagmamalaki sa kanilang sarili.

145
"Sigurado ka bang kaya nating harapin ang kapangyarihan ni Lola
Magdalena?" tanong ni Josefa kay Alejandro.

"Oo naman!" sagot ni Alejandro. "Hindi ako natatakot sa mga

kababalaghan na yan. Kaya nating tumba-tumbahin siya."

Nang makarating sila sa bahay ni Lola Magdalena, tinapik nila ang

pintuan at dumungaw si Lola Magdalena mula sa kanyang bintana. Ang
kanyang mga mata ay mayroong kakaibang ningning, at tila may
kababalaghan na kumakalat sa paligid.

"Ano ang hanap ninyo dito sa aking lugar, mga maliit na sipsip?" sabi ni
Lola Meranda, na puno ng paghamon.

" Mangungumusta lang po kami lola Menda." Tugon ni Josefa

"Susubukan namin ang inyong kapangyarihan, Lola! Handa kaming

harapin ang anumang nais ninyong gawin!" sigaw ni Miguel, na puno ng
tapang.

Tumawa si Lola Meranda ng malakas. "Kayo'y nag-iisip na kayo ay

malalakas at palaban. Ngunit kayo'y nagkakamali, mga bata. Kung ako
sa inyo ay umuwi na lamang".

Naglakas-loob na pumasok si Alejandro sa bahay ni Lola Meranda at

sumunod naman si Josefa. Sa pagpasok nila ay makikita ang mga
kagamitan ng pagsasagawa ng kulam at ritwan, may mga bungo naman
ng tao , dugo na naka lagay sa isang baso at iba't-ibang langis.

"Sige, ipakita mo na ang iyong kapangyarihan!" sigaw ni Alejandro, na

puno ng poot.

Biglang sumabog ang mga kandila sa bahay at ang mga pintuan ay

nagsaraduhan. Si Lola Meranda ay humarap sa kanila, may ngiting
nakakatakot sa kanyang mga labi.

146
"Ngayon ay Ako'y inyong sinusubukan ? Alam kung dadating ka sa
panahon ito . Ngunit ang hindi mo alam na ang iyong pinaka mamahal na
ama ay ang pumatay sa Mahal kung ASAWA!!" sabay nang pagkalabog
ng mga bintana.

Bilang nalito si Alejandro sa mga sinabi ng matanda at si Josefa naman

ay nabigla sa nang yari.

"Sila ay aking hihigantihan. Ako ang hari ng kadiliman at ang

tagapagbalik ng katarungan sa mga walang-awang tulad ninyo!" bulong
ni Lola Magdalena, na puno ng galit.

"Hindi pwedeng maghasik ka nang lagim dito sa aming baryo Menda ,

ikaw ay kampon ng demonyo!" sabi ni Josefa .

Biglang sinakal ni Meranda ang babae at inidiin sa gilid ng pintuan.

Habang hawak nang matanda si Josefa ay pilit naman nagsisigaw ng
mga panalangin at mga banal na salita si Alejandro. Ngunit hindi ito
nagkaroon ng epekto kay meranda. Ang kanyang mga kamay ay
kumalas, nagpapakita ng mga tatak ng kanyang kapangyarihan.

"Makikita mo ang kalalabasan nang iyong pagka inutil"

Bigla nalang nawala ang matanda at pilit nila itong hinanap at

sinundan. Hanggang sa maka rining sila nang mga sigawan ng mga tao.
Nakita nila Josefa at Alejandro na kinakaladkad ang ama niya patungo
sa kakahuyan, kitang kita nila na puno ng dugo at nagmamakaawa ang
kanyang ama . Ngunit naging mapusok pa ito sa pagpatay na mapuno
na nang sugot at saksak sa matutulis nitong kuko.

" Ikaw ang dahilan bakit naging masakit ang aking buhat , dahil kinitil mo
ang nag iisang tao pinakamamahal ko" Sigaw ng matanda na puno nang
sakit at paghihiganti.

147
Habang nagdadasal sila Josefa kinuha naman ni Aljandro ang isang
matulis na kahoy. Nang biglang sumulpot ang mga kaluluwa ng mga
naunang biktima ni Lola Magdalena, puno ng hapdi at galit. Naglalakad
papalapit sa kanila, na nagdadala ng takot at pangamba.

"Huwag kami, sana! Kami ay mga inosente!" umiiyak si Josefa, na puno

ng takot.

"Tulungan niyo Kami, ipaghiganti niyo kami" ito ang mga salita nang
gagaling sa nga ka luluwa . Sa walang pag alin langan tumakbo si
Alejandro at itinarak ang matulis na kahoy sa dibdib ng matanda.

At isang malakas na sigaw ang kumawala kasabay nang ungol ng aso at

pagsinag ng buwan na naka centro sa matandang si Menda. Habang ito
ay unti unting namamatay ay nawawala rin ang mga kaluluwang
nabiktima nang matanda. Nagtagumpay man sila Alejandro na mapatay
ang matanda ngunit hindi na niya nailigtas ang ama.

Mula noon, ang dalawang kaibigan ay natuto na maging maingat sa nga

disesyon. Natutuhan nila na ang tunay na tapang ay matatagpuan sa
pagkilala sa kanilang mga limitasyon at pagiging maingat sa pagharap sa
mga kahinaan ng mundo ng kababalaghan.

Hanggang sa kasalukuyan, ang kuwento ng paglalaban ng dalawang

magkaibigan laban sa naghihiganting mangkukulam ay naging isang
paalala sa kanila ng kahalagahan ng respeto at pag-iingat sa mga
kapangyarihang hindi natin lubos na nauunawaan.

148
 "ANG ABANDONADONG BAHAY NI LOLA SA BUKID"

Isinulat ni: Mugot, Mae

Ngayong araw ay pupunta ang aking mga pamangkin na sila Mary at

Christine at kaibigan kung sila Popoy at kitty dito sa aming bahay dahil
ngayong araw ay kaarawan ng Nanay ko. Habang naghihintay ako sa
kanila napaisip ako na puntahan namin yung bahay ni lola sa bukid
para dalawin o tingnan kung hindi paba nasira.

Sinabi ko sa Nanay ko "Nay punta kami sa bukid dadalawin lang

napin yung bahay ni lola kung hindi paba nasira" sagot naman ng
Nanay ko "Bakit mo naman naisipan yan anak baka may mangyari
pa sainyung di inaasahan sa bukid eh" Sagot ko naman sa kanya
"Marami naman po kami Nay" sagot naman ng Nanay ko "Sige mag
ingat lang kayo dahil medyo luma na yun" masaya ako dahil
pinayagan kami ni Nanay na pumunta sa bukid, at makalipas ang
ilang oras dumating na rin sila Popoy at Kityy, sunod naman ay sila
Christine at Mary.

Masaya kaming nag-uusap ng mga pamangkin ko at mga kaibigan ko,

minsan lang kami makapag bonding ng mga kaibigan at pamangkin ko
dahil medyo busy din sila sa kani-kanilang buhay. Handa na ang mga
pagkain sa lamesa at nag-dasal muna kami bago kumain para
mapasalamatan ang bigay ng panginoong Dios saamin, pagkatapos
naming mag-dasal ay masaya kaming kumain habang nag-
kwekwentohan ng kahit ano-ano. Pagkatapos naming kumain ay agad
kong sinabi sa kanila ang naisip ko kanina na pupunta kami sa bukid sa
abandonadong bahay ni lola,

sabi ko sa kanila "punta tayo sa bukid, dalawin lang natin yung

abandonadong bahay ni lola" sagot naman nila na parang sabik na
sabik "sige punta tayo" "tara!" sagot ko naman sa kanila "kalma lang
muna, aalis tayo mamaya".

149
Nag pahinga muna kami sa bahay at nag kwekwentohan at habang nag
kwekwentohan kami biglang dumilim ang kalangitan at para bang
uulan, tas napaisip ako na "kung uulan to, di nalang siguro kami
pupunta" tapos makalipas ang ilang minuto lumiwanag na ang langit tas
sabi ng mga kaibigan at pamangkin ko "tara na habang hindi pa ang
gumagabi". Nagpaalam na kami sa Nanay ko at lumakad na papuntang
bukid, habang naglalakad kami ay medyo maingay din kami sa daan
dahil nagpa-tugtug din kami ng musika habang sinasabayan namin sa
pagkanta. Masaya kami papunta sa abandonadong bahay ni lola, tas
nung malapit na kami nakaramdam ako ng kaba na para bang hindi ko
maintidihan pero binalewala ko nalang. Papalapit na kami sa
abandonadong bahay ni lola at biglang lumakas ang hangin na para
bang sadya talaga dahil maayos naman ang panahon nung oras na yun,
makalipas ang ilang oras ay nakarating na kami sa abandonadong bahay
ni lola.

Nilibot namin ang abandonadong bahay ni lola at hindi muna kami

umakyat sa ikalawang palapag dahil natatakot kami baka bumigay ito,
dito na kami nag-pahinga at habang nag kwekwentohan kami may
biglang tumunog sa ikalawang palapag, kinabahan kaming lahat dahil
wala namang tao sa itaas, at wala namang ibang tao na pumupunta dito.
Doon nag-simula ang kaba na naramdaman ko dahil hindi ko inaasahan
na mangyayari yun pero hindi ko nalang masyadong inisip yun at
makalipas ang ilang minuto naisipan namin nila Mary at Christine na
umakyat sa ikalawang palapag para makita kung ano yung mga nandon.
Umakyat kami ng dahan-dahan para hindi bumigay yung hagdanan,
nang makarating na kami sa ikalawang palapag tumingin-tingin ako sa
paligid at habang paikot ako parang may papalapit sa likod ko at pag
tingin ko ay nabigla ako dahil ginulat ako nila Popoy at Kitty akala ko
kung ano na. Makalipas ang ilang minuto biglang dumilim ang langit at
dahan-dahang bumohos ang ulan at napag isipan namin dito nalang

150
muna mag-palipas ng gabi, natatakot na sila Christine at Mary dahil
abandonado na ang bahay na ito at wala na ring pumupunta dito.

Dumating na ang gabi at ang ulan ay hindi parin tumitigil at medyo

kinabahan na naman ako dahil baka subrang mag-alala ang Nanay ko
dahil gabi na at di pa kami nakaka-uwi ng bahay. Nilakasan ko nalang
ang sarili ko at sinabihan ko sila Christine, Mary, Popoy at si Kitty na
"kalma lang kayo, isang gabi lang naman" "dito muna tayo mag-palipas
ng gabi dahil malakas pa ang ulan" sagot naman ni Christine "natatakot
ako baka may mangyari saating masama dito" sagot naman ni Mary
"wala na naman tayong pag-pipilian, andito na tayo". Noong oras na yun
hindi ko na alam gagawin dahil wala kaming dalang kumot o ano mang
pang-tulog dahil ang plano namin ay uuwi lang kapag malapit na ang
gabi pero hindi ito inaasahang pangyayari, buti nalang at may dala
kaming pagkain at kumain muna kami dahil nagugutom nadaw sila,
nagdasal kami at habang nagdadasal kami biglang nasarado yung pinto
ng malakas at para bang sinadya talaga, matapos kaming nag-dasal ay
kumain na kumain na kami nag kwekwentohan kami habang kumakain
na may haling takot at kaba dahil sa mga nangyayari.

Naunang natapos kumain si Christine at sabi niya ilalagay lang daw

niya yung plato sa baba. Habang nag kwekwentohan kaming tatlo at
biglang may nabasag na plato sa baba at napaisip kaming lahat ni
Christine baka may nangyaring masama. Dali-dali kaming bumaba at
nakita namin si Christine na takot na takot at sabi nya saamin "may
biglang humawak sa balikat ko, tapos pag lingon ko walang tao" naiyak
nalang sa takot si Christine tas doon na nagsimula ang takot naming
lahat hindi na kami komportable. Tiniis namin ang pangyayaring iyon at
akala ko'y yun lang ang mangyayari, don lang pala nagsimula ang mga
kababalaghan na mangyayari saamin.

151
Umakyat na kami sa ikalawang palapag at pinakalma muna namin si
Christine dahil kita sa mukha yung takot nya na, pagkatapos naming
mapakalma si Christine biglang lumakas ang hangin at buti nalang ay
hindi na masyadong malakas ang ulan nung oras na yun. Sabi ni Popoy
saamin "matulog nalang tayo ng maaga para pag gising natin makaka-
uwi na rin tayo" sagot naman namin "sige". Bago kami humiga nag-dasal
muna kami para maganda ang tulog naming apat, at habang nag-
dadasal kami biglang sumigaw sa labas na tunog babae at kinabahan
ako nung oras na yun kasi kami lang ang taong nan doon sa lugar.
Pagkatapos naming mag-dasal ay humiga na kami at habang naka-higa
kami ay nagkwekwentohan kami sa high school days namin dahil
namimiss namin yung mga bonding namin noon, at makalipas ang ilang
minuto ay may biglang bumato sa bobong ng bahay o may biglang
nahulog, hindi namin alam kung ano yun pero ang lakas ng tunog, mas
lalo akong natakot at napaisip nalang ako na sana di nalang kami
pumunta dito. Nung gabing iyon ay hindi kami makatulog ng maayos
dagdag pa ng malakas na hangin at ulan, ngunit tiniis nalang namin
dahil wala na kaming magawang paraan. Malapit na mag hating gabi,
nakatulog na si Popoy at Kitty tatlo nalang kaming natitirang gising dahil
hindi makatulog sa takot, habang kaming tatlo ay nag-uusap may
narinig kaming may natumba sa ibaba na para bang may tao at parang
paakyat sa hagdanan, kinikilabotan na ako at habang palakas ng
palakas ang tunog ng hagdanan, mas lalo kaming kinikilabotan at takot
na takot na kami nung oras na yun at sa takot namin ay ginising namin
ang dalawa kong kaibigan at sinabihang "parang may paakyat ng
hagdanan" sagot naman ni Popoy "wag lang kayong mataranta, kapit
lang sa panginoon". Dali-dali kaming tumayo at tiningnan kung may tao
ba sa hagdanan at laking gulat naming lahat na wala ni isang tao sa
hagdanan. Malapit na akong maiyak sa takot nung gabing iyon dahil sa
mga nangyayari, makalipas ang ilang oras ay nakatulog na rin kami sa

152
wakas. Gumising na kami nung kaumagahan at nag-handa na para
umuwi at nung oras na yun ay nawala na ang kaba ko at nagpa-salamat
kami sa panginoon dahil ginabayan nya kami kahapon. Habang
naglalakad na kami pauwi lumingon ako sa abandonadong bahay ni lola
at nakita ng dalawang mata ko ang isang nakaputing babae sa madilim
na bahagi sa ikalawang palapag na kita sa bintana, hindi ko nalang
sinabi sa kanila at sabi ko "mag-madali na tayo baka umulan" sagot
naman ni Christine saakin "Tara para makauwi na rin sa wakas".
Makalipas ang ilang oras ay nakauwi na rin kami at subrang saya namin
dahil nakauwi na kaming ligtas at walang ni-isang nasugatan at mula
noon ay hindi na kami muling bumalik pa sa Abandonadong bahay ni
lola.

153
 “KATOK SA MANSYON”
ISINULAT NI: ALMIDA JANE A. PACHECO

Simula noong malugi ang malaking negosyong pinundar ng aking ama

ay dumaranas kami ng paghihirap kasama ang aking limang
nakababatang mga kapatid. Lilang mga tao ay naghahangad mabuhay
kahit mahirap man, kagaya ko. Sa aking buhay naisip kong hindi iyon
mangyayari sa kadahilanang walang problema ang aming negosyo at
masaya kami sa buhay ngunit ako’y nagkamali ng akala.

Dahil sa kahirapan, hindi ko lubos akalain na marating ko ang ‘Barrio

Itim’ sa paghahanap ng trabahong mapapasukan para makatulog sa
aking pamilya. Nawala ang aking kalungkutan nang may nakita akong
malaking mansyon na may isang karatula at nakasaad dito na
naghahanap sila ng tagapag-alaga ng bata. Sa isipan ko,

“Ito na ang pagkakataon!”

“Tao po? Kayo po ba ang may-ari rito?” Sa hindi malamang dahilan,

kinabahan ako ng biglaan. Siguro dahil ito pa lang ang unang subok ko
sa paghahanap ng trabaho at wala akong kaalam-alam. Baka sakaling
tatanungin ako ng kung anu-ano at hindi ko ito masasagot. Nakakahiya
kung ito’y mangyari. Humarap ang magandang babae sa kinaroroonan
ko na may maamong mukha. Ngumiti ito kaya’t ngumiti na rin ako dahil
komportable ako. Itinigil niya ang ginagawa saka naglakad patungo
saakin upang ako’y pagbuksan ng tarangkahan sa kanilang malaking
bahay. Nang makapasok na ako ay doon na nagsalita ang ginang.

“Balak mo bang mamasukan bilang tagapag-alaga ng anak ko?” saad

nito.

154
Tumango lamang ako bilang tugon. Nasa sala kami at tahimik ang lugar
na parang mapapaisip ka na mayroong mga elemento nakapaligid dahil
umiihip ang hangin at nanlalamig ako. Inilibot ko ang aking paningin at
sa ‘di kalayuan may nakita ako matandang naglalakad pababa sa
hagdanan. Kung sa labas, malaki ang bahay kung tingnan. Sa loob
naman, ay gayun din. Maganda ang desinyo, ngunit minsa’y
nakakikilabot naman. Sino nga ba ang hindi kikilabutan? Kung ang
bahay ay mukhang luma na at may nakita pa ako sa kisame ng bahay
nga gagamba. Parang gawa pa lang noong panahon ng digmaan ang ayos
ng mansyon. Ang pinagkaiba lang, halos kalahati ng gamit nila’y pang
bagong henerasyon na.

“Maupo ka, ano ang pangalan mo?” Tanong ng ginang at saka naupo
naman ito sa may harapan ko. Hindi muna ako nakasagot dahil
napatulala pa ako sa aking nakita, ang matanda na ngayo’y nakaupo na
sa silyang tumba-tumba at tumitig sa kaniya’t nakangiti. Nakakakilabot.

“Cian po.” Tumango lang ang ginang bilang tugon at saka tumayo na ito
kaya tumayo na rin ako. Pinsaunod niya ako upang maglibot sa kanilang
bahay. Nang madaanan namin ang matanda ay binati ko ito bilang
paggalang. Tinuruan naman ako ng magandang asal ng aking ina noong
nabubuhay pa lamang siya. Ngumiti lamang siya tsaka tumango.
Sumunod lang ako hanggang narating namin ang pinakaitaas na bahagi
ng bahay, sa ikalawang palapag kung saan makikita ang mga silid. May
anim na silid ito. Tatlo sa kanan at tatlo sa kaliwa.

“Ako nga pala si Karen. Ang nakita mo kanina ay ang aking ina na si
Rosario at ang pangalan ng aking anak ay si Angela. Huwag kang mag-

155
alala, kaming tatlo lang dito at pang-apat ka. Wala rito ang aking asawa
dahil nasa ibang bansa ito.”

Nakinig lamang ako ng mabuti sa paliwanag ng ginang. Dapat kong

sundin ang lahat upang maging maganda at matiwasay ang aking
pagtatrabaho.

“Sa kaliwang parte, sa pinakaunang kwarto ang tutuluyan mo. Sa

ikalawang kwarto’y walang nakatira. Pati na rin sa ikatlo at huwag mong
buksan ‘yan kung hindi naman kita inuutusan.” Nakatayo lang kami sa
isang silid nang biglang may batang sumulpot mula sa ikalawang kwarto
mula sa kanang bahagi.

“Mama!” Sigaw nito. Maganda, maputi, mahaba ang buhok at nakasuot

ng putting bistida.

Ipinaliwanag ni ginang Karen sa bata na ako ay mag-aalaga sa kaniya

habang wala ito. Ngumiti siya sa akin. Mukhang mabait naman at
madali lang alagaan. Tumakbo ang bata pababa ng hagdanan at
sinundan niya ito ng tingin. Nabaling ang tingin ko sa ginang nang ito’y
magsalita ulit.

“May sasabihin lang ako. Huwag kang lalabas ng silid mo tuwing 12-
3am. Kung lalabas ka man, pwede pa. Pero yong lalapit ka sa silid ko
lalo na kapag may marinig ka ay ‘di na pwede. Kung ano man ang
dahilan, huwag mo nang alamin. Maliwanag?”

Matagal bago ko naintindihan ang sinabi ng ginang Naguluhan man,

tumango pa rin. Bahagya pa akong napatawa dahil sa iba ang akin

156
pagkakaintindi sa sinabi nito. Anong mayro’n sa kwarto at hindi
pwedeng pumasok? Sana nga nagkamali lang ako ng inisip.

Lumipas ang isang buwan, naging mabuti naman ang lahat. Sinunod ko
ang mga bilin ng ginang. Nagluluto, naglalaba, at nag-aalaga ng bata.
Kasalukuyang akong nasa kusina, nagluluto nang biglang pumasok ang
batang si Angela.

“Ate cian, gutom” Kumuha ako ng tinapay at ibinigay sa kaniya.

“Aswang mama. Gabi-gabi kumakain siya. Ilalagay niya ako sa aparador

Nilalagyan ng kumot ang mata ko, pero tinatanggal ko. Kita ko lahat na
ginagawa niya” nagulat ako sa kaniyang biglaang sinabi at kinilabutan
ako. Pilit kong hindi ipinahalata, baka kasi maya-maya pagtatawanan pa
ko.

Ang huling mga katagang binanggit ni Angela bago dumating ang ang
ginang. At sakto ring kakatapos ko lang magluto. Ngumiti ng mala
demonyo si Angela sa akin. Nanindig ang balahibo ko. Hating gabi na at
hindi makatulog sa sinabi ng bata. Dulot ng kuryosidad, nilabag ko ang
utos ng ginang na huwag lalabas pag maingaw sa gabi. Dahan-dahang
bumangon at tumungo palabas ng kwarto. Bahagya akong napatakip ng
ilong dahil sa mabahong usok ng…

Katol? Ayaw ko pa naman sa baho ng katol. Subalit mali, hindi ito galing
sa katol. Sa kandila? At bakit naman may kandila?

Maya-maya’y may narinig akong nagbubulungan mula sa kwarto ng

mag-ina. Boses na ‘di maipaliwanag. Parang lalaki at may bata? At
dahan-dahan akong naglakad mula sa madilim na parteng kinaroroonan

157
ko at patungo sa silid kung saan pinagbabawal na lumapit o buksan.
Kumatok ako! Tatlong beses. Dahan-dahang pinihit ang pinto at inikot.
Nabuksan ko, ngunit ang tumambad sa akin ay ang malamig na hangin
lamang na nagpatindig ng aking balahibo. Madilim ang loob ng kwarto,
walang tao. Nagtataka, natatakot, nanlalamig, kinabahan, at habol ang
hiningang napatakbo ako kwarto. Ngunit, napahinto ako dahil sa
kalabog na nagmula sa ikalawang silid kasunod ng sa aking pinto.
Akmang lalapitan ko na ito nang biglang lumiwanag ang paligid.

“Sinuway mo ang bilin ko!” halos mapaigtad ako sa gulat nang biglang
may nagsalita sa likuran ko, ang ginang, halatang galit ito. Sa ganitong
oras? Gising pa siya?

“Ngayon, ito lang ang masasabi ko. Nilabag mo kaya haharapin mo. Ang
pagiging mausisa ay magtuturo sa iyo sa katotohanan, ngunit minsan sa
kapahamakan” Hindi na ako nakatulog pa sa labis na takot ko sa sinabi
niya. Kinabukasan naisipan kong magwalis sa labas. Masyadong
nakakatakot na magtagal sa loob lalo na’t mag-isa ako ngayon.

“Eneng, bago ka?” saad ng matanda na hindi ko man lang napansin

dahil sa biglaang pagsulpot nito sa harapanan ko. Tumango lang ako’t
pinagpatuloy ang aking ginagawa.

“Wala silang katulong na nagtatagal. Hindi aabut ng isang buwan

umaalis na ito at nanunumpa na hinding-hindi talaga sila babalik”

Nagtaka ako pero hindi na nagtanong pa. Baka chismis lang ‘yon, ang
mahalaga ngayon ay may trabaho ako at matutulungan ko na ang aking
pamilya. Umalis ng walang pasabi ang matanda at nagulat nalang siyang
may nagsalit sa likod niya.

158
“Huwag kang matakot sa akin. May sasabihin ako sa’yo at mahalaga ito.
Ang lahat na kaniyang nasasaksihan ay pawang sa isip lamang, dahil
ang kaniyang katawan ay kontrolado ng ibang nilalang. Layuan mo ang
pamilya ko habang maaga pa. Humayo ka na at huwag ipagkalat ang
iyong naranasan.”

Layuan? Hindi niya naintindihan ang pinapahiwatig ng Lola Rosario.

Ngunit hindi ko nalang pinansin at ngumiti na lamang sa kaniya. Tsaka
pumasok sa loob ng bahay. At aumapit ulit ang gabi, ako at si Angela na
lamang ang nasa mansyon dahil may lakad ang ginang at ang lola.

Kakaupo ko lang sa upuan ng aking silid ng may kumatok ng tatlong

beses.

“Ate!” sigaw ni Angela sa labas. Lumabas ako’t nagulantang sa aking

kaharap na may putting bistida pero nakabalot ng pulang likido at may
mga matang mapupula, nakangisi na parang demonyo na lumapit sa
akin.

“BOO!”

“AAAAAAAH!” Impit akong napasigaw sa takot sa kaniya. Tinulak niya

ako tsaka may dala dala siyang kutsilyo.

“Epal naman ni Lola. Pero buti nalang hindi mo napaniwalaan. Ngayon,

may isa na naman akong biktima at kakainin kita ngayon!” tumatawang
saad niya. Lumapit siya ngunit natulak ko siya at nakatakbo ako.
Tumatawa pa rin siyang nakasunod ng biglang sinara niya ang pinto sa
labasan ng kanilang bahay. Malademonyo na ang kaniyang tawa na

159
parang sinasapian siya ng maraming elemento at may mga dugong
umaagos sa kaniyang labi.

“KNOCK! KNOCK!” huling sabi niya bago ako nawalan ng malay.

"Ang Mahiwagang Talon ng El Salvador"

Isinulat ni: Dadang, Christen Honely B.

Sa maliit at magandang bayan ng El Salvador, naninirahan sina

Nichole at Franco. Sila ay dalawang magkaibigan na lumaki sa lugar na
iyon. Ang buong bayan ay tanyag sa kanilang mga kulay at kultura.

Nichole: "Franco, bukas ang Araw ng Kulay dito sa ating bayan!

Siguradong magiging makulay at masaya ang mga selebrasyon!"

Franco: "Tama ka, Nichole! Ito ang pinakaaabangan kong araw ng taon!
Magsasama-sama ang lahat upang ipagdiwang ang ating mga tradisyon
at kultura."

Ang Araw ng Kulay ay isang makulay na selebrasyon kung saan

ang mga tao ay nagbibihis ng mga tradisyunal na kasuotan at
nagpapakita ng kanilang mga tradisyon at sining. Ang mga bahay at mga
kalye ay dinisenyo at pinintahan ng magagandang kulay.

Nichole: "Franco, naririnig mo ba iyon? Ang tunog ng musika at

sayawan? Siguradong may mga parada at sayawan mamaya!"

Franco: "Tara, habulin natin ang parada! Dapat nating makita ang
kagandahan ng aming bayan."

160
Naghabol sina Nichole at Franco ng parada at napahinto sila sa isang
malalim na talampas na may tanawin ng magandang tanawin ng bayan
ng El Salvador.

Nichole: "Ang ganda ng tanawin, Franco. Ito ang tunay na kapayapaan at

ganda ng ating bayan."

Franco: "Oo nga, Nichole. Isang tunay na alamat ang El Salvador."

Habang sila'y nagmamadali sa paghabol ng parada, biglang

tumambad sa kanila ang isang lihim na talon na napapaligiran ng mga
malalaking puno at mga bulaklak.

Nichole: "Wow, Franco! Ano kaya ang lihim na tago ng talong ito? Parang
may mahiwagang kahulugan."

Franco: "Tingnan natin, Nichole. Sigurado akong may mga kuwento at

mga lihim na naghihintay sa atin dito."

Pagpasok nila sa talon, napagtanto nila na ito ay hindi lamang isang

simpleng lugar. Ito ay isang mundo na puno ng kahanga-hangang mga
nilalang at mga biyayang likas na natatago.

Nichole: "Franco, tingnan mo ang mga kulay at ang kahanga-hangang

mga nilalang na nakapaligid sa atin! Ito'y tila isang kaharian na mula sa
mga kuwentong pambata."

Franco: "Totoo iyan, Nichole. Ang mga bulaklak at mga hayop na

nakikita natin dito ay tila ba nabubuhay sa sarili nilang kuwento."

Sa paglalakad nila, nakatagpo sila ng isang matandang babae na may

malaking korona sa ulo at kulay-pula na mga kasuotan.

Matanda: "Mga bata, maligayang pagdating sa Mahiwagang Talon ng El

Salvador. Ako si Lola Rosita, tagapag-ingat at tagapangalaga ng mga
biyayang likas na naririto."

161
Nichole: "Lola Rosita, ang ganda at kakaiba po ng lugar na ito. Ano ang
kuwento ng Mahiwagang Talon?"

Lola Rosita: "Ang talon na ito ay pinagpala ng mga espiritu ng mga

ninuno natin. Ito'y isang sagradong lugar na naglalaman ng mga kagila-
gilalas na kapangyarihan."

Franco: "Iyon ba ang dahilan kung bakit ito'y kakaiba at puno ng mga
mahiwagang nilalang?"

Lola Rosita: "Tama ka, Franco. Dito'y matatagpuan ang mga kaalaman at
tradisyon ng ating bayan. Dito'y matutunghayan ang tunay na
kagandahan ng ating kultura."

Ang dalawang kaibigan ay nagpatuloy sa kanilang paglalakad sa

talon. Nakakita sila ng mga makukulay na ibon na lumilipad, mga
duwende na naglalaro sa mga halaman, at mga puno na umiindak sa
ritmo ng hangin.

Nichole: "Franco, hindi ko na kayang pigilin ang kasiyahan ko! Ang mga
tanawin at mga nilalang na nakikita natin dito ay napakaganda!"

Franco: "Oo nga, Nichole. Hindi ko akalain na mayroon palang ganitong

kahanga-hangang lugar sa ating bayan. Ito'y isang regalo mula sa
langit."

Lola Rosita: "Mga bata, hindi ko kayo maaaring hayaan na manatili dito
ng panghabang-buhay. Ngunit ito ay isang espesyal na pagkakataon
para sa inyo. Dalhin ninyo ang mga kuwento at kagandahan ng
Mahiwagang Talon sa ating bayan."

Nichole: "Lola Rosita, lubos po kaming nagpapasalamat sa mga biyayang

natanggap namin dito sa talon. Ito'y hindi namin malilimutan."

162
Franco: "Lola Rosita, ipapangako namin na kami ay magiging
tagapagdala ng mga kuwento at kagandahan ng El Salvador. Ipapakita
namin sa mga tao ang mga kahanga-hangang nilalang na natagpuan
namin dito.

Matapos nilang makapagpaalam kay Lola Rosita, sina Nichole at Franco

ay bumalik sa kanilang bayan, bitbit ang mga kuwento at karanasan
mula sa Mahiwagang Talon ng El Salvador. Sa Araw ng Kulay, sina
Nichole at Franco ay nagdala ng mga kulay at mga kwento ng
Mahiwagang Talon. Nagtanghal sila sa harap ng mga tao at ipinakita ang
mga biyaya at kagandahan na kanilang natuklasan.

Ang mga tao ay napahanga at napabilib sa mga kuwento at

performances nina Nichole at Franco. Ang buong bayan ay nagkakaisa
sa pagpapahalaga sa kanilang kultura at mga tradisyon. Sina Nichole at
Franco ay patuloy na nagbahagi ng mga kuwento at mga kahanga-
hangang karanasan mula sa Mahiwagang Talon. Ang kanilang
dedikasyon sa pagpapalaganap ng kultura at tradisyon ng El Salvador ay
naging inspirasyon sa mga tao na pangalagaan at ipagmalaki ang
kanilang sariling bayan.

At sa tuwing sasapit ang Araw ng Kulay, ang mga kuwento at

kagandahan ng Mahiwagang Talon ay patuloy na binibigyang-buhay,
nagpapahayag ng angking ganda at kultura ng bayan ng El Salvador.

163
 “Si Amara”
Isinulat ni: Dinoy, Charlene

Noong unang panahon, sa isang malayong tribu sa gitna ng

kagubatan, may isang dalaga na nagngangalang Amara. Siya ay may
malasakit sa kultura ng kanilang tribu at sa mga kabataan na nais
niyang turuan at gabayan tungo sa isang magandang kinabukasan.
Bilang isang katutubo, nagtataglay rin siya ng malalim na kaalaman at
kakayahan mula sa kanilang mga ninuno.

Si Amara ay ipinanganak sa isang pamilya na malapit sa

kalikasan. Mula pa noong siya'y musmos, ipinamalas na niya ang pagka-
interes niya sa kulturang katutubo ng kanilang tribu. Tuwing gabi,
sinasabi sa kanya ng kanyang ina ang mga kwento tungkol sa mga
sinaunang paniniwala at tradisyon ng kanilang lahi.

Isang araw, habang si Amara ay naglalakad sa kagubatan,

natagpuan niya ang isang munting halaman na namumulaklak na may
kakaibang kulay at kakaibang amoy. Tinanong niya ang mga matatanda
sa kanilang tribu tungkol dito at natuklasan niyang ito ay isang espesyal
na halaman na tinatawag na "Halaman ng Pag-asa." Ang halamang ito ay
may kapangyarihang maghatid ng kapayapaan at kasaganaan sa lahat
ng mga pumapasok sa kanyang presensya.

Dahil sa kanyang pagnanais na tulungan ang kanyang tribu,

nagkaroon si Amara ng inspirasyon na hanapin ang Halaman ng Pag-asa
at dalhin ito sa kanilang pamayanan. Matapos ang ilang linggo ng
paglalakbay at pagsubok, natagpuan niya ang halaman sa isang lihim na
lugar sa pinakamataas na bahagi ng bundok.

Sinundan niya ang mga ritwal na itinuro ng kanyang mga

ninuno upang mapalago ang Halaman ng Pag-asa. Sa bawat araw, nag-

164
aalaga siya ng halaman, iniisip ang kanyang tribu at nagpapakumbaba
upang hilingin ang kapayapaan at kasaganaan para sa kanilang lahat.

Hindi nagtagal, nagsimula ang mga kababalaghan sa kanilang

tribu. Ang mga halaman at puno sa paligid ng tribu ay naging mas
malago at mas malusog. Nagkaroon ng sapat na pagkain para sa lahat,
at ang mga sakit at kaguluhan ay tila naglaho. Ang tribu ni Amara ay
nagkaroon ng kapayapaan at kasaganaan na hindi pa nila naranasan
noon.

Dahil sa kanyang tagumpay, naging bayani si Amara sa kanilang

tribu. Maraming tao ang pumunta sa kanya upang humiling ng tulong at
gabayan sila sa kanilang mga hangarin. Pinag-ibayo ni Amara ang
kanyang pagmamahal at pag-aaruga sa kanilang tribu, tinuruan niya
ang mga tao ng mga sinaunang kaalaman at nagturo ng mga ritwal
upang mapalago ang kanilang pamayanan.

Nang si Amara ay tumanda, nagpasya narin siyang maging isang

guro para sa mga kabataan sa kanilang tribu. Alam niya na sa
pamamagitan ng edukasyon, maipapasa niya sa mga susunod na
henerasyon ang mga kaalamang kinakailangan upang mapanatili ang
kanilang kultura at pamana.

Sa pamamagitan ng matiyagang pag-aaral at pagsisikap, nakuha

ni Amara ang kinakailangang kaalaman at kahusayan sa pagtuturo.
Naging inspirasyon niya ang mga dakilang lider at guro ng kanilang
tribu, na nagtagumpay sa pagpapalaganap ng kanilang kultura at
kinabukasan.

Sa isang araw, nagtungo si Amara sa harap ng buong tribu

upang ipahayag ang kanyang hangarin na maging guro. Ipinahayag niya

165
ang kanyang pangako na mamuno at maglingkod sa tribu sa
pamamagitan ng pagtuturo sa mga kabataan.

Sa kanyang mga klase, ipinamahagi ni Amara ang mga

tradisyon, mga salaysay ng kanilang ninuno, at mga kasanayang
pangkabuhayan na nagpapalakas sa kanilang tribu. Hindi lang siya
nagtuturo ng mga kaalaman, kundi ipinakikita rin niya sa kanyang mga
estudyante ang pagpapahalaga at pagmamahal sa kanilang kultura.

Sa bawat araw na lumipas, nakita ni Amara ang pag-usbong ng

kagitingan at pagkamakabansa sa mga puso ng mga bata. Pinasigla niya
ang kanyang mga estudyante na magsikap at maging matatag, hindi
lamang para sa kanilang sarili, kundi para rin sa buong tribu.

Naging kilala si Amara bilang isang mabuting guro na

nagbibigay-inspirasyon sa kanilang mga kabataan. Dahil sa kanyang
pagsusumikap, unti-unti ring lumawak ang pag-unawa ng mga batang
ito sa kanilang sariling kultura. Hindi na lamang sila mga tagapakinig ng
mga kwento, kundi mga tagapagdala rin ng mga ito.

Matapos ang ilang taon ng pagtuturo, naging kilala si Amara

hindi lamang sa kanilang tribu, kundi pati na rin sa mga karatig na
komunidad. Binigyang-pagpapahalaga siya bilang isang kahalagahang
pangkultura at nagkaroon ng mataas na pagkilala sa kanyang mga
nagawa.

Ang kwentong ito ni Amara ay isang paalala na mahalagang

pangalagaan at palaganapin ang ating kultura. Sa pamamagitan ng
pagmamahal sa sariling lahi at ang pagtuturo ng mga kaalaman sa mga
susunod na henerasyon, maaari tayong magkaroon ng isang matatag at
maligayang pamayanan na may patuloy na koneksyon sa ating mga
pinagmulan.

166
 "SA BUKID"
ISINULAT NI: JINKY GALLANO

Alas tres ng umaga ay nagigising na ang mag-asawang si Maria at

Jose. Humihikab pa si Maria bago tumungo sa kusina at sumunod
naman si Jose para magtimpla ng kape. Si Maria ay nagsisimula ng
magsaing. Kinuha niya ang kaldero at nilagyan ng tubig para pakuluin
sa nagliliyab na apoy. Pagkatapos, iniabot ng kanyang asawa ang isang
tasa ng kape. Masaya silang nagkukwentuhan at binabalikan ang
kanilang buhay noong sila pa ay magkasintahan. Sa edad na kwarenta,
kinikilig pa rin si Maria ng naaalala niya noong panahon na niligawan
siya ni Jose. Lagi siya nitong binibisita sa kanilang kubo na may dalang
mga prutas at gulay.

Pagkalipas ng kalahating oras ay naluto na rin ang agahan kaya

naghain na si Maria para makakain ang kanyang asawa at dalawang
anak na kakagising pa lamang. Ang panganay ay si Marie na sampung
taong gulang at ang bunso ay si John na pitong taong gulang.
Pagkatapos niligpit ng magkapatid ang kanilang higaan, agad silang
tumungo sa kusina para tulungan ang kanilang ina sa paghahanda ng
agahan.

"Kain na!" sigaw ni Maria.

Sa hapag-kainan, ang nagbibigay saya ay ang dalawang bata na

panay ang kwento tungkol sa kanilang mga kalaro sa mga nagdaang
araw. Pagkatapos nilang kumain, tinulungan naman ang kanilang ina sa
pagliligpit. Habang si Jose naman ay naghahanda sa pagpunta niya sa
bukid para mag-araro. Kinuha niya ang kanyang sombrero na nakasabit
sa dingding na malapit lamang sa pintuan. Nakasuot siya ng lumang
tsaketa, lumang damit, pantalon at bota. Nasa tagiliran naman ang

167
kanyang itak. Inabot ni Maria ang isang supot na may kanin at ang
mabangong bagoong. Medyo malayo kasi ang kanilang bahay sa sakahan
kaya tuwing hapon o di kaya’y aabutin pa ng gabi bago makauwi si Jose.
Mahigpit naman niyang ibinilin sa kanyang dalawang anak na
magpakabait at huwag bibigyan ng sakit ng ulo ang ina.

Kahit malayo na si Jose, nakikita pa rin niya ang kaway ng

dalawang bata at asawa, rinig pa rin niya ang sigaw ng mga ito.

“Tay, ingat po kayo! Pasalubong rin po mamaya!”

"Oo naman. Ingat din kayo dyan!"

Hindi naman bago sa kanya iyon dahil araw-araw sinasabi ng

kanyang mga anak ang katagang iyon pero ganoon pa man, hindi siya
nagsasawa at hinding-hindi magsasawa.

Nang mawala na sa paningin ang kanilang haligi ng tahanan,

pumasok ulit sila sa loob ng bahay. Nagbihis si Maria ng bistida na
lagpas sa kanyang tuhod at itinali ang buhok kaya maaliwalas ang
kanyang mukha. Habang sina Marie at John ay nag-aagawan pa sa
isang walis kaya’t inawat ito ng kanilang ina. Sinabihan nito si John na
maghugas na lang ng pinagkainan at ang kanyang nakatatandang
kapatid na lang ang magwawalis ng bakuran. Si Maria naman ay
pinapakain ang alaga na dalawang baka, tatlong kambing, dalawang aso,
at mga manok.

Pagkatapos, sabay silang tatlo na pumunta sa ilog. Dala-dala ni

Maria ang malaking palanggana na pono ng maruruming labahan. Si
Marie ang nagdadala ng tabo na may lamang sabon at bras para sa

168
paglalaba at si John naman ay may dalang dalawang balde na walang
laman para sa pag-uwi nila mamaya ay matutulungan nila ang kanilang
ina sa pagdadala. Sa napakalamig na umaga, may naglalaba na rin sa
ilog. Masiglang bumati si Maria sa kanyang pinsan na naglalaba kasama
rin ang dalawang anak. Habang sila’y naglalaba, nagkukwentuhan rin at
ang kanilang mga anak ay masayang nagtatampisaw sa tubig.

Sa bukid, nagsisimula ng mag-araro si Jose kasama ang kanyang

mga pinsan. Ang araw ay nagpapakita na rin. Napakaganda ng panahon
dahil sa mahalimuyak ng hangin, may mga ibon na lumilipad na parang
nagsasaya, at ang tawanan ng mga taong nag-aararo. Si Jose ang
nangunguna sa kwentuhan na sinasabayan naman ng kanyang mga
pinsan.

Pagsapit ng alas diyes ng umaga ay pansamantalang ng

nagpapahinga ang mga nag-aararo at ang kanilang mga kalabaw ay
pinalublob sa ilog. Masaya silang kumakain ng kamoteng kahoy na dala
ni Nonong, isa sa kanyang mga pinsan. Alas dos na ng hapon ay
nagsimula ulit silang mag-araro at masigla na ang kanilang kalabaw
dahil nakalublob ito ng matagal na oras. Pagsapit ng hapon,
naghahanda na si Maria ng hapunan habang ang dalawang bata ay
binabantayan ang alagang baka at kambing na kumakain. Nang dumilim
na ang paligid, umuwi ang dalawa at nadatnan nila ang kanilang ama na
kakauwi lang. Nagmano at yumakap sila ng mahigpit. Nagbihis saglit si
Jose ng pambahay tsaka pumunta sa kusina para maghapunan. Sinabi
niya sa kanyang mga anak ang simoy ng hangin sa bukid kahit tirik na
tirik ang araw at ang mga ibong umaawit kaya sina Marie at John ay
gusto ring pumunta sa bukid kahit malayo at dahilig ang kanilang
dadaanan.

169
 Kahit nakakapagod ang araw ni Jose, nakakangiti pa rin siya dahil
sa kanyang asawa at dalawang anak. Araw-araw, nagsisikap siya para
buhayin ang kanyang pamilya. Mag-aararo siya kahit tirik pa ang araw
at bawat bungkal niya ng lupa, hindi lang ito ang binubuhay niya kundi
pati na rin ang pangarap at kinabukasan ng kanyang pamilya.

170
 “AKO AY TUBONG MINDANAWON”
Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay isa ring tubong mindanawon? Dahil ako ay Oo, isa

akong producto ng isang tunay na dugong Pilipino. Ako’y namulat
nas lugar ng Mindanao simulat sapol. Ito’y mayaman sa likas na
yaman katulad ng mga bulubundukin na kay ganda pagmasdan at
dagat na kay lawak at linaw na kay sarap langoyan at marami
pang iba. Marami ka rin makikitang mga pasyalan dito kung
kaya’t tiyak na ikaw ay mag-eenjoy kasama ang iyong mga
pamilya. Sagana din sa palay, mais, gulay at prutas ang aming
lugar dito lalong-lalo na, ang probinsya namin dito sa Barangay
Malanang, Opol, Misamis Oriental.
Ako ay tubong Mindanawon, isang lugar na mayaman sa kultura
at likas na ganda. Ang aking kwento ay tungkol sa aking buhay sa
Mindanao at kung paano ito nakapagbigay ng malalim na
impluwensya sa aking pagkatao. Ang Mindanao ay tahanan ng
iba’t ibang kultura, etniko grupo, relihiyon, at mga wikang
sinasalita. Ang mga pangunahing pangkat etniko sa Mindanao ay
kinabibilangan ng mga Moro katulad ng mga Maguindanao,
Maranao, at Tausug, mga Lumad katulad ng mga Mandaya,
Manobo, at Subanen, at mga migranteng grupo tulad ng mga
Bisaya at mga Ilokano.

Napakaraming mga magagandang tanawin sa Mindanao na

nagpapakita ng likas na ganda ng kalikasan. Mula sa malalawak
na bukirin, magagandang mga pulo, hanggang sa mga bundok at
talon, ang Mindanao ay isang paraiso para sa mga taong mahilig
sa kalikasan. Sa aking mga paglalakbay sa iba't ibang lugar sa
Mindanao, ako ay nabighani sa kanyang kagandahan at

171
kayamanan ng likas na yaman. Nag-aalok ito ng mga kahanga-
hangang atraksyong panturista, magagandang beach, hot spring
resort, makulay na piyesta, at daan-daang magagandang lugar.
Ang pamumuhay sa Mindanao ay malaki ang pagkakaiba, depende
sa lokasyon, pangkat etniko, at ekonomikong kalagayan.
Maraming mga komunidad sa Mindanao ang nakatuon sa
agrikultura, partikular na sa pagtatanim ng palay, mais, saging, at
iba pang prutas at gulay. Ang mga mangingisda rin ay mahalaga
sa mga kaharian ng mga Moro at sa mga komunidad na malapit sa
mga baybayin at lawa.

Simula pa noong aking kabataan, ako ay lumaki sa isang maliit

ngunit magiliw na bayan sa timog Mindanao. Ang aming
komunidad ay napapaligiran ng mga burol, talampas, at mga sapa.
Ang aking mga magulang ay mga magsasaka, kung saan kami ay
nagtatanim ng mga palay, mais, at kahit mga prutas. Ang aming
araw-araw na pamumuhay ay nababalot ng pagtitiyaga, sipag, at
pakikipagkapwa-tao. Minsan mahirap kasi ang buhay dito sa
probinsya namin ngunit hindi ka mag tiyaga hindi ka makaka
ahon sa kahirapan. Dahil ikinagagalak din natin ang mga
kahirapang ating tinitiis, dahil alam nating ito’y nagbubunga ng
pagtitiyaga. At ang pagtitiyaga ay nagbubunga ng katatagan, at
ang katatagan naman ay nagbubunga ng pag-asa.

Sa aking paglaki, ako ay nakaranas ng iba't ibang karanasan na

nagpabago sa aking pananaw sa buhay. Nakita ko ang hirap at
kahirapan ng maraming tao sa aking paligid, ngunit hindi iyon
naging dahilan upang mawalan ako ng pag-asa. Sa halip, itinuro
ito sa akin ng aking mga magulang na maging matatag at patuloy
na lumaban para sa aking mga pangarap. Subalit, hindi hadlang

172
ang kahirapan kung nais mo magtamo ng tagumpay o maabot ang
mga pangarap mo. Ang kailangan lang dito ay pagkakaroon ng
positibong pananaw sa buhay at lalakipan ng pagsisikap at
pagtitiyaga sa paggawa. Makakatulong ang determinasyon natin at
lakas ng loob upang maharap ang kahirapan ng buhay para
makamtan mo ang hinahangad sa buhay. Huwag tayong susuko at
mawalan ng pag-asa sa bagay na ito dahil lahat ay may solusyon.

Dito sa probinsya, maaari kang magkaroon ng mas malawak na

tahanan tulad dito sa amin kasi malawak kasi ang lupang
nasasakupan ng tatay kayat kung may planong akong gumawa ng
malawak na tahanan ay magagawa ko ito kumpara sa mga
urbanong lugar. Maaaring magkaroon ka ng isang bahay na may
malaking bakuran o kahit na isang bukid. Maraming mga tahanan
sa probinsya ay mas maluwag at iba ang estilo ng pamumuhay at
ang karaniwang nahahalintulad sa isang mas malalim na
koneksyon sa kalikasan at mas simpleng pamumuhay. Ito ay
nagbibigay-daan sa mga residente na magkaroon ng mas maluwag
na pamumuhay. Kaya’t ang pamumuhay ko dito sa probinsya
kahit mahirap, ay maka hinga-hinga rin kam. Kahit hindi gaano
karami yung pero, subalit mayaman namn sa prutas, gulay at iba
pa. Hanggang sa lumaki na ako ay natutunan ko din ang aming
kahirapan. Kaya nag sumikap akong mag-aral ng mabuti para
maiahon ko sa hirap ang pamilya ko. Dahil hindi talaga madali
ang buhay lalo na sa ngayon na henerasyon.

Napakalaking totoo na ang kahirapan sa buhay ay hindi talaga

hadlang para makamtan ang tugatog ng tagumpay magsikap lang
tayo at mag tiyaga sa buhay para tayo ay mag tatagumpay. Hindi
mo mararanasan ang tunay na tagumpay kung’di ka makakaranas

173
ng pagsubok sa buhay. Lakas at tapang lang ang kailangan para
makamit ang tagumpay. Ang tunay na sikreto ng tagumpay ay
pagsisikap at patuloy na pagbangon sa ating bawat pagkakamali
sa buhay huwag lang tayong mawalan ng pag-asa at pilitin nating
itaguyod ang ating pag-aaral para tayo ay makaahon sa kahirapan
sa buhay. Sa bawat tao dito sa mundong ibabaw at itatak natin sa
ating isipan na huwag tayong susuko kahit anong mangyayari sa
ating buhay dahil yan ay isang pagsubok lamang ang lahat ng iyan
ay malalampasan din yan. At di natin dapat ipairal sa ting sarili na
tayo ay matatakot na humarap sa mga pagsubok sa buhay
manalig lang tayo sa ating mahal na maykapal.

174
 "Ang Mahiwagang Kulay ng Bundok"

Isinulat ni: Ledesma, Abigail Concepcion R.

Ang Ogorot ay isang katutubong pangkat-etniko na matatagpuan

sa Cordillera Administrative Region ng Pilipinas. Sila ay kilala sa
kanilang malalim na kultura at tradisyon na nagpapakita rin sa kanilang
mga kulay at pagkakakilanlan.

Itong kwento ng katutubong kulay tungkol sa mga Ogorot ay ang kwento

ng "Ang Mahiwagang Kulay ng Bundok." Noong unang panahon, may
isang maliit na tribu ng Ogorot na naninirahan malapit sa isang mataas
na bundok. Ang mga tao sa tribu ay may mahalagang papel bilang
tagabantay ng bundok at ng mga kagubatan sa paligid nito. Ang mga
Ogorot ay maaaring magpaabot ng mga mensahe sa pamamagitan ng
mga iba't ibang kulay ng mga damit na sinusuot nila. Ang bawat kulay
ay naglalaman ng kahulugan at iba't ibang mga kahalagahan. Ang mga
tao ng tribu ay nagtatrabaho nang sama-sama para panatilihin ang mga
bundok at kagubatan na may buhay. Isang araw, ang pinakamatandang
miyembro ng tribu, si Apo Lakay, ay nakatanggap ng isang mataas na
pangitain. Sa kanyang panaginip, ipinakita sa kanya ang isang malaking
hamog na bumabalot sa buong bundok. Sa loob ng hamog, may mga
kulay na nagliwanag at nagbigay-buhay sa mga halaman at mga hayop.
Nagising si Apo Lakay na may malaking pagkabahala. Inisip niya na ang
mga kulay na iyon ay nawawala na sa kanilang tribu. Sinabi niya ito sa
ibang mga miyembro ng tribu, at nagdesisyon silang gumawa ng isang
kumperensya upang makahanap ng mga sagot. Sa kumperensya,
nagbahagi ang bawat miyembro ng tribu ng kanilang mga alaala tungkol
sa mga kulay na kanilang ginagamit noon. Sa pamamagitan ng
pagtutulungan, natuklasan nilang ang mga kulay na iyon ay nagmula sa

175
mga likas na sangkap na matatagpuan sa kanilang kapaligiran.
Nagsimula silang maghanap at magtipon ng mga dahon, bulaklak, ugat,
at iba pang mga likas na sangkap upang makabuo ng mga natural na
kulay. Gumawa sila ng mga tinta at mga pintura mula sa mga ito at
nagtayo ng isang maliit na paaralan upang matuto ang mga kabataan ng
tribu kung paano gumawa ng mga kulay na ito. Sa loob ng ilang taon,
ang mga Ogorot ay nagtagumpay sa pag papanumbalik ng mga
tradisyonal na kulay sa kanilang tribu. Nagpatuloy sila sa pagkolekta ng
mga likas na sangkap at sa pagturo sa mga susunod na henerasyon ng
mga pamamaraan ng paggawa ng mga natural na kulay.

Ang mga bata sa tribu ay masigasig na nag-aaral ng mga teknik sa

paggawa ng mga kulay. Natuklasan nila ang mga lihim ng mga ninuno
sa paghahalo ng mga sangkap at sa pagsasaayos ng mga tamang sukat
at proporsyon. Kasabay ng pag-aaral ng mga kulay, ipinagpatuloy rin ng
mga Ogorot ang kanilang pagbabantay sa bundok at mga kagubatan.
Sinisiguro nila na ang mga likas na yaman ay mapangalagaan at hindi
mapinsala ng mga panlabas na panganib. Isang araw, habang ang mga
bata ay naglalaro malapit sa ilog, napansin nila ang isang kulay na hindi
nila nakikita noon. Ito ay isang kulay na hindi nila matukoy o
maipaliwanag. Ang kulay na ito ay parang hindi nagmula sa anumang
likas na sangkap na kanilang alam. Nabalitaan ni Apo Lakay ang
pangyayari at nagpasya siyang pumunta sa lugar kung saan nakita ang
misteryosong kulay. Nakita niya na ang kulay na iyon ay nagmumula
mismo sa loob ng lupa. Isang hiwaga ang nagbigay-buhay sa kulay na
hindi maipaliwanag ng mga Ogorot. Batid ni Apo Lakay na ang hiwagang
ito ay isang biyaya mula sa kanilang mga ninuno at mula sa mismong
kalikasan. Ipinasya niya na ang misteryosong kulay ay ituring bilang
isang sagisag ng pagkakaisa at lakas ng tribu. Mula noon, ang mga
Ogorot ay nagtuloy-tuloy sa paggamit ng mga tradisyonal na kulay na

176
kanilang natuklasan, kasama ang misteryosong kulay mula sa loob ng
lupa. Ipinagmamalaki nila ang kanilang kulay at nagpatuloy sa
pagpapahalaga sa kanilang kultura at pinagmulan.

Ang kwento ng "Ang Mahiwagang Kulay ng Bundok" ay patunay sa

kahalagahan ng pagpapahalaga sa mga tradisyon at kultura ng mga
katutubo. Sa pamamagitan ng pag-unawa at pagpapasa ng mga
kaalaman, nagpapatuloy ang mga Ogorot sa pagpapalaganap ng
kanilang katutubong kulay at pagkakakilanlan Dahil sa kanilang
dedikasyon sa pagpapahalaga sa mga tradisyon at kultura, naging kilala
ang tribu sa buong rehiyon. Ang misteryosong kulay mula sa loob ng
lupa ay naging isang mahalagang bahagi ng kanilang mga ritwal at
seremonya. Ginagamit ito bilang isang sagisag ng pagkakaisa at
kapangyarihan ng tribu. Sa bawat pagtitipon at selebrasyon, ang kulay
na ito ay ipinapakita sa mga palamuti, mga kasuotan, at mga likhang-
sining ng mga Ogorot. Ang mga Ogorot ay hindi lamang nagpapahalaga
sa kanilang kulay, ngunit patuloy din silang nagtatrabaho para sa
pangangalaga ng kanilang kalikasan. Sila ay matapat na tagabantay ng
bundok at mga kagubatan, nagpapanatili ng balanse at naglalagay ng
mga patakaran upang mapangalagaan ang likas na yaman. Dahil sa
kanilang mga pagsisikap, ang mga Ogorot ay naging halimbawa ng
pagiging maingat na tagapangalaga ng kalikasan. Ibinahagi nila ang
kanilang kaalaman sa iba pang mga pangkat-etniko sa rehiyon,
nagtataguyod ng kooperasyon at pagkakaisa upang mapanatili ang
kalikasan at kasaganaan para sa hinaharap.

Sa bawat henerasyon, ang mga Ogorot ay nagpapatuloy sa kanilang pag-

unlad at pagpapalawak ng kanilang kultura. Ang kanilang mga kulay at

177
tradisyon ay patuloy na nagbibigay ng pagkakakilanlan at pagmamalaki
hindi lamang sa tribu kundi sa buong sambayanang Pilipino.

178
 PAG-AARARO SA BUKID (PARA SA PAMILYA)
ISINULAT NI: IVY JOY D. MAGSACAY

Sa isang maliliit na baryo na napapalibutan ng mga luntiang bukid at

magagandang tanawin, naninirahan ang isang masayang pamilya na
sina Tatay Pedro, Nanay Maria, at ang kanilang dalawang anak na sina
Diego at Sofia. Ang kanilang baryo ay kilala sa mga malalawak na
sakahan at pag-aararo ng lupa bilang pangunahing hanapbuhay ng mga
tao.

Sa isang maaliwalas na umaga, nagkakainan ang mag-anak sa malaking

bahay na nasa gitna ng kanilang taniman ng mais. Nagbibigay saya ay
ang dalawang bata na panay ang kwento tungkol sa kanilang mga kalaro
sa mga nagdaang araw. Pagkatapos nilang kumain, tinulungan naman
ang kanilang ina sa pagliligpit. Habang si Tatay Pedro naman ay
naghahanda sa pagpunta niya sa bukid para mag-araro. Kinuha niya
ang kanyang sombrero na nakasabit sa dingding na malapit lamang sa
pintuan. Nakasuot siya ng lumang tsaketa, lumang damit, pantalon at
bota. Nasa tagiliran naman ang kanyang itak. Inabot ni Nanay Maria ang
isang supot na may kanin at ang mabangong bagoong. Medyo malayo
kasi ang kanilang bahay sa sakahan kaya tuwing hapon o di kaya’y
aabutin pa ng gabi bago makauwi si Tatay Pedro. Mahigpit naman
niyang ibinilin sa kanyang dalawang anak na magpakabait at huwag
bibigyan ng sakit ng ulo ang ina. Ngunit gustong sumama ng dalawansa
bukirin.

Tatay Pedro: (nakangiti) Mga anak, sige na nga total maganda naman
ang panahon ngayon. Samahan niyo nalang ako sa pag-aararo sa bukid.
Gusto kong ring ipakita sa inyo ang kahalagahan at kagandahan ng ating
tradisyonal na pamamaraan sa pagsasaka.

179
Diego: (kumain ng masigla) Opo, Tatay! Excited na po ako na makita ang
inyong ginagawa sa bukid.

Sofia: (kasabay na sumasang-ayon) Ako rin, Tatay! Gusto kong

matutunan ang mga katutubong pamamaraan natin sa pagsasaka.

Tatay Pedro: Magandang pagsasama-sama ang ating gagawin. Sa

pamamagitan ng ating pag-aararo, malalaman natin ang pagpapahalaga
natin sa kalikasan at kung gaano kahalaga ang bawat halik ng lupa.

Nagsimula ang kanilang paglalakad patungo sa malawak na bukid. Sa

bawat hakbang na kanilang ginagawa, natatanaw nila ang mga tanim na
sumasayaw sa ihip ng hangin at nagbibigay buhay sa kanilang paligid.

Tatay Pedro: Tingnan natin ang ating unang hakbang, mga anak. Ang
ating mga ninuno ay nag-aararo sa pamamagitan ng kalabaw. Ito ang
tradisyunal na pamamaraan na nagdudulot ng katatagan at lakas sa
lupa.

Diego: (nagkibit-balikat) Bakit hindi na lang po natin gamitin ang makina,

Tatay? Mas mabilis at madaling gawin iyon.

Tatay Pedro: Oo, mabilis nga ang makina, ngunit may magandang
dahilan kung bakit natin ipinagpapatuloy ang tradisyonal na
pamamaraan. Ang kalabaw ay hindi lang simpleng hayop, kundi ito rin
ang katuwang natin sa pag-aararo. Ipinapakita natin ang pagrespeto
natin sa mga biyayang ibinigay sa atin ng kalikasan.

Nanay Maria: At ito ay nagbibigay rin ng trabaho sa ating mga

kababayan, lalo na sa mga magsasaka na nag-aalaga ng kalabaw. Ito rin
ang nagpapanatili sa ating kultura at pagkakakilanlan bilang mga
katutubo.

Nang makarating sila sa bukid, nagtanim sila ng palay sa malawak na

sakahan. Sa tuwing itinatali ni Tatay Pedro ang mga karit na ginagamit

180
sa pag-aararo, ipinapakita niya ang tamang paraan ng paghawak at
paggalaw.

Tatay Pedro: (nagpapaliwanag) Sa pamamagitan ng pag-aararo ng lupa,

binabawasan natin ang dami ng mga lumalabas na damo at mga insekto.
Ang ganitong pamamaraan ay nagbibigay-daan sa ating mga halaman na
lumago at magbunga nang maayos.

Diego: (natutuwa) Ang galing po, Tatay! Parang isang malaking larong
pasyente at determinado.

Sofia: (nagsalita habang nagtanim) Nakakatuwa po, Tatay. Ito'y hindi

lang isang simpleng gawain. Ito ay pagpapakita ng ating pagmamahal sa
kalikasan at ang ating pagpapahalaga sa mga tradisyon natin.

Habang nagtatanim sila, namangha sila sa kagandahan ng mga taniman

sa paligid. Nakita nila ang mga malalaking terraces na nagbibigay ng
kaaya-ayang tanawin sa bukid. Ito ay nagpapakita ng kagitingan ng
kanilang mga ninuno sa pagsasaka.

Tatay Pedro: (nakangiti) Ang ating mga terraces ay isang pambihirang

gawaing kamay ng mga Igorot. Ito ay nagsisilbing inspirasyon sa iba't
ibang tribo at iba't ibang bansa. Ang ating pagpapahalaga at
pagsusumikap sa pagsasaka ay nagdudulot ng biyaya sa ating tribu.

Nang matapos nila ang kanilang pagtatanim, pabalik na sila sa tahanan

nila. Sa kanilang paglalakad, nagpalitan sila ng mga ngiti at halik ng
kalikasan. Nakita nila ang mga ibon na naglilipad at ang mga bulaklak
na nagbibigay ng kulay at saya sa kanilang landas.

Nanay Maria: (tinatapos ang araro) Nakita niyo ba ang kulay at

kagandahan ng ating bukid? Iyan ang ating katutubong kulay na hindi
maaring mawala sa ating puso at isipan.

181
Diego: (nakangiti) Opo, Nay. Iyan ang ating katutubong kulay na ating
ipagmamalaki at ipapasa sa mga susunod na salinlahi.

Habang sila'y patungo sa kanilang tahanan, dala nila ang mga aral at
kasiyahan na naranasan nila sa kanilang pag-aararo. Sa bawat araw na
darating, pinangako nilang ipagpapatuloy ang kanilang tradisyon at
pagpapahalaga sa kalikasan. Ang pamilyang ito ay naging alagad ng
katutubong kulay at naging halimbawa sa iba na ang tradisyon at pag-
aararo ay mahalaga at dapat ingatan.Kahit nakakapagod ang araw sa
bukirin, nakakangiti pa rin siya dahil sa kanyang asawa at dalawang
anak. Araw-araw, nagsisikap sila para mabuhay sila. Mag-aararo parin
ang haligi ng tahanan kahit tirik pa ang araw at bawat bungkal niya ng
lupa, hindi lang ito ang binubuhay niya kundi pati na rin ang pangarap
at kinabukasan ng kanyang pamilya.

182
 “AMIHAN”

Isinulat ni: Ruela Grace B. Medina

Iba’t ibang taong ay may kanya-kanyang kahiligan sa pagdiskubre ng

kanilang mga talento upang mas mahubog ang kanilang kakayahan
upang maging tulay o inspirasyon sa katutubong kulay.

Noong unang panahon, sa isang malayong bundok ng Pilipinas, may

isang tribu ng mga katutubo na kilala sa kanilang kahusayan sa
paggawa ng iba't ibang uri ng tela at kagamitan. Ang bawat isa sa kanila
ay may natatanging kakayahan sa paghahabi at pagpipinta ng mga
disenyo na kumakatawan sa kanilang kultura at pinagmulan.

Si Amihan, isang babae na may malakas na pagnanais na matuto mula

sa mga matatanda, ay nagnanais na magkaroon ng sariling tela na may
katutubong kulay.

“Gusto ko matuto kung paano ang paghahabi ng mga tela at gusto ko rin
balang araw na ako mismo ang gumawa sa isusuot ko at ipagmamalaki
ko”. Saad ni Amihan

Sa kanyang pag-iisip, ang kanyang mga kasamahan ay dapat magsuot

ng mga damit na nagpapakita ng kanilang kultura at pagkakakilanlan.
Kaya dali-dali siyang naghanda ng mga kagamitan para sa kanyang
paglalakbay upang magpaturo. Sinimulan ni Amihan ang kanyang
paglalakbay patungo sa mas malalayong tribo upang hingin ang tulong
ng mga matatanda doon.

“Ang hirap pa lang maglakbay nang mag-isa, ang bigat-bigat pa naman

tong bag na dala ko! halos lahat na siguro ng gamit namin ay dinala ko
para handa ako sa anumang balakid na dadaanin ko.

Kaya sa di-inaasahang pagkakataon umulan ito ng malakas at nagsilong

muna siya sa may puno para huminto.

183
“Ano ba namang buhay ito ohhh!! Sinabi ko lang naman na handa ako
sa anumang pangyayari, umuulan pa ng malakas.” Kailan ba to titigil
ang layo pa naman ng lalakbayin ko.

Hanggang sa doon na lang siya naghintay at natulog sa ilalim ng

malaking punongkahoy.

“Buti na lang may dala akong kumot dito, okay na siguro to para hindi
ako lamigin, bukas ko na lang ituloy ang paglalakbay ko”. Saad ni
Amihan

Kinaumagahan nagpapatuloy parin si Amihan sa paglalakbay, hanggang

sa matanaw na niya ang mga kubo na tinitirhan ng mga tribong Igorot sa
malayo. May mga batang igorot na kanyang nadadanan na masayang
naglalaro at yong mga iba ay abala sa paghahabi ng mga tela. Nakita rin
niya na magaganda ang mga disenyo ng paghahabi ng ibat ibang kulay
ng tela na gawa nito at namangha siya sa kanyang Nakita at na enganyo.

Sa kanyang pagdating, ipinahayag niya ang kanyang kahilingan na

matuto sa kanilang mga pamamaraan ng paggawa ng tela at pagpipinta.

“Lola, pwede po ba magturo kong paano ang tamang paghahabi ng mga

tela?”

“Oo naman ineng, Oo siya halika dito! At ituturo ko ang tamang paraan
ng paghahabi alam kong medyo mahirap ito sa umpisa ngunit pag ito ay
palagi mong sinasanay ay matuto ka naman, basta desidido kang
matuto.” saad ni Apo Wang-od.

“gustong gusto po akong matuto, bata pa lang po ako pangarap ko na po

itong gawin kaya nong nagdalaga ako pinangako ko sa sarili ko na nais
kong makapunta sa lugar na ito para matutunan ang lahat ng ito”. Saad
ni Amihan

184
 Matapos ang matagal na panahon ng pag-aaral at pagpupunyagi,
natutuhan ni Amihan ang mga sikreto ng paghahabi at pagpipinta ng
mga tela. Tinulungan siya ng mga matatanda na makabuo ng sariling
tela na may mga disenyo na nagpapakita ng kanyang pagkakakilanlan at
ng kanilang tribu. At hanggang sa marami na siyang nagawa na ibat
ibang disenyo ng tela.

Napuno ng kaligayahan si Amihan nang makita niya ang angkin na

katutubong kulay na ibinahagi niya sa kanyang mga kasamahan.

“Amihan, napakaganda naman yang ginawa mong disenyo, sana ako rin
matuto gumawa ng ganyan. Saad ni Em

“Turuan mo naman kami Amihan ohh”. Saad ng isa niyang kaibigan.

“Sino ba naman ako para tanggihan kayo, hindi ako nagsanay na

maghahabi ng tela para sa sarili ko gusto ko rin tumulong at maging
inspirasyon sa mga kabataan”. Saad ni Amihan

“Nakaka proud ka naman Amihan”. Saad ni Em

Sa pamamagitan ng kanilang mga likhang-sining, nagkaroon sila ng

isang bagong paraan upang ipahayag ang kanilang kultura at pag-ibig sa
sariling bansa. Ang mga kasamahan ni Amihan ay lubos na
nagpapasalamat sa kanya dahil sa kanyang pagiging determinado na
matuto at magsilbi bilang inspirasyon para sa kanila.

Ang kanilang mga damit ay nagkaroon ng bagong kahulugan at

nagsilbing isang palatandaan ng katatagan at pagiging proud sa
kanilang mga katutubong kulay. Simula noon, ang tribu ay naging kilala
sa buong rehiyon dahil sa kanilang kahusayan sa paggawa ng mga
kagamitan at mga tela na may makulay at magagandang disenyo. Ang
kuwento ni Amihan ay naging inspirasyon para sa iba pang mga
katutubo na ipahayag ang kanilang kulturang may sariling katutubong
kulay na dapat natin ipagmamalaki.

185
186
 ANG BALON NG KABUTIHAN
ISINULAT NI: JENNEFER D. MUGOT

Ang kabutihan ng tao ay naglalarawan sa kanyang kakayahan at

intensyon na gumawa ng mabuti sa kapwa at sa mundo. Ito ay
nagsisimula sa maliit na mga gawa ng kabutihan na maaaring magdulot
ng malaking pagbabago. Ito ay naglalabas ng tunay na pagkatao at
nagpapakita ng pagkamapagmahal at mapagbigay. Ito ay lumalabas sa
pamamagitan ng pagkakalinga sa mga hayop at kalikasan, sa
pamamagitan ng pagtataguyod ng kapayapaan at katarungan, at sa
pamamagitan ng pagtulong sa mga nangangailangan.

May isang bayan na pinangalanan na Bayan ng Liwanag. Sa gitna ng

bayan, matatagpuan ang isang napakagandang kakahuyan na
pinaliligiran ng mga bulaklak at puno ng mga ibong nagpapakanta. Sa
ilalim ng kakahuyan, may isang lihim na balon na tinatawag na "Ang
Mahiwagang Balon ng Kabutihan."

Ang Mahiwagang Balon ng Kabutihan ay tanyag sa buong bayan bilang

isang lugar na kapag pinagmasdan mo ang tubig nito at pinalibutan mo
ng positibong kaisipan, magkakaroon ka ng kapangyarihan na maging
isang tagapagdala ng kabutihan sa mundo. Ang sinumang pumapasok
sa balon ay natutulungan na maunawaan ang kapangyarihan ng
paggamit ng sariling kakayahan sa pagtulong sa iba.

Isang araw, nagtungo sa Mahiwagang Balon si Mateo, isang batang may

mabuting puso. Siya ay labis na nagpapahalaga sa kapwa at nagnanais
na makapagbigay ng kaligayahan sa mga nangangailangan. Nang
makarating siya sa balon, inilagay niya ang kanyang mga kamay sa

187
malamig na tubig at sinisigaw ang kanyang pangalan, "Mateo! Ako'y
nandito para makinig at matuto."

Bigla, may natatanging tunog na lumabas mula sa balon. "Mateo, ikaw

ay pinupuri sa iyong malasakit at pagmamahal sa kapwa. Ngunit
mayroon akong regalo para sa iyo. Kapag ginamit mo ang iyong
kakayahan at kapangyarihan sa kabutihan, maaari kang maging isang
instrumento ng pagbabago at kaligayahan sa mundo."

Napahanga si Mateo sa mga sinabi ng balon. Ngunit mayroon siyang

isang tanong na gustong itanong, "Mahiwagang Balon, paano ko
gagamitin ang aking kapangyarihan sa kabutihan nang tama?"

Ang balon ay nagtugon, "Mateo, ang unang hakbang ay maging

mapagbigay at makinig sa mga pangangailangan ng iba. Makipag-
ugnayan sa kanila at bigyang-pansin ang kanilang mga suliranin.
Gamitin ang iyong kakayahan upang maghatid ng tulong at solusyon sa
kanilang mga pangangailangan."

Si Mateo ay nakikinig at nag-iisip lamang.

"Maaari mong gamitin ang iyong talino at kasanayan upang magturo at

magbahagi ng kaalaman sa iba. Huwag mong ikatakot na ibahagi ang
iyong natutunan. Sa pamamagitan ng pagiging isang mabuting guro,
malalaman ng iba ang kanilang potensyal at makakamtan nila ang
tagumpay." Habang patuloy na nagsasalita ang mahiwagang balon

"Maging mabait at mapagmahal sa iyong mga salita at gawa. Ang

simpleng ngiti, pang-unawa, at pakikinig ay maaaring magbigay ng lakas
at inspirasyon sa mga taong nakapaligid sa iyo. Ang iyong
kapangyarihan sa kabutihan ay maaaring maghikayat ng pag-asa at
pagbabago."

188
Nagpasalamat si Mateo sa Mahiwagang Balon sa mga payong ito.
Lumabas siya mula sa balon na puno ng determinasyon na gamitin ang
kanyang kapangyarihan sa kabutihan ng iba.

Kasama niya ang kanyang kaibigan na si Sophia, na nakakita rin ng

balon at nais sumunod sa yapak ni Mateo. Nag-usap sila nang
magkasama tungkol sa kanilang mga natutunan at mga plano nila na
gamitin ang kanilang kapangyarihan sa kabutihan.

Mateo: Sophia, napakalaking responsibilidad ang ibinigay sa atin ng

Mahiwagang Balon. Ngunit hindi natin ito dapat ikatakot. Dapat nating
gamitin ang ating kapangyarihan upang maghatid ng kabutihan at
kaligayahan sa mga nangangailangan.

Sophia: Tumpak ka, Mateo. Ang Mahiwagang Balon ay nagbigay sa atin

ng pagkakataon na maging mga tagapagdala ng pagbabago sa mundo.
Kailangan nating makinig at magpatuloy na matuto sa mga
pangangailangan ng iba.

Mateo: Tama ka, Sophia. Hindi sapat na malaman lang natin ang mga
pangangailangan ng iba. Dapat nating gamitin ang ating talino,
kasanayan, at pag-ibig upang magbigay ng solusyon at tulong sa kanila.

Sophia: At hindi lamang iyon, Mateo. Dapat din nating ipakita ang
pagmamahal at pang-unawa sa pamamagitan ng ating mga salita at
gawa. Ang simpleng ngiti at malasakit ay maaaring magdulot ng liwanag
sa buhay ng iba.

Mateo: Tumpak ka, Sophia. Ang paggamit ng ating kapangyarihan sa

kabutihan ay isang malaking responsibilidad. Kailangan nating maging
tapat at maging huwaran sa paggamit nito.

Sophia: Tama ka, Mateo. Sa pamamagitan ng pagtutulungan natin,

malayo ang mararating natin sa pagbibigay ng pag-asa at kaligayahan sa

189
iba. Maaari nating baguhin ang mundo sa pamamagitan ng ating
kabutihan.

Ang dalawang kaibigan ay nagyakap at nagpasyang magsama-sama

upang gamitin ang kanilang kapangyarihan sa kabutihan. Sa
pamamagitan ng kanilang malasakit, talino, at pag-ibig, maraming
buhay ang nabago at nagkaroon ng kaligayahan sa Bayan ng Liwanag.
Ang Mahiwagang Balon ay

patuloy na nagbibigay-inspirasyon sa mga tagapagdala ng kabutihan,

tulad nina Mateo at Sophia, na nagtulungan at naghatid ng positibong
pagbabago sa kanilang mga kapwa.

Sa wakas, ang mga tao sa nayon ay natuto na gamitin ang kanilang mga
kapangyarihan upang maging mabuti at makatulong sa isa't isa. Ang
Mahiwagang Balon ay nanatiling sagrado, ngunit hindi na ito inangkin
ng mga tao bilang daan para lamang sa personal na kapangyarihan.

Sa bawat salinlahi, isinasabuhay pa rin ng mga tao ang kuwento ng

Mahiwagang Balon bilang paalala na ang tunay na kapangyarihan ay
nakatago sa loob ng bawat isa, at kapag ito'y ginamit nang tama at
malasakit sa kapwa, magiging isang tunay na kayamanan para sa lahat.

190
 "KULTURA NG PAMAYANANG SAMPALOK, KAKAIBA ANG KULAY NA
TAGLAY"

Isinulat ni: Mugot, Mae

Sa isang malayo at magandang lalawigan ng Pilipinas, may isang nayon

na pinapangalanan nilang "Sampalok" Ang Sampalok ay isang masayang
pamayanan na tahanan ng mga taong bukod-tangi, na nakapaligid sa
katutubong kulay na bumabalot sa kanilang mga buhay.

Ang mga bahay sa Sampalok ay pininturahan ng mga kulay na

nagpapahayag ng kahalagahan ng kanilang katutubong kultura. Bawat
bahay ay may sariling kulay at disenyo, mula sa sariwang luntiang kulay
ng mga halaman hanggang sa kayumangging kulay ng kalikasan. Na tila
ba mala paraiso kung pang masdan.

Ang mga pinto at bintana ay naglalarawan ng kahusayan ng mga lokal

na artista, na nagbibigay buhay sa mga kuwento ng komunidad.

Isang araw, sa gitna ng Sampalok, nagkaroon ng malaking pagtitipon

upang ipagdiwang ang katutubong kulay. Nagkumahog ang mga tao sa
palengke, pinamumunuan ng kanilang pinuno na si Mang Berting. Sa
gitna ng mga tindahan na puno ng mga handcrafted na likha, nagkita
ang mga taong karakter ng kwento.

Si Rita, isang masigasig na guro, ay nakikipag-usap kay Mang

Berting. "Kuya Berting," aniya, "ang kulay ng Sampalok ay isa sa
mga pinakamagandang bahagi ng ating pamayanan. Paano natin ito
maipapakita at maisasalin sa susunod na henerasyon?"

Tumango si Mang Berting, isang matatandang dalubhasa sa sining

ng pagpipinta. "Alam mo, Rita," sabi niya, "ang mga kulay na ito ay
hindi lamang mga pigura sa mga tahanan natin. Ito'y mga salita na
nagsasalita ng ating kasaysayan, ng mga tagumpay at kabiguan
natin bilang isang pamayanan." At dito natin nailalarawan kung

191
 gaano ka husay ang nanirahan ating pamayanan sa pag gawa nang
kakaibang mga bagay.

Napangiti si Rita. "Kaya natin dapat itong ipamahagi sa mga bata, Kuya
Berting. Dapat nating palawakin ang kanilang pag-unawa sa ating
kultura at kahalagahan ng mga kulay na ito."

Nang makarating ang araw ng pagdiriwang, nagtipon ang mga tao sa

palayan, kung saan inihanda nila ang isang makulay na salu-salo. Sa
harap ng lahat, si Rita ay naghanda ng isang paligsahan sa pagpipinta
para sa mga bata. "Ano ang ibig sabihin ng mga kulay na ito sa ating
pamayanan?" tanong ni Rita habang ang mga bata ay nagpipinta nang
may pagnanasa.

Nag-isip-isip ang mga bata at sinimulan nilang lumikha ng kanilang mga

likhang-sining. Sa bawat sipat ng brush, nagkwento sila ng mga
kuwento tungkol sa kasaysayan ng Sampalok at ang kahalagahan ng
bawat kulay.

Ang mga kwento ng mga bata ay nagpalawak sa kaalaman ng lahat.

Nagpahayag sila ng pagpapahalaga sa kahalagahan ng mga tradisyon at
ng mga katutubong kulay. Ang kanilang mga obra ay nagdulot ng tuwa
at pagmamalaki sa mga magulang at tagapag-alaga na naroon.

Sa huli, nagpasiya ang mga tao na magtayo ng isang espasyo para sa

mga bata na magsanay sa sining ng pagpipinta. Isang silid-aralan na
puno ng mga pintura, lapis, at iba't ibang materyales ang handog nila.
Sa pamamagitan ng pag-uusap ng mga taong karakter at pakikinig sa
mga boses ng kabataan, nabuo ang isang sentro ng pagpapahalaga sa
katutubong kulay ng Sampalok.

Ang katutubong kulay ng Sampalok ay nanatiling buhay at malikhain sa

pamayanan. Ito ay hindi lamang isang palamuti sa mga bahay at mga
tindahan, ngunit isang patunay na ang mga taong karakter ay may

192
mahalagang papel sa pagpapalaganap ng pagmamahal at pag-unawa sa
kanilang kultura.

Sa pamamagitan ng kanilang mga kwento at mga likhang-sining, patuloy

na nabubuhay ang Sampalok bilang isang pamayanan na puno ng kulay
at pagkakaisa, patuloy na gumagawa ng paraan para maipakita ang
pagiging maka-bayan kung saan patuloy ding nailalarawan kung ano
tunay na kahulugan ng pagdadamayan.

193
 “AKO AT ANG AKING PANGARAP”
ISINULAT NI: ALMIDA JANE A. PACHECO

Bilin ng aking ina na huwag basta bastang makikipagkaibigan dahil

hindi natin alam na baka may binabalak pala silang masasama sa atin.
Huwag magtiwala ng buong buo upang hindi tayo masaktan.

Nandito ako sa ibabaw ng puno ng mangga upang tumanaw sa

magagandang tanawin sa ibaba. Pangarap kong pumunta ng siyudad
upang makihalubilo sa mga tao. Ngunit, ayaw ng aking ina sa
kadahilanang naiiba kami. Aeta ang tawag sa amin. Nakatira lamang sa
bundok at namumuhay kami ng payapa. Maliit lang ang aming
komunidad kaya naman ay nayayamot na ako sa amin dahil halos lahat
na rito ay kaibigan ko. Gusto kong maiba naman at yung mga kakaiba
sa aking mata. Kaya lagi akong narito sa ibabaw ng puno upang makita
ang mga naggagandahang ilaw sa siyudad.

“Pongka! Tayo na’t baka hanapin na tayo ng ating mga inay!” sigaw ng
kaibigan ko sa ilalim ng punong aking inaakyatan.

“Teka nga at naaaliw pa ako dito! Mauna na kayo, susunod ako” sagot
ko.

Umalis ang mga kaibigan ko at natahimik ang kapaligiran. Kumikislap

aking mga mata pag tanaw ko ang siyudad. At may pagkakataong
umaalis ako ng walang pasabi kay inay upang puntahan ang siyudad
ngunit hindi pa malayo aking pagtakas ay sinusundan na ako ng aking
aso at tumatahol pa. Kaya naman ay napapabalik ako sa amin kasi
naririnig ni Inay at Ama.

194
Isang araw, nagkasakit ang aking ina. Palagi akong nakabantay sa
kaniya at hindi na ako umaakyat ng puno. Gustuhin ko mang tumakas
subalit kailangan ako ni ina kasi palubha ng palubha ang kaniyang
sakit. Gumagawa ako ng gamot para mainom kay ina upang gumaling
siya at para bumalik na ang kanyang kulay. Namumutla na siya at
sobrang payat na ng kaniyang katawan. Nagaalala akong sa pagdilat ng
aking mga mata sa umaga ay wala na siya sa tabi ko kaya palagi akong
nakaantabay at hawak ko lagi ang kaniyang kamay.

Hanggang sa hindi na niya kinaya at si ina ay pumanaw. Wala na akong

gana sa lahat pati pangarap kong makapunta sa siyudad ay kinalimutan
ko na. Lagi nalamang akong nakatunganga sa bahay at walang ginagawa
kundi matulog at matulala. Bago pumanaw ang aking ina ay sinabihan
niya akong,

“Kapag aalis ka rito at pumunta sa siyudad kasi alam kong pangarap mo

iyon, makakaasa kang lagi kang babantayan ni Nanay kahit na hindi mo
ako makikita. Basta ba’t bilin ko sa iyo ay huwag na huwag kang
magtiwala sa mga makakasalamuha mo”

Iyon ang pinanghahawakan ko nang ako ay pinayagan ng aking ama na

pumunta ng siyudad. Hindi naging madali ang pakikipag halubilo ko
dahil ang lahat ng tao pag nakakakita sa akin ay iniiwasan ako na para
bang may malubha akong sakit at palagi’y masama ang kanilang tingin
kahit wala naman akong kasalanan.

May nakaibigan ako na kaparehas kong may lahing aeta pero sa kalolo-
lolohan pa niya. Ayos na rin, ito pa lang ang simula pero alam kong
magiging madali nalang sa akin ang mamuhay mag isa at makipag
kaibigan kasi palakaibigan akong tao. Nag alok siya ng makakasama sa

195
kaniyang tinutuluyan kasi bago pa lamang siya iniwan ng kaniya
kasama kasi nakapagtayo na ng bahay kaya naman nagpapasalamat
siya’t nakita niya ako upang hindi siya mag-isa sa tinutuluyan niya na
tutuluyan ko narin.

Noong una akala ko madali lang mamuhay ngunit sa ilang linggo ko dito
ay kung hindi pinipintas ang aking balat at anyo ay tumitingin sila na
parang nandidiri. May trabaho ako, salamat sa kasama ko sa apartment
dahil sinamahan niya ako sa kaniyang kaibigan rin na naghahanap ng
makakatulong sa kaniyang negosyo. Pero para sa akin ay may kulang pa
sa buhay ko at yon ay ang pag-aaral kaya naman nag enroll ako sa isang
paaralan malapit sa aking tinatrabahuan. Hayskul na ako nang
nakapunta na rito sa siyudad. May paaralan naman sa probinsya at
kaya ring lakarin hanggang sa bundok, sa bahay namin.

At dahil huli akong nakapag enroll ay nasa akin ang atensyon ng lahat
ng makapasok ako sa paaralan. Atensyong hindi ko nagustuhan kasi
parang iba na ang pinaparating ng tingin nila sa akin kaya naman
umiiwas ako at lagi ay nakayuko. Pagkapasok ko rin ng aming silid-
aralan ay parehas lang ang aking natamo. Pero binabalewala ko nalang
kasi kahit na gusto kong makipagkaibigan ngunit kahit na malayo pa
lang ako ay para na nila akong kakainin ng buhay kaya nag iisa lamang
ako.

Isang araw sa loob ng aming canteen ay bumili ako ng aking tanghalian

ngunit natisod ako papasok pa lang. May humarang na paa kasi sa akin
at hindi ko napansin. Nagtawan ang lahat ng naroon sa aking mukha at
magulo ang aking kulot na buhok atsaka meron ding bahid na mantsa
sa aking uniporme.

196
“Hala! Huwag kang sumisid, wala namang tubig diyan bobita!” Rinig ko
sa isang babae.

“May dumi ka sa mukha ate! Ay, kulay mo pala yan” Saad ng isa na siya
ring tawanan ng lahat.

Halos lamunin ako ng lupa sa pagkapahiya. Nasaktan ako sa sinabi nila

ngunit tinatagan ko ang sarili ko kaya kumalma ako at naglakad na
parang walang nangyari at pumunta sa isang tahimik na hardin.

Nakatulala lang ako nang narinig kong may papalapit dito sa banda ko.
Isang grupo ng apat na kababaihan na tumatawa at nagaasaran.
Natahimik lang sila ng makita akong nag-iisa. Hindi ko na lang sila
pinansin at umiwas ng tingin kasi baka makita ko na naman ang
pangungutyang tingin nila sa akin. Nakadukduk lang ako ng ilang oras
sa mesa ng may nagsalita sa harap ko.

Tinanong ako ng isa sa babae sa grupo na kung ayos lang ba ako.

Sinagot ko naman siya ng oo at wala ng iba. Ngunit hindi niya ako
tinantanan at marami pa siyang itinanong hanggang sa nagsasalaysay
na siya ng kaniyang pangyayari sa buhay at hindi na rin nagpahuli ang
kaniyang mga kaibigan at talagang lumapit na sila sa akin para makipag
usap sa akin. Nabigla ako sa kanila pero nakapag adjust na rin dahil
alam kong makipag usap at may lahi rin akong kadaldalan.

Naging komportable ako sa kanila at doon ako nagkaroon ng kaibigan sa

paaralan. Dalawang buwan akong laging sumasabay sa kanila.
Nagkekwentuhan, nagtatawanan, at nagdadamayan. Hindi nila alintana
na naiiba ako sa kanila dahil sa balat ko’t kulot na buhok.
Pinagtatanggol nila ako sa mga nang aasar sa akin. Nakakagaan ng

197
pakiramdam na may mga taong nag aalala at nagtatanggol sa akin. Kaya
lang ay hindi pangmatagalan.

Isang araw nagyaya silang pumunta sa aking tinatrabahuan pag walang

kaming klase. Ginugulo nila ang ibang mga katrabaho ko at sinisita
kami kasi maiingay ang aking mga kaibigan. Hanggang sa umabot ito sa
aking amo at pinagsabihan ako. Naawa ang aking mga kaibigan at
umalis sila. Sa paaralan naman ay lagi silang nagpapatulong sa mga
gawain at assignments nila. Para narin nila akong sunud-sunuran dahil
lagi silang apat nauuna at ako ang nahuhuli. Pag may nang-aasar na di
ko kilala sa akin ay wala na silang pake at kung kadalasan naman ay
tumatawa rin sila.

Nalaman ko isang araw na ginagamit lang nila ako dahil may

pakinabang ako’t naawa rin sila dahil mag-isa lang ako kaya pala
nilapitan ako nila upang makamit nila ang plano nilang kaibiganin ako
at sa huli ay iiwan. Kinausap ko sila at isa raw ako sa mga nabiktima
nila na magbait-baitan upang makuha nila ang kanilang gusto.

Tama nga ang aking inay. Huwag basta-bastang makikipagkaibigan at

magtiwala ng husto dahil sa huli ay ikaw lang ang mawawasak ang
damdamin.

Pero naging matatag ako sa aking naranasan. Naging matibay ako sa

lahat. Pag may nang-aasar o bumubully sa akin ay kinokompronta ko ng
walang pag-aalinlangan. Sa huli, ako ang laging nanalo kapag inaasar
ako. May mga gustong makipagkaibigan saakin dahil doon pero hindi na
ako pumapayag na maging malapit sila sa aking buhay. Mayroon na
naman akong malapit sa akin at yon ay ang kasama ko sa aking
tinutuluyan. At naisip ko ring kaya ako nakaranas ng ganoon ay dahil

198
sabik talaga akong makipagkaibigan sa lahat noon dahil na rin sa aming
pamumuhay sa bundok na maliit lamang ang komunidad. ngayon, ang
masasabi ko lang ay “huwag magtiwala ng basta basta lang”.

199